I , i® ' ' mi ' ' ■ ' ' " MEDICORVM GRAECORVM OPERA R . ' ' „ ‘ .. v' ·■■' QVAE EXSTANT. EDITIONEM CVRAVIT D. CAROLVS GOTTLOB KUHN E : f „'ό\ '' ' . ' - ■ -v' PROFESSOR PHYSIOLOGIAE ET PATHOLOGIAE IN LITERARVM VNIVERSITATE LIPSJENSI PVBLICVS ORDINARIVS ETC. I V. O L V Μ E N XVI. i CONTINENS C L A V D I I GALENI T. XVI. f * , ’ v »' 1 f - · $ . , · *' l — 1 [ ' ' Λ' » lipsiae PROSTAT IN OFFICINA LIBRARIA CAR. CNOBLOCHII 18 2 9. PRAEFATIO. (^ui hoc ipfo volumine continetur, Galeni com- mentarius in Hippocratis de humoribus libellum a me e bibliothecae reg. Parifienfis codice graece nunc primum editur. Cujus quidem codicis apographum mecum bene- vole communicavit Generoiiflimus Eques de Mercy, me- dicae facult. Paris. D. et medicinae graecae ProfeiTor, cujus infignem erga me humanitatem abhinc decem annos celebravi, cum in programmate, quo panegyris academica ob fummos in arte medica honores in Fr. Aug. Land- mannum conferendos indicebatur, fpecimen commentario- rum illorum ederem. Cum autem ejusmodi libelli acade- mici vix ultra anguiios limites illius literarum univerfita- tis, in qua in publicum prodierunt, divulgari foleant, nec ego hoc programmate Opufcula mea academica one- rare velim, liceat huc transferre, quae olim de hoc co- dice ad lectores retuli, iisque inferere, quae antea editis addi poife puto. Librum u(q\ χυμών, qui inter Galenicos reperitur (to. III. ed. Chart. p. 150 —153.)? a Galeno haud con- fcriptum eife inter omnes conflat, nec opus eft, ut ea repetam, quae hac de re Ackermannus in Fabric. hihl. recte monuit. Diverfus autem ab edito Iiocce libello ex- tabat in bibliotheca Coislin., de quo expofuit Monte- Falconius in catal. illius bibliothecae, P. II. p. 448., cujus tamen initium, quod tamen alias fieri folet, non additur. In bibliotheca Caes. Vindob. continetur alius quoque codex, isque inter graecos XXVIII., infcriptus Γαληνού περί χυμών εκ των eίπποκράιονς, de quo Nes- selius P. III.'5 p. 39· expofuit. Cujus quidem initio, a Nesselio defcripto: Κόομος εκ d' στοιχείων οννεστηκε, πυρός, άερος, γης} νδατος' σννεστηκε δε 6 κόσμος ό μι- κρός εκ δ' χυμών etc. fi reliqua refponderint, omnino di- verfus eit uterque libellus exifiimaudus. Sed nec hunc verum Galeni puto foetum. In Hippocratis de humoribus librum aliquoties com- mentatus effc Galenus. Nam commeat. II. in libr. III. Hippocr. epidem. text. I. p. 578. Ιο. XVII. ed. Lipf. nar- rat, intra paucos dies confectum fubito eife commenta- rium in Hippocratis laudatum libellum: μετά δε τούτο του περί χυμών εξηγησιν εποιησάμην διά ταχέων εν ημε- ραις όλιγαις, επειχομενου προς άποδημίαν παρακαλεσαντος αυτό γραφηναι. Ab hoc brevi commentario, qui graece cum latina Nic. Vjgorei verfione hoc titulo prodiit: *Ιπποκράτους περί χυμών. Hippocr. Coi lib. de humorib. Galeni in eund. libr. comm. graece nunc prim. in lucem edit. idque c, lat. Ν'. Vigorei interpr. Lutet. 1555. 4·, a me nondum vifus, diverfi omnino funt tres commenta- rii copiofiores, qui nunc primum graece mea opera pro- deunt. Quos quidem ab ipfo Galeno de facuit, natur. II. c. 8· to. II. p. 107—125. ed. laud. et de plac. Hipp. et Piat, VIII. 5. to. V. p. 679- fi*. laudari auctor quidem eft Grunerus cenfur. libr, Hippocr. p. 113·, fed ego in utroque loco nihil horum reperire potui. Legi in Fabricii P R A E F Δ T I Ο. τιι libi, griiec, to. II. p. 568., exftare verfionis latinae, a Rasario factae, editionem, hoc titulo infignem: Galent in Hipp. libr. de humor. comm. III. Ejusd, fex reliqui comm. in VI. de morb. vulgarii. libr. itemque VII. et Vlll. latin. donat, Jo. Bpt. Rasario interprete. Ven. 4562. 8., quae num eadem fit, qua Ciiarterius ufus eft, nunc definire haud polium. .Nam hic, qui alias femper nominare folet verfionum fuarum auctores, de hujus ver- Jionis auctore penitus filet. Nec mihi haec contigit feli- citas, ut oculis meis Rasarii verfionem luftrare atque cum Charteriana conferre poifem, quoniam omnes, quas de illo libro adii, publicae et hujus urbis et exterae biblio- thecae eo carent. Nam quamquam ex Amiciifimi Viri de Mercy literis cognoveram, hanc Rasarii verfionem in Reg. bibi. Paris, exitare, tamen Vir ille Erudilifiimus me certiorem non fecit, an Rafarii verfio cum Charteriana conveniat, nec ne. Sunt autem , qui hos tres in Hippocratis libellum de humoribus commentarios a Galeno confcriptos eife pro- pterea negent, quoniam pag. 37. locus ex Thaletis libro fecundo πιρι αρχών in iis occurrat, quum ipfe Galenus in Hippocratem de nat. hum. to. XV. p. 69. fateatur, fe fententiam de rerum omnium ex aqua ortu ex libro Tha- letis oftendere haud polfe. Hos autem libros πιρι αρχών a Thalejte vere confcriptos eife, Menagius ad Diogen. Laert. I. 27· p. 1.6· propterea ne^at, quoniam praeter Galenum Qcomm. in Hippocr. de humor. p. 37. to. XVI.) nemo illorum meminerit. Sed fi hoc argumentum rem ex- tra omnem dubitationem poneret, latis magnam librorum, qui non nili femel et ab uno tantum fcriptore laudati funt, copiam ab antiquis, quibus tribui folent, auctoribus omnino non fcriptam, fed a recentioribus confictam fuiffe concedere deberemus· Jac. Mentelius, medicus quon- dam Parifienfis, qui fpecimen codicis fui, tres illos Ga- leni commentarios continentis, cum Menagio communica- verat, l. c. exhibitum, eosdem inter genuinos Galeni li- bros referendos eiTe cenfuit. Potuifle enim putat Gale- num, confcripto prius commentario in Hippocratem de nat. hum.y ferius nactum elTe Thaletis de elementis li- brum, e quo in commentarium primum in Hippocratem de humor, locum illum de omnium rerum ex aqua trans- tulerit origine. Utroque autem Galeni loco apcuratius coniiderato, patebit, alterum alteri minime contradicere. Etenim Galenus to. XV. p. 69. nihil aliud dicit, quam hoc c operae pretium non eiTe, eorum quaerere nomina, qui primi ejusmodi fententias abfurdas protulerint: nam omnes quidem hoc credere, etiamii e fcriptis Thaletis non confiet, eum aquam unicum habuiiTe elementum. Atque hoc veriilime dixit. Nam in eo loco, quem in comm. in Hippocr. de humoribus p. 37· ex Thalete af- fert, non negatur, plura eiTe στοιχεία, fed aqua dicitur πρώτον και ώσανεί μόνον στοιχεΊον, quoniam reliquis om- nibus admixtum eft, quia per aquam ex reliquis elemen- tis fiunt omnia τα εγχοσμα. Thaletis fententiam recte intellexiJTe Galenum e fequentibus apparet. Codex mftus, cujus apographum exhibeo, fignatus no. CLXIII., olim CXXIV., bombycinus eft, foliaque ha- bet 144. formae maximae, fcriptus Patavii anno 1560. iit τον κατορθώματος του ενδόξου ανδρος Θεοδωρίχου του Φλορεντίνον ab Andr. Tarmario, Epidaurio, qui et telte Montefalconio in Palaeograph. p. 94., Darmarium fefe interdum vocat. Hunc codicem mflum contulit Genero- fiflimus de Mercy cum duobus exemplis, altero in biblio- theca facultatis medicae Parifienfis aifervato, tantum co- dicis bibliothecae regiae apographo, sfltero bibliothecae Coislinianae No. 163. et utriusque varias lectiones dili- genter notavit, illas iiglis M. R. live Ms. R., has M. Sg, five Sg. fuoque exemplo una cum locis et Hippocratis, ad quos Galenus in commentariis hifce refpexit et Galeni iplius, qui fuos libros quavis occafione commemorat. Quae quidem omnia in exemplum, quod typis exfcribi debe- bat, Carolus Guil. Fickelius, medicae artis difcendae fiudiofiffimus et fuae graecae linguae cognitionis aflidua fcriptorum antiquorum, inprimis medicorum lectione in dies magis augendae admodum cupidus, transtulit, inter- pofito fubinde fuo iplius de variis Galeni locis judicio. Mirum omnino mihi videtur, Cliarterium, quod non nifi latinam illorum commentariorum verfionem exhibuerit, hac uti excufatione, id graeci textus penuria factum efle. Nam bibliotheca regia, cujus codices mitos excuifit, qua- tuor horum commentariorum exempla continet, no. 2156* olim Trichetianum, 2158. 2177. quondam domini de Gaignieres, quod fi omnino ad hos commentarios perti- net, de quo aliquem dubitandi locum efie catalogi aucto- res affirmant, non nifi fragmentum illorum offert, deni- que no, 2760. olim Tellerianum, cui accedit latina Nic. Yigorei, medici Melodunenfis, interpretatio, unde concludo hunc Tellerianum codicem non nifi brevem Galeni com- mentarium, de quo in antecedentibus dictum eff, conti- nere. Omnes hi codices cum fint chartacei, differunt ab eo, cujus apographum Generos, de Mercy mecum com- municavit , qui bombycinus eft. Idem cum alio ejusdem bibliothecae codice locum habere videtur, e quo verba quaedam Celeb. Coray ad Hippocr. de aere, aqua et loc. to. II. p. 147. attulit, emendavitque. Hic enim codex, no. 5491. fignatus, duas affert voces, a Corayo correctas, ile, ut emendatione opus non fit. Jac. Μεντει,τϊ fupra laudatus codex differre quoque a meo apographo mihi vi- detur. Nam in illo de Thalete loco p. 37. lin. 12. pro Θαλής μεν liber Mentel. liabet Θαλής μεν ovv, lin. 16. pro πολν&ρνλητα Ment, πολυϋρνλλητα, et pro ύδωρ είναι inverfo ordine είναι ύδωρ, denique lin. 17. omifit Men- tel. τε poft σνγαρισίν. Codex, cujus apographum typis exferibendum curavi, multas easque, in primis verius finori / offert lacunas. Qua- propter optandum eft, ut alii codices integriores invenian- tur. Exftare in bibliotheca Ambrofiana, quae Mediolani eft, codicem commentariorum III. Galeni in Hippocr. de humor, legi quidem, fed nihil certi de eo habeo. De hoc igitur codice et quatuor allatis bibi. reg. Paris, exem- plis, an iisdem aut vitiis aliisve laborent videant, qui illos manibus tractare poterunt. —- Addita meo exemplo funt plura , quae a Galeno minime profecta efle poliunt. Religiofe ea fervavi, ne mihi vitio vertatur, quod codi- cem manuferiptum non ita, uti vere eft, exhibuerim; ut autem tanquam fpuria primo ilatim intuitu agnofeantur, uncinis illa includenda, latinamque interpretationem lite- ris obliquis exferibendam curavi. In hifce laciniis, Ga- leno adfutis, interdum loca occurrunt , live auctoris ipfius, live deferibentium vitio ita corrupta, ut fenfus nullus inde elici poifet. Quamobrem horum interpretatio ad verbum facta eft. Scribebam Lipfiae nund. vernal. A. R. S. cioiocccxxix. TOMI XVI / CONTENTA Galeni comra, I. in Hippocr. de liurnor. . . pag. 1 — — II. — — — — ... — 207 — — III. — — — — ... — 346 — — I. in Hipp. praedictionum lib. I. — 489 — — II. — — — — — 587 — — III. — — — — — 607 ' ' W ' ' m ΓΑΛΗΝΟΥ ΤΩΝ ΕΙΣ ΤΟ ΠΕΡΙ ΧΥ- ΜΩΝ JHHOKPAΤΟΥΣ ΥΠΟΜΝΗ- ΜΑΤΩΝ ΤΟ Α. Ed. Chart. VIII. [508·] /Ιιεφώνησαν προς άλληλους οΐ παλαιοί ε'ξηγηταί περί τούτου τού συγγράμματος, ο μεν γάρ Ζεύξις καί 'HgaxXti- δης ολως από των γνησίων *Ίπποκράτους βιβλίων τό περί χυμών άποβάλλονσιν * ών 6 μεν Ζεύεις και μετ αντούΉρακλεί- δης εις πάντα τα βιβλία *Ιπποκράτονς γεγραφε · Γλαυκίας δε καί άλλοο '/πποχράτειον μεν τούτο φασιν εΊναι} άλλα μην ον HIPPOCRATIS DE HUMORIBUS LIBER ET GALENI IN EUM COMMENTARII TRES. L [508] Prooemium. JYlaxima fuit inter prifcos Hippocratis interpretes de libro, qui de humoribus infcri- bitur, diJTenllo. Zeuxis enim et Heraclides, qui in omnia Hippocratis opera commentarios confcripferunt, ipTum eiTe a veris Hippocratis libris omnino rejiciendum exiilimant. Glaucias autem et alii hunc quidem librum ad Hippocra- GALBMU8 TOM, XVI» A FAAUJSOT 1Ϊ.ΙΣ ΤΟ Ι11110ΚΡΑΊΌΤ2 2 Ed. Chart. YIII. [ 508. ] του μεγάλου, ουπερ είσιν oi aq ορισμοί τά τι άλλα περί ων ημείς εν τω περί δύσπνοιας διηλϋομεν. τούτο μεν βού- λονται οί περί Άιοσκορίδην και *Λρτεμίδωρον> τον επικλη- &εντα Καπίιωνα , οΐ πολλά περί τάς αρχαίας γραφάς εκαι- νοτόμησαν. ενρίσκομεν δε y.ui άλλους τινάς y ών ου ράδιον γνώναι την δόξαν, ουτοι μεν γάρ τά μεν είναι, τά δε ούκ είναι '/πποκράτους ενταΰ&ά qaoi, πολλά γάρ εστιν ενρε7ν εις βραχυλογίαν εσχάτην εσφιγμενα, τινά δε πλείον η εϋος του παλαιόν εκτεταμένα. διό όσα αυτών τάξιν εχειν χαι τη ερμηνεία του αυτόν παλαιού λελεγμ'ενα Ό-εωρονσι, ταυτα μεν ούτως εξηγούνται, ως αλη&η και γνήσια* οσα δε η συγκεχυμένα η μη τάξεως εχόμενα η άλλως πέος προτι&ε- μενα, ταυτα είναι παρεμβεβλημένα πάντως λεγονσι. τινες μεν γάρ καί πάνυ παλαιών βιβλίων άνευρείν εσπουδαοαν, . προ τριακοσίων ετών γεγραμμενα. άπερ εγώ παρά τοίς πρώτοις εξηγησαμένοις κατανόησαν πρού&εμην, όπως εκ ιών tem auctorem l^eferunt, non ad magnum tamen illuni, cujus-furit apliorifmi et caetera, de quibus nos in libris de difficultate refpirationis differuimus: quam etiam fen- tentiam Diofcorides et Artemidorus, cognomento Capito qui dicebatur, a quibus multa in veterum fcriptis innovata funt, habuerunt: alios vero etiam comperias, quorum non facile iit pernoffe fententiam. Ii enim quaedam effie Hippocratis, quaedam non eife lioc in libro concedunt, propterea quod multa ad fummam redacta brevitatem, quaedam longiore explicata oratione quam effiet in fenis noitri more politum invenirent. Quamobrem quae ordine et ea dicendi ratione, qua uti ipfe folet, propoiita effie perfpiciunt, ea illi ita explanant, ut vera atque propria: quae confufa et iine ordine aut alio modo quodam dicta intuentur, ea interjecta effie prorfus contendunt. Quidam etiam perveteres invenire libros vel trecentos jam ab- hinc annos defcriptos magno lludio funt conati, ut quae depravata effie videbantur emendarent. Quae omnia apud eos. qui primi in hunc librum explanationes ediderunt, effie animadvertenda exiftimavi, ut plurimorum et proba- ΠΕΡΙ ΧΤΜΙΙΝ ΤΠΟΜΝΗΜΑ Α. Ε(ϊ. Chart. ΤΙΙΙ. [508. 509.] τιλείστων καί αξιοπιστοτάτων ευροιμεν τας γνήσιας γραφάς. καί μοι τό πράγμα κρείττον της εμης ευρέ&η ελπίδος. διά τούτο σννεπηλϋε' μοι Ιϊαυμάζειν την τολμάν των υπομνημαΓ τογραφόντων, οΐ όφείλοντες δτδάσκειν τά χρησιμώτατα τοις άρχομένοις μανϋάνειν την ιατρικήν τέχνην τάλλα πάντα μάλλον ποιοΰσι καί πολλά φλυαροΰσιν. αλλά επεί·τινες λί- γουσι τουτί το σύγγραμμα είναι η Θεσσαλου του υιεος του'ίπ- ποκράτους η του Πολΰβου τον γαμβρόν, ών ai γραφαί της'ίπ- ποκράτονς τέχνης είσι καί ον πόρρω αυτών ου δ* όσα δο- κεί μίν Εύρυφώντος είναι, φέρεται δε εν τοίς Ίπποκράτους, εάν μοι σ/ολτ} γενήσεταί ποτέ πλείων, συγγράφω υπόμνημα εξηγονμενον οσα γνήσια καί όσα νόθα των βιβλίων. ως καί περί των βιβλίων των επιδημιών εν τώ περί δύσπνοιας εποίησα, ών τό μεν πρώτον καί τό δεύτερον καί τρίτον ου μόνου ΰφ' Ίπποκρά- τους συγκείσ&αι δοκεί τοίς άριστα περί τούτων εγνωκόσιν, αλλά καί τή τών πραγμάτων θεωρία καί οίκειότητι συνηφϋαι προς άλ- tiflimorum librorum ope adjuti veras lectiones invenia- mus , ac res melius quam fperaram mihi fuccelUt. Quo- circa fubit mihi audaciam eorum, qui commentarios con- fcribunt, admirari, qui quum debeant utiliilima quaeque docere eos, qui nuper ad medicinam perdifcendam ani- mum adjungunt, alia potius, faciunt omnia atque in nu- gis multum operae temporisque confumunt. Sed quoniam funt qui velint hunc librum a TheiFalo Hippocratis filio aut a Polybo ejus genero confectum efle, quorum uterque fuis in fcriptis artem et feri- [509] tentiam Hippocratis fequulus eft, neque remota ab his cenfentur, quae ab Euryphonte funt litterarum confignata monimentisj, fi un- quam majus otium nancifcar, commentarium profecto con- ficiam, in quo qui veri quique fpnrii libri Hippocratis fint exponam, quemadmodum de libris qui funt de mor- bis vulgaribus in commentariis de difficultate refpirati- onis fecimus, quum explicaremus, primum librum, fecun- dum et tertium non folum ab Hippocrate confectos exi- ftimari ab iis, qui funt in hifce rebus praeftantifiimi, fed etiam rerum tractatione et proprietate inter fe connexos A 2 L AAUJSOt ΤΙΣ ΤΟ ΙΙΙΠΟΚΡΑΤΟΤΣ 4 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 509.] ληλα. τον αυτόν δε τρόπον έγειν δέδεικται καί τά κατα το τέταρ- τον και το εκτον. ώμολόγηται γάρ οΐν ηδη και ταυ τα συνθεΐ- ναι Θεσσαλόν τον Ίπποκράτους υιόν, τά μεν αυτόν τοΕ πατρός εν διφϋ'έραις τισίν η δέλτοις ευρόντα υπομνήματα προσθέντα di και αυτόν ουκ ολίγα. το di πέμπτον καί έβδομον ουκ άν τις μοι δοκει τί]ς Ίπποκράτους γνώμης οι- κείας αξιώσαι, κατ' εμην di γνώμην, ουδέ το τέταρτον. τούτων di ούτως εχόντων άρκτέον ηδη της εξηγησεως. t α. Το χρώμα των χυμών, όχου μη άμπωτίς ίστι των χυμών ώσπερ άν&έον. Τά μεν πλεΊστα των αντιγράφων ούτως εχει την αρχήν της ρήσεως, ενια δε αντί τούτων τάδε* το χρώμα τών χυμών, οπού ουκ εστε ταραχή αυτών, ώσπερ τόίν ανθών /' ,< , ' ... ■'ϊ- judicari, eandem quoque rationem eiTe eorum, quae in quarto fextoque habentur, demonilralum eil, quos fahc libros a Theifalo, Hippocratis filio compoiitos eiTe conflat inter omnes, qui quum patris commentarios quibusdam in membranis aut tabulis exaratos comperiffet, non pauca ipfe de fuis adjunxit. Quintum autem et feptimum nemo, opinor , eil qui dignos vera ac propria Hippocratis mente atque fententia judicaturus videatur, atque, ut ego quidem eenfeo, ne quartum quidem. Sed haec miffa faciamus et jam ad libri nobi.? propofiti explanationem aggrediamur. I. Color humorum, ubi non reflui Juni humores, fimilis efflo- re fcit. In plurimis veteribus libris ita ut nos attulimus hujus orationis initium fcriptum invenimus, in quibus- dam vero loco eorum, quae hic vides, haec fcripta funt f Color humorum, ubi nulla efi ipforum perturbatio, ut in iiEPi xri\mrf uiomisuma ■.a. S £d. Chart, Υ1Π. [505). ] iv διαδο/jj των ηλικιών υπαλλάττειαι. εμοί δί domi ovx. είναι τούτο της */,πποχράτους ερμηνείας , άλλά σιγχείμινον μειά διασκευής, ϊνα τούτο βιβλιαρίδιον, οπερ χατ αυτό μικρόν εατι, μεΐζον ηαίνηται. iv γάρ τω χατά τους ΤΙερ- γάμου τ( χαί * Αλεξάνδρειάς βασιλιάς χρόνο), προς άλληλονς άντιφιλοτιμουμενονς περί κτήσεως των βιβλίων, η περί τάς inr/ραψάς χαι διασχευάς ανιών ήρξαιο γίγνεσθαι ραδιουρ- γία το7ς ενεκα του λαβήν άναφερονσιν ο]ς τους βασιλείς άνδρών δνδοξων συγγράμματα* ώσπιρ iv τω περι φνσεως άν&ρώπον χαί περί διαίτης οξιών νοσημάτων χαϊ άλλων πολλών πεποιήσϋαι σημαίνονσα. εύχατα^ρόνητον γάρ τούτο είναι τις δόξας διά την σμικρότητα είαήνεγχε πολλά, ώς μεγα γίγνεσθαι. Αιοσχορίδης δε εικάζει είναι την προχιι- μενην ρησιν *Ιπποχράτους του Θεσσαλου νιεος. όνο γάρ υιοί οντοι γιγόνασι τον μεγάλου */πποχράτους, Θιοσαλός χαί βράχων, ών εχάτεροι πάλιν *Ιπποχράτεις i γέννησαν, τανια μεν τά χατά την ρησιν είρημενα. προσήχει δε ηου χαί ήμιν επισχεψασϋαι περί αϊτών, εχάστην των λεξεων floribus, in aetatum fuccefflone commutatur. Sed hoc mihi non videtur eiTe Hippocraticae dicendi rationis pro- prium, imo vero potius affixum ab alio, ut liic libellus, qui per Te ipfe parvus eii, major videretur. Quo enim tempore Pergameni Alexandrinique reges inter fe de li- bris fibi comparandis certatim contendebant, eo ipfo tem- pore ab iis, qui pecuniarum caufa ad reges clarorum ho- minum fcripta afferebant, et infcriptiones et confectiones librorum depravari coeperunt, quemadmodum in libro de natura humana et de ratione victus in morbis acutis et aliis plerisque ufu venille demonffravimus. Nam quum hunc librum ob parvitatem defpiti facile poffe quispiam exiftimaret, multa plerisque in locis, ut magnus reddere- tur, interjecit. Diofcorides autem exiilimat hanc dictio- nem effe Hippocratis Theffali filii, ii quidem magnus Hippocrates duos habuit filios, Theffalum et Draconem, quorum uterque filium nomine Hippocratem fufcepit. At- que haec quidem de ipfa dictione. Nunc vero par eii () rAAfflSOT Ιί 12 ΤΟ ΙΠΙΙΟΚΡΛΤΟΤΣ Ed. Chart. 'TUI, [5U9.] ιδία προειρησαμένοις. το χρώμα, μασι, των χυμών τά τών κράσεων γ\ αιρίσματα έχ του χροιματος γίγνονται. ιό αυτό την ποσδττμα της βλάβης σημαίνει, ό'ισηερ εί τό έλκος ξηρόν rj πάντως τη αρρώστια της τρεφοΰσης τό σώμα δυνάμεως, χροα ονδεμίυι διά παντός αΰτω γενήσεται. άλλα παρά τε τον διαφερόντως εχειν τά σώματα προς άλληλα τοΊς χνμοΊς και πμρά τό ποσόν της βλάβης υπαλλαχθησειαι. και τότε τών χολωδώιi επιν.ρατονντων ωχρόν εσται τό χρώμα, τών δε μελαγχολικών ήτοι πελιδνόν η κατά τό έτερον τών ση- μαινομενρν χλωρόν, τό γάρ χλωρόν σημαίνει ενίοτε ταυ- τόν τώ ώχρώ , ένίοιε δε τό οων ιώδες τη χρόα. και η μεν μείζων βλάβη πελιδνόν εργάζεται, όπερ εσται πλησίον του μελανός, η έλάττοον δέ ερυθρόν και χλιορόν. τούτο δέ μαί- νεται μεν εν εκάστω τών εν τω σοψατι μορίων εναργώς, εναργέστερον δέ όράται κατά τό πρόσω?τον. η δέ της χρόας μεταβολή μοχθηροτάτη μέν ιστιν η επί τό μέλαν, ώς άν άποψυ χυμένου του αίματος, ώσπερ όταν εκτός έκχυθέν ut fingula verba feorfum expendamus. Color, inquit, hu- morum. Notas ex quibus temperamentum nofcimus fup- peditat color, idem noxae magnitudinem indicat, ut fi ulcus omnino ficcum fit propter ejus facultatis, qua cor- pus alitur, imbecillitatem, non unus in eo color erit per- petuo, fed pro humorum, qui in corpore fint, varietate magnitudineque noxae variabitur, ut exempli caufa, fi amarae bilis humor in corpore redundarit, color pallidus apparebit, fi humor fit melancholicus, tum aut lividus aut in alterutra viridis fignificatione, quum viride modo idem quod pallidum, modo idem quod aeruginofum fignificet, ut interdum major noxa lividum colorem, qui prope ad nigrum accedit, minor rubrum et viridem efficiat, lioc cum in fingulis corporis partibus clare, tum vero in facie evidentius perfpicitur; fiquidem peilima coloris commuta- tio habetur, quae ad nigrum tendit, utpote refrigerato jam fanguine, ut facere folet, quum foras effufus in gru- mos coit, moderatior vero, quum ad viride vergit, id quod diuturnis in morbis faepe cernitur, fed tamen in ULPI XTMfLN TUO ΜΝΗΜΑ A. r.tl. Char». VIII. [50!).] ■θρομβω&'ξΐ, μετριότερα di ini το χλτορόν. και τοντυ εν μεν Xfjjιρονισμενοις νοσημασι πολλάκις όράται, όλι- γάκις di iv άρχτ}. dio τότε και κινόυνωόεσταιόν εστιν, ώς φη- σιν *Ιπποκράτης. όταν γάρ το χρώμα ξυμπαντος προσώπου ηλλοιωμενον rj, τότε κακόν νόμιζδ και όλεθριον ilvαν. συν- υπάρχει μεντοι και άλλα στιμεΐα, ως φενγειν την αυγήν τους οφθαλμούς, ο di άσ&ΐνηαν γίνεται της οπτικής dvvu- μεως. ουτω di και το όάκρνον di αρρώστιαν της καϋεκτικης dv- νάμιως. ονιω di y.at όιαστρεφεσθαι, οπερ γίγνεται σπωμε- νων των κινούν των αυτούς μνών, της αρχής των νεύρων καμνόυσης. και μην το γενεσ&αι τινά των οφθαλμών τον κατά φνσιν Ιλάττω όλί&ριον άμα ilvai doy.il. νεκρονσ&αι γάρ άηλοι την όιοικουσαν αυτόν όΰιαμιν και τά λευκά των όφ&αλμών ερυΰρά φαίνεσ&αι, ως όταν π ελιά ?; μελανα φλεβία iv έαυτοίς εχουσι. φαίνεται μεν γάρ ερυθρά τά φλεβία όιά πλήθος η τινα φλεγμονήν των κατά των εγκε- qaXovj μελαίνεται di καί πελιόνουται ψυχόμενα, ψύχεται di νεκρουμενα, και όιά τούτο ολέθρια τά τοιαυτα χρώματα ·' · ΐ'"· · Ν' ■'Λ'; principiis perraro, quocirca eo tempore maximum pericu- lum impendere fignificat, ut fcriptum relipuit Hippocrates. Etenim quum totius corporis color immutatus iit, lum et malum .et perniciofum putandum eft, ad hoc tamen alia quoque figna accedunt, ut quum oculi lucem refugiunt, in cujus rei caufa eft imbecillitas ejus facultatis, quae ad afpectum pertinet, ut quum pi’opter infirmitatem reten- tricis facultatis lacrymas emittunt, ut quum diftorquentur, quod laborante nervorum origine mufculi oculos moven- tes convellantur, ut quum alter oculus minor quam fuapte natura effet reddatur, quod facultatem ipfum gu- bernantem inde efie extinclam intelligamus. Jam vero in malis etiam habendum eft, quum alba oculorum efl*e rubra videntur, ficut quum venulae in eis aut lividae aut nigrae funt, nam ut rubrae propter plenitudinem aut in- flammationem quandam partium ad cerebrum pertinen- tium videntur, fic nigrefcunt et livent, dum refrigeran- tur, refrigerantur vero dum extinguuulur: quocirca fit g ΓΛΛΙΙΝΟT ΕΙ2 ΤΟ IIUIOKPATOTS Ed. Chart. VIII. [509.] διά παντός Ιστιν. ον μήν άλλα καi τον προσώπου ενχροια και το λίαν σκυθρωπόν πονηρόν εϊωθεν είναι, επειδή πολ- λάκις νομίζουσιν οι ιατροί την ευχροιαν του προσώπου ήτοι γε της αιμορραγίας κρίσιμου της εκ των ρινών η παρωτί- δων είναι δηλωτικήν, καί δή εξαπατάσθαι αυτούς συμβαίνει, μάλιστα δε όταν άμα σκυθρωπόιητι πολλή γενηται. ενχρο- ε7ν γάρ εν νοσήμασιν ομοίως τοϊς ύγιαίνουσιν άριστα ούκ Ινδεχεται, αλλ* υπό θερμασίας πολλής εξερυθροι γεγονότες όμοιοι τοίς ενχροουσι φαίνονται, εξερυθρον δε εις μελαγχο- λίαν εστίν επιτήδειον, ης αημειον επίδηλον ή σκνθρωπότης εστίν ' όταν δε καί λίαν αυτή παρη, πολύ δήπου μάλλον, ώστε όταν εύανθες μεν φαίνηται το πρόσωπον, ο δε άνθρω- πος η λίαν σκυθρωπός, εμφαίνεται συφώς τις είναι κατά τον εγκέφαλον Ικανώς θερμή διάθεσις εκκαίουσα το αίμα καί διά τούτο γεννώσα τήν μελαιναν χολήν. γίνεται δε καί ενίοτε θερμότατη αίσθησις άήθης εν τη εξει τον σώματος των θερμών επικρατούντοίν χυμών, ψυχρότατη δε τών ψυ- nt hujusmodi colores perpetuo perr.icioii cenfeanlur. Verum enimvero bonus faciei color fi mullum moeftitiae adjunctum habeat, in malis efie confuevit, putant enim j>erfaepe medici faciei bonum colorem fignificare aut fan- guinis e naribus eruptionem criticam aut abfceilus fecun- dum aures futuros, et tamen falluntur, praefertim vero ii habeat multam moeffiliam conjunctam. Neque enim ufu venit ut aegroti ita bono colore fint ficut ii qui optime valent, fed magna vi caloris valde rubri effecti, hoc con- fequuntur ut fimiles iis, in quibus bonus eft color efle videantur; nam quod valde rubrum eil, idem eil ad me- lancholiam pronum, cujus apertum fignum eft moeflitia, quae fi multa fit, id ipfum multo magis confirmat. Quam- obrem quum facies florida videatur, aegrotus vero mirum in modum moefius fit, tum calidam admodum affectionem, quae fanguinem exurat ideoque atram bilem gignat, in ce- rebro efie plane confiat. Interdum vero etiam calidifii- mus fenfus nobis jnfuelus in habitu corporis exoritur, quum humores calidi caeleris excellunt, ut etiam frigi- Etl. Chart. VIII, [509. 510·] ^ χρών, και λδυκόιιροι μίν ini τής του φλέγματος, ωχρότεροι di ini της χολής φαίνονται ηλδονδ'ξίας' fi di και φκρατί^ στέρα ηοτ δ’ίη, ‘ξανϋότέροι. το γάρχρώμα των χυμών ionv, W των στδρδών τον ζώου μορίων, όιαν di οι.χυμοί δίςβά- θος μηΛύηοχωρήοο)θΐν, όπδρ ονμβαινδι αυτούς η διά κρύος r ρίγος η τι πάθος ψυχικόν, οΐόν φόβον η λύπην ίσχυράν η άρχομένην αιδώ, τούτων δί παρόντος μηδένός ούκ άν ττοτδ βαδίααΐδν δίς τό βάθος οι χυμοί, ώστδ ουδέ έπικαύ- σαΐέν άν ηοτδ τό δέρμα, βιαιότδρον υρμήσαντδς in αυτό, χο)ρις πάθους της ψυχής και θάλπος άμδτρον δξθ)θδν πδ- ριστηναι τό ζώον. διό καλώς διπδν, οκού μη άμπωτις έατι τών χυμών. όργισθέντων μίν γάρ ηοτ ίσχυρώς η θνμω- θέντοιν, η την ix της αίδούς οΐον άμηωτιν την τών χυμών άναφδρομένην, μη προσδχδ τον νουν τη χρόα. δί δ i μη βια- ζόμδνον δϊη τό πδριιοτάμδνον δξωθδν η ψυχρόν η θέρμόν η τι πάθος ών άρτίως δϊρηται γδγδνημένον, αληθής έοτιν diflimus, quum frigidi dominantur, atque ubi pituita re- dundat in corpore, candidiores, ubi bilis, pallidiores ho- mines videntur, iique purior bilis iit, flaviores. Color enim ab humoribus, non a folidis animantis partibus provenit, quum humores fe in intimas corporis partes receperunt, id quod eis contingit aut propter frigus aut rigorem aut aliquam animi perturbationem, quo in numerabunt ti- mor, magna triftitia aut pudoris initium; ii horum nihil adiit, humores in intimas corporis partes fe nunquam re- cipient, iicut neque unquam facto in culim impetu vio- lentius eam adurent, niJl animum occupet aliqua pertur- batio [ 510 ] aut calor immodicus extrinfecus animal ob- fldeat. Proinde recte dictum ab Hippocrate eft: Ubi efi humorum reciprocatio. Etenim in iis, qui vehementer commoti funt aut ira perciti aut pudore affecti, veluli reciprocantibus humoribus, feque intro trahentibus, ani- mum ad colorem adhibere non oportet. Quod 11 nulla vis frigoris aut caloris aut nulla perturbatio earum, quas nunc dixi, ambientem nos aerem jnfeilum habeat, certe Ed. Chart. VlIL [510.] ή εχ τής χροιάς τον δέρματος διάγνωσις των χυμών. ενίοτε μεν γάρ οϊεταί τις των ιατρών χαί των μή τυχόντων το αίμα Ιϊ> τω σώματι πλεονάζειν, σφαλείς τί] του χροφιατος μεταβολή, ού μην πλεονάζει γε, άλλ* εχ τής τον περιέχον- τος ημάς άέρος {λερμασίας τοντο γίνεται, ή έχ ϋνμον ή χαι πυρετόν, έστιν οτε χαι μειονμενον αυτό είναι νομίζει, ονχ εστι δέ, όπερ ε’/ω&ε σνμβαίνειν, οτε προς της ιψνχρο- τητος ώ&ονμενον εις τά ένδον άποχεχο'ρηχεν. τούτο δε ενίστί σοι είδέναι πολλάχις επί τής ΰαλάττης, ή εν χλυδωνι μείζων, εν γαλήνη δε ουσα πολν μείων είναι φαίνεται, όταν ουν το σώμα λευχότερον εαντον γεγονός άνευ τον πάθους τίνος, τότε (ός επί τό πολύ τον φλεγματιχόν έπιχρατεΊν ένδείχννται χυμόν, τό δε ωχρότερον ή ξανΟότερον τον χολοίδη. ουτω χαϊ ή επί τό έρν&ρότερον έχτροπή τον κατά φνσιν αΐμα πλεόναζειν. ή δε επί τό μελάντερον την μελάιναγ χολήν δηλο7. ενρήσεις δε καί ών ή χρόα οΤον μόλιβδόν εστι χαί ανϋις οΐόν τις μί’ξις εοιχεν εχ λενχου χαί πελιδνόν. τά μεν ουν τοιαυτα humores ex colore cutis vere dignofcentur. Fit enim in- terdum iit medici, alque hi quidem non vulgares, redun- dare fanguinem in corpore arbitrentur, falli nimirum co- loris mutatione, et tamen non redundat, fed illa coloris commutatio aut ab aeris nos ambientis calore aut ab ira- cundia. aut etiam a febre profecta eit. Quandoque etiaqi efle imminutum fanguinem putant, nec tamen id verum eit: id quod ufu venit, quum is a frigore compulfus in partes intimas fe recepit; potes autem id ipfum in mari perfaepe contemplari, quod quum agitatur, majus, quum tranquillum eit, minus multo videtur. Quum igitur cor- pus fe ipfo albidius Iit factum, neque ulla adfit pertur- batio, tunc pituitofum humorem abundare plerumque in- dicat, quum vero iit pallidius aut magis flavum, biliofum. Sic etiam li ad rubicundius vergat quam naturae ilatus ferat,, redundare fanguinem, ii ad nigrius, atram bilem fere iignificat, funtf etiam quorum color plumbum imite- tur, alii quorum ceu mixtio ex albo et livido quaedam, Kd. Chart. VIII./510.] χρώματα τον ώμον έπικρατείν χυμόν σημαίνουσι, τον έν είδη μέν υπάρχοντα φλέγματος, ηιτον δέ υγρόν ον τα τον ουνήϋονς όνομαζομένου φλέγματος, τον τοιονΐον χυμόν, ον ΙΙραξαγόρας ναλο\δη καλών, το δέ αΤμα έν μεϋορίω των χολωδών χυμών και τούτων έστίν. ών τινές είσι πριν ακρι- βώς την τροφήν αίματωϋηναι οΐον ημίπεπτοί τι\ες, οι δ' άπεπτοι πάντως, οι δ* ολίγον άποδέαντες αίματος ιδέας, ειεροι δε έσχατοι της αίματώ)σεως, άμετρία θερμότητας επόμενοι, και τούτων αυτών οι μεν ολίγον άποκεχωρηκότες αίματος, οι δε πλέον, οι δέ πλώστον. και τότε, εΐ δει κε- νώσαι, ενεστί σοι χρησ&αι φλεβοτομία μετά τούτιαν διορι- σμών έπί των ολίγον άπεχόντων έφ εκατέρω ΰαρρούντι χρησ&αι φλεβοτομία, επι δε πλέον εύλαβέστερον, επι δε τών πλεΊστον ονό* ολο)ς. έν ω καί χρόας του αίματος μετα- βολήν ενεστι* τεκμηρασϋαι ποί^άκις, καί πονέ μεν του ρέοντος αίματος, ποτέ δέ καί τού κάμνοντος αυτού, αλλά καί η λειποϋυμία έπϊ πολλοιν πα&ών ορος έσ.νί γ.ενοισεοις atque hujusmodi quidem colores crudum abundare humo- rem declarant, qui in genere ille quidem pituitae conti- netur, minus tamen quam quae confueto vocabulo pitu- ita appellatur hnmidus eft, huncque humorem Praxngoras vitreum nominat; at fanguis in medio horum et bilioforum eft, eorum autem aliqui, prius quam alimentum iit accu- rate in fanguinem converfum vel ut femicocti ftmfe, alio- qui omnino incocti, alii a forma fanguinis parum ablunt, aliqui rurfus velut poftremi ad gignendum fanguinem exceflum caloris confequuntur, quorum alii parum abfunt a fanguine, alii plus, alii plurimum, quo fane tempore ii vacuatione opus iit, tunc fecare venam poteris, hac ndlri- bita diftinctione, ubi parum in utramque partem receife- iint, audacter mitti fanguis poterit, ubi plus, cautius agen- dum, ubi plurimum, plane abftinendum; qua in re iaepe coleris fanguinis mutationem intueri oportet, ac modo profluentis fanguinis, modo vero etiam aegrotantis liomii- nis. Sed et animi defectio folet efle in multis affecti- ΓΑΛΗΝΟT E12 ΊΌ I1IU0KVAT0T2 η Ed. Charf. ΥΙΙΓ. [510.] καί 6 τόνος της ρύσεως τού αίματος ό κλάζοιν και οϊ σφυ- γμοί τρεφόμενοι, και άλλα πολλά, περί ών άκριβέστερον δε- δεικται εν το7ς περί φλεβοτομίας, νυν δειστέον, ii έκαστον μόριον εξ όμοιοτάτον κατά την ουσίαν εαυτω τρέφεται, χυ- λού και τούτον εαυτω παρασκευάζει πέφυκε και τον χρώ- ματος αυτού μετάλαμβάνειν, άλλοιούν καί μεταβάλλειν η τού αίματος γένεσις εργον της ηπατος σαρκός. μετέχει μεν ούν καί η καρδία τον τοιοντου χρώματος, αλλ* ουκ εις όσον ηπαρ^ ύγρότερον γάρ εστι τό σπλάγχνον τούτο της καρδίας καί διά τούτο έρυ&ρότερον τε καί μαλακώτερον. η δε ξη- ρότερα καί θερμότερα τον ηπατος υπάρχει, ουδέ το ίδιον αυτής αίμα τοιούτόν εστιν} οΐόν περ τδ τού ηπαιος. αλλ' οσω ’&ερμότερον τό σπλάγχνον, τοσοντω ξαν&ότερον, όπερ ίδιον αίματος ξηρότερου, κα&άπερ τού υγροτέρον τό ερυ- θρόν. καί αίματος μεν υγρού την κράσιν, ερί&ροϋ δε την χρόαν η πρώτη μεν εν ηπατι γενεσις, οχετοί δε παράγον- τες τε καί διανέμοντες «uro τω σώματι παντί φλέβες, αί- ματος δέ ξανϋού καί λεπτού καί πνευματώδους η μεν πρώ- bus evacuationis terminus itemque fluentis fanguinis te- nor labafcens et pulfus commutati atque alia multa, quae nos in libro de venae Tectione Turnus diligentius profe- quuti. Nunc autem non eft ignorandum, ii quaeque pars Tucco alitur, qui Tui limillimam habeat eifentiani eftque libi natura comparatum, eum ut libi Tuccum, alterando et immutando paret, Tanguinem ex carne jecoris efle ortum habiturum*, cor etiam hoc eodem eft praeditum colore, Ted non adeo, ut jecur, quod humidius corde ideoque rubicundius molliusque extiiit, cor vero eft jecore liccius atque calidius, neque proprius ipiius Tanguis eft fanguini jecoris fimilis, Ted quo calidius viTcus viTcere, eo flavior Tanguis videtur, qui color ita eft ficcioris fanguinis pro- prius, ficut ruber huuiidioris; cujus quidem fanguinis tem- peratura bumidi et colore rubri prima generatio in jecore eft ejusque ductus, a quibus derivatur et in lotum cor- pus diftribuitur, venae Tunt. At flavi fanguinis ac tenuis IJJIPI XTMSIN rnOMJSHMA A. F.d. Charr. ΥΙΙΪ. [510·] τη γενεσις εν rij 'λαρδίας αριστερά κοιλία, δίαν e μονοί δε καί παράγουσιν εις όλον το ζώον ai αρτηρία*, καί διά τούτο καί το θυμοειδές της ψυχής ενδεικννται iv τή καρδία κα- τωκίσ&αι. διό εν τοις νοσήμασι τεκμαίρεσ&αι δει τον πλεο- νάζοντα χνμόν τη χρόα, πλήν ii τινες υποχωρήσαιεν εις το βάϋος του σώματος, το γάρ χρώμα των χυμών, φησίν, εοι- κός άν&έών, όκόσων μη άμπωτίς εστιν. Ιπί τούτων ουν μάλιστα νπονοστησάντων και μή κεχυμενων όμαλώς επιβλεπειν δει ώρην καί χώραν καί ηλικίαν και νόσους καί τον λυπονντα κενουν χυμόν1 καί μή άλλον τινά προ αυτόν, ώς φλέγμα- τος πλέον άζοντος τούτο κενώσεις. χολής δε ξαν&ής είτε μελαΐνης ενοχλονσης άφεκτεον μεν τον φλέγματος, την λυ- πούσαν δε χολήν κενωτεον. ουτω καν αΐμα πλέονάζη τ] του αυτοΰ ορρός, εκείνου ποιητεον την κενωσιν. εχει μεν γάρ καί αυτός έκαστος των πλεοναζόντων εν τω σώματτ χυμών ίδια γνωρίσματα, οϊον εί τύχη κα&' ολον μεν το σώμα τής χρόας ώχροτερας γεγενημενης , ώς εν ίκτεροις, ονχ ύποχω- et fpiriluofi prima generatio in finifiro corclis ventriculo confiftit huncque fanguinem in totum corpus arteriae com- portant atque difpenfant, quae etiam res facit ut ira- cundiae fedem in corde litam efle, nobis perfuadere debe- amus. Itaque in morbis facere conjecturam ex: colore oportet , ut humorem in corpore redundantem cognofca- mus , nili humores in imas ?corporis partes fe receperint: Color enim, inquit, fimilis humoribus efflorefcit, quum nulla efi reciprocatio. Itaque in iis, qui intro maxime receflerunt, nec funt per totum corpus aequabiliter dif- fuli, fpectanda funt haec, anni tempus, regio, 'aetas et morbus et humor noxius, neque alius ante illum evacu- andus eft, ut Λ exempli caufa pituita redundet, eam eva- cuabis, fi bilis flava aut atra infeftum hominem habeat, pi- tuitam non attinges, fed bilem infeflam educes. Simili quoque modo quum fanguis redundarit aut ejus ferum, ejus erit facienda evacuatio. Unus enim quisque humor in corpore redundans propriis notis diltingnitur, ut fi in toto corpore flavus fit factus color, ut in morbo arquato Eri. Charl. VJIf. [510.] - ρυνσης δέ διά ‘έδρας της χολής η τινων εξανθημάτων εν ολω τώ σώματι γεγενημένων χολωδων, κατά μέρος δηξεως , εν τη γαστρι , προσονσης δε και άσης και ασιτίας και δίψης του στόματός τε πικρονμένου η κατά τι μέρος έρνσιπέλατος η τριταίον πυρετοΰ κατέχοντας τον άνθρωπον η των καυ- σωδων τον πικροχόλον. πλεονάζει γάρ εν άπασι ταύτοις η ξανθή χολή, και διά τούτο κενοιτέον αυτήν έκείνοις το7ς μαρμάκοις (ίσα δι αυτήν την ενέργειαν όνομάζουσι χολα- γωγά. προσέχειν δε χρη τον νουν ον μόνον τοίς επιτύχαν- σιν, αλλά και τοΓις άγαθοϊς ίατρο7ς, διότι εϊωθε τά κατα- γνωρισματα μη καλώς εσκεμμένα φέρειν απάτην, διό *Ιππο- κράτης εν το7ς άτμορισμο7ς καλώς σνμβουλενων έτερον ημάς ^γνώρισμα, την ευφορίαν , εδίδαξεν, ϊνα καν τοντω θαρρώ- μεν εν ταί.ς νοσοις όρθώς κενώσαντος. και μην αλλά επί της μελαίνης χολής πλεοναζυνσης το χρώμα του σώματος βλέπειν χρη' καί γάρ κάπί ταυτης η καθ* ολον σώμα χρόα προς τό μελάντερον τρέπεται, (ίσα τε πάθη διά την πλεο- νεξ'ιαΡ αυτής γίνεται, φανερώς διδάσκει το πλήθος των χν- accidil*, neque bilis per fedein excernatur, aut aliquae pu- llulae biliofae per totum corpus eruperint et particulatim, fi ventriculi morius aut cibi faftidium aut appetentiae vacuitas: adiit filisque torqueat osque' amarefcat aut ignis facer aliquam corporis partem oblideat aut homo tertiae nam febrem aut ardentem ex fiili habeat: in quibus fane omnibus flava bilis abundat, erit bilis iis medicamentis, quae ab actione bilem educenfia nominantur, evacuanda, quo in loco non modo vulgares, fed praeitantifiimi etiam medicii animum advertere diligenter debent, iiquidem hae notae jnon accurate perpenfae in errorem inducere homi- nes lolent. Quamobrem in aphorismis Hippocrates nobis recte confulens, aliam notam tribuit, attendendum efie: quum aegri facile tolerant, ut hac freti recte fieri eva- cuationiem intelligamus. Atque in atrae quidem bilis ex- uperantia fpectare colorem par eil, quando in hac quo- que totius corporis color in nigriorem mutatur, im6 vero affectus omrtes, qui ab ejus excefiu oriuntur, humoris 1ΊΕΡΙ XTMJIJS TJWMNI1MA A. Ed. Chait. YIII. Γ 510.1 ^ ; μών, κα&άπερ εί.εφας καί καρκίνος καtl τεταρταίος, ήηρειδς καί σπλην jiiyag xul κνρσοί μελαινόμενοι καί ή μελαγχολία καλούμενη και nana παραφορά διανοίας ή ·&ράυείακαί θη- ριώδης. άλλα και εν γνναιξιν ενδείκνντ αι τον πλευνάζοντα χνμδν ίο χρώμα των καιαμηνίων, ών τά γνωρίσματα γΐ- γραφεν 'Ιπποκράτης, ννν di όπερ ini της ξανθής χολής είρηκα , τοντο μοι ini του φλέγματος ,νΐχι, νΐον τονς όγκους οίδηματώδεις, εξανθήματα τε και σόμπαν τον σώματος το χρώμα κατά την ιδίαν τον χυμόν., καί τους άμφημερινούς f πνρετονς καί την αργίαν καί νωθρδτητα τής' διάνοιας, ετι τε κατάληψης νπνώδεις καί βάρη τής κεφαλής,.. οξυρεγμίας τί τινας, όταν iv τή γαστρι πλεονάζ?] τά τοιαντα. περί di τον αίματος τί χρή λίγαν; αυτό γάρ ονχ εν ήν ακρι- βώς , άλίί εξ εναντίων τε καί διαφερόντων συγκείμενον με- ρών, εστι μεν εν αντώ το οιον ίχώρ αίματος καί οϊον ιλύς τις και τρνξ, καί μεντοι καί ινας άμφερομενας τώ αίματι σαφώς εστι θεάσασθαι, καί τούτων εξαιρεθειαών ον πήγνυ- copiam perfpicue indicant, ut elephas, ut cancer, ut quar- tana febris, ut lien magnus et varices nigrefcentes et quae melancholia nominatur et omnis infama immanis, temeraria et fera. Jam vero etiam, qui humores in mur liebri corpore abundent, meniiruorum indicat color, atque eorum notas Hippocrates litterarum monimentis conii- gnavit. Nunc vero, ut de flava bile dictum eit nobis, ita de pituita dici polle exiftimabis, ut oedematoli tumores poffculaeque et totius corporis color humoris formae re- fpondeant, quem etiam fequantur quotidianae febres, men- tis pigritia et torpor, propenfiones in fomnum, capitis gravitates et acidi quidam ructus, II quando talia ίη ven- tre redundarint. At de fanguine quorfum attinet dicere? is enim non eft unum quid accurate, fed ex contrariis diflerentibusque conflat partibus, eitque in eo velut liquor fanguinis ac velut limus quidam et faex. Imo vero etiam veluti fibras inelfe fanguini clare licet intueri, quibus fublatis fanguis non concrefcit. Ac fanguis a fibris fe- Ed. Chart. VIII. [510. 511. J rαι τό αίμα καί χωρισ&εν των ίνών καί χροιά nat σύστα- ση διαφέρει. τό μεν γάρ έρυ&ρόν ακριβώς φαίνεται, το δε ξανΰότερον τον του, το δε μελάντερον. εστιν οτε [αυτω] καί σαφώς α.παν&εΐ τι λευκόν αυτω καί ποτέ πελιδνόν άπαν εφάνη. καϊ πολλακις εγγύς τω μελάνι κα&άπερ τις πορ- φυρά κατακορης. τούτων μεν ούν όντως εχόντων φανερόν γίνεται- oti πολλάκις εν αυτω πλεονεκτεί τό παχύ και με- λαν ιός την χρόαν τον παντός σώματος μελαντεραν φαίνε- σ&αι και τας ούλάς μελαίνεσ&αι και κνρσονσϋαι τας εν τοίς σκελεσι φλέβας αΤμα τινί πελιδνοί χρώματι. ποτέ δε ξαν- ΰόν,τος και τρίχες σημαίνουσι καί εμετοί καί διαχωρηματα καί τάλλα, εστιν οτε καί ερυ&ρόν η λευκόν, ως και τανταεκ τε των τού σώματος υλον χρωμάτων καί τριχών εμετών τε καί δια- χωρημάτων φαίνεται, άλλα εκείνο γε διορίσασϋαι προσηκει οπερ ον καλούμενοι ίατρολόγοι παρέλειπον, οίσπερ εν φαινο- μενοις μερεσι τού σώματος ενίοτε μεν άπασιν η αύτη φαί- νεται κράσις προς τό χρώμα, ως εν ίκτεροις τε και ελε- cretus et eoiore et efferi tia differt, ut quidam accurate ruber, quidam flavior, quidam nigrior videatur, quandoque etiam quidam candor in eo efflorefcit, quandoque totus eile lividus confpicitur, ac faepe prope ad nigrorem acce- dit. Quae quum ita Hnt, planum eft in eo redundare faepenumero craiTum nigrumque humorem, propter quem totius corporis color nigrior appareat, cicatricesque ni- grefcant et venae in ruribus contracto livido colore in varices convertantur. Quandoque vero fuperat flavus hu- mor, quem et vomitus et dejectiones et alia iignificant, interdum vero ruber aut albus, ut ex totius corporis co- lore capillisque et vomitibus et alvi excrementis depre- henditur. Sed quod omiferunt ii, qui verbo tenus me- dici vocantur, eit a nobis hoc loco diitinguendum, quem- admodum, inquam, in corporis partibus, quae fub afpe- ctum cadunt, modo in omnibus eadem apparet tempera- tura, quod ad colorem pertinet, [511] ut in morbo ar- Ed. Chart. VIII. [511.] φ,αντιάσει καί τοϊς υδεροις, ετι τί καχεξίαις καί εν ηπατι- καίς καί σπληνικαίς άχροίαις. ενιοτί St εν τι μόρων ητοι πικρόχολον η φλεγματικόν η μελαγχολικόν νποδεξάμενον χυ- μόν, αυτό μόνον εξαλλάττεται την κράαιν. όντως εγχο',ρεί καί τον Εγκέφαλον iviort μεν άπαντος του κατά τάς φλέ- βας αΥματος μελαγχολικον γινόμενόν τω κοινω λόγω της βλάβης και αυτόν βλάβη ναι. συμβαίνει St όταν άπαΰονς μενοντος τον καϋόλου τον άν&ρώπον αίματος άλλοιω&ηναι τό κατά μόνον εγκεφάλου και τοντο διττώς η ρνεντος είς αυτόν ετερω&εν η γεννη&εντος tv τω τόπω τον μελαγχολι- κον χυμόν. οντος δε γεννάται υπό πολλής χλερμασίας εγχώ- ριον κατοπτωσης ήτοι την ξαν&ην χολήν, η τι παχντερον και μελάντερον αΤμα. τούτον διάγνωσίς σοι γενεσϋω τόνδε τον τρόπον. Επισκέπτου πρώτον την τον σώματος ε'ξιν οποία τις εστι καί μεμνησο ότι οι μεν απαλοί καί λευκοί καί πίονες ήκιστα μελαγχολικόν ίσχονσι χυμόν, οι δε Ισχνοί καί μελάντεροι καί δασιΐς καί φλέβας ενρείας εχοντες προς την του τοιοντου χυμόν γενεσιν επιτηδειότατοι νπάρχοναιν. quato et elephantia!! et aqua inter cutem et malo liabitu et iis colorum vitiis, quae a jecinore lieneque orta funi, modo unius folum partis, in qua vel biliofus vel pifui- tofus vel melancholicus humor inhaeferit, temperatura permutatur, ita etiam in cerebro accidat, ut interdum omnis, qui venis continetur, fanguis melancholicus fiat et communi noxa cerebrum quoque offendatur, interdum vero, ut fanguis, qui in toto hominis corpore fit, illaefus maneat et ille folus, qui in cerebro eft, alteretur, idque dupliciter, ut vel aliunde in ipfum confluat, vel ih ipfo melancholicus humor fit genitus , qui quidem gigni folet, quum magna interni caloris copia flavam bilem aut craf- fiorem nigrioremque fanguinem alfavit, id quod dignofces hoc modo. In primis corporis habitum, qualis fit, intu- ebere, ac memento molles, candidos pinguesque melancho- licum humorem minime continere, graciles , nigriores, liirfutos, quique latas venas habent, eos effe ad hujus- modi humorem gignendum aptiflimos. Ufu etiam inter- GALENUS TOM. XVI. χ B ΓΑΛΗΝΟr ΕΙΣ ΊΟ ULllOΚΡΑΤΟΥΣ Ed.Chart. ΥΙ1Ι. [5.11.] οτε και οι εξέρυθροι την χρόαν άνθρωποι, μεταπίπτσυ- οιν άθρόως ini την μελαγχολικήν κράσιν και oi ξανθοί και μάλιστα όταν εν άγρυπνίαις καί πόνοις τΰχωσι προδιη- τημενοι. σκεπτεον 'δε και πότερον επεσχηταί τις αιμορροΐς ?; καί τις άλλη αίματος συνήθης κενωσις ή καταμήνια ταίς γνναιξι και δποίαις εχρήσατο τροφαις. διώρισιαι δε περί αυτών εν τω πρώτω των περί των εν ταίς τρυφαίς δυνά- μεο)ν. εί μεν ούν εν τή τοιαντη διαίιτ] προ του νοσείν ό άνθρωπος είη γεγενημέ νος, ε'ξεστι κάκ ταυ της στοχάζεσθαι τί πλέον* εί δε εν εύχΰμοις εδεσμααιν, ορα περί των γυ- μνασίων αυτού, λύπης και αγρυπνίας και φροντίδος τίροστι- >θεσθαι δε χρή τούτοις και την ώραν τού έτους και γεγενη- με’νην και ούσαν κατάστασιν και χωρίον και την του κά- μνοντος ηλικίαν, περί ών μετ ολίγον εροΰμεν. νυν δε αυ- τάρκης ό λόγος επι παραδείγματος ε'ξετασθείς. έστω δή τον μεν άνθρωπον άπύρετον ύπάρ/ειν, εν ογκω δε μείζονι τάς φλέβας αύτω και το σόμπαν σώμα ερυθρότερον. σκεπτεον durn venit, ut praerubro colore homines in melancholi- cam temperaturam affatim cadant itemque flavi, praefer- tim vero, 11 in vigiliis ^ic laboribus prius vitam duxe- rint. Illud etiam fpectandutn eft, lintne ullae hae- morrhoides fupprelfae aut ulla alia confueta fanguinis evacuatio aut in mulieribus menftrua retenta purgatio et quibus homo alimentis ufus flt, quae res nobis ell in primo de facultatibus alimentorum definita atque diitin— cta. Itaque Ji in hoc vitae genere verfatus homo eit prius quam in morbum incideret, libi erit integrum etiam ex hoc majorem quampiam fumere conjecturam; 11 vero boni fucci alimentis ufum illum compereris, habeto rati- onem exercitationum, triflitiae, vigiliarum curarumque, ad haec accedat oportet anni tempus praeteritaque et prae- iens conftitutio itemque regio et aegrotantis aetas, de qui- bus paulo polt verba a nobis lient, nunc autem fatis ad rem indicandam erit exemplum, quod fubjungam. Po- namus igitur vacare febre hominem venasque majorem in tumorem elatas efle corpusque univerfum efle rubicun- ΠΕΡΙ XTMSIN TIJOMjSIIMA A. Ed. Chart. YIII. [511.] ouv εί μηδέν τοΰτω τών θερμαινοντων au Ιων επλησίασεν αυτω. εί γάρ τοι φαίνοιτο, βελτιον άναβάΌ.εσϋαι την διά- γνωσιν άχρι περ αν η εξ εκείνου εν όλω τώ αώματι κα- ταστή, ϊνα iv ησυχία πασών των έξωθεν νπάρχη κινήσεων, ei γάρ iv εχείνω τω ν.αιρώ φαίνοιτο τοιοντος, αίμα πλεονά- ζει τω άνθρώπω. τονντενθεν επισχεπτεσθαι τάλλα, και πρώ- τον μεν όσα μεγίσιην εχει δνναμιν, είθ* έξης τα λοιπά. είσι δε τάδε, βάρος, τάαις, οκνος προς τάς κινήσεις, ειτα τα κατά τους σφυγμούς αγρυπνίας τε και υπνους9 όρεξεις τε καί ανορεξίας και 7αλλα τοιαυτα. μετά δε ταυτα μη τις συνήθης εκκρισις επίσχηται, μη γυμνάσιον ημεληται, μή πλείω καί πολυτροφα αιτία συνεχώς προσενήνεκται, μή μετά τροφήν άήθεσι χρήται λουτροίς. επί τοντοις απασι καί τά παρά τής χώρας καί ώρας καί τών άλλών} ώς εφην. είσι δε τινες, οι νομίζουσι το χρώμα δηλονν μή μόνον το ποιόν, αλλά καί το ποσόν τής ουσίας, οΰκ αληθές δε τούτο, ου- δενί γάρ αυξανομενω κατά τήν ουσίαν επιτείνεται τό πρό- dius, fpectandum erit, num ulla caufa »ex iis, quae cale- faciendi vim habent, ad corpus acceiTerit*, Π ulla adfuiJTe videatur, praeftiterit rejicere in aliud tempus eam digno- tionem, donec motus ex illa excitus in toto cor- pore conquieverit, ut iit in omnium externarum motio num cellatione conititutum, ac ii eo tempore homo talia videatur, Icito fanguinem redundare, hinc autem alia per - pendenda funt, atque in primis quae maximam vim ha- bent, tum deinceps reliqua, cujusmodi funt gravitas, ten tio et fegnities ad motus, deinde quae ad pullus, vigilias, fomnos, appetentias, cibi failidia ac caetera hujus generis pertinent. Poit haec vero, utrum fuppreifa iit ulla con- fueta excretio, num omiila exercitatio, num plura et va- lentis materiae alimenta continenter ingefta iint, num a cibo irifuetis balneis ufus iit, ut interim non negligas, quae ad anni tempus, regionem et alia, uti diximus, re- feruntur. Quidam tamen funt qui putent colorem non modo qualitatem, fed etiam eifentiae quantitatem indicare, B 2 Ed. Chart. YIII. [5U.J σΰεν χρώμα· οϋτω γάρ αν η τε χιών έγινετο λευκοτέρα και η πίττα μελανωτέρα καί 6 χρυσός 'ξαν&ότερος. έτερον μεν ουν έστι προφανώς αυξησις ουσίας άλλοιώσεως. αυξάνεται μεν γάρ κατά το ποσόν, άλλοιοϋται δέ κατά το ποιόν. εστι δέ τόπου το χρώμα ποιας ουσίας > οΰ πόσης γνώρισμα, τοσοΰτον άρα καί τοιουτον εστί το των χρωμάτων πλεονέ- κτημα. περί ών ημείς ιδία την πραγματείαν πεπονηκαμεν. καί εδείκννμεν οτι πολύ προέχει προς την θεραπείαν καί διάγνωσιν των νοσημάτων η τών χρωμάτων έννοια, μάλιστα δέ εν τω προσώπω, εν δμμασιν, εν τη γλώττη καί εν τοίς ουροις. διότι σφάλλονται τινες περί τών όφ&αλμών, ηγοΰντες εξ αυτών χροιάς βέβαιον τεκμηριον κράσεως ολου του σώ- ματος λαμβάνεσ&αι, οτε έ'ξεστι τών μόνων όφ&αλμών. καί δη εν τοίς του ηπατος κακοπραγίαις η της γλώττης άλλοιου- ται χρόα καί η παντός του σώματος, ουτω καί επί τον τάς πλευράς νπεζονκότος ΰμένος, επειδάν φλεγμαίνη, το πτνελον κεχρωσμένον έστίν. διόπερ εάν μεν χολωδέστερον η fed falluntur, quum in nulla re, quae per elTentiam au- geatur, priilinus color mutetur, ila enim et nix candi- dior et pix nigrior et aurum magis flavum redderetur, ex quo plane patet, incrementum eifentiae aliud efle, quam alterationem; incrementum enim ad quantitatem, alteratio ad qualitatem pertinet, color vero qualitatis eifentiae, non quantitatis eit indicium; tanta igitur ac talis eil colorum praerogativa, de quibus efl a nobis con- fcripta tractatio ac demonfiratum ipforum notitiam magno nobis efle et ad curationem et ad dignotionem morborum adjumento, praefertim vero ad hoc valere eos colores, qui in facie, in oculis, in lingua atque urinis coufpiciuntur, quanquam decipi quosdam videmus, qui quum in oculos intuentur, firmum fe nactos efle totius corporis temperaturae argumentum ex oculorum colore arbitrantur, quum tamen inde folum oculorum cognofcere temperaturam eis conce- datur. Imo vero etiam in jecoris vitiis linguae et totius corporis color vitiatur, ac fi inflammatione tentetur mem- brana coftas fuccingens, fputum colore inficitur, atque TJEPI XTMSLN TΠΟΜΝΗΜΑ A. 0[ E«i. Chart. VIII. [511.] τό αίμα, ξανθόν η ωχρόν εστι τό πτνελον, εάν δέ φλεγμα- τικώτερον, αφρώδες τδ και λευκόν, εάν δέ μελαγχολικώτερον, ήτοι μιλάν η πελιδνόν, ϊάν δέ μηδέν τούτων, ερυθρόν. εστιν ότδ και λεπτά και άλικα και κεχρωσμένα άκρήτω χρώματι, ώς αυτός που φησί. τί λέγω δε περί χρόας των ουρών; εί γάρ μη εΐεν δΤς εμού λόγος περί ανιών, νη diu πολλά γρά- φειν ην άναγκαΐον ενθάδε, αλλά μεν ου χρεών τά αυτά παραγραφειν και διαμηκυναι τον λόγον, τοσοντον 7ΐροσθη- σω, όπερ της προγνωστικής τέχνης εστιν. ούσης ονν της τετάρτης ημέρας επιδηλου, καθάπερ αυτός έδέβωσε, και αη- μαινονσης όποια τις η έβδομη γενήσεται, παν ο τι περ άν εν αυτή πρώτη φανη σημειον άξιόλόγον πέψεως, την εο ο- μενην κρισιν επί της έβδομης δηλοΊ, xui τότε ερυθρά νεφέλη μη πρότερον γεγραμμένη και πολύ μάλλον αυτής η λευκή επιφανεΊσα σημαίνει την κρισιν. έτι δε μάλλον εναιώρημα λευκόν, ομαλόν καί σννεστηκός. εί δε κίνησις της νόσου πάνυ οξύς είη και η μεταβολή της χρόας καί η της συσιά- ita ut 11 bilioilor fanguis fit, flavum aut pallidum fputum fit, fi pituitofior, fpumeum et album, fi magis melancho- licus, nigrum aut lividum, fi nihil liorum fubfit, rubrurn: interdum vero etiam tenuia falfaque et colore fincero in- fecta fputa fiunt, ut ipfe quodam in loco memoravit, ne- que tamen inde facere de temperamento totius corporis conjecturam debemus. Age vero quid de urinarum colore dicemus? nifi enim unum ego de urinis librum confcri- pfiflem, certe multa de eis mihi eflent hoc loco afferenda neceflario. Verum nihil opus efi eadem huc transferre et longiorem orationem inftituere, tantum addam, quod ad praefagiendi rationem valeat. Quum igitur quartus dies, ut ipfe nos docuit, index fit et qualis feptimus fit futu- rus nunciet, omne quodcunque in eo primo notabile con- coctionis lignum apparuerit, futuram feptirno die crifin fignificat, ac tunc non modo rubra quaedam nubes appa- ret, quae vifa prius non eflet, fed etiam multo magis fu- fpenfum album, aequale et cohaerens. Si vero velox ad- modum fit morbi motus, tunc coloris confiftenliaeque mu- E(J. Chart. ΥΙII. [ 511.3 σεοις ιχανώς δηλοι την μέλλουσαν εσεσ&αι χρίσιν. το γουν λεπτόν ονρον, εί συμμέιροις γένηται πολύ καί το λευκόν ?; ωχρόν έν τοιουτω νοσέψατι την κρίσιν προσημαίνει. εστι δέ καί άλλα ούτως σημαίνοντα τάς μελλοΰσας κρίσης, ώς τά ουρά, τα διαχωρήματα, τά πιάσματα και τά κατά τάς κρί- σιμους 7]μιρας επιγενόμενα, περί ών έν το7ς περί κρίαεως καί κρίσιμων ήμερων δέδεικται. *Ιπποκράτης δε εν τοίς αφορισμοίς που μνημόνευσεν μόνον της ερυθράς νεφέλης, ως ολίγακις συμβεβηκυίας, οτε λευκαι φαίνονται 0)ς επί το πολύ, οπερ Ιστιν ενεργέστερον της πέψεως σημεΊον. ημείς δε είπομεν ότι κατά τον * iπποκράτην το ερυθρόν χρώμα σωτήριον μέν εστιν, χρονηυτερον δε, ως εν τω προγνοιστικω λέγει, εί δε είη το ούρον υπέρυθρον και ?} υπόσιασις υπέ- ρυθρος και λεία, πολύ χρονιο'ιτερον μεν τούτο τού πρώτου, σωτήριον δέ κάρτα. προσέθηκε δε κάρτα, τουτέστι λίαν, Υνα σημάντ} την βεβαίαν σαητιρίαν δηλουσθαι. εγώ δε μήκους φειδομενος ενταυθοι καταπαΰσο> τον περί ουρών λόγον, και / latio falis poteft futuram criiin indicare. Itaque ii urina tenuis fiat modice crafla, iique alba fiat pallida, in hujus- modi morbo jam criiin praenunciabit, fed alia quoque funt, quae non fecus quam urinae futuras crifes ligni— ficant, ut alvi excrementa, fpnta et quae in criticis fuper- venire diebus folent, de quibus nos in commentariis de criiibus deque criticis diebus dilferuimus. Hippocrates vero in aphorifmis quodam in loco rubrae nubis fotura mentionem fecit, utpote quae raro contingat, quod fere nubeculae albae appareant, eitque id evidentius concoctio- nis indicium, nos autem docuimus, ex Hippocratis fenten- tia, rubrum colorem faiutarem effe illum quidem, fed tamen diuturniorem fore morbum indicare, ut eit in libro praefagiorum fcriptum bis fere verbis: Si urina jubrubra fit fiedimentumcjue Jubrubrum lenecjuc, erit haec rnuito cjuam prior diuturnior, admodum tamen falubris, quo in loco addidit admodum ut firmum falutis Tignum inde ex- iftere declararet. Nunc autem his omiilis occafio nos monet, ut de humoribus differamus. Hoc igitur prius Ed. Chart. YIII. [511.] μηδέν λι'ξω 7τερί των ύδάτων καί οίνων καί των άλλων οσα 7] φάρμακον η τροφαί το7ς άνϋρώποις είσίν, η το7ς φαρμά- κοις καί τροφαλς άναμίγνννται εστιν περί χυμών είπε7ν, ίστεον ούν πρώτον ότι χυμός καί χυλός ου ταντόν εστιν, 6 /νμός γάρ νγρότης τις εστιν εν τω τον ζώου σώιματι ευρισκόμενη, χυλός δε νγρότης εστιν ηπερ εν το7ς καρποίς ους φάγομενη καί θλίβομε ν ενρίσκεται. τούτων όντως εχόν- των ηερί χυμών είπε7ν χρη. ότι ώμολόγηται πάντα τα σώματα εκ τεττάρων τινών γενών συμπαγηναι, άνάλογον εχόντων των χυμών, άπερ στοιχελα πάντες όνομάζουσιν, ώς καί 'Ιπ- ποκράτης καί Ιΐλάτων φασίν, εκ γης, πνρός, νδατος 'καί άε- ρος, στοιχε7ον δε ελάχιστον μϊρός εκείνου του πράγματος, ονπερ αν y στοιχε7ον καλουσι. τούτων δε των στοιχείων άνάλογον είσίν, ώς εφην, οί τεσσαρες οι εν ημίν χυμοί, ηγουν το αΐμα, το φλέγμα καί χολή εκατερα, η τε ξαν&η καί με- λαινα. οντοι δε χυμοί όταν μέτριο άλληλοις κεκραμενοι τνγχά- νωσι, κατά φνσιν ύγιαίνομεν. ελλείποντος δε τίνος η πλεονά- intelligendum eft, humorem et fuccum non idem effe, liumor enim eft liurniditas quaedam, cjuae in corpore ani- mantis continetur, fuccus liurniditas eft, quae in iis fru- ctibus, quibus vefcimur aut quos exprimimus, invenitur. Quod quum ita ftt, de humoribus dicendum eft, conflare nimirum inter fapientes homines omnia corpora ex qua- tuor quibusdam generibus, quae proportione humoribus refpondent quaeque elementa omnes vocant, efte confti- tuta, eaque fuit Hippocratis Platonisque fententia, conflant enim e terra, igne, aqua et aere. Elementum porro vo- cant minimam illius rei, cujus elementum fit, partem, liifce autem elementis proportione refpondent, ut dixi, quatuor humores, qui funt in nobis, hoc eft fanguis, pi- tuita, bilis utraque, tum flava tum atra. Quum autem hi humores inter fe apta menfura funt fecundum natu- ram temperati, tunc recte valemus, quum vero aut deelt quidpiam aut redundat aut in alienum locum commigrat, aegrotamus. Nunc vero fcire quid caufae fit cur aqua Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [511. 512.] ζοντος η μεταστάντος εις άλλοτρίαν χώραν νοσούμεν. diu τι δε νγροιίνει το ύδωρ, καίει το πυρ, η διά τι ρε7 μεν τό ύδωρ, άνω δε φέρεται το πυρ, εδραιοτάτη δε και βαρύτατη των /στοιχείων η γη, προς τάς των νόσων τάσεις ούδεν συντελεί. μόνον γάρ άρκε7 τώ φυλαξαντι την νγιείαν καί τάς νόσους ίασομενω επίστασθαι, διά τε την ευκρασίαν του ·*θερμού καί ψυχρού καί ξηρού καί υγρού την νγιείαν υπάρ- χειν το7ς ζώοις. επί δε τούτων δυσκρασίαις τάς νόσους γί- γνεσθαι. ούτως και είδεναι ότι εκ τεττάρων στοιχείων ά τε των φυτών εστι γενεσις , οϊ τε εξ αυτών καρποί καί τα σπέρματα, τροφή δε ταύτα πάντα προβάτοις καί νσίν αί'ξί τε καί βουσί καί το7ς άλλοις ζώοις, οσα πόας τ} καρπούς δένδρων η άκρεμονας η ρίζας εσθίει. το7ς δέ άνθρώποις αυτά τε ταύτα τροφαί τα ζώα καί γεννάται εν αύτόις εκ τούτων αΐμα και φλέγμα καί χολαί διτταί. πλε7στον μεν αί- μα διό καί φαίνεται μόνον εν φλεψίν, ολίγον δε τών άλλων έκαστου, καί τουτί τό αΐμα της γενεσεως ημών ώς ύλη, τό συγκείμενον μεν εκ τών τεσσάρων χυμών, κατ επικράτειαν bumectef, ignis adurat aut aqua fluat et ignis in fublime feratur lirmiflimaque et [512] graviflima omnium elemen- torum fit terra, nihil ad morbos curandos facit, fatis enim eit ei, qui tueri valetudinem velit ac morbos pro- fligare, ii fciat, ex apta caloris, frigoris, iiccitatis et hu- miditatis temperie bonam valetudinem exiflere, ex horum intemperie . morbos oriri, atque etiam fi intelligat, ex quatuor elementis flirpes gigni earumque fructus et fe- mina procreari, haecque omnia eJTe pecudum, fuum, ca- prarum, boum et caeterorum animantium alimenta, quae aut herbas aut arborum baccas aut ramos aut radices de- pafcuntur, hominibus vero et haec ipfa animalia nutri-*· mento elTe et ex eis gigni in humanis corporibus fangui- nem, pituitam et geminas biles ac fanguinem quidem plu- rimum ideoque ipfum folum in venis apparere, alia vero pauciora procreari. Caeterum hic fanguis efit ortus noflri veluti materia conllatque e quatuor humoribus, fed hoc nomen a dominio duxit. Nolim autem quenquam cogi- Ed. Chart. VIII. [512.] δέ ώνομασμενον ούτως. μη νουν δε μη τα σώματα εκ των στοιχείων απλώς γεγονεναι. εκείνα γάρ δύναμη μεν εστιν Ιν τοΤς σώμασιν, ενεργεία δε ούκ εστιν, άλλα τα εξ αυτών γεγονότα διά μέσων τών τροφών αΐμα καί φλέγμα καί η ξανθή ναι μελανα χολή, ως είναι μεν πυρϊ άνάλογον την “ξανθήν χολήν, μ έλα ιναν δε τη γη. τό δε φλέγμα τω ύδατι καί διά τούτων θερμι) μεν καί ξηρά την δύναμιν εστιν η ξανθή χολή, καθάπερ το πυρ. ψυχρά δε καί ξηρά η μέλαινα παραπλησίως τη γη. το di φλέγμα 'ψυχρόν καί υγρόν όίσ- περ το ύδωρ, τό δε αερώδες στοιχείον όράται μόνον εν ιο7ς τών ζώων σώμα σι, πλησίον της εαυτού φύσεως, ως εν τα7ς άναπνοα7ς και κατά τούς σφυγμούς εστιν ίδε7ν. εκ τούτων δε σννίσταται τά πρώτα σοψατα, μυελός και σαρξ και νεν- ρον και όστούν, ετερά τε πολλά. Ιπποκράτης δε εν τω περί φύσεως άνθροΐπου κατεσκεύασε τούς τετταρας χυμούς εν ημ7ν είναι, υπερβάλλοντας δε ποσότητι καί άλλοιομέ- νους κατά ποιότητα νόσων αιτίους γίγνεσθαι, ειτα δε δεί- κνυσι τό φλέγμα εν τω χειμώνι πλεονάζον. τού δε ηρος το lare corpora ex quatuor elementis abfolute efle conflata, quandoquidem illa, ut poteilale iint in corporibus, actu tamen nullo modo infunt, fed quae ex ipiis, interceden- tibus alimentis, gignuntur, ut fanguis, pituita et flava atraque bilis, ut flava bilis igni, atra terrae, pituita aquae proportione refpondeat, ob eamque caufam calida Jiccaque poteflate fit flava bilis ficut ignis, frigida et iicca atra ficut terra, pituita vero frigida et humida ut aqua, ae- reum vero elementum in folis corporibus animantium cernitur, juxta fuam naturam, ut in refpirationibus et puliibus licet intueri, atque ex his ipiis prima confiant corpora, ut medulla et caro et nervi et offa et alia quamplurima. Hippocrates autem in libro de natura ho- ininis quatuor in nobis efle elementa comprobavit, quo- rum excedens modum copia atque vis et immutata qua- litas morbis caufam affert, tum ofiendit pituitam hieme, fanguinem vere, flavam bilem aeftale, atram autnmno re- dundare. Ad haec vero addidit, quae ad temporum anni ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΠΙΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [512.] ^ ' ' αΤμα καί τού θέρους την £ανϋην χολήν, ως καί του φθινο- πώρου την μελαιναν. μετά ταΰτα δε Une περί της κατά τάς ώρας διαφοράς καί εδίδα'ξεν iv αυταίς δυνάμει ττερί των 7]λι- κιών καί χωροιν. τον αυτόν γάρ λόγον iv ηλικίαις 6 παίς εχει, τη τον ηρος iv ώραις* οΐσαντως δε 6 μεν νεανίσκος τη του θέρους, 6 δε παρακμάζων τον φθινοπώρου καί τελευ- ταίος ό γέρων τη τον χειμώνος. ομοίως δε και των χοίρων η μεν εύκρατος τη του ηρος, η δε θέρμη τη του θέρους, η δε άνωμάλως εχουσα κατά την θερμότητα καί ψυχρότητα, πλεο- νεκτούσα δ’ όμως ψυχροτητι καί ξηρότητι τη του φθινοπώρου, η δε υγρά καί ψυχρά τη του χειμώνος. ιστεον δ' οτι τά νοσή- ματα πάντα εν πάσαις ώραις γίνεται καί τούτο διώρισται παρ' *[Ιπποκράτει. μάλλον δε ενια κατ ενίας, ώς του μεν ηρος τά μελαγχολικά καί τά μάνικά και τά επιληπτικά καί αίματος ρύσεις, καί τι κννάγχαι και κόρνζαι καί βρόγχοι καί λεπραι καί λειχήνες και άλφην καί θύματα καί τά αρθριτικά, του δε θέρους ενια δε τούτων καί πυρετοί συνεχείς καί καύσοι καί differentiam pertinent et in horum tractatione de aetati- bus quoque et regionibus poteftale quadam egit. Eandem enim rationem in aetatibus puer, quam in anni tempori- bus ver habet, eandem juvenis quam aeftas, eandem fe- nex quam autumnus, eandem poitremo decrepitus quam hiems ; iimilis eit ratio regionum , temperata enim veri, calida aeftati, quae in calore et frigore inaequalis eit, in frigore tamen et ficcitate exuperat, autumno, humida et frigida hiemi refpondet. Scire autem convenit, omnia quidem genera morborum in omnibus temporibus nafci, idque jam definivit Hippocrates, potius tamen quosdam morbos in quibusdam temporibus exoriri, * — Ed. Chart. VIII. [512.] ^ τριταίοι πυρετοί καί εμετοί καί διάρροιαν καί οφθαλμίαν καί ώτων πόνον και στομάχου ελκωσεις και σηπεδόνες αι- δοίων. του δε φθινοπώρου και των 'θερινών πολλά καί- πυρετοί τεταρταίοι και πάνητες και σπλήνες καί ίδρωτες και φθίσεις καί στραγγουρίαν καί λειεντερίαν καί δυσεντερίαν καί άσθματα καί ιλαιον καί επιληψίαν καί τά μάνικά καί τα μελαγχολικά, του δε χειμώνος πλευρίτιδες, περιπνευμο- νίαν , λίτταργόν , βράγχον, βηχες, πόνον στηθών, πλευρών, όσφύος, κεφαλαλγίαν, ίλιγγοι καί άποπλη'ξίαι· αλλά περί τούτων τε καί περί των ηλικιών επί πλέον λεχθησεταν ημΐν μετ ολίγον, νυν δε ου δυνασαν θαυμάζειν την εκείνων άνοιαν η περί του άνθ'ρεοπίνου σοίματος λεγοντες πώς σνγ- κειταν καί διεπλάσθη από της αρχής ενοια εν αυτώ φασίν κατά τινα τύχην άτεχνον καί άλογον, οΰ κατά πρόνοιαν του σοφού δημιουργού διαπλάττεσ&αι άμυδρά νη Αία προς την πίστιν, όν λεγουσιν /όφιοιότητν χρώμενοι, ως ενια κατά τον βίον υπό τύχης ομοια γίνεται τών κατά τάς τεχνας. — — — de quibus paulo poit, ut etiam de aetatibus dideremus. Nunc autem fubit mihi illorum admirari ftultitiam, qui de humano corpore loquentes, ut quomodo conflatum fit (et ab initio confor- matum declarent, quaedam in eo inefle ajunt forte qua,- daln artis, ac rationis experte et r ςη fapientis opificis providentia, conformata, — v — — 23 ΓΑΛΙΙΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΛΎΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [ 512. 3 όρων γάρ τοϊς το σχήμα ηαραπλ?]σιον είναι ηροσοίπω τίνος ζώου καί παταξας πέτραν άπέρηξεν αυτής. τηλικοντον ώς το καταλιπόμενον έοικέναι του ζώου Ικτίνου μορφή, καί άλλα τοιαυτα λεγουσιν άπαξ έν μακρώ χρόνο) καθ' όσα την οικουμένην γεγονότα, της δέ γε των τέκνων φνσεως ην άπαντες άνϋρωποι φύσει ποιούνται και της προς αέτάς ομοιό- τατης ημών διαπλάσεως παντάπασιν έπιλανϋάνονται. καί- τοι γε 6 τα ξΰλα και τέμνων και πρίων και ανμπηγνύς άπεργασηται σκίμποδα, πάντα επιτήδεια τα μόρια εχοντα προς την χρείαν ης ένεκα πηγνυται γεγονότα, τεχνί- την φασίν είναι τον τοιοΰτον. εάν δέ ήτοι τους δεξιούς πό- δας τοϊς άριστεροίς άνίσονς άπεργασηται κατά το μήκος η πάχος η σχήμα διαφέροντας, άτεχνον είναι φασί. και πολύ γε μάλλον αν το κατασκεναζόμενον έκ πολλών μερών η συγ- κείμενον. καί τούτο μη βλέπουσιν εν άν&ρωπίνω σώματι, εν ω παντες οι σοφοί των ιατρών καί φιλοσόφων έ&ανμα- σαν την τέχνην της φνσεως. ου γάρ ώς οίεταί τις έξωϋεγ —~ — quum tamen faber, ii lecticam fecerit dextrosque pedes finifiris aequales fabricatus fit, artifex, fi vero pedes vel longitudine vel craflitudine vel figura diverfi fint, imperitus et non artifex appelletur, illi tamen hoc in 1/ imano corpore non animadvertunt, in cujus fabricatione omnes tum philofophi, tum medici F.r!. Chart. YIII. [512.] ορών σνγχιιιαι τδ σώμα ix μδρών δέχα η δώδδχα η δ'ίχοσι, άλλ' ΐξ όστέων πλδιόνων ή διαχοσιων χαι μνών πολύ πλδιό- νων. δις δχαστον di τών οστών μ£ν άφιχνίιται το τρέφον άγγδίον. των δί μυών ον τούτο μόνον, δ χαλοΰσι φλέβαν, αλλά χαι αρτηρία χαι νδνρα , οσα τδ πάντα ίστίν ακριβώς τά χατά τδ δίξιόν μέρος της χατά θάτδρον, ώς τ ονν ώατονν όστόν χαι μυς μνι χαι φλ£ψ φλδβϊ χαι νδυρον νδυ- ρω χαι τα7ς άρτηρίαις άρτηρίαι. αυτή δ£ διανομή ου διχαιο- αίνην μόνον Ιν τη χατασχδνη του σώματος Ινδδιχννται σα- φώς , αλλά χαι δνναμιν άχραν χαι πρόνοιαν τον χατασχδνά- σαντος αυτό. μδτά ταντα δ£ σχόπδΐ ον μόνον το πλήθος ισάριθμον τών οστών χαι μνών χαι τών άλλων μορίων, άλλα χαι τών αυτών υπαρχόντων αυτοίς, μέγδθος θέσδως, συνθέσδως, αριθμού χαϊ σχήματος, όλης τδ της διαπλάσδως, άπδρ φαίνδται πανταχού φυλαττόμδνα· δτι δ£ δυοίν οφθαλ- μών υπαρχόντων ημίν ο'ίστω ίσων έχατέρω τό πλήθος τών μορίων έστϊν, οντδ χατά σχήμα παραλλάιτων, οντδ χατά το μέγδθος η την θέσιν ?; την διάπλασιν, αλλά χαι τδ χρυ- iapientiffimi naturae artem - funt admirati, iiquidem non elt hoc, ut quispiam fortalfe parum accurate inluens exi- Rimabit, ex decem aut duodecim aut viginti partibus confiitutum, fed ex pluribus oilibus et mufculis quam ducentis, deinde in oiTa Ungula vafculum ipfa alens per- venit, in mufculos vero non modo pertinet id vafculum, cui venae nomen eil, fed etiam arteria atque nervus, omniaque quae in dextra parte funt, in altera etiam ut mufculi, ut venae, ut arteriae, ut nervi, ut olla inter fe prorfus aequalia perfpiciuntur, quae fane difpofitio non modo juftitiam in corporis noilri fabricatione, fed etiam fummam potefiatem et providentiam conditoris noRri aperte demonRrat; ad haec vero fpecta oflium, mufculo- rum et aliarum partium magnitudinem, litum, compofitio- nem, numerum, figuram, totam denique conformationem, quae cuncta ubique fervari confiat, — — Ed. Chart. VIII. [512·] σταλοειδές υγρόν Ισον ακριβώς έν εκατερω και τω υαλοει- δές ομοιότητα κατά τε χρόαν και σχήμα και σΰστασιν, ηγονν την κατά την μαλακότητα και σκληρότητα διαφοράν, των δέ υμένων και χιτώνων ουδεις έτέρως εχων εν έκατέριρ των όφϋαλμών εστιν, αλλ* ακριβώς ίσων το μήκος καί το πάχος και η λετττότης. κα&άπερ και ?] χρόα και σόστασις ουδέ βραχύ παραλλάττει. ο'ύτω δέ και των μνών άριΰμός ίσως, την δε αυτήν ευρησεις διαμονήν απάτην έν άπάσι τοίς όργανικοίς τον σώματος μορίοις, κα& έκαστον γάρ αυ- τών τα δεξιά τοΐς άριστεροίς ιών άρι&μών Ισων έχει τών μορίων, άμα τω μεγέ&ει καί τφ πάχει καί τη ψισει πάν- τως άπαραλλάκτον. ώσπερ ουν επί τών άνΰρωπείων πα- &ών ποιούμενα τάς κρίσεις, ου τω χρι) κάπϊ τών &είων ποι- είσ&αι καί Όαυμάζειν τον του σώματος ημών δημιουργόν, εί δέ εκ τον μη βλέπειν αυτόν ουδέ είναι φησομεν προς τό ασεβές είναι τούτο, έτι γελοΐον εστιν. εί ναΰς rj οικεία άρι- στα κατεσκευασμένη, αγνώστου δέ όντος του τεχνίτου, νο- μίζομεν άνευ της τέχνης αυτήν γεγονεναι, η κατά τύχην — — — Atque hanc quidem diftributionem in omnibus corporis partibus, quae orga- nicae nominantur, comperies, nam dextrae finiftraeque habent aequalem numerum, magnitudinem, craflitudinem ac naturam, quae nullo modo varietur. Ut igitur de hu- manis affectibus judicia facimus, iic facere de divinis par eft et effectorem noitri corporis admirari. — / I Ed. Chart. ΥΙΪΙ. [512.] ολιγάχις επιτυγχάνονσαϊ τον σκοπού, άργείαν δε καί μη το ού- κείν της τον αίματος ημών κατασκενής αιτίαν είναι. εστι di άλλο, υπέρ μάλλόν &ανμάζειν εϊω&α, οτι συγχωρούσε τινες χυμούς τινας εν ήμίν είναι, ον μην τεσσαρας αυτούς είναι καί έξαλλατ- τεσ&αι προς την ύχpiv καί τι προς την γεύσιν και προς την άφήν, αίμα γινόμενα τά σιτία, οτι di και κατά άλή&ειαν ούκετι τούτο όμολογούσιν, πάντα τοιαύτα είναι άπατας των ήμετερων αισθήσεων νομίζονσιν· οι δε τινες είναι μεν εν avvij βούλονται φύσει τάς ποιότητας, αμεταβλήτους δε καί άτρεπτονς και τάς φαινομενας ταΰτας αλλοιώσεις εν αυτή τή διακρίσει καί σνγκρίσει γίνεσθαι φασί. καίτοι πρώτος μεν απάντων ών ϊσμεν ιατρών τε καί φιλοσόφων * Ιπποκράτης άποδεικννειν επιχείρησε τετταρα είναι τά στοι- χεία και τετταρας είναι τους χυμούς καί τετταρας είναι τάς πάσας δραστικάς εις άλλήλας ποιότητας, ύφί ών γίνε- ται καί φθείρεται πάντα οσα γενεσίν τε καί φ&οράν επιδέ- χεται. και περί τούτου εχεις το ήμετερον γράμμα τό επιγε- — —— Sed aliud eft, quo majore admiratione me afficere confuevit*, funt non- nulli, qui in nobis quosdam eiTe humores illi quidem concedunt, fed tamen non eiTe quatuor eis placet et ci- bos in fanguinem verfos, ad afpectus, guitatus et tactus judicium permutari, id autem re vera efle non concedunt, fed haec omnia eiTe noftrorum fenfuum fallacias arbitran- tur. Alii vero in ipfa natura eiTe qualitates fatentur, fed ejusmodi, ut neque mutari, neque alterari queant, altera- tiones autem, quae in eis apparent, eas ex fecretione con- cretioneque exiitere contendunt. Hippocrates primus omnium et medicorum et philofophorum, quorum nomen ad nos pervenit, aggreifus eil demonitrare, quatuor eJDTe elementa et quatuor item humores et quatuor eife omnes qualitates, quae inter fe mutuo agerent, a quibus quae ortum interitumque nancifcuntur, omnia fiunt et corrum- puntur, ac de his noftriim habes commentarium, cujus Ed. Chart. VIII. γραμμένον ηερϊ των χαϋ·' *Ιπποκράτην στοιχείων και τά εις το περί φυσεως αν&ρώπου του αυτόν υπομνήματα, εν οΤς και την του Άνα'ξαγόρου γ.α\ την των άλλων πολλών ψευδή δόξαν επιδείκννμεν, κεράννι>σ&αι δε δι άλλήλων ολας τάς ποιότητας δι όλων και ο αυτός *Ιπποκράτης απάντων ών ’ίσμεν πρώτος εγνω y.al τάς άρχάς των αποδείξεων, αΤς ύστερον Αριστοτέλης εχρησατ ο, παρ' εκείνο πρότερον εν ρί- σκο μεν γεγραμμενας, Ζήνων τε ό Κιττιευς ός τάς ποιότη- τας, οντω καί τάς ουσίας δι ολου κεράνννσϋαι ενόμιζεν. αλλα περί τοιαυτης της δόξης ου χρη νυν διορίσασ&αι. επεϊ δε τα των εναίμων ζώων μόρια εκ του της μητρός αίματος γεγονε και τούτο μετεχει φλέγματος καί διττών χολών, διό τινες εξ αίματος μόνον την γενεσιν ημών είναι, τινες δε εκ τεττάρων χυμών λελεχασι. χάν γάρ ετερος λόγος εχει τι πι&ανόν, άληϋ-εστερον ομοις εσιίν τους τεσσα- ρας χυμονς ύλην είναι της του άν&ρώπου φνσεως, index eil, de elementis ex Hippocratis fententia, et item commentarios, quos in librum ipiius de natura hominis edidimus, in quibus et Anaxagorae et aliorum multorum falfam fuiife fententiam demonftravimus. Jam vero idem Hippocrates princeps omnium eorum, quorum nomen fama ad nos pertulerit, totas per totas mutuo mifceri qualita- tes cognovit et principia demonilrationum, quibus poftea Ariftoteles ufus eil, apud ipfum prius monumentis man- data litterarum comperimus. Zeno autem Citieus ut qualitates, ita etiam fubftantias totas per totas mifceri exiitimavit. Sed non eil hoc loco de ejusmodi opinione difputandum. Quoniam autem animantium, quae fanguine praedita funt, partes ex fanguine matris factae funt isque fanguinis eil pituitae et bilis utriusque particeps, inde factum eil ut quidam noitrum ortum ex folo fanguine, alii vero ex quatuor elementis conitare voluerint, quam- vis enim utriusque fectae iit probabilis ratio, eil tamen verior fententia, qua quatuoi\ elementa effe naturae hu- manae materiam affirmatur. \ — — 83 UEPl XTMSIN M0MMIM4 Λ. Ed. Chart, VIII. [512.] [άπόδειξις δε αυτή τά μόρια του σώματος η ομοιομερή εστιν η ανομοιομερή, και ομοιομερή μεν είσι και σαρξ και νεύ- ρων· άλλ* η με^ σαρξ εναιμός τε και μαλακη και θέρμη, τό δε νενρον άναιμόν τε και σκληρόν και ψυχρόν, ον μην ο ντε εκείνη μαλακη και θέρμη τελέως εστιν ούτε το νεύρον σκληρόν και ψυχρόν, αλλά το αΐμα της σαρκός μαλακώτε- ρον καί θερμότερον, το δε όστονν του νεύρου σκληρότιρον και ψνχρότερον. τοντ αυτό εν τοΐς αλλοις μορίοις εστιν είδέναι ως 'έτερον έτερον ψνχρότερον και θερμότερον και μαλακωιερον και σκληρότερον. διότι εις γένεσιν τον εμβρύου η φύσις εις τό πηγνύναι τά σ&ηρότερα σώματα εΐλκεν έκ τον αίματος της μρτρας τό παχύτερον αυτού· εις δε τό ποιεΊσθαι τα μαλακώτερα τό νγρότερον και εις τά θερμότε- ρα τό θερμότερον και πάλιν εις τά ψυχρότερα τό ψνχρό- τερον. ειπον δε αυτοί τό άΐμα φαΐνεσϋαι εν τι, διδάσκει δε ό λόγος ονχ έν ύπάρχειν αυτό, ενεστι δέ μοι χρηαθαι τε} τον γάλακτος όμοιότητι* ώσπερ γάρ τό γάλα έν φαίνε- ται, ονχ έν δέ εστιν, αλλά το μεν άκρως ορώδες και λεπτόν manae materiam affirmatur, [Hae ratio demonfirat, par- tes corporis humani aut fimilares aut diffimilares efie. JLt fimilares quidem funt caro et nervi: caro tamen fan- guine perfufa et mollis et calida, at nervus fanguinis expers; durus et frigidus. Illa vero non penitus mollis et calida, uti nec nervus omnino durus et frigidus, fed fanguis carne mollior et calidior; os autem nervo durius et frigidius efi. Id ipfum quoque in aliis partihus con- fpici potefi, quarum altera frigidior et calidior, mollior et durior quam altera efi. Quam oh caufam embryonis procreandi caufa natura ad duriora corpora compingenda ex uteri f anguine craffiorem attrahit partem: tad mollio- res autem producendas humidiora et ad calidiores cali- diora et rurfus ad frigidiores frigidiora. Sunt qui di- cant, fanguinem apparere unum quid, ratio autem docet, eum non unum effe. Liceat mihi lactis fimilitudine uti. Sicuti enim lac unum apparet, non unum vero efi, fed fummo ferofum et tenue in ipfo et farinae triticeae ma- C CALEMUS TOM. XVI. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [5ί2.] εν αυζω, το δε άκρως πυρώδες και παχύ και ταντα εοις εκεκρατο προς άλληλα μ ίσον ποιείται το γάλα τνρονται και Ορου, διακριθεντα δε την ιδίαν έκαστον ιδέαν ενδείκνυσι και το γάλα ονχ εν ακριβώς, άλλ* εκ διαφερόντων σνγκει- σθαι, οντω και εν τώ αΐματι το μεν οΐον ιχώρ αίματος άνάλογον όρω γάλακτος, το δε οΐον νλης τις και τρνξ άνά- λογον τώ τνρώ. τούτο δε γνώς η τάς φλε'βας εκτεμοις. το μεν τον τίνος ξανθόν αΤμα ρυησεται, του δε ερυθρόν, τον δε λευκότερον, του δε μελάντερον, δ δηΧοΐ τό αΤμα αυτό εξ εναντίων συγκείμενον τνγχάνειν. καν δε δούναι εθελεις τό φάρμακον εκατερών τό σώμα τοιοντον εκκενώσει χυ- μόν, οποίον ελκειν πεφυκεν. ]] αλλα προς τους λέγον- τας αΐμα μόνον είναι τον άνθρωπον η εν ότιονν άΧλο, τοσοΰτον <Ιπποκράιης είπών ηρκεσθη, δεικνΰειν άξιώσας μη μεταβάλλειν την ιδέαν τον άνθρωπον, μήτε γινόμενον παν- τοΐον, αλλά τινα ώραν Ινιαντοΰ η της ηλικίας του ανθρώ- που, εν rj ώρα αΐμα μόνον καί εν φαίνηται, ΐνα δε κατασκεύαζα διττάς χολάς μιγνυμενας είναι τώ αΐματι διά πανιός καί ximopere fimile et craffum et haec quamdiu invicem mixta funt, medium quid efficiunt, lac, idque in cafeum redigi- tur ferumque. Difcreta autem fuam quodvis formam monfirat. Lac igitur non unum exquiflte, fed e diverfis compofitum apparet, idemque in Jangui ne contingit·, ichor enim Janguinis fero lactis refpondet, craffamentum pero cafeo. Hoc cognito venas incidas, Sanguis hujus flavus effluet, illius ruber, nunc albidior, nunc nigrior; id quod teftatur fanguinem e diverfis conflare, Ubi autem exhi- bere velis medicamentum, utrorumcjue corpus talem eva- cuabit humorem, qualem attrahere potuit,'] Hippocrates autem adverfus eos, qui hominem eHe folum fanguinem aut unum aliud quodvis dicerent, hoc fatis eiTe exiilimavit, ut ab eis peteret oftenderent hominem, qui formam non mutaret, nec varius redderetur, tum vero aliquod anni tem- pus aut aetatem hominis proferrent, in qua folum et unum efle fanguinem appareat. Ut vero probaret duas biles eiTe cum fanguine conjunctas perpetuo itemque pituitam, quae Ed. Chart. VIII. [512. 513-3, το φλέγμα τά κατά φύ< ιστνν υπηρέτης της φυσιως, η δ& φυσιολογία πιρί των έν t/Jij άπόλωλδ δηλονότι αΰμπααα ιατρική, χρί] γαρ δ’ίπδρ τι fecundam naturam in aetatibus anniqne temporibus appa- rent, memoravit, proinde noftra corpora ex quatuor gigni humoribus iteinque augeri et ali fcripfum reliquit, quippe qui intelligeret magnam corporum noftrorum varietatem, fi eifet unus liumor, ceu unum elementum, fieri nullo modo potuiife. Itaque ait eos, qui unum eife elementum aut humorem ftatuunt, evertere principia medicinae. Medi- cus enim naturae minifter eit, naturae autem contempla- tio in iis potiflimum corporibus [513] verfatur, quae oriuntur et occidunt, quaeque, ut uno verbo complectar, mutationi funt obnoxia, fed fi id quod eit, unum fit, haec fublata erunt omnia et cum eis medicina tolletur. Praeterea vero multae ac multiplices funt medendi rati- ones, quae fane evertuntur ab iis, qui omnia eife unum ponunt, propterea quod noftra corpora vel nihil omnino patientur, aut fi patiantur, uno folum modo patientur, atque ita una erit modo curatio, ut etiam cenfuit Hippo- crates; quod fi ita eit, omnis nimirum medicina fublata C 2 ΓΑΛΗΝ Ο Τ ΕΙ2 ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΖ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [513.] άλλο και τούτο συγκεχωρεισ&αι τοις ιατροίς, ώς πολλαι μεν ai των νοσούν των ιδίαν, πολλαι δε αΐ των ιαμάτων, ο μι] σνγχωρών τις αναιρεί τάς άρχάς της ιατρικής. 'Ιπποκρά- της δε από των ποιοτήτων όνομάζειν ε'ιωϋε τα στοιχεία εν τω περί φυσεως άν&ρωπον, ΰερμόν μεν καλών οντε την ποιότητα μόνην ούτε τό κατά επικράτειαν αυτής ομωννμως όνομαζόμενον, αλλά τδ μετεχον άκρας ϋερμότητος σώμα. 'ψυχρόν δε εν ω ψυχρότης άκρα, ξηρόν δέ εν ω ξηρότης» τό μεν ουν εξ άίρος και πυρός και νδατος και γης άπαντα τά ζώα εχειν την γενεσιν ουδεις άμφισβητησειε νουν εχων. ον μην ότι τροφή ταυτα εστι τοΊς ζώοις άπασιν, ου& ώς εκ τούτων ημϊν οι χυμοί γεγόνασιν, οι κατά φΰσιν εν τω σώ- ματι φαίνονται, άλλ* όμως γίνονται και εκ τούτων των χυ- μών έκαστον των ομοιομερών εγενετο. συνιόντων δε τούτων άλλήλοις τό πρώτον και άπλοΰστατον όργανον άποτελεΊιαι, ο φνσις μιας ενεκεν ενεργείας εγενετο· τούτων (Γ αυ&ις άλλήλοις συντε&ειμενων ετερον όργανον μεϊζον γεννάται, eft. Enimvero, fi quid aliud, hoc etiam medicis conce- dendum eft, multas eiTe morborum fpecies ac multas iti- dem remediorum, quod qui non concedit, is medicinae principia tollit. Hippocrates autem in libro de natura hominis a qualitatibus nominare elementa confuevit, ac calidum vocat, neque folam qualitatem , neque quod ab ejus exuperantia homonyme dicitur, fed corpus quod fummae caliditatis particeps eil:, frigidum vero id, in quo fumma frigiditas, ficcum, in quo iiccitas, quibus quidem fit rebus ut nemo fanae mentis dubitare poflit quin omnia animantia ex aere, igne, aqua et terra ortum du- cant, neque in controverfiam revocare hacc eiTe omnium animantium cibos,” ficut neque hoc, humores, qui noftris in corporibus fecundum naturam apparent, ex eis eiTe genitos, imo vero etiam ex iis humoribus fingulae par- tes, quae ex fimilibus inter fe partibus confiant, funt generatae, hisque primum inter fe conjunctis, primum firnpliciifimumque efficitur inftrumentum, quod unius acti- onis caufa natura molita eft, his rurfus inter fe compa- ΠΕΡΙ XTMJllX TI10M1SI1MA Λ. Ed. Chart. VIII. [513. ] # \ κάκείνων ανθις άλληλοις εμπεπλεγμενών η του παντός σώ- ματος φύσις σννίσταται, ως εν τοίς άνατομικοίς- βιβλίοις λεγεται. νυν δε φαμεν τα 'ίδια και προσεχή τού σώματος ι]μών στοιχεία τους τεσσαρας ίΐναι χυμούς, τά δ< κοινά πάντων υγρόν και θερμόν και ξηρόν και ψυχρόν, ίνα από των ποιοτήτων όνομάζωμεν τά στοιχεία τω παλαιώ επόμε- νοι, και εκείναι μόναι τετταρες ποιότητες υποκείμενην ου- σίαν άλλοιουσαι της εις άλληλα μεταβολής των στοιχείων είσιν αίτίαι και φυτών και ζώων δημιουργαί. το μεν ούν μεταβάλλειν εις άλληλα τά στοιχεία, ώς γίνεσθαι τούς χυ- μούς, πολλοί των φυσικών συγκεχωρηκασι, καί τούτο μεν διά την ενάργειαν. Θαλής μεν εί καί περ εκ τού ύδαιος φησί συνεστάναι πάντα, αλλ* όμως καί τούτσ βούλεται, άμεινον δε και αυτού την ρησιν προσθείναι εκ τού δεύτε- ρον περί τών αρχών εχουσαν ώδε πως. τά μεν ουν πολυ- θρύλητα τετταρα, ών τό πρώτον ύδωρ είναι φαμεν καί ώσανει μόνον στοιχείον τίθεμεν, προς σύγκρισίν τε καί πη- ctis, alterum majus inilrumentum efficitur, illis item inter fe connexis univerii corporis exilii t fabricatio. Sed nunc propria et proxima noftri corporis elementa efle quatuor tumores, affirmamus, omnium vero communia, humidum, iiccum, calidum et frigidum, ut ducto a quali- tatibus nomine elementa ex Hippocratis lententia nomi- nemus. Atque hae quidem folae quatuor qualitates fub- jectam fubitantiam immutantes in caufa funt cur inter fe elementa commutentur, eaedemque plantas et animalia efficiunt. Elementa porro inter fe mutari, ut humores procreentur, multi eorum, qui pliyiici vocati funt, evi- dentia nimirum ducti ac perfuali concelferunt, ac Thales, quamvis ex aqul velit conftare omnia, tamen hoc etiam ipfum conceflit; praeititerit fortaife ejus verba fubjungere, quae in fecundo de principiis ita fere fcripta funt: Haec autem, inquit, pervulgata quatuor, quorum longe princi- pem effie aquam fiatuiinus et fere folum effie elementum affirmamus, ad concretionem, compactionem et conftitu- tionem eorum , quae hac mundi fede continentur, inter je Kd. Chart. VIII. [513.] γνυσιν καί σνστασιν των εγκοσμίων προς άλλ?]λα συγχεράν- ννται. πώς δε, ηδη λελεκται ημίν εν τώ πρώτω. εναργώς ενταύθα δηλός εστι ως άξιοι εις άλληλα μεταβάλλειν τα στοιχεία. 'Ιπποκράτης δε £κ τον προδεδείχθαι την ουσίαν άλλοιονσθαι πάσαν, είδε άναιρεπόμενον, ως η φαινομενη των σωμάτων άλλοίωσις ονκ εστι διάκρισίς τις και σνγκρι- σις, αί? καί Επικουρώ καί Δημοκρίτω ηρεσκεν. και τό μη είναι αμετάβλητα τά τεσσαρά, ώς *Εμπεδοκλής ενόμιζε καί διά τούτο όρθώς την, των πάντων φνσιν εκ θερμού και ψυχρόν και υγρόν καί ξηρού σννίστασθαί φησι καί τεττα- ρας εν ημίν άεί χνμοίις νπάρχειν. ταΰτα γάρ εις άλληλα δρά καί τό δράν ονκ εκ κατακρίσεως καί συγκρισεως εχει, άλλ* εκ τον πάσχειν τε καί άλλοιονσθαι δι όλης αυτής την ουσίαν, εκ τούτων δε γίνονται οί χυμοί, περί ον πράγμα- τος κακώς ελεγον οί πολλοί των παλαιών, μάλλον δε *Ερα- σΐστρατος, ός περί τά άλλα άριστος εδο'ξε, περί τούτον δε ονδεν ειχεν ειπειν άλλ* ουδέ μέχρι τον μέτριου πιθανόν* ηγείται γάρ άχρηστον άλως τό επίστασϋαι, όπως τά αιτία commijrentur, quomodo autem id βαί , efi a nobis fupe- riore libro declaratum: hoc loco plane patet, Thaleti pla- cere elementa inter fe commutari. Hippocrates vero ex eo, cjnod probatum eifet prius omnem fubftantiam alte- rari, vidit refutatam illam eife fententiam, qua ftatueba- tur corporum alterationem, quae apparet, concretiohem fecretionemque eife, ut Epicuro ac Democrito placuit, et hanc, non eife experti^, mutationis quatuor elementa, ut Empedocles exiitimavit. Itaque recte cenfuit naturam omnium ex calido, frigido, hurnido ficcoque conftare et quatuor humores in nobis femper reperiri. Quum enim haec mutuo ac viciilim agant, certe actio non ex fecre- tione et. concretione exiitit, fed ex eo, quod fubftantia per fe tota patiatur atque alteretur; ex his autem humo- res generantur, qua de re quum male hnt loquuti pleri- que veteres, tum vero peius etiam Erafiilratus, qui quum in caeteris rebus fuerit praeftantiilimus , de hac re nihil habuit quod vel mediocriter probabile eJTet quod affer- Ed. Chart. YIII. [513. J κατά την γαστέρα πέττεται και πώς δια πέψεως οι χυμοί και πώς εν τα7ς φλεψίν η χολή, και νομίζει της κενωσεως μόνης φροντιστέον, άμελητέον δε της γενέσεως τούτο δε σαφώς ειπεν αυτός εν τώ τρίτω περί' των πυρετών, εξαπα- τάται δε , ώς καί προς Πλάτανός τε καί ’Λριστοτέλους απο- δε’δεικται, αλλά ημείς νυν, οπερ ηδη πολλάκις ε’ίπομεν, ον τά καλώς αποδεδειγμένα το7ς παλαιοις λέγειν πρού&έμε'&α, μήτε τη γνώμη μέ]τε τη λέξει τούς άνδρας εκείνους νπερβαλε- σ&αι δυνάμενοι. άποδέδεικται γάρ εκείνοις το7ς ανδρασιν άλλοιουμένης της τροφής έν τα7ς φλεψίν υπό της έμφυτου ’&ερμασίας, ότι αΐμα μεν υπό της συμμετρίας της κατά αυ- τήν γίνεται, οι δ’ άλλοι χυμοί διά τάς άμετρι'ας, καί γάρ των εδεσμάτων όσα μέν έστι θερμότερα, φύσει χολωόέστερα, τά δέ ψυχρότερα φλεγματωδέστερα. καί τών ηλικιών ωσαύ- τως χολωδέστεραι μεν αί ·&ερμυτεραι φιισεις, φλεγματιυδέ- στεραι δέ αί ψυχρότεραι. ουτω δέ καί τών επιτηδευμάτων καί χώρων καί ωρών καί πολλά μάλλον τών φύσεων αυτών· καί νοσήματα τά μέν ψυχρά του φλέγματος εκγονα, τα ret, prorfus autem eiTe inutile putat fcire quomodo cibi in ventriculo concoquantur et quomodo ex concoctione humores gignantur et quomodo bilis in venis exiitat, ac folius evacuationis habendam eiTe rationem, humorum vero ortum eiTe negligendum exiitimat, id quod ipfe in tertio de febribus perfpicue fcriptum reliquit, fed fallitur, ut jam Plato atque Ariftoteles demonitrant. Verum nos, ut jam faepe diximus, non hoc nobis propofuimus, ut quae veteres recte fcripta reliquerunt ea nunc pertractemus, ut qui illos nec fententia, nec dicendi ratione fuperare valeamus; viri enim illi demonitrarunt, quum alimentum in venis a nativo calore alteratur, fanguinis originem ex mediocri calore exiitere, aliorum humorum, ex eodem immodico; nam et edulia, quorum elh natura calidior, bi- lioiiora funt, quorum vero frigidior eit, pituitoiiora ·, ea- dem aetatum eft ratio. Magis enim biliofae calidiores natura cenfentur, pituitoiiores vero frigidiores. Idem in vitae inftitutis itemque regionibus, anni temporibus, ac Ed. Chart. VIII. [513.] δε θερμά της ξανθής χολής, καί ολα>£ ονδεν ετ'ρίσκεται των απάντων ο μη τούτοι τω λόγω μαρτυρεί.. άλλα ταΰτα γάρ μη ως απόδειξης νφ ημών είρησθαι νομίζεις μάλλον η περί της των άλλως γινωσκόντων αναισθησίας ενδείξεις. α μηδε τά προς απάντων όμολογουμενα καί καθ’ έκάστην ημέραν φαινόμενα γινωσκουσι. τάς δ* αποδείξεις αυτών κατ επιστήμην εξ εκείνων δει λαμβάνειν των αρχών ων ηδη καί εν άλλοις είπομεν, ως το δρξ.ν και τό πάσχειν εις άλληλα το7ς σώμασιν υπάρχει κατά τό θερμόν καί ψυχρόν καί ξηρόν καί υγρόν, καί εκ τούτων συμμετρίας τε και άμετρίας η υγεία τε και η νόσος συνίσταται, και τά ιάματα των νουσων είσϊν εκ τών εναντίων. «λλα δοκονσίν μοι οι σοφισταϊ και πολλοί τών ιατρών και τούτων τών ενδόξων, ώς *£ρασίστρατος, τούτο άγνοείν τό νόσημα είναι, όταν εν τω σωματι διάθεσίς τις βλάπτει την ενέργειαν μι) κατά συμβεβηκός τι, αλλά πρωτως καί κατ αυτήν, πως ουν έτι διαγνωστικός τε καί ιατρός τών νουσων εσται, άγνοών ολως multo magis in ipfis naturis cernitur, morbi quoque fri- gidi a pituita originem trahunt, calidi a flava bile, ad Xummam nihil usquam invenies, quod hanc non confir- met fententiam. Verum exifiimato haec a me res de- monftrandi caufa potius dicta efle quam ut infcitiam et fiupiditatem eorum indicem, qui aliter fentiunt, nec ea quidem norunt, de quibus inter omnes convenit, quaeque quotidie ufu venire perfpicimus j demonftrationes enim harum rerum a fcientia profectae ex iis funt petendae principiis, quae alibi funt a nobis pertractata, ut eiFe corporibus attributum, ut inter fe agant et patiantur, id ex calido, frigido, ficco et humido exiflere et ex horum mediocritate et immoderatione fanitatem morbumque con- flare et morborum remedia e contrariis duci. Mihi ta- men et fophifiae et medici "complures, atque hi quidem egregii, inter quos Erafiflratus cenfetur, id videntur igno- rare , morbum tum appellandum efle, quum in corpore quaedam allectio eft, quae non ex accidenti, fed primo et per fe actionem laedit. Quis igitur aut cognofcere aut Ed. Chart. VIII. [513.] αυτάς τίνες τε είσι και πόσαι και %ιο7αι; ταύτα di ούκ ίφνγεν ovdi 'Ιπποχράτην, ovdi Πραξαγόραν, ovdi Φιλοτιμον, ο udi 'Λριστοτελην, [καχ μην η μελαινα χολ?} τ οιουτός Ιστό χνμός, η πλεονεκτε7ν εϊω&ε των μεν ο?ρών του έτους iv ψ&ινοπώρω μάλιστα, των di ηλικιών iv ταις μετά την άκμηνϊ\ άρ* ουν οι άπ *Έρασισιράτου των άλλων άνεγνωσάν τι των <Ιπποκράτους συγγραμμάτων, ούτε το ηέρϊ φνσεως άν&ρώ- ηου |βιβλίον, ϊν όντως άργώς παρελ&οιεν την περί των χυ- μών επίσκεψιν; η γινώσκουσι fpiv, εχόντες di παραλέίπουσι καλλίστην της τέχνης ΰεωρίαν; ταύτα ουν άπαντα πρός τε τάς dιaγvώσέις των νοσημάτων και τάς ίάσέις μέγίστην παρεχόμενα χρέίαν, ηνπερ imqdi^v 6 γενναίος ’Ερασί- στρατός τελεως και καταφρονεϊν προσεποιήσατο τών πα- λαιών♦ καιτοι καλόν ειόεναι την τε γενεσιν των χυμών απάντων [καί οτι μοι doxovotv οι πλεΐστοι τών παλαιών ιατρών αυτό μεν τό κατά φνσιν εχον τον τοιοντου χυμού και ύιαχωροΰν κάτω και πολλάκις επιπολάζον άνω μελαινα 7 * " , fanare morbos poterit, quum prorfus eos qui, quanti qualesque fint ignoret? haec tamen neque Hippocrates, neque Praxagoras, neque Philotimus, neque Ariftoteles ignorarunt. [Quin etiam bilis atra talis humor efi. Haec enim anni tempestatibus, autumno maxime et aetatibus, quae aetatis florem excipiunt, abundare fotet,J An igi- tur Eraiiilratus quum nullos alios libros Hippocratis evolvit, tum vero eum, qui de natura hominis infcriptus eft, non vidit, ut tanta negligentia humorum tractationem jQlentio praeteriret? an hoc novit ille quidem, fed data opera pulcherrimam artis contemplationem praetermiiit? et tamen haec omnia, quae ad morbos cognofcendos at- que curandos maximum ufum afferunt, vir egregius Era- fiitratus praeteriit, ac veteres non effe flocci faciendos libi perfuafit, quamquam praeffiterit et humorum omnium ortum nofie [et quia mihi plurimi veterum medicorum id7 quod in tali humore naturale efi et verfus inferiora fece- Ed, Chart, ΤΙΙΪ. [513.} ναλεϊν χυμόν οντι μέλαιναν χολήν. το δέ εν σνγνρισεώς τ#« vog ναι οηπεδόνος ή την όζεΐαν μεθιστάμενον ποιότητα, μέλαιναν ονομάζει χολήν. αλλα περί μεν ούν ονομάτων ου χρή διαφέρεαθαι, άλλα τούτο ναλόν είδέναι, οπερ έστί ναι άληϋές κατά την τον αίματος γένεαιν, όσοι/ άν ίνανώς πα- χύ ναι γεώδες έν της των αιτίων φύαεως έμφερόμενον τη τροφή μη δέξηται καλώς την έχ της εμφύτου θερμααίας άλλοΐωαιν, τούτο 6 απλήν ιίς εαυτόν έλκει, το di όπτηθέν, ώς φαναι, ναι συγναυϋέν της τροφής, τουτέατιν εν αυτή τό θερμότατον ναι γλυκύτατον, οΐον τό τε μέλι ναι τό ύπημελή ξανθή γενόμενον χολή, διά των χολοδόχων αγγείων έκκα- θαρθέν, λεπτόν δέ έστι τούτο ναι υγρόν ναι ρητόν, ονχ ώσπερ οθεν νπεροπτηθέν εσχάτως ξανθόν ναι πτνλώδες ναι παχύ γένηται τα7ς των ώών λεγίΐης. ] ομοιον ναι αύτη η φύσις των χυμών καθαρτικόν οργανον έν έποίησεν οΐον το αΐμα προς τον σπληνός ναι της επί τώ ήπατι νυατεως ναθαίρεται. τό δε ίνανώς παχύ ναι γεώδες ναι τελέως δια- πεφενγός την εν τφ ηπατι μεταβολήν, ο σπλήν εις εαυτόν dit, faepe quoque verfus fuperiora redundat, atrum hu- morem, neutiquam atram bilem vocare folent. Quod au- tem ex concretione quadam et putredine ortum eft et in acidum degeneravit, atram appellat bilem. Sed de no- minibus diffentire haud oportet, fed hoc fcire juvat, quod quoad fanguinis originem verum fit. Quod fatis craffum et terreum e ciborum natura nutritioni illatum non bene caloris inriati mutationem recipit, hoc lien attrahit. Co- ctum autem quod dicunt et quafi combufium ex alimen- tis , hoc eft in illis calidifftmum et dulcifftmum, veluti mei lactisque flos Qeg. ναι ή πιμελή), fttque flava bilis. Quod per vafa bilifera expurgatur, tenue eft et humidum, non uti fupra modum torrefactum extreme flavefcens et craf- fum ftt, fimile vitello ovorum] et fcire unum inftrumen- tum ad purgandos liumores accommodatum eJDTe a natura conAruclmu, ut fanguis tum a liene tum ab ea veiica, Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [513. 514. ] ελκει. φλέγματος di ούδεν εδημιονργησε φύσιν οργανον κα- θαρτικόν, οτι ψυχρόν καί υγρόν εστι καί οΐον ημίπεητος τροφή τις, διό ου κενωτέον τό τοιούτον, αλλα εν τω σώ- μαιι μένον δει άλλοιούσθαι. [ούτοι di χυμοί γίνονται εκ των έσΟιομένων και πινομένων, άπερ άλλοιούσθαι πέφυκεέ] διττή δέ ίστιν άλλοίωσις κατά γένος, η μεν ειδοποιός, η πρώτως και κυρίως άλλοίωσις ονομάζεται, η di κατα- θραύουσα καί συνάγουσα τά του σώματος ημών μόρια, την δε των αιτίων έν πρώτω γένη φαμεν περιέχεσ&αι. ούδεν γάρ δόναται μεταβάλλειν εξ είδους εις είδος, άνω του θερ~ μανθηναι καί ψυχρανθηναι καί ’ξηρανθηι>αι καί ύγρανθηναι. ου μην εξ άλλου τίνος η εκ τού & έρμου καί ψυχρού καί ξηρού και υγρού τάς εις ειερον είδος ουσίας αλλοιώσεις τε καί μετά- βολάς εδείχθη δεχόμενα τά πάθη τού σώματος σύμπαντα. καί κατά τούτο τάς πρώτας τε καί στοιχειώδεις ειδοποιούς ποιότητας εφαμεν εν τώ περί στοιχείων καί εν τοίς περί quae jecori adhaeret, expurgatur, eum vero, qui fit ad- modum craiTus terreusque et eam mutationem, quae in jecore fit, prorfus fugerit, lien in fe trahit, quo vero pituita expurgaretur, nullum inftrumentum eil molita na- tura, ea enim frigida humidaque efi; ac veluti femicoctum alimentum, proinde non evacuandum, fed in corpore ma- nens alterari debet, [Hi autem humores gignuntur ex efculentis potulentisque, quae alterari folent. ] Duplex autem efi; genus alterationis, ut quae fpeciei procrea- trix efi, quae primo et proprie nominatur alteratio et item quae contundere et contrahere corporis noftri partes dicitur, primo genere continetur alimentorum alteratio, propterea quod nihil de fpecie in aliam verti fpeciem poteft, nifi calefiat, refrigeretur, ficcefcat et humectetur. Efi; autem demonftratum omnes affectus corporis non aliunde quam ex calido et frigido et ficco et [514] hu- mido alterationes et mutationes in aliud fubftantiae ge- nus accipere atque hac ratione ducti primas qualitates Ed. Chart. ΤΙΙΪ. [514.] φυσικών δυνάμεων είναι τετταρας, υγρότητα, ξηρότητα, θερμότητα, ψυχρότητα. ας οί πλείστοι των ζητησαντων εσφάλθαι μοι δοκούσιν iv τώ την πλεονεκτούσαν απλώς επι- ακεπτεσθαι. καίτοι πολύ διάφορόν Ιστιν η ως προς την ολην φύσιν άποβλεποντες η ως προς ανθρώπους μόνους ύπερ θερμού και ψυχρού και ξηρού και υγρού διαιρεΐσθαι. ii γάρ προς την ολην φΰσιν άποβλεψης, διχώς έκαστον τούτων λέγεται, το μεν απλώς, το δε iv επικράτεια, τών μεν στοιχείων έκαστον απλώς άνθρωπος και όνος και βούς κατ επικρατησιν, ζητούμεν δε ημείς ούχ απλώς η πλέον υγρόν Ιστιν εν τη θαλάττη τού ξηρού, τούτο μεν γάρ εναρ~ γώς όρώμεν. αλλ* η προς άνθρωπον, ποιούσι δε εμπαλιν οι πλείστοι τών Ιατρών και τοσοϋτον αμαθείς εισιν, ώς μηδε τό πάσιν όμολογούμενον συγχωρείν κοινόν ύπάρχειν ττάσι τοίς τού ζώου μορίοις , οσα χυμών τινών εστι γεννη- τικά χρησίμων ήτοι γε έτεροις μορίοις η εις την τού γένους fpeciei procreatrices et quae veluti elementa iint, elTe quatuor in libro de elementis deque facultatibus natura- libus, ut humiditalem, ut iiccitatem, ut caliditatem et frigiditatem affirmavimus. Ac mihi quidem plurimi eo- rum, qui in iis perquirendis funt verfati, videntur er- ravi fle, quod eam, quae excelleret, abfolute confidera- runt, quum tamen permagni referat, an ad naturam uni- verfam animum adjungamus, an bominis folius habeamus rationem, ut quid de calido, frigido, humido ficcoque diftinguamus. Nam ii univerfam naturam refpicias, unum- quodque horum dupliciter dicetur, abfolute et per exfu- perantiam, ut unumquodque elementum abfolute, homo vero, aiinus et bos per exfuperantiam intelligatur, nos vero non abfolute pervefligamus, iitne plus humidi quam iicci in mari, quando id evidenter perfpicimus, fed utrum ita iit ad bominis comparationem, contra tamen quam plurimi medici faciunt, atque adeo flulti funt ut ne id quidem concedant, de quo inter omnes conflat, hoc efle commune omnium animantis partium, quae ad humores Ed. Chart. YIII. [514. διαδοχήν ή εις την του κυουμivov τροφήν, περιττόν υπάρ- χειν τον χυμόν εκείνον της τροφής του γεννώντος αυτόν μορίου, ου γάρ τό γινώσκειν ις ο τι χρήσιμος ό χυμός εσται τό ζώον την γενεσιν αυτου ποιείται τδ μόριον, it γε μή μελλει νουν εξειν των τοιουτων οποίων αξιουμεν εχειν τούς πολίτικους άνδρας, άλλα 6 μεν δημιουργήσας το ζωον εκεί- νον εχει τον νουν, αυτό δε τό μόριον, ως εδείχ&η, διοικιίται δυνάμεσι φυσικαίς άλλαις τε τισίν καί τοι άλλοιωτική, κα&* ήν όμοιοι την τροφήν αυτω. επιζητήσειε δ\ αν τις διά. τί ενχρονίζον τοΐς άγγείοις του σπέρματος τό αΐμα λευκόν γίνεται, άλλα των εν τοίς περί των φυσικών δυνάμεων άπο- δεδειγμενων άναμνησ&εντα τινά ραδίως εξενρήσειν ηγούμαι. δεδεικται γάρ εν εκείνοις ως παν μόριον εν αυτω την τρο- φήν εξομοιοί, ώστε λευκοί των άγγείων χιτώνες υπάρχον- τες εις την όμοίαν εαυτοίς ιδέαν άλλοιοΰσι τό αΐμα. νυν δε τάχα εροιτό τις διά τί των άλλων άγγείων ουδέ κα& εν όράται τούτο γινόμενον* ω πρόχειρον άποκρίνασ&αι διότι aliquos gignendos aut ad ufum aliarum partium aut ad propagationem generis aut ad foetum alendum utiles, vim habent, ut ille liumor fit quaedam veluti redundantia ali- menti partis illius a qua ipfe generatur: neque enim pars ideo humorem gignit, quia norit quam ad rem is humor ufui futurus fit animanti, alioqui tali effet mente atque intelligentia praedita, qualem in iis arbitramur ineife oportere qui remp. gerunt; fed eam mentem atque intel- ligentiam habet animantium opifex, ipfa vero pars, ut demonitravimus, cum aliis naturalibus potentiis, tum vero alteratrice, qua fibi alimentum aflimilat, regitur et guber- natur. Quaerat autem quispiam hoc loco, quid caufae fit, cur fanguis, quum in vafis feminis diutius moratur, exal- befcat. Sed fi quis eorum, quae in libris de facultatibus naturalibus funt a nobis demonltrata meminerit, eum fa- cile hoc eife inventurum arbitror; illic enim oftendimus omnem partem alimentum fibi fimile reddere. Itaque quum vaforum tunicae candidae fint, fanguinem in for- mam fibi ipfis fimilem commutant. Quaeret autem for- Ed. Chart. YIII. [514.] μηόί επί πλε7ον όντως iv άλλω χρονίζει. εί di γε εχρόνιζεν και μη' διαίρηται και ταχέως διακενονται, ζν αν ούν και άλλο&ι τον ζώου τόσοϋτον ενρείν χυμόν, καίτοι κιχι η κάϋ: έκαστον των άγγείων ύγρότης σύμφυτος, η κατά αυτών τούς χιτώνας ε'ξης τρέφεται, τοιαύτη τις εστίν. διό κατά τάς έλικας των αγγείων τού αίματος αυτό τό άΐμα οΐον λιμνάζον αίτιον iath ώς τον σπερματικόν χυμόν ά&ροί- ζεσ&αι. *ϊϋν di ότι οΐ τε χυμοί και ολως η τού σώματος κράσις άλλοιοί τάς ενεργείας της ‘ψυχής ώμολόγηται τοις άρίστοις ιατρούς τε και φιλοσόφοίς. εγώ δε δι ενός υπο- μνήματος φανερόν πεποίηκα. κά& δ τα/ς τού σώματος κρά- σεσιν απέδειξα άν.ολουϋονσας τάς της ψυχής δυνάμεις, διό εκ της των χυμών περιουσίας πλείσται δυσκρασίαι το7ς άν- Όρωποις γίνονται, ών έκαστον μοριον είσίν οκτώ, και αύται πάσαι γίνονται η κατά ψιλάς και μάνας τάς ποιό- τητας η και μετά τίνος χυμόν, διά ταύτα την μεν τά 'ξη- talfe aliquis cur in nullo alio vafe id fieri perfpiciatur, eft in promptu refponfio, non ita diu in vafe fanguinem commorari; nam fi tam diu moraretur, ac non difflueret citoque evacuaretur, profecto etiam in aliis animantis partibus ejusmodi reperire humorem liceret, quamquam in uno quoque vafe nativa humiditas, a qua tunicae va- forum nutriuntur, hujusmodi effe videatur, quocirca in flexibus vaforum fanguis ipfe veluti ftagnans, in caufa eft ut fpermaticus humor cumuletur. Nunc vero animi quoque actiones ab humoribus et omnino a corporis tem- peratura immutari, inter optimos medicos praeftantifiimos- que philofophos convenit, ac nos uno commentario id probavimus, in quo vires animi efie corporis temperatu- rae confequentes demonftravimus, atque inde fit ut ex humorum redundantia plurimae in hominibus intemperies oriantur, quarum octo oblidere lingulas partes folent eae- que aut ex nudis folisque qualitatibus, aut etiam cum humore aliquo fieri folent. Proinde intemperiem, quam ficcitas excitavit, humectare oportet, quam humiditas, ex- iccare, quam calor, refrigerare, quam frigus denique, cale- Ed. Chart. VIII. [514.] ρότητα δυσκρασίαν νγραίνδιν τι, την di κατά υγρότητα ξή- ραιναν. ουτω di και την κατά δδρμότητα ψυχήν, την di κατά ψνξιν δερμαίνπν, ομοίως di και τάς συνδβ- τονς ήτοι δδρμαίνδιν και ξηραίνίΐν η νγραίνδιν και δδρμαίνδιν η ψυχήν και ύγραιναν η ξήραιναν και ψύ- χαν. μηδ{ άμιλητΐον ίστι των τροφών ότι Ικ τοντωίι γίνονται οί χυμοί και 'οτι την άραήν τδ και κακίαν do- κουσι φιραν. τούτο γάρ και Πλάτων δοικδ γράφαν iv τω Τιμαίω κατά τηνδδ την ρησιν * παρατΐον μη όποι τις δΰναται και διά τροφής καί διά επιτηδευμάτων, μαδημά- των τε φυγιίν μεν κακίαν, τουναντίον di ίλδϊν αρετήν· ώσπερ επιτηδεύματα καί μαδήματα κακίας μεν αναιρετικά, γεννη- τικά di αρετής εστιν, ουτω καί η τροφή, [λεγει di αυ- τός Ινίοτδ τροφήν ον μόνον την ini σιτίοις, α’λλά καί σνμ- ηασαν των παίδων δίαιταν. άλλα νυν ουκ οίονται φάναι κατά το δεύτερον σημαινόμενον είρηβ&αι την τροφήν, ού γάρ το7ς παισίν, αλλα το7ς τελείοις ποιειν κελενόμενος εφη, πειρατεον μη όηοι τις δυναται καί τα λοιπά.] επιτηδεύματα facere: eadem eft r.atio compofitarum, ut vel calefacias et exilcces, vel humectes et calefacias vel refrigeres et humectes vel licces et refrigeres. Jam vero non eft parva cura nutritioni adhibenda, quando ex ea humores gignuntur et eadem virtutem ac vitium in nobis parere exiftimatur, idem ipfum autem Plato quoque videtur in Timaeo fcriptum reliquiife ad hunc fere modum: danda, inquit, opera efi, ut pro virili parte nutritio ne, infiitutis ac difciplinis vitium fugiamus et virtutem adipifcamur; ut enim inftituta difciplinaeque pitia tollunt virtutemque pariunt, ita etiam facit nutritio. J[Dicit autem ille inter- dum non folum pictus rationem f fed omne puerorum re- gimen nutritionem. Nunc vero non putant fecundo fig- nificatu dictam effe nutritionem. Non enim pueris, fed et adultis eam praeberi jubet, periclitandum, non quo quis poffit etc.] Appellat autem inftituta quae in gym- Ed. Chart. VIII, [514.] di λεγει τα xara γυμναστικήν και μουσικήν μαθήματα χαϊ τά κατά γετομετρίαν και αριθμητικήν· τροφήν di ούχ οΐόν τε άλλην τινά νοείν παρά την ix των αιτίων και ροφημάτων καί πομάτων, εξ ων εστι και οίνος, υπέρ ου πολλά διήλθεν ο Πλάτων εν τω δευτερω της Νομοθεσίας, καί ημείς εν τω εις τον Τίμαιον ύπομνήματι καί ιδία εν τοίς περί της εν ταίς τροφαίς δννάμεως καί εν τω περί εύχυμίας τε καί κακοχυμίας. επειδή ουν η τροφή καλή ή κακή πολλά ταίς τής 'ψυχής ενεργείαις λυμαίνεται και ωνινάται καί άβλαβείς σώζει καί καλούς κάγαθους χυμούς ποιεί, δίκαιον ονν αύτοίς εστιν αυτής ούκ άμελήσαι. μάλι- στα πειρατεον εστϊ μή περισσοί μήτε δριμείς μήτε οξείς μήτε θερμοί καί δάκνοντες μήτε παχείς, μήτε παχείς άμα και ωμοί καί ρνοντες καί γλίσχροι καί πληθωρικφΐ χυμοί, μήτε ωμοί καί εστηριγμενοι ειεν. ταύτα γάρ πάντα νόσους του διός φερει. πρώτον μiv γάρ ή περιττότης την ποδάγραν καί πολλά των άθριτικων} τήν τε κεφαλαλγίαν, τήν καρδιαλ- nafticis, muflcis, geometricis arithmeticisque verfautur, nutritionem vero nullam aliam licet intelligere praeter eam, quae ex cibis, forbitionibus ac potionibus conflat, inter qua$ etiam vinum efl, de quo in fecundo de legi- bus libro multa Plato memoravit et nos diil*eruimus in eo commentario, quem in Timaeurn edidimus et fepara- tim quoque in commentariis, qui funt de facultatibus ali- mentorum et in libello, quem de bonitate vitioque fuc- corum infcripflmus. Quoniam igitur bona et mala nutri- tio magno efl animi functionibus incommodo vel ufui et easdem integras incolumesque confervat et bonos ac prae- flantes humores gignit, par efl eam non eife negligendam, praecipue autem conandum efl ne humores fupervacanei lint in corpore, neque acres, neque acidi, neque calidi, neque mordaces, neque crafli, neque crafll fimul ac crudi, neque fluentes, neque glutinofl, neque plethorici, neque etiam crudi et impacti, iiquidem haec omnia morborum omnia genera afferre folent, atque in primis quidem re- dundantia podagram et multa genera morborum, qui ad Ed. Chart. VIII. [514.] γίαν κα i τάλλα πολλά ε’ίω&εν επιφερειν. άλλα και τας φλέ- βας ρησσει. τοσαύτα δε και τούτων πλείονα πολλώ ποιού- σιν. αλλα επί μεν ονν ποδαγριχών εναργώς φαίνεται, ως επιρρεοντος αυτοίς τίνος επί τους πόδας χυμού περιττού ουνίσταται τό πάϋος. εΐ δε οντος μη επιρρεει, πρόδηλον ως ουδέ το πάθος εσται ποτέ· ουκ επιρρεύσεται δε αν διά παντός άπερίττον, εάν γυμνάζηται τά μέτρια και πεπτη καλώς την .τροφήν ό άνθρωπος, δθεν άργίαι τε και αδηφα- γίαν βλάπτουσιν αύτονς, βλάπτουσι δε και ai τών ίσχυρώγ και πολλών οίνων πόσεις» πληρούσε γάρ ετοίμως ουτοι τό νευρώδες γένος, [ ώσπερ και αί συνονσιαι.] αι δε κεφα- λαλγίαν γίνονται μη μόνον, ο)ς εφην, διά πλη&ος τών υγρών κατειληφός την κεφαλήν, άλλα και διά θερμόιητα μόνην, ενίοτε δε και διά την ξανθήν χολήν, ήτοι γε iV τη κεφαλή περιεχομενην η εν τη γαστρι και διά τινα εμφρα'ξιν τοπι- κήν ?; πνεύματος φυσιώδους εν αύτω τώ μορίω την γε- νεσιν εχοντος, η και διά άλλας αιτίας πολλάς, άς\.οΰ χρή articulos pertinent itemque capitis et cordis dolorem et alia multa invehere mala confuevit, imo vero etiam ve- nas rumpit, ac totidem et item plura his multo afferunt alia; et in podagra id ipfum evidenter perfpicimus, mor- bum oriri, quum fupervacaneus aliquis humor ad pedes confluit, qui nifi. illuc conflueret, ne morbus quidem is unquam hominem corriperet, non confluet autem, fi homo excrementis perpetuo vacet, fi modicis utatur exer- citationibus, fi alimentum probe concoquat, unde deiidia et edacitas eum laedunt, laedit etiam potentis ac copiofi vini potus, fiquidem hujusmodi vina nervofum genus prompte replent, [quemadmodum etiam concubitus.“\ Ca- pitis autem dolores non modo f ut dixi, excitantur, quia magna humorum vis caput occupavit, fed etiam px folo calore, interdum vero ex flava bile, quae vel in capite vel in ventriculo continetur et propter obflructionem ali— cujus loci aut ob flatulentum fpiritum, qui in ipfa parte gignatur, aut aliis multis de caulis, quas memorare non GALENUS TOM, XVI. D Ed. Chart. VIII. [5H.] εις το παρόν διελϋειν. όταν Si πλήϋονς η&ροισμενου κατά τάς φλέβας λεπτός μεν τις ορρός αντω συρρεων εις την γα- στέρα τάς καρδιαλγίας εργάζεται, προσλαμβάνων επί το κατ αν την στόμα πάντων σχεδόν αισ&ητικώιατον των μο- ρίων. αλλά και εστιν ότε και εμβαλλουσών εις τάς κοιλίας των νεφρών φλεβών, κα&* άς άναστόμωσις γίνεται η ρηξις υπό πάχους και πλή&ους τυγχάνει των κατ αυτάς χυμών καί η ρήξις ακριβούς αίματος εργάζεται κενωσιν. η δε ανα- στόμωσες ονκ ά&ρόως αίμα προχεουσα καί μάλιστα όταν tj βραχύ, κατ ολίγον δε τό λεπτότερου διη&ούσα το ολον ου- ρον νφαιμον εργάζεται. ώσπερ δε τανια τό πλη&ος ποιεί καί τό πάχος τών χυμών, ούτω καί άλλοιονν τους σφυγμούς δνναταί, ο γλισχρότης κοΑ δριμντης ούχ ηττον εργάζεται. εύλαβοι δε την δριμΰτητα όπου τρεφειν ε&ίλεις, ερε&ίζει γάρ προς άπόκρισιν. τουναντίον Si η γλισχρότης , διό τά μεν ϋάττον κατά την διαχώρησιν όρμήσει, τά δέ βραδντε- ρον. 6 αυτός δε δριμύς χυμός και λεπτός αίτιόν ποτέ eft hujus loci ac temporis. Caeterum, quum magna hu- morum copia in venis coacervata eft et quum ipfa tenue quoddam ferum in ventriculum confluit, tum cordis do- lor excitari folet isque os ilomachi occupat, quod fere omnium partium maxime fentiendi facultate praeditum eft. Ufu etiam interdum venit ut venae, quae in renes inferuntur, quarum ofcula aperiuntur, propter humorum, qui in ipiis continentur, craililudinem et copiam rumpan- tur ac ruptionem finceri fanguinis evacuatio confequatur; quum vero ofcula aperiuntur, fanguis non confertim effun- datur, praeferlim II copiofus non fit, fed paulatim te- nuior percoletur et totam urinam fanguine tinctam red- dat, quumque copia et craflitudo humorum haec faciat, fic etiam immutare puifus poteft, id quod tenacitas et acri- monia non fecus facit. Atque acrimoniam quidem, ubi alere opus fit, cavebis, fiquidem ea ad excretionem ftimu- lat; contra vero facit tenacitas, quod in caufa eft, ut quaedam celerius, quaedam ferius ad dejectionum prope- Ed. Chart. ΤΙΠ. [514. 515. J iati των επιπολης ελκώσεων εν τζ λειεντερία, μάλιστα Si όταν iv τάχη των εσθιομενων η διαχώρησις γίγνηται τοιού- των οΐα κατεπόθη. ϊστιν οτε καί ελκει τον κτρατοειδη η δριμύτης, ώσπερ καί εν ταΐς όδύναις οφθαλμών. ξύει Si καί τα εντερα εν τfj δυσεντερίη, καί τούτο μεν τα πρώτα, [ύστερον δε άναβιβρώσκει ως έλκους τε καί τότε άληθώς γί- νεται δυσεντερία.’] ον μην άλλα φευκτεον την άμετρον θερμό- τητα και δακνότητα, αις επεταε παραφροσύνη και αγρυπνία και η τού πνεύμοτος φλεγμονή καί τάλλα πολλά νοσήματα, ούτω δε καί οί σπασμοί καί παλμοί καί τό οΤον των υποζυγίων εοικός ουρον ωμού είδη είσί. καί κάκισται των νόσων εν αΐς άμφότεροι πλεονάζουσιν οί είρημενοι χυμοί, καί τον ημι- τριταίον ποιείν είοίθασι. καί τα φύματά τε καί εξανθή- ματα γεννωνται καθαιρούσης τό βάθος τού σώματος της φνσεως. ώσπερ ενίοτε δι εκκρίσεως, ούτω καί διά άποθε- σεως επί τό θερμά. τους μεν γάρ λεπτότερους τε καί rent, quin etiam acer et tenuis humor caufa interdum efl; ut fuperficies in laevitate inteftinorum ulceretur, ac tum maxime quum ea, quae ingeiTeris, mox dejiciuntur talia, qualia devoraveris, quandoque etiam corneam ulcerat acrimonia, ut in oculorum doloribus accidit, jam vero ra- dit etiam in, dyfenteriis ipfa inteftina idque primum facit, [515] [ ferius autem corrodit veluti ulcus et tunc fere βί dyfenteria. ] Sed et immodicus calor et morfus vitandi funt, quando ex iis delirium, vigiliae, pulmonis inflam- matio et alia pleraque genera morborum confequuntur, ita etiam convulfiones ac palpitationes et urina, quae jumentorum lotio flmilis iit, crudi et crafli humoris funt fpecies, ac peflimi cenfentur morbi, in quibus ambo hu- mores ante dicti redundant, ac femitertianam febrem fo- lent afferre. Et vero etiam tubercula et pullulae excitan- tur, quum natura partes corporis intimas expurgat, ut nonnunquam per excretionem, lic etiam per depolitionem ad cutim, fubtiliores enim dilutioresque humores exte- nuans, per halitum digerit, ex craflioribus autem cuti ac D 2 Ed. Chart. ΥΙΙΪ. [514*] νδατωδεστερους χυμούς διάφοροι λεπτύνουσα,. των δ* πα- χυτερων εμπλαττομενων τω δερματι καί μάλλον κατά την επιδερμίδα πυκνήν ουσαν εξαν&ηματα γίνονται. καί τούτο μάλλον συμβαίνει εχείνοις, όσοις πυχνότερόν τε και σκλη- ρότερων εστι τό δέρμα, δυσχερής γάρ η δι αυτόν γίνεται των χυμών παχύτερων τε καί γλισχροτερων διέξοδος * άλλα και τα άλγήμαια κατά τον νώτον με&ιστάμενα καταρρεων ποιεί χυμός, ενίοτε μεν καί μόνος, ως τα πολλά δε καί μετά φυσωδους καί παχεος πνεύματος, αυτόν δε τον παχύν χυμόν εύλογον εατιν εμφράττοντα τάς διεξόδους τον πνεύματος την επιληψίαν εργάζεται, εαυτην κλονούσης της άρχης τωι/ νεύρων ύπερ του διαίσασ&αι τά λυποϋντα, εμφραξις μεν γάρ των πόρων εξαίφνης υπό παχεος -η γλί- αχρου χυμού γενοιτ αν, μάλλον δε των πάντων την ωμό- τητα φεύγειν χρή. ο δε ωμός χυμός ιδίως ονομάζεται, ος τοιούτός εατιν όποιον φαίνεται τό τοϊς ονροις υφιστάμενον ενίοτε καί πιω παραπλησιον* διαφέρει δε ότι τό πύον δύσω- I ■ Λ j '· i : «·| y . 5 > y.r»r. - i HUip # |rjf ' magis , etiani, peUiqulae, quae denGor eil, inhaerentibus, puftulae oriuntur, idque illis potius accidit, quorum den- fior fit cutis et durior, Gquidem per eam crafliores tena- cioresque humores difficilius pertranfeunt; fed et dorii dolores loqum mutantes ex humore defluente Gunt, qui interdum folus Gt, magna tamen ex parte flatuofum craf- fumque fpiritum cpnjunctum habeat eftque confentaneum hunc cratium humorem, quum vias fpiritus obflruit, comitialem morbum afferre, novorum principio fe ipfum quatiente, ut quae noxia funt excutiat,, meatuum enim pbftructio a cratio tenacique humore repente fit, fed cruditatem maxime omnium fugere nos oportet, crudus enim humor proprie nominatur is, qui talis eil, quale videtur etfe id, quod in urinis puri fimile interdum fubfidet, ab eo tamen differt, quia pus graveolens eit et glutinofum. Crudus vero humor liabet quidem craffitudinem et colorem illi fimilem, fed neque gra- veolens eil, neque glutinofus, ac tale quidem etl id, ΠΕΡΙ XTMJIN fllOMJStlMA A. Ed. Chart. VIII. Γ515.] δες καί γλισχρόν εστιν, 6 δε ωμός εοιχεν αυτώ κατά το πά- χος και την χρόαν μόνον, ο ντε δυσώδης ών ούτε γλίσ- χρος. τοιουτον δε εστi που τό μηπω πεφ·&εν εν κοιλία τε χαϊ φλεψίν είσι γάρ των ώμων χυμών δυο τρόποι, ών ετερος μεν λεπτός και υδατώδης εστιν, ετερος δε παχύς τε χαϊ γλίσχρος εν το7ς μορίοις στηριζόμενοι. και τον μεν λεπτόν τε και υδατώδη χρη κενονν πριν άν προς της πυ- ρετώδους ΰερμασίας άναΰερμαίνηται και χεντη και δαχνη. τον δε παχύν και γλίσχρον δει πεττειν και ρυώδη ποιείν* πριν φαρμακεΰεσ&αι, επει τά σώματα χρη οκού τις βού λεται καϋαίρειν, ενροα ποιεϊν, ώς φησιν *Ιπποκράτης. άναγ- xalov ούν, επειδαν τις πλείω λαμβάνη τα σιτία, άναρπά- ζεσϋαι πλείστον ώμον χυμόν εις τον όγκον του ζώου διά πολλάς αιτίας, οτι τε εν τη γαστρί και φλεχρί φανλότερον πεττεται τό πλέον οτι τε πλέον εις τον όγκον ανέρχεται διά τό πλέον ύπάρχειν, οτι τε πρωϊαιτερον η χρη, διά τό συγ- χωρείν μεν την γαστέρα τα7ς φλειρί, τάς φλέβας δε άλλοις άπασι το7ς του ζώου μορίοις επισπασ&αι τό μηπω κατειρ- cjuod ventriculo ac venis nondum concoctum coiifiiietur. Sunt porro crudorum humorum duo genera, eorum alter- tenuis et aqueus eft, alter craiTus et glutiuofus, eftque is in partibus corporis impactus, tenuem vero et aqueum evacuare oportet priusquam a calore febris calefiat pun- gatque ac mordeat, ac oralium et glulinolum concoquere et fluidum reddere prius, quam medicamento purges, hoc enim fcituni efl: Corpora, quum purgare quis velit, flu- ida effe facienda 9 ut cenfuit Hippocrates. Quum igitur homo fe cibis largius expleverit, necefle eft crudi humo- ris plurimum in corpus animantis rapi, idque multis de caulis et quod deterius in ventriculo venisque concoqua- tur id, quod plus eft et quod plus in corporis molem fubit, quia plus iit et quod citius quam par eft, pro- pterea quod ventriculus venis, venae autem caeteris omni- bus animalis partibus permittunt ut quod nondum con- fectum eft rapiant, hunc autem humorem, qui crudus Ed. Chart. TITI. [515.] γασμενον. τά γε μην πολλά των παίδων άδηφαγονντα πλεΊστον αθροίζει τον ιδίως όνομαζομενον ωμδν χυμόν, εξ ου ρ (ιδίως 6 λίθος γεννάιαι , τούτου μεν ύλης εχοντος γον, (εξ ού υ λίθος γεννάται, ποιητικού δε αίτιον της θερμασίας. γίνεται di καί εκ ρινών και στόματος εν περί- υδοις άτάκτοις τε καί τεταγμάνοις εκκρισις ώμων χυμών εκκαθαίρονσα τον εγκέφαλον. οΐ τώ αντώ τρόπω από τού πύου διαφερονσι. της μεν ουν θεραπευτικής μάλιστα σνστασιν εχούσης εν τοίς χυμοίς προσήκει αυτούς ούτε γλισχρούς εί- ναι ούτε π αχείς ούτε πολλούς ούτε επί πλέον θερμούς η ψυχρούς, ούτε δαχνώδειςούτεσηπεδονώδεις, ούτε δηλητηρί-, ους* αυξηθεντες γάρ αίτιοι καθίστανται νοσημάτων και άλγημάτων. ίσμεν γάρ ότι εκ των χυμών οΐ πόνοι γίνον- ται εξαχώς\ ήτοι εκ της θερμασίας η ψυχρότητος η παχύτ- τητος η γλισχρότητος τ} δακνότητος η καί πλήθους, όταν υπέρ μετρον αύ'ξηθεντες της κενώ'.σεως χρηζουσιν, αυξάνον- ται δε ποτέ μεν υπό της αυτής αίτιας ηπερ αυτούς εγεννησε το πρώτον, σκοπός δε τότε ο της ίάσεως αυτών διττός, proprie nominatur, plerique pueri propter crapulam plu- rimum coacervant, ex quo facile calculus gignitur, quum is humor iit ceu materia, ex qua fiat lapis, efficiens vero caufa, calor cenfeatur, fit etiam ex naribus et ore in cir- cuitibus ordinatis et inordinatis humorum crudorum ex- cretio, qua cerebrum expurgatur, qui fane humores a pure, ut diximus, differunt. Quum igitur curandi ratio potif- iimum in humoribus verfetur, certe eos neque tenaces effe, neque craffos, neque multos, neque nimis calidos, neque frigidos, neque mordaces, neque corruptelae obno- xios, neque veneni naturam imitantes expediet; etenim quum ancti fint, morbos gignunt et dolores invehunt. Ac dolores ex humoribus excitari fex modis planum eit, aut ex calore aut ex frigore aut ex craifitudine aut ex tenacitate aut ex mordacitate aut ex copia, denique quum inquam fupra modum aucti funt et evacuationem poftu- lant; augentur autem interdum eadem ex caiifa^ a qua geniti ab initio funt, quo fane tempore duplex eil nobis Ed. Chart. VIII. [515.] άλλοίωσίς τε καί κένωσες, περί ων ειπομεν έν xij 7ιερί της ΰεραπευτιχης μεθόδου πραγματεία, ον γάρ {δικαί- ωσα παντα μεταφέρειν εις τόνδε τον λόγον τά τελέως εν τοΊς άλλοις γεγραμμένα. άλλα και εν άφορισμοίς δέ- δεικται, πληθωρικού δντος του σώματος διά φλεβοτο- μίας, κακοχυμον δε διά καθάρσειος χενωτέον, και ονκ είναι χαλεπόν σοι διακρίναι κακοχυμίαν άπό πλήθους αί- ματος, εί έχεις εσκεμμένα τά περί πλήθους άπ εμού η δ η γεγραμμενα. χάκεΊνο δε ουδέ παραλειπιέον, όταν κινωνταί τε και φέρωνται πάντΐ) τον σώματος οΐ πλεονάζοντες χυμοί, μηδέπω καθ' έν τι μόριον έστηριγμένοι, τηνικαντα προς την άπόκρισιν αυτών η φυσις όρμα καί δείται τίνος όρέ- ’ξοντος χεΊρα και ως ποδηγήααντος αυτήν την ορμήν επί την γαστέρα, τους δε καθ' έν τι μόριον (στηριγμένους χυ- μούς ου χρη κινείν πριν πεφθήναι, τηνικαντα γάρ καί την φΰσιν ε/ομεν βοηθούσαν τί] κενώσει, φαίνεται γάρ αυτή μετά τάς πεψεις διακρίνονσά τε τους χυμονς, άποϋεμένη curationis propoiita ratio, ut alterentur et ut evacuentur, qua de re in libris methodi medendi eil a nobis actum, neque enim par elTe cenfeo, ut omnia, quae funt a me aliis in libris perfecte fcripta, in hoc libro iterentur. Quin etiam in aphorifmis offendimus, quum corpus plethoricum eil, venae fectione, quum malis redundat humoribus, me- dicamento purgante evacuandum ede, addidimus quoque, haud difficulter malitiam humorum a plenitudine fangui- nis polTe diftingui, ii modo in libro de plenitudine a no- bis confecto es itudiofe verfatus. Ac ne illud quidem eil omittendum, quum humores redundantes moventur et 'omnem *n partem corporis feruntur, nec dum in aliqua parte corporis firmati funt, tunc ad eos expellendos na- turam incitari et aliquo, qui velut manum porrigat et motum illum ad ventrem deducat, indigere; qui autem una in parte firmati funt priusquam concoquantur, mo- vere non oportet, tunc enim natura quoque nobis ad evacuationem eff adjumento, haec enim poft concoctionem Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [515.] τδ τό πιριττόν, ίν ω δη χαίρω xal χρίσδίς γίνονται, τδλίως μίν ουν ix της χινουμίνης ουδίν Sei άλλο ποιδίν, μδτριώ- τίρον δδ χαι άσ&δνίστδρον ίνδργονσης το λδΐπον αυτούς χρη προστι&δναι φαρμαχδύοντας. ίν ω ίστΐον ως ai μδ- ταρρόσεις άλλοτδ δίς άλλο μόριον των χυμών όλιγάχις γίνον- ται. τα di ττλδίω ησυχάζδΐ xa&’ δν μόριον, ίν ώ πίττδται xa&' όλου τον νοσήματος τον χρόνον αχρι λύσδως· πώς di ίξ άλλων τόπων δίς άλλους διαδοχαΐ γίνονται νοσημάτων, χατά μδτάστασιν των ποιονντων αυτά χυμών, ίπι τω τίλδύ του βιβλίου γράιρδται τδλδώτ δρον. νυν di υπίρχδταί μ οι ϋαυμάζδΐν ίχδίνους, οΐ βούλοντδς τον παλαιόν διαλίγδίν πδρι της μδτ άβολης τών χυμών ίν τη τών ηλιχιών διάδοχη ού- τως ώς δίπομδν ίχαινοτόμησαν την γραφήν, διά γάρ την βραχυλογίαν μη τό αξίωμα τών νοσημάτων ίν όλίγοις ρη- μασι πδρίδχομίνων νοδιν οΐοί τδ όντδς ίπι την ίχιινην ίννοι- αν δίδστράφησαν δί χαι γάρ τό χρώμα ίν ταίς ηλιχίαις πολλάχις ίξαλλάττδταί, άλΧ όμως ου τούτο βοΰλδται νυν ο . . ' * %' ' * humores excernere et quod fuperfluit, rejicere videtur, quo fane tempore judicationes fiunt. Quum igitur natura perfecte evacuat, nihil eit praeterea faciendum, quum vero modice et imbecillius facit, tum quod deefi: addere de- bent ii, qui medicinam faciunt, qua in re illud intelli- gendum efi, raro contingere ut ab uno membro ad aliud humores confluant. Saepius vero accidit ut una in parte, in qua concoquantur, toto morbi tempore usque ad morbi folulionem conquiefcant, quomodo autem membra aliorum membrorum morbos, qui ex humorum transmigratione fiunt, excipiant, in extremo libro accuratius exponetur. Nunc vero non polium non admirari eos, qui quum ve- lint Hippocratem de mutatione humorum, quae aetate progredientc fieri folet, hoc loco diflerere, hanc lectionem ita ut dixi depravarunt; quum enim ilii propter brevi- tatem non poflent magnitudinem fententiarum paucis ver- bis contentarum intelligere, in eam funt opinionem di- flracti, etenim quamvis color in aetatibus faepenumero mutetur, non tamen id nunc explicare Hippocrates voluit, Ed. Chait. VIII. [515.] ιατρός, τα μεν γάρ παιδία πλείστον εχει τον του αίματος χυμόν και μόνον γε τούτον είχεν αν, οσον ini τη καθ'* ηλικίαν κράσει, πολλά <Γ εσϋίοντα, και μεντοι και άτα- κτότερα υπάρχοντα νποτρεφει τι, εμπροσ&εν είρηται, και των καλούμενων ωμών χυμών, διά τούτο το χρώμα σΰμ- φυτον αυτών φαιδρόν, ερυ&ρυν τε και οΤον άνϋώδες η και ίκ του ερυΰρου καί λιυκοΰ μίμιγμίνον είναι βούλεται, ivi- οτε δί και ατίλπον, τούτο εσχηκός από του αίματος, πνεύ- ματός τε και χρώματος άγαϋου, όπόταν δε εις την των μειράκιων ηλικίαν άφίκηται, τινά μεν καλώς διαιτάται, βελ- τιονος αγωγής επιτνγχάνοντα και ούτως αιτοίς το αΐμα πλεονάζει μόνον, εξ ου πρόδηλον ημΐν το χρώμα άνάλογον είναι τώ χυμώ επικρατοΰντι. ενια δε τών μειράκιων πολύ χείρον η οι σμικροί παίδες. και τοίνυν νοσεί ταυτα συνε- χώς τε και σφοδρόος διά την ωμότητα τών χυμών ηνπερ ά&ροίζουστ. τοίς εφεξής δε τηδε τη ηλικία και μάλιστα τοίς κώς διαιτωμενοις 6 πικρόχολος υποτρεφεται χνμός, ώστε nam el pueri plurimum liabent humoris fanguinei et quod ad temperaturam aetatis pertinet, eum folum haberent, fed quum multa comedant eaque nullo ordine fervato, ideo fuboriuntur etiam in eis aliqua ex parte, ut ante diximus, humores, qui crudi nominantur·, proinde iit ut nativus eorum color nitidus ruberque fit et veluti flori- dus, aut etiam ex albo et rubro commixtus, interdum vero etiam fplendidus, quod ipfum a fanguine fpirituque et bono colore confequitur. Quum vero ad adolefcen- tiam pervenerunt, quidam eorum meliorem educationem nacti, recta victus ratione utuntur, ob eamque cautam fanguis folus in eis exuperat, unde plane conflat colo-* rem exuperanti humori proportione refpondere, alii vero inulto pejus educantur quam quum in pueritia adhuc eflent, ideoque hi continenter aegrotant et vehementius conflictantur, cujus rei caufa eft cruditas humorum, quae in ipfis coacervatur. Quae hanc aetatem excipit, prae- fertim mala victus ratione adhibita, amarae bilis liumo- 53 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ 1ΙΙΙ10ΚΓΑΤΟΎΣ Ed. Chart. ΥΙΙΤ. [515. 516·] εν αντοίς πλεονάζειν ονχ αίμα μόνον, άλλα κάκείνον, όσπερ ωχρά και ξαν&ή χολή ονομάζεται. εν δέ το7ς άλλοις άνά- λογον αί μεταβολαι γίνονται, άς ονχ οιόν τε όρίσαι βεβαίο)ς, ως tv τή παρακμή των ηλικιών γεννήσαι τον μελαγχολικόν χυμόν, ή εν άλλω χρόνω το φλέγμα και όντως νπαλλάττε- σ&αι το χρώμα. τούτο γουν έμοι ου πι&ανόν έστι, τον παλαιόν νυν περί της των ηλικιών διαδοχής και εν ανταΐς υπαλλαγής τε και μεταβολής χρωμάτων εί- πείν, άλλα περί χρωμάτων λέγειν, άπερ εκάστοτε εν τώ τών νοσονντων σώματι ·&εωροννταιγ και ά δει τον ιατρόν έπιβλέπειν, ως αυτός εν τώ προγνωστικοί παρεκέ- λενσε τόνδε τον τρόπον’ πρώτον μεν, φησι, σκέπτεσ&αο χρή τό πρόσωπον τον νοσέοντος, εί ομοιόν εστι τών υγ^,αι- νόντων και πάλιν τό χρώμα του ξνμπαντος προσώπου χλω- ρόν τε ή μη μέλαν εόν και πελιόν. και μετ ολίγον' ή τό χρώμα του ξύμπαντος προσώπου ήλλοιοίμένον ή. και πάλιν' ήν δε καμπνλον ή πελιόν ή ωχρόν βλέφαρον ή χείλος ή ρίς γέ- rem gignit, ut in ea redundet non fanguis folum, fed illa etiam, quae pallida flavaque bilis nominatur; in aliis ad eandem rationem mutationes fiunt, quae non poifunt fir- miter definiri, ut in aetate declinante melancholicum hu- morem fubire aut alio in tempore pituitam , ita ut color quoque commutetur. Sed mihi non fit verifimile, Hip- pocratem modo de fucceifione aetatum deque earum mu- tatione et colorum variatione verba facere, fed de iis coloribus, quos quotidie in corporibus aegrotantium intu- emur quosque fpectare medicum oportet, ut ipfe in libro praefagiorum ad hunc modum praecepit: Inprimis, in- quit, aegri faciem fpectare convenit, fitne ea bene valen- tium faciei fimilis; deinde, totius quoque, in- [516] quit, faciei color attendendus, viridisne fit et non niger et li- vidus; tum paulo poil: an totius faciei fit immutatus co- lor ; ad haec: fitne reflexa an livida an pallida palpe- bra aut labrum aut najus. Praeterea vero in fexto de Ed. Chart. VIII. [516.] νηται. και εν τω εκτω των hτιδημιών ol δε προς τι'ιν χίϊ- ρα νοτιώδεες, οι δε εξωχροι, οι δε πελιοι και τά άλλα τοι- αΰτα. ούτως περί πτυέλου και ονρον και κόπρου και των λοιπών, ε'ίπερ ονν τό χρώμα των χυμών σκεπτεσ&αι τον ιατρόν δ{7ν, είτε αιματώδες η ωχρόν η ξανϋόν η λευκόν η μελαν εστιν, ϊνα σαφώς διαγινοισκη τον εν τω σώματτ πλε- ονάζοντα χυμόν, ε'ίπερ εϊωϋεν επεσ&αι τω εννπάρχοντι χνμώ τό χρώμα, καλώς δε προσεΰηκεν, οκού μη αμπωτ/ς εστιν, ώς ειπομεν, διότι των χυμών ταραττομενων διά na** ΰος τι ουχ οΊόν τε εστι περί χρώματος αυτών νγιώς και άμεμπτως κρίνειν. ώσπερ γάρ η Όάλασσα την εαντης φυ- σιν ακριβώς ου μαίνεται σώζειν, όταν ανίάνηται η μειον- ται, οτι γίνεται πάντως εν ταΐς άμπώσεσι και υπό τών άνεμων συγκεχυμένη πορφυροϋται, ουτοις οι χυμοί εν τψ σιόματι ύπονοστησαντες και μη κεχυμένοι ου δννανται τη όιρει καταλαμβάνεσϋαι. όταν δε μη άμπωτίς εστι, τουτε·~ στιν όταν όμαλώς εν ολω τω σώματι ειεν κεχνμενοι, τότε vulgaribus morbis libro, alii, inquit, ad manum humecti, alii praeruhri, alii praepallidi, alii lividi, et caetera gene- ris ejusdem. Sic de fputo, de urina, de alvi dejectioni- bus deque aliis ipfe cenfuit. Admonet igitur medicum, videat, fitne color fknguineus, an pallidus,, an flavus, an albus, an niger, ut plane nofcat, quisnam humor redun- det in corpore; flquidem color eum humorem, qui iniit in corpore, eonfequi confuevit. Recte autem fecit, quum addidit, ubi reciprocatio non fit, propterea quod quum humores funt aliquo affectu perturbati, non eil nobis in- tegrum, de coloribus ab illis excitatis recte et vere judi- care. Ut enim mare quum crefcit quumque decrefcit, quod fieri omnino folet in reciprocationibus et purpura- fcit ventisque agitatum accurate naturam fuam non vi- detur fervare, fic humores, quum intra corpus fe recepe- rint et non fufi fint, fenfu oculorum percipi noti poliunt*, quum vero nulla reciprocatio eft, boo eft, quum in toto corpore funt aequabiliter fufi, tunc color qualis fit hu- Ed. Chart. VIII. [516.] το χρώμα σημαίνει σοι οποίος αν χυμός η 6 λυπών και πλεονάζων, ίνα εί καί τις υπό του ιατρού κενωσις επιτη- δεΰοιτο, των λυπούν των αυτή γενοιτο, καθάπερ καί αυτός εν άλλοις παρακελεύεται τον λυπουντα κενούν χυμόν καί μη τον' άλλον τινά προ αυτού. καί πώς τούτο ποιήσεις καν τω περι (ρύσεως ανθρώπου φησί. το δε ανθών τριττώς εξηγούνται, η ώς το χρώμα τών χυμών ιοικός, η τω των ανθών χρώματι, καί η ερυθρόν η λευκόν η φαιόν η πελι- δνόν η ο)χρόν η ξανθόν η μελαν} και ξυνελύντι φάναι πα- ραπλησιον τη χρόα τών ανθών και την ιδίαν φνσιν σώζει οι χυμοί μη εις το βάθος τού σώματος λάθωσι και μη νπονοστησωσιν · η καί το χρώμα τών χυμών εϊη ανθηρόν, τουτίστι καλόν κάγαθόν, ώς εν ταίς επιδη- μίαις γεγραπται. όταν δε πληρούνται σημείον ανθις το σώμα ανθηρόν γίνεται, οπερ εστι πόσης άνατρειρεως σημείον. γίνεται γαρ ανθηρόν το σώμα κατά τε γυμνός σια, ώς ημείς εν τοίς νγιεινοίς είπομεν, και εν τοίς εχουσι mor noxius et redundans nobis indicat, ut 11 aliquam evacuationem medicus moliatur, noxium humorem educat, ut ipfe fexcentis in locis noxium humorem et non alium prius eiTe evacuandum praecepit, id autem qua ratione faciendum fit, in libro de natura hominis fcriptum efl. Quod vero ait Graece άνθεον, tripliciter exponunt, vel ut color, qui in corpore efflorefcit, colori humorum fimi- lis fit, vel ut color humorum fimilis fit colori florum fitque aut ruber aut albus aut fufcus aut lividus aut pal- lidus aut flavus aut niger aut, ut fummatim dicam, fimilis colori florum propriamque naturam fervet et humores in imis corporis partibus non lateant et non retroceflerint, vel ut color humorum fit floridus, hoc efl; pulcher et bonus, ut in libris de morbis vulgaribus fcriptum com- perimus. Quum, inquit, replentur, hoc rurjus jignum efi, corpus fioridum redditur, quod omnis efl refectionis in- dicium; floridum vero corpus efficiunt exercitationes, ut efl a nobis in commentariis de tuenda valetudine demon- ΠΕΡΙ XTMJIN rnOMIWMA A, Ed. Chart. ΥΙΠ. [516*] την εξ αΐματος χρήστου την άνατρεψιν, [>? και τρίιον οκού μ?} άμπωτίς εστιν ώσπερ των ανθών, διότι τα άνθη η ξη- ρασμενα η άλλως πως ηλλοιωμενα την ιδίαν χροιάν οΰ φυ- λάττει οϋτω και οι χυμοί όταν άμπωτίς εστι το χρώμα ανιών ον σημαίνει αληθώς και άμεμπτως τον πλεονάζοντα και λνπουντα χυμόν.] εστι γουν τούτο σημειον, ό προς θε- ραπείαν τών νοσημάτων και πρόγνωσιν τών μελλόντων εσε- σθαι και φυλακήν της παρονσης υγιείας άναφερεταu \_ot$ δε σημείον εστιν αυτός δείκνυσι προστιθεις] την εχομενην ρησινι εχονσαν τόνδε τον τρόπον. f. *Ακτεα rj ρεπει τών συμφερόντων χωρίων, πλην ών οΐ πε- πασμοϊ εκ τών χρόνων· Κελεύει νυν κμτά τάς ροπάς τών χυμών τάς κενώσεις ποιεΊσθαι. οντω και εν τοις άφορισμοις, ά δει άγειν οκού liratum et item quum probus fanguis corpus reficit, [vel etiam in tertio, quum humores a partibus exterioribus ad interiores revocantur, ut βί in floribus; quare fiores five arefacti , five alio modo mutati, fuum ipforum colorem non fervant, fic etiam humores quando ab exterioribus ad interiora convertuntur illorum color non fignificat vere et fine culpa redundantem humorem.] Prima explanatio prae- ftat caeteris. Quod igitur hac fententia continetur, ad morborum curationem , futurorum praefagitionem et prae- fentis fanitatis tutelam pertinet. [Quod autem fignum fit% ipfe exponit. ] Sed videamus jam quae fubjunxerit ad hunc fere modum. II. Ducendi qua repunt per loca conferentia, his exceptis, quorum maturationes e temporibus contingunt Jubet hoc loco ut pro humorum inclinationibus eva- cuationes faciamus. Sic etiam jn aphorifmis fcriptum eft: Ed. Chart, VIII· [516. ] αν μάλιστα ρε'πει ή φύσις διά των Συμφερόντων χωρίων. ση- μαίνει δδ κατά τήνδε την ρήσιν, ως ημείς είπομεν, τα μήτε κρινόμενα μητί κεκριμενα άρτίως. διδάσκει ουν ταυτα άκτεα διά των συμφερόντων χωρίων, τουτεστι κενωσιν ποιητεον η διά τα εντερα η διά την γαστέρα η διά την κνστιν η και μήτραν εν γνναιξιν, ήτοι αύμπαν το δέρμα δι* ιδρώ- των η και διά υπερώάν τε και ρίνα, η διά αιμορροΐδας η οταν κα&* αιμορραγίαν η κρίσις γενηται, τότε γάρ κάλλι- στόν εστιν, εί κατά εν&ύ του πεπον&ότος μορίου τούτο τυγχάνει, κακόν δε εί εις τουναντίον, δει ουν τον ιατρόν προσεχειν τη ροπή τής φυσεως και εί αυτή διά συμφερόν- των γενηται χωρίων, νπηρετείν αυτή, εί δε εναντίως, κε- λεΰειν καί άντισπαν, ως μετ ολίγα *Ιπποκράτης κελευσει. εάν γάρ εν τώ εγκεφάλω νόσος ή, επεί διτταί ροπαϊ επι- τήδειαι, ή μεν κατά την υπερώαν, η καί βελτίων εστιν, η δ* ετερα εις τραχείαν αρτηρίαν ήπερ ουκ άγα&ή. σκεπτου δή ακριβώς καί προκινήσας όλον το σώμα όπου άν ή φΰ- quae educere oportet, quo maxime natura vergit, per commoda loca educatio. His autem verbis Hgnificat, ut nos expofuimus, quae nec judicantur, neque perfecte ju- dicata funt, ea autem eiTe educenda locis commodis nos docet, hoc eft, ut evacuationem faciamus aut per inte- ftina aut per ventrem aut per veficam aut per uterum in mulieribus aut per totam cutem fudoribus aut per pala- tum aut per nares aut per haemorrhoidas aut quum fluxu fanguinis fiat judicatio, quae res folet efle optima, quum e directo ad locum affectum fit, mala vero, quum in con- trarium. Debet igitur medicus animadvertere quo natu- rae impetus feratur, fique ipfa ad loca commoda repat, ei erit auxiliandum, fi vero ad contraria, prohibere ac revocare et retrahere inclinationem, ut paulo poft jube- bit Hippocrates, oportebit. JVam fi morbus cerebrum oc- cupet, quoniam duae funt commodae inclinationes, al- tera ad palatum, quae quidem eft praeftantior, altera in afperam arteriam, quae non proba eft, rem confide- rare diligenter debebis, et quum univerfum corpus prius Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [516.] σις ρεπει, ταΰτη άγε, εξ ου δηλον οτ» η φύσις τον χενω- <&ησόμενον δηλοι χυμόν καί τον τόπον, δι ου χρη χενοΰν αυτόν, αμελεί καί τον κατά τό ήπαρ φλεγμηνάντων όταν πεηΐϋώσι την άποχά&αρσιν ποιονμε&α, διά μεν της κάτω γαστρός, όταν εν τοις σιμοίς αυτών γενηται τό πάθημα, μάλιστα μίν ii φύσις τούτο διά των διαχωρημάτων προδη- λοϊ, διά ουρών τε όταν ίν τοις κνρτοΊς και χρη σί ίπΐ των άλλων ομοίως επισκεπτεσ&αι τόν τε πλεονάζοντα χυμόν και τόν πεπον&ότα τόπον, εξ ον καϋάπερ αιτίας όρμάται τό νόσημα, ταυτα γάρ σοϊ και τόν κενω&ησόμενον ενδείξε- ται χυμόν και τόν τρόπον της κενώσεως καί τόν τόπον, δι ου χρη κενονσ&αι καί προς τουτοις άπασι τόν καιρόν, καί ίν άρχη μεν τους ορώδεις καί λεπτούς χυμούς κενουν δύ- νασαι, άναμενειν τε δει την πεψιν των παχεων καί γλι- σχρων, οιον του φλέγματος και της χολής της μελαίνης· καί τούτο εστιν δ λεγει, πλην οΐ πεπασμοί εκ των χρόνων, ών γάρ άναμενειν δεϊ τον πεπασμόν, τούτους χρη λεπτΰνειν evacuaris, quo natura feratur, per eam partem educito; quae res facit, ut intelligamus humorem, qui evacuandus fit, a natura nobis indicari et locum, per quem evacuare ipfum oporteat, commonitrari. Age vero quum inflam- matio jecur obfldeat fimulacque concocta inflammatio fit, purgationem adhibemus, ac per inferiora quidem, quum ea in fimis jecoris fit partibus, praecipue autem fi natura id ipfum alvi dejectionibus prius indicet, per urinas vero, quum in gibbis. In caeteris quoque limiti modo fpecta- bimus et humorem redundantem et affectum locum, ex quo tanquam e caufa quadam morbus emanat, etenim haec et quis evacuandus, humor fit et modum evacuatio- nis et locum, per quem fiat et ad haec omnia, tempus etiam opportunum indicabunt, nam inter initia tenues ferofosque humores licebit evacuare, at fi crafli glutinofi- que fint, cujusmodi funt pituita et atra bilis, concoctio- nem exfpectabis, atque hoc eft, quod ait: nifi quorum ma- turationes ex temporibus exfpectantur; nam quorum eil Ed. Chart. VIII. [516.] I τοϊς φαρμάκοις, ινα τα σώματα ευροα ιιεν, [τα γάρ σώ- ματα, φησίν αυτός, οκού αν τις βουληται κα&αίρειν, χρή ευροα ποιειν, ] ώς άλΰπως τε και πας ό βλάπτων και λυ- πών εκκενω&η χυμός. ϊνα δε τούτο γενοιτο, πρώτον μεν δει σκε\ρασ-&αι, εί επιτηδείαις ο κάμνων εχει προς την τοιαυτην κάϋαρσιν. οΐ γάρ εξ άπεψιών πολλών η γλισχρων η παχιών εδεσμάτων, ωσαύτως δε και οΐς υποχόνδρια διατεταμενα πε- φίσηται η υπερβαλλόντως εστί ϋερμά και πυρρώδη τα ουρά καί τις αΰτό&ι τών σπλάγχνων φλεγμονή, πάντες οντοι προς τάς καθάρσεις ανεπιτήδειοι τυγχάνουσιν, ή ο λεγει πλήν οι πεπασμοί εκ τών χρόνων σημαίνει εν χρονίοις νοσήμασι την πεψιν τών χυμών διαμενειν ιατρόν δε7ν, οπού τό νόσημα τούτο συγχαίρει. εν δε το7ς όξεσιν ου μόνον μή την πειριν μενητεον, άλλα και κατ άρχάς έν&νς ή καί περί την πρώτην τών ημερών χρήσ&αι τιρ καϋαρτικω φαρ- μάκω, ο φαρμακεύεις αυτός καλεΐ όταν όργφ. τούτο γάρ εστιν αυτου παράγγελμα, ότε φησίν ίν το7ς άφορισμρις, πι- exfpectanda concoctio, eos medicamentis attenuare, ut corpora fluida fint, oportet. [Corpora enim, inquit, quo quis velit purgare, bene fluentia facere oportet, J ut et fine moleflia et omnis noxius et infectus liumor evacuetur, quod ut fiat, fpectare inprimis decet, an aegrotus iit ad ejusmodi purgationem idoneus. Qui eniin cruditatibus ex multis aut glutinoiis aut crailis eduliis abundant, quibus item hypochondria funt flatibus dif- tenta, aut urina Cupra modum calida et ignea, aut ali- qua eft ibi vifcerum inflammatio, ii profecto omnes funt ad purgationes inepti. Yel quod ait: nifi quorum maturationes ex temporibus exfpectantur, fignificat de- bere medicum in diuturnis morbis humorum exfpectare concoctionem, quum id morbus concedat; in acutis vero, non modo elfe exfpectandam concoctionem, fed etiam ftatim in principio vel etiam primo die, purgante medicamento, quod ipfe appellare fojet medicari quum materia turget, utendum effe. Hoc enim ejus prae- ceptum eft, quum in aphorifmis ait, concocta medicari ΠΕΡΙ ΧΤΜΛΝ THOMNUMA A. Ed. Chart. VIII. [516. 517.] μονά φαρμαχενειν και χινέειν) μή ωμά μηδέ iv άρχησιν, ην μη όργά. 1 περί ών Ιν τωδε τα λόγω ε'ξομεν ειπεϊν, ον γαρ δει μεταφέρ.ξίν έν&άδε τά μέλλοντα λεχΰησεσ&αι, νυν δε όπιρ το7ς εξηγηταίς παρέχει πράγματα διαλυσομεν, φασί γάρ κουτί το γράμμα ουκ είναι '/πποκράτονς, διότι σολοικίζει. είπών γαρ το χρώμα των χυμών προσιί&?]σιν άκτέα η ρέ- πει. έγω γαρ άξιώ μη τη λέξει κρίνειν, μηδέ άποκρίνειν δειν τά των παλαιών καί ευδόκιμων άνδρών συγγράμματα, άλλά μάλλον το7ς νοημασι και τα7ς εννοίαις και πρός τό γαρ ταντας κεχωριομένας άλληλων είναι, ώς μι) σννεχο- μένας τνγχάνειν>9> ειτα δέ 3 ϊσμεν πόσα σφάλματα οι βιβλιογραφοι ποιονσι και πόσα εκαινοτόμησαν οι περί τον ,άιοσκορίδην και τόψ 'Λρτεμίόωρον. τελενταιον δέ εάσας ANNOTATIONES. 1. πέπονα «— μη δργα repetita inveniuntur lib, I. aph. XXII. 2. προς τό γάρ — τύγχαναν omifla in textu. 3. pro είτα dk vo- cem γάρ ponendam cenfeo; iita enim verba fuiit ab itructura Ceterorum verborum alieni/Iiraa. U?> ■'·■ '■ . · * ’* ' ' i ·„ . i et movere non cruda, neque in principiis, nifi. turgeant: de quo nos in hoc etiam fumus libro dicturi; neque me- hercule par eft ut quae poit dicenda funt hoc loco af- feramus; nunc vero, quod faceifere interpretibus nego- tium folet, explicemus. Ajunt illi, hunc librum non eife Hippocratis, quia foloecifmum hic facit: nam quum dixerit, color humoribus femilist addit, ducenda, cjuo per- gunt, mea autem fententia eit, libros qui ad prifcos et praeitantes viros referantur, non eife probandos aut re- probandos habita folum ratione verborum, fed potius fen- tentiarum et intelligentiae. Nam praeterquam quod hae funt diiiractae divifaeque inter fe fententiae, ut haec a fuperiore non ducatur, quis ignorat quot errata librarii committant, et quot innovarint Diofcorides et Artemidorus ? [517] Poilremo autem, ut haec omnia miifa faciamus, in E GALENUS ΤΟΜ. XVI. ββ ΓΑΑΠΝΟΤ ΕΤ2 ΤΟ ΙΠΠΟ KFΑΤΟ ΤΣ Ed. Chart. ym. [547.] πάντα χανιά φημι χαι 1 εν ταϊς άλλαις τού παλαιού βιβλοις άλλα παραπλήσια χαι ομοια χατά την λεξιν εύρίοχεσθαε αμαρτήματα, ώστε ον δε7ν δι ενός τούτου άπαγορεύεσθαι το βιβλιον. iv γάρ το7ς άφορισμο7ς ούχ άχριβώς είπε τον χανοον υπό τής παραφροσύνης λν^σ&αι. xat iv τω περί άγμών2, ε'ίρηχε τον ιατρόν των εχπτώσεων χαι χαταγμάιων ως ιθντάτας τάς χατατάσεις ποιε7σθαι xui εν τω πορρητι- χαΤ τα επί5 ταραχώδεσιν , άγρύπνησιν ούρα άχροα , μελανα, εναιωρονμένα, εφ* ιδρώτι φρενιτιχα. άλλ* εν εχείνω τω βιβλΐω πολλ.άς εστιν ενρισχειν τάς ρήσεις σολοιχώδεις, ως χαι διά τούτων4 ειχός νποπτεύειν5 τινάς αυτό ούχ είναν γνήσιον Ίπποχράτους, άλλα χαι εν τω προγνωστιχω, δ παν- τες 'Ιπποχραιους είναι φασι, μεμφομάι ως περιττά το δίς ή τρις τής ημέρας χαι τής νυχτός άπαξ, δσα τάλλα προς τούτοις εγραψεν εν ixelvrj τή ρήσει, ής. αρχή* άλλα χρή χατά το πλήθος των είσιόντων νποχωρεειν. χαι εν τω 1. Corrector y.al parentheeeos notis inclufit, ideoque volue- rit expungi. 5. Corr. ιιν.μδν recte mutavit in αγμων. '3. Corr. ίτά pro επη. 4. Corr. τουτό. 5· διοπτεύειν quod eit explorare, m- fpicer e, corruptum ratus conjecit νποπτεύειν efle recipiendum. aliis iplius fenis libris alia pleraque dictionis vitia reperi confirmo: ut ob hanc unam caufam liber non iit Hippo- crati abjudicandus: nam neque fatis recte in aphorifmis ardentem febrem a delirio folpi confcripfit itemque in libro de fracturis quum ait: Medicum luxationum ac fracturarum quam directiffimas extenfiones effcere\ et in praedictioni- bus, ubi feriptum eft : Urinae in turbulentis ac vigilibus decolores, nigrae, fublime petentes, atque in fudoribus phreniticae. Verum eo in ljbro licet multas ejusmodi ora- tiones , in quibus foloecifmus fit, reperire, ideoque veri- jfimile fit nonnullos fufpicari eum non efle verum Hip- pocratis. Sed etiam in libro praefagiorum, quem omnes efle Hippocratis confitentur, tanquam fupervacaneum re- prehendo, quod ait, bis aut ter in die et femei in nocte et caetera quae pofiea adfcripfit in illa oratione, cujus initium eft: fed pro copia ingefti cibi dejiciat. Et eodem ΠΕΡΙ XTMJIN TUO ΜΝΗΜΑ A. <57 Ed. Chart. TTII· [517.] ^ ; avrco βιβλίω εκτρέπει την ταξιν ού μετά πολύ. μέμφονται τοιγαρονν αυτοί καί την αμέλειαν εν τω δεντέρω περί διαί- της οξέων νοσημάτων, ένθα περί πνριων γράφει, εστι δε ν.οά σόλοικος πάντως rj ερμηνεία iv τω περί των κατά ιητρείον, οπού είπεν τα δε μη μέλλοντα άποπίπτειν *α- κίω ταχέοις άποπεσόντων, τά δε ως μήτε πιέζειν μήτε άποπίπτειν. και μην και εκείνος 6 άφορισμός φανερως ημάρτηται ου η άρχη, ησιν1 iv τοΊς ονροισιν. και τί χρή μηκΰνειν ταντα, όταν και τούτο σννηθες τοϊς *^ττικο7ς, ων τη διαλέκτω χρηται κατά τι και 'Ιπποκράτης, θέσαι τά πληθυντικά αντί των ενικών; εμοί δε αρκεί νυν τοσοΰ- τον είρηκέναι καί προσέτι είπειν ω£ τοιαυτα πάντα παρα- Ιείψω, μήτε αναγκαία μέρη της προκειμένης πραγματείας οντα, μέγεθος τε τόις υπομνημασιν άμειρον μη βονλομένου qov ζ παρέξοντα. Corr. οΐσιν dedit pro $σιν* 2· Corr. μη—σού fejungi vult. in libro paulo poft ordo immutatus eft. Sed eidem quo- que vitio verto negligentiam, in fecundo de ratione vi- ctus in morbis acutis, quum de fomentis diiTerit; nec effugere ullo modo poteft, quin foloecifmus fit, quod ha- betur in libro de officina medici, ad hunc modum: τα δε μέλλοντα άποπίπτειν, κακίω ταχέως άποπεσόντων; quae vero futurum eft ut decidant, pejora cito decidentibus, ea ut neque comprimant, neque decidant. Jam vero in illa quoque fententia vitium perfpicue deprehenditur, cujus hoc eft initium: c/uibus in urinis, etc. Sed quid opus eft prolixa oratione haec perfequi, quum Attici quoque, quo- rum lingua Hippocrates aliqua ex parte utitur, numerum multitudinis pro numero lingulari ponere confueverint; mihi fatis eft, haec modo attuliffe ac praeterea addere, me efle,( quae hujusmodi erunt, praetermiifurum et quod minime fint ad hoc inftitutum accommodata et quod effe- ctura fint ut hi commentarii, contra quam tu velle vi- dearis, ad immoderatam prolixitatem perducantur. gg ΪΛΑΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ 2ΠΠ0ΚΡΑ ΤΟ Τ2 E<L Chart. VIII· {517·] Υ· ΟΙ πεπασμοι εξω η* εισω ρεπουσιν η άλλη οπη% diu Είπών πλην ών οί η σπασμοί εκ των χρόνων, εικότως εδείχνυε nrj ρεπουσιν ol πεπασμοι. επειδή γάρ εχε'λευσεν άχτεα ά μη κρινόμενα η μη τελεως, ως τμε7ς εϊπομεν, νυν αυτός τι βούλεται σαφώς λεγειν. όταν ουν ή πεψις γεγε- νηται, τότε ol χυμοί εξω η εϊσω ρεπουσιν η διά άλλων χωρίων συμφερόντων η xal ασύμφορων. τούτο γάρ ούκ είπε διά το σαφές είναι. διό δει άει μαν&άνειν όσα μϊν τή φύσει όλοχληρως χαι ανελλιπώς χαι άρτίως κινούμενη ν,ρινονται xal μιμε7σ&αι αυτήν μη* εγχωρούσαν χρίσει, xal δίδασκε πώς επιχειρούσα4 άλλα ενδεώς κινούμενη βοηϋησεις. τοιαύτα γάρ συμβουλεύει νυν */:πποχράτης, ώς χαι άλλαχόϋο είπών, τά κρινόμενα καί τά άρτίως κεχριμμενα μη χινεειν. 1. Corr. \η addit. 2. f άλλη corr. pro oi άλλοι, 3· Corr. partic. μη delet. 4. Corr. placet imxHQovaij. III. Maturationes foras aut intro repunt aut alio quo oportet, Quum dixerit nifi quorum maturationes e temporibus exiftunt, merito quorfum concoctiones vergant, hic fub- junxit: quoniam enim juflit, educenda effe vel quae non. perfecte judicata funt, ideo hoc loco, quid intelligat, ipfe perfpicue declarat, quum eft humorum facta concoctio, tunc humores intro aut foras vergunt aut per alia loca commoda aut incommoda, quod ipfe, quia planum eft, omilit, prodeunt*, quocirca femper videndum eft, quae- cunque judicentur·, quum natura aut abfolute et perfecte aut imperfecte movet; deinde vero imitanda eft natura, quum adjudicationem non aggreditur; tum vero ipfe nos docuit, quomodo effe ipfi naturae adjumento poflimus, quum illa quidem conatur rem inchoatam relinquit; at- que haec quidem funt, quorum nos hic monet Hippocra- tes, iicut etiam alibi fecit, his verbis: quae judicantur et integre judicata funt, ne moveas{ hoc praeceptum nobis ΚΕΡΙ XTMJlVt rnOMTmMA A, 59 Ed. Chart. TUI. [517.] τούτο μύν ϋοι φνσιως όλοχληρως χινονμύνης παραγγίλμά ιστιν. το Si *φ*£ης τούτο χινονμύνης μύν ίηι χρίσιν, «λλά ύνδιώς, διά τούτο παραχύλιυσιν avrfj συνίργύίν. ά Sii άγην ταύια άγαν οπη αν μάλιοτα ρύπιι διά των συμφερόντων χω- ρίων.1 βούλεται μύν yap η φνσις τηνίχαύτα τό λυπούν άπω- σασθαι, μη δυναμύνη Si ifuOtivai τω ί'ργω το τύλος νπ* αρρώ- στιας ημώνζ βοηθών δει* χαί αιιός μύν iv τω π*ρι διαίιης οξύων νοσημάτων τους πλευριτικούς θεραπευων, χοιτά την ροπήν των χυμών χενόι. ίατύον? Si οτι ηύψις τίς ύστι των παρά φνσιν δ πεπασμός των νοσημάτων· αυτή Si η πύχρις ας την τού πύττοντος ουσίαν αγωγή τίς /στι τού πεττομύνον. όταν ονν το σώμα εχτ] χαιά φυσιν καί το πετιόμενον οιχείαν εχει φυσιν τώ πύττοντι, τότί μετάβολη ηάσης της ουσίας πεττομύνης η τού πλείστου μύρους αυτής 1, οπη — χωςίων leguntur lib. V, aph. XX. 2· ημών et quae fequuntur habet liber de victus ratione X. 3. Ιατίον et reliqua inveniuntur in lib, fec, de morbis popularibus XL1V. fervandum dedit , quum natura integre movet, quod vero deinceps addidit: quum natura ad judicationem moliendam aggrediturf Jed eam non abfolvity valet ut nos moneat, eidem ut auxilium afferamus, ut quum ait: quae educere oportet, quo maxime vergere videbuptur, per vias com- modas ducito ; eodem enim tempore natura id quod no- xium eil vult expellere. Sed quia prae imbecillitate rem perficere non poteft, noffro indiget auxilio, atque ipfe quidem in libro de ralione victus in morbis acutis, quum lateris dolorem curat, evacuationem pro b umor udi inclinatione molitur. Sciendum autem eil morbi matu- rationem efle concoctionem quandam eorum, quae praeter naturam funt; ipfam vero concoctionem effe deductionem quandam ejus, quod concoquitur, in naturam concoquen- tis, Quum igitur corpus naturalem iiatum confervat et naturae familiaritas inter id quod concoquit et id quod concoquitur intercedit, tunc omnis aut certe maximae partis ejus materiae, qua concoquitur, fit mutatio, mini- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [517.] γίνεται, βραχύτατου περιττεύοντος ήμιπίπτον. παρά φύσιν δε διακειμενων^ το μεν ε'ξομοιοόμενον όλ/γον γίνεται, το Si ήμίπεπτον περίττωμα πολύ, κα&άπερ de επί των νγιαι- νόντων σωμάτων τά περιττώματα την πεψιν εδείκνυτο} κατά τον αυτόν τρόπον ini των νοσούντων ενδείξεται. πρώτον μίν ούν κατά την γαστέρα τά περιτΐώματα κάτω διαχω- ρονμενα την απεψίαν τε και πεψιν εκ της εαυτών ιδίας ίνδείκνυται. των δε κατά {λώρακα καϊ πνεύμονα τά μετά βηχός 1 αναγόμενα. των δε κατά τον εγκέφαλον τά διά ρινών εκκρινόμενα. τά δε κατά τάς φλέβας, τά μετά των ουρών απερχόμενα, πώς δε γνωρ/σωμεν τον πεπασμόν ημείς ήδη μυριάκις είπομεν. νυν δε κεφαλαιωδώς Χε'ξομεν. ολου γουν τον νοσήματος είσι καιροί τινες ώς η άρχή καί άνά- βασις και άκμή και παρακμή· όταν γε μελΧωσιν οι κά- μνοντες σώζεσ&αι. κείσ&ω τοίνυν τά πρώτα την αρχήν φλεγμονής ζητείσ&αι. ϊστιν ούν ή άρχή εν εκείνω παντί τώ χρόνω, κα&* ον τό μόριον άνακείμενον τώ μεγί&ει τον ί, Corr. vocem δίχως ejecit ac fubftituit βηχός. maque pars femicocta fupereil; quum vero praeter natu- ram affectio corpus obfidet, tum quod redditur exiguum admodum eit; excrementum vero femicoctum permultum» Ut enim in corporibus benevalentibus excrementa conco- ctionem indicant, lic etiam in aegrotantibus facient. Ac primum quidem eorum, quae ventre continentur, crudi- tatem et concoctionem indicant fua forma dejectiones, quae per alvum excernuntur, eorum quae in pectore at- que pulmone, quae per tuflim exfcreantur; eorum quae in cerebro, quae per nares emittuntur; eorum quae in venis, quae cum urinis fecedunt. Ut autem cognofci pof- fit maturatio, nos plus millies jam diximus et tamen nunc quoque rem fummatim complectemur. Totius igitur morbi funt quaedam tempora, ut principium, ut incrementum, ut flatus, ut declinatio, quum aegroti fuperflites funt fa- turi. Pofitum autem fit inprimis, ut principium alidujus morbi, utpote inflammationis inquiramus. Itaque prin- cipium in toto eo tempore erit, in quo pars morbi ma- ΠΕΡΙ ΧΤΜΙΙΝ ΠΙΟ ΜΝΗΜΑ Λ. 7ί Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [517-3 ττάΰονς αιματώδους ουσίας πληρονται. όταν de τδ £πιρ~ βίον πανσηται, ϊο de ιν τω φλιγμα/νοντι τοπω νπάρχον αρξηται σηπισ&αι, οντοςΧ *στι δίΰτίρος χρόνος ό της αυ'ξη- oeu)g της φλίγμονης* όταν δί eig πνονζ γ/veiaiy μεταβολή καί οι πόνοι μίγισίΟΐ καταλαμβάνονσι, καληται ακμή τον παϋονς τοιοντος ο καιρός, ei di 3 Ικπνΐακηται i} diaq\ορη- 7αι το ρινμα, ο τί όγκος ίλάιτων γίνηιαι τότι της παρ - ακμής αρχή ιαιιν. άλ)>ά ιπΐ τον πνριτον ταντό τούτο σνμβαινίΐ. Όιτιον de αρχήν τον της άηιψίας των λυποίν- ητών χυμών χρόνον, όταν, de άρ’ξητ,αι τιΐιτιρβαι, πανιται μιν 7] αρχή, ηκιι de ό διντιρος καιρός ό .της αναβασιως όνομαζόμινος4. ότιότι di η πιιρις σνντιλιΊται, ο της ακμής, ίιτα ιξης ό της παρακμής, ταντα di πάντα ακριβώς ιό'η- λωσα ev irj πιρι κρίσιων πραγματιία, ΐνϋα5 και τά γνωρί- σματα της πιψιως της άμνόρας καί τά της παντιλονς απι- 'f. Corr. οίτος pro ofrivj. 2· Corr, xerb. ποιον fpurium delevit atque rep^fuit πύον. 3. Corr. particul. dh expunxit. 4- imo ονομάζομίνης, hoc enim eft ad vocem ν.ναβάσιως referen- dum. 5· πραγμυπίίψ et tv&u commate interpunxi, nam haec verba fuut proprie ita inteiligenda : in illo opere cie cri/ibust in quo etc. gnitudini fubjecla, fanguinea impletur materia. Quum yejO influxus ceflarit, idque quod in parte inflammata iniit,, putrefieri inceperit, hoc fecundum tempus eft et .inflammationis incrementum ·, quum vero pus conficitur et dolores maximi hominem corripiunt, id morbi tempus flatus appellatur, ii vero fluor fupp.uretur aut digeratur, tumorque minor flat, tunc eft declinationis initium. Id ipfum quoque in febribus ufu venit j ac principium fla- tu endum eft illud tempus, in quo noxii humores crudi funt: quum vero concoqui incipiunt, ceifat tum princi- p;um et fecundum tempus, quod incrementum appellatur, adventat. Quum efficitur concoctio, flatus eft, quem ex- cipit declinatio. Haec omnia nos in libris de crifibus furnus accurate perfequuti, ubi et obfcurae concoctionis et perfectae et evidentis et item ejus, quae omnino cru- Ed. Chart. TUI. [517.] ίμιας καί τα της εναργούς και τά της τελεΐας .παραδεδοό- καμεν· ,ων τά μέν ουρών, τά δέ εκ των διαχωρημάτώ^ τα δε εκ των πτυσμάτων λαμβάνοντat. και εστίν ιδία ή των κατά την γαστέρα πέιμεων η των κατά τάς φλέβας ή των αναπνευστικών οργάνων. διό αυτός εν τω πρωτω των επιδημιών είπε, πεπασμοι ταχύτητα κρίσεως1 και άσφάλειαν υγιεινήν σημαινόυσιν, ωμά δέ και άπεπτα και ες κακάς αποστασίας τρεπόμενα η ακρισίας η πόνους η χρόνους-η θανάτους η των αυτών νποστροφάς. έπει γάρ αξιΟι τά καλώς υπό της φΰσεως γινόμενα μιμελσ&αι τον ιατρόν, οι πεπασμοί δε εργον αυτής είσιν, ενδηλον οτι και τάχος κρίί* σε'ως και ασφάλειαν και υγίειαν δηλωσουσι. και ημείς δ£ συνεργουντες αυτο7ς έργασόμε&α πεπασμονς. ως δε πέψις γίνονται των νοσοδών αιτίων υπό της φίσεως κρατουμένων% ου τω και αυτής μη κρατούσης άκρισίαι .και πόνοι και τά λοιπά ? ά διηρί&μησεν αυτός, ως χρονίζειν τά νοσήματα, ως 1. Eadem haec leguntur lib* II. Epid. t — 4. ditas eil, notas expofuimus, earum autem quaedam ex urinis, quaedam ex alvi dejectionibus, quaedam ex fpu- tis fumuntur, furitque propriae concoctionum', quae vel in ventriculo vel in venis vel in organis refpirationis fiunt: quamobrem facium eft, ut ipfe in primo de vulga- ribus morbis libro hanc fententiam attulerit; maturatio- nes judicationis celeritatem et falubrem tutelam indicant; cruda vero, quae funt et incocta in abfceffus malos aut judicationis vacuitates aut dolores aut temporum produ- ctiones aut mortem aut recidivas fe veptunt. Quum vero jubeat debere medicum imitari naturam recte agentem, eil autem maturatio naturae actio, certe planum eil, cum celeritatem judicationis et fecuritatem et bonam valetudi- nem judicari tum vero a nobis naturam iimul adjuvan- tibus maturationes procurari et quemadmodum, fi caufae morborum effectrices a natura vincantur, concoctiones fiunt, ita II ipfa eas non fuperet, nulla judicatio fit, fed dolores et caetera confequuntur, quae ipfe annumeravit, ttiZPl XTMJIN THOMNIIMA A* Ed. Chart. ΥΙΠ. [_517. 518.] &άνατονΙ9 ώς των νούσων νποστροφαί. τούτο μίν ίστέον θτι% η ολη πέψις του νοσήματος εν τη των χυμών αλλοιώ- σει γίνεται. και γάρ η φταις* διατέταται διά στερεών σω- μάτων, ηπερ 4 εκείνων εστι δνναμις και πέψις των χυμών άηό,τών στερεών νγιαινοντων συμβαίνει. όταν δε τ αυτοί νοση, ηδη τουχϊ το νόσημα χαΘ* εξιν εστί και κινδυνώδες. αίτιον τούτου οτι ούχ οϊόν τε ΘεραπευΘηναι πριν αυτά τα στερεά σώματα την οίκείαν δνναμιν άνακτησωσιν. αυτή δΐ η δύναμις εν συμμετρία τών τεττάρων στοιχείων, ητόΐ ποιο- τήτων η χυμών κείϊάι· αλλα πώς χρη τάς τών στερεών μάτων νόσους ίάσασ&αι, λέλεχται ε ν τη -Θεραπευτική μεΘό- δω. μεμνησΘε δε ότι λέγει αύιος εν τω εκτω τών έπιδη·* μίωΡ, πάν} φησί9 * το έχπυεον 6 άνυπόστροφον. εωυτος1 1. Corr. αθάνατοι pro Θάνατος, fed cur in ejus conjeqturait* ^difcedam, caufam non video. Noiter autem auctor fortafle vo- luerit his fuis ipfiue verbis intelligi: aegrotos, fi natura ipfa caufps morborum-effectrices non fuperet aut recidivis exerceri jactariquc aut aliquo diuturno morbo affici, quo tandem con- fumantur. Qua .ipfa ex caufa conjecturali vocem Θάνατος recepi. particulam οτι addendam putavi fententiae totius facilius in- lelligendae caufa. 3. Corr. φΰσις pro φυσά. 4. Corr. ηπερ pro εϊπερ,. 5. Corr. φηοΐ pro φύσει, Corr. Ιχπυεον pro Ιχποιέων, 7. Corr, Ιωντός pro ίωφΘός. cujusmodi funt: produci morbos, mortem fequi et mor- bos reverti; hoc autem intelligendum nobis eit, univerfam morbi concoctionem in humorum [518] alteratione effici; eit enim extenta per folida corpora natura, quae facultas illorum eit et humorum concoctio a fblidis bene valenti- bus proficifcitur; quumque illae aegrotant, jam morbus is in habitu efl et periculofus. Caufa eit, quia prius- quam folidae partes propriam vim recuperarint, nulla eis poteft adhiberi curatio; illa porro vis in quatuor elemen- torum aut qualitatum aut humorum apta menfura conii- ilit, caeterum quomodo folidae partes curandae iint, jam in libris methodi medendi expofuimus. Illud enim hae- rere nobis in memoria debet, quod ipfe in fexto de mor- bis vulgaribus libro literis prodidit: omne9 inquit, quod Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [518.] γάρ η>πασμός χαι χρισις άμα, διότι ev το7ς χορνζώδ*σι χαΐ βραγχώδίσιν άπο των ix τής χτφαλής χατάρρων, όταν Πίφΰή Ιπιγινομΐνον1 τον πυρίτου, τότί έ'λπιζί την χρίφιν ζοΰ νοσήματος βξβαίαν γτγονέναι χαι μηχέτι ,νποτροπιάσμι •τον άν&ρωπον7,4 διά τqvio ισμτν Ιν τω προγνωσιιχώ ? τά ουρά των παιδιών elvai ολίϋρια τά υδατώδη, ήγονν une- τιτα, διότι τάχιστα Ιπ αυτών πιτττται πάντα διά ρώμην τής άλλοιωτιχής δυναμίως. αΐ δ£ πέψίΐς παχννουσιν ο.ο *ο4 ουρον μόνον, «λλα χαι διαχωρήματα τα7ς eu πτττοΰσι Ματά γαστέρα χαι πτνσματα πτριπνίνμονιχοίϊς χαι πλτνρι- τιχο7ς χαι φλέγματα Ιν χατάρροις χαι χορίζας χαι λήμας£ρ δφ&αλμιαις χαι πνον tv eXxeoiv. ουρον γονν τό υδατώδες iv παιδίυις ώς μηδτμίαν μτταβολην ισ/ον £μι τό παχντε- ρον, όλί&ριον γινιχαι σημηον. πώς δέ ταυ τό τούτο ιν αΚ- Χοις γινοιτο νυν ον χρη λτ’γτιν. τώ δ£ λτγομένω έΜξω ή ιί- οω πρόσίχι τον νουν άχριβώς, ϊνα μή τό Ιναντίον ποιής. tv 1. Corr* ini pro ano ante γινομένου* 2. Corr. vult, νουν omitti atque αν&ρωηον recipi. 3. Haeo leguntur iib. 11. pro- gnoit. XXXIII. i. Corr. ού τό et xat delet. . '■'·· Β··Γ rol ■ f ? 1., · jrcb/ivhbs «>. is1 .£ fuppurat, non revertitur } ipfa enim concoctio et judicatio fimul. Quia in iis quos gravedo et raucedo ex deftilla- tione a capite male Labet, quum concoctio lacta iit et imbris; acceflerit, tum et firmam morbi judicatiouefn ,fuitfe et hominem non eiTe iterum aegrotalurum fpera; proinde in libro praefagiorurn legimus, urinas puerorum, quae aqueae fint, hoc efi; incoctae, perpiciofas eiTe , quando pueri propter alterantis facultatis robur omnia celerrime concoquunt. Caeterum concoctiones non modo urinam, fed, etiam alvi dejectiones cralfas reddunt in iis qui repfe in ventriculo concoctionem obeunt, itemqne’fpula in pul- monis cofiarumque inflammationibus, atque etiam pitui- tam in dellillationibus ac gravedinibus et in lippitudinibus et pus in ulceribus 5 ita fit ut urina aquea in pueris, utpote quae nullam fit nacta mutationem, ut crafiior fie- ret, mortiferum Agnum cenfeaturj quomodo autem idem in caeteris accidat, non eil nunc narrandi locus. Quod Ed. Chart. VIII. [518.] ^ # .L - γάρ το7ς κόηοις ei ώμοί ειεν oi χυμοί, ον dei το7ς εμε’τοις χρηο&αι. ου γάρ όταν κοπωδεις διαλύσεις ηλεονάζονσιν, άλλ' inudaν μόνοι λνπώσιν οι χνμοϊ, χρη αυτούς εμετοις κενονν. ονδείς γάρ κίνδυνος αντισπασ&ηναι τηνικαντα βιαί- τερον1 εσω των κατά σάρκα περιζτωμάτων. όταν de και τά ωμά καί τά δακνώδη πλεονάζη, χρεών εστίν εκατερας τάς άντισπάσεις φνλάττεσΰαι εξω των/ώμων, εσω&εν δε των δακνωδών, φερει δε εξω τά γυμνάσια καί τρίψεις καί λου- τρά καί &αλπος καί οσα τους χυμούς τους εν τω βά&η, του ζώου εις την πανταχό&εν κίνησιν εξορμα. εί'σω δε τα άποτρεποντα της εξω&εν φοράς. άπαντα ονν ταΰτα φνλα~ κτεον εστίν, ούτε τους ε'ξω χυμούς άντισπάν εσω καλόν ούτε τούς ένδον εξω, αλλα τούς μεν εξω διαφορεΊν άτρέμα, τά γάρ ίσχνρότερον τούτο δρώντα καί των ενϋοδεν άνΐίσπάταί 1. Corr. βιαίτι^ον pro δ* ετερον. autem ipfe ait, intro aut foras, diligenter advertendum eft, ne fortafle contra facias: nam ii verbi caufa in lailitudinibus crudi humores fint, vomitus non erit impe- randus ; quia non tum uti yomitu debent homines, quum affectiones a lallitudine exortae abundant, ied quum foli humores fint noxii, tum vomitu .evacuare eos convenit, tunc enim nullum periculum impendet, ne intro violen- tius revellatur aliquid eorum excrementorum, quae in carne inhaerefcunt ·, quum vero cruda et mordacia redun- dant in corpore, utraque revulfio vitanda eft, ne cruda foras feras, ne mordacia intro revellantur·; foras autem ferunt exercitationes, frictiones, balnea, fomenta calida et item omnia, quae humores, qui alte in corpore ani- mantis merfi funt, ad motum in omnem partem irritant; intro vero ferunt, quaecunque vetant, ne foras quid fe- ratur; quae omnia vitanda funt, ut neque accommodatum eft, humores, qui extra funt, intro; neque eos, qui in- tus funt, foras revocare, fed qui extra fint, per halitum digerere fenfim expedierit; fiquidem quae vehementius id faciunt, etiam aliquid attrahunt ex iis, qui intus conii- ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΪΏΠ0ΚΡΑΤ0Τ2 Ed. Chart. VIII. [518.] τι, τονς di ivdov λεπτΰνειν τ* και συμπεττην χαι τότε εκκηονν όπη di7, ώ$ αντός κελεύει. ό\ Corrector. Και ταντα μεν περαίνω τω πλήθη των άνθρω~ πων, όκόσοισιν εξ ανάγκης είκή τον βίον δια^ελεειν εσιίν, και τά λοιπά μίχρ* tov, γίνεται di και τοιάδε πλησμονή.1 Corrector« Ταντα άπερ ilg τεσσαράκοντα στίχους σχεδόν εξήκει, φανερόν- ίστιν είναι προς τίνος εξαπατάν και μηκύνειν το βιβλίον βονλομενον προσκείμενα, ως άνω -ηδη ειρήκαμεν. ' πρώτον μεν γάρ το παράγγελμα αυτό το περί κενωσεως και τής%των χνμων ροπής, κοινόν τι εστι και πάσι το7ς άνθρώποις εφαρμόζει, τά δί τω πλήθη μό- νον, οπερ τον βίον εξ ανάγκης είκή διατελεί, ιπειτα δε τά Corr, in margine ex 3 πεςϊ διαίτης ο|· 44· itunt, qui vero funt intus, ii attenuandi concoquendique funt et tunc per quam viam expediat» ut ipfe jubet, erunt educendi. Haec ego praefcriho ei hominum multitudini, qui neceffi- tate coacti vitam temere ducunt et caetera, quae fe- quuntur ufque ad eum locum· jEjusmodi autem oritur fatietas* Quae hoc loco habentur, quae ad quadraginta fere verius pertinent, eife adjecta ab ajiquo, qui ut jam fupra diximus, facere fucum et majus volumen hoc reddere vo- lebat, plane conliat. Primum enim praeceptum, quod de evacuatione et humorum inclinatione Hippocrates nobis dedit, commune eft et ad omnes homines accommodatur; haec vero foli multitudini, quae compulfa necellitate te- ΠΕΡΙ ΧΤΜΛΝ ΤΠΟΜΝΗΜΑ Α. ηη Ed. Chart. VIII. [518.] λεγόμενα ως έπι τό πολν ψευδή τνγγάνονσι και μη1 αξία *Ιπποκράτους* 9 ί* Ενλαβείη. 9Εν τηδε μόνη τη λεξει παράγγελμά τι προς Ιατρικήν χρησιμώτατον περιεχεται. σημαίνει γάρ ημάς δε'ιν μηδέν νηεροράν και μηδέν είχη ποιεΐν και μηδέν προπετώς, μήτε άπερισκεπτως συγκατατί&εσθαι. διό ον δει εν τη ιατρική πισιείειν απλώς τοις παλαιοις εί τι είρήκασιν, άλλα βασα- νΐζειν τη τε πείρα και τω λόγω πρότερον και ίδειν πότερον αληθές εστιν η ψευδός. οΐ δε μη τομτο ποιονντες πάνυΛ σφάλλονται και τους άλλονς εξαπατώσι και 'ξνμ βαίνει τούτο μάλιστα το7ς όσημεραι περιτρεχονσιν εν τα7ς πόλεσιν ίατρο7ς1 άλόγω τριβή μόνη χρωμενοις7 συ γονν μη νπερόρα τίνος, ουδέ 1. πςίποντα τη τον haec in margine m. f. defunt in S. g. 2« Corr· πάνυ uncis incluht, mere vitam degat; deinde qnae dicuntur, falfa funt mul- tis partibus plura et minime digna Hippocratis lententia· V* Cautio« In hoc uno verbo praeceptum ad medicinam utilifli- itinm continetur, indicat enim nihil effe nobis negligen- dum nihilque temere faciendum, nulli denique rei pro- clivius aut inconfiderate afientiendum; quocirca in me- dicina non par eft prifcis fidem fimpliciter adhibere, ut II quid illi dixerint, ftatim credamus, fed prius experien- tia et ratione, verumne illud fit, an falfum, perpenden- dum eft, quod qui non faciunt, nae illi vehementer errant et in errorem alios inducunt; id quod ufu potifli- mum venit iis medicis, qui quotidie in civitatibus hac illae circumcurfant, ac fola experientia experte rationis Ed. Charf. ΤΙΙΙ. [518-1 | ■ . .1:2 f είχή και άβασανίστοτς πίστευε τα7ς είρημενοης των &ερα- πευτιχών δυνάμεσιν, οπερ και εν άπασι ποιητεον εστίν· αύτίχα μεν tv τω πάνυ αξιολογώ βοη&ήματι Ιν φλεβοτομία άμεμπτώς παραφυλάξεις το ρητόν, ως μήτε είχή μήτε προ- πετώς εργάζεσϋαί τι} αλλά πρώτον επισκέπτου τους σκο- πούς είρημενους ήμ7ν πολλάχις χαϊ ϊσ&ι αυτούς αύ'ξομενους ενδείχννσϋαι πλείονα χενωσιν% εκλυόμενους δε χα&αίρειν εις τοσοντον, είς οσον εμειώ&ησαν. προ δε του διαιρείν την φλιβα χάλλιόν εστι τα τοιαύτα πάντα επισχεπτεσ&αι, το μεγεϋος του νοσήματος άμα τη ρώμη τής δννάμεως, την ήλιχίαν χαϊ οποία ή φυσική κράσις τοΐ άν&ρώπου. εΊ&* ώραν του έτους εί εαρινή και εΐ το χωρίον εύχρατον φύσει, και εί κίνδυνος μεγας εφεδρεύει, οΐον περιπνευμονίας ή σννάγχης ή πλενρίτιδος ή τίνος άλλου οξέος ή σφοδρού νοσήματος* καί εί διαιρείν τήν φλέβα δει των αιμορροΐδων utuntur; proinde tu nihil negligito, neque temere, neque inconfiderate fidem adhibeto veteribus in iis, quae de fa- cultatibus eorum dixerunt, quae ad curationem pertinent, quod cum eft in omnibus obfervandum, lum vel maxime in eo remedio, quod admodum praeftans infigneque eft, quod venae fectione perficitur, integre fententiam hanc fervabis, ut nihil temere nihilque inconfiderate, fed prius perfpicias ea propofita de quibus nos faepe difleruimus, ac fcias, quum ea augentur, nobis indicare majore opus eiTe evacuatione, quum minuuntur, tantum efle de eva- cuatione detrahendum, quantum illa fint imminuta. Prius- quam enim venam feces, praejftiterit haec omnia intueri magnitudinem morbi fimulque robur virium aegrotantis itemque aetatem et naturale ejus quem curas tempera- mentum, ad haec vero etiam anni tempus, verumne illud fit nec ne et utrum locus fit fuapte natura temperatus; deinde vero utrum magnum periculum immineat, cujus- modi eft inflammationis pulmonis aut anginae aut dolo- ris lateris aut alterius acuti aut vehementis morbi fufpi- cio et utrum fecanda vena fit, quum haemorrhoides fup- Ed, Chart. VIII. [518. 519.] inισχομενων· η ini τα}ς γνναιξι της εαυτών κα&άραεως. ini μεν ονν ιοϊς εργοις της ιατρικής εύλαβείη δεΐ χρησ&αι, ϊνα μηδέν είκη ποιείσΘαι σνμβαΐνη, πλην γάρ τον κίνδυνον ον σμικρόν επιφε'ρειν, ετι δε και ονερδος μεγα innat, καί τονιο εϊω&ε τοις ίατροίς ως είπείν πάσι την νβρίν προσνε- μειν και ποιέίν τους άν&ρώπους μη πιστεύοντας αν γίνω- σκεσ&αι υπό των ιατρών 1 τά των νοσούντων πράγματα, ώστε μη τολμάν επίτρεπαν σφάς αυτούς το7ς ίατροΐς. διδ καλώς ειπεν 6 σοφός Ιπποκράτης, άριστον είναι τον ιατρόν την πρόνοιαν επιτηδενειν. στ. Άπειρίη. Πολλοί τών εξηγητών διαιρούσιν, ΐνα σημαίνει την άπα- ρίαν, τουτεστι μηδεμίαν πείραν, ώς λεγειν αυτόν τύγχαναν πολλάκις τον ιατρόν μη έμπειρον είναι η τού φαρμάκου η 1. 16. progn, II. preflae funt; et in mulieribus, quum ipfarum eft cohibita purgatio. Itaque in medicina facienda, adhibenda cautio eft, ne quid temere fiat: nam praeterquam quod non me- diocre periculum haec res neglecta affert, magnum etiam dedecus parit, baecque res medicis fere omnibus notam turpitudinis inurit, eftque in caufa, ut homines putent res aegrotantium a medicis non cognofci, atque ita fe illorum fidei credere non audeant. Quamobrem vir fapiens Hippocrates dixit, quem optimum eife cenfuit medicum uti providentia. VI. [519] Infinitio. Plerique ex interpretibus ita diftinguunt, ut hoc verbum fignificet experientiae vacuitatem, hoc eft nullam experientiam4 ut dicat, faepenumero contingere, medi- gQ FAAIIISOT B12 ΊΟ ΧΠΠ0ΚΡ4Τ0Τ2 Ed. Chart. YIIL [519.] τής χρώσεως της φυσικής τον χάμνοντος η των άλλων ων εν τή ιατρική χρεία πολλή άλλοι1 di το άπειρον τής τέχνης ώκούωσι, κα&ώπερ εν jo7g αφορισμοις είπε ν'Ζ 6 βίος βρα- χύς , 7] άε τέχνη μάκρη. άλλοι di ουτω γρώφονσιν, ως ’ξυνιεντες ευλαβείη απειρία, τουτεστιν άπειρα, καί τοντο μάλλον αρεσκει μοι· προστί'&ησι γάρ dvσπειρίη ϊνα γνώμεν την πείραν είναι χαλεπήν τε καί σφαλερών* ζΨ. Λυσπ ειρίη, "Οτι ή πείρα επισφαλής εστιν οΰδείς αγνοεί, τοντο di πάσχει dia το υποκείμενον περί ο ή τέχνη εστιν* ού γάρ δέρματα και ξύλα καί πλίν&οι, ώσπερ των άλλων τεχνών τλη τής ιατρικής εστιν} εν οΤς εξεστι πειράσ&αι άνευ χιν- i. άλλοι — μαν.ςν addit corr. J. lib. I. aph. I. cum non efle peritum aut medicamenti aut naturalis tem- peramenti ejus, qui morbo laborat aut aliarum rerum, quarum in medicina ufus eft plurimus; alii vero Hc acci- piunt, ac II velit artis infinitatem fignificare, in quam fententiam fcripfit in aphorifmis haec: vita brevis, ars longa. Alii fcribunt hanc vocem, ut fit cum fuperiore tonjuncta ad hunc modum: cautio infinita; idque non eft plane contemnendum, praefertim quum fubjungat, diffi- cultas experientiae; ut experientiam difficillimam et peri- culofam effie intelligamus. VII. Experiendi difficultas. Periculofam efife experientiam nemo eft qui nefciat;« id quod ei accidit propter materiam, in qua ars verfa- tur; neque enim ut caeterarum artium, fic medicinae materiae funt coria, ligna et lateres, in quibus licet. tnEPI ΧΤΜΛΝ ΤΠΟΜΝΒΜΑ A, g{ Ed. Chart. TU [519.] dvvov,' «Us iv άν&ρωπείω σωματι, εφ ου πειράσϋαι των άπειράστων ονκ ασφαλή.1 μάλιστα μεν* δυναμένης της πείρας εις ολε&ρον όλου του ζώου τελευτάν. διό εις τά έργα της τέχνης, όπως καλώς συν&ήσομεν φάρμακα και τα υπό των ε'μπροσ&εν γεγραμμένα κρίνομεν, εις πείραν άγειν δει και χρήσιμον τούτο τό σκέμμα. εστι γάρ εν τή ιατρική ως δύο σκέλη εμπειρία τε καί λόγος, καί όσοι συνε- τοί τε άμα και άλη&είας όντως φίλοι, ούτοι τάδε παρά τής φυσεως ήμϊν δο&έντα κριτήρια των κατά τον βίον πρά- ξεων, εμπειρίαν και λόγον φυλάττουσιν. έπ εν ίων μεν ίσον 3 εκάτερον συντελούν εις την τέχνην, επ εν ίων δε πλέον ·&α* τέρου ϋάτερον, αεί μέντοι προς τό τέλεον εκάτερον έκατέ- ρου δεόμενον. προς γουν τον έρωτήσαντα διά τι τόδε τινι τω πυρέτοντι συνεχωρησας υδατος πιεΐν ιρνχρου, δυο είσϊν αποκρίσεις· η μεν ετερα γένεσιν και φνσιν του πυρετού διδάσκουσα καί περί του των νόσων καιρού διεξιούσα4 και 1. lib. 8· κατά τόπους 10♦ 2. Corr. μϊν ρΓο δΐ. g, Corn ϊοον pro είς ων. 4* Corr. διεξοΐιοαν, multa experiri fine periculo, fed in humano corpore fita efi, in quo experiri ea, quae longo ufu non probaris, non efi: tutum, praefertim quum experientia in totius perniciem animantis delinere pofle videatur· Ideo in me- dicina facienda, ut medicamenta rite conficiamus et de iis, quae a veteribus funt literarum prodita monimentis, fententiam feramus, experientia opus erit, haecque ipfa tractatio efi: perutilis; quum medicinae data fint fere duo crura, quibus incedat, experientia et ratio, et quicunquo prudentia fapientiaque praeftant, ac veritatis ftudium vere colunt, u judicandi infirumenta nobis a· natura ad cogni~ tionem earum rerum, quae in vita geruntur attributa, rationem inquam experientiamque, cufiodiunt, quae qui- busdam in rebus parem utilitatem ad artem pertractan- dam afferunt, in quibusdam altera majori ufui efi: quam altera; femper tamen ad rei perfectionem altera alterius ©peram requirit. Quamobrem fi quis de te quaerat, cur GALESUS ΪΟΗ. ΧΥΓ. E* ΓΑΛΗΝΟΤ Ε12 ΤΟ ΙΠΗ0ΚΓΑΤ0Τ2 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. {519.] κατά τον αυτόν τρόπον ύδατος ψυχρόν φύσιν εξηγούμενη καί κατασκενάζονσα, ως τω τοιωδε νοσηματι κατά τον τοιόνδε καιρόν εύλογον εστιν ίαμα γίνεσ&αι το ύδωρ το ψυχρόν. η δε ετερα των αποκρίσεων οΰδενός τούτων της φύσεως άφαψαμένη καταφεύγει προς την πείραν, εν τοιω- δε νοσηματι και καιρω τό ψυχρόν ύδωρ έωράσϋαι φάσκουσα πολλάκις ώφελεΐν. οΐ δε εμπειρικοί καλούμενοι ιατροί ποιούσε της εμπειρίας είδη τρία. τό μεν πρώτον αυτοί περιπτω- τικόν καλούσι, τό δεύτερον αυτοσχέδιον, τό δε τρίτον μι- μητικόν. άλλα περί τούτων ούκετι ομοίως παρά πάσιν ώμο- λόγηται, άλλα οι μεν την εμπειρίαν μόνην άρκεΐν φασι τη τέχνη, τοΐς δε καί 6 λόγος ον σμικρά δοκεΐ συντελεΐν. Λύ- κος μεν γάρ εις εμπειρίαν καί τήρησιν άναπέμπει πάντα καί ονδαμώς προστίϋησι πίστιν αποδεικτικήν, τουναντίον δε δοκεΐ ποιεΐν ό 'Ιπποκράτης ,1 ός τάς αποδείξεις παντα- 1. Corr. in margine; δοκεΐ ποιεΐν * Ιπποκράτης. In manufcr. autem leg, ποιεΐν 6 ξηρομωνιακός, huic aut illi homini febricitanti aquam frigidam potui dederis, duae tibi fuppetent refponiiones: altera, quae doceat febris originem atque naturam, quaeque de tem- poribus morborum differat, eodemque modo frigidae na- turam, quae iit, exponat; tum vero in tali morbo et ejusmodi tempore aquae frigidae potionem effe confenta- neum aptumque remedium confirmet; altera vero nihil horum attingens, ad ufum exp&rientiamque confugit, ait- que fe perfaepe vidiffe in ejusmodi et morbo et tempore aquae frigidae potum profuiffe. Caeterum medici, qui ab experientia empirici vocati funt, tria effe experientiae genera voluerunt, quorum unum cafu, alterum confulto, tertium imitatione fieri ajunt; de iis tamen non jam ita inter omnes convenit; imo vero funt qui ad artem fatis eife experientiam contendant; alii vero non parum ad eam ipfam rem conferre etiam rationem placeat. At Ly- cus ad experientiam et obfervationem refert omnia, ne- que unquam ullam probationem demonftrativam adjungit, quum tamen Hippocrates contra facere videatur, ut qui TLEPl XTMSIN ΤΠΟΜΝΗΜΑ A. Ed. Charf. TIII. [519.] χου πειράται προστιϋίναι, κατ εμην δε δόξαν xal διά της εμπειρίας και διά λόγου ενρείν δει τά πάντα ii οιόν τε Ιστιν, 6 δδ διά εκείνης μόνης ουτος τηρητιχός και εμπειρι- κός τις όνυμασ&ήσεται. 6 δδ διά λόγου η μεϋόδου τίνος λογιχός τδ χαι μεθοδικός. τούτο δε ποιητεον ότι μήτε εκείνην ικανήν είναι πάντα μήτε μόνον εύρίσχιιν τον λό- γον. ον μην χρη συγχεχυμενως τούτο ποιείσ&αι, αλλά ιδία μεν την εμπειριχην διδασκαλίαν, ιδία δε την λογικήν, ΐνα όσην εκατίρα δυναμιν εχει σαφώς ενρε&η. άλλ* εν πάσφ πείρα κίνδυνος σφαληναι παρά το άδιόριστον, δίχως δε τούτο άδιόριστον γίνεται * το' μεν ,τω1 μη τεμεΐν το κοινόν €ΐς τάς εν αυτω πάσας διαφοράς, τό δε τω μη σκε’ψασ&αΐ τοις τρεπουσιν αίτίοις τίνα μεν2 προηγουμένως η πρώ~ τως η όπως άν χαλειν ΰελης,3 τίνα δε κατά συμβεβηκός ηκολου&ησε. διό πείραν δει ποιειν μετά των οικείων διο* 1. Corr. τω pro το recepit* 2* Corr. μ\ν uncinis in* clufit. 3. de aliment. facultate VI. omnibus in locis afferre demonftrationes conetur, atque* ut ego quidem puto, ii id fieri a nobis poflit, experientia et ratione invenienda funi omnia; qui vero illa fola ni- titur , is obfervator empiricusque vocatur; qui ratione aut methodo quadam, is et rationalis et methodicus no- minatur. Incumbendum autem in hoc eit, quia neque illa fatis eit ad omnia invenienda neque item ratio fola id praeilare poffe videtur; id tamen non eft confufe fa- ciendum , fed feparatim adhibenda eft difciplina ab expe- rientia profecta; feparatim vero ea, quam fuppeditat ra- tio; ut quam utraque vim habeat aperte perfpicias. Ve- rum in omni experientia periculum eft ne propterea quod non fit adhibita diftinctio erremus; id autem fit duobus modis, tum quod id, quod commune eft, in fuas differentias non fit diftributum, tum quod in caufis rem immutantibus non attendamus quae praecipue aut. primo aut ut appellare liceat, quaeque fortuito fint confecutae: ideo periculum de rebus faciendum eft, adhibitis fuis pro- F 2 ΙΑΛΗΝΟΤ το ιπποκρατοτς Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [519.] ρισμών, μάλιστα μεν εν τν, των τροφών χρίσει, έκαστον γάρ μόριον αυτό χατ αυτό έστω γινόμενον χαι όσμωμενον πρότερον ή δώς’1 εϊτα χαί διά της εδωδής πειρώμενον. ή μεν γάρ όσφρησις χαι ή γεύσις οποίον τινα τον χυμόν xal τον ατμόν εγει το μόριον διδάσχονσαι αννενδείχνννται τού- τσις εν&εως xal την ολην χράσιν αύτοΰ χαι ούτως ακριβώς η δύναμις αυτόν εύρίσχεται χαι ή σύστασις χαι 6 χυλός% επειδή ,τινά μεν υγρόν xal υδατώδη, τινά δε παχύν η γλί- σχρον εχει χυμόν, ών χαι αυτών πάλιν ιδία γεύεσ&αι προσ- ήχει. ενιοι μεν αυτών είσι δριμείς η οξείς η πιχροί' ενιοι di άλιχοί τε χαι αλμυροί’ ενιοι δε αυστηροί η στρυφνοί η γλυκείς η άλλως πώς διαχείμενοι. τοίς δε εκ πείρας άνευ λογικής με&όδον τάς τροφάς χαι τα βοη&ήματα ευρίσχουσιν είχότως τά πολλάχις ώφελήσαντα μνημονεύεται χαι εις χρη- αιν άγεται, των γάρ πλειστάκις ωσαύτως εωραμενων τή~ ρησίν τε χαί μνήμην είναι φασι την εαυτών εμπειρίαν. 1. Corr. ή δ ως pro είδος. priisque diltinctionibus, quod ell; in alimentis judicandis obfervandum vel maxime *, debes enim lingulas particulas * per fe ipfas deguitare odorarique, priusquam cuiquam des; deinde vero etiam efu probare. Cum enim odoratus gu- ftatusque cujusmodi fuccum et odorem referat ea parti- cula, de qua agitur, nobis indicat, tum vero etiam iimul totam ejus temperaturam itatim declarat; atque liac ratione facultas ipiius et confiftentia et item fuccus accurate in- venitur; quaedam enim fuccum habent humidum et aqueum; quaedam craifum et lentum; quos etiam fuccos feparatim guilare expedierit; quando ipforum alii acres aut acidi aut amari, alii falli aut falfuginoii, alii aulteri aut acerbi aut dulces aut alio modo quodam fint affecti. Qui autem line methodo, quam ratio commonftret, ali- menta remediaque compererunt, merito commemorant et ad ufum traducunt ea, quae faepe juverunt, obfervalio- nem enim et memoriam eorum, quae eodem moda facere faepe viderunt, fuam effe experientiam dicunt; fed cogni- ue fi x rusi;# xjjomnhma a. 35. Ed. Chart. VIII. [ 519. 520.] άλλ’ ούδεν άσκήσουσι την διάγνωσιν. αγνόησαντες di αυ- τήν ουδέ την θεραπείαν εύρίσκουσι. καίτοι γε ό θαυ- μαστός *Ιπποκράτης τγολλά1 εκ πείρας μάλλον η εκ λόγον τίνος εγνωκεναι δοκε7, ως τάς οφθαλμών όδύνας λύεσθαι άκρητοποσίη η Χοντροί η πυρίτ η καί το7ς άλλοις περί ών που μνημονεύει. ζ δει γουν των πάντων ων εν τη ιατρική χρεία μεγάλη πειράοθαι ως. εχει προς την τού κάμνοντος φύσιν καί ούτω εαυτώ ενρήσει τις τό μετρον επϊ των απάν- των. ώσπερ γάρ άνευ λογικής μεθόδου φυνθειναι καλώς ψάρμακον άδΰνατόν εατιν, ούτως άνευ πείρας ούχ οίόν τε γνωναι βεβαίως τε καί ακριβώς γην δνναμιν αυτού, πολ- λάκις γάρ μη παρεχοντος τού φαρμάκου την χρείαν, ης ενε- κα αύτω εχρησάμην ούκ εξ επίνοιας, άλλ* εμπειρίας εύρον, πως ύ\ μιξις γίγνοιτο αν, ούχ η αυτί] γάρ γεγονεν άπασι το7ς συνθε7σι τάς τοιαΰτας μίξεις, ενίοτε μεν γάρ εξ ολί- γων τον αριθμόν των απλών εσπενσα συνθε7να φάρμακόν 1. Corr. vocab. πολλά, uncinis inclufit* 2. haec leg. in lib. de tuenda fanitate IX. tionem non exercent, quumque illam ignorent, iit ut ne curationem quidem inveniant. Et tamen Hippocrates, vir admirabilis, multa potius experientia quam ratione vi- detur cognovilTe, cujusmodi illud eft: dolores oculorum meri potione aut balneo aut fomento aut etiam aliis re- bus, quarum ipfe meminit, curari. Itaque omnia, quo- rum in medicina ufus magnus eft, experiri opottet, ut quomodo ad naturam aegroti affecta fint cognofcamus: ita enim libi quisque modum in rebus omnibus aptum inveniet; nam quemadmodum fine ratione conficere recte medicamentum non pofiumus, ita ejus fcire firmiter et accurate vires fine experientia non licet. Quum enim faepe medicamentum id non fecerit, cujus caufa fumptum fit, tum quomodo id confectum effet, non ratione, fed experientia deprehendi: mixtiones enim ejusmodi non eodem modo omnes conficiunt; interdum enim e paucis numero fimplicibus aliquod conficere medicamentum pro- Ed. Chart. ΥΙΙΓ, [520.] τι, ενίοτε di εκ πλειόνων, ίστι δ9 οτε καί πλεΐστων η πάντων των ομογενών, και μεντοι και τω τινά μεν εχειν άφ&ονα, τινά di ου δ' όλως η ελάχιστα κατά τον καιρόν εκει- νον εξ ών1 ειχον περί την σύνϋεσιν ετραπόμην του φαρ- μάκου της χρείας επειγονσης, ειϋ'3 ευρών αυτό τη πείρφ δόκιμον, ούτως εχρησάμην αυτω αεί. χρη δε επί το7ς άηλοΊς φαρμάκοις μάλιστα εκ της διωρισμενης πείρας εξευρίσκειν τάς δυνάμεις, ου γάρ αν σφαλείης, ουκ όρ'&ως δε δοκού- σιν οι πλειστοι των ιατρών ούτε πειραϋηναι απλών φαρ- μάκων ούτε συλλογίζεσ&αι περί της δυνάμεως αυτών, χρη γάρ πειρα·&ηναι μόνον των άμίκτων και εξω πάσης επίκτη- του ποιότητος. επί μεν γάρ άρίστης κατασκευής του σώ- ματος πρώτον) εφεξής δε κάπί των δυσκράτων, ει&’ ούτως επί των άπλών νοσημάτων, συλλογίζεσ&αι δε τό κατά συμ- βεβηκός άει διορίζοντας του πρώτως τε καί κατ αυτό, η i. clv pro 8ρ correxi. peravi, interdum e pluribus; quandoque etiam et pluri- bus vel omnibus, quae eiTent generis ejusdem; ad liaec vero, quia quaedam nobis copiofe fuppetebant, quaedam omnino deiiderabantur aut pauciflima admodum erant eo tempore, quum necehitas urgeret, ex iis, quae aderant, medicamentum compofui, quod quum ufu et epyperientia probatum comperiifem, eo femper ita ufus fum. Atque in medicamentis quidem fimplicibus diitincta potiffimum experientia facultates inveniendae funt, quod in ea falli nullo modo poflis; ex quo patet plurimos medicos in errore verfari, qui neque de iimplicium medicamentorum iacultatibus periculum faciunt, neque ratione eas expen- dere conantur; debes autem ea experiri, quum non mixta funt et nullam adventitiam qualitatem habent adjunctam; idque primum faciendum eft in optimo corporis fiatu, tum in iis corporibus, quae intemperata funt; poftremo in morbis hmplicibus ; quum id ratione expendimus , di- fiinguendum eil id, quod ex accidenti fit, ab eo, quod primo ac per fe ineft. Siquidem fola experientia docet ΠΕΡΙ XTMSlN TIIOMmiMA A. Ed. Chart. ym, [520.] μέν γάρ πήρα μόνη διδάσκει και τά ώφελουντα καί τά βλάπτοντα, άλλα το δύσχολον αυτής πολλάς διαφωνίας εποίησε. χαϊ διά την αιτίαν τηνδε διαβολην έχει η τέχνη ολη προς των ιδιωτών1 μεγάλην, μηδέ δοχεΊν ολως ιατρικήν είναι, ώστε τοσόνδε διοίσονσιν άλληλων οι χειρώνακτες, ώστε ά 6 έτερος προσφέρει ηγούμενος άριστα είναι, ταυτα νομίζειν ηδη έτερον είναι ν.ακά. εικότως ουν είπε δυσπει- ρίην είναι εν το7ς πράγμασι και εν τη τέχνη ιατρική μα· λίστα. άσκητέον γουν ακριβώς καί ουκ όκνητέόν εν τοις εργοις αυτής. r Μαδαρότης, "Έν εστι τούτο των ές βραχυλογίαν έσχάτην καί μη γνωστήν σχεδόν εσφιγμένων, εί μη τούτο σημαίνει, ώσπερ 1. Corr, Ιδιοηων pro δωζον.αγα&ων. ea, quae profnnt quaeque nocent; fed ejus difficultas multas fententiarum varietates peperit; quae res fecit ut totam artem ignari magnopere calumniati fint, ac ne me- dicinam quidem ullo modo elTe voluerint, quod viderent tantam elTe inter artifices diflenfionem, ut quae alius ut optima proferret, ea efle prava alius exiitimaret: merito igitur dixit difficilem elTe in rebus et in arte, praefer- tim vero medica, experientiam; qua re fit ut nos accu- rate exercere et in medicina facienda neque pigri neque focordes elTe debeamus. vm. Glahrities, Hoc efi; unum eorum, quae ad fummam funt redacta brevitatem et quae fere intelligi non poffunt, nifi for- 00 ΓΑΛΗΝΟ T ELS ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΡΑΤΟΎΝ Ed. Chart. VIII. [ 520/J *κ του χρώματος των χυμών καί της φοπής καί της τΐί- ψεως στοχάζεσ&αν δει περί νοσημάτων καί της φίισεως του νοσουντος. ουτω καί εκ της μαδαρότητος, η πά&ος εστί περί την των όφΰαλμών στεφάνην καί περί τό τετριχωμε- νον της κεφαλής καί του γενείου, ώσπερ καί αλωπεκία δφίασίς τε και φαλακρότης. τότε γάρ τρίχες πάσαν1 ρεουσν λεπτννονταν, <&ραυονταν, σχίζονταν, αυχμώσεν κνοΐζονταν2, ύπόξαν&ον γίνονταν, πολίουι/Γαί, iVa καί τονίΌ σημείον εϊη3^ ί| ου γνωρίσεις άν τν περί τον κάμνοντα. άλλον δε γρά- φονσνΤμαδαρώ)σενς, 4 ακ? μ?} μόνον πά&ος όφ&αλμών δταν αί τρίχες των βλεφάρων ρεωσνν, άλλα καί ταυτο όπερ φαλακρότης παρά τό μαδάν, ο «ΟΓί 'ψιλόν είναι τριχών, ώσπ*ρ οί παίδες είσν πάνυ μικροί, οτί μήπω μήτε πο- ρος9 αυιοίς εστν μηδεϊς κατά τό δέρμα, λνγγιώδη6 1. Corr. παααν pro πδσ*. 2. pro xiW^oyrcct melius κο^/- ζοκτα*. 3· Corr, «Ify pro r/i;. 4, Corr. μαδάρωσις. 5. Corr. πάβος pro πώρος. 6· taywaidi? pro λνγγιώδη quod eit: quod βιΐς giiltu premitur. tafle hoc nobis indicet, quemadmodum ex colore, quem humores gignant, et eorum inclinatione et concoctione facere licet de morbis deque natura aegrotantium con- jecturam, ita etiam ex glabritie, quae affectio eit, quae Oculorum coronam et item capitis partem, quae capillo tegitur et mentum oblidet, ut etiam alopecia, ophiafis et calvitium; tunc enim pili omnes fluunt, extenuantur, quaflantur, fcinduntur, fquaient, in pulverem vertuntur, fubflavi canique fiunt; atque ita, ut hoc quoque lignum fit, cujus ope quidpiam, quod ad aegrotos pertineat, pof- fis agnofcere. Sunt qui fcribant non μαδαρότης, hoc eft glabrities, fed μαδάρωσις, ut non folum oculorum affe- ctum fignificet, quum pili palpebrarum fluunt, fed idem quod calvitium, a verbo μαδάν ductum, quod expertem eJffe pilorum fignificat; veluti funt puelli admodum parvi, quod in eorum cute nullus adhuc meatus fit, neque etiam ΠΕΡΙ XTMJ1N ΤΠΟΜΝΙΙΜΑ A. \ gg Ed. Chart. YIII.[520.] ' ,Γ> . · περιττώματα* ,ενεατι γάρ και εκ των τριχών την κράσιν γνωρίζειν. άκονε δη πώς τούτο ποίησης, γίνονται γαρ τρίχες κατά τούτον τον τρόπον. το υγρόν ίσχεται1 πολλάκις iv το7ς μιχροτεροις πόροις, καίτοιζ είσω εις τό βά&ος παλι- νοστείν αναγκάζεται. εί δ* άναϋυμίασις είη οΤον αί&αλώ- δης και παχεία και γεώδης, κινδυνεύει μη σφηνωϋείη εν τάϊς στεναίς όδοΊς, ως μήτε νπονοστεΊν ετι μήτε κενούσ&αι δννασ-Θαι. διο η φνσις άλλην εν τέως 3 παρεσκεύασεν η ταύτην εκ τον βά&ονς αναφέρει χαι πλήττει χαΐ ώ&εί πρόσω, ώς χαι ταύτην ετίρα χάκείνην άλλη, και οντω ποιούνται τό σώμα τοιοϋτον οΤον εκτός ή λιγνύς εστι. τό γούν τοιοϋτον σώμα ώ&εΐται πρόσω σύμπαν, Ιμαντώδες ήδη γεγονός, το δε χρώμα αητόν ποικίλου, διό ϋρί'ξ εστι μελαινα Οταν υπό ρώμης τον ΰερμού καυ&εισα άναϋνμίασις γενηται λιγνύς ' ξαν&ή δε, όταν ήττον κατοπτη&η , ή δε λευκή και εκ φλέγματος γίνεται. οίλαι δε τρίχες ή διά την 'ξηρότητα τής κράσεως ή διά τον πόρον εν ω κατερρίζωνται είώ&ασι 1. Corr. ϊαχεται pro οϊοκεται. 2. Corr. τι pro τοι. 3* melius ευ&ίως, quam ei τέως. fuliginofum excrementum; nam et ex pilis licet tempe- raturam corporis cognofcere; quod ut fiat, audi quae fub- jungam, pili hunc in modum gignuntur: humor plerum- que minoribus meatibus continetur et aliquid intro ad imas corporis partes recurrere cogitur. Si vero vapor veluti fuliginofus cralTusque et terreus fuerit, periculum eft, ne in anguftis viis impactus, nec facile intro rurfus redire, nec etiam evacuari poflit; quocirca natura alium llatim paravit, qui hunc e profundo fubiens, feriat ac prorfum pellat, ut hunc rurfus alius; atque ita corpus tale conficiunt, quale eit ea fuligo, quae foris cernitur; ac tale corpus totum prorfum propellitur, lori formam jam adeptum, ejusque color varius eit; proinde capillus niger eit, quum vi caloris deuitus vapor in fuliginem abit; flavus, quum minus exuftus fit; albus ex pituita efficitur; crifpi autem capilli aut propter temperaturae ficcitatem aut propter meatum, in quo radices agunt, Ed. Chart. VIII. [520.]^ γενεσ&αι. οσοι δε νγράν καί ψύχραν χωράν οίχούσιν, Ι'ξαυ- ’ξείς μετρίως καί λεπτάς και εν&είας και πυράς εχουσιν. οσοι δε την Φερμην και ξηράν, μελαινας, δνσαν’ξείς, ’ξηράς, ονλας και κραΰρας*1 οσοι δε μεταξύ τούτων συμμετρως καί άνάλογον. εξαλλάττονται δε εν τα7ς ηλικίαις και κατά τάς των σωμάτων φύσεις και χωράς, περί ων πάντων ημείς ακριβώς εν τη περί κράσεων πραγματεία διελεξάμε&α καί Ον χρη εν&άδε μεταφερειν. άπαντα γάρ εν πάσιν ούκ εγχω- ρε7 λεγειν. το γάρ ίδιον εκάστης πραγματείας χρη τελεως διε'ξερχεσ&αι, το δε παραπ7πτον επισημαίνεσ&αι διά κεφα- λαίων. και γάρ οι λείοι και οι νπολευκόχρωτες, ί&ντριχεςΛ τε καί μελανότριχες και οι μελανόφ&αλμοι και ησυχη καί επί το ρά&υμον βεβιωκότες εδείχ&ησαν ημίν ηττον δια- πνεόμενοι, διότι καί ψυχρότεροι τα7ς κράσεσίν είσι. καί διά την αντην αιτίαν καί γυναίκες, ας διά την έμμηναν κα- ί* Corr. οσοι δϊ την &ερμήν και ξηράν t μελαινας, δυσαυξεΐς, ξηρας ονλας και κραύρας. Haec leg. in manufcr, S. g. 2. Corr. Ι&ΰτριχες pro ήτοι τρίχες. fieri folent. Quicunque autem humidam frigidamque re- gionem incolunt, capillos, qui modice augeantur, graci- lesque et rectos et rufos habent; qui calidam et ficcam, ii nigros, qui parum augeantur, ficcos, crifpos et fragi- les*, qui medium inter hos tractum tenent, moderate et ad proportionem regionis; commutantur auteni in aetati- bus et pro natura corporum et item regionum, de. qui- bus omnibus actum accurate efi; a nobis in libris de tem- peramentis; eaque non funt hunc in locum transferenda, quum minime par fit omnia omnibus in libris confcri- bere. Siquidem, quod ad eum locum, qui fit in mani- bus, proprie pertineat, eft perfecte pertractandum; quod vero obiter occurrit, ejus capita folum annotanda funt. Etenim glabros, albidam cutem habentes, quique rectos capillos et qui nigros et qui nigris funt oculis et qui in otio vixerunt, minus per halitum digeri, quia frigidiore temperatura funt, demonftravimus; eandem ob caufam mulieres, quas peftilens conftitutio, propter menilruam Ed. Chart. YIH. [520.] ϋαρσιν ησσον1 αδικεί λοιμώδης* χατάστασις. * * * * όντως αυτός εν τω τρίτω των Ιπιδημοών τάς ιδίας τον σώ- ματος των άλόντων το7ς φ&ινωδιχο7ς νοσημασι διηγούμε- νος φησιν, είδος3 δε των φ&ινωδεων ην το λειον, το φλε- γματώδες, το ύπερν&ρον^ το χαροπόν, λευχοφλεγματίαι χαι πτερυγώδες χαι γυναίκες. λεγει γάρ το λε7ον, οπερ εστίν ατρι/ον, ο την χρασιν χρνχροτίραν ενδείχνυται.4 ώσπερ δε τό λε7ον χαι ατριχον την χρνχροτίραν και επιεική κρα- σιν σημαίνει , οΰτω χαι λάσιον την ΰερμοτίραν χαι θυμοειδή, ει μεν γάρ 5 τις ειη ικανώς δασνς τά στέρνα, τούτον οί φυ- σιογνωμονε7ν επιχειρούντες Φυμικόν άποφαινονται * μηρούς δε ειπερ ειη6 τοιοντος, αφροδισιαστικόν· φασί τω λίοντι εμφερη τά στέρνα αυτόν είναι, τράγω δέ τά κατά μηρούς, ού μην χρη νομίζειν, τω ίασι)? ο ΰώραξ, όλον εξ ανάγκης τούτω τό σώμα ϋερμότερόν τε και 'ξηρότερον ύπάρχειν, αλλά εν τή χαρδία τό θερμόν είναι πλείστον, διό 1. Corr. 'ηοοον pro εις ον. 2· probabilius λοιμώδης pro λίψώδης. 3. II. lib. epidemior, 70. 4. II. de temperat. Corr. particul. γαρ feclufit. 6. Corr. εϊη feclulit. purgationem minus laedit. ' * * * # In hanc fententiam ipfe in tertio de vulgaribus morbis libro cum formas corporum eorum, qui tabidis morbis corripiuntur, explicaret, genus, inquit, tabidorum Laeve erat, pituito- fumy fubrubrum, caefium. Leucophlegmatiae et quibus fcapulae in alarum modum prominebant, ac mulieres: quo in loco appellat laeve quod vacat pilis ·, quod eft temperaturae frigidioris indicium; atque ut glabrum et vacans pilis frigidiorem et manfuetam naturam, fic hirfu- tum calidiorem, atque iracundam eHe indicat. Qui enim mores ex forma corporis fe noife profitentur, eum, qui admodum hirfuto pectore fit, animofum judicant; fin cruribus, falacem; ajunt enim illum habere pectus leoni fimile, crura vero hirco, neque tamen exiftimandum. eft, li alicui pectus pilofum fit, necefie efle, ut totum^cor- pus ejus ficcius fit et calidius; fed hoc, plurimum calo- ΓΑΛΗΝΟ Τ Μ2 ΤΟ ΙΠΙΙ0ΚΡΛΤ0Τ2 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [520.] καί Όνμικόν, καϋάπερ ει ολον το σώμα ψιλόν τριχών, απα- λόν τε κάϊ λευκόν το δέρμα, ποιεί δειλούς και ατόλμους και οκνηρούς, μεταβάλλονται1 δε ταυτα και κατά τάς χώ- ρας. οπού γάρ ?] γη μαλ&ακη και ένυδρος και υδατα εχει μετεωρα,1 dbrre ·&ερμά είναι του &έρονς και χειμώνος ψυ- χρά, ενταύϋα και οΐ άν&ρωποι σαρκώδεις είσί και ρά&υμοι και ύπνηροί. οπού δε η χώρα εστι ψιλή και αυώχνρος* και τραχεία, ενταύ&α σκληροί και εύτονοι και δασείς, περί δε των τοιουτων είδεναι χρη οτι3 τά αραιότερα και δασύ- τέρα των σωμάτων4 την κρεηφαγίαν μάλλον η τά των άλ- λων ανέχονται ώς άν διαπνεόμενα καί τάς ταλαιπωρίας, διά τό ησσον * άλίσκεσϋ'αι κόποις. καί ταυτα τάς ευεξίας εχουσι χρονιωτέρας, ώς άν μη εις άκρον ετοίμως άφικνον- μενας. «λλ'« καί εκ* τού λείου και δασέος σώματος τεκμαί- 1, lib. de aqua, aere et locis haec leguntur. 2. Corr. quidem opinatur, verbum άνώχωςός■ legi oportere, fed hanc opi- nionem elTe vanam et inauditam, ex praecedenti vocabulo /ώρα manifeitum eit. Imo vero commendaverim vocem aviιδ(Υος, quod eit, aqua vacans> aridus, 3. /ρή et otl commate interpunxi, 4. hoc leg, in lib. de ialubri diaeta XXIX. 5. Corr. ηαοον pro Xoov. ris in corde efle, proinde animofum hominem effici, Qcut fi totum corpus vacans pilis delicatumque fit et -alba cu- tis, timidi, ign&vi et fegnes homines redduntur; quam- quam haec pro natura regionum mutantur: ubi enim terra mollis aquofaque eit et aquae ibidem fublimes funt ut aeftate calidae et hieme frigidae fint, ibi homines car- nis mole convefiiti et pigri et fomniculofi funt; ubi vero nuda eit regio, aquis vacans et afpera, ibi dura, firma, hirfuta funt corpora: ac de his omnibus hoc intelligen- dum eft, corpora, quae magis rara magisque hirfuta funt, facilius ufum carnium, quibus vefcantur, quam quae alterius funt generis, perferre, utpote quae per halitum digerantur, itemque aerumnas, quia minus in laffitudines incidant et bona habitudine diutius perfrui, quia non fta- tim ad extremum perveniant. Jam vero ex eo, quod Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [ 520. 521. ] f ρεσθαι av δΰναιο περί χυμον πλεοναζοντος. καί γάρ οι απαλοί' και λευκοί και λείοι ήκιστα μελαγχολικόν ϊσχουσι χυμόν, οι δε ισχνοί και μελάντεροι και δασείς και φλέβας ευρείας έχοντες επιτηδειόιατοι προς την του τοιοΰτον χυ- μόν γένεσιν υπάρχουσι. και περί των άλλων χυμών 6 αυ- τός λόγος· θ\ Σπλάγχνων κενό της τοΐσι κάτω, πληρωσις τοισι άνω τροφή. Καλεΐ σπλάγχνα τά τε τρία, ά καί ηγεμονικά προσα- γορεύεται, τον εγκέφαλον, την καρδίαν και τό ήπαρ, τά τε άλλα πάντα δσα εν τη άνω καλουμένη κοιλία καί τά εν τη κάτω εντερα περιέγεται. εστι δε ωφέλιμον τουτί τό παρ- άγγελμα. καί γάρ εν τω εγκεφάλω την λογιστικήν, εν καρ- δία δε θυμοειδή, κατά δε τό ήπαρ επιθυμητικήν η φυσι- κήν η γεννητικην ?} ως οί περί τον ’Λριστοτέλην, θρεπτικήν glabrum birfutumque corpus fit, potes de humore, qui redundat, facere conjecturam: nam et delicati et albi et glabri humorem melancholicum minus coacervant·, graci- les vero nigriores et hirfuti et quorum ampliores venae funt, ii ad illum humorem gignendum aptiores judican- tur; caeterorum humorum eadem ratio eit. IX. Vifcerum vacuitas, inferioribus repletio fuperioribus, nutritio. Appellat vifcera ea tria, quae etiam principalia no- minantur, ut cerebrum, cor et jecur et item intefiina, quae et in fuperiore ventre, ut vocant, et inferiore con- tinentur. Caeterurn hoc praeceptum utile eit, fiquidem in cerebro eam partem animi, quae rationis eit particeps, in corde ea in qua irarum exiftit ardor; in jecore eam, quae voluptate alitur, live eam naturalem, five, ut Ari- fioteli placet, altricem aut vegetabilem aut generatricem, Ed. Chart. ΥΠΙ. [521.] ή φυτικήν ή γεννηιικήν, άφ ivdg έκαστου τοννομα &εμενm πέριεχομενην ϊσμεν. λέγει γουν περί κενότατος των σπλάγ- χνων, Ίνα επιστάμε&α πως ποιητέον, όταν κενδτης ένοχλή. το7ςι μεν κάτω&εν κειμένοις σπλάγχνοις ωφελεί πλήρωσις,2 το7ς δέ άνω&εν τροφή, έστι γάρ δτε εν τή φύσει τε και εξει των άν&ρώπων επιπολάζει άνω ή χολ?] και υποχωρεί κάτω και κρεμάμενα μάλλον είσιν ή εστηριγμένα τα σπλάγ- χνα. μεγάλη μεν γάρ ονσα φύσει ή γαστήρ στηρίζει τά σπλάγχνα, καν fj κενή σ ιτιών. σμικρά δε ύπάρχουσα σι- τιών μεν πληρωϋε7σα στηρίζει, κενωϋεΐσα δέ καταλείπει συνιζάνουσα, οϋεν αίσ&ησις γίνεται3 τισιν κρεμάσ&αι αύ- το7ς τά σπλάγχνα. επιπολάζει δε τισιν άνω&εν ή ‘ξαν&ή χολή , οτε καταφέρει αυτήν εις την τής γαστρός εκφυσιν εξ ήπατος πόρος. εσϋ* δτε καί τισιν αττού εις τήν γαστέρα πορεύεται μόριόν τι, εν οΐς επιπολάζει το χολώδες περίτ- 1. Haec leg. 1. II. de victus ratione ΧΧΧΓ. 2. verba πλή- ςωσις et τοϊς commate interpunxi. 3. accentum encliticae pro legibus grammaticis in vocabulo γίνεται repofui. ut ab uno borum nomen trahat, appelles, contineri plane fcimus. Itaque de inanitione vifcerum diXTerit, ut fcia- mus quomodo nos gerere debeamus, quum inanitio affli- git, ac vifceribus, quae inferiore loco funt iita, prodefi: repletio, iis vero, quae fuperius, alimentum. Fit enim interdum ut et in natura et habitudine corporis humani bilis in partibus fupernis fluctuet et ad infernas dejicia- tur; ac vifcera magis fufpendantur aut ftabilianlur; quum enim venter magnus eft fuapte natura, tum vifcera fiabi- lit, licet vacans cibis fit; etfi parvas, tum cibis refertus, fiabilit, evacuatus vero eadem relinquit fubfidentia, ex quo fit ut quidam fufpenfa fibi efle vifcera perfentiant, quibusdam* vero flava bilis furfum fluctuat; quum ipfam a jecore ad id inteftinum, quod ventris exortum vocant, meatus defert; interdum etiam in quibusdam pars quae- dam ab ipfo ad ventrem progreditur, in quibus nimirum biliofum fupernatat excrementum, in aliis vero deorfum omnino fecedit, inde fit ut qui parte fuperiore amarae 05 £d. Chart. ΥΙΙΙ. [ 521.] τωμα, το7ς δ* άλλοις νπάρχεται1 κάτω παν» διό οι πι- κρόχολοι σφών αυτών δνσφορώτερον φερουσι τά άνω, οι δε φλεγματικοί τό επίπαν ασιτίαν την παρά τό ε&ος τά άνω εύφορώζερον φερουσιν. άλλα παρά καιρόν ον δυνανται τάς σφοδράς κενεαγγείαςa ποιειν. ευλαβητεον δε ώς τά σπλάγ- χνα μή σφριγώσι, μήτε διατείνονται,3 και κατά τον αυτόν τρόπον εν όλω τω σώματι αγγεία. μάλλον δε εν ποσώ τινι4 δϊεν χαλάσματι ϊνα, τό φυσικόν ευώδη πνεύμα, οπερ, όταν τά σπλάγχνα πίμπλαντο, ουχ οΐόν τε ποιειν, # V · *Λναρροπη, καταρροπη, 4 *Ως περί των χυμών ειπεν, άκτεα οκού ρεπει ουτω περί πληρώσεως και τροφής κελεύει την ροπήν φυλάττεσ&αι, 1, Corr. υπάρχεται ponendum cenfuit pro υπάρχει, fed ego Utrumque ab oratione reliqua abhorrere ratus recepi υποχω- ρεί, 2. Corr9 haud inepte pro xal νεανίας refiituit χενεαγ- γειας. 3. Haec inveniuntur in Oribaf. Collect. 1. VII. XIX, 4, Corr, jubet particulam τοίννν deleri ac reponi τινι, 5. In marg. leg. ιδού 6τι ουχ ερμηνεύει όλην την τού 'Ιπποκρατούς γνώ- μην· άναρροπΐ], καταρροπη, S. g. bilis homines funt, haec majore cum moleitia ferant, qui vero fuperiore parte pituitofi funt, ii non effectam cibi abftinentiam facilius fere tolerant. Verum non debent vehementes vaforum inanitiones intempeftive fieri et ca- vendum, ne vifcera et quae in toto corpore infunt vafa, neque immodice repleantur, neque diffendantur; fed po- tius in quadam definita relaxatione confiiiant, ut aditus naturali fpiritui plane pateat, qui fane ei, quum vifcera repleta funt, interclufus eft. X. Surfum inclinatio, deorfuzn inclinatio. Quemadmodum cenfuit humores * quo vergunt, eo adducendos eiTe, ita de repletione deque alimento nobis Οβ ΓΑΛΗΝ ΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. YIIL [521.] οΐς μεν γάρ άνω τροφή ’ξνμφέρει, τούτοις καί ή άναρροπή* οΤς δε κάτω πληροισις, τούτοις και καταρροπη πρέπειν έοι- κιν. V και τούτο λέγει απλώς περί πάντων, ως είναι ταύτό τω , άκτέα rj1 ρέπει, καί τω εν άφορισμοΊς ά δε7 άγειν ταντφ άγειν, οκού άν μάλιστα ρέπει η φΰσις. οπερ καί κάλλιον είναι δοκε7. αλλά περί τούτου ηδη εϊρηται ημ7ν Ικανώς* Τα αυτόματα άνω και κάτω, ά ώφελέει και βλάπτει · cvy* γενες είδος χώρη, ε&ος, ηλικίη, δροι ζ, κατάστασις νόσον, υπερβολή, έλλειιρις, οΐσιν οκοσον λείπεται ή ον. Συμβουλεύει νυν σκέπτεσ&αι ακριβώς τά χωρέοντα αυ- τομάτως η κάτω η άνω, πότερον ωφελεί ?; βλαβερά εισνν, I, relativo fj jota fubfcripfi* 2. velim fcribi ojqcu, imperat, ut inclinationem obfervemus: nam quibus prod- eit alimentum , quod fuperne datur, iis etiam inclinatio, quae furfum vergit, accommodata eit; quibus vero inferna repletio, iisdem quoque ad inferiora inclinatio videtur convenire. An vero id generatim de omnibus extulit? ut hoc loco idem velit, quod fupra, quum dixit, educenda qua maxime vergunt et in illo aphorifmo: quae educenda funt, quo maxime natura pergere videbitur, ducito; id quod eife melius videtur j fed hac de re fatis jam ante difleruimus. XI. Quae fponte furfum ac deorfum feruntur; quae juvant ac laedunt; cognata forma, regio, confuetudo, aetas, anni tempeftas, morbi flatus, exfuperantia, defectus, quibus quantum deflt aut non. Dat nobis hoc confilii, accurate intueamur, quae fua fponte vacuantur furfum aut deorfum, utrum profint Ed. Chart. ΤΠΙ. [521.] πώς δε τούτο γνώμεν, αυτός προϊών διδάσκει είπών, τα χωρεοντα μη τώ πλή&ει τεκμαίρεσ&αι, άλλ’1 ώς άν χωρεει οια δε7 και φερειν ενφορως* και iv το7ς άφορισμο7ς ην οΐα όί7, φησϊ, κα&αίρεσΰαι κα&αίρωνται, συμφέρει τε και εν- φορως φερουσι, τά δε εναντία δυσχερώς. εχομεν ουν το κριτηριον της ίσης κενώσεως την ευφορίαν, της δε άμετρου καί δυσχερούς, την δυσφορίαν, εί γουν ημε7ς, εί καί τ] φΰ- σις την κενωσιν ποιεί, χρη ϋεσϋαι μετρον τι κατά ποσό- τητα και κατα ποιότητα, ΐνα καί τον λυπουντα εκκενώμεν χυμόν και η κενωσις τώ πλη&ει του λυπουνιος άρμόττη. εί μεν γάρ τό πλεονάζον εκκενο7το, ο κάμνων κουφότερος εαυιοΰ καί εύφορώτερος γενησεται* εί δε καί τι τών2 κατά φνσιν εκκρίνοιτο, άνάγκη καταλυεσ&αι καί άρρωστε7ν την δυναμιν αυτου. άλλα εί εκκενο7το οΐα δει καί τούτο3 γε μετ ευφορίας, τότε ήτοι άνω ήτοι κάτω γενοιτο ώφελι- 1. Haec reperiuntur I. aph. XXV et XXVI* 2· Gorr. τι %ων pro τοι τον. 3. accentum ob imperitiam aut negligen- tiam omiflum repofui in ultima fyllaba verbi τοΐιτο. Hoc ipfum feci verbo ωφέλιμον mox fequenti ad quod efi enclitica iariv addita. an obfint, quod quomodo cognofci a nobis poffiit, ipfe poftea declarabit, quum dicet: qucie dejiciuntur, non mul- titudine aefiimanda funt, fed fi qualia oportet et aeger facile ferat; et item in aphorifmis quum ait, fi, inquit, qualia purgari oportet, purgentur et confert et facile fe- runt, contraria vero difficulter. Nobis igitur fuppetit ra- tio judicandi, quum moderata evacuatio fit, ii facile ae- ger ferat; contra vero, ii immoderatam et moleitam eife evacuationem, quum aeger difficulter toleret, cenfeamus. Itaque iive nos, live natura evacuationem moliatur, eft in quantitate et qualitate modus quidam ilatuendus; quo noxius humor vacuetur et multitudini humoris noxii eva- cuatio conveniat. Si enim educatur id quod redundat, certe aegrotus fe factum elfe leviorem fentiet et facilius morbum perferet. At ii quid eorum, quae naturae ac- commodata funt, iimul excernatur, ejus vires et diifolvi «ALKNliS TOM. XVΓ. £ Ed.Chart.yni. [521.] μόν εοτιν' ti di ούτε oTot dii ονη ΐνφόρως, βλάπτει. did κελεύει dia παντός οσα καλώς υπό της φύσΐως αυτής γΙ- νεται, α νυν αυτόματα καλιι, ταΰτα μιμεία&αι τον ιατρόν, ii γάρ dia των1 άνω κινούνται οΐα dii, τοντεστι τα λν- πούντα αυτομάτως και ‘ξνμφερίΐ τΐ και ενφόρως 6 κάμνων φέρει, ταυτό τούτο κελεύει ποιητεον τω ιατρώ ii κενουν έ&ίλη, ινα η κίνωσις γινοιτο των λνπονντων χυμών και μίΐά παντοίας ιυφορίας. αλλα τάς τούτων diayvcuoiις ημείς είπομεν ηνίκα τον άφορισμόν εξηγοίμεϋα, ου η άρχη εν τησιζ ταραχήσι της κοιλίας και τοΊσιν εμέτοισι, τοισιν αυτομάτως γενομένοισιν. και οτί εκείνον ου άρχη τα χω- ρεοντα μη τώ πλη&ει. ίκάτερος di αυτών ίν τω προίτω γέγραπται βιβλίω. ταυτα ουν παραβάντες σκεπτόμε&α άπερ αϊτός προσίγραιptv ά ουνενόείκνυται ποιητεον την κένωσιν, 1. Corr. praefert δια των; in rnanufcr. autem legitur διά τόν. Quae hic praecedunt etiam leguntur I, aph. II. 2. Titai et quae fequuntur reperies I, aph. II. et infirmas effici necefle eft·, verum fi qualia oportet va- cuentur, idque ita fiat, ut facile feratur, tunc five per inferiora, five per fuperiora hoc accidat, proderit. At fi nec qualia oportet, evacuentur, nec facile ferat aegrotus, tunc ea res laedere confuevit; proinde cenfet perpetuo, ut quaecunque ab ipfa natura recte fiunt, quae modo fponte fieri dixit, ea medicus imitetur; etenim fi per fuperiora qualia oportet, hoc efl quae noxia funt. fua fponte evacuentur, hocque profit et aeger facile ferat, monet idem efie medico faciendum, fi velit evacuare, ut noxii humores evacuentur et id ipfum ita fiat, ut omnis facilitas ferendi aegroto comparetur. Caeterum has notas expofuimus nos, quum aphorifmum illum explicaremus, cujus initium efl: in perturbationibus ventris et vomitus et quum illum etiam declaremus, cujus hoc eft initium: quae dejiciuntur, non multitudine aefiimanda funt. Uter- que eft in primo aphorifmorum libro; quare haec mifia lacientes, quae ipfe adfcripfit, perpendamus, quae quidem m Ed. Chart. ΤΙΙΓ. [522.] ή και μη δειν κενονν η χα&αίρεσ&αι. πρώτον μεν Ιοτι τό είδος το συγγενές, τον τεστ ο κοινή φυσις των απάντων άν- Φρώπων, χαι η διά των1 χα&* έκαστον, δει ουν τον ia* χρδν σκοπείν ποια χράσις φυσική χαι ei ευφυρως ή δνσ- χερώς ςερει τάς κενώσεις χαι χα&άρσεις, χαι ϋεωρειν iv νοσώ ei εξαλλάττεται, τούτο δε ex των ενεργειών τε και ex τον προσώπου γνωρισειας avf ei ομοιόν εστι τω τον αυ- τόν υγιαίνοντος, ως εν τψ προγνωστικά) φησι. ζ σκεπτεσ&αι δε χρή ωδε εν τοις ό'ξεσι νοσήμασι πρώτον μεν τό πρόσω- πον του νοσεοντος, ei όμοιόν εστι τοις των νγιαινόντων. μά- λιστα δε ei αυτό εαντω, οΰτω γάρ άν ή άριατον. διά δ£ τό μή προγινώσκετν ημάς άπαντας τους άνΰρώπους όπως ειχον φυσεως, άλλα εξαίφνης πολλάκις επί τους άγνωστους καλείσ&αι την αρχήν άπό των χοινών ποιονμεϋα. αντικα γάρ οΐς μήτε ρίς οξεία μήτε όφ&αλμοί κοίλοι μήτε τά λοιπά άπό του παλαιού γεγραμμενα ειεν, ουκ ερωιώμεν ον- 1. Corr. των pro τον. 2· Haec ipfa inveniuntur in prc>* gnoft. II. fimul indicant aut faciendam efle evacuationem aut rtoh elTe evacuandum aut purgandum; principem autem locum obtinet forma congenita, hoc eft communis omnium ha- minum natura et cujusque propria; quocirca fpectare men- dicus debet, qualis iit naturalis temperatura, utrum fa- cile an difficulter evacuationes purgationesque ferat; et videre, an in morbo commutetur, id autem tum ex actionibus tum ex facie cognofcitur, fi fimilis fit fibi ipfe, quum bona valetudine frueretur, ut ipfe in prae- fagiis faciendum efle monuit. In acutis, inquit, morbis ita fpecta inprimis aegri faciem, fi faciei bene valentium fimilis fit, praejertim vero fibi ipfa, fiquidem ita fuerit optima. Verum quia nos omnium hominum naturam prius cognofcere non potuimus, fed faepe etiam repente ad ignotos homines vifendos vocamur, ideo a communibus initium ducimus: nam in quibus neque nares acutas, ne- que oculos concavos, neque caetera, quae ibi funt ab Hippocrate memorata, perfpicimus, in iis neminem de G 2 Ed. Chart. VIII. [ 522. ] diva περί νοσονντος, ei δε ταύτα παρε7εν, 1 τηνικαντα ερωτώμεν όπως διεκειτο κατά φνσιν εχων. οτι Se καί ή τής χωράς ιδία μεγάλα συντελεί προς την θεραπείαν τe καί πρόγνωσιν των ίσομίνων δεδεικται πολλάκις ημ7ν, και αυτός ίν τω περί άίρων και ύδάτων και τόπων βιβλίω δί- δασκα τίνα κα& ίκάστην ώραν πλεονάζει νοσήματα, και χαρ η γενεσις τούτων τοϊς ίπιχωρίοις σύντροφος δ τε άπ αυτών κίνδυνος ήττων, ως αν οικείων δντων. περί δε του εΰους τι χρή λεγειν; όταν αυτός ουκ ολιγάκις φησίν ημάς εις πολλά εξ αυτού ώφελε7σ&αι καί εν τω προγνωστικώ εί- πών, επί γαστέρα δε κείσϋαι ω μη σύνη&ες εστι και νγιαί- νοντι ούτοτ κοιμάσ&αι, παραφροσύνην σημαίνει η οδύνην περί την κοιλίαν, καί προσέτι όδοντας πρίειν εν τω πυρετοί όκόσοις μη σννη&ες εστιν από παίδων, μανικόν καί ϋανα- τώδες. οτι δε κάκ της ηλικίας ώφελείσίλαι συμβαίνει οΰ μικρώς, εκ τε των άφορισμών μασήσει, εν οΐς περί των ηλικιών διαλέγεται και ημείς τάς εξηγήσεις εγράψαμεν. διαι- 1. nuqilv fufpectum ratus correxi ac Ttcigeltv recepi. aegrotante quidquam interrogamus, at fi illa adfint, tum quaerimus quomodo affectus effet, quum in naturali effet fiatu. Regionis vero formam effe magno ufui ad morbi curationem et ad futura praefagienda eil a nobis faepe- numero demonitratum ·, atque ipfe in libro de aere, aquis et locis qui in quaque regione morbi vigeant declarat, atque illi quidem cum indigenas corripiunt, tum vero quia familiares fint, minus periculofi habentur. De con- fuetudine autem quid attinet dicere ? praefertim quum ipfe faepenumero dicat eam nobis multis in rebus effe fructuofam. Sed et in praefagiis etiam ait: fi cjuis pro- nus cubetf quum in bona valetudine ita cubare non con- fiuepijfiet aut delirium aut dolor ventris portenditur; et illud: dentium firidor in jebre, quibus a pueris non con- fuevitj infaniam mortemque fegnificat. Non exiguam porro utilitatem ex aetatis duci cognitione cognofces ex apho- rifmis, in quibus de aetatibus differuit, et in quos funt jam a nobis confcripti commentarii. Eil autem quadri- ΤΠ'ΡΓ XTMSIN TT10M1SHJVLA A. lQj[ Ed. Chart. YIII. [522.] , , , v , ρουνται δε ai ηλικία* γενικωτεροv etg τετταρας * νγραν μεν y.ul Όερμήν των παίδων, ’ξηραν και &ερμην την των άκμαζόντων, ξηράν και ψυχρήν την των παρακμαζυντων, νγραν de και ψύχραν την των γερόντων. τα df παιδια ονχ απλώς ϋερμά, καϋάπερ οι ακμάζοντας είσιν, αλλα κατα έμφυτον χϊερμασίαν, ήτις εύκρατος εστιν ev αϊματι χρηστω τήν νπαρξιν εχουσα η και πλε7ον ως προς τήν υγιεινήν εξιν εχει το υγρόν, όμως ου χρή ξηραίνδιν αυτα, άναυξή γάρ αυτά ποιήσομεν, περί δε γερόντων εστι ζή- τημα* επειδή τινες μεν αυτους ΰγρους είναι λεγουσι, τινες de ξηρούς, τούτο δε εδείχ&η ev τοΊς πδρΐ κρασιών, οτι το7ς μιν αυτο7ς στερεο7ς του σώματος μορίοις ξηροί τνγχα- νουσι· περιττώματα δε εχοντες διά τήν ψυχρότητα της κράσεως πολλά δι αυτά υγροί λέγονται, είπερ γονν εκ μεν τής περί κράσεων πραγματείας άναλεξαις τε και μαΰγς επι- στημονικούς ψύχραν και ξηράν είναι την οίκείαν των γε- ρόντων κράσιν, επίκτητον δε ’ίσχειν αυτους υγρότητα δια τήν των φλεγματωδών περιττωμάτων γένεσιν, ευδηλον εσται partila aetalnm divido, atque humida quidem et calida puerorum ed; dcca et calida florentium j dcca et frigida declinantium; humida et frigida fenum, fed pueruli non abfolute calidi funfc, ut qui aetatem florentem liabent, fed nativo calore, qui temperatus eil et in probo fyiguine confifLit, quamquam autem plus humoris habeant quam ad falubrem habitum opus iit, tamen exficcandi non funt, propterea quod in cauia hoc edet, ne augerentur et cre- fcerent, De fenibus quaedio exibit, quod alii humidos, alii dccos eos ede dixerunt. Sed hoc in libris de tempe- ramentis odenfum a nobis ed, eos, quod ad membra eo- rum folida pertinet, dccos ede*, quia vero ex frigida temperatura magna copia excrementorum in ipds edet, ideo humidos dici. Itaque d libris de temperamentis di- ligenter perlectis vera fcientia cognoveris frigidam et liceam ed*e propriam fenum temperaturam, fed adjunctam habere humiditalem ex pituitods excrementis profectam, tum plana et perfpicua erit ea, quam omnes fere negle- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [522.] ϋον τό άηόρρημα, σχεδόν άπασιν ημελημενον. xα) εν μίν τα7ς ηλιχίαις 6 πα7ς τη του ηρος εν ώραις τον ανιόν λό- γον * ωσαύτως di 6 μεν νεανίσκος τη τον θέρους, 6 di παρακμάζων τη τον φθινοπώρου καί τελευταίος ό γέρων τη τον χειμώνος» ομοίως di και των χώρων η μεν εύκρατος τη του ηρος, η di θέρμη τη τον θέρους, η di άνο'ιμαλος κατά την θερμότητα χαί ψυχρότητα, πλεονεκτούσα d ’ όμως ψυχρότητι και 'ξηρότητι τη τον φθινοπώρου, η di υγρά και ψυχρά τη τον χειμώνος.1 dio κελεύει εν άπασι και νφηγείται καθ’ όντιναουν λόγον επιβλεπειν και ώρην και χώρην και ηλικίην. κατά di τους αφορεσμούς τά στοιχεία υφηγησατο διελθών περί των πλεοναζόντων καθ’ εκάστην ώραν τε και ηλικίαν νοσημάτων, παραγράψο) di τινας αυ- τόν τάς ρήσεις εχουσας τόνδε τον τρόπον, νοσήματα di πάντα εν πάσαις ώραις γίνεσθαι δοκεουσι, μάλλον di ενια εν ενίαις και γίνεται καί παροξύνεται, ως μεν τον ηρος τά μελαγχολικά, καί τά έξης αντω είρημενα * του di θέρους i. καί iv — χεψωνος expuncta quidem plerumque, fed in S. g. cancellata reperiuntur. serant, dubitatio. £Etiam in aetatibus quidem puer ex anni temporibus cum aere comparandus, fimiliter juvenis cum aefiate, declinans aetas cum autumno et denique fe- nectus cum hieme. Eadem autem regionum ratio efi: temperata cum vere, calida cum aefiate, quae autem quoad calorem frigusque inaequalis efi, fimulque plus fri- goris et ficcitatis habet, cum autumno, humida et frigida cum hieme.'] Quamobrem jubet et nobis auctor efl; ut in omni re tractanda et anni tempus et regionem et ae- tatem intueri debeamus, atque in apborifrflis quidem, quum de morbis, qui in quoque anni tempore quaque aetate vigeant, diflereret, nobis elementa artis tradidit» Ego vero nonnullas ejus fententias hic afferam, quas ipfe ad hunc fere modum fcriptas reliquit: morbi, inquit, omnes in omnibus feri temporibus videntur, quidam ta- men magis in quibusdam et fiunt et irritantur, ut vere atrae biles et caeleri , quos deinceps fubjunxit : aeftale Ed. Chart. Vili. [522. ] Λ w ~ ~ συνεχείς τε πυρετοί καί τριταιοι και ταλλα' του όε φθι- νοπώρου ’άπερ αυτός διήλϋεν άλλα πολλά, χειμώνος di άλλα. ώσπερ εφεξής γραφή π,οϊα naί πόσα νοσήματα συμβαίνει τα7ς ήλικίαις, άπερ εγώ ήκιστα βούλομαι ηαραγράψαι του μήκους φειδόμενος. κατάστασιν δε νόσον σκοπείν συμβου- λεύει, ΐνα είδωμεν πότερον νόσημά εστι όξν η χρονιον η μεΊ^ά συμπτωμάτων ή άνευ ι, εν αρχή ή εν αυξήσει η εν τή άκμή ή εν παρακμή η και περιεστηκόιι νοσήματι ο κάμνων ή και ϋαυματώδει άλους μή δυνήσεται σώζεσϋαι, σημαίνει δε και εκ των νοσημάτων τάς προγνώσεις γίνεσ&αι των μελλόντων εσεα&αι. οπερ δεδεικται μοι δια πλειόνων εν τε το7ς περί κρίσεων καί το7ς εις τους aq ορισμούς υπομνημα- σιν, ώς όταν φησί τριτα7ος ακριβής, ταχύ κρίσιμος * τε- ταρταίος δε χρόνιος, άμφότεροι δ' ακίνδυνοι. φρενιτις δε καί λή&αργος άμφω κινδυνώδη καί οξέα. σκίρρος δε σπλη- νός όλέΟριόν τε καί χρόνιον. παρέλειπε δε την κατάστασιν 1. In manufer. perperam leg. άνω, at Corr. hoc mutavit in aviv. continuae lertianaeque febres et alii*, autumno alii multi, quos ipfe narravit, hieme alii ; ut etiam progrediens feribit, quales quantique morbi in aetatibus oriantur, quos ego, brevitatis itudio ductus, minime efle memoran- dos puto. Monet autem nos ut morbi conllitutionem confideremus, ut, utrum morbus acutus an diuturnus fit, utrum fymptomata juncta habeat aut iis vacet, utrum in principio, an incremento, an fiatu, an declinatione fit, cognofeamus et utrum morbo mortifero aeger teneatur, ut fuperftes efie non poflit, an evafurus fit, judicemus. Vult enim ipfe e morbis fumi rationem praefagiendi, quid futurum fit; quod nos prolixo fermone cum in libris de crifibus, tum vero etiam in commentariis in aphonfmos editis explicavimus; veluti quum ait: tertiana exejuifita cito judicatur, quartana longa efl, utraque pacat periculo; phrenitis vero et veternus et periculum minantur et acuti funt morbi, Scirrhus vero lienis exitiofus et diuturnus. Ed. Chart. ΥΠΕ [522.] του περιέχοντος ημάς άέρος, ής μέμνηται εν τοΓις έπιδη- μίαις είπών, γενομένης δε της αγωγής (ίλης επί τά νότια και μετά αυχμών. και πάλιν, γενομένου δε έτους ολου υγρου και ψυχρόν καί βορείου· και, οΰκ εν είδος έπεδήμησε νοση- μάτων, ούτε μία1 κατάστασις εν δλω τω είει διά παντός εγέ- νετο. τό δ* όνομα καταστάσεως ψιλόν λεχ&έν άνευ της προσϋηκης καί την της χωράς ιδέαν δηλουν δυναται καί παντός άλλον πράγματος, προστίϋησι δε και την υπερβο- λήν και την ελλειψιν, ίφ* ων και τά νοσήματα πολλάκις γίνονται καί αίτιά είσιν έπείγεσ&αι τον ιατρόν η συνεργείν και βοηϋείν τη φύσει μη Ικανως κενωσάση, ή κοιλύειν την άμετρον κένωσιν· βλέπειν ονν χρή εί πλειον του δέον- τος ή ήττάν Ιστι τό αυτομάτως ρέον καί όκόσοις προσήκε» καί οσους βλάπτει ΰάτερον, άμφότερον γάρ κακόν, ώσπερ γάρ τό μέσον εστίν αιρετόν εν πάσιν, ουτω καί τό νπερ- 1. Corr. ducit legendum μία pro μή. Hoc autem loco aeris nos ambientis conflitutionein prae- termifit, cujus tamen in libris de vulgaribus morbis fecit mentionem bis verbis: quum totus ille fiatus aufirinus et fijualidus efflet \ deinde vero: quum totus annus humidus, frigidus et aquilonaris fuiflflet; itemque: non una fpecies morborum vagata efi, neque unus femper fuit in toto anno flatus. Hoc nomen, conilitutio, fi per fe folum et fine additione proferatur, poteft et regionis et cujusque rei alterius formam indicare. Jam vero exceifum defe- ctumque annexuit, a quibus morbi faepenumero gignun- tur et item in caufa funt cur medicus properet naturam adjuvare, quum ea non fatis evacuet aut cur immodicam evacuationem collibeat, quibus quidem iit rebus ut vi- dendum iit plusne an minus quam par eft lluat, quod fua fponte prodit et quibus alterutrum prollt, quosque offendat. Siquidem utrumque malum eft, ut enim quod medium eft, id in omnibus eft rebus expetendum, ita quod redundat quodque deeft fugiendum: nam et vir-^ ΠΕΡΙ XTMJIN ΠΙΟ ΜΝΗΜΑ A. |Q5 Ed. Chart. VIII. [522.] βάλλον η ελλειπες φευκτεον. άρεταί di πάσαι Ιν μεσιρ σνν- ίστανται, ai di κακίαι εξω του μέσου. Φ'· : Κάΰαρσις και κενωσις άχη. Κενωσιν απλώς είωϋε λεγειν 6 'Ιπποκράτης, όταν α- παντες οί χυμοί όμοιίμως κενώνται, ,κά&αρσις di όταν οΐ μοχϋηροι κατά ποιότητα, κενωσις di όμοτίμως απάντων των χυμών ακριβέστατη dia φλεβοτομίας εστιν, εγγύς <Γ αυτής η τε άποσχαζομενων τών σφυρών και η dia γυμνασίων η τρίψεων η λουτρών η και di ασιτίας, αλλά η ασιτία ου κατ' αυτήν κενοί, κα&άπερ έκαστον τών είρημενων, άλλ* η μεν κενωσις γίνεται diu της dιaπvoης, ότι μηόεμία τροφή αντί τών κενω&εντων είσάγεται. ταυια di πάντα αυτός ενι όνόματι άκη, τοντεστιν ιάματα προσαγορεύει, αλλά εί- τε και της φύσεως αυτής εκκα&αιρουσης το σώμα τών λυ- tutes omnes medio confiRunt et vitia extra medium excedunt. XII. Purgatio , evacuatio , medela. Solet Hippocrates abfolute appellare evacuationem, quum omnes humores aequaliter evacuantur; purgationem vero, quum ii, qui prava qualitate affecti funt, fit autem accuratiffima omnium humorum, qui aequaliter educantur, evacuatio per venae Tectionem, proxime ad hanc accedit, quam fcarificatione malleolorum obimus, itemque ea, quae in exercitationibus aut frictionibus aut balneis aut etiam inedia verfatur, quamquam inedia non per fe, ut lingula quae dicta funt, evacuat, fed per quandam perfpirationem, quia nullum alimentum, quo evacuata materia inftaure- tur, introducitur, haec autem uno nomine medelam, hoc eft fanationes vocat. Verum live natura ipfa corpus eva- ΓΑΛΗΝΟΤ Ε12 ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤ2 Ed. Chart. VIII. [522. 523.] πουντών ή κενωσις γίνοιτο, είτε ημών δόντων το φάρμακον, καθάρσεις ε'ίωθεν όνομάζειν 6 'Ιπποκράτης, 6 δ£ Θουκυ- δίδης κατά την λοιμικήν διήγησιν εν τή δευτερα των ιστό- ριών και τάς καιά συμπτώματα τω λόγω του νοσήματος όρμάς της φΰσεως γινομενας κενώσεις εν νόσοις καθάρσεις ώνόμασε και άποκαθάρσεις. ia τι μεν ουν ?} κάθαρσις των λυποίντων κατά ποιότητα κενωσις. και αυτός άπασαν κε- νωσιν ονομάζει κενεαγγείαν εν τοΊς άφορισμοίς από του σνμβεβηκότος, επειδή κενά τα αγγεία συμβαίνει γίνεσθαι κατά πάσας τάς κενώσεις. και επι των μόνων των καϋαι- ρόντων χρηται τω ρηματι φαρμακεύειν. άί μεν ουν κα- θάρσεις ιίά'ι κενώσεις γίνονται ij διά1 των εμετηρίων2 φαρ- μάκων η διά των υπηλάτων και διά των άνω και των κάτω, ταυτα δε η διά φαρμάκων η διά φλεβοτομίας tj διά εμετού, ουρών, ιδρώτων και κλυστήρων, η κατά άντίσπα-, αιν η και παροχέτευα ιν, περί ών εφεξής ό ιατρός διαλέγε- ι, ή διά et iic deinceps leg, II. aph. XXII. 2. literam e verbi ίμετιςίων nova manu ita fcripti velim deleri ac fcribi per η, ut legatur ίμιτηςίων, cuet et noxiorum humorum fiat evacuatio, iive id nobis medicamentum dantibus, confequatur, Hippocrates appel- lare purgationes confuevit. Quocirca Thucydides in peiti- lentia explicanda fecundo hiiloriarum libro evacuationes in morbis, quae impetu naturae per fymptomata ratione morbi contingunt, purgationes expurgationesque vocavit. Purgatio igitur eil evacuatio humorum qui fua qualitate molefti fint, atque ipfe in aphorifmis quamcunque evacua- tionem nominat vaforum inanitionem, idque ab eventis, propterea quod eveniat, ut in omnibus evacuationibus vafa inaniantur et verbo medicandi in iis folum utitur, quae purgant. Ac purgationes quidem et evacuationes fiunt medicamentis, quae aut vomitum cient aut alvum fubducunt aut denique per fuperiores aut per inferiores partes, haeque aut medicamentis aut venae fectione aut vomitu aut per urinas aut per fudores aut per clyfteres aut per revuliionem aut per derivationem, de quibus ΠΕΡΙ ΧΤIASIIS ΤΠΟΜΝΙΙΜΛ Α. Ed. Chart. VIII. [ 523. J tui. αλλά τούτο ίστέον εστι το πρώτον, οτι πολλοί ετοιμό- τεροι προς φλεβοτομίαν είσι των άλλων, ένιοι δε προς χά- -&αρσιν, ώσπερ γε χαι άλλοι ΰάττον ότιούν πάϋοιεν η φλεβοτομίαν, άλλοι δ9 άλλα πάντα η χαταπιεΐν φάρμαχον. χαι μέντοι καί τινές μεν άνατρέπονται τον στόμαχον υπό τών κα&αιρυντων φαρμάκων, έτεροι δ* άλύπως λαμβάνουσι. διό δει σχοπεΐν ποιους τών άν&ρώπων φλεβοτομήσομεν,1 ποίοις δε το καθαρτικόν δώσομεν φάρμαχον. εφ ών μεν ουν η δύναμις είη ρωμαλέα, χενωθεντων τών λυπούν των αι νούσοι παύονται * έφ ών δ9 ασθενής άμα τοίς λυποϋσι χνμοίς χενωμένοις, και αύτη διαλύεται, χαΐ ού χρη τούτο ποιείν, μελητέον δε άεϊ οίς είη ωφέλεια μείζων και πας ό βλάπτων και λυπών εκκενωθη χυμός * ϊνα δε τούτο γένηται, πρώτον μεν δει προσκέψασθαι, εί έπιτηδειως ό χάμνοιν εχει προς την κάθαρσιν. οιΖ γάρ εξ άπεχβιών πολλών η 1. Haec vid. I. aph. XXV. 2. Haec I. aph. XXIII. re- periuntur. deinceps ipfe differet, abfolvuntur. Hoc tamen inprimis fciendum eft plerosque paratiores ad venae lectionem effe quam alios; quosdam vero ad purgationem; ut alii quidvis potius quam venae lectionem patiantur; qui- dam alia omnia quam ut bibere medicamentum velint; imo vero funt quibus purgantia medicamenta ftomachum fubvertant; alii vero fine molefiia eadem fumunt. Itaque videndum eft quibus hominibus fanguinem detrahere, quibus dare medicamentum purgans oporteat; atque in iis, quorum vires firmae robuitaeque funt, fi evacuati fint noxii humores, morbus ceffat; in quibus vero funt infirmae atque imbecilles, una cum humoribus noxiis, qui evacuentur, ipfae quoque diffolvuntur; id quod non eft ullo modo faciendum, fed fludendum perpetuo eft ut inde major utilitas exiftat, omnisque uoxius et moleftus humor evacuetur; quod ut fiat, intueri prius diligenter oportet aptusne aeger ad purgationem fit nec ne: qui enim mullis cruditatibus aut glutinofis craflisque abundant Ed. Chart.^YIN. [523.] γλίσχρων ή παχιών εδεσμάτων, οΐσαύτως δ£ και οΐς υποχόν- δρια διαιεταμενα πεφύσηται ή νπερβαλλόντως εστί θερμά και πυρρωδη τά ούρα καί τις των σπλάγχνων φλεγμονή, πάντις ουτοι προς τάς καθάρσεις ανεπιτήδειοι* λεπτύνειν δνν χρή καί τεμνειν τούς παχείς και γλίσχρους χυμούς εν τω σώματι καί τούς πόρους, δι ών ουτοι μεταλαμβάνονταί τε καί ελκονται προς των καθαρτικών φαρμάκων άναΰτο- μούν. ει1 δε μή τούτο ποιής, ai καθάρσεις δυσχερως άπαντωσι μετά στροφών καί ιλίγγων καί άσης καί δυσκο- λίας. καί τοντ εστι το παρ3 Ιπποκράτει γεγραμμενον, οκού2 τις αν βούλεται καθαίρειν, τά σώματα ενρροα ποιείν, είτε δι εμετών είτε καί διά υπαγωγής γαστρός εθε- λοις καθαίρειν. τούτο δε νόει εν τοίς χρονίοις νοσήμασιν* εν δε τοίς ό'ξεσιν ούκ εγχωρεϊ γενεσθαι, αλλά κατ άρχάς ευθύς χρή καθαίρειν, ήν όργα ως λεχθήσεται. άναμνήσω δε σε3 νυνί εις πολλά καί μεγάλα χρησίμου πράγματος, Ο- Ι . Vid. I. aph. XXIV. 2. Ex translatione lat. verbum δκου in οτε mutandum conjeci ob idque conjunctivum repofui, quamvis non femel illa eadem verborum conjunctio in aphorif- mis occurrat. 3. Corr. σϊ pro ημάς. faecis, quibus item hypochondria funt diftenta flatibus aut urina fupra modum calida et ignea aut aliqua vifce- rum inflammatio, ii omnes ad purgationes inepti funt. Quamobrem glutinofos cralfosque humores, qui in corpore fint, attenuare oportet et meatus eos, per quos illi a medicamento purgante traducuntur et trahuntur, aperire; quod niii feceris, aegre et molefte purgatio procedet, ut et tormina et vertigines et anxietatem et fummam mole- iliam fit allatura; idque eft, quod Hippocrates literis coniignavit: corpora quum quis purgare volet, ea fiuida faciat oportet, five vomitibus, five alvi fubductione pur- gatio facienda fit: quod etiam in morbis diuturnis intel- ligendum eft; iiquidem id in acutis ufu non venit, fed in ipfo ilatim initio purgatio adhibenda eft, ii materia tur- geat, ut poilea dicetur. Nunc autem rei, ad multa magna- Ed. ChartVIlI. [523.] περ εν τω κα&αίρεσ&αι και φαρμακευεσ&αι, ά ταυτά έστι συμβαίνει.1 ου μεμνησΰαο διά παντός αξιώ. του σώμα- τος ημών νόσω παρασκευής μετέχοντος ενίοτε εγγύς του συμπληρω&ηναι, εί τι2 των εξαν&εν προσίει την αυτοϋ διά&εσιν εξελέγχει, και τοΰιό γε η πυρετόν άνάιβαν η κεφα- λαλγίαν η κατάρρουν η βηγα η τι των ίχλλων κίνησαν, μετά τανία δε οΐ άνϋρωποι παρά την παρασκευήν της νοσώδους διαϋεσεως άσ&ενονσι μετά κινδύνου, ότε ούτε δρόμος έποίησε την νόσον ούτε άλλη κίνησις ισχυρά ούτε άκρασία ουιε χρΰξις ούτε ϋάλπος ούτε αφροδίσια ούτε οίνος ούτε άλλο των τοιουτων. ουδεν γάρ αυτών ικανόν εστι κατά την εαυτου φνσιν άσ&ενειαν σφοδράν έργάσασ&αι, αλλά η πυρε- τόν εφήμερον η άλλο τι όλιγοχρόνιον. διό ιστέον ότι τοιαΰ- ται ουκ αιτίαν , αλλά προφάσεις μάλλον γίνονται των νοση- μάτων, αύται δε προφάσεις είσϊ πολυειδείς ως δρόμοι και ±. Corr. delet συμβαίνει. 2. Corr. τε in τι mutavit. que utilis, quod in purgatione adliibenda et 4n medica- mentis dandis, quod quidem idem eft, contingit, te ad- monebo, quam femper tibi haerere in memoria pervelim. Quum noftrum corpus ad morbofam affectionem paratum fit, ut illa in eo fit, ut prope confecta fit, fi quid ex- trinfecus accedat, illam affectionem arguit et apertam fa- cit, ac vel febrem accendit vel dolorem capitis aut de- ilillationem aut tuflim aut aliud quidpiam movet; deinde vero homines ex illa morbofae affectionis praeparatione cum periculo languent, quum neque curfus, neque alius validus motus, neque intemperantia, neque refrigeratio, neque calefactio, neque res venereae, neque vinum, neque aliud quid hujus generis morbum excitarit; propterea quod nihil horum fatis eft, ut fuapta natura vehementem imbecillitatem gignat, fed vel epliemeram febrem vel quid tale, quod ad exigui fpalium temporis perduret, afferre pollit; proinde non eft ignorandum has non eife caufas, fed potius occafiones morborum. Caeterum eae occafiones funt multiplices, ut curfus, luctae, pancratia, res vene- Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [523.] πάλαν καί παγκράτια , αφροδίσια, τρίψις, εγχαυσις, ψυξις^ αγρυπνία, θυμοί, λυπαι, φόβοι, επί τούτων di τά αφρο- δίσια το πνεύμα ταράττοντα διά το μη υπό χαχοχυμίας σννεστάναι την νόσον, ούχ αιτεί την χάθαρσιν. βραγχα- λί'ονς di καί σπλ^νώ^? ίάσασθαι προσηκει, λειφαίμους δί, τουτεστι τους ενδεες έχοντας αΤμα χαί πνευματώδεις καί ξ??ρά βησσοντας καί διιρώδεις ου χρη, άλλα περί πνευματω- δών y ήτοι εμπν εν ματωμένων εστϊν απορία. εχονσι γάρ πολ- λάς αιτίας ώς τινας φανηναι δεόμενους φλεβοτομίας, τί?α£ <5ί χαθάρσεως, τ<νάς· d’ άλλον βοηθήματος, όμως δε μη- δέν πράξεις άνευ διορισμού, fi /u>J χ?ίλθ4£ πολλά' χαχώς ποιείν κατά τ/jr τέχνην, εγώ δε θαυμάζω της ακρίβειας τόν 'Ιπ- ποκράτην χάν το7ς άλλοις άπασινί ονχ ήκιστα δε καν τιρ μη παραλιπειν εις ενδειξιν τον διαφεροντα σκοπόν τον κα- θαίρεσθαι, ονχ εφ* ενός μόνου η δυοίίν, άλλ* επί πάντων απλώς τών νοσημάτων, οΰτος δε κατ’ αυτόν εστιν ό από της ισχύος της διαθεσεως λαμβανόμενος, ον άπαντες σχε- reae , frictiones, aeAus, refrigeratio, vigiliae, irae, triAi- tiae et timores; ex iis res venereae, quae fpiritum per- turbant, quia morbus a malitia humorpm non eA exortus, purgationem non poilulant; raucos vero ac lienis vitio laborantes purgare convenit; in quibus autem exigua in- eft copia fanguinis et fpirituoA et qui tufliunt, nec quidquam rejiciunt, quique iiticuloii funt, non item; fed de fpirituoiis aut inflatis quaeAio eA: fiquidem multae caufae funt, ut quidam venae fectionem, quidam purga- tionem , quidam aliud denique remedium exigere videan- tur ; nihil tamen, nifi adhibita diAinctione, faciendum; niA velis mullos in facienda medicina errones commit- tere. Equidem Hippocratis diligentiam cum in aliis re- bus omnibus tum vel maxime in eo commendo, quod fcopum eum, qui non in uno alterove morbo foium, fed in omnibus ad purgationem indicandam praeAet caeteris, non omiferit. Is autem ex ipfius fententia eA, qui ab affectus magnitudine fumendus eA, quem omnes fere ne- ΠΕΡΙ XTMSIJX MOMNHMA A, Ed. Chart. YIII. [523.] ^ ^ ^ δον nuQtidov. εμπειρικοί di εηί τή πληρωθική καλουμένη συνδρομή κενωσιν εαυτούς τετηρήσθαί φασιν αντίκρυ ς λε- γοντες, ώς εις ονδεν άλλοτιοϋν περί τον κάμνοντα γιγνο- μεντην βλέποντες ini το κενούν πορεύονται. και την φλε- βοτομίαν ενίοτε, καίτοϊ μή παρουσης τής πληθωρικής συνδρομής, χρή παραλαμβάνειν. ει γάρ ισχυρόν είη τό νό- σημα και ρώμη δυνάμεως ουκ εστιν όστις ουκ αν φλεβοτο- μήσειε των όμιληκότων1 το7ς εργοις τής τέχνης, ώσπερ δε ή φλεβοτομία διά τε πλήθος αίματος και ίσχνράν νόσον, ούτω καί ή κάθαρσις διά τε πλήθος έτερον χυμού και ισγνν νοσήματος, περί δε φλεβοτομίας εν ετερω μοι διή- ρηται λόγω, καν τοίς εξής είρήσεται. περί δε τής καθάρ- σεως νυνί δίειμι. εστι δε χρεία αυτής τόϊς κάμνουσιν οΰχ ώς τό λυπούν περίττωμα καθαιροΰσης μόνον, άλλα και ώς άντισπαύσης τε καί κένωσης, αύτίκα μεν ούν τον νδρωπα δει ευθύς κατ άρχάς θεραπενειν. όταν μεν ούν ονστή, 1. Eadem de re verba fecit lib. IV. meth. medendi VI. glexerunl: atque empirici quidem ajunt, fe obfervaife, evacuationem tum denique faciendam eile, quum fuua ille plethoricus concurfus, ut vocant, factus fit, ac per- fpicue fatentur fe in niliil aliud, quod aegroto accidat, intueri; fed ita ad evacuationem accedere et tamen fit interdum, quum non adiit plethoricus concurfus, ut mit- tendus fanguis fit. Si enim morbus vehemens fit vires- que aegroti robuftae, nemo erit, qui in medicina facienda iit exercitatus, qui non eife mifiurus fanguinem videatur: ac quemadmodum fanguis propter magnam ipfius copiam et morbi magnitudinem mittitur, fic purgatio propter alterius cujusdam humoris redundantiam et morbi robur adhibebitur. De venae autem fectione eit a nobis in alio libro difputatum et idem deinceps differetur; nunc vero de purgatione loquemur, hac autem opus habent aegroti, non modo quia humorum redundantia, quae noxia eft, expurgetur; fed etiam ut avertatur et evacuetur, atque hydropi quidem ftatim in principio adhibenda curatio eil; Ed%Chart. VIII. [523.] f πρότερον δει προστι&ε'ναι άπερ διά της έδρας το φλέγμα άγωσιν, επειτα δε τά διά των εμετών κενωτικά. ετι δ£ το7ς άποφλεγματισμο7ς χρηστέον το7ς τό φλέγμα εκ της κε- φαλής εξάγονσιν, δίαν δε 6 φλεγματικός χνμός εις όλον τό σώμα άναδο&η, τότε χρη τό σώμα τ/j καϋόλου εκκα&αίρειν φαρμακία, αλλά και τά τμητικά φάρμακα χρησιμεΰουσιν, ώς ιό πάχος διαλυ&ζ των χυμών και τά ουρά διαχωρζ, οντω δε και τον καλούμενον 'ίκτερον κατά πάντας τρόπους ΰεραπενομεν, διά της φαρμακίας, δι εμετών, διά ουρών, δι υπερώας, διά ρινών και ενί λόγω διά τών άνω καί κάτω, οπερ εν το7ς σφοδρο7ς και ίσχυρο7ς νοσημασιν άπασι σχεδόν εκ κακοχνμίας γινομενοις φαίνεται ποιητεον. τρι- χώς γάρ έκαστον νόσημα ισχυρόν γίνεται η διά τό κύριον μορίου πεπον&ότος η διά τό μεγε&ος της δια&εσεως και διά κακοηΰειαν αυτόν. καί τοΰιων απάντων εμνημόνευσεν ο παλαιός εν τώ περί ελκών, οπού περί κα&άρσεώς φησι ubi vero confliterit, inprimis addenda erunt quae pitui- tam per fedem educant; deinde utemur iis, quae excita vomita evacuant, tum ufus eorum erit accommodatus* quae ad evocandam ex ore pituitam valent, ut a capite pituita detrahatur; at ubi humor pituitofus in totum iit corpus diitributus, tum corpus erit eo expurgandum me- dicamento, quod illi univerfo expurgando fit, quamquam ad craflos humores incidendos et ut urina procedat, etiam medicamenta, quae incidendi vim habent, erunt nobis ufui atque adjumento. Eodem quoque modo morbum quem regium appellant, omnibus admotis remediis cura- mus, ut purgatione, vomitibus, provocata urina, per pa- latum , per nares et uno verbo per fuperiora et per in- feriora, id quod in omnibus fere vehementibus valenti- busque morbis* quos malitia humorum procreavit, efie faciendum videtur. Caeterum morbus omnis tribus modis magnus efficitur aut propter ejus partis, quae affecta eft, nobilitatem aut propter affectus magnitudinem aut pro- pter ipfius malitiam: horum omnium Hippocrates in libro de ulceribus mentionem fecit, quo in loco de purgatione Ed. Chart. TIII. [523. 524.] f τάδε, κά&αρσις γάρ της κάτω κοιλίας, φησί, συμφέρει το7ς πλείστοισν τών έλκέων και εν τρώμασιν και * Ιν κεφαλή εονστ] καί εν κοιλίτ] καί εν άρ&ροισι καί το οστουν σφακε- λίσαι κίνδυνος. * * # * συμβουλεύει γοΰν * Ιπ- ποκράτης κα&αίρειν καί τον πλεονάζοντα κενουν χυμόν* καί τούτο ποιήσεις ποτέ μεν τη του αίματος άφαιρέσει, όταν ουτος ό χυμός κρατη, ποτέ δέ ήτοι 'ξαν&ής η μελαί- νης χολής η φλέγματος αγωγόν δώσης φάρμακον. μάλιστα δέ της κακοχυμίας συμπαρουσης η πλη&ους η φλεγμονής ή ερπητος η τίνος ετέρου τοιούτου, ώστε ο]φελίμους είναι τάς καϋάρσεις έν τώ τών νοσημάτων μεγέ&ει καί Ίφ* ών η περιουσία τών χυμών έστι παμπόλλη. είσί δέ τινες οΐ ωη- Φησαν πριν ουτωΖ κενώσαι το πλεονάζον η διά φλεβοτο- μίας W διά κα&άρσεως, οτι δει ΰερμαίνουσι χρησ&αι καί ουτω διαφορείν, άλλέ επίσπασαν μάλλον η κένωσαν διά του 1. Corϋ, quidem copulam xal linea fubnotavit, 2. Corr. ουτω pro τούτων, * Of βϋ "Ji \ . ' ■ 1- · 'f fcripfit haec: purgatio, inquit, per alpum plurimis ulce- ribus confert ; itemcjue tulneribiis capitis, ventris, articu- lorum et iis omnibus in quibus periculum efi, ne os cor- rumpatur. # Hoc igitur nobis coniilii dat Hippocrates, ut purgemus ac redundantem humorem evacuemus; idque modo fanguinis detractione, quum is caeteros humores fuperet, modo medicamento purgante, quum aut flava aut atra bilis aut pituita redundet, prae- fertim vero ii malitia humorum adjuncta fit aut plenitudo aut inflammatio aut herpes aut aliud quid hujus generis: quocirca ilatuendum efi;, purgationes efle perutiles et quum morbi magni funt et quibus permagna efi; humorum juncta redundantia. Non defuerunt tamen, qui hanc ha- buerint fententiam, priusquam ita aut fanguinis miflione aut purgatione educas id, quod fupervacaneum efi, cale- facientibus utendum eife, atque ita difcutiendum. Sed illi materiam ad locum affectum attrahunt potius, quam ut per cutem inaniant: perfpicuum enim efi, tum [524] denique CALENUS TOM. XVI. 1ΐ4 ΓΑΛΗΝ Ο Τ ΕΙΣ ΊΟ 1ΠΠ0ΚΡΑ ΤΟ ΤΣ Ed. Chart. ΥΙΪΙ. [524.]^ δέρματος, ίσμεν γάρ οτι δει1 μετά την του δλον σώματος χάβαρσιν χρησ&αι τοις τοπικοίς βοηϋημασι και φλεβοτο- μία χρώμε&α και κα&άρσει και κλυστηρσι και ασιτίάις, όταν ημιν το παν σώμα φαίνηται2 πλη&ωρικόν και κακύ- χνμον ύπαρχον. εΐ δε μηδέτερον εϊη τούτων επί3 iijl· διά των τοπικών ίασιν εύ&έως άφικνοίμεϋα. επειδή γάρ η τέ- χνη ιατρική εργον εχει άπάσας των μορίων του" σώματος τάς κατά φνσιν ενεργεί ας σώζειν μεν δπόταν διαφ&είρσινιο, φυλάττειν δε οπότε σαιζοιντο, τούτων d’ επομένων τη φυ- σική του σώματος κατασκευή ιαύιην άναγκαίόν έσιιν φν- λάττειν τε παρούσαν, άναχιάο&αι δε διαφϋειρομένην. πρώ- ται μέν των ενεργειών ύπδ των ομοιομερών μορίων αποτε- λούνται, ai δεύτεραι δέ διά των οργανικών, δίο σκεπτέυν τά υγρά τά Ί^ερΙ το σώμα εΐ'τινα τήν ωφέλειαν η την βλά- βην εργάζεται το7ς μορίοις αυτού. της κεφαλής γόύν μό- νης- αίσϋανόμεθά ποτέ βαρυνομένης ποιεί ελκώδη ττνά αί~ 1. Corr. ϊσμεν pro εϊζ μϊν, additis verbis οτι δti.> 2· pofui conjunctivum pro indicativo. 3. Leg. lib. de venae Tectio- ne IV. medicamentis uti, quae ad locum iint accommodata, nos debere, quum univerfum corpus iit expurgatum. Jam vero venae Tectionem adhibemus, purgationeque et clyfte- ribus utimur et inediam imperamus, quum univerfum corpus plenum aut malis affectum humoribus videtur. Si neutrum horum fubiit, tum ad remedia loco imponenda ilatim confugimus; et quoniam hoc artis medicae officium eft, omnes lingularum corporis partium naturales actiones recuperare, quum illae corruptae iint; easque cultodire, quum iint integrae, aeque naturalem corporis fabricatio- nem confequantur; profecto et ipfam quum adeil, tueri, et quum corrupta iit, recuperare neceffe eft; principes autem functiones a partibus limitibus inter fc perficiun- tur; fecundariae vero ab organicis; proinde fpectandum eft, qui humores iint in corpore, quamque utilitatem aut damnum partibus afferant. Itaque interdum folum caput gravitate tentari fentimus aut affectione quadam ulceris Ecl. Chart. VIII. [524.] σθησιν ελχοΰσης η των μυών των κροταφιτών τεινομε'νων, ήτοι γε απλώς η μετά θερμασίας πλείονος. οντω δε και καθ' ήπαρ και σπλήνα και γαστέρα και πλευράς και διά~ φραγμα βάρους αίσθανόμεθα. πολλάκις δε και κατά το στόμα της γασιρός ήτοι βάρους η δηξεως η ναυτίας η άπο- στροφής σιιιων η όρεξεως παραλόγου γίνεται τις αίσθησις προς τουτοις και όδνναι καθ' ότιοϋν ερείδουσαι μόριον. τούτο δε ποιεί η χυμών πλήθος άθρόως υπενεχθεν η πνεν- μα φνσώδες και ενδείκνυται κενωσιν. είσί δε ποιε και δνσ~ κρασίαι ψιλαί άνευ χυμών, και ποτέ μετά χυμών και ταΰτα πάντα κενωσιν χυμών λνπονντων η ατμών σημαίνει. η δε κενωσις άπαλλάττει τών νοσημάτων και των παθών' τον άνθρωπον. καί αρκεί καθηραι καί τρί\ραι καί λονσαι και χρίσαί τινι διαφορητικώ φαρμάκω. επισκοπεΊν δ* άμα τοίσ- δε δει καί την ηλικίαν τε καί φυσιν τον κάμνοντος, ώραν τε καί χώραν καί τάλλα οσα ηδη άνω λελεκται. εχει di fenfum referente conflictari; aut mufculos temporales ex- tendi idque vel abfolule vel cum majore calore quodam: ita etiam in jecore, liene, ventriculo, coitis ac fepto transverfo gravitatem perfentimus, faepe etiam in ore ventriculi fenfus quidam gravitatis aut morfus aut naufeae aut averfionis ciborum aut cujusdam abfurdi appetitus ob- oritur; praeterea vero fixi in parte quapiam dolores: cujus rei caufa efl aut copia humorum quae confertim illuc comportata eft aut fpirilus llatuofus, idque evacua- tionem eife faciendam indicat. Sunt etiam interdum nu- dae quaedam intemperies vacantes humoribus, interdum cum humoribus conjunctae, baecque evacuationem hu- morum corpus affligentium aut vaporum indicant omnia; ipfaque evacuatio hominem a morbis affecLibusque liberum reddit, ac fatis eft purgare, frictione balneoque uti et difcutienti medicamento quodam inungere. Cum his au- tem fpectanda eft aetas naturaque aegrotantis, itemque anni tempus, regio et alia, quae fupra memoravimus. H 2 Ed. Chart. VIII. [524. ] δυσκολίαν ή έννοια τού πεπον&ότος τόπου, όντως1 δε γνω- ρίζεται f ως οισ&α , δεδείγβαι ήμιν εν τή ιδία περί τού- των πραγματεία, εκ τε των εκκρινομενων καί των επιστρε*- φομενων τοϊς πάσχονσι με'ρεσι καί * *. των ενεργειών της βλάβης, εν οΤς περιεχεται καί τα παρά φύσιν χρώματα καί τά σχήματα. οπότε ονν πάντα γνώρισες , ίσϋι κενωτεον είναι. καί ηγού t όταν τό προς δυναμιν πλή&ος σνστη, ούχ οΐόν τε ίάσασ&αι ταχέως αυτό, συγκαταλνομενης ενίοτε τή κε- νώσει της δννάμεως. ενιοι μεν ούν επί ταις κενώσεσιν αύ- τίκα πάντοίν άπαλλάττονται των οχληρών, αλλ* ονδε ίσασι τάς δια&εσεις αυτών οι ιατροί πάντες, ούτε εί γινώσκου- σιν εύ&έως διαγινώσκειν δύνανται. # ^^ μήτε γάρ εκεί είσβλεπειν είς τούς ιδρώτας μήτε εις τάς όσμ,άς χρή. πρώτον μεν ονδεν ενταύ&α δεικνύονσι καί ού ταντόν εστιν ιδρώς τε καί οσμή, ΐδρώς γάρ εστινa νγρότης λεπτή καί εκ τών χυμών αυτών γινόμενη * οσμή δε οΐον καπνότης 1. contra Julianum VIT. At hic magia arridet οιιτος, 2, Corr. verba /uq ίστιν uncinis incluiit. „ λ ?. ' ’ ' } Λ . . 't '· ία -■< .f . J. ' ’ Γ.)ιν I iil i s( Caeterum cognitio loci affecti difficilis effe folet; cogno- fcitur autem affectus locus, ut icis a nobis effe in eo opere, quod de locis affectis edidimus, demonftratum , ab excretis, ab iis, quae affectis adnafcuntur partibus et ab actionum noxa; ad quae aggregantur colores, qui praeter naturam funt et figurae, quae quum omnia compereris, fcito evacuationem effe admoliendam ac puta, quum ea plenitudo, quae ad vires pertinet, fuerit, fanari eam con- tinuo non poffe, quod cum ipfa evacuatione vires una interdum exfolvantur, quamquam inventi quidam funt, qui ffatim poft evacuationem fint ab omnibus moleftiis liberati, verum neque omnes medici illorum affectiones norunt, neque ii norunt, a caeteris diftinguere ffatim pof- funt. * * * * Nam neque in fudores, neque in odores illic intueri oportet; inprimis enim nihil ibi indicant, ac fudor et odor non idem eft, quum fudor iit tenuis humiditas quaedam et ex i piis humoribus profici- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 524. ] - > τις εκ .της τον χυμόν ουσίας αναλυόμενη, διό ου χρή προς τα τοιαύτα νούν έχειν> άλλα τά φάρμακα έπανορ&ώσαι.τ δέδεικται γάρ πάντα τά κα&αίροντα φάρμακα κακούσ&αι την γαστέρα και μάλιστα αυτής το στόμα, διότι νευρω&έ* στατόν εστι και αισ&ητικώτατον και διά ταΰτα τά ευώδη μίγννται όπως μη μόνη και άκραιφνης η δύναμις άπτοιτο του στόματος· εισί δι μ μίγννται σπέρματα την δνναμιν των φαρμάκων άμβλύνοντα καί την ενέργειαν αυτών μη κωλύοντα, λεπτυντικης καί τμητικης όντα δυνάμεως. δεέ δε καί τά καθαρτικά μιγνΰμενα όμονοειν άλληλοις * εί δε μη, άνωμάλως η κένωσις γίνεται. άλΧ ουδέ πάντας οπωσ- ουν διακειμένονς κα&αρτέον, ούτε εν άπάση ωρη ούτε οπη καί τυχοι αύτίκα. πρώτον μέν τούς νγιαίνοντας καί μηδέν περιττόν έχοντας ού χρη κα&αι'ρειν. τι γάρ δη προσηκει οικείαν τε καί άμεμπτον καί μη νοσοιδη ουσίαν άφαιρεΐν; μάλλον δε βλάβη ού σμικρά, πλην καί τούτο ποιείν συν 4, Vid. Oribasii VII. Collect. XXV* fcatur; odor ‘vero veluti fumus quidam ex liumoris mate- ria refolutus, proinde ad haec adhibere animum non oportet, fed corrigenda medicamenta funt, iiquidem do- cuimus omnia medicamenta ventriculum, praefertim vero ejus os, propterea quod maxime nervofum iit et fenfu praeditum, laedere, quamobrem odorata admifceri folent, ut ne fola medicamenti facultas ventriculi os attineat, u / admifcentur autem femina, quae vim medicamentorum obtundant, ipforumque actionem non impediant, quaeque attenuandi atque incidendi vim habeant, praeterea vero, quae admifcentur, libi invicem confentiant, aliaque in- aequaliter fit evacuatio, neque vero omnes, qui quoquo- modo affecti fint, nec quocunque tempore, nec fiatim ubi contigerit, purgandi funt. Ac fanos quidem et in quibus nihil redundat, purgare non oportet, quorfum enim decet accommodatam naturae et culpa vacantem et non morbofam materiam auferre? Inio vero praeterquam quod id cum moleitia et labore facis, non mediocris noxa Ed. Cliart. ΥΙΙί. [524.] πόνω. παν γάρ το βίοι τι ποιούν καI πόνους καί κόπους, καί ποτέ λειπο&υμίας και εκλύσεις των μορίων και άλλας δνσχερείας φέρει, κενώσεις μέντοι, αλλά και οικεΐόν τι και ουσιώδες άφαιρήσεις. fi δε 6 άνϋρωπος φλέγματός re εχει ή χολής ή άλλην τινά χυμών πλεονεξίαν, τότf εύκαιρον κα&αίρειν. τούς μεν ονν παχύς χυμούς δει λεπτννειν και τέμνειν τούς γλίσχρονς. τούς δέ άλλους κινούν καί δι άμ- φοτέρων γάρ ai κα&άρσίις1 καί τή φύσει και τω φαρμάκιρ καλώς γίνονται,a ράον δέ και μάλλον γίνιται κα&αιρούμε- νον, άτε δή λυπηρόν απέρχεται, φυλάττιιν δί δει, ως εϊ~ πον, τούς παχύς και φ&ινώδεις τάς έξεις, φνλάττειν δ£ καί χρή τάς των ωρών μεταβολάς εξαπιναίους, καί οσα άστρων έπιτολαί καί δύσεις μειζόνως τρέπουσι, λέγω δε άρκτονρον καί ΊΊλειάδα καί τροπάς καί ισημερίας καί κύνα, περί ού εϊρηκεν αυτός εν τώ περί3 ύδάτων, αέρων καί τόπων, oiy.r- i. Corr. jubet deleri γάρ ai χα&άρσεις, itemque» 2. «ά- λως γίνονται. 3. Liber quidem ille hie verbis tantum inferi- V . ‘ *·':-· t . ‘'A J W&SSM confeqnetur; quicquid enim per vim quidpiam facit, id dolores, labores, interdum vero etiam animi defectiones ac partium exfolutiones aliasque moleftias invehere con- fuevit. Evacuaris tu quidem, fed quidpiam naturae ac- commodati et quod rei elfentiam attingat, detraxeris. Ve- rum ii in homine, aut pituita aut flava bilis aut alius quispiam humor redundarit, tum erit opportuna evacua- tio. Sed tamen craiTos humores attenuare ac tenaces in- cidere plane decet*, alii vero evacuandi funtj utrisque enim auxiliantibus, et natura et medicamento, recte fuc- cedit purgatio, eaque facilius ac melius peragitur, quum molefta materia fecedit. Sed ut monui, obfervare eos oportet, qui pingues funt, et quorum tabidus eft habi- tus; temporum quoque anni repentinas mutationes, aftro- rumque ortus et occafus, a quibus tempora valde immu- tantur , arcturum dico, vergilias, folftitia, aequinoctia caniculamque obfervare par eft, qua de re ipfe in libro de aere, aqua, habitationibus, locis et regionibus, men- σίο;^καΓ^ων. [ πρϊΐ γάρ χαταστήναι χαλάς ον συμφέρει χενοϊν. ιν di ταΐς χάτω φαρμαχίαις αιμορροΐδας δα φυ- λάττεσθαι χαϊ γνναιχεΐον ρουν αιματώδη, χαι υσοι τινες μώδεις είσϊ χαϊ διαρροϊχοί χαϊ ελχούνται τά έντερα, χαϊ οσοι £ηρ«ς ™νυ τάς χοιλίας έχουσιν. εν δε ταις άνω τας Βηχας, τά άσθματα καί τά είσω ΐλχη * του μέν τουπνευ- μονος την (μ&1σιν,χ του δε ήπαιος συντηξτν χαι αίματος* ητΰσιν χαι εϊ τινα των χατά γαργαρεωνα η (f-αρυγγα η τράχηλον νοσημάτων ενοχλεΐν έιωθε. προσέτι δε χαι χαρ διαλγίαι χαι το μήτε2 χατασχεΐν αιτίων μήτ’ άν εξεμεσαι. χαθαίρονται μεν ουν οί φλεγματίαΐ άνω. οΐ δεχολωδεις χάτω χαι μάλιστα οΤς μέλαιναν χενοΰν άρμοζα, ουχ* απλώς δε δει όταν4 χρεία χενώσεως επ' αυτήν παραγινεσϋαι, ptus eft: de aere, aquis et locis, ied translatione tenus retinui τόπων v.itl χοίρων, licet alius quidam corr. liaec verba probaverit. 1. Corr. w&loiv pro φνοιν. 2- Corr. μη dh in μήτε mutavit. 3. Quorum mentionem fecit 11. in VI. Epid. XXXII. 4. ου τως magis quam όταν mihi placet. tionem fecit, prius enim quam probe conftilennl, non eft accommodata evacuatio. Age vero in iis purgationibus, quae per inferiora fiunt obfervandae funt haemorrhoides, fluor muliebris, itemque omnes, qui crebra defidendi cu- piditate urgentur, quem morbum tenefmum vocant*, qui- que alvi fluore tentantur et quorum inteftinum ulceratur, quorum denique iicca mirum in modum alvus eft*, m pur- gationibus vero, quae per fuperiora fiunt, obfervabis Luf- fes, afthmata, interna ulcera ac pulmonis quidem tabem, jecoris colliquationem, fanguinis fputum et fi quem in gurgulione aut faucibus aut cervice morbus exercere con- fuevit, huc accedunt oris ftomachi dolores et quum ci- bum homines non continent, nec tamen ipfum vomitu rejiciunt. Itaque pituitoQ per fupernas partes, biliofi per infernas purgandi funt, praefertim quibus atra bilis eva- cuanda eft. Verum ubi opus evacuatione eft, non debe- mus ipfam ita abfolute ftmpliciterque admovere j led dili- Ed. Chart. ΤΙΠ. [524.] αλλά προσδιορισάμενον όπως ταύτην ποιησομεν nui όποια προσηκεν είναι τά χενωθησόμενα καί χαθ* ο τιχ χωρίον εν τε τίνι χαίρω καί μέχρι πόσου, το μεν ονν ως δει2, τοιόν τε σημαίνει, τάς άφόδονς άναστομωτεον. ού μην απλώς καί ως ετυχεν «λλ* ως δει, τούτο δε σημαίνει τον τρόπον δι ου ποιησόμεθα τάς κενώσεις, οΐον επί των κατά γαστέρα διά κλυστηρος, διά βαλάνου δι ύπηλάτου φαρμάκου και καθ' έκαστον αυτού δι ώντινων, καί γάρ κλυστήρες πυ- λυειδώς συντίθενται καί οι βάλανοι καί τά φάρμακα τα ύπηλατα, το δε όποια* ποιόν των κενουμενων δηλοι, ΐνα ίδωμεν πότερον υδατώδη καί λεπτόν η φλεγματώδη χυμόν η πικρόχολον η μελαγχολικόν η τινα τούτων η καί πάντας κενούν εστι βελτιον. το δε καθ’ ό τι χωρίον4 το μέλος ση- μαίνει του σώματος δι ού χρη κενούν. καν γάρ οτι και 1. voculam οτι commate diftinxi. 2. Corr. quidem δπως praefert, fed ego quod ex fequentibus quidem apparet ώς δει orationi accommodatius duco. 3. Corr, otcqXci pro otu, 4. Corr, οτι χω^Ιον pro οποί, gentes expendere, quomodo ea facienda iit et qualia fu- tura ilnt ea, quae fumus evacuaturi, et per quem locum et quo tempore et quatenus educenda. Ac quod diximus, quomodo facienda Gt, Ggnificat tranGtus aperiendos, id- que non Gmpliciter efe ut fors fert, fed ut decet, quod nobis GgniGcat modum, quo ad inanitionem faciendam utamur, ut exempli gratia in iis, quae ventre continen- tur , per clyfteris glandisque ufum et item medicamentum, quod alvum fubducat et haec Ungula per certa quaedam, quum et clyfter et glans et fubducens medicamentum mul- tis conGci modis poflint. Quod vero diximus, qualia fu- tura Hnt, quae evacuanda funt, intelligimus attendendam eife qualitatem eorum, quae evacuantur, ut nofcamus, aqueumne et tenuem , an pituitofum, an biliofum melan- cholicumve humorem praeftet educere. Jam quod dixi- mus, per quem locum huc pertinet, nobis fpectandum eife, per quam partem evacuare oporteat, quamvis enim Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [524. 525.] διά κμτω κενώσαι ηροσηκεν γνώμεν, άλλα δι ου itat των κάτω χωρίων προσδιορίσασ&αι dei’ οΐον πότερα διά κύ- στεως η διά γαστρος η διά υστέρας, καί πάλιν άνω πά- τερα διά ρινών η διά στόματος, εστι δε καί διά όλου του σώματος κενωσις* ητε1 διά ιδρώτων καί η διά της άδηλου καλούμενης διαπνοής, η διά λεπτότητα των γενομενων άό- ρατάς εστιν. όταν γάρ άρρωστία τις καϋεκτικης τον ζώου δυνάμεως εις ταυτον άφίκηται, λεπτότητι χυμόν άμα &ερ- μω πυρετώ. 2 διά μεν την άρρωστίαν άποκρίνεταί τι συνε- χώς, άόρατον υπό σμικρότητος εξω του δέρματος, ώσανεί λεπτομερών άπορρεοντων χυμών, εΐ δ£ καί το χωρίον είη θερμόν καί η ώρα τον έτους ΰερινή καί η κατάστασις &ερμη καί ξηρά, τότε δη καί μάλλον έτοιμον άλώναι τον άν&ρωπον τοιαντη δια&εσει καί ετι μάλλον εί χολωδεστερος είη τη φύσει και εί τό στόμα της γαστρος εχει άσ&ενες. τό δε εν τίνι καιροί3, σαφώς δήλοι τον καιρόν εν ω δει 1. Corr. ητε pro εϊτε. 2. Corr. πυρετφ pro ηρε&ω, Corr. iv τίνι kiuqm pro ότε. perfpectum habeamus, per inferiores partes evacuationem effe faciendam, tamen per quam ex inferioribus tentanda iit, diftinguendum eft, ut per veiicamne, an per alvum, an per uterum, rurfus vero fi per fuperiora, utrum per nares an per os; eft etiamnum evacuatio, quae per to- tum corpus fit, eaque aut per fudorem efficitur aut per eam perfpirationem, quae latere ienfum noftrum dicitur, quae quidem propter tenuitatem eorum, quae educuntur, oculorum effugit obtuitum, etenim quum [525] ejus faculta- tis, quae animal continet, imbecillitas et tenuitas humorum in idem conveniunt, eftque eis calida febris adjuncta; ali- quid femper propter imbecillitatem quidem extra cutem excernitur, verum fub adfpectum prae exiguitate non ca- dit; utpote tenues humores defluant; quod fi etiam locus fit calidus et anni tempus aeftivum et caeli ftatus calidus ac ficcus, tunc homines in hujusmodi affectionem prom- ptius cadent, ac magis etiam fi natura fint biliofiores os- que ventriculi habeant imbecillum. Praeterea vero, quod / ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΙΙΠΌΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. ΥΠΙ. [525.] κενού ν, άραγε κατ άρχάς πριν πλφθήι>αι την νόσον, όταν, ως λε'ξει, όργα. καί προς εκχρισιν επείγεται των υγρών η διοικούσα τά ζώα φύσις, η μετά το πεφθήναι τους λυπούν- τας χυμούς. τό δε μέχρι πού1 σημαίνει την ποσότητα των χενονμενων, οΐς εστοχάσθαι δει τον ιατρόν οΐον ίδρώς ποτέ δοκει ωφέλιμος είναι τώ κάμνοντι, όμως δ£ και αυτός συμμετρίας χρίζει, δια τό άμετρον αυτού διαλύει την δό- ναμιν. πολλωΖ δε μάλλον χρή τό μετράν σώζειν επί των εμού μενών και διαχωρονμενων και των διά των αιμορροΐ- δων και μήτρας κινούμενων. κενωτεον δε διά φθινοπώρου τε και ήρος οπη μη και δοκει συμφερειν, ώς νυν εϊπον. χει- μώνας δε καί θέρους ήτοι κενούν προσαναγκάζοι, χειμώνος μεν κάτω, θέρους δε άνω, ώσπερ και αυτός εν τώ περί υγιεινής διαίτης συμβουλεύει, τούτο δε επειδή εν τω χει- μώνι φλέγμα γεννάται κατά την κοιλίαν, διά τούτο εκκε- 1. Corr, μεχ^ι που pro όσα δεί, 2. Vid. Orib. VII. coi- lect. XXVI. addidimus, quo tempore fcilo videndum eiTe, quo iit tempore vacuandum, utrum in principio, antequam mor- bus concoctus fit; quum inquam, ut ipfe poit dicet, tur- get et ad humorum excretionem nos impellit natura, quae animantia gubernat, an poitquam noxii humores fint con- cocti. Quod denique diximus, quatenus, fcire debes, copiam evacuationis nobis eiTe perpendendam, cujus ha- bere rationem medicue debet, ut fudor interdum videtur efle aegroto utilis et tamen ipfum quoque eiTe moderatum oportet; propterea, quod fi immodicus fit, vires diifolvat; multo autem accuratius fervare modum decet in iis, quae vomitu rejiciuntur, quaeque per alvum educuntur, ac quae per ora venarum perque uterum evacuantur. Efl autem tentanda evacuatio autumno et vere, per quam potifli- mum partem prodelfe videtur, ut nuper dicebam; fi vero liieme et aeilate evacuare aliquid cogaris, dato operam, ut hieme per inferiora, aeftate per fuperiora id facias, idque ipfe in libro de falubri diaeta monuit, caufa efl, quia hieme pituita in ventre gignitur; quocirca jubet, eatn ΠΕΡΙ XTMSIN TnOMmiMA A. Ed. Chart. VIII. [^525.3 νουν αυτό διά των {μίτων κελεύει · του Φερους δί τήν επι- πολάζουσαν άνω χολήν άντισπάν κάτω, κα&αίρειν μίντοι τό σόμπαν σώμα βονλη&εντι σοι> {Ιερούς μεν διά της άνω, χειμώνος δε διά της κάτω κοιλίας φαρμακευτεον, ώς ίν το7ς άφορισμοίς είρηιαι. τά μεν1 γάρ εϊρηται είδη πλεονά- ζοντα η κά&αρσις ίάται διά των χωρίων η ρίπει την κά- ϋαρσιν ποιονμίνοις. ελεγε δε άκτία rj ρίπει, διά των συμ- φερόντων χωρίων· οσα δε κωλύσαι τε αύ'ξη&ηναι διά των αντικείμενων χωρίων άντισπάν προσηκει· εν μεν- τοι τα7ς λειεντερίαις ότανa ελκώσεις επιπολης ώσιν, ών αί- τιόν εστι χνμός δριμύς καί λεπτός η καί νόσος της άνω φαρμακίας χρί&ι» διά τό μάλλον επιπολάζειν η ύποχωρεΐν κάτω τούς τοιοντους χυμούς, άλΚ οΰκ εν χειμώνί γε δίδο- ται y καϋότι νυν είρηται. όταν δε 6 φλεγματικός χυμός εν το7ς εντεροις εμπεπλασμίνος είη, ουδέποτε δείται της άνω φιχρμακίας, ώσπερ εστίν τού ίμετηρίου φαρμάκου, μόνα 1, τά μίν γάς —ονμφερόντων χωςίων cancellata in S. g. legun- tur. 2* Eadem refpic. IV. apk. XII. ut vomitibus evacuemus; at aeilate vult ut bilem fuper- natantem deorfum retrahamus , verum fi totum evacuare corpus velis, aeftate per JTuperiorem ventrem, hieme per inferiorem medicamento faciendum eft, ut in aphorifmis habes. [Hae enim formae dicuntur frequenter obviae, (πλεονάζοντα) : purgatio fanat per loca, ad quae inclinat^ qui purgationem infiituit. Dixit autem, ducendum effe per commoda locay ad quae inclinat.] At quae prohibere voles, ne augeantur, ea per loca contraria revellere con- veniet et tamen in laevitatibus inteftinorum, quum ex- tremitate funt-exulcerationes, ab acri tenuique humore exortae, licet morbus medicamentum per fuperiora poftu- let, quod potius hujusmodi humores fuperfluitent, quam infra fecedant, tamen hoc hieme non eft faciendum, ut modo dicebamus ·, quum vero humor pituitofis adhaefit inteftinis, non eft per fuperiora purgandus, hoc eft per medicamentum vomitu purgans educendus. Eft enim na- Ed. Chart. VIII. [525.], γάρ εμεσ&αι πεφνχε τα κατά τήν γαστέρα* των δϊ εν το7ς εντεροις , περιεχομένων ουδέν οίονταυ δι εμετού χενώσαι. διό εν τοις της τέχνης εργοις δει προάεχειν αεί τον νουν ακριβώς, μη αμαρτάνεις, εις τούτο δε ού μικρόν συντελεί και το ε&ος, αυτό γάρ και τρόπον της κενώσεως δηλοι. οί μεν γάρ εμειν εί&ισμίνοι φερουσιν άλυπότερον τάς διά της άνω κοιλίας κα&άρσεις, οί δε άή&εις ουκ άνευ κίνδυνου καί μάλλον επ ελλεβόρου ω 1 χρήσαντο, επί πλεϊστον οί παλαιοί καί μάλιστα ’Ηρχιγενης, ού ετι καί νυν σώζεται περί της δόσεως τον ελλεβόρου η περί τού ελλεβορίζειν το βι- βλίον καί το τον νοσήματος είδος σκοπεισ&αι προ&ήκει. επί μεν γάρ τον φλεγματίας ν βέρου φλέγματος άγωγω δει- ται τω φαρμάκω* πρότερρν μεν διά τής κάτω γαστρός, ιϊτα δι εμετών, είτα δι άποφλεγματισμών. δι όλου γάρ σώματος διεσπαρμένου τού πλεονάζοντος άπάσας κενώσεις παραλειψόμεϋα. επί δε τού άσκίτον ύδερου ύδραγόν τι 1. Haeo nova manu expunguntur. tura comparatum, ut ea folum, quae in ventriculo furit, evomantur; eorum vero, quae inteftinis continentur, nihil elt, quod evacuari vomitu poilit. Quamobrem in facienda medicina mentem animumque adhibere diligenter, ne er- res, oportet; hanc autem ad rem non parum facit etiam confuetudo; iiquidem ipfa quoque modum evacuationis declarat: nam qui vomere foliti funt, eas purgationes minore cum moleftia ferunt, quae per fuperiorem ventrem fiunt; infueti vero non fine periculo id faciunt, ac ma- gis etiam quum heileboro vomitus cietur, quo remedii, genere cum veteres plurimum uii funt, tum vel maxime Archigenes, cujus liber, qui elt de lielleboro propinando infcriptus, adhuc exftat. Eit etiam morbi genus fpectan- dum: qui enim aquam inter cutem ex pituita habet, is medicamentum pituitae educendae poftulat, ac primum quidem per inferiorem ventrem, deinde et per vomitus et per ea quae pituitam per os evomant. Quum enim in corpore- fit diCperfa redundantia, omnia evacuationum ge- ΠΕΡΙ XTMSZJX ΤΠΟ ΜΝΗΜΑ Α. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [525.] δώσομε ν ' φΰρμακον, ώσπερ· χάπι των ικτερικών των χολα- γωγών. εχκαϋαίρειν δεΧ χρή καί τούτων πολυειδώς τήν χο~ λήν άνω και χάτω χαι δ ο ουρών και δο’ υπερώας καί διά ρινών. οντω δε καν 6 μελαγχολικός πλεονάση χυμός, ώς Ιν μελαγχόλία καί καρκίιω και ελεφαντι τϋ της μελαίνης χολής κενωτικόν φάρμαχον διόόαμεν,2 επιληχρίας δε φλε- γμαγωγοΊς κα&αιρομεν. είσί μεν και άνεν χυμών δνσκρα- αίαι, εν οίΐς χρη και ιρύχεσ&αι και &ερμαινεσϋαι καί ξη- ραίνισϋαι και νγραίνεσϋαι και κατά συζυγίαν ποιεΐν τι τούτων, κατά μεντοι τάς επί τοις χυμοΐζ, εί μζν εαυτω μόνω το μόριον ενεργοίη, θαρρών ποιήσεις τάς κενώσεις, ώς άν η διά&εσις υπαγορενη, συνεπιβλεπων. την δΰναμιν. εi δ* άναγκάϊον είη τδ εργον αυτου πάσι τοις του ζώου μορίοις-, ώσπερ, τό τής γαστρός ή του ήπατος, ου μικράν χρή φροντίδα ποιεισ&αι τον τόνου τής δυνάμεως, μήπως 4. 0orrt παρατίρηνται delevit ac 2, Vid. 1. VII. meth, medendi XIII. nera adhibebimus ; at hydropi afcitae medicamenta dabi- mus, quibus aqUa educatur, ile ut regio morbo correptis ea propinabimus, quae bilem ducant, in quibus etiam bilis multis modis expurganda eft, ut per inferna, per fuperna, pe*r urinas, per palatum et per nares. Eodem- que modo fi melancholici humores abundarint, ut in me- lancholia, cancro et elephantia fi ufu venit, medicinis utemur, quibus atrae bilis humor evacuetur, in comitiali morbo pituitam expurgantia medicamenta danda erunt. Quaedam etiam intemperies fine humoribus comperiuntur, in quibus refrigerare, calefacere, exficcare , humectare et aliquid horum conjuncte facere oportet; in iis autem, quae ex humoribus confiilunt, fi pars libi foli inferviat, tibi licebit audacter evacuare, prout affectio fuadebit, yiribus tamen etiam perfpectis ; fin ejus minifterium fit omnibus animantis partibus neceffarium, cujusmodi eit jecoris aut ventriculi, non parva follicitudo de virium robore ha- benda eft, ut ne una evacuatione magna affatim adhibita, refcriplit iiv d/. / Ed. Chart. THI. J 525. J καταλύσωμεν αυτόν, άθροωτερα κενώσει χρησάμενοι. εγκέ- φαλος δε δι υπερώας και ρινών καί ώτων, θώραξ di και πνενμσιν διά τραχείας αρτηρίας καί φάρυγγος.1 ούτω di τοϊς επιπολης δνσκράτοις οΐων δε7ται φαρμάκων, τοιαύτα προσοίσωμεν. 4 τους di iv βάθει προσλογιονμεθα τό διά- στημα. τά di καθ' εκάστην ημέραν αθροίζομενα εκκαθαί- ρειν δει το7ς γυμνααίοις. η di διά των βαλανείων κενωσις ον μεγάλη. καί μόνον σχεδόν τι των κατά τό δέρμα κενό7. τά di iv τώ βάθει κατεσπαρμενα vfj τε σαρκΐ καί στε- ρεο7ς όργάνοις ονκ αύτάρκως εκκενούται διά των βαλανείων. ου μην επιτήδειος η κενωσις διά των φαρμάκων καθαρτι- κών. μεγάλως τε γάρ δεομενοις χρήσιμοι καί διά χρόνων μακρών. εί δε τις εκκενοϋν εθελει ευλαβούμενος άθροι- σθηναι τό πλήθος και νοσήμααιν εμπεσε7ν, όντως ίαθητω, κάλλιστον τών ωρών εις τούτο είναι τό ίαρ-, δεύτερον τό 1. Εγκέφαλος— καί φάρνγγος cancellata reperiuntur in S. g. 2. Ead. leg. III, aph. XV. . .' ’·.·■, 7 -· ■■■ ‘- |i|| ipfum ftiifolvamus. Cerebrum aulem per palatum, nares et aures; atque thorax et pulmones per tracheam ac fau- ces expurgentur oportet. Ita etiam qui in corporis fu- perficie laborant intemperie, ii? medicamenta, quae po- ftulet intemperies, adhibebimus; quibus autem in imis corporis partibus intemperies eft, in iis ineunda eft in- tervalli ratio: caeterum quae per fingulos dies in nobis coacervantur, ea erunt exercitationibus expurganda. Ea autem quae ufu balneorum fit evacuatio, non magna eft, ac ferme quidpiam eorum, quae cute continentur, eva- cuat; quae vero in profundo corpore infunt et per car- nem funt difperfa, ac folidis partibus inhaerent, non jam fatis a balneis evacantur; neque tamen evacuatio medica- mentis facta purgantibus eft idonea: quamquam iis, qui valde purgatione indigent et ex longis etiam intervallis accommodata eft. Si vero quispiam evacuationem moliri velit, vereaturque ne plenitudo colligatur atque ita in morbos cadat, is fciat praeftantilfimum elfe ad evacuatio- ΠΕΡΙ ΧΤΜΛΝ ΤΠΟΜΝΗΜΑ A Ed. Chart. YIII. [525.] φθίνόπωρον."■ καί1 γάρ δη καί καθίσταται πολλάχις εις ϊσον τω ηρι, περί πλειάδα , ως μήτε χαλεπώς καθαρθηναί τινας καί εν δεοντι τά τον θέρους περιττώματα εκβάλλειν πριν τον χειμώνα επελθόνια πηξαι. διά τούτο δε και ήρος κα- θάρσεις κάλλισται, ότι τά εν τω χειμωνι νπογιγνομενα πε- ριττώματα εξάγουσι πριν το θερμόν κράτησαν άνακινησαι τά αυτά καί ταράξαι. χρη θε ενταύθα λογίζεσ,θαι2 τό κοι- νόν αμάρτημα κατά τά πλειστα των παθών εχάστοιε γιγνό- μενον νπό των ιατρών, χενόύντων μεν τό περιττόν) όπως δε μη γεννάτο παραπλησιον τω κενωθεντι, παραλειπόντων, επειτα3 όχόταν πίη ό κάμνων τό φάρμακον επιρροφάν χρη διδόναι. εν μεΰω δέ της καθάρσεως μη διδόναι ροφην' άλλά πολλοί των ιατρων} όταν κενώσοτσι, τρεφονσι δαιρι- λω£. ό δ eΙπποκράτης ελασσον άξιοι διδόναι. η γάρ τ οι των χαθάρθεντων σωμάτων δυναμις εν τη καθάρσει χεχμη~ 1. Yid. Orib. VII. Collect. XXVI. 2. τό χοινον—πα&ων lineis fubnotata funt in manufcr. 3. leg* 1. Ii. de rat. viet. ' 12 —13. ' . Λ ; nem jucundum tempus ver; ab lioc autumnum: is enim faepenumero circa vergilias conftitutionem ■*' veri parem fortitur, tit quidam non aegre purgentur et id opportuno tempore faciant priusquam aeftiva excrementa ab liieme excepta condenfentur et corporibus infigantur, et ob eam caufam purgationes verno tempore funt optimae, quod excrementa hieme collecta educunt priusquam calor ex- fuperans ea moveat ac perturbet; quo in loco par effc at- tendere commune medicorum erratum, quod in plurimis affectibus plerumque committitur: nam quod fupervaca- neum eit, evacuant illi quidem, feci tamen, ne ei, quod evacuatum fit, quid perfimile gignatur, nullo modo fibi curandum proponunt. Jam vero, quum aegrotus medica- mentum bibit, ei danda forbitio eit; interim vero dum fit purgatio, forbitionem non dabis et tamen plerique me- dici, quum evacuant copiofa, hominem alunt. At Hip- pocrates nobis auctor eit, ut pauciora demus; propterea quod corporum, quae expurgata iint, facultas purgatione Ed. Chart. VIIL [ 525.] ^ ^ MV( .· κυ7α φέρειν ον δύναται τήι/ τροφήν, ούτε κατεργάζεσϋαι καλώς. επεί1 δέ και παρά την του έντερου φύσιν το7ς μέν δυσχερώς-, το7ς δε ραδίως διαχωρε7ται, καλώς αν εχοι μη δ i τούτων άπειρον είναι τον μέλλοντα δρ·&ώς και άνω και κάτω ζ κα&αίρειν· πέφνκε γάρ η κοιλία κατά φύσιν τω άνϋρώπω, το στόμα κατεστραμμένον εχουσα, εν τώ δεξιω ,πρός την ράχιν εύρύτερον ή το7ς άλλοις ζώοις, εντεν&εν δε στενώτε- ρον γίνεται· εϊτα ύποδύνει το μεσαρα7ον και έξης μέχρι της αρχής τον κώλου· ουιοιΛμέν ούν τών σιτίων κενούν- ται ραδίως9 οις δε ανωτέρω νεύει το στόμα η στενώιερον τού δέοντος εστιν, εξ αρχής s τε, ούτω πεφνκος και διά τι να φλεγμονήν ή σκίρρον, ή τι τών άλλων πιϊζόντων, τοντοις καταβαίνει μεν αιτία δυσχερώς, υπάγει3 δέ εύπετίής, τού- τους δε πάντας μή χρή κάτω, φαρμακεύεσ'&αι. $Τςν δi εκ πα&ημάτων το στόμα τής κοιλίας στενόν εστιν, όταν λύοντα τά πά&η άνά χρόνον λύηται4 και τά συμπτώματα. ούκούν 1. Vid. Orirb. VII. Collect. XXVI· 2* translatio poitulat και κάτω. 3. Corr. υπάγει pro νποπάλλει, quod expunctum le- gitur in S. g. 4* ad marginem λύονται. * wuumrrl: d ('·# ; ·> > · / i; - .;j· ■ ■ conflictata, neque ferre neque probe conficere alimentum poteft; nunc vero quoniam etiam intefiini natura facit ut facile, aut fliifloulter alytfsj ifubjducatur, bene actum iri nobifcUm puto, Ii is qui recte per fuperiora {perque infe- riora purgaturus eft, hujus rei <.nton, erit ignarus» Venter enim in hominibus fuapte natur-a ofculum ,bajbe| adverfum et in dextra parte ad fpinam latius, quam in caeteris animantibus; inde vero fit anguftiusj deinde mefaraeum fubit, atque ita deinceps ufque ad principium coli inte- fiini; ii qui tales funt, cibis facile evacuantur; at quibus ofculum fuperius vergit vel efi anguflius quam par Iit vel quod ita ab ortu fit factum vel quod aliqua inflam-- matio obfideat aut durus tumor pofiea enatus comprimat aut aliud quid impediat, iis cibi difficulter defeendunt, fed facile fubducuntur; quos quidem omnes per inferiora purgare non debemus. At quibus os ventris propter mor- bos angufium efl; factum, fi progrefiu temporis morbi UEPX XTMSIN ΤΠΟΜΝΗΜΑ A. Ed. Chart. VIII. [ 525. 526. ] προς τας κάτω καϋάρσεις διά παντός ωσαύτως εχουσι, καί1 χρη φνλάττεσ&αι άεΐ τα μ}ν τη φύση, τά di diu τάς τόσους, εφ όσον ai νόσοι κωλύονσιν. επεϊ di τά μεν ίφε- * ψήσαντες εσϋίειν dido μεν, τά di ξηρά επικνίσα ντες η κό- ιμαντες και των μίν οπούς, των di ρίζας, ovdi τά εφϋά τοις ωμοις, ovdi ρίζας τω όπω πάνυ κεραστεον. χρη μεν ουν (τον νοΐν προοίχίτν, ϊνα μά&τ,ς ποιου νοσήματος ianv έκαστον των φαρμάκων, τά γάρ των εναντιωτάτων νόσημά- των ονκ αν ε&ελοις μίσγειν. υπόλοιπον ούν) a τά μεν πυρώδη τοις αναχρυχονσι κεραννύντα προσφερειν, τά d’ ισχυρά το7ς άσϋίνιστι'ροτς, τά <Γ άλλως άτιρπή τοΐς ήδύσμαστν, οΤον γλή/ονος χόμη και καλαμίνϋης καί ϋΰμον καί τω τοϋ πι- τροσΜνου σπίρματο καί τω τον δανκου καί τω τού άνίσου χαί τω πίπιρτ καί ζοϊς άλοί.} τούτων δί τά"μίν συνιργιΐ τf *«««(>«», ως το πίπιρτ καί οτ άλις, τά di xal χωίνιι ιτς το μη ήλιον ή διϊ χα&αρ&ήνατ, ωσπιρ τά ιϊρημίνα 1. Oribas. VII. Coli. XXVII. 2. paremheli inclufa in noy. man. S. g. ad marginem exfiant. 3. Corr. &λοΙ pro αλλοις. 1 folvantur, fymptomata quoque folvi folent; quocirca non femper funt eodem modo ad purgationes per alvum affecti et [526] quae natura fiunt femper obfervanda fiunt; quae vero vi morborum, quatenus morbi vetant. Quoniam vero ex medicamentis alia decocta damus, quibus aegri veficanlur, alia ficca in pulverem redacta aut contufa, aliorum vero liquores, aliorum denique radices exhibemus, non funt cocta crudis commifcenda, nec radices liquoribus admo- dum temperandae. Adhibere igitur animum oportet ut cui morbo unumquodque medicamentum conveniat intel- ligas; nam quae maxime contrariis morbis conveniunt, non funt fimul commifcenda. Ergo fervida refrigeranti- bus, fortia debilioribus temperantes offeremus itemque infuavia jucundis, ut pulegii, nepetae et thymi coma et femine petrofelini, dauci et anili et pipere et aliis con- diendo, quoruih quaedam purgationem adjuvant, ut piper, atque etiam fal; quaedam vetant ne quidgplus quam GALENUS TOM, XYI, • - V I ^30 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [526.] σπέρματα* τά δε και άγει το φάρμακον προς τά καΟαρ- ΰήναι δεόμενα. νυν δε τοσούτον εξαρχεΐ παρακεκληκέναι τον ιατρόν, μηδενός των εις την τέχνην άμελειν. έστι γάρ τελεία απ' εμού περί τούτου γεγραμμένα βιβλία και1 ειπον « διεσπαρμένως πάνυ πολλάκις περί φλεβοτομίας. άλλ' όμως και νυν άρέσκει μοι ως εν κεφαλαία» ολίγα και σαφή λέγειν, μάλιστα δε σου κελενοντος ύπ' εμού δια βραχέων και τα- χέων ταύτα γραφήναι. σκοπός μεν ούν της φλεβοτομίας εστι πρώτος η τε τού νοσήματος ισχύς και ή ρώμη τής δυιάμεως, άφωρισμενών τον λόγον των παίδων και των πάνυ γερόντων. είδέναι δε χρή ότι ού μόνον την τροφήν τοις τού ζώου μερεσι το αίμα παρέχει, άλλα και ή φυσική ·&ερ- μασία εν τού αίματι διαμονήν έχει. αύτη δε ή ϋερμόιης ή κατά την καρδίαν έστί, ποτέ μέν έλάττων έαυτής διά τό πλή&ος αίματος ή ένδειαν πολλήν ή ποιότητα χβυχράν άπο- τελειται, ποτέ δέ πλείων ήτοι διά2, τήν θερμήν ποιότητα 1. lib. IV. meth, med. VI. 2. Corr. delet διά, oportet, purgetur, ut praedicta femina faciunt; quaedam medicamentum perducunt ad ea, quae purgationis indi- gent. Nunc vero meo me functum officio fatis putabo, fi medicum cohortabor ut nihil plane eorum, quae ad artem pertinent, negligat; Cquidem funt his de rebus in- tegra a nobis confcripta volumina, ut etiam de venae fectione eft faepenumero variis in locis actum, et tamen in praefentia mihi propofui pauca quaedam fummatim et perfpicue effe afferenda, praefertim quum tu mihi man- daris ut haec celeriter breviterque confcribam. Primum igitur, quod effe in venae fectione propofitum debet, eft morbi magnitudo et robur virium, exceptis ab hoc fer- mone pueris et iis qui ad fummam fenectutem pervene- runt. Scire enim convenit non folum partibus animan- tium fuppeditari a fanguine alimentum, fed etiam nati- vum calorem fuam in fanguine fedem habere collocatam·, is autem calor, qui in corde eft, tum minor fe ipfo red- ΙΪΕΡΙ XTMJIN ΤΠΟΜΝΗΜΑ A. jgj Ed. Chart% ΥΠΙ. [ 526. ] αίματος η δι ένδειαν δλίγην. (ώσπερ δε ai πεψεις ποτέ iv τ$ γαστρϊ γίνονται)* μοχθηραϊ, όταν φλεγματωδέστερα rj χολωδέστέρα γίνονται τα ληφθέντα η τινα παρά φνσιν διαφθοράν ίσχει η ωμά καί αμετάβλητα πλείστον μένονσι και πνενματονται 9 οντω και χατα την τον αίματος γενε- άν ει άποτνγχάνοιεν, άνάλογον τα7ς επί της γαστρός άπο- τνχίαις της πέψεως άποτελοννται κατά τάς αρτηρίας xal τάς φλέβας των χυμών διαθέσεις, η di τροφή εχ της κοιλίας αναδιδομένη, όταν μη κρατηται και μεταβάλληται προς της φνσεως εις γένεσιν αίματος χρηστόν, σηπεδόνας ίσχει πολλάς. τοίς δε ε'ξ όλης θερμόν σηπομένοις συμβαίνει γίνε~ σθαι θερμοτεροις· διο θερμοτερον εσιαι το σηπόμενον αΤμα. τοντου δε θερμοτερον γενομένου και το μδριον εν ω σηπε- ται θερμοτερον αίαθητως έσται και συνθερμανθήσεται το7ς οντω διακειμένοις μορίοις τά πέριξ άπαντα, δακνωδει δη- λονότι και δριμεία θερμασία. όταν μεν ονν εις άλλο κα- ί. parenthefi inclufa ad marg. in manufcr. leguntur S. g, ditur propter fanguinis copiam aut propter magnam ejus- dem inopiam aut propter frigidam qualitatem, tum major vel propten calidam fanguinis qualitatem vel propter in- opiam exiguam. Quemadmodum autem in ventriculo pra- vae concoctiones fiunt, quum ea, quae fumpta funt aut magis pituitofa aut magis biliofa redduntur aut corrupte- lam quandam patiuntur aut cruda et mutationis expertia plurimum manent et in flatum vertuntur, ita etiam ubi fanguis non gignitur, humorum in arteriis venisque affe- ctiones proportione refpondebunt iis, quae a fruftrata in ventriculo concoctione proveniunt; alimentum autem, quod a ventriculo diftribuitur, quando a natura non fu- peratur et in boni fanguinis generationem non mutatur multas experiri corruptelas folet; quae autem ex materia calida computrefcunt, calidiora redduntur; proinde pu- trefeens fanguis erit calidior, qui quum fit factus calidior, etiam caufam afferet, ut pars, in qua putrefeit, calidior fentiatur et quae vicina funt, una cum partibus ita af- fectis, calore, inquam, acri et mordaci incalefcant, quum I 2 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙ2 ΤΟ ΙΠΠ0ΚΡΑΤ0Τ2 Ed. Charf. ΥΙΙΙ. [526.J , f < , , , , τασχήψη μόρων, όγκον iv τοντω παρά φνσιν εργάζεται, έκ τούτον τον γένους έστί και φλεγμονή, όταν δε παχντερον τε και μελαγχολικώτερον ή το κατασκήιβαν αΤμα, σκιρρώδης ό όγκος γένηται, καθάπερ γε και χάννον, όταν ή φλεγμα- τικώιτερον το ρεύμα, χολώδους δε όντος έρυσίπελας άπο~ τελεΊται. ταντα δ* άπαντα διώρισται ήμ7ν ακριβώς εν τή θεραπευτική μεθοδω και εν τή προς Γλαυκωνα καί άλλαις πολλαίς· όντος μεν ονν, ως ε/ρτ^ται, πλήθους διττόν, και τον μεν ως προς δυναμιν, ετέρου δε κατά το καλονμενον έγχυμα, πειράοθαι χρή κενούν αντό δια ταχέων, πριν άρ- ξασθαΐ τε μεγα κακόν έργάζεσθαι περί τον άνθρωπον, δω επισκέπτου περί φλεβοτομίας, άποβλέπων μάλιστα εις τους σκοπούς τονσδε, τήν τε ποσότητα1 τον πλήθους καί τήν ποιότητα καί την δυναμιν του σώματος φυσικήν, εφεξής δε τήν εξιν τον όλου σώματος ώραν τε και χώραν καί τον προγεγενημένον βιον καί εΐ εκκρισίς τις ήθισμένη επεσχέθη 1. de cur. per fang. rniiT, VI. gitur in aliam partem decumbit, m ea tumorem praeter naturam excitat, ex quo genere eft inflammatio, quum- que is fanguis, qui decubuit, craflior iit et magis melan- choliam imitetur, tum fcirrbi naturam tumor nancifcitur, ut efle laxus folet, cum fit fluxio pituitofior. At fi bi- liofa fit, ignis facer gignitur, quae omnia nos in methodo medendi itemque in eo libro , quem ad Glauconem mifi- mus, et aliis plerisque in locis accurate diitinximus. Ita- que quum plenitudo fit duplex, uti dixi, tum ea, quae ad vires refertur, tum ea quae ad affufionem pertinere dicitur, celeriter evacuanda eit, priusquam magnum quid- piam malum excitare in hominibus incipiat; quocirca fi inire de vena fecanda confilium velis, in haec propofita potifliinuni intuebere, quanta, inquam, fit plenitudo et qualis, tum perfpicies naturalem corporis facultatem, deinde ipfius corporis totius habitum, tum anni tempus, regionem et antecedentem vitam, et utrum aliqua folida V 11ΕΡΙ X TMJIN TUO ΜΝΗΜΑ A. Ed. Chart. VIII. [ 526. J παρά τό ε&ος, εϊτα δέ πότερον ιαχνότερος η παχύτερος εγένειο. όταν ονν έ'στιτά τον πλή&ονς πρόδηλα σημεία και αί δυνάμεις ερρωμεναι, τνγχάνουσιν ονσαι, φλεβοτομήσεις κατά την το- νώδη διά&εσιν, δηλονότι ον δεν επ ιδιοριζόμενος. ετ ι δε μάλ- λον ονδέ κατά την φλεγμονώδη, τον δε βαρυνοντος πλή- &ονς ενοχλουντος, ον πάντως αίματος άφαιρετεον. φλεβοτο- μή σεις1 δε καί οΐς αιμορροΐδες έπεσχηνται καί 'όσοι καϋ·3 έκαστον έτος εν Όερει νοσονσι νοσήματα πληθωρικά καί οσοι κατ αυτό τό έαρ άλίσκονται τοΐς τοιοντοις. τους μεν- τοι ακολάστους, οίνόφλνγάς τε καί γαστρίμαργους ονδεν όνήσεις μεγα φαρμακείων ή φλεβοτομών, ον μόνον δε φλε- βοτομητεον όταν πλή&ος εστίν, αλλά καί χωρίς πλή&ονς εν τή αρχή τής φλεγμονής ήτοι διά πληγήν -ή οδύνην ή ατο- νίαν μορίων, εστι μεν ονν τρία τά σννεχοντα τήν διά- γνωσιν, τό μεγε&ος νοσήματος ήτοι παρόν ή προσδοκούμε- νον, ηλικία καί ρώμη δννάμεως, άρκουσι γάρ ουτοι μόνοι σκοποί προς φλεβοτομίαν, ουδέ γάρ οπότε πλή&ος ωμών 1. de venae fect. cap. VII. excretio Ut praeter confuetudinem cohibita, denique utrum homo gracilior evaferit aut craifior, quumque perfpicua plenitudinis adfint ligna ac valentes vires fint, venam fe- cabis, fi videlicet tenfionis fenfum afferat affectio, fine ullo di feri mi ne ·, ac multo etiam magis fi fenfum inflam- mationis advehat·, fi vero plenitudo aggravans molefta fit, fanguis non perpetuo mittendus erit; at venam fecabis iis, quibus haemorrhoides fuppreffae funt et iis omnibus quoscunque aeftivo tempore morbi a plenitudine profecti corripiunt; et item qui in ejusdem generis morbos verno tempore cadunt. Caeterum intemperantes, vinofos atque abdomini deditos, five purgatione, five fanguinis detra- ctione evacuaris, nihil juveris. Jam vero non folum in- cidenda vena eft, quum fubeft plenitudo, fed etiam fine plenitudine in principio inflammationis, quae fit vel ex ictu vel ex dolore vel ex partium exorta imbecillitate.* Tria igitur funt, quae dignotionem continent, morbi magnitudo eaque aut praefens aut imminens; aetas et ro- Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [526. χυμών ηϋροισται τοιοντον, ώς κωλνίσ&αι1 φλίβοτομί7ν^ 6 λόγος ίλΐ’γχηαι. ρώμη γάρ δννάμίως τοϋτοις ου ηάρεστι* antvdtiv di dii κινούν Ιφ ών ΐστι χρίία κίνώσίως, ii μη διαφ&ορά τις it η γίγον v7cc της iv τη γαστρϊ πιττομίνης τροφής, iv di το7ς πνρίτο7ς,2 rf Si συνιχί7ς* ihv oi πυριτοϊ, δηλον di4 τινα παροξυσμόν φερονσι, κα&* ον προστιΟιντις ini τον αντον μίγί&ονς μενουσι, ποιούμενο6 τίταγμινως η άτάχτως τάς προσβολάς ίπι&ίωρητιον, ώς ivb μάλιστα μη νατά τάς ιπιϋεσας των ιπισημασιών τάς άφαιρίσας ποα7σϋαι} αλλά κατά τούς διορισμούς, ποιον- μι&α di την άφαίρίσιν5 άπό μορίων πολλών, ii6 μεν ούν άπό μετώπου ποΐί7ς, την ιύ&ι7αν ini μίτώπω φλέβα διαι- ρησας, ini di των πλιίστων κατά τά άνω μέρη τού με- τώηου και προς τώ βρεγματι ίν&α ύοιιδώς η φλεψ σχίζεται. 1. Corr, κωλνεσ&αι pro χελεύεσ&αι. 2. Corr. delet iv dl· τόίζ πνρετοΐς. 3· Orib. VII. Coli. VIII. 4. potius τε quam di» δ. Corr. &(fa(qtaiv pro uvatqtaiv. 6. Orib. VII, Coli. VII. bur virium, baccque tria propofita ad fanguinis miffionem fuadendam eiTe fatis polfunt. Ac fi quando tanta crudo- rum humorum coacervata fit copia, ut venae Tectionem prohibeat, non tamen coargui nofira debet oratio, pro- pterea quod in hujusmodi robur virium non adeft. Ergo in iis, quibus evacuatione opus eft, maturandum eft eva- cuare, nili fit quaedam concocti alimenti in ventriculo facta corruptela. In febribus autem, fi continentes febres fint et manifeftam aliquam accefiionem afferant, in qua accedentes in eadem permaneant magnitudine et ordina- tas aut inordinatas invafiones faciant, erit fumma dili- gentia animadvertendum, ne increfcentibus invafionibus detractiones moliamur; fed id temporibus placidioribus faciamus. Sanguinis autem detractio multis fit e partibus); ac fi a fronte fanguis auferendus fit, recta in fronte vena fecanda erit, atque in plurimis in frontis partibus fupe- rioribus et calvaria, ubi vena ad literae fimilitudinem fcinditur*, feclio autem in parte inferiore apud ipfam ve- Ed. Chart. IX. [526.] ^ w de7 di παρά αν την την σχεσιν iv τω κάτω μερει ποιαν την dia/ρεσιν. τάς di iv τοΊς καν&ο7ς εγγύς της όφρυος1 πο- λύ 2 άνωτερω των καν&ών, οπισ·&εν di του ωτος dia^mov την άντικαμενην τω τραγανω τού ωτός, ύπο di της γλωτ- χης fi μη άμφοτερας dιaιρovμivi την υπερεχουσαν κατα μεγε&ος την di^iav τεμονμεν * κατά di χάροι κατα νώτον της χ*ιροςϊ την ούσαν μεταξύ τον μέσον και παράμεσου ύακτΰλου * κατά di ιγνύαν την μεσοτάτην, κατα di σφυρών τάς tvdov' αλλά ομικρότης πολλακις ποια ως ουκ είναι εφ ημιν άς φλέβας βουλόμε&α dtελε7v^ επϊ di των κατ αγκώνα, (ι κατά φύσιν ως επι των πλείστων επιτηdiιa αη τα τρία τά άγγε7α και φανερά, τότε άνω το κατά τον μύν και το μέσον και το προς τη άποφύσει τού βραχίονος dιaκριvoϋ- μεν) πο7ον αυτών επι τινων dιaιρετεov. επι μεν γαρ των λειπο&υμιών η εφ ών τι κεκάκωται 6 στόμαχος η τά της dυvάμιως, το άνω άιαιρετεον άγγε7ον, ini di των ά&ρόας 1. δφρνος pro δσφνος Β. 2. parentheii inclufa ad marg. in S. g. leguntur. Sed duo folia dilacerata funt. ♦ nae fciffionem facienda eft; quae vero in angulis oculorum funt, eas prope fupercilia, multo fupra angulos incidere folemus; fecundum aurem vero fecanda eft ea, quae du- rae auris parti eft oppofita; fub lingua autem aut utram- que aut certe majorem, quae dextra eit, incidimus; in manu eam, quae per ipfius deorfum procurrens inter medium et annularem digitum interjacet; in poplite eam quae media eft maxime; in malleolis internam. Parvitas autem perfaepe facit ut non iit nobis integrum ut quam velimus incidamus. In venis autem cubiti fecandis, ii fecundum naturam fint, ut in plurimis ufu venit, tres erunt ad incidendum accommodatae, eaeque perfpicUae, ea nimirum, quae fupra eft ad mufculum et media et quae ad bracliii exortum eft. Quaenam autem fit in aliquibus fecanda difcernimus. In animi enim defectionibus aut in aliquo ftomachi vitio aut in viribus fufpectis incidenda eft fuperior; quibus autem confertim facta detractione et 130 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΡΑΤΟ ΤΣ Ed. Chart. VIII. [ 526. ] άφαιρεσεως χρηζόντων και εύτονον της χινησεως το μέσον. επί δε των μεταποιησεως χρηζόντων, ώσπερ επιληπτικών το κάτω. επί δε των Ισχνών φνλακτεον τδ κάτω και εφ ών ενρωστόν τε και πάνυ μεγα εστίν. επϊ δε των σφοδρά πι- μελωδών τό άνω διαιρετεον. εν δε τη κατ άγχωνα διαρ- θρώσει πλείους φλέβας εύρησεις, άς τεμνειν είώθασιν ια- τροί, περί ών είρηται πολλάχις ημίν και εν ταϊς άνατομι- καις εγχειρησεσιν και εν το7ς περί χρείας των μορίων βι- βλίοις καν τη των φλεβών και αρτηριών ανατομή, είπω- μεν1 δε και νυν επί κεφαλαίων, η κοίλη γονν φλεψ άνα- φερονσα τδ αίμα εκ τον ηπατος επί την καρδίαν, το πλείστον αυτή δίδωσιν. ενταΰθεν δε κατά2 εύθυ φερεταο προς τον τράχηλον καί κατά τδ μέρος του θώρακος εις δυο σχίζεται όρθιας καί μεγάλας φλέβας, άς σφαχίτιδας άνατο- μικοί προσαγορενουσι. πριν δε επί την καρδίαν άφικεσθαι, άποφνσεις μεγάλων φλεβών πεμπει εις τδ διάφραγμα. μι- κρών δε εις τδ του θώρακος κάτω μέρος των οκτώ πλευ- 1. Hic duae paginae cancellatae in M. S. g. leguntur. 3. κακά in κατά mutavi. concitata evacuatione opus eR, media; at qui mutationem in melius poftulat, quo in numero funt, qui comitialem morbum patiuntur, inferior. [In gracilibus autem infe- rior fervanda et in quibus valida et admodum magna eft; in valde obefis autem fuperior incidenda efi.] Jam vero in cubiti articulatione multas venas, quas incidere medici folent, comperies; de quibus in libris de diifectione, de- que utu partium et in eo, qui eit de diifectione vena- rum arteriarumque diiferuimus. [Dicamus autem nunc fummatim. Cava igitur vena advehens fanguinem ex je- core ad cor huic, plurimum tribuit. Inde autem recta fertur ad collum atque in thoracis parte in duas finditur rectas et magnas venas, quas jugulares anatomici appel- lant. Priusquam autem ad cor perveniat, magnarum ve- narum ramos ad diaphragma mittit, parvarum autem ad inferiorem thoracis partem octo cofiarum. Inde orta pro- ΠΕΡΙ XTMfLN ΤΠΟΜΝΙΙΜΛ A. ' Ed.Chart.yiII. [526.] ρών. εντεύθεν δε άποφνομένη ταπεινότερα φέρεται διά της καρό!ας επί την ράχιν διακαμπτομένη , η μερίζεται εις τά κάτω μέρη του θοίρακος ταΊς οκτώ πλευραίίς εκατέρωθεν άχρι του διαφράγματος. ai δ* υπόλοιποι του θωρακος νιρηλαι πλενραί τέσσαρες υπό συζυγίας άλλης φλεβών τρέ- φονται , αΐπερ απολύονται της κοίλης, πριν εις τάς σφα- γίτιδας σχισθήναι. είσίν δε εφεξής τούτων αΐ εις τάς χεί- ρας ίονσαι διά των μασχάλων, άς δε ωμιαίας καλουσιν, ισμεν μετά τό σχισθήναι εις σφαγίτιδας την κοίλην, έφχ έκατέρας μίαν πεφυκέναι εκτός ήδη του θωρακος και από των έπιπολής σφαγιτίδων #. * * * & τά κατά τον τράχηλον και κεφαλήν τρέφεται και τά διά βάθους υπό των δυο βάθους σφαγιτίδων. τά δε κατά τους ωμοπλατας και τον νωτιαίον τον εν τω τραχήλω εκ των κάτω μερών τής είρημένης ρίζης κοινής έχει τάς επ' αυτά άνερχομένας φλέβας, ή μεν ουν ωμιαία τά των κλείδων άνωθεν μέρη κενοί, θάτιόν τε καί μάλλον τά κατά την κε- φαλήν καί τον τράχηλον, ή δε διά τής μασχάλης τά κατά τον θώρακα. αι δε επί τάς χεΊρας φερόμεναι επιβαίνονσι 1. άφ rectiu9 quam fundior fertur per cor ad f'pinam inflexa aut difpefcitur in partes inferiores thoracis, octo cofiis utrincjue ujcjue ad feptum transverfum. Reliquae fluperiores quatuor thoracis cofiae alio venarum pari nutriuntur, quae e cava oriun- tur, antequam in jugulares finditur. Proxime autem ah his ad manus per axillas perveniunt, quae axillares vocan- tur. Notum efi, pofi divifionem venae cavae in jugula- res , ah utraque jam unam extra thoracem et flupra jugu- lares nafci * * * * partes in collo et capite nutriuntur et profundiores a duabus profundis jugularihus, in f capulis autem et colli pofieriori parte ex inferioribus partibus dictae radicis communis habent venas fluas. Dor- falis igitur partes evacuat flupra claviculas fitas; citius magisque eas, quae ad caput collumque perlinant: axil- laris autem eas, quae thoracem f circumdant). Venae ad manus perventae ad utramque interiorem brachii regionem ■ # ·. Ed. Chart.Yin. [526.] κατά την ένδον χωράν έχατέρου βραχίονος. φέρονται δέ δι . αυτών χατάντεις. ως δε εχατερα πλησίον γένηται της χατ άγχωνα διαρ&ρωσεως άποφνει τάς ένδον του βραχίονος φλέ- βας , παρά τον ενταΰϋα χόνδυλον αυτόν τον παχέος όσιου. τω δ* άλλω παντί δίχα σχισϋέντι φέρεται διά της χατ άγχωνα χαμπης. έστι δ' άλλη φλέψ, η ιέμνεται έν άγχωνι λοξή, χαϋάπερ η δε καθ' έχατέραν χείρα της ωμιαίας ου μικρόν μόριον' εστί γάρ προφανής υπό τω δέρματι χαί σχίζεται κατά την εν άγχωνι διάρθρωσιν εν το7ς υψηλοτά- τοις μέρεσιν αυτής. τοιαυτη δε τάχιστα χενοι1 τά των χλειδών υψηλότερα μόρια. το δε εις καμπήν φερόμενον λοξόν ηττον μεν τοΰδε, μάλλον δε των άλλων κενοί ταντα· τό δε από της ένδον της μεγάλης φερόμενον καί αυτό λοξόν ήκιστα μεν τά προειρημένα κενοί μόρια, μάλιστα δε τά του θωραχος άνω* μη φαινομένης δε ενίοτε ταυτής, άντ αυτής τέμνομε'ν τινα των ένδον αΐ επί τό του πηχεος όστονν χατ ί'ξιν χαταφέρονται. εί δε τοιαυται μη φαίνονται την 1. Cf. Celf. lib. II. f. X. adfcendunt; declives autem illas permeant. Cum utraque articulationi cubitali appropinquat, emittit interiores bra- chii venas ad ibi fitum condylum craffi offis: omni alio bipartito fertur per cubiti flexum. Efi autem et alia vena, quae in cubito fecatur obliqua, quemadmodum ad utramque manum humeralis non exigua particula; compa- ret enim fub cute, finditur que in cubiti articulatione, ejus- que partibus fupremis. Obliquus autem ad cubitum ten- dens ramus minus quam prior, plus autem quam aliae evacuat. Qui verfus interiora ex magna vena exit ramus, ipje quoque obliquus, minime quidem partes antea dictas, fed maxime fuperiores thoracis vacuat. Quae cum inter- dum non confpiciatur, ex loco fecamus quasdam ex inte- rioribus, quae recta ad cubiti os deferuntur. Sin nec hae in confpectum veniunt, eam, quae e conjunctione dicta- rum duarum obliquarum oritur, difcindimus. Si quando Ed. Chart. YIII. [526.] γινομένην ix της σνμφύσεως τωχ είρημένων δύο φλεβών των λοξών διαιρούμεν * τούτης δέ χαί noti μη φαινομένης, εί ωμιαία φαίνηιαι, εκείνην τέμνε. ποιαν δέ χρη τέμνειν iv νοσημασι, παραδείγματά τινα ε’χιις τάδε ini των πλευρι- τικων1 η χατ εύ&ύ τού πάσχοντος μορίου φλεβοτομία, την ωφέλειαν ένεργεστάτην επιφέρει, ι] δε εχ της άντιχειμένης χειρος η παντελώς άμυδράν η μετά χρόνον. δδννας τε των οφϋαλμών ίσχνροτάτας εν μια ωρα έπαυσε διαίρεσις φλε- βος χατ ευ&ν. ίπι μεν ούν των οφθαλμών όδννούντων η ωμιαία η χαι η απ' αυτής άποσχιζομένη χατ άγχωνα τέ- μνεται χαι φανεράν εν τάχει την ωφέλειαν δείκνυα tv, επι δε πλευράς πεπον&υίας η πνεύμονος η διαφράγματος η σπληνός η ηπατός τε χαι γαστρός η διά μασχάλης επί την χατ άγχωνα διάρϋρωσιν άφιχνουμένη. τρείς γάρ είσι τό- ποι της χατ άγχωνα φλεβοτομίας, ο τε ένδον χαι 6 έξω χαϊ 6 μέσος. 6 μεν ούν ένδον επι τουν χάτω τού τράχηλον πεπονϋότων ωφέλιμος, 6 δε εκτός επι των ύπερ τοΰτω η 1· Celf. 1. IV. f. VI. [anguinis miffionem quoque laudat re- medium magni et recentis laterum doloris. nec hae confpici potefi, humeralis autem apparet, hanc feca· Qualem autem in morbis fecare oporteat, haec exempla cjuaedam habes in pleuriticis. Venae fectio in ipfo partis affectae latere infiituta efflcacifflmam adfert utilitatem: detractio autem f anguinis ex oppofita manu aut objcuram omnino aut feram, vehementiffimos porro oculorum dolores intra unam horam incifio venae lateris affecti fufiulit. Ob oculos igitur dolentes vena humeralis aut etiam ex illa orta in cubiti flexu fecatur et manife- fiam celeriter utilitatem monfirat* Contra pleuram offe- ctam aut pulmonem aut feptum transverfum aut lienem aut hepar ventriculumque venay quae per axillam ad cu- biti articulationem venit. Tres enim funt modi venae fectionis ad cubitum, cum intus et extus et medio inter utrumque loco vena fecatur. Primus utilis efi partibus infra collum affectis, fecundus partibus fupra pofitis, five Ed. Chart. VIII. [526. 527.] , πρόσωπον ή κεφαλήν, 6 μέσος δε τοπος ενίοτε άμφοτερας εχει τάς άποσχιζομενας φλέβας εις το πρόσω τής χειρός εκτεινομενας, ενίοτε δε διά ταχέων εις ταυτόν άλλήλοις ίουσας κατά τήν καμπήν τής διαρ&ρώσεως. τής δε κενώ- σεως του αίματος τί&ησιν όρον ‘Ιπποκράτης τήν μεταβο- λήν τής χροιάς· ’ίσ&ι δε όσον εν τή φλεγμονή αϊμά εστι1 τούτο διά πλή&ος τής ΰερμασίας υπαλλάττεσ&αι τή χροιά, το δ’ άλλο παραπλήσιον εν άπασι το7ς μορίοις διαμενειν. διαλέγεται γάρ τότε τω Ιατρώ περί τής των πλευρών φλε- γμονής, ώστε του μεν εν ολω τω σώματι φλεγματικωτερου τυγχάνοντος ερυ&ρότερον εσται το κατά τήν φλεγμαίνου- σαν. πλευράν, εκείνου δ3 όντος ερν&ρου κατοπτόμενον τούτο προς το μελαν εκτραπήσεται, τής δε εις τό μέλαν εξ ερυ- ΰρου μεταβολής εν τώ μεταξύ τό πελιδνόν εστι. τούτο μεν ουν κατάζ ‘ Ιπποκράτην σημειον έστω, αλλα δει ή μάς επί- στασ&αι τους σκοπούς αυξανόμενους, ενδείκνυσ&αι πλείονα 1. Corrt ίατί pro $π(, 2. Vid. de curat, per fang. iniiT, XIII. fit facies, flue caput, tertius denicjue interdum ambas ha- bet diviflas venas in anteriores manus partes extendas, in- terdum autem properanter in eundem locum fimul tenden- tes , articulationis flexum.] Terminum autem mittendi fanguinis Hippocrates coloris mutationem ftatuit, fed fcire par eft, quicquid fanguinis in inflammatione [527] eft, id ipfum magna vi caloris mutare colorem; reliquum vero fan- guinem periimilem in omnibus particulis permanere: tunc enim Hippocrates de inflammatione, quae collas oblidet, loquebatur; quocirca fi fanguis, qui toto corpore conti- netur, fit pituitofior, certe is, qui in colla inflammata habebitur, erit rubicundior, fi ille fuerit ruber, is qui in parte inflammatione obfefla eft adultus ad nigritiem permutabitur; lividus autem medius eft in ea mutatione, quae a rubore ad nigritiem efficitur, atque lioc quidem ello fignum ex Hippocratis fententia. Illud vero non eft nobis ignorandum, fcopos, quum augentur, indicio elfe Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [527.] κενωσιν, μή αυξανόμενους δε καθαίρειν τοσοΰτο την ποσό- τητα της κενώσεως, εις δσον εμειώθησαν αυτοί (μέγεθος1 δε νοσήματος καί ρώμη δννάμεως οΐ πρώτον σκοποί ήσαν της φλεβοτομίας , φυλαττομενων απάντων των ήδη πρόσθεν είρημένων) μάλιστα δε τη μεταβολή των σφυγμών ώς άψευ- δει γνωρίσματι προσεχειν χρή τον νουν και πανειν αύτίκα, μεταβάλλοντας η κατά τό μέγεθος η κατά ανωμαλίαν ήντι- ναουν, αλλά περί τούτον του βοηθήματος αρκεί τοσαντα. 6 δε θελων άκριβεστερόν τι δνναται μεν ούν οΰτος άνα- λεξαι ολον το βιβλίον ημέτερον, ου επιγραφή περί φλεβο- τομίας θεραπευτικόν. περί δε της2, κενώσεως της διά εμε- τόν τι δει λεγειν; φανερόν γάρ οτι το7ς είωθόσι μεν εμε7ν ενίοιε συμφέρει προσάγειν, ενίοτε δε άπεθίζειν. εί μεν ουν εις την κοιλίαν συρρέει 'ξανθή χολή, ήν ό άνθρωπος εί'η πικρόχολος καί χωρίον θερμόν, εν τε πόνοις καί φροντίαι 1. Hic duo lineae expunctae funt, quae cancellatae tantum in S. g. leguntur. 2. Vid. Orib. VIII. Coli. XX. copiofiorem fieri evacuationem oportere; quum non au- gentur, tantum efle de copia evacuationis detrahendum, quantum illi fint imminuti. [Magnitudo autem morbi viriumque robur primi venae fectionis fines, ratione om- nium , de quibus antea dictum efi, habita.] Adhibere au- tem maxime animum debemus pulfuum iputationi, utpote quae minime fallax fignum fit; ac fi vel in magnitudine vel ulla inaequalitate commutentur, fiatim celfandum erit. Ac de hoc praefidii genere hactenus ; qui fcire quidpiam accuratius gefiiat, is totum librum noftrum, cujus infcri- ptio efi;: de curandi ratione per fanguinis mifiionem, le- gere poterit. De evacuatione autem, quae vomitu fit, quid opus eit dicere? Perfpicuum enim efi; eam inter- dum accommodate adhiberi iis, qui vomere foliti funt, interdum vero confuetudinem efle interrumpendam. Si igitur in ventriculum flava bilis confluat, homoque fit ea natura, ut amara bilis in eo coacervetur, regioque calida fit et vitam laboriofam atque aerumnofam horno degat, Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [527.] διαιτονμενος, προσε&ίζειν χρη την χολήν εμίιν, πριν προσαί- ρεσϋαι τροφήν* ei δε διά το πλέον ε&έλειν οίνον πίνειν Ιπϊ τδϊς λουτροίς προ των αιτίων, άπάγειν τον ε&ους καί τον πλη&ους άφαιρείν των τ£ αιτίων καί ποτών. η γάρ κοιλία διά τούτων άσ&ενης γενομενη τάς εξ όλου του σω- ματος περιουσίας εις αυτήν συρρεούσας υποδέχεται, Ινίοτδ δε εμειν προσηκει ως χυμόν γλίσχρον και πλεΐστον άποτρΐ- •ψαι της γαστρός * * * * καί ιι συνεχώς τοιοντον χυμόν άϋροΐζει τις εν τη γαστρί, συνεχώς έμείν αυτόν δει. έμ- παλιν δε η κοιλία άτονούσα μη δύναται φέρειν τα ληφ&έν- τα, οΰκ εμετέον καί δοτέον ολίγα αιτία τε και εύστόμαχα και τοίς εξω&εν επιτι&εμένοις φαρμάκοις ρωνννντες αυτήν ίάαωμεν. επειδή δε τοίς χαλεπώς εμονσι κίνδυνος ονχ δ τυχών καί φλεβίον ρηξαι και την όφιν βλαβηναι και κιο- νίδα καί στόμαχον όδννη&ήναι καί άλλα κακά πα&ειν, διό εξευρηκασιν οι ιατροί τρόπους καθ’ ούς ένεστιν ενπετως is afluefaciendus ita eft, ut bilem, priusquam cibum fu- mat, evomat; fi vero malum inde ortum fit, quod mul- tum vini a balneo ante cibum velit bibere, tum et vo- mendi confuetudo omittenda eft et de potus deque paftus copia efi detrahendum. Ventriculus enim propterea laetus imbecillis totius corporis redundantias in ipfum confluen- tes excipit; interdum vero accommodatus efl: vomitus, ut humorem giutinofum eumque plurimum a ventriculo abftergamus; * * * * ac fi quis fit, qui hujus- modi humorem continenter in ventriculo colligat, eum quoque vomere continenter oportet. Contra vero fi ven- triculus propter imbecillitatem continere ea, quae fumpta funt, non poterit, vomitu non erit utendum et pauci cibi, iique fiomacho idonei dandi erunt, ipfumque medicamen- tis iis, quae foris fuperdantur, confirmabimus. Quoniam autem iis, qui difficulter ad vomitum impelluntur, non mediocre periculum imminet, ne et venula rumpatur et adfpectus offendatur et gurgulio ac ftomachus dolore con- flictetur et alia item incommoda patiantur, ideo medici Ed. Chart. VIII. [527.] εμtiv. icp ών γούν βουλόμε&α τον μετά δεΊπνον εμετόν άλύπως κινησαι^ τους βολβούς των νάρκισσων άμα των εσ&ιομενων φαγείν δώσομεν και ούτως εύημείς αυτούς ποιη- σομεν♦ εμετικόν δε εστι και άναγύρεως σπέρμα και βαλά- νου μυρεψικού της σαρκός δραχμή μία μετά μελικράτον πο&είσα, πολλάκις δε και διά της κάτω κοιλίας υπάγει, ως και το ήπαρ και τον σπλήνα μειά όξυκράτου διακαϋάραι. 6 δ' εμετός πολλάς ωφέλειας επιφερει· και γάρ το φλέγμα κενοί και κεφαλήν βαρείαν επικουφίζει και την ύλην εξιν τού σώματος ελαφροτεραν παρεχει. καί ποτέ και προ&ν- μότερον φαγόντα άπεπτησαι κωλύει καί άπολανσαντα οίνου πλείονος ούκ εα βλαβηναι· οστις δε εμειν ε&ελει, στοχα- στεον αύτώ των προσφερομενων ως μη στρυφνά η ξηρά η, αλλά τά μεν τού γλυκερού καί νγροτερου τρόπου, τά δε τού δριμντερου. τοιαύτην δε την ύλην ε'ξεις1 εν irj περί των απλών φαρμάκων δυνάμεως πραγματεία· εστι δε τόδε η 1. Corr. pro Ιξάγει. modos excogitarunt, quibus modis homines vomere facile poflint; proinde in quibus excitare vomitum a coeno fine ulla moleftia volumus, iis narcifii bulbos una cum efcu- lentis dabimus, quibus vefcantur, hacque ratione fiet ut illi facile vomant. Valet etiam ad provocandum vomitum anagyri femen et glandis unguentariae carnis denarius ex aqua mulfa potui datus; hoc etiam faepe alvum fubducit, atque adeo, ut jecur et lienem ex pofca repurget. Vo- mitus autem multa commoda affert; nam et pituitam eva- cuat, caput alioqui grave levat, totum corporis habitum agiliorem reddit; ac vetat ne is, qui nimio fe vino in- gurgitavit aut multa devoravit, offendatur. Caeterum qui fibi efie vomendum propofuerit, fpectare debet ne qui- bus vefcitur aut acerba aut arida fint; fed tum dulciora, tum liquidiora, tum denique acriora, quarum rerum magnam copiam in noffris de fimplicium medicamentorum facultatibus commentariis habebis explicatam; hujusmodi ΓΑΛΗΊΧΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΙΠ10ΚΤΑΤ0ΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [527.] ! ραφανίς τε και ευζωμον καί τάριχος παλαιόν καί όριγανίς χλωρά και κρομμνου ολίγον και πράσου καί των οσπρίων πτισάναι, μέλιτος έχονσαι καί τά από των κυάμοιν έτι και τά πίονα των κρεων, των οίνων δέ τους γλυκύτερους αί- ρετέον* ουτοι γάρ επιπολαστικωτεροι καί μάλλον εί κεραν- νννιο του είωϋότος ύδαρέστερον. ράον δε τις κα&ήμενος εμεϊ η όρ&ός.1 δει δε μη βιάζοντα προϋνμουμενον πάντα εξεμείν ακριβώς, άλλ' όταν κενω&ή τις, ίκανως εάν * μετά δε τό εμείν το δοκουν εύλογον είναι, διάνιψον την κοιλίαν ώσπερ άγγείον τι, πιων τό μελίκρατον η ύδωρ πολύ και πάλιν εμετόν, κλυστηρσι3 δε χρωμε&α πολλάκις επί τοίς νοσημασιν, οτε των άλλων χρεία ουκ εστι. ποικιλοειδως δε σκευάζονται* οι μεν είσιν απαλοί, οί δε δριμείς. απαλοί μεν εξ υδατος ϋερμοΰ νδρελαίου τε καί γάλακτος σννίσταν- ται. τοιουτον δε εστι καί αφέψημα χόνδρον, τράγου, συ- 1, Qyov — η δρ&ός, nova manu expuncta funt in utroque M. 2. Orib. VIII. cap. XXIV. autem funt radicula, cruca, vetusfalfamentum, origanum viride, modicum caepae atque porri; tum vero etiam ptifanae ex leguminibus confectae et quae mei mixtum ha- beant , ac lomenta fabarum et carnes pinguiores. E vinis deligenda funt dulciora; caufa eit, quia ea magis fuper- fluitant, ac magis etiam ii fint quam confueverint di- lutiora; [facilius vero quisque fedens vomit, quam ere- ctus.] Non debet autem is, qui ad vomitum incitatus eit, cogi, ut omnia accurate vomat; fed ubi fatis iit eva- cuatus, celfandum eft, cumque tantum vomuerit, quan- tum eife confentaneum videatur, tum ventriculum, ceu vas quoddam, lavet aquae mulfae potu aut magna vi aquae et iterum vomat. Clyileribus autem faepenumero in morbis utimur, quum uti illis remediis non licet. Multis vero confici modis folent: alii enim molles funt, acres alii, molles ex aqua calida, ex aqua et oleo com- mixtis et item ex lacte fiunt; hujus quoque generis eft aqua in qua alicam, tragum ficos, lini femen malvamque Ed. Chart. ΎΙΠ. [527.]# κου, λινοσπίρμου, μαλάχ?ις, χνλός πτισάνης, άνδράχνης, άρνογλώσσου, τέύτλου, άρτον, φακών, ρόδων♦1 ίν/οί^ d£ ττροστίθιται στιαρ χηνδίον, ν/ιον, α’ίγδίον, τράγιιον, ορν/- tfiiov, βούτνρον, ρητίνη θδριβινθίνη, 2 πηγανον, κνμινον, δαφνίδίς, άνηθον καί τα τοιαντα. δρψιΊς δί άλμη θα- λασσ/α, σίλοήρου, 7ρέο>£ αφέψημα, θύμου, θνμβρας, άρισιολοχίας, στρογγυλής, σνκίον αγρίου, αψινθίου, κολοκυν- θίδος, κνίκου, μέλανος ίλλδβόρου, πολυηοδίον, λίϊ/ο£ωσΓ*ο£ xat μιλικράτου μ(θ* αλών3 καί νίτρου κδνταυρίου χνλός. χρώμδθα di το7ς άπαλο7ς, ίφ* ών ξηρόν Ιγκατίχδται κό- πρίον καί ί’φ* «5* μείζονος βοηθήματος χρήζομιν, ώς δρω- πακο£, φλεβοτομίας καί χειρονργίας. οί δέ δριμιΐς κλυσμοι άρμόζουσι το7ς άλγήμασι ηλινρον, ουλών ρινματισμοίς, κί- φαλαία, καταφορά, πδριπνδυμονιά, κυνάγχη, τδτάνω, ini- ληψία, μανία, ίσχιάοι, οφθαλμία, όρθοπνοία και λήθαργοι,4 1. Haec verba cancellata leguntur in S. g. 2. ριτίνη θερ- μινθηνη fcribae vitium pro ρητίνη θεριβινθίνη. 3. Corr. αλών pro «λλων. 4. το δρψν—πληον δάκνιι a textu prorfus ab- decoxeris; [fuccus hordei excorticari, portulacae , plan- taginis, betae, panis, lenticularum, rofarum\ quibusdam anferinum, fuillum, caprilium, hircinum gallinaceumque adipem adjungimus: iicut etiam butyrum, relinam tere- binthinam, rutam, cuminum, lauri baccas, anethum» et quae funt generis ejusdem. Acres conflant ex muria, aqua marina, garo filuri, decoctione iridis, thymi, fatu- rejaeariflolochiae rotundae, cucumeris agreilis , ablinthii, colocynthidis, cnici, veratri nigri, polypodii et mercuria- lis et ex vino mulfo cum fale et nitro et centaurii fucco. Molles autem adhibentur iis, in quorum inteflinis flercus durum infiflit et quibus majus aliquod admovere remedium volumus, ut dropacem, fanguinis miflionem aut chirurgi- cam actionem quandam ; [acribus urimur ad lateris dolo- res, gingivarum defluxiones, capitis dolorem, propenfio- »nem in fomnum nimium, ^jeripneumoniam, anginam, ri- gorem, morbum comitialem, infaniam, coxendicis morbum, inflammationem oculorum et quum homo non niji recta K GALENUS TOM, XVI, Ι4β ΓΑΛΗΝΟ Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟ ΤΣ Ed. Chart. VIII. [527. ] κατέχονται δε ιά σκύβαλα η ανω η κάτω, γνωρίζεται δε εκ τούτων σημείων, η μεν ονν παρά την νόσον την άνω&εν διάστασις στομάχου και κατά μετάφρενον όδύναι και στενο- χώριαν πνεύματος σννεδρεύουσι. παρά δε της νηστεος και λεπτών έντερων ναυτία καί σιαλισμοι και πυρεσεις περί όμφαλόν1 πυκναί. κώλου δε κακοπραγουνιος φνσοίν εποχαι και στρο^οι βίαιοι, όσφνος κοπώδες βάρος* διό προς πολλά οιζ κλυστήρες χρησιμείουσιν, ιος επί τώ εσχάτιρ εντερω vOr σονντν, επί χολέρας ξηράς, (επί ειλεού, επί κωλικών, νε- φριτικών, υστερικών, κυστεως, ελμίν&ων', άσκαρίδων, δυσ- εντερίας")3 λιεντερίας, διάρροιας, τεινεσμού καί άλλων πολ- λών, ά ον χρη νυν καταρι&με7ν. άλλά καί εκ του άλμυρου νδατος ενίοτε κλνζειν άναγκαζόμε&α, όταν τά τών εντέρων έλκη κατά τάς δυσεντερίας σεσηπόια τνγχάνη, ώς άπορρί- horrentia exterminentur, in eorumqne locum verba, ol dk μ,ίίς.— xal λη&άργω, recipi, corrector in margine juffit. 4. όφ&αλμον quod in margine legitur correxi et reltitui όμφαλόν. 2. Corr. ol pro η. 3. Haec cancellata leg. in S. g. cervice ducere fpiritum potefi, denique ad veternum.] Sed ftercus aut fupra aut infra continetur, id quod ex his notis dignofces. Ergo fi itercus propter affectionem, quae in fuperioribus iit partibus, contineatur, ftomaclii diftentio aderit et dolores dorii ac fpiritus anguftiae comitabuntur; Π vero in jejuno et gracilibus inteftinis cohibeatur, naufea, falivae copia, frequens circa umbili- cum aeftus aegrum afflictabit. At ii colon inteftinum male affectum fit, flatus cohibentur, tormina violenta adfunt, lumbi gravitas fentitur, quae lailitudinis fenfum invehit; quocirca fit ut clyfteres fint ad multas res utiles, ut in extremo inteftino aegrotante ufu venit, itemque in cho- leris ficcis , [volvulo, colica , morbis renum, uteri, vejicae, lumbricis, afcaridibus, dyfenteria] in laevitatibus intelli- norum, in alvi fluore, in crebra defidendi cupiditate et aliis permultis, quae nunc φοη funt nobis recenfenda. Ufus vero etiam quandoque poftuiat, ut ex aqua falfa clyfterem paremus, ut quum ulcera intefiiuorum in dyf- ■ Ed. Chart. Vili. [528.] yuaticu ηάν 6 τι αν σεσηπός f, καί άμα πολλάς των (λαών ως λεπίδας ελκεσΘαι, τούτο δε ποιητεον, Έως αν εχχαΘαί- ρηται τό εντερον. τούτον δί χαΘαρΘεντος το7ς χαΘαι- ρονστ τό περίττωμα φαρμάκοις εν τω κλυσματι χρώμεΘα. πλην δε τοό κλνστηρος εστιν άλλα κενωτικά χαϊ του σώμα- τος χαΐ των καΘ' εκαστα των μορίων [καί των] ως της κε- $αλης καί τών άλλο>ν. ταυτα δέ η άποφλεγματισμοί η ερ- $ινα η υποκαπνισμοί η άποδακρντικά καλούνται, άλλα άποχαπνισμος ου πολλοΊς,1 αλλά μόνοις το7ς περίΛ τον •Θώρακα νοσονσίν ίστιν επιτήδειος καί ουδέ τουτοις πάσι διότι ονχ αρμόζει το7ς τό αίμα πτυουσιν, ονδί τό ξηρόν ίχουσι νόσημα πιρί τον Θώρακα, καί άποφλεγματισμός δί χρήσιμός εστι μετά την του όλου σώματος κάΘαρσιν, ον τω καί τα έρρινα. γίνονται δε η ίχ του χυμόν τον κυκλάμι- νου η σευτλου η ίλατηρίον λείου καί κεδρίας καί όσων ίστί 1. Corr. πολλοΙς pro πολνς et μόνοις οΐς pro μόνης της ο Vid. Orib. VIII. Coli. 12, 13,, i*, 15. en feri a computrefcunt, idque facimus, ut quicquid com- putruerit abftergamus; ac Jlmul multas veluti fquamas ulcerum educamus, quod quidem ufque faciendum eft, donec inteftinum expurgatum iit; quod ubi factum erit, tum in clyfteres medicamenta conjiciemus, quibus expur- gare quae fupervacanea funt poilimus. Jam vero prae- ter clyfteris ufum, alia multa nobis fuppetunt, quae et corpus et lingulas ejus partes, ut caput et cpeteras eva- cuent, hujusmodi funt aut apophlegmatifmi, quibus pituita educitur aut per nares expurgantia aut quae fniFumigatio- nes vocantur aut quae excitis lacernis materiam inaniunt. Suffumigatio tamen non multis illa quidem prodeft, fed iis folum, quorum thorax male affectus eft; ac ne his quidem omnibus; fiquidem non congruit iis, qui fputo fangninis laborant, neque iis, quos morbus ficcus in tho- race vexat. Apophlegmatifmus vero eft poft totius cor- poris purgationem accommodatus: ita etiam quae per na- res caput purgare dicuntur, eaque aut ex cyclamini fucco K 2 Ed. Chart. ΤΠΙ%Ι527. 528.] της τοιαντης ύλης, των δέ άποδαχρυτιχων ολίγη χρησίς εστι* χρωμεθα δε επι μόνων όμμάτων χρονίως χαταξηρη- μενων χαι των ψωρωδών βλεφάρων* λοιπά δέ εστι τά διά των ουρών χενωτιχά, ων χρησις οΰχ εστιν επιτήδειος ττάσι9 φνλαχτέα γάρ επι τοΐς μαραΐνουσιν, επειδή ιχανως διοχλει τούς τοιοντονς· των δε διονρητιχιον τά μεν διά στόματος λαμβάνεται, ως πάτημα, τά δέ τη βαλάνω προσάγεται. χρωμεθα δέ τοντοις, όταν ύπερπληθεισά εστιν η χύστις χαι μη δυναμένη χενούν τό ούρον. περί δέ των ιδρωτι- χων τε χαι βαλανεΐων χαι των άλλων χενωτιχων βοηθημά- των ονχ εύχαιρον ειπείν ενταύθα* διό προς τά έξης Ιτέον. ‘Έχχλισις. fiunt aut [528] betae aut triti elaterii aut cedriae aut aliorum, quae liujusce funt materiae. Eorum vero, qui- bus lacrymae cientur, ufus eit perexiguus, fiquidem ea folum adhibemus , quum oculi diuturno funt morbo ex- iiccati; et quum palpebras fcabies oblidet. Reliqua au- tem funt, quae per urinas evacuant; quae non omnibus conveniunt, vitanda enim funt in tabefcentibus, propterea quod eos valde perturbant. Caeterum ex iis, quae uri- nam cient, quaedam per os fumuntur, quo in genere funt, quae potui dantur, quaedam glandiculis feu renibus imponuntur; atque his utimur, quum lotii plena ad lum- inum vefica, ejicere ipfum non poteil. De iis vero, quae fudorem alliciunt, deaue balneis ac ceteris, in quibus eft vis evacuandi, quae ipfe uno nomine remedia vocat, non efi; nunc opportunus dicendi locus: quamobrem ad ea, quae deinceps fequuntur, accedemus. Declinatio. XIII. Ed. Chart. VIII. [528.] , . Και τοντο εν εστι της ίασεως είδος* επει γαρ ουκ αει δυνάμε&α κενοΰσ&αι η καΌαραι. εστι δε δη τι εν τω μό- ρια» εστηριγμενον, οπερ ενοχλεί* σπενδομεν τοντο εκκλινειν, ως μήτε ενοχλεΐν ετι μήτε εν εκείνω τω τόπω σηπεσϋαι. πως δε ποιητέον τούτο αυτός εφεξής διδάσκει, προστι- ϋεϊς τάδε. ιδ'. Παροχετευσις ες κεφαλήν ες τά πλάγια, η μαλιστα ρεπει η άντίσπασις επί τοΊσιν άνω κάτω * άνω επί τοΊσι κάτω’ η ξηρηναι η οΐσι τά κάτω η οΐσι τά άνω η εκπλννεται η οΐσι παρηγορησεται. Παροχετευσις τον αυτου γένους εστιν τη δια του δε- χόμενου μορίου τό ρεύμα κενωσιν· τη δε αντισπασει κωλυο- μεν τάς σφοδροτάτας των χυμών επιρροας α&ροως κατα- σκηπτειν· *Ιπποκράτης δ£ ταντα εξεΰρε κοινά πασης αμε- Hoc etiam unum eft medicinae faciendae genus: quum enim evacuare aut purgare femper non poilimus, fitque infixum quid in parte, quod eam vexat, damus operam, id ut declinemus; ut neque parti moleftiam afferat, neque eo in loco computrefcat, quod quomodo fit faciendum ipfe deinceps docet, quum haec fubjungit. XIV. Derivatio in caput, in obliqua, qua maxime repit aut revulfio in fupernis deorfum ; in infernis furfum; aut exjiccare aut quibus inferiora; aut quibus fuperiora; aut eluitur; aut quibus lenietur. Derivatio eft ejusdem generis cum evacuatione, quae fit per eam partem, quae fluxionem excipit; ufu autem revulfionis prohibemus, ne veheme^tiflimi humorum efflu- xus confertim in partem decumbant, haecque funt ab Hippocrate reperta communia cujuscunque immodicae eva- Ed. Chart. ΥΙΙΙI [ 528. ] τρον χδνωσδως βοηθήματα, παροχή (νσις μεν eig τους πλη- σίον τόπους γίνεται* άντίσπασις de ιίς τους άντιχειμίνους, Oiov ei τις διά υπερώας χενοΰται διά ρινών μεν παροχε- τδυομεν, χατω de άντισπώμεν, ώς και τή διά της έδρας γυναιχϊ ρυονμενη διά μήτρας μεν ή παροχετεύεις, άνω di η άντίαπαρις * dei de τον ιατρόν είναι τής φύσε0)ς μιμη- την» αυτή de τουιο δρα πολλάχις ώσπερ εν το7ς άφορισμο7ς γεγραιτται, γυναιχϊ μεν, φησίν, αΐμα εμεουση των χαταμη- νίων ραγεντων λυσις. διόπδρ ήμε7ς είώϋαμεν ev τή των χαταμηνίων σφοδρότερα χαί άθρόα χινώσει χαί ev τα7ς τής μήτρας αίμορραγίαις άνω άντισπαν. τούτο de ποιουμεθα σιχναν1 μδγίστην υπό τους τιτθους προσβάλλοντες. τάς δέ ex των ρινών αιμορραγίας τουναντίον ποιοΰντες επεχομεν, τουτ εστι κατά τών υποχονδριών μeγίστας σιχνας προστι- θεντες. οντω de χρή την σιχναν χατ ίνίον προστιθεναι, ώς αντισ:τάσθαι την ύλην την όπίσω [ουσαν χαι] ζ προς τους οφ- θαλμούς χαταφερομενην' χατά de τον αυτόν τρόπον ιήν του 1· Corr. οιχύαν. pro συχίαν. 2· Haud dubie verba οίιοαν xal delenda. cuationis remedia. [Fit autem derivatio ad vicina loca, revulfio ad contraria; ut Π quid per palatum vacuetur, ad nares derivatur, revellimus autem ad inferna: ficut etiam in muliere quod per fedem perfluit, id per uterum derivamus; furfum vero revellimus. Medicus autem de- bet naturam imitari; id ipfum vero ipfa facit perfaepe, ut eft in aphorifmis confcriptum. Si, inquit, mulier fanguinem vomat, menfiruaecjue purgationes fuperveniant, morbus folvitur} quocirca nos quum menltruae purgatio- nes vehementius et confertim evacuantur et quum fanguis ex utero fluit, furfum revellere confuevimus, quod cucur- bitula maxima fub mammis affixa, facimus. Sanguinis vero ex naribus profluvium, inita ratione contraria, hoc eft maximas cucurbitulas praecordiis adhibentes, cohibe- mus. Sic etiam cucurbitula defigenda occipiti eft, ut materiam, quae in pofteriore eft parte et ad oculos com- Ed. Chart. ΥΙΪΪ. [528.] , , , , μετωτιον ιέμνομιν φλέβα 7τρος* το ιρνιιν την tv τοις οηι- a&tv του ίγχίφαλου μΐρίσι τνγχάνονσαν ύλην προς τα πρόσω. οϋτω di όταν ex τον de^iov μνχτηρος $ei,* Ιφ ηπατος Ιρeideiv όταν di «V άριστιρον, χατά σπληνός, χαι όταν έ'ξ άμφοτέρων το7ς σπλάγχνοις άμφοτέροις τάς σιχνας Ιπιφέ- ρίΐν. ίοτι μιν ονν χοινος ο λογος enl των άλλων ρινμαιων απάντων, άντίσπασις χαι παροχέτινσις, ως τα μιν dia γα- στρός ήτοι δι ονρων η μήτρας, τα di di ονρων, ητοι dia μήτρας η dt έδρας, ωσαντως xal τα dia μήτρας ήτοι δι ονρων η διά γαστρός. inei3 di τον χατ οφ&αλμονς χαι ωτα χαι υπeρώav dia ρινών η παροχίη di αν- τίσπασις άνω μιν ini τοίς χάτω πάσι, χάτω di ini τοις άνω. χαι μέντοι4 χάχ των degicov ini '&άτeρa χάξ Ιχιίνων ini ταντα, χάχ των ί/σω5 προς τα ιξω, χαχ τούτων αν πάλιν προς ixeiva· eine γάρ αντος ev τω 6χτω των em- 1. num loco ίτ^ος* leg. διά ? 2. Scribe Qtfl pro Qfi. 3· trans- lationem latinam fecutus ini τοις pro inet—τον pofui. 4* Corr. τoi pro δη. 5« Corr. (ϊοω pro Χαών, portatur, revellamus, eademque ratione venam in fronte fecamus, ut materiam, quae in pofterioribus cerebri par- tibus continetur, ad anteriores trahamus. Sic etiam fi a nare dextra fanguis fluat, jecori affigenda cucurbitula eft; fi a finiftra, lieni; fi ab utraque, vifceribus utrisque admovendae funt, atque ad hunc modum in omnibus flu- xionibus tum revelles tum derivabis; ut quae per alvum fluunt, ea vel per urinas vel per uterum traducas; quae per urinam, ea vel per uterum vel per fedem, fimilique modo quae per uterum, ea aut per urinam vel per alvum transferas. In iis autem , quae per oculos et aures et palatum fluunt, ea per nares derivantur; revelluntur au- tem, quae fupra funt omnia, deorfum ; ficut in iis omni- bus, quae infra funt, furfum fit revulfio; praeterea a dextris ad finiitra et a finiftris ad dextra; et ab internis ad externa et viciflim ab his ad illa. Ipfe enim in fexto de vulgaribus morbis libro cenfuit revellendum elTe, fi Ed. Chart. VIII. [528.] δήμιων, άντισπαν, ην μη rjl δει ρεπει · ήν di οπη δ(7, τον~ τεοισι δη στομονν, οϊως εχαστα ρεπει. χαί ημείς η6'η εϊ- δομεν άνω άχτεα είναι, y ρεπει διά των συμφερόντων χωρίων, άποτρεπτεα δε xal άντισπαστεα τά μη καλώς ρε- ποντα. ταυτό δε τούτο ποιήσεις, εί τοίς προς το δέρμα ρεψαντας χυμούς δι εκείνου κενώσεις. * * # τον αυτόν τρόπον τώζ όπισθεν κεφαλής όδυνωμενιρ η εν με~ τώπω όρθια φλεψ τμηθεισα, ως είρηται, ωφελεί. ου yap μόνον κενοί7 άλλα xal άντισπα. ουσης, ως εφην, τής άντι- σπάσεως επί τά εναντία* ως χατά μήχος μεν άνω χαι κάτω, χατά πλάτος δε ένθα χαι ένθα, τουτεστιν επ αριστερά τε χαί δεξιά. χατά βάθος δε όπίσω τε χαι πρόσω, οντω γουν οφθαλμών χρόνια ρεύματα πολλάχις εθεραπεύθη διά των χατ ινίον μερών αίματος άφαιρεθεντος χαί τής σιχνας επιφερομενης. ούτω δε εν τώ περί τών ελκών γράφει9 επί π αντί ελχει, ερυσιπελατος επ ιγενομενον χάθαρσιν ποιεεσθαι 1. Corr. ήν μή η pro ή μή ή, 2. His ipfis verbis ufus efl Hippocrates V. aph. 68. ubi etiam Galenus eadem, quae h. 1. leguntur, perfecutus eft. non qua oportet, materia vergat; at fi qua oportet, liis aperire, quemadmodum fingula vergant; ac nos jam ante didicimus, dicenda eiTe qua vergunt, per loca opportuna, avertendaque ac revellenda, quae non rite vergant; id ipfum autem facies, fi humores ad cutem vergentes per ipfammet evacuabis. * * * * Eodemque modp fi pafs capitis pofterior dolore affligatur, recta vena in fronte fccta, ut diximus, prodefi; propterea quod .non evacuat modo, fed etiam revellit; quum revulfio, ut mo- nui, ad loca contraria fiat, ut exempli caufa, in longi- tudine fupra et infra; in latitudine vero hinc et inde, hoc eit a dextris et a fiiiiftris, in altitudine retro et ante; atque ita faepe diuturnae oculorum fluxiones fana- tae funt, ex partibus occipitis miflo fanguine et cucur- bitulis admotis; ita etiam in libro de ulceribus fcriptum comperies : in omni, inquit, ulcere, cui ignis facer fuper- Ed. Cliart. VIII· [528.] του σώματος, έφ’ όηότερα μάλιστα συμφέρει τω ελκει, 1 είτε άνω είτε κάτω, τον αυτόν ημ7ν προσδιορισμόν παρα- διδους, ως μάλιστα ρέπει τότε άντισπαστέον, εί μεν ονν σφοδρώς φέροιτο τό ρεύμα, διά των εναντίων άντισπάσω- μεγ* άνω μεν γινομένου του έλκους κάτω κα&αίροντες% εί δε εν το7ς κάτω μέρεσι συσταίη, την άνω κοιλίαν κενουντες, εί δε πεπαυμένον είη και κατά μόριον εστηριγμένον, παρο- χετευειν άμεινον. έγγυτέρω γάρ η μετάληχβις και η ορμή και η όλκη τω κα&αίροντι φαρμάκω ραον εκ του πλησίον, οίτω λέγομεν της σφοδράς2, αιμορραγίας βοη&ημα την φλε- βοτομίαν είναι, ί}με7ς γάρ πολλάκις τούτου επειράΟημεν, έναργώς ιστάντος την άμετρον φοράν του αίματος. ευδηλον δ* οτι την κατ ευϋυ χε7ρα τέμνειν χρη του μυκτηρος, εξ ου ρε7 τό αίμα λάβρως, καί ταυ της αυτής της χειρός την ωμιαίαν φλέβα διαιρείν, εί δε εξ άμφοτέρων άμφοτέρας διαι- Corr« τω ελκει, Manus prima τό ελκειν, quae parenthefi inclufa ad marginem in S. g. exitant. 2. Leg. III. in pror- rhet, LIII. venit, purgandum corpus efi, qua ulceri maxime prodefi, five id per fuperna, fiue per inferna fiat; ac nobis ean- dem obfervandam eiTe diftinctionem tradit, ut fciamus, ad ea loca materiam eiTe revellendam, ad quae maxime vergit; quare ii vehementer fluxio feratur, eam ad con- traria revellemus, ut ii in fuperioribus ulcus fit, per in- ferna purgemus; fi in inferioribus confiftat, fuperiorem ventrem evacuemus,- quod ii fluxio ipfa ceiTarit et in membro fixa fit, derivare fuerit melius et quod translatio fit in propinquiora et quod tum acceilio tum attractio e vicina parte promptior medicamento purganti fuppedite- tur; in quam etiam fententiam affirmamus venae Tectio- nem remedio efie vehementi fanguinis profufioni; ac nos faepe id fumus experti, immodicam fanguinis fluxionem ita evidenter cohiberi; perfpicuum autem eft venam hu- meralem ejus brachii, quod recta via ei nari, e qua fan- guis large fluit, refpondet, incidendam efie; iique ex utra- que nare profluat, utramque venam fecandam; neque enim Ed. Chart. ΥΙΙΙ, [528. 529 ] ρε7ν* ποιοΰμεϋα γάρ την τομήν τον χενώσαι, άλλά άντι- σπάσεως ’ίνεκα, di7 μίντοι χρησθαι τη φλεβος τομή προ1 της alui ρραγίας, *Ιπποκράτης di κελεύει άντισπαν εις τάν- αντία * κενώσεως di ενεκα κατ' ΐξιν.2 οσα γάρ κατ ’ίξιν αΐμορραγει, μεγίστην ωφέλειαν επιφερειν το7ς νοσουσί φησιν. τα d* άνάπαλιν αιμορραγοΰντα μηδέν ώφελεΐν, μάλλον di και βλάπτειν ενίοτε, τω3 καταλυσαι την dύvaμιv άνεν ϊθΰ το πάθος χουφίσαι, ούτε γάρ επι σπληνι μεγάλω μυκτήρ δεξιός αίμορραγησας ούτε αριστερός εφ* ηπατι φερει την ωφέλειαν* άλλ' η άντίσπασις μεν εν το7ς κατ ευθύ άντι- σπωμενοις εναργή την ωφέλειαν εν τάχει δεικνύει, επι4 di το7ς άνάπαλιν ουκ ετι, όταν μεν ουν οι χυμοί είσοι ρεπου- σιν, εξω άντισπάσεις ’ όταν di όπίσω, συ πρόσω’ όταν di ένθα, σύ πάλιν ένθα εις τουναντίον ποιήσεις. όταν di η νονσος προς τον -θώρακα τε και τον στόμαχον φε’ρεται, τότε 1. Tantum abfuit ut liic προ legerent ut potius προς reti- nerent, fed equidem hoc correxi. 2. Corr. κατ ϊξιν pro χα&ήξειν, idem in fequentibus fecit. 3· Corr. τφ pro τό. 4. Π. ad Glauc. evacuationis, fed revulfionis gratia venam incidimus; Te- ctio tamen ante profluvium adhibenda eft; ai que Hippo- crates quidem jubet revulflonem eife ad contraria lacien- dam; evacuationis vero gralia, directo; et quaecunque fanguinis profluvia [529] directo fiunt, eam maximam afferre aegrotantibus utilitatem affirmat; quae vero con- trario modo fiunt, tantum abeffe ut profint, ut etiam interdum laedant: quod vires diffolvant nec ulla morbo afferatur levatio; liquidem neque in liene turgente fanguis e dextra nare profluens, neque in jecore, fi a finiflra erumpat, ullum ufum parit; fed revulfio quibus directo adhibetur, evidentem utilitatem celeriter oitendit; contra- rio vero modo non item. Quamobrem quum humores intro vergunt, funt extra revellendi, quum in pofteriores partes fe recipiunt, tu eos in anteriores attrahes, quum huc, tu contra, in contrariam partem adduces, quumque morbus thoracem ac ftomachum petit, tunc manus ac ΠΕΡΙ XTMSIN TIIOMNIIMA A. Ed. Chart. VIII. [529.] τάς χείρας άι>αδε7αθαι χρή καί τους πόδας βιαίως, Υνα το λνποϋν άντισπάσηται, τον αυτόν δέ τρόπον άναφερομενου προς την κεφαλήν περιττώματος η προς την κοιλίαν είς τουναντίον παν πεφύχασι τά δάχνοντα φάρμακα ταις χερ- σί τε καί τοίς ποσί προστιθέμενα, άλλα και την ρύονσαν είς τό στόμα η ύπερο\αν η τον γαρχαρεώνα περιττότητα προς τάς ρίνας παροχετεύειν χρη διά των δαχνόντων φαρ- μάκων, άπερ άρρενα προσαγορείομεν, την δε είς τους οφ- θαλμούς προς τό στόμα ερύειν, τά γαργαρΐσματα δάκνοντα ποιων, επί δε των άλλων, δι ών χρι; τό βοήθημα επιφε- ρειν και όπως ή θεσις διδάσκει, και τοντό εστιν, ο φησιν αυτός επί τοίς άνω κάτω, επί δ£ το7ς κάτω άνω, των μεν ουν ετι επιρρεόντων άντίσπασις , των δ * ηδη κατειληφότων τδ μόριον ρευμάτων ή παροχέτενσις ίαμα. άμφω δέ ταντα είδη τής κενώσεως κελεύει ό παλαιός διά των κοινών ποιεί- σθαι φλεβών* οΐον ο'ς ειπον τάς επί μητρών άντισπάσεις, ει την εν άγκώνι τέμνοις φλέβα ή παρά τούς τιτθονς οι- κίας προβάλλοις ή είς τάς χείρας θερμαίνοις καί άνατρί- pedes adhibita vi funt vinculis excipiendi, ut quod mo- leftum eft illuc revellatur; eodem quoque modo ii redun- dantia ad caput aut ventrem feratur, medicamenta mor- dacia manibus pedibusque admota revellere contrariam in partem folent, quin etiam ii materia in os aut palatum aut gurgulionem fluat, erit ad nares derivanda ufu medi- camentorum mordacium, quae per nares caput purgantia nominantur, quae vero ad oculos fertur, eam ad os per mordacia gargarifmata retrahes, in caeteris vero et per quae admovere oporteat remedium et quonam modo, ipfe loci politus commoniirari atque id eft quod ipfe ait, in fuperioribus deorjum; in injerioribus furfum: fluentium enim adhuc humorum revulfio, eorum vero, qui jam par- tem occuparunt, derivatio medela eft. Utrumque autem genus evacuationis jubet Hippocrates per communes venas eife faciendum, veluti in utero, ut dixi, revulfio erit, ii venam cubiti fecueris aut cucurbitulas prope mammas affixeris aut manus calefeceris et fricueris et deligaveris; ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙ2 ΤΟ ΙΠ1Ι0ΚΡΑΊΟΤΣ 15Θ Ed. Chart. YIIL [529.] ψαις χαι διαδήσαις, παροχετεύσεις di τάς εν ίγνύαις η σφνροΐς διαιρών xaI σικνας μηροίς προσβάλλοις χαι θερ- μαίνων χαι άνατρίβων χαι διάδων τά σκέλη, των di των αντικείμενου μερών τρίψεις, μάλιστα δε διά φαρμάκων1 Θερμαινόντων των άντισπαστιχών εστι βοηθημάτων, ώσπερ γε και οι άντιχειμενοι των φυσικών1 πόρων άναστομωθεν- τες· εί μεν ονν δεξιά μήτρα πεπόνθοι,· εκ δεξιάς χειρδς χαϊ σκέλους άπάγοις τό αίμα, της δ* άριστέρας πεπονθυίας εκ τών εν εκείνη κατ ευθύ κώλων, εί δε τι τών άνωθεν φλεγμαίνον είη, ως εν συνάγχαις τε και όφθαλμίαις και οσα περί κεφαλήν, τάς εξωθεν φλέβας και κατ ευθύ διαι- ρησεις, σπληνός δε φλεγμαίνοντος χρη της άριστεράς χει- ρός τάς ένδον φλέβας τεμνειν, και εί ηπατος, της δεξιάς ιόσαυτως. τών κώλων <Γ αν τών πεπονθότων από τών ομόζυγων η κενωσις, είτ άντισπάν είτε παροχετεύειν εθε- λοις, πλην εί χρονιον είη το πάθημα * τηνικαϋτα γάρ απ' αυτόν τον πεπονθοτος, ουτω χάπι τών συναγχικών τάς i, lib. V. meth. cur. VI. 2. II. ad Glauc, II. derivatio autem erit, ii venas poplitis aut malleolorum incideris et cucurbitulas feminibus applicueris, ac fi crura calefeceris, fricueris et ligamento exceperis, at fi con- trarias partes fricueris, praefertim vero fi id feceris, me- dicamentis adhibitis, quae vim calefaciendi habeant, re- vellens remedium admoveris, ut funt etiam naturales meatus oppofiti, fi adoperti fint. Itaque fi dextra uteri pars male affecta fit, e dextro brachio dextroque crure mittendus fanguis erit, fi in finiftra, tum e membris iis detrahes, quae illi recto tramite refpondeant, fi vero in fupernis partibus quid inflammatione lentetur, ut in an- gina, inflammatione oculorum et iis omnibus, quae in capite funt, ufu venit, venas exteriores et quae ad recti- tudinem litae fint, incides, liene autem inflammationem patiente, venam finiflrae manus internam fecabis, fi jecur internam dextrae, artubus vera patientibus, evacuationem, live revellere, live derivare velis, a conjugibus faciendam fcito, nifi morbus fit diuturnus, propterea quod eo cafu Ed. Chart. VIII. [ 529. ] υπό την γλώσσαν φλέβας τέμνομεν, όταν ημ7ν ολον μεν σω- μα η δη κενόν είη, χρονίζει* δε τό πά&ος, ουτω δε και σπληνί και ηπατι σικύας προσβαλλομεν, ουτω δε και άλλο τι και άλλο μέρος άποσχάζομεν πεπονΟός, ούκ επιρρεόντων ετι των χυμών, επεί δε τα μόρια του σώματος τα μεν ένδον αυτών ευρύτητας έχει, τα δ* εξω&εν, τα δ* εκατέ- ρωθεν, τα δε ούδετέρωϋεν, χρη είδεναι οΐα δει 'ξηράίνεσϋαι, οΐα δε ον. τών μεν ούν απλών αί άρτηρίαι και φλέβες και νεύρα, αί μεν τοϊς κώλοις ένδον αυτών, ai d’ εντός περιτοναίου καθ' εκάτερα. νεύρα δε τα μεν εν τοις κώλοις κατ ουδέτερον, όταν δ* εντός περιτοναίου κατά θάτερον, το7ς δε σπλάγχνοις σχεδόν άπασιν ένδοθεν τε και έ'ξωθέν είσιν εύρνχωρίαι μεγάλαι. και προσέτι η σάρ'ξ αύτη η μεν τού πνεύμονος μανή, έμπαλιν η τών νεφρών πυκνότατη, καί μετά ταύτα η τού ηπατος. η δέ τού σπληνός εις οσον πυκνότερα της τού πνεύμονος εις τοσούτον μανοτέρα της τού ηπατος. εν άπασι μεν ούν τούτοις οσα μεν ονδετέ- ab ipfo affecto membro detrahere fanguinem oportet, ita etiam in angina, venas, quae fub lingua funt, incidimus, ubi nimirum corpus totum jam fit vacuum morbusque fit diuturnus, eademque ratione et lieni et jecori cucurbi- tulae affiguntur, fic aliud etiam quodvis membrum affe- ctum fcarificamus, ϋ non amplius confluere humores vi- deantur. Quoniam autem corporis partes quaedam fpatia intus habent, quaedam extra, quaedam utrinque, quae- dam neutra ex parte, fcire convenit quaenam exficcan- dae fint, quae fecus, atque ex fimplicibus quidem arte- riae, venae ac nervi, qui in artubus funt, intus habent, qui intra peritonaeum, utrinque; nervi autem, qui in artubus, neutra in parte, qui intra peritonaeum, al- terutra ex parte; vifceribus vero omnibus fere ampla fpa- tia et intus et extra infunt; caro quoque, ut pulmonis, rara; contra vero renum denfiffima; pofi; hanc jecoris, lienis vero caro, quae eit denfior carne pulmonis, eo eil quam jecoris r.arior, in his omnibus quae neutra in ^58 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΓΛΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [529.] ρω&εν εχει κοιλότητας ενδεχόμενης τό περιττόν του ρήμα- τος , ταΰια δειται ξηραίνεσ&αι, καν μι) πάνν ξηρά την φνσιν η, κα&άπερ τα νεύρα και μάλιστα τα εν τοΐς κω- λοις, οσα δε εξω τε και εϊσω δΰναται χαλάσαι τι της φλε- γμονής , ονδεν δεΐταί των ικανώς 'ξηραινόντων, και μάλιστα εί χαννην εχει την σαρκα, κα&άπερ 6 πνενμων. εστι δε τινα ά χρη εκπλύνεσ&αι η διά των κλυστηρών η διά τον εμετηρίου φαρμάκου, xa{f ό τι δε μέρος η και άνω η καί κάτω ποιητεον, τούτο ονδεις οϊμαι άγνοεϊ. μέχρι δε που ταΰια ποιεϊσ&αι χρεών, τον ορον την παρηγοριάν τιΰησι. Μη τά εχχυμωμένα εις τό εϊσω άπολαμβάνειν, άλλά τάς εφόδους ξηραίιειν. ‘Ίΐρ’ξατο διδάσκειν ημάς Ιπποκράτης πολλούς τρόπους θεραπειών γεγραμμενονς τελειότερον εν τοϊς άλλοις αυτόν parte Labent fpalia, quibus fupervacaneam fluxionem ex- cipiant, ea exiiccanda funt, licet fuapte natura non ad- modum ticca fuerint, cujusmodi funt nervi, praecipueque ii, qui fint in artubus; fed quae intus et extra aliquid relaxare inflammationis poliunt, ea non jam poflulant, quae exiiceare valde poflint, praefertim Π laxam carnem, ut pulmo, habeant. Quaedam etiam funt quae abluere oportet aut clyfteribus aut medicamento, quod excire vo- mitum queat; qua vero exparte, fuperiorene an inferiore, hoc faciendum fit, nemo, opinor, ignorat, quatenus vero progrediendum fit, ipfe mitigationem pro termino ftatuit. . XV. Ne humores effufi intro revellantur, fed ejectionum viae ficcentur. Aggreflus eft Hippocrates multos curationum modos nos docere, de quibus eft in aliis ejus libris fcriptum Ed. Chart. Tlfl. [529.] βιβλίοις, ως περί καθάρσεως και κενώσεως και των άλλων είρηται άνωθεν ημ7ν. και γάρ εδίδασκεν,1 όταν χυμός τις δεόμενος κενώσεως μη καθ' ό δει χωρών όρμήσει, παροχε- τεύει* 2 μηδε πόρρω πάνυ του προσήκοντος, μηδ* εις τόν εναντιωιατον τύπον, αλλ εί δι ουρών όρμήσει εκκενούσθαι, κεκαμενης κύστεως η νεφρών, τόιε άμεινον διά τής γαστρός παροχετεύει*, ειτα δε ακόλουθον τω παροχετεύειν επενη- νεχΰαι ιό άντισπαν και τόν χυμόν τον ιόντα άγειν. εάν μεν γάρ το λυπούν εκκρίνηται, συμμέτρου τής κενώσεως οϋ- σης δεχεσθαι χρή μηδέν αυτόν περιεργαζόμενον, ώσπερ εί και μή συμμετρως γενοιτο, πράττειν αυτόν τι, ποτέ μεν επεχοντα το πλήθος, ποτέ δε παροξύνοντα το τής κενοί- σεως ελλειπες. διδάσκει γούν τούς προς δέρμα ρειβαντας χυμούς δι εκείνου χρήναι κενούν, επειδή πόρρω πάλιν αν- τ°7ς εατιν ή εις το βάθος άντίσπασις, οίς διά γαστρός ή εμετών εκκενούσθαι, αυτός γάρ εκχυμώμενα και εκχυμώ- 1. Corr. ίδίδασκεν pro διδάσκει. 2. ρΐΌ παροχετεύει* νοκ, ΙχχενούοΘ-αι legitur, fed expunctum. 1 '· " :.·:■· - t' Ί .... ·4·;..'· , ■ ,. perfectius: ut de purgatione deque evacuatione et aliis eft a nobis declaratum. Docuit enim derivandum eife, quum humor aliquis evacuationis indigens non coeperit per opportunum locum ferri, neque tamen admodum pro- cul ab opportuno, neque in eum, qui iit maxime conlra- rius; fed II per urinam eyacuari coeperit, vitiata veilca aut renibus, tunc praeftat, per alvum derivare; deinceps vero poft derivationem de revulfione agendum putavit; ut humorem noiv progredientem ducamus: fi enim infe- ftus humor excernatur, ac moderata fit evacuatio, linen- dum eft, ut fiat, neque ulla cura adhibenda, ac fi immo- derata fit, aliquid a medico faciendum eft, ut modo co- piam ejus nimiam cohibeat, modo ejus defectionem irritet. Itaque docet eos humores, qui ad cutem vergunt, per cu- tem eife evacuandos; propterea quod procul fane perdu- centur, fi eos in imas corporis partes revulferis, ut per alvum aut per vomitum evacuentur. Ipfe enim vocare Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [529.] σεις και εκχνμώματα εϊωθεν όνομάζειν τάς εκ τών αγγείων εκλύσεις1 τε και κενώσεις χυμών, γίνονται γάρ αυται, όταν των εν τώ δερματι φλεβών θλασθεισών αΤμα διά τών Ελασμάτων εκχνθη, ου μην γε καθ' ’ενα τύπον το όντως εκχνθεν αΰτίκα εις θρόμβον ήκει, αλλ* επειδή ως εκχυσις κατά διαπήδησιν γίνεται' εάν δε ουτω σνστη, πελιδνονται και μελαίνεται, ότι το αίμα εις πολλά μόρια τον σώματος διακεχυται. διά τούτο σπενδειν χρή θεραπευειν αυτικα αντό, πριν μελαν γενεσθαι, επιχειρονντες διαφορειν ro αΐμα είδότες δυσ^όρητον είναι, επειδάν θρομβωθή, πώς δε δει τά εκχνμώματα θεραπευειν και μεμάθηκας επιστημονικώς διά τε της -θεραπευτικής πραγματείας και προσέτι διά τής τών κατά τόπους φαρμάκων συνθεσεως, λεχθήσεται δε όμως καί νυν τινα. ισχυρότερων γουν δείται φαρμάκων άπαντα διά βάθος πεπονηκότα2 σώματα,3 τών επιπολής άρρωστονν- των, αι δε ενχνμώσεις άπασαι τον σκοπόν τής i άσε ως την 1. potius ίκκςίσεις, quam Ιχλύσεις, 2· Corr% πεπονηκότα pro πεποιηχότα, 3. Vid. IV. meth. med. ' εκχνμώμενα, εκχυμώσεις, εκχνμώματα, effufa et effufiones et effufos humores; folet eas excretiones et evacuationes, quae ex vafculis fiunt, quae quidem fieri folent, quum venae, quae in cute funt, contunduntur , ac fanguis per ipfas contufas effunditur; is tamen non uno loco ita effu- ltis ffatim irt grumos coit; fed poflquam effuGo per δια- πήδησιν psrfultationem efficitur; ii vero fanguis ita con- ititerit, locus pailefcit ac nigrefcit; propterea quod fan- guis in multas fit corporis partes diffufus, quocirca ad- hibenda diligentia eft, ut priusquam nigrefcat, curetur: quod faciemus, fi fanguinem difcutere conati erimus, quum ipfum aegre pofle difcuti, ubi in grumos coierit, intelli- gamus. Caeterum .quomodo effufa curanda fint, recta via ac fcientia in methodo medendi perdifcere potuifti et item in iis libris, qui de medicamentis locorum conficien- dis confcripti a nobis funt et tamen nunc quoque nonnulla afferentur. Partes igitur intimae corporis omnes, quae male affectae fint, valentiora poftulant medicamenta, quam 161 Ed. Chart. TIII. [529. 530.]f κένωσιv έχονσιν, επειδή δε έξω ρέπειΧ, ον χρη μηδαμώς αυ- τάς εϊσω μεταφέρειν· τούτο γάρ άνωθεν μεμαθηχαμεν, άκτέα η ρέπει, ώστε θερμαινόντων αυταις καί μετρίως ξη- ραινόντων έστι χρεία. οσα γάρ ίσχυρώς ξηραίνει, διαφορεϊ μεν κατ άρχάς ένεργέστερον2 των ασθενέστερων, απολείπει δέ τι λείψανον της διαθέσεως σκιρρώδες καί δνσίατον. τα δε νγραίνοντα καί θερμαίνοντα φάρμακα, και ταϋτα δε τά συνήθως ονομαζόμενα χαλαστικά και τούτων οσα προς το ξηρότερον άποκεχώρηκεν, ουπω σαφώς μεν ουδέ έναργώς έστι σνντατικά, των εκχυμώσεων άπασών3 έστίν ιάματα· έπει- θαν μένιοι διαφορηθή τό σόμπαν έκχνμωμα, ξηραίνειν ηδη σφοδρότερον έγχωρεϊ το*ρηγμα, εϊ ποτ είη, καί συνάγει^ επιδέσει. 1. Corr. ρέπει pro ρέπουσι. 2. translatio poitulat έναργέ- στερον, ηοη ενεργέατερον. 3. Corr. quidem voluit verbum απάν- των in απαοων mutare» at ego retinui. quarum in fuperficie morbus eft; omnibus autem effufio- nibus evacuatio pro medela propofita eft, quumque foras vergant, nullo pacto intro eas retrahere fuerit coniilium, idque ipfe paulo ante nos docuit, educenda eiTe omnia, qua vergant, per loca commoda; proinde iis, quae cale- facere eas ac modice ficcare poflint, utemur: nam quae valenter ficcant, digerunt illa quidem inter [530] initia evidentius quam imbecilliora; fed tamen quosdam affe- ctus reliquias praeduras,' quaeque curari vix poifunt, re- linquunt. Medicamenta vero, quae humectant et calefa- ciunt et ea, quae omnes laxantia folent appellare et ex iis quae ad ficcius vergunt, neque tamen perfpicue neque evidenter contrahunt, funt omnium effufionum remedia. Quum vero totum id, quod effufum eft, difculfum fit, tibi integrum erit, rupta fi qua erant, vehementius ex- ficcare, ac deligatura conjungere. CALENUS TOM. XVI. L ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed, Chart. ΥΙΙΙ. [530.] f ' ' ' ι - ' ιστ. Τάραξις, χατάχλυσις, διάιηχβις οΐσιν άποστησεται προς εδρην, ο&εν ά&έλγεται η φάρμαχον η έλκος η χυμός τις συνε στηκως η βλάστημα η φύσα η &ηρΙον η καύμα η άλλο τι πά&ος. Τρόπους ίάσεως πολλούς διδάσκει η μάλλον προιίϋη- σιν, οΐς χρησ&αι ημάς συμβουλεύει, όταν τό περί την έδραν και τα έντερα , μάλιστα δε τό άπαν&υσμενον1 άνιά, δννα- ται γάρ είναι του πάϋους αίτιον η άπόστασις η φάρμαχον, τούτ εστι δηλητηριόν τι η έλκος η χυμός τις ένταύϋα συνε- στηκως και έστηριγμένος, η άπόφφσις και άποβλάστηαις η καί φυσά περιεχομένη και μη δυναμίτη διαπεράν καί ε'ξεί- ναι η σιτίον μη κατειργασμενον η ϋηριον τι ένταύ&α 2 γε- γεννημένον, ως έλμιν&ες, τά τε ομοιότροπα ϋηρίδια η καύμα ενοχλούν η και άλλο κακόν. ταύτα γάρ πάντα έρε&ισμω, 1. Corr. άπα&υσμενον, fed ego probo άπιν&Μϊμε'νον, quod etiam Oribalius habet. 2· rectius ϊνταυ&κ, quam ϊντάδε. XVI. Perturbatio, perfufio , ablutio, quibus ad fedem abfcedit, unde exsolvitur aut medicamentum aut ulcus aut humor aliquis compactus aut pufiulofa eruptio aut Satus aut cibi recrementum aut animalculum aut aefius aut alius quidam affectus. Multos curationis modos nos docet aut potius ad praedictos aggregat, quibus utamur, quum quid fedi vel inteilinis, praefertim recto, moleitiam afferat; affectus porro caufa efle poteft aut abfceffus aut medicamentum, lioc efl quippam veneni vim habens; aut ulcus aut liumov aliquis ibidem compactus et infixus aut exortus alicujus rei et germinatio aut flatus illic contentus et cui tranii- tus non pateat, ut prodire queat; aut cibus non confe- ctus aut exiguum quoddam animal ibi genitum , cujusmodi funt lumbrici et caetera hujusmodi parva animalia aut aeftus vexans aut aliud mali genus; haec enim omnia Ed. Chart. VIII. [530.] _ ην τάραξιν αυτός καλει καϊ κατακλύσει καϊ λοντρω θερα- πεύονται η παρηγοροννται. περϊ di τούτων διελε'ξάμην ηδη εντ το7ς περί πεπονθοτων τόπων υπομνημασι και ού χρη νυν μηκύνειν τον λόγον. - Σκεπτεα τανζα τα αυτόματα ληγοντα η οϊως ai από καυ- μάτων επεγειρομεναι φλνκτεις, εφ οΐσιν οΐα βλάπτεται V ώφελεει σχήματα, κίνησις, μετεωρισμός, παλιντρισις, 3 ύπνος, εγρηγορσις, αλυκή3, χάσμη, φρίκη, ά τε ποιη- τέα η κωλυτέα φθάσει. 4 "Οταν τι αυτομάτως γίνεται, εί ποτέ λέγει σκεπτέον πως λήγει, πότερον λύει την νούσον η καϊ άλλο τι πάθος επιφέρει, η καί τινας φλυκτίδας επεγείρει, ως εκ τον καύ- i· Corr. incluiit ηδΐ] iv. 2. fortaffe παλινίδρυσις, h, e, fur· fum fubfidentia humorum in fe redeuntium, [ed Galenus in [com- mentario fuo παλίνδρνοις. 3. Corr. αλυκή pro άλλοίκοι. 4. magis probabile" φθάσαις, quam cp&aou, irritatione, quam ipfe turbationem vocat et infufione per fedem et ablutione vel curantur vel certe mitigantur, ac nos jam de his loquuti fumus in iis libris, qui funt de locis affectis; neque opus eit nunc longiorem orationem de eis initituere. XVII. Confideranda haec fponte definentia aut velut ab exufiione excitatae puftulae, in quibus qualia laedant, aut pro- fuit. Figurae, motus, elevatio, rurfum depreffio, fom- nus, vigilia, jactatio, ofcitatio , horror, ut quae mo- lienda aut prohibenda praevertas. t Quum aliquid fua fponte fit, id quomodo delinat fpectandum eil; utrum, inquam, morbum folvat, an vero ^lium affectum quendam pariat; an pullulas quasdam L 2 ex- ΓΑΛΗΝ Ο Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [530.] ματος και επϊ τοίς πυρικαυστοις ει'ω&ε γίνεσ&αι* τότε γάρ προσετι βλεπειν χρή, πότερον ωφελεί ταυτα ή βλάπτει. εΐ μεν γάρ χρησιμεύει και ωφελεί, δει αυτά εαν και μη ϋερα- πενειν, εί δέ βλάβη τις εστι, κωλντεον και &εραπευτεον αυτά, εσται δε σημεία σχήματα τον σώματος , του προσώ- που, των όφϋ αλμών, της κλείσεως1 καί ολως αυτόν τον νο- σονντος. φέρεται δε άλλη γραφή, τούτον δέ τον τρόπον* σχήματα αυτών, ΐνα άκονωμεν περί τών φλυκτίδων, ώσανει έλεγε, σκεπτέα τα σχήματα αυτών, τών επεγειρομένων, πάτερα πλατέα ή σφαιροειδή ή στρογγυλά, ή και άλλον σχή- ματος. οσα γάρ υπό θερμού γίνονται χνμοΰ, ταχνκρίσι- μά τέ έστι καί ήκιστα πλατέα, τα δέ υπό ψυχρου πλατέα και χρόνια, διό είπεν αυτός, τα πλατέα έ'ξαν&ήματα2 ον πάνυ κνημώδεα· γεννώνται δέ καΰαιρούσης το βά&ος τον σώματος τής φύσεως, ώσπερ ενίοτε διά τής εκκρίσεως. ου- τω και διά άπο&εσεως επι το δέρμα, εμοί δέ δοκει ταυτα 1. κλίσεως voci κλείσεως praeferendum. 2. Vid. II. in ΥΙ· Epid. XXIX. et YI. aph. XXIX. citet, ut in aeftu atque ambuiiis fieri confuevit, quo fane cafu eft praeterea videndum, illane proiint aut noceant. Si enim utilitatem afferant, ea Rc erunt finenda nec ulla eis adbibenda curatio, fi vero noceant, tum et prohibenda et curanda efle fcito. Signa autem erunt haec: figurae corporis, faciei, oculorum , decubitus et uno verbo ipRus- met aegroti. Haec verba aliter quoque fcripta comperiun- tur ad hunc modum: figurae ipfarum , ut hoc de puftulis dictum intelligamus, quo figuram ipfarum fpectemus, la- taene illae fint, an rotundae , 'an globofae, an aliam figu- ram habeant: nam quae a calido humore gignuntur, eae tum cito judicantur, tum minime latae funt, quae vero a frigido, eae et latae funt et diutius perdurant. Quo-· circa ab Hippocrate dictum eft latas pullulas non admo- dum pruritum excitare. Solent autem exoriri, quum natura partes imas corporis expurgat, ut nonnunquam per excretionem, ita per decubitum ad cutem. Mea vero Ed. Chart. YIII. [ 530.'] περί του κάμνοντος είρησ&αι νυν, διότι προστι&ησι, κινη- σις, μετεωρισμός και τά λοιπά, και γάρ διάνοιας άργίαι ναι του σώματος νω&ρότητες, ετι δε καταφοραί νπνώδεις καιχ βάρη της κεφαλής, ό'ξυρεγμίαι τέ τινες tv τη γαστρί πλεονάζοντα τον φλέγματος ίστιν εκγονα. ώσπερ και πα- λίνδρυσις καί μετεωρισμός της ξαν&ης τε και μελαίνης χο- λής, εγρηγορσις δε ·της ’ξαν&ης, μάλλον δε και έκατέρας. και τά μεν τον ύπνον και της εγρηγόρσεως ακριβώς σκε- πτεα, ώς κατά καιρόν γένηται, ΐνα είδωμεν ποτερον εν άρχη του παροξυσμόν η και εν ακμή η και παρακμή τον νπνον σνγχωρητέον. και γάρ εν τη αρχή του πυρετωδους παροξυσμού , δντων των χυμών ωμών τε και πολλών, βλα- βερός άεΐ 6 ύπνος εστιν, αλλα καί όταν την γασιέρα από- στημά τι ενοχλη, άναδρομεϊ γάρ το θερμόν εϊσω και συν αντώ το αιμα ένδον ανατρέχει και τον παροξυσμόν μηκύνει, μη ένεργονσης κατά του νοσήματος της φυσεως. εί δε τις ώμους μεν εχει χυμονςζ, ολίγους δέ άμα τη τών δυνάμεων 1. Vid. VI. aph, II. et II. apii. II. 2· Corr. in margine avuTQexei xal τον—μϊν ϊχει χυμούς, quae fuo loco inferui, paren- fententia eft, quae hoc loco dicta funt, in aegrotante efle accipienda: addit enim, motio, fublatio et caetera, fiqui- dem mentis torpor corporisque pigritia et propenfio ad fomnum et capitis gravitas, ac ructus acidi in ventre re- dundantes, a pituita originem ducunt, iicut elevatio et fubfidentia a flava atraque bile oriuntur, vigiliae autem a flava aut potius ab utraque bile excitantur. Atque ea quidem, quae ad fomnum, quaeque ad vigilias pertinent, accurate fpectanda lunt, ut opportune adhibeantur, ut videamus, an in principio acceilionis, an in flatu, an denique in declinatione fomnum concedere par fit. Et- enim in principio acceilionis febris, quum humores et crudi et copiofi fint, fomnus femper nocet, ut etiam no- xius eft, quum abfceflus ventrem vexat, caufa eft, quia calor intro fe recipit et cum eo fanguis quoque intro re- currit, quumque eo tempore natura nihil adverfus mor- bum agat, longior fit acceifio. At fi crudi quidem hu- Ed. Chart. VIII. [530.] άσ&ενεία, ωφελεί μάλλον 6 ύπνος ή βλάβην επιφερει. εστι d* οτε καί κατά τον τοιούτον ύπνον αι1 ώς μαρμαρυγαί τοίς όφ&αλμο7ς εχ των χυμών ύπερβαλλόντων συμβαίνουσι, αλυ- κήν δε προσηγόρευκεν, ήν οι πολλοί των *Ελλήνων όνομάζουτ σιν άλην * λεγουσι μεν γάρ άλΰειν εκείνους των νοσούν των, οσοι μη φεροντες την κατάκλισιν, εξαλλάττουσι τά σχήματα διά το δύσφορον αεί το παρόν είναι. οπερ μάλιστα συμ- βαίνει , όταν εν τω στόματι τής γαστρός περιεχηταί τις ίδιότης ύγρότητος άνιαράς, ούτε πολλής ούτε εμπλεούσης τω κύτει τής γαστρός, άνατρεπομενης δε εις τούς χιτώνας αυτής, χάσμα δε εστιν ώσπερ σκοτοδίνη2, ήν γέννα ή νγρότης πνευματώδης, ή πνεύμα άτμώδες εν το7ς μυσί πε- ριεχόμενον. φρίκη δε εστι των μοχ&ηρών χυμών διά το δέρμα ΰεόντων πά&ος· εν δε τω τελεί τής ρήσεως κελεύει σπεΰδειν , οτε ποιητεον ή κωλυτεον τι εστιν, είπε γάρ εν ihefi in utroque Ms. ad marginem proflant» 1. Corr. vnvov ai uncinis inclufit. 2. σκοτοδίνη non probandum, fed σκoQ^C- νημα, mores in aliquo iint, fed tamen pauci, fitque virium ad- juncta imbecillitas, tunc fomnus potius commodum quam damnum afferre folet ·, interdum etiam in ejusmodi fomno fplendores quidem e redundantibus excitati humoribus, oculis obfervantur. Anxietatem autem vocavit, quam plerique taedium fui nominant; ajunt enim, eos aegrotos anxios effe, qui decubitum ferre non poliunt, fed formas mutant, quia praefens eis femper molefta fit; quod iis potillimum evenit, quibus in ore ventriculi propria quae- dam molelti humoris qualitas continetur, qui humor ne- que mullus fit, neque in ventriculi fpatio innatet, fed in ejus fit tunicis immerfus. Ofcitatio vero eft veluti pan- diculalio, quam vel humor flatuofus vel flatus vaporofus in mufculis contentus gignit. Horror autem efl; affectus pravorum humorum per cutem difcurrentium. In extrema autem dictione jubet maturandum effe, fi quid facien- dum vetandumve fit. Dixit enim in aphorifmis, praeci- Ed. Chait. VIII. [530. 531. ]# άφορισμοίς τον1 καιρόν οξυν είναι. ου χρη γουν ημάς τά πράγματα αναβαλλόμενους ρα&υμεϊν, αλλά ψ&άναν και σπεύδειν. ιη· Παίδευσές δι εμετού, κάτω δ" εξόδου η πτυάλου, μυξης, βηχος,2, ερευξιος y λυγμού, φι';σης, ουρου, πταρμού, δακρύων, κνη- σμών,τιλμών, χβαυσιων, δίψης, λιμόν, πλησμονής, ύπνων, πόνων, άπονίης σώματος,. γνώμης, μα&ησιος, μνημης, φωνής, σιγής. ' ' ’ -ν\ ΓΤΛ* .·· · ' , )J ν > ' "i ‘/,'/ Λ ΊΊολλά ευρίσκονται νοσήματα,3 εν οΐς πάντα τά ία- ματα ταϋτα η και πολλά χρησιμευουσι, περί ων ημείς ανω- ’&εν εί'ρηκαμεν, πρώτον ,μεν εμετόν χρεία, εστινγ όταν η γαστηρ το πλη&ος των χυμών γλίσχρων περιεχει και ρρ- vjjaι αυτό προσήκει. ενίοτε δε εμετός οΰ συμφέρει, όταν 1. Vid. lib. I. aph. ϊ. 2. Corr. βηχος pro δίχως, 2. Corr. νοαήματα quod ante πολλά legebatur, poft ενςίοκονται po- fuit, pitem ejje occafionem, quocirca minime par eft res agen- das in aliud tempus rejicere, ac focordes elTe, fed ante- vertere atque accelerare., XVIII. Infiitutio vomitus, dejectionis aut fputi, muci, tuffis, ru- ctus, fingultus, flatus, urinae, flernutamenti, lacrima- rum , prurituum, vellicationum y contractuum, fitis, fa- mis, repletionis, fomnoruin, laborum, otii corporis, mentis, difciplinae, memoriae, vocis, filentii. Morbi complures inveniuntur, ad quos tollendos aut omnia liaec remedia aut certe eorum multa funt accom- modata, de quibus nos jam fupra diiTeruimus. Inprimis autem vomitu utimur, quum magna glutinoforum [531] liumorum copia ventriculo continetur, eamque abftergere convenit- Interdum etiam vomitus non confert, ut quum Ed. Chart. VIII. [531.] αύτη η γαστηρ ασθενής γινόμενη τάς τού ολου σώματος περιουσίας επιδεχηται, μάλιστα δε εμετούς συμβουλεύομεν, εί ξανθή χολή εις την γαστέρα συρροι καί πικρόχολος η τη φύσει άνθρωπος και θερμόν εϊη τό χωρίον καί είθισμε- νος εϊη αυτός εμεΐν, δι εξόδου δε χωρεοντα κάτωθεν άγειν δεϊ, ϊνα φνλάττοιτο τό παράγγελμα και 6 αφορεσμός, ά δει, άγειν διά των συμφερόντων χωρίων, όπου ρεπει ώσπερ τά άνω δι εμετού. περί δε τούτου ως σημείου εϊπεν αυτός εν τω προγνωστικοί, προστίθησι δε άλλους τρόπους θερα- πειών, ως διά πτυαλισμού, μύξης, βηχός και των άλλων άπ αυτόν γεγραμμενων, εκ μεν τού πτυάλου διττή ενδειξίς εστι, πρώτη μεν σημαίνει εκ τού χρώματος καί της λε- πτότητος η γλισχρότητος τό είδος της νόσου * δεύτερα δε κε~ νωτεον διά τούτου, οπερ ποιεϊσθαι εϊωθε προς των ιατρών διά τών άποφλεγματισμών και έρρινων και των καταποτίων τινών, άπερ υπό της γλώσσης κατεχονται, περί μεν ούν τού χρώματος, τού πτυάλου εν νόσοις εγκεχρωσμενού, τούτ ventriculus infirmus efl et totius corporis excipit in fe redundantias; fed tum praecipue vomitum imperamus, quum flava bilis in ventriculum confluat et homo iit fuapte natura biliofus regioque fit calida et ipfe fit ad vomendum afluetus, at quae per exitum gradiuntur, ea per infernas partes ducenda funt, ut praeceptum aplio- rifmique fententia fervetur: quae ducenda funt, etc. Sic- ut quae furfum repunt, per vomitum evacuanda funt i ac de boc ceu de figno ipfe in libro praefagiorum verba fecit. Subjungit quoque alios curandi modos, ut per fputum , mucUm, tuflim et alios, quorum ipfe mentionem fecit. Atque e fputo quidem duplex oritur indicatio, prima colore, tenuitate ac craflitudine, morbi genus figni- ficat, altera indicat per fputum effe evacuationem facien- dam : quod effici a medicis folet per apophlegmatifmos et ea, quae per nares caput purgant et catapotia quaedam, quae fub lingua continentur·, de colore autem fputi, quod in morbis colorem contraxerit, hoc efl: quum rubrum aut I Ed. Chart. YW. [531.] εστιν ερυθρού ή αιματώδους ή χλωρού ή άλλως πως δια- κείμενον διέλεγεν εν τω προγνωστικά αυτός και εν τω περί διαίτης οξέων, κατά τάδε τά ρήματα, πτύελον, φησί, χρή Ιπι πάσι τοΊσιν άλγήμασι τοΊσι περί τον πνεύμονα καί τάς πλευράς, ταχέως τε άναπτύσσισθαι και εύπετεως ξυμμεμι- γμενον τι φαίνεσθαι το ξανθός ίσχνρως τω1 πτνελω' τότε γάρ ξανθόν άκριτον Ιόν κινδυνώδες, το δε λευκόν και γλί- σχρον και στρογγυλόν αλυσιτελές, κακόν δί και χλωρόν εόν κάρτα και αφρώδες, δεινότερου δε το μέλαν. εν τω δέ περί διαίτής2, ωδε, ήν ετι της οδύνης τον πλευρού συνε- χεος εούσης και προς τά θερμάσματα και μή χαλωσης και τού πτυέλου μή ανιόντος , αλλά καταγλισχραινομενού άσα- πτεως, και τά εξής, καί γάρ εν τή τής πλευράς οδύνη εστίν άλγημα ννγματωδες άμα δύσπνοια καί πτυελογ κεχρωσμενω· διόπερ εάν μεν χολωδεστερον η τό αίμα, ξανθόν ή ωχρόν εσται τό πτυόμενον’ εάν3 δε φλεγματικωτερον, αφρώδες τε 1. II. prognoit. 43. 2· de viet. rat. III. 3. Quae hic \ cruentum aut viride fit aut alio quovis modo affectum, ipfe tum in praefagiis , tum vero etiam in libris de ra- tione victus in morbis acutis loquutus eft, his fere ver- bis: fputum, inquit, in omnibus doloribus, qui pulmonem cofiascjue obfideant et cito et facile excreari debet, quod- que favum efi, admodum permixtum fputo apparere; nam flavum, quod fincerum fit, periculofum eft, album vero , et glutinofum et rotundum inutile cenfetur; fi vero admodum viride eft et fpumeum , malum eft, fed gravius eft nigrum. In libro vero de victus ratione ad hunc modum feribit. Si, inquit, in dolore lateris continenti, quippe fomentis adhibitis fe non remittit, ac fputum non procedit, fed fumme glutinofum fit, nec concoctum et quae fequuntur, in lateris enim morbo dolor fentitur, qui pungentis fenfum invehit habetque refpirandi difficul- tatem adjunctam et fputum colore infectum; ideo II fan- guis fit biliofior, fputum erit aut flavum aut pallidum; fi pituitofior, erit fputum fpumeum et candidum, fi magis ΓΑΛΗΝ Ο Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΗΙΙΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [531.] καί λευκόν, εάν δε μελαγχολικώτερον, ήτοι μίλαν η πελιδ- νόν, εάν de μηδέν τούτων, ερυ&ρόρ * * ^ # γαστρι di διττοί μϊν πόροι, μάλλον di επιπολάζει τε καί άνίμειται τά κατ αυτήν μοχϋηρά , τα di εκ των έντερων διαχωρειται, καϋάπερ γε τά μεν εκ νεφρών και κύστεως ούρειται, τά di εξ εγκεφάλου diu ρινών μϊν μάλιστα, ποτέ δϊ καϊ δι ουρανίσκον και υπερώας1 καί ώτων ϊκκενούται. άλλα και την μύξαν ϊ'σ& ότε υδατώδη ιδε7ν και άπεπτον και ταύτην κωλυτεον διά των οσφραντών και των διά ρινών εϊλκυσμΐνων φαρμάκων και των διά τά ώτα εντι&εμενων. τοιούτου di γένους είσίν ai κύρυζαι καλούμεναι άς βλάπτε- σϋαι μϊν κατ άρχάς ’ίσμεν προς πταρμού, δντων δηλονότι τών χυμών ωμών τε και άπεπτων, άλλά και τά άφροδίσια, τότε ούκ ώφελοναι2. γίνεται μϊν γάρ κίνησις ισχυρά, ηπερ άναπληρούν την κεφαλήν ειω&ε. και τούτο εατιν εναντίον Corr. jubet reititui, parentlieli inclufa in utroque manufcripto ad marginem exitant. 1. manufGr. habet ουρανίσκου καί quae adjuncta voce υπερώας fupervacanea funt. 2. Corr. ώφελοναι pro ώφελησεν. melancholicus, tunc erit aut nigrum aut lividum; fi nihil horum fanguis habeat, rubrum fputum rejicietur. * * * # Sunt enim ventriculo duo meatus dati, quaeque in ipfo prava continentur, magis fluitant et evomuntur; quaedam per inteftinum fecedunt: ut quae per renes, ac veficam tranfeunt, per urinam excernuntur, quae ex ce- rebro, ea potillimum per nares, interdum vero per pala- tum auresque evacuantur. Mucum vero etiam interdum aqueum crudumque videmus, quem prohibere oportet ufu rerum, quae odoratui offeruntur et medicamentorum, quae per nares attrahuntur et eorum, quae imponi auribus fo- lent; cujus fane generis funt gravedines, quas vocant; quas inter initia laedit ffernutatio, quum nimirum crudi incoctique humores fint, fed neque etiam interdum rerum Venerearum ufus prodeft; propterea quod vehemens quae- dam fit motio, quae replere caput confuevit, idque eft affectui contrarium, quippe qui tranquillitatem et quietem 17ί Ed. Chart. IX. [531·] τω πά&ει τής ησυχίας τε καί ηρεμίας χρήζοντι καί την μετρίαν θερμότητα άπαιτουντι, ΐνα ωμοί υγροί πεττοιντο καί μη ρνωσι· τότε γάρ ήδη πεττομενων των υγρών ρους ίσχεται καί διά των πταρμών κενωσις γίνεται. εστι μεν γάρ του κατάρρου καί κορϋζης αίτιος 6 εγκέφαλος, εν μεν ταΐς ιμνξεσιν ως ομοιομερής εις, δυσκρασίαν αγόμενος. καί κατάρρουν μεν όνομάζομεν, επειδάν εις τό στόμα καταρρεη τό περίττωμα, κόρνζαν δε επειδάν εις τάς ρίνας. 6 δ£ βρόγχος επί κατάρροις γίνεται, διαβραχείσης της φάρνγγος, εί δ’ εις τον * * * * τω μίν ουν μηδόλως περιστελλόμενη η ελλειπώς η πλημμελως πνευματώδεις τε και κλΰδωνες άκολου&ουσι * πνευματώδεις μεν, επειδάν τά σιτία φνσώδη καί η γαστηρ υπάρχη μη πάνυ τι ψυχρά, 3d^d<ai/f£ di, όταν ηδη μηδέν εν αυτή περιεχηται πνεύμα- τούσ&αι δυνάμενον η καταψυχ&ή σφοδρώς. yrfpt di τωι/ πλημμελών κατ αυτήν κινήσεων, οτ£ μέν τρομώδεις τινές είσιν η παλμώδεις η οΐον κλονώδεις η σπασμώδεις, poftulet et modicum calorem expetat, ut crudi humores coquantur, ac non fluant: quum enim jam cocti fuerint humores fluxus cohibetur, atque evacuatio per fternuta- tiones fit; porro gravedinis ac deftillationis caufa efl ce- rebrum, quum veluti e fimilibus inter fe particulis con- flans, in frigore intemperiem contraxit, ac deflillationem quidem vocamus, quum excrementum in os defluit; gra- vedinem , quum in nares ; raucitas vero deflillationes fe- quitur, quum fauces humore imbutae fuerint. Si vero in * * *■ * Quum vero aut nulla ex parte complecti- tur aut diminute aut vitiofe tunc flatus fluctuationesque confequuntur; ac flatus quidem, quum et cibi flatui gi- gnendo funt et ventriculus non valde frigidus fit; fluctua- tiones vero, quum in eo nihil eft, quod verti in flatum queat aut quum fit vehementer perfrigeratus. De vitiofis autem ejus motionibus, ut quaedam tremorem, quaedam palpitationem aut veluti fluctuationem convulfionemque afferant, efl jam a nobis difputatum in eo libro, quem i ΤΛΛΙΙΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ 1ΠΠ0ΚΡΑΤ0Τ1 Ed. Chart. VIII. [531.] ^ + ε'ίρηται ήδη ήμίν εν τω περί τής των συμπτωμάτων δια- φοράς, νυν δε ίστέον ότι οΐον σπασμώδης κίνησες της γα- στρος, ήπερ εν τω λΰζειν συμπίπτει, ουκ εστι σπασμός ός γε μόνοις είωθε γενέσθαι τοίς μυσίν, επειδι] οϋτε η γα- στηρ ούτε 6 στόμαχος αυτής μυς εστι, της γάρ εγκριτι- κής δυνάμεως κίνησίς τις πλημμελής εστιν άποτρίψασ&αί τι των λυποΰντων άφιεμενης. εν μεν ούν τοΊς εμέτοις τά κατά την ευρυχωρίαν εκκρίνεται, εν δε τω λΰζειν τά κατά αυτό τής γαστρός σώμα ^ ως καί το7ς βήττουσο πάντων των μορίων τής2, κοιλίας εκ&λιβοΰντων τό λυπουν αυτά, γίνεσθαι δέ φασί δι άμετρον κενωσιν ή πλήρωσιν τούς λυγγοΰς. οΐ μεν ούν διά κενωσιν γιγνόμενοι ανίατοι τυγχά- νονσιν όντες * οι δε διά πλήρωσιν, υπό των τεμνόντων καί ριπτονντων τά εμπεπλασμενα φαρμάκων θεραπεύονται. & * * οτι μεν ούν σπασμός καί τρόμος καί παλ- μός καί ρίγος καί φρίκη και λυγμός καί βήχες καί ερυγαι καί πταρμοί καί χάσμαι είσί κινι]σεις τινες πλημμελείς 1. Corr. pro άτομά mavult οωμce. 2. evolve lib. IV. de viet. rat. LXIX. de fymptomatum differentia confcripiimus; nunc fcire con- venit motum ventriculi, qui fere convuliionis fpeciem prae fe fert, qui in fingultu accidit, non eife convulfio- nem eam, quae folis accidere mufculis confuevit, pro- pterea quod neque ventriculus, neque ejus gula mufculus eit; motio enim vitiofa quaedam expellentis facultatis, quae aliquid moleiti rejicere cupiat; proinde in vomitibus rejiciuntur ea, quae in ejus funt amplitudine; in fingulti- bus vero ea, quae in ventriculi funt corpore, ficut in tufli omnes ventriculi partes id, quod eis moleftum jeft, expellunt ·Ϋ Ilngultus autem ex nimia inanitione aut reple- tione fieri ajunt, qui ex inanitione oriuntur, infanabiles funt; quos excitavit repletio, ii ab incidentibus abfter- gentibusque ea, quae impacta funt, medicamentis curan- tur. * * * # Convulfionem igitur, tremorem, palpitationem, rigorem, horrorem, fingultum, tuifes, ru- ctus , fternutationes et ofeitationes eife motus vitiofos, Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [531. ] δηλον γεγονεν , άμα di και οτι έργα φυσεως εστι, βιαίως αναγκαζόμενης κινείσ&αΐ πρός τίνος αίτιου νοσερού. παύον- ταν μεν οΐ τιλμοί καί λυγμοί1 και βηχες και πταρμοί καί κνησμοί και τά τοιαντα, είπερ μικρά και ασθενή ώσιν, εί τις φερει αυτά και άνεχει. ενοχλεί di μάλιστα το δίψος και γίνεται διττώς, το μεν νγρότητος ενδεία, το di πλιο- νε'ξία θερμότητος. τούτων di το πρότερον2, ουκ ίάται, θά- τερον δ* ίάται το οξος μετά τού νδατος.. διό τοίς Ιν νυ- κτι3 πάνυ διφώσι συμφέρει επικοιμηθηναι' διότι πεττεται και ύποκαταβαίνεται κατά τον ύπνον ο τι περ αν η το της δίψης αίτιον. εί μεν γάρ εκ της ενδείας ποτού το δόμος γεγενηται, χρη ίάσθαι προσφορά * εί δε εξ οίνου θερμασίας, νδατι σβεννύναι * * * * δηλον γάρ των εναν- τίων τά εναντία είναι ιάματα. 6 μεν ούν λιμός θερα- πεύεται τή των σιτίων προσφορά, η δε πλησμονή4 τ$ εν- δεία τε καί κενώσει, ύπνος αγρυπνία, πόνος άπονία η 1. Corr. καί λυγμοί. 2. Corr. mavult πολλαχως laa&at δυνατόν. 3. 1. 5. aph. 27. 4· Corr. πλησμονή pro πςοαφοζά. jam eft a nobis declaratum; fimulque oftenfum eadem elTe naturae opera, quae ab aliqua morbofa caufa ad mo- tum violenter impellitur, caeterum vellicationes, fingul- tus, tuffes, fternutationes, pruritus, quaeque funt hujus- modi, fi parva debiliaque fint, ceflant, fi quis ea ferat feque ab eis abftineat; molefta autem eft litis vel maxime, eaque duabus de caulis oritur, tum penuria humiditatis, cum caliditatis redundantia; fed primum genus aegre cu- ratur, alterum tollit acetum ex aqua epotum, ideo iis, qui noctu fiti torquentur, convenit fuper dormire, pro- pterea quod concoquitur, ac defcendit per fomnum fitis caufa, quaecunque ea fuerit, fi enim ex potus penuria fitis orta fit, curabis, fi potum dederis, fi ex vini calore, aqua reftinguetur. * * * * Planum eft enim contraria curari contrariis, ita famem curabis, fi cibos offeras: ut expletio tollitur penuria et evacuatione: ut fomnus vigilia, labor evacuitate laboris, quae vel ad Ed. Chart. VIII. [531.] \ του σώματος ή της διανοίας η της γνώμης η του λόγου η τον λογισμού, και η φωνή, τουτ εστι λαλιά, τή σιγή και εμπαλιν· γνώμην δέ καλεϊ νυν την διάνοιαν, ήν γε και νουν και φρένα κοινώς οι άν&ρωποι όνομάζονσι. των δέ κατά φωνής έστι λόγος, ω τά τε άκόλονϋα και τα μαχόμενα γιγνωσκομένονς εμπεριέχεται και διαίρεσις και σΰν&εσις και άνάλνσις καί άπόδειξις και τά τοιαϋτα. * * ^ * όπως δέ γνώμη εν ίσω εστί της διανοίας και ένενοή&η επί των παλαιών και πολλαί είσιν αι τούτον μαρτυρίαι, περιτ- τόν μνημονενειν. είσϊ δε και &υμός καί δυσ&υμία της ψυ- χής πά&η' διαφέρει δε ό ϋυμός καί οργή τής δυσ&υμίας καί λύπης κατά τάς ενέργειας, εν γάρ τή οργή καί τω ϋυμψ ' ή έμφυτος αυτή ΰερμασία εκτείνεται * καί χολή τότε γίνε- ται τε καί αυξάνεται, εν δέ τή λνπτι καί δυσ&νμίφ συναι- ρείται καί ό 'ψυχρός τε καί φλεγματικός χυμός έν&εν τήν γένεσιν σχεί, ’όκου τοίνυν εν τω σώματι ψυχροί τε και φλεγματικοί χυμοί περιττευουσι, δει μή μόνον τή του σώ- * corpus vel ad animum vel mentem vel rationem vel ra- tiocinationem pertineat, itemque vox, lioc eft fermo, iilentio et viciilim contra. Γνώμην vero nunc vocat in- telligentiam, quam mentem atque animum communi no- mine homines appellant. Eorum vero, quae voce pro- feruntur, eft ratio, qua et confequentia et repugnantia cognofcimus; quibus diviho et conjunctio et refolutio et demonftratio et caetera confimilia continentur. Quomodo autem mens idem quod intelligentia et intellectio apud veteres fignificet, ejusque rei multa afferri poffint tefti- monia, fupervacaneum eft memorare. Jam vero animi quoque affectiones funt ira, triftitia, fed animus et ira diffe- runt ab angore et triftitia in actionibus: in ira enim atque animo calor naturalis intenditur ac propagatur, bilisque tunc gignitur atque augetur; in triftitia vero atque angore contrahitur nativus calor et frigidus pituitofusque humor generatur, itaque cum in corpore frigidi pituitofique hu- mores redundant, tum non modo motione corporis, fed Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 531. 532.]’ “ ματος κινήσεις αλλά και τή τής διανοίας ανεγείρειν και οιον άνάπτειν το έμφυτον * θερμόν αμελεί προσθέσει τής οργής καί σφοδράς δε , επί ταις τον σώματος κινήσεσιν, ως τήν θερμότητα εκτείνεσθαι καί τους χνμους εις τά έξωθεν ώθεισθαι' καί γάρ τούτο δέδεικται ήδη ήμΐν εν τω * * * των επιδημιών. άλλα καί όταν εν κεφαλαλγία τον πό- νον ποιή τοιουτος χυμός, δς μετρίαν θερμότητα χρήζηται, τότε ίαμα εν τή επιδέσει εστίν, εί δέ χυμός είη υδατώδης καί διά πταρμόν όνηνάται * πάλιν δέ όντος πικροχόλου του χυμόν, παυειν δει1 καί μη πταρμόν κινεΐν, επειδή τούτον τον τρόπογ ταράττεταί τε χυμός καί αυξάνεται. τό δέ περί τής φωνής καί σιγής ον μάτην προσέθηκεν. ονσης γάρ τής φωνής κινήσεως των αναπνευστικών οργάνων, εν πολλοίς νοσήμασιν ωφελεί λαλείν ή σιγάν, ως εν τή του αίματος πτΰσει λυσιτελές μήτε βοάν μήτε σφοδρώς είσπνείν μήτε εμπνείν μήτε τον πνεύμονα ή θώρακα ή καί την τραχεϊαν 1, Corr. καί μή πταρμόν — καί σιγής ου. Haec parenthefi in- clufa in utroque,codice ad marginem proitant. etiam agitatione mentis excitare, ac velut accendere nati- vum calorem oportet, qua in re iram, non tamen vehe- mentem corporis motionibus adjicies, ut calor propagetur et humores ad extimais partes expellantur, hoc enim jam eft [532} a nobis in libro de morbis vulgaribus demon- firatum. Sed etiam in dolore capitis, quum mali cauia eft ejusmodi humor, qui mediocrem calorem poftulet, Icito in deligatione efle remedium, ii vero humor aqueus Iit, etiam fternutamentis adjuvetur5 at contra fi. fit bilio- fus, excitandae fternutationes non funt, propterea quod humor perturbatur et augetur. Quod vero ad loquelam et filentium pertinet, non eft temere ab eo adjunctum. Quum enim vox fit motio inftrumentorum refpiralioni infervientium, in multis morbis loqui, in multis filere prodeft: ut in fputo fanguinis utile efi neque clamare, neque vehementer fpiritum ducere aut mittere; neque pulmonem, neque thoracem, neque afperam arteriam va- ΓΑΛΗΝΟ Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart, ΥΙΙΙ. [532.] αρτηρίαν ίσχυρώς κινεΊν. περί1 δε ονρου άριστον αυτός φησιν είναι, όταν η λευκή τε (καί) η νπόστασις και λεία και ομαλή παρά πάντα τον χρόνον, εστ άν2 κριθή η νόοος. διότι σημαίνει την ασφάλειαν καί νόσημα όλιγοχρόνιον εσε- σθαι, περί3 δε των ύπνων ετι τούτο παρά τω *Ιπποκρά- τει γεγραπται * ώσπερ καί κατά φυσιν σύνηθες ?}μ/ν εστι, τήν μεν ημέραν εγρηγορεναι, την δε νύκτα καθεΰδειν, ήν τούτο μεταβεβλημενον εϊη, κακόν είναι * κάκιον δε μη κοιμά- σθαι μήτε της ννκτός μήτε της ημέρας, δίιναται γάρ τούτο ποιεΊσθαι από της οδύνης τίνος η πόνων η πάθους ψυχι- κόν η καί σωματικού, όπερ δει μάλιστα επιβλεπειν, εί θε- ραπείας Xpy£f*· Τή υστερική κάθαρσις τά άνωθεν καταρρηγνυμενα καί στροφουντα, λιπαρά, άκρητα, άφρώδεα, θερμά, δάκνοντα, 4. 1. Π. prognofi. XXVI. 2· Corr, εστ pro Ιστί, 3. lib. II. prognofi. Π. lenter movere. Urinam autem efle optimam ipfe dixit, quum alba funt fublidentia, leniaque et aequalia, idque omni tempore, ufque dum morbus iit judicatus, ita enim tutelam indicat et morbum fore brevem fignificat. De fomno hoc eit etiam ab Hippocrate confcriptum, eiTe no- bis natura comparatum, ut die vigilare aflueti fimus, noctu dormire, fi hoc immutetur, malum effe, pejusque cenferi, fi neque die, neque nocte quispiam dormiat, hujus rei afferre caufam potefi; aut doloi£ aliquis aut labor aut animi aegritudo aut corporis affectus, quem, utrum curationem poitulet, intueri maxime debemus. XIX. Hyfiericae purgationes, fupra prorumpentia ac tormina concitantia, pinguia, meraca, fpumantia, calida, mor- Ed.Chart. VIII. [ 532.] ιώδεα, ποικίλα, ’ξυσματώδεα, τρυγώδεα, αιματώδεα, άφυσα, ωμά, εφθά, ανα, άσσα περιρρεοι, χαθορεών, δυσφορίην, πριν κίνδυνον levat, οΐα ον δει παΰειν. 'Τϋτέραν εχάλουν την μήτραν οι πολλοί ουκ ιατρών μονών, άλλα καί φιλοσόφων, τό προς την κνησιν υπό1 τής φυσεως δοθεν ταΐς γυναιξί μόριον. tldov γάρ εγώ πολλάς γυναίκας υστερικάς, τινάς μεν αναίσθητους τε άμα καί ακινήτους κειμενας, άμυδρότατόν τε και σμικρότατον εχού- σας σφυγμόν ή καί παντελώς άσφύκιους φαινομενας, εν i ας δε αισθανομενας καί κινουμενας καί λογιζομένας άνευζ βλάβης, μόγις δε άναπνεουσας · άλλας δε συνελκομενας τά κώλα. είσί δε των υστερικών παθών διαφοραϊ πλείονς, άς πάσας ως είπείν εν τώ εκτω περί τών πεπονθότων τόπων διήλθον. εζήτουν δε τινες, πότερον άπεθνησκον ai ούτως 1. 1. VI. de locis affectis. 2. Corr. άνευ pro ά.νω. dacia, aeruginofa, varia ramentofa, feculenta, cruenta, flatus expertia, cruda, cocta, ficca, quaeque circum- fluunt, ferendi facilitas ac difficultas, fpectanda efi, priusquam periculum accedat, quaeque fedar e non oporteat. Hyfieram plerique non medici folum , fed etiam phi- lofophi uterum appellarunt, eam, inquam, partem quam natura mulieribus ad concipiendum dedit. Equidem mul- tas hyflericas feminas vidi, quarum nonnullae ita 'jace- bant, ut fenfus motusque expertes eilent, pulfumque et languidiiHmum et minimum haberent aut certe nullum penitus habere viderentur, nonnullae vero et fentirent et moverentur, ac ratione integra fine noxa uterentur, vix tamen refpirarent, nonnullae denique, quae artus contra- xifient. Uteri autem affectuum funt multae differentiae, quas fere omnes in fexto de locis affectis recenfui. Ex- titit autem quaefiio a nonnullis allata, utrum omnes mu- GALENUS SOM. XVI. M f 17g ΓΑΛΗΝ 0 T E12 ΤΟ ΙΠΠ0ΚΡΑΤ0Τ2 Ed. Chart. ΥΠΙ. [532.] εχουσαί πάσαν γυναίκες* οπερ ζήτημα ατοπόν εστι. σωζο- μενων γάρ ενίων φανερόν οτι ου* άπόλλυντο, άλλα, φασιν9 ουν άναπνεουσιν. αχώριστον δε εστι του άναπνείν τό ζην και του ζήν τό άναπνείν' ώστε ναι τον ζώντα πάντως άνα- πνειν ναι τον άναπνεοντα πάντως ζην, χρή γοΰυ επιλογί- ζεσθαι την νπολειπομενην αυταΊς όλίγην θερμασίαν φυλάτ- τεσθαι διά του των άρτηριών ναι της ναρδίας έργου. οπερ τινες διαπνοήν ναλοΰσιν, ώσπιρ του διά θώρανος ναι πνευ- μονος άναπνοής. επειδή δε εν τα7ς νστεριχαΤς χατεφυνται τό πάν σώμα, τήν μεν διά τον στόματος άναπνοήν μηδό- λως γίνεσθαι, τήν δε διά των άρτηριών γίγνεσθαι, εκείνη δε ελάχιστη ονσα λανθάνει τήν αίσθησιν, πιθανόν δε εστι διά τήν επίσχεσιν των ναταμηνίων ?; του σπέρματος επιγί- γνεσθαι ταις γυναι'ξι ταΰτας τάς διαθέσεις υστερικάς. αλλα του σπέρματος επίσχεσις μείζονα δτναμιν εχειν φαίνεται εις βλάβην του σώματος η τής των ναταμηνίων επ εκείνων των σωμάτων9 εφ* ών αυτό τε φύσει νανοχυμότερόν εστι lieres ita affectae iint mortuae: quae fane abfurda quaeilio eft, quum enim quaedam incolumes evaferint, perfpicuum eft, eas non efte mortuas. Sed, inquiunt, non refpirant, refpiratio autem a vita et vita a refpiratione non fepara- tur, ita quicunque vivit, omnino refpirat, quique refpirat, is etiam omnino vivit. Inire igitur hanc rationem polTu- mus, exiguum eis relictum efte calorem ex arteriarum et cordis actione, quam perfpirationem quidam vocant, iicut refpirationem eam nominant, quae a thorace et pul- mone efficitur. Quoniam vero in iis, quae ex utero fuf- focantur, totum corpus eft refrigeratum, ideo refpiratio per os nullo modo efficitur, per arterias vero fit, fed haec quum iit perexigua , fenfum latet. Porro in hofce uteri affectus incidere mulieres propter menitruas purga- tiones tentatas aut propter femen probabile fuerit, quam- quam feminis retentio majorem habere vim ad laedendum corpus, quam menftruae purgationes fuppreifae videtur, praefertim iis in corporibus in quibus femen fuapte na- ΠΕΡΙ XTMJIX tUOMNllMA Ed. Chart. YIII. [532.] xal ήλιον o τε βίος αργότερος, ή τε των αφροδισίων χρήσίς έμπροσθεν μεν ικανώς πολλά, μετά ταυτα δί άθρόα τις αποχή των πρόσθεν, ταντα δε τά υστερικά λεγόμενα συμ* πτώματα πιστεύονται κατά τάς μήτρας ως προς ρίζωσιν είναι, και ηγούνται τινες την μήτραν οΤον ζώόν τι παιδο- ποίας εφιεμενον1 είναι και διά τοιτο στερισκόμενον ων ορέ- γεται, παντϊ τω σωματι λνμαινεσθαι. φασι γάρ τουτί παρά ΠλάτωνιΖ γεγραμμένον ευρίσκεσθαι κατά τήνδε τήν ρήσιν, εν δε ταΊς φησι, γυναιξι μήτραί τε και υστεραι λε- γόμεναι δι αυτά ταντα, ζωον επιθυμητικόν εόν τής παιδο- ποιΐας, όταν άκαρπον παρά τήν ώραν χρόνον πολύν γένη- ται, χαλεπώς αγανακτούν φερει και πλανωμενον πάντη κατά το σώμα τάς του πνεύματος διεξόδους άποφράττον, άναπνεΐν ονκ εών ες άπορίας τάς εσχατας εμβάλλει και νόσους παν- Τοδαπάς άλλας παρεχει, αλλά τούτο ιστεον ώς αλλαχού απεδείχθη ο τι ούτε ζώόν εστιν ούτε πλανάται, άνασπάται i. Corr. ίφι/μενον pro άφιέμενον, 2» Haec leg. apud Piat. Timaeum. 54 ' tura pejoris fucci /it et copiofius ac vita in otio traduca- tur et eae mulieres frequentiore admodum concubitu prius uterentur, deinde ex toto et confeilim a priftino ufu fe abilinuerint. Haec autem fymptomata quae hyfterica no- minantur ad uterum tanquam ad radicem pertinent. Ac quidam arbitrantur uterum e/Te velut animal quod gig- nendae prolis de/iderio trahatur, proinde ii privetur iis quae concupifcit totum, ab eo corpus laedi, atque hoc ipfum apud Platonem fcriptum inveniri ajunt his fere verbis: cjui autem, inquit, uterus ac vulva in mulieribus appellatur, quum animal fel creandae prolis cupidum, fi intempefiwe ac diutius -pacans fructu juerit, fuccenfens aegre molefiecjue fert et in omnem corporis partem perer- rans ac fpiritus vias obfiruens nec finens feminas munere fungi refpirationis in extremam dubitationem conjicit at- que alios omnigenos morbos affert. Sed hoc fciendum eft, ut alibi demonftravimua , uterum neque animal e/Te, ne- que per corpus vagari, fed modo furfum, modo in latus M 2 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [ 532* 3 δέ καί παρασηάται, διό τι πληρούται πνεύματος καί ούτως εις εύρος επιδιδοΐ καί τ ου μήχους άφαιρείται καί διά τούτο άνασπάται. το δε πλήθος εχ τής των χαταμηνίων επισχε- σεως παραγίνεται καί ούτω τα άρτήματα τ?~]ς μήτρας δια- βρέχόμενα τείνονται. τη δε τούτων τάσει χατά το σννεχες αί μήτραι σννανασπώνται * εάν μεν ούν ίσορρόπως ελχονται πανταχόθεν, άπαρεγχλιτος αυτών ή μειάστασις γίνεται* «αν ^ ετερορρόπως, το μάλλον ελχον εχτείνονταο. συμ- βαίνει δε τάίς γυναιξΐ καί ο ρου£ καλουμένος γυναιχεϊος καί χωρίς τού πεπονθεναι τάς μήτρας, ολον δηλονόιι τού σώ- ματος εχχαθαιρόμενου τε καί χενουμ'ενου δι αυτής, ώσπερ καί dia νεφρών Ιχχενούται, οπερ ίάσασθαι εϊωθα διά των τον παντός σώματος βοηθημάτων* ή δε φλεγμονή τής υστέ- ρας εχ πλειόνων αιτίων γίνεται, ώς εχ πληγής καί τής των εμμήνων εποχής, α’πό τ« ιμύ'ξεως καί πνενματώσεως καί εξαμβλώσεως καί ίκ τ οχετών διά χαχήν χύησιν. τ^ί di φλεγμονή παρεπεται πυρετός οξύς , οδύνη τής χεφαλής καί βάσεως οφθαλμών καί τραυλοί; χατασπασμός χαι παρεγχλι- retrahi, propterea quod fpiritu impletur, itaque latitudo amplificatur, longitudo vero iit brevior ob eamque cau- fam furfum "trahitur. Plenitudo autem ex menitruis pur- gationibus quae retentae iint oritur atque itia uteri vin- cula humore perfufa extenduntur, his porro extentis, uterus continui ratione fimul contrahitur, itaque ii aequa- liter ex omni parte trahantur, ipforum commutatio in nullam partem propendebit. Si vero inaequaliter, ad par- tem vehementius trahentem extendentur. Vexat vero etiam interdum feminas fluor is quem muliebrem nomi- nant idque fine ulla uteri affectione, quum univerfum corpus per uterum expurgatur et evacuatur, ficut etiam evacuari quandoque per renes folet. Uteri autem inflam- matio ex multis excitatur caufis, ut ex ictu, ut ex men- firuis fuppreflis, ut a refrigeratione, ut ab inflatione, ut ex abortu, ut ex partu aegre edito. Inflammationem fe- quitur acuta febris, capitis ac fedis oculorum dolor, colli Ed. Chart. ΥΙΙΙ. £532.], σις 'ini τάναντία , στομάχου συμπάθεια, μύσις της υστέρας στομίουΧ καI μιχρότης τε και πυκνότης σφυγμών, αυτή di •η φλεγμονή εις άπόστασιν μεταβάλλεται. και τότε άταχτοι μετά φρίκης επισημασίαι γίνονται, και ελχεται πολλακις υστέρα διά δυστοκίαν η εμβρυουλγίαν η φ&οράν η υπό δρι- μΰτητος τον φαρμάκου η υπό ρεύματος ή εξ άποστημάτων συρραγεντων και τελευταίον ενίοτε εις καρκίνον,2 αλλά και σχίρρος και σκλήρωμα και εμπνευμάτωσις ενοχλοϋσιν. ών απάντων διά βραχέων ιάματα προστι&εμην, εί μή πολλάκις ειρηταί μ οι και νυν ου καιρός τούτων, δς ουδέ περί της προπτώσεως της υστέρας, ουδέ περί των φυμών εν αυτή και των άλλων παϋών λεγειν χρή. * * * * τάς μεν ουν ψυχρότερος των υστερικών * * * * και τών ευωδών σπερμάτων * ■ * # * γλάκωνος αρτεμίσια, πηγανον # * * * καταπλάϊτ*«/ di κόμην * * # * * άκωρον 1. Corr. στομίου pro στομάχου, 2· Corr. £*? xuQyiivov pro iyy.aQxlvov. convulfio, inclinatio in adverfum, ilomaclii ex confenfu dolor, tum vero os vulvae connivet, pulfus parvi crebri- que redduntur. Inflammatio vero in abfceffium tranfit, quo tempore inordinatae cum horrore accefliones mulieres invadunt et exulceratur faepe uterus ex difficili partu aut foetu extracto aut corrupto vel ab acribus medicamentis aut a fluxu aut a ruptis abfceflibus atque interdum in cancrum definit, quin etiam fcirrhum vulva contrahit aut duritiam aut inflationem, a quibus vexatur, quorum mor- borum remedia ego breviter fubjungerem, nifi de eis faepe verba feciifem ac nunc non effiet de iis loquendi locus, licut neque de utero procidenti, neque de eodem, quum ejus os occluditur, neque de aliis ejusdem morbis in prae- fentia dicendum eft. . * * * ^ Eas vero quae ex utero firangulantur quae fint frigidiores * # * * admotis feminibus odoratis * 4 * * pulegii coma, ^ ^ ^ artemifia, ruta ^ ^ ^ * acorum * * * # fuperdare autem convenit * # # Ed. Chart. ΤΪΙΙ. [ 532. 533. ] τιροσηχιι * * * * bm τ> αμνρνης xci * * β * τϊμνονια ιυ ηάχος « * # # ei Si ifat υγροιηια τών υστέρων μη δύναι ** Ρ ^ Ρ ξηροτεραν δ’ υστέραν ονσαν * ® των ενάντιων ιασ&αι Ρ Ρ Ρ Ρ TCJ μίντοι πνεύματα εν ττ; υστέρα ενόντα κωλύει και αποβάλλει τα βοη&η- ματα. ** * ^ * * dio' ^ρ»; κα?* άλλον τρόπον /ασασ#«ί. * β « * * αλι;σ*Μλ& εϊ- να* <?οκ£ί. χάχεΐνο δ£ άσύμφορον, οπίρ ιώδες, ποικίλον η αιματώδες και ξύσμα ιώδες Ρ Ρ Ρ Ρ ποιαι $$ κακα ποια τε και επ άγαϋφ εστιν, ακούε δη αυτού λεγον<-* το?, διαχωρημα δ* άριστόν εστι μαλθακόν τε και συνεστη- ^0? καί τ^ν ώρην, ηνπερ και ύγιαινων νπεχο>ρει. πλή&ος δ£ προς λογον των εισιόντων, ούσης γάρ τυιαυτης της διεξό- δου, η κάτω κοιλία ύγιαίνοι αν. ίί όί υγρόν, ξυμφερει μήτε τρνζεΐν μήτε πυκνόν τε και κατ ολίγον ύποχωρεειν. κοπιων γαρ αν&ρωπος υπό της συνεχεως εξαναστάσεως, 1* 1. II, de purg. 13. tum ex myrrha et [533] quae craflitudinem incidant * * * * Si vero propter uteri humorem non poflis * * * at ejus qui ilccior iit * ^ efi; a contrariis petenda curatio * * * ** fed flatus qui uterum ve- xent prohibet et auxilia quae admoventur repellit. * * * * quocirca oportet aliam curationis inire ra- tionem Ρ Ρ Ρ P inutile efle plane perfpicitur, fed et illud efle incommodum videtur quod aeruginofum, va- rium aut cruentum aut ramentofum, Ρ Ρ Ρ P quaeque boni et quae male confulenda iint, ab ipfo per- difce. Sic enim fcriptum reliquit: alvi, inquit, excre- mentum optimum efi quod molle efi et confifiens et eodem tempore quo in bona valetudine excernitur et ad propor- tionem eorum} quae ingeruntur. Si enim talis dejectio fit, inferiorem ventrem recte valere declarat; at ii liquida fuerit, utile erit, ut fine flridore, neque frequenter, ne- quee ex brevibus intervallis dejiciatur: creber enim defi- Ed. Chart. YIII. [533 ] , άγρνπνιη av, ii ά&ρόον ηοΧΧάχις διαχωρίοι, χινδυνος Λί«- πο&νμησαι. iv τούτοις γάρ των άριστων διαχωρηματων άπό σνστάσιως xai ποσότητος xai χρόνον, χα& δν ιχχρίντ- ται την διάγνωσιν ημίν παρίδιδον. της δ£ νγρότητος των διαχωρημάτων αίτιόν Ιστιν οτι μη γΐγίνηται Ιχ της χοι- Χίας η iig τό ήπαρ άνάδοσις η διά το μη χατίρρνηχιναι τη των ί'ξ ηπατος η σπληνός πίριττωμάτων (ϊς αυτήν χαι τούτο οίονται άγα&όν χαι χαχόν ιΐναι* αγαϋον μ£ν, tav xai το ήπαρ η σπΧην χαι παν σώμα Ιχχα&αΙρηται1 δια τον ηπατος * ονχ άγα&όν δ£ όταν σύμπτωμά £στι μη χαΧως γινόμενης άναδόσίως ■& # # # νυν di τα χαχιστα των διαχωρημά των σήμα ivit, μη μονον από της σνστα~ omg xai ποσότητος χαϊ χρόνου της έχχρίσίως διαγινωσχ*- σ&αι, άλλα xaia ίχ της χροιάς χαι της οσμής χα\ ψόφου τοότοις συνιζίνγμΐνου * φησί γάρ, υδαρές γαρ χαρτα η Xiv- χόν η χΧωρόν η έρυϋρόν ισ/νρως η άφρωδίς. πονηρά ταντα πάντα, ως χαι γλίσχρον χαι Χίνχον χαι νπογΧωρον 1. Corr. Ixza&utqwai pro ίκχατέςυται. 2· lib. Π. progn. ΧΧ· dendi labor vigiliam parit, quum vero aeger affatim fae- peque dejicit, ne animus ipfum deficiat periculum eft. In his nos docuit, ut perfpecta confiilentia, quantitate et tempore dejectionis quae optima fint alvi excrementa cognofcamus. Ut autem excrementa liquida iint, caufa eft quia ex ventriculo in jecur non fit facta diftributio, vel quia de jecore aut liene aliquod excrementum in ipfum defluxerit, idque et bonum et malum effe poteft*, ac bo- num quidem, fi et jecur et lien et totum denique corpus per jecur expurgetur, non bonum vero, quum fymptoma eft, propterea quod non recte fit facta diftributio * * # nunc vero indicat, peflima excrementa non modo α confiilentia, quantitate et tempore quo dejiciuntur di- gnotci, fed ex colore, odore et fonitu qui cum eis fit conjunctus, ait enim: quod valde liquidum eft, albicans aut pallidum aut rubrum vehementer aut fpumeum, pra- vum eftt ficut etiam glutinofum, album} fubpallidum, lene; 104 ΓΑΛΗΝΟ Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠ0ΚΓΑΤ0Τ2 Ed.Chart, VIII. [533.] καί λείον' αίτιόν έστιν δ τι υδαρές άπε-ψίας σημε~ον} λευκόν δέ του μη κατιέναι εις τά της κοιλίας χωρία την ώχραν γολην πολλην έξ ηπατος. το δδ χλωρόν την ώχραν χολ?}ν πολλην μεμυκται και την ιώδη, αφρώδες δε ποτέ μέν δη- λώσει τό πνεύμα φνσώδες, υγρω δνσλντω μεμιγμένον, ποτέ δέ -Θέρμην πολλην" μικρά δέ καί γλίσχρα και λευκή διαχώ- ρησις συντηξεως σημεΊον εσται* πιμελής δηλονότι τετ?]κυίας υπό πυρώδους μέν Θερμότητος; ου μην λίαν κακοηΘους. υπόχλωρος δέ καί λεία του αυτου σημείον έστιν. άλλα της πιμελης διά Θερμότητα σφοδροτέραν τετηκυίας η της αυ- τής πιμελης παλαιάς καί οΐον ημισαπους1 ουσης & * * * ετι δέ εν Θα λέγει * * * # καί πά- λιν· τά δέ μέλανα η λιπαρά η πέλια ij ίώδεα και κάκο- σμα· οτι μέν τά μέλανα υπό μελαίνης χολής άκρατου κεχωριΐτμένα εστι πρόδηλον, πελιδνά δέ της αυτής μέ- τριας, λιπαρά δέ διαχωρειται, συντηκομένης πιμελης υπό πυρώδους Θερμασίας, κάκοσμα δέ την σηπεδόνα σημαί- 1. Corr. ημισαπους pro ημισαφοΐις repofuit. caufa eit quia liquidum eft cruditatis lignum; album vero indicat, pallidam bilem in ventrem ex jecore non defcen- dere; pallidum, magnam pallidae aeruginofaeque bilis co- piam admixtam elTe; fpumeum vero modo indicabit fla- tuofum fpiritum efle cum humore qui difficulter folvatur permixtum *, modo vero caloris copiam ·, exigua porro tenax albaque dejectio erit colliquationis nota: quod ni- mirum pinguedo ab igneo calore, qui tamen non admodum malignus fit, liquefiat, quae vero fubpallida lenisque eit, ejusdem efi; colliquationis indicium, fed fignificat pingue- dinem a vehementiore calore confumi aut quia pinguedo vetus aut femiputris exiftat. * * * * Praeterea ubi ait: * * $ * Itemque quum fubjungit, nigra, pinguia, livida, aeruginofa, foetida, planum ell nigra eum colorem ab atra bile pura contraxiile, livida ab eadem, fed modica, pinguia autem dejiciuntur, quod pinguedo ab igneo calore fimul colliquetur, foetida vero corrupte- Ed. Chart, VIII. [533.] νει #■ # # # βφ(ν T(£ π0ιχΐχα πολλάς δια&έσεις είναι δηλουσιν. ® * * * ακράτους di είω·&εν αυ- τός υποχώρησές όνομάζ,uv τάς άμικτούς υδατώδους ΰγρότη- τος, αυτου του κενωμένου χυμόν μόνου διαχωροϋντος, είτε πικρόχολος είτε μελαγχολικός, είτε πρασοειδής, είιε 6 της ισυδος λεγάμενης χολής. σημείον1 γάρ εστι την κατά φυσιν υγρότητα πάσαν υπό της πυρετώδους ϋερμασίας εκ- πιφρνχ&αι. εγχωρεΐ δε και άκρινα, ωχρά και ξαν&ά και πυρρά και ερν&ρά και ιώδη και μελανα διαχωρείσ·&αι. ως2, και εξερυ&ρος περίπλησις εν ταΐς ήπατικαΐς διαΰεσεσι γί- νεται. και διά τούτο ποτέ μεν αιματώδεις γίνονται διαχω- ρήσεις, ποτέ δε εξερυ&ροι, # # * * καϋότι3 δεδεικται διά του δεύτερον των επιδημιών * # * * εμφαίνων πάλιν ως εωρακως τινα τοιουτον άρρωστον, ί<ρ* οί ihro ρύσεως ορμή4 τις εγενετό προς τα εντερα καί την κάτω κοιλίαν. * ^ * σκεπ # * * # 1. lib. II. in ΙΙΓ. epidern. VIII. 2. lib. I* prorrh. II. 3* III. in prorrh, LXIV. 4. Corr. τις, vel $ pro oq- μητης, lam fabefle iignificant. * * * * proinde fit ut varia multorum * # * * affectuum iint indicia * * * finceras vero ipfe dejectiones appellare confuevit, quae nulla funt aquofa humiditate permixtae, folo humore qui vacuatur, five is biliofus fit, five me- lancholicus, five porri colorem imitetur, five bilis fit, quae aeruginofa nominatur, inteftina pervadente: hujus- modi enim dejectiones exuiiam efle omnem nativam hu- miditatem a calore febris indicant, ufu vero etiam quan- doque venit, ut fincera quae pallida aut flava aut fulva aut rufa aut aeruginofa aut nigra fint dejiciantur, ficut etiam praerubra illa eft proluvies quae fn jecoris affectio- nibus excernitur, quamobrem modo cruentae, modo prae- rubrae redduntur * * * * aut in fecundo de vulgaribus morbis oftenfum efl * ^ # indicans quoque, perinde ac ipfemet quempiam confpexerit, in quo natura impellente proruperit ad inteilin^ et ventrem in- Kd. Chart. ΥΙΙΙ. [533.] τονπίπαν γάρ ai τοιαυται διαχωρησης μετά στρόφων γίνον- ται, όταν μοχδηρά διά&εσις η, καδ* ην εκκρίνεται τα τοιαντα. ** * * * όχου περί μελιχράτου διαλέ- γεται’ τά μεν δη άφρώδεα διαχωρηματα καί μάλλον του και- ρόν κατακορεως χολώδεα’ και μάλλον δερμά τό άκρητον μάλλον του υδαρε'ος άγει. οσω γάρ άχρατεστερον άν η, 7οσουτον μάλλον εχχριτιχόν γίνεται τό τοιουτον· και τούτο των χολωδών και των αφρωδών διαχωρημάτων αίτιον ΰπάρ- /ii' τά δε δάκνοντα περιττώματα κατάχ διττόν τρόπον έίς χίνησιν άφιχνείται, χαδ* ενα μεν νφ’ εαυτών των αίσδη- των σωμάτων ώδούμενα , δύναμιν εχόντων ιυποκριτικήν των άλλοτρ/ων, ώς ίν τοίς π6ρί φυσικών δυνάμεων υπομνημασι δεδεικται, καδ* ετερον δε υπό χινησεως σφοδροτερας ηνεχται, των γυμνασίων επιχτάται εκ τδ τρίψεως. τά μεν ουν υπόδερμα καί σηπεδονώδη περιττώματα δυναται μη μόνον φρίκην, αλλα καί ρίγος και πυρετόν επιφερειν’ τά δ4 ωμά καί λεπτομερή 1. lib. IV. de tuenda fanitate II* • # feriorem. « « ^ e plerumque enim hujusmodi dejectiones cum torminibus excernuntur, quum nimirum affectio in qua talia excernuntur prava fuerit. * * * * quo in loco de aqua mulfa dilferit; ceterum fpu- inea alvi excrementa ac potius quae funt magis quam par iit biliofa, ac magis etiam calida, educit ea mulfa quae magis pura eft, quam quae aquea: nam quo fincerior iit, eo majorem vim ad excernendum habet, haecque eft bi~ liofarum fpumantiumque dejectionum caufa. Mordacia autem excrementa duobus modis ad motum incitantur; uno quum ab ipfo corpore feniibili impelluntur, utpote quod ejus quod alienum fit expellendi vim habeat, ut in commentariis de naturalibus facultatibus probatum efi; altero quum vehementiore motu agitantur, quem vel exercitationibus vel frictione adipifcitur. Quae igitur fub- calida putriaque excrementa funt, ea non modo horrorem, fed rigorem quoque et febrem afferre poliunt, cruda vero ac tenuia, ut horrorem quidem et rigorem afferant, certe Ed. Chart. ΥΙ1Ϊ. [533.] φρίκην μέν και ρίγος επιφέρει, πυρετόν di ουχ εξάπτει, εί μη πλή&ος άξιόλογον εχατέροις προσίγ. ** # * * οΰ yap ivdfyitat τον νοσουντα και μάλιστα όξέως ρωμα- λεωτέραν εχειν του κατά φΰσιν την κοιλίαν. το μεν δη συν δηξει1 τινϊ ταχέως διεξερχόμενον ούτε ίσχυν οντε αρ- ρώστιαν ολως ενδείκνυιαι της δυνάμεως' αλλά το γε χωρίς δηξεως, η τίνος άλλου συμπτώματος Ιν τω προσήκοντι χαί- ρω κενοΰμενον ερρώσϋαι τάς τρ(7ς της κοιλίας ένδείκννται δυνάμεις, την άλλοιωτικην, την κα&εχτιχην καί την άπο- κριιιχην. το μεν ουν άπεπτον2, διαγώρημα το λεπτόν και τραχύ καί άχυμωτόν Ιστι καί την των έδεδεσμένων διαφυ- λάττων ποιότητα. το δε iκ των σνρρεόντων ix παντός του σώματος εις την γαστέρα περιττωμάτων πυρρόν2 άκράτως εστίν. αλλά τούτο μέν όταν της πίκρας χολής χυμός άκρα- τός τε καί πολύς εις την γαστέρα συρρέει γίνεται. τδ χλωρόν di της ιώδους εστί γνώρισμα , καΰάπερ γε το με- 1* manus prima ουνδείξει, at corr. συν άήξει, απεπχον ριο άμεμπτον· 3* Corr. πυβρόν pro πυρών. 2. Corr. febrem non accendunt, nifi notabilis quaedam copia utrisque accedat. ® * * * propterea quod ufu non venit, ut aegrotus praefertim morbo acuto habeat ventrem robuftiorem, quam in naturali ilatu habuiflet, quamquam quod cum morfu aliquo celeriter fecedit, ne- que robur virium, neque imbecillitatem plane indicat, fed quod fine morfu aut aliquo alio fymptomate et opportuno tempore ad motum excitatur, id ipfum tres ventris fa- cultates, alterantem, retinentem et expellentem valentes efie declarat, crudum vero alvi excrementum erit tenue, afperum, fucci expers et quod eorum quae ingefia fint qualitatem fervet, quod vero ex iis fit excrementis quae ex toto corpore in ventrem confluunt, id rufum fine per- mixtione eft; quod tum denique accidit, quum amarae bilis humor purus et copiofus in ventrem confluit. Vi- ride autem eft aeruginofae indicium, ut nigrum eft vel ΓΑΛΗΝΟΙ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΡ ΑΤΟ ΤΣ Ed. Chart. VIII. [533.] λαν ήτοι της μελαίνης η του αίματός τίνος αυτόϋι χατο- πτη&εντος. εΐ δε οΐον1 πελιδνόν φαίνοιτο χατά την δια- γώρησιν, ουδενός εδεδεσμενού τοιουτου ψυξιν τινά χαϊ νέ- κρωσήν των εντός αποδειχνόταν, ώσπερ εί χαι λιπαρόν, ώς εφην, ουδενός εδεδεσ μενού λιπαρού, συντηξεώς εστι γνώρισμα χαι τό λίαν2, δυσώδες, εί3 μη χαι τούτο είη χατά το σι- τιον ου σμιχραν ενδείχνυται σηχριν. * * * * αέ yap πολλαί δια&εσεις χρόνου πλείονος δέονται εις πειμιν και τον κίνδυνον επιφερουσιν ομότιμον* τω πλή&ει* χαι γάρ πεττεται ραον η απλή διά&εσις χαι ηττονs κινδυνώδης εστι της6 πολυειδονς* αυτός δε ό *Ιπποκράτης όρον ποιεί της διαχωρησεως την ευφορίαν και δυσφορίαν, ΐνα γνώμεν όπου δει παΰειν, όπου δε ου. ουτω καί εν τοΐς αφορισμοίς7 εϊπεν* ην μεν οία δει κα&αίρειν χαϋαίρωνται, ξυμφερει τε χαι ευφό- ρως φερουσι, τά δ3 εναντία δυσχερώς. των μεν ουν λυπούντων 1, manus prima οΐων. 2. Corr. λίαν pro λίίον. 8. Corr. et pro η. 4· Corr. mavult δμότψον, quam δμοιότιμον. 5. Corr. ηττον pro ήττων. 6. Corr. ίότι της pro τις. 7· lib.iy. aph. ΙΓ# atrae vel fanguinis in eo loco peruiti, ii vero velut quid lividum in excrementis appareat, nec quid tale aeger fumpferit, refrigerationem quandam et exllinctionem par- tium internarum indicabit, iicut etiam fi pingue fit nec quid ejusmodi aeger comederit, eft, ut dixi, colliquatio- nis nota et quod valde foetet, fi hoc etiam ex cibo non proficifcatur, non mediocrem fubeife corruptelam declarat. * * * * multae enim affectiones longius tempus in quo concoquantur poftulant periculumque multitudini et copiae par afferunt: facilius enim fimplex concoquitur affectio minusque periculofum eft quam multiplex peri- culofa. Ceterum Hippocrates terminum dejectionibus pro- fcripfit facilitatem aut difficultatem tolerandi ut fciamus quo in loco ceffandum, in quo fecus ; fic etiam in apho- rifmis cenfuit, quum ait: Ji cjualia purgari oportet, pur- gentur, confert et facile ferunt; contraria difficulter. Ed. Chart. VIII. [533. 534 ] κενονμενων εύφορήσονσιν ol κάμνοντες, ol δε ετερόν τι κε- νοΐτο και μη τδ λϋποΰν, ανάγκη πάσα δνσφορεΐν αυτούς, αισχρόν γάρ εστι τον ιατρόν εάν τούς κάμνοντας >εΙς κίν- δυνον ίεναι, πριν τού κωλύσαι και παύειν το άμετρως πε- ρί ρρεον. διό κδλδύδι τά διαχωρηματα κα&οράν και μη μό- νον την ποιότητα αύτων, αλλά καί την ποσότητα καί την ευφορίαν τδτ καί την δυσφορίαν και την δνναμιν τον νο- σονντος καί τούς λοιπούς διορισμούς, πδρί ων ήμδΊς ηδη πολλάκις είρήκαμεν. κ. Πιπασμός, κατάβασις των κάτω, επιπόλασες των άνω καί τα εξ νστερεων καί εν ωσί ρύπος, οργασμός, άνοιξις, κενωσις, Φάλιρις, ψύ'ξις, εσω&εν εξωϋενί των μεν, των δε ον. 1. Corr. τε pro δε. Nam ii quae vexant evacuentur, aegroti facile ferent, ii quid vero aliud evacuetur, ac non id quod moleilum eft, omnino neceife eft eos id molefte eife laturos. Turpe enim [534] medico eft? ii permittat aegrotum adire peri- culum prius quam id quod immodice circumfluit cohibeat et comprimat; quocirca jubet ut excrementa alvi perfpi- ciamus, ac non folum qualitatem, fed etiam quantitatem contemplemur; tum tolerandi facilitatem et difficultatem et vires aegrotantis ac ceteras diftinctiones de quibus nos jam faepe loquuti fumus diligenter attendamus. XX. Maturatio, defcenfus eorum cjuae infra funt, fluctuatio eorum cjuae fupra et cjuae ex uteris feruntur et in au- ribus for des; humoris concitatio, vaforum adapertio i vacuatio, calefactio, refrigeratio, intra, extra, horum cjuidem, illorum minime. Ed. Chart. VIII. [534.] Αποπάτους 1 de dei di^oiQtnv το7σι> ταλαιπωρέουσιν) εστ άν όλιγοσιτεωσΐ re χαι όλιγοποτέωΐσι, σμιχρους τε noti σκληρούς, οσα <5* υγροτερά έστι των dta/ωρημάτων η ώστί Ιν.τνιτονσ&οα ίν τη dtfjjoda), ταντα πάντα τοισι χαχ/ω. τρις di σνχνά ia&iovaiv ηάη nui πολλά ταλαιποορεουσι την dit'£- odov χρη μαλ&αχην εοΰσαν 'ξηράν είναι. si d* ίπιπυρε- ταίνοιέν ol αν&ρωποι η ΰποσιρέςοιεν al diayooicu, ei μι- χραι γίγνοιντο, πάντως πονηραι είτε χολώάεις ησαν είτε ^eypuuode^ ehe ώμαϊ μέχρι του όχόταν ex κάτωθεν, Ώροελθών2 έρει πέπονα φαρμαχενειν. χαΐ άνωθεν elnev οι πeπaσμol έξω η εισω ρεπόντων' η οποί de7. την αυτήν ρο- πήν λέγει νυν. τα μεν γάρ χαταβαινοντα diu των χάτω άγειν χρη, ei πεπασμος παρείη, τα di έπιπολάζοντα, τοϋτ* εστι τά άνω ρέποντα, diu των άνω. ωσαύτως di ποιητέον περί λοι- πών. το* di εν ώσι ρύπος4 θεωρητέον. ενρήαεις γάρ τινας ρενματιζομένους τά ώτα ποτέ μεν ίχώρι λεπτω και υγρω, 1. Sic manus fecunda in margine. 2. Sic manus prima. 3. Corr. το pro τον. 4. I. in Epid. II. [Alvi autem egefiiones iis qui fefe laboribus exer* cent, tjuamdj.u parum ederint parumcjue potaverint, mo- dicas ac duras effe oportet; cjuae vero liquidiores Junt, ut in transitu conformentur, hae /ane funt omnes deterio- res; at iis qui multum edunt multumque laborant , opor- tet transitum excrementorum mollem ficcumque εββ, ji vero infuper homines febrem habeant aut alvi profluvii repetierint eaqiie longa fuerint, penitus mala cenjentiir, five ea biliofa, five pituitofa, five cruda fintj\ Paulo poil monebit, concocta medicari oportere et fupra etiam dixit, maturationes intro aut foras aut quo decet vergere, idem momentum et eandem inclinationem humorum nunc innuit efle attendendam. Nam quae infra defcendunt, fi matura concoctaque fint, per infernas educi partes pofiulaitit; quae vero fuperfluitant, hoc eit quae fupra vergunt, per fuperiores; ceterorum eit eadem ra- tio. Sordes autem aurium fpectare oporlet: comperies enim quorum aurea deftillatione laborent, modo liquore Ed. (jhart. ΤΠΪ. [534.] ποτέ δε οΐον πνώδει τε καί δνσωδει7 των ασ&ενων μορίων είω&ότων και πολύ καί μοχϋηρόν περίττωμα γεννάν. και γάρ ai βαρνηκοΐαι και κουφότητες y ήτοι διά τι1 των κατά τά ώια μορίων ή διά τό κα&ήκον έξ εγκεφάλου νενρον ήζ διά τό τον εγκέφαλον εν εκείνο) τω με'ρει βεβλαμμένον, ο&εν αυτόν τό νεΰρον άποφύεται3, συνίστανται. πολλακις δε και διά τον παρά φΰσιν όγκον, οϊος εν τω πόρω* γίνεται ή πορο')δονς τίνος ή σαρκώδους βλαστήματος έπιτραφέντος εκ των παρά φΰσιν έμφραττόντων τον πόρον, ων έστι και ό ρύπος, ο συνή&ως εν ωσι γινόμενον. οντω και5 τον ορ- γασμόν βλέπειν δεΐ. 6 επί γάρ των ετοιμότατων εις εκκρισιν έπειγομένων τε προς κένωσιν υγρών κατά πολλούς άφορι- σμούς φαίνεται χρωμενος τή όργά φωνή, εκ μεταφοράς άπό των όργούντων ζωων, ως έν τω εξής νπομνέψατι ρη- ΰήσεται, έν εκείνη τή ρήσει, ής αρχή πέπονα φαρμακεύει 1. Corr. τί pro τη. 2. Corr. y pro ποϊ. 3. το νενρον άποφύεται pro των νεύρων άποφύγεται. 4. Corr. πόρο) pro πόρρο). 5, 1. II. in IV. Epid. IX. 6. Corr. δει pro τι et ini pro ίπεί* quodam tenui ac liquido, modo ceu purulento ac foetido, quum membra debilia et multum et pravum colligere ex- crementum confueverint. Nam et gravitates audiendi et furditates aut propter aliquam aurium particulam aut pro- pter nervum qui in eas a cerebro porrigitur aut propter cerebrum ipfum in ea parte laefum, unde nervus exori- tur, conflare videntur aut etiam a tumore aliquo praeter naturam proficifcuntur qui in me^tu excitetur, quod ibi germen, quod tophi aut carnis fpeciem gerat, fit enatum, idque ex illis iit quae praeter naturam meatum obftruunt, e quorum numero funt etiam fordes quae de more in au- ribus gignuntur. Orgafmum quoque ait eife attendendum : in plerifque enim aphorifmis verbo όργαν, hoc efl turgere et irritare, quum de iis agit humoribus qui funt ad ex- cretionem paratiffimi et ad evacuationem properant, uti videtur, idque per translationem ab animantibus ad ve- nerem concitatis, ut in fequenti commentario oftendemus, quum ea verba quorum initium efl hoc, concocta medi- |92 ΓΑΛΠΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΎΟΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [534.1, "Λνοιξις δε ή των πόρων η καί των εκροών, αί'περ είσίν iv ολω τώ σώματν, ενίοτε μεν ωφελεί, ανοίγονταν δε και αί φλεβις iv τα7ς αίμορραγίαις καί άναστομούνται, και άλ- λως ρεεν τά περιττώματα ανοιγμένων των αγγείων. τότε γάρ δε7 όραν την κενωσιν την ΰάλψιν του μορίου καί την ψύ'ξιν, μάλιστα δβ των άρϋρων, καί λογίζεσϋαι εί χρή άγειν εσω&εν η ε'ξω&εν η τουναντίον, και οπού τούτο ποιητεον, δπον τε μη. εστν γάρ πολλά ά μη χρήσεν ’&άλψεως η ψύ- ξεως, πολλά δε τουναντίον. καί τούτο γε μη μόνον εν το7ς τού σώματος μορίοις είδεναν σε χρη , αλλά καί εν τα7ς νό- σοις τε καί συμπτώμασιν. άπερ1 ονλήσουσί σε υπέρ τά ημετερα περί ών εν νόσοις αιτίων τε και συμπτωμάτων υπομνήματα άναγινώσκειν ε&ελοις. (τάζ δε περί των απο- πάτων τε καί των λοιπών εν το7ς παλανοίς άντιγράφοις ούχ εύρίσκεταν.') ±. vel είπες, 2. Haec Corrector. cari, interpretabimur» Adapertio autem aut meatuum aut effluxuum qui in toto funt corpore interdum nocet, interdum prodeit; ac venae etiam in fanguinis eruptioni- bus aperiuntur et referantur et item quae fupervacanea funt adapertis vails fluere folent, quo fane tempore in- fpicienda evacuatio eft calorisque ac refrigerationis par- tium, praefertim extremarum, eft habenda ratio, ac con- iiderandum extrinfecusne an intrinfecus an contra ducere conveniat et ubi hoc fit agendum, ubi fecus: multa enim funt quae nec calorem nec refrigerationem poftulant, multa vero contra. Id autem non modo in corporis par- tibus tibi pernofcendum eft, fed in morbis quoque et fymptomatis quae certe non te fugient, ii noftros de cau- lis morborum et fymptomatum perlegere libros volueris. Quae autem de alvi dejectionibus deque aliis hic dicun- tur in veteribus libris non reperiuntur. Ecl. Chart. VIII. [534.] κα. Όκόταν1 in κάτωθεν όμφαλοΰ τό ατρεφον, βραδύς και μαλ- θακος ο στροφος , εμπαλιν di τουναντίον· "Ωσπερ φησίν αυτός εν τοίις άφορισμοις2, το7ς άπυρε- τοις ούσιν ην γίνεται στρόφος και γυναίων βάρος και όσφυος άλγημα, κάτω φαρμακίας δείσθαι σημαίνει, οντω και εν- ταν&α γράφει, τον στρόφον βραδνν και μαλθακόν είναι,3 εί εκ των κάτωθεν του όμφαλου μορίων γενηται, εναντίον δε, εί εκ των άνωθεν. τους δε στρόφους ίάσθαι δει όταν και εκ δήξεών τινων καί στρόφοιν εκλύσεις γίνωνται. *β'- Ύα διαχωρεον τα γ ρέπει, άναφρα, π επονα, ωμά, -ψυχρά, δνσωδεα, ξηρά, υγρά, όσμικακώδεα. 1. manus prima. ο. IV. aph. XX. 3. Verba είναι etc. usque ad μορίων in manufcr. uncinis incluta funt. XXI. Quum infra umbilicum quae torquent fuerint, ea tarda ac mollia tormina funt. Vice verfa contra. Ut eft ab ipfo in aphorifmis confcriptum, β citra febrem tormina adiint genuumque gravitas et dolor lum- borum, inferna opus elTe purgatione iignificant, ita boo etiam loco ait, tormina tarda molliaque efle, ii partes in- fra umbilicum obiideant, contra vero fore, JI a iuperio- ribus oriantur. Ceterum curanda funt tormina , quum ex mortibus quibusdam aut torminibus diflolutiones pro- veniunt. XXII. Quae per alvum fecedunt, qua repunt, fpumae expertia, cocta, cruda, frigida, foetida, ficca, humida, prave olentia· GALENUS TOM, XVI. N ^ -Ed. Chart. VIII. [534. 535.] Περί των αυτομάτως διαχωρούν των ο* λόγος αυτοί' ΰεωρητεον γάρ οπη ρεπει, καν διά συμφερόντων μορίων καί ως du καί οΐα καί οσα προσηκει εαν. μάλιστα δε εΐ άναφρα και πεπονα εϊη. τότε γάρ η φύσις εκκρίνει αυτά κατά κρίσιν και ίσως και εν ήμερα κρισίμω. εΐ δε ωμά ειεν, τότε των διορισμών μεμνησο περί ών είπομεν άνω. λέγω δε την ευφορίαν καί την δυσφορίαν · καν γάρ ωμά και ψυχρά, καν δυσώδη η καί ξηρά καί υγρά y, ο δε κάμνων ενφόρως φερη, μη παύειν χρη' εί δϊ δυσχερώς καί δυσ- φόρως, κωλύειν. */· Jiipa πρόοϋεν μη εούσα, μηδε καύμα, μηδε άλλη πρόφα- σις, οΰρον,2 ρινός υγρασμός. 1. Corr. 6 uncinis incluiit. 2. Corr. ovqov pro ovquv. De iis agit, quae fua fponte dejiciuntur: videndum enim eft qua vergant, ac fi per loca opportuna et ut oportet et qualia et quanta dejici opus eit, permittendum ut egerantur, praefertim ii non fpumea et concocta [535] fint, liquidem natura tunc eadem per judicationem excer- nit, ac fortaiTe etiam id in die critico facit. Verum ii cruda iint, tunc habe in memoria eas diilinctiones qua- rum fupra mentionem feci, lioc eit facilitatem tolerandi et difficultatem. Sive enim cruda, live frigida, Uve foe- tida, five liquida, iive ficca iint, aegrotus vero facile fe- rat, cohibenda non funt, at fi ille aegre et difficulter toleret, fupprimenda. XXIII. Quae fitis prius non adfuit, neque aefius, neque alia caufa, urinaf nafi humectatio. Kd. Chart. VIII. [535.] Ταυτα ως 'σημεία προσε&ηχεν* ή μεν ουν δίψα νυν ενοχλεί μη ουσα πρόσ&εν, σήμαΙνει την ΰερμασίαν μείζονα γεγονέναι. μάλλον δε ήν μήτε κανμα ή μήτε άλλη πρόφασΐς τις προσή.1 ονομάζει δε προφάσεις ό '/πποκράτης ενίοτε μίν τάς ψευδώς λεγομένας αίτιας, πολλάκις δε και τας φανεράς αίτιας. οντω γάρ iv τω τετάρτω των περί διαι- της οξέων, διό, φησι, προσεκτέον τω ίωμενω οχως μη δια* λησειαί τις των προφάσεων, προσε'χειν δε δει και νουν τω ουρώ και τοντω2 μάλλον, εί προτερον μήτε τοιοϋτον μήτε τοσουτον ην, και τω υγρασμω της ρινός, ίνα ποιής οπερ αυτός κελεύει, ως τή νέοι βουλή απαντήσεις προ τα νέως εμπίπτοντα. κδ'. Την ερριιριν και τον ανασμόν καί το άσυμπτωτον και το δολερόν πνεύμα, υποχόνδριον, άκρεα. δμματα προσκα- 1. 1. II. Epid. X. 2* Corr, τούτφ pro χοντο. Haec pro Ognis adhibuit: fi enim Utis quae prius non adfuit, nunc infeilum hominem habeat, adauctum efle calorem fignificat, praefertim vero fi neque aeftus fit, neque ulla alia occafio fubfit. Occafiones autem interdum Hippocrates vocat eas quae falfo caufae appellantur; faepe etiam ita manifefias caufas vocat. Sic enim hoc nomert ufurpavit in quarto de ratione victus in morbis acutis libro. Quocirca, inquit, qui medicinam facit debet ani- madvertere, ne ulla ipfum fugiat occafio. Adhibere quo- que animum urinae oportet ac magis, fi prius neque ta- lis neque tanta erat, itemque nafi humectationi, ut facias quod ipfe nos monet, iis quae nuper accidunt novo oc-* curras confilio. XXIV. Projectionem et jiccitatem ac non collapfum corpus, fpi- ritum turbidum, hypochondrium, extrema, oculos male N 2 t |90 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΊΟΤΣ Ed. Cliart. VIII. [535.] κούμενα, χρώματος μεταβολήν, σφιγμούς, ψύξεις,Γ παλ- μούς, σκληρισμόν δέρματος, νεύρων, άρθρων, φωνής, γνώμης, σχήμα εκούσιον, τρίχες, δννχες, το εύφορονΛ η μη3 οΐα δε7. Οι παλαιοί καί νεώτεροι τού Ίπποκράτους εξηγηται μη νοησαντες τι ποτέ σημαίνει το όνομα της ερρίψεως, πολλά μη πρεπόντως εΐρήκασιν. 6 μεν γάρ Γλαυκίας καί 'Ήρακλείδης ό Ταραντ7νος καί Ζενξις, οι πρώτοι πάντα τε τον παλαιού συγγράμματα εξηγησάμενοι , ηγούνται την ερ- ριψιν είναι ταραχήν τινα, όταν 6 κάμνων μη δύναται εν ενϊ τόπω συνεστάναι, άλλα άλλοτε άλλως κινείται. cΓούφος δε 6 Έφέσιος καί Σαβίνος εκ των νεωτερων μη τούτο είναι την ερριψίν φασιν, αλλά τι δεινότερον, τοντεσιι νεκρώδες τι σύμπτωμα, οπερ συμβαίνει όταν τις εγγύς rj ώς οιεσϋαι τελεντησαι. είσερχεται γάρ, φασίν, εις αυτόν δέος τι των • 1. Corr. ψύξεις uncis indidit. 2, Corr, εύφορον pro *μ~ φορον ponendum cenfuit. 3. Corr. η μη pro εΐμι. affectos fpectahis. Coloris mutatio, pulfus, frigus, palpitationes, cutis durities, nervorum, articulorum, vocis, mentis, figura voluntaria, pili, ungues, tolerandi facilitas aut fecus et cjualia oportet confiderandak Veteres ac recentiores Hippocratis interpretes, quum nomen projectionis quid fignificet ignorarint, multa quae minime decebat attulerunt. Glaucias enim et Heraclides Tarentinus ilemque Zeuxis, qui primi in omnes fere li- bros Hippocratis commentarios confcripferunt, projectio- nem eiTe perturbationem quandam putant, quum aeger conliftere uno in loco non poteft, fed modo huc, modo illuc fe jactat. Bufus Ephefius ac Sabinus inter juniores non boc, fed quid gravius efle projectionem dixerunt; eiTe, inquam, mortiferum quoddam fymptoma quod folet evenire, quum quispiam inibi eft ut fe moriturum opine- tur. Incidit enim, inquiunt, in eum timor quidam ex EcL Chart. VIII. [ 53^.] f πρόσϋδ πεπραγμενών, ως δρίματος μιστόν αυτόν γινεσϋαι και φροντίδος και τότδ μήτε σιτίον 1 τι μήτε ποτόν λαμβα- νειν, άλλα πάντα φοβεϊσ&αι καί ύποπτον εχειν μη μονον τον ιατρόν, άλλά καί πάντας2, τους παρόντας καί ύπηρε- τούτας αντω. ’Λρτεμίδωρος di ό επικλήσεις Καπιτων καί Νοι μεσιανός, ός καί εις τους άφορισμούς συνεγραιρεν υπο- μνήματα, άλλο τ* ύπενόησαν, δ καί ακαίρόν /στ* καί μή α£*ον ρηϋήναι. εγώ μεν τον Καπιτων α ου θαυμάζω, επειδή πάμπολλά εστιν ευρίσκειν αυτού αμαρτήματα, τον δε Νου- μεσιανόν πάνυ ϋανμάζω, ω£ καί συνίτον καί φρόνιμον καί μή είωϋότα παραληρείν, κάκιστον di πάντων ό Λύκος ηρ- μηνδύαατο. ουτος γάρ δίς *Ιπποκράτην κακώς διακείμενος πάντα αυτόν νοήματα και πάσας τάς ρήσεις άπι&ανως εξη- γήσατο. καί μην ονδε * Λσκληπιάδης, ουδέ /Ιιοκλής ο Κα- ρνστιος καλώς την φωνήν ταντην κατελαβεν * ωή&η γάρ μή είναι τούτο σύμπτωμα τής δυνάμεως καί σωματικόν, άλλά 1. Corr. αίτιον et ποτόν pro αιτίων et ποτών. 2. Qorr. καί πάί'τας uncis inclufit. iis profectus quas ante geifit, ut metus ac follicitudinis plenus reddatur: quo fane tempore nec cibum fumit nec potum, fed timet omnia, ac fufpectum habet non medi- cum folum, fed eos etiam omnes qui aditant quique ope- ram illi fuam praeilant. Artemidorus cognomento Capito et Numefianus is qui explanationem in aphorifmos edidit, aliud de hoc nomine excogitarunt, quod et abfurdum eit et indignum, cujus nunc fiat mentio. Sed Capitonem ego ita lentire non miror, quippe quum alii permulti ejus errores inveniantur. At de Numefiano magna me cepit admiratio, quem et fapientem et prudentem ac non deli- rum femper novi. Sed peflime omnium hunc locum Lycus explanavit. Is enim malevolentia in Hippocratem fuffu- fus omnia illius cogitata omnesqne fen tenti as perverfe interpretatus eft. Jam vero neque Afclepiades, neque Diocles Caryitius hanc vocem recte intellexerunt, neque enim elfe corporis fymptoma, quod ad vires pertineat, Ed. Chart., THE [ 535. ] της διάνοιας και ψυχικόν, άλλα τις ψερει την του Λύκου του Μακεδόνος ασέλγειαν και την του *Λρτεμιδώρου αμά- θειαν και την των άλλων πολυλαλίαν και άπιθάνονς λόγους; ινα δε μήτε ημείς ένοχοι τνγχάνομεν όντες της αυτής αμαρ- τίας , λεγωμεν τι ποτέ σημαίνει παρά τω 'Ιπποκράτει το της ερρίψεως όνομα, πρώτον μεν είδεναι χρη αυτόν λεγειν νυν περί της κλίσεως των άρρωστωνχ, ους είπεν εν τω προ- γνωστικά», δείν εΰρίσκεσϋαι υπό του ιατρού κεκλιμένους επί το πλευρόν το δεξιόν η το αριστερόν καί το σόμπαν σώμα υγρόν κείμενον καί μη αύασμόν είναι, ιός ενταύθα φησιν, υπτίους δε κεΊσθαι ησσον2, άγαθόν είναι, εί δε καί τις προπετης γενοιτο καί καταρρεοι άπό της κλίνης επί τους πόδας1 δεινότερόν εστι' θανατώδες δε καί τον κεχη- νότα καθεόδειν. σημαίνει δε την κάκωσιν δυνάμεως, δει ουν, ώς αυτός συμβουλεύει, υγρόν κείσθαι το σώμα, τουτ- εστιν ώς τα σκέλη καί ai χεΐρες ολίγον επικεκάμψθωσαν και το σόμπαν σώμα τών υπερβολικών σχημάτων εξω καθεστη- 1. Corr, αρρώστων pro ρώατων, 2. Corr, roaov pro (Ις δν. / 1 fed mentis, quod ad animum referatur, putaverunt. Sed quis Lyci Macedonis infolentiam et Artemidori infciliam itemque aliorum loquacitatem et abfurdos fermones ferat? Ac ne nos quoque hujus culpae affines iimus, jam quid projectionis nomen apud Hippocratem fignificet explice- mus. In primis igitur fcire convenit, ei nunc effie de aegrorum decubitu fermonem inftitutum, quos in praefa- giorum libro dixit, inveniri debere a medico in dextrum aut liniftrum latus in lecto jacentes, atque ita, ut totum corpus non iiccum , fed humidum fit, ut eo in loco fcri- pturn legimus; fupinos autem jacere, minus bonum cen- fet. Si quis vero declivis fit et a lecto ad pedes delaba- tur, gravius id erit; mortale vero eft, fi hians quis dor- mit, imbecillitatem enim fignificat. Quocirca oportet, ut ipfe confulit, humidum jacere corpus, hoc efi brachia et crura parum reducta eife, ut totum corpus jaceat extra figuras extremas conftilutum, extremas autem figuras in- Ed. Chart. VIII. [535.] , , χος είη, εστι δε υπερβολικά οχήματα τα μετά μακρας εκτάσεως η κάμψεως ητοι των κωλων η της ραχεως* γί- νονται δε ταντα των νεύρων ίσχυρώς τεινομενων. ταυτα γάρ ούκ ο’ίδασι γενναίοι εξηγηταί, οΐ μέχρι λόγον σφας αυτούς *Ιπποκρατείονς όνομάζουσι. τω δε πράγματι καί τη έπιστημ]] ον δ εν άλλο είναι δοκούσι πλην οοψισταί και ως είπεΐν λογιατροί.1 ίστέον ούν την έρριψιν νυν όνομά- ζεσΟαι τό μη δύνασ&αι κατακεισ&αι ζώντος τροπον, αλλα κα&άπερ νεκρόν καί άψυχον σώμα καταφέρεσ&αι. το γαρ επί τούς πόδας νπορρειν, Ζ ως φησιν *Ιπποκράτης, κατα- κείμενον, σημείόν έστι της δυνάμεως εσχάτως άρρωστούσης μη δυνασ&αι δε εστάναι η κα&έζεσ&αι η άνίστασϋαι ηττον δεινόν, άλλα το καταβεβλησ&αι δίκην άψυχου σώματος, όταν πας 6 τόνος τελείως εκλελυμενος εστί καί άπόλωλε, τούτο ερρίφ&αι λέγεται τό σώμα καί έρριψις τό πάϋος. διό 3 είπεν αυτός αλλαχού τάς συντασίας τού σώματος καί 1. Leg. de palpit. fign. IV. 2. Corr. inoQQiXv pro άπο$- Qtiv. 3. 1. V. in VI. Epid. XXIX. Sf> ,,, Ji~ ^ ■ i t telligo, in quibus longa extentio aut flexus five artuum, five fpinae fint, quae nervis fupra modum extentis fiunt. Haec autem egregii illi interpretes ignorant, qui verbo tenus fe Hippocraticos nominant, Ced fi rem atque doctri- nam attendas, nihil efle aliud quam fophiftae et folo nomine medici videbuntur. Scito igitur nunc projectio- nem appellari, quum quis mpdo hominis viventis decum- bere non poteft, fed tanquam mortuum inanimumque cor- pus deorfum fertur: quum enim quis jacens ad pedes fublabitur, ut Hippocrates fenfit, fignum eil virium ad extremam imbecillitatem perductarum*, non poiTe autem flare vel federe vel exfurgere, eft certe minus grave; fed projectum efle modo inanimi corporis, quum robur uni- verfum eft ex omni parte exfolutum et perditum, id cor- pus dicitur ab Hippocrate έρρίφ&αι, hoc eil projectum efle et; proftratum, ipfeque affectus ερριψις, hoc eft vi- rium projectio nominatur. Proinde alio in loco dixit Ed. Chart, VIII. [535. 536.] τους σκληρισμούς των άρ&ρων καί τάς χαταχλασεις, όταν ο αν&ρωπος διαλελυμένος η, κακόν είναι, ένα νοήσωμεν ουδέ συντεταμένον ούτε κεχαλασμένον, αλλά συμμέτρως έχον iipca, προσήχει το σώμα, δήλον γάρ εστιν ότι ουδέ 'ξηρόν ουδέ υγρόν1 άμέτρως είναι δει, εΐ δέ είη, είδέναι χρή εί ξηρά η καί υγρά συνίστασ&αΐ τά πά&η. τά μέν ούν κατά τας αρτηρίας καί τάς φλέβας ξηρά νοσήματα γνωρίζεταιζ τ]1 τε της γλωττης ξηρότητι και τω του παντός σώματος αυχμω και εν τοίς εξω ελκεσιν αι φλεγμοναί γίνονται 'ξηραι, μηδενος εξ αυτών ιχώρος χωρούνιος και τών όφ&αλμών φλεγμοναί πολλάκις ξηραι είσι, μηδέν εκκρίνεται καί τά κατα τον εγκέφαλον? ωσαύτως πάϋη μήτε διά ρινών μήτε diu υπερώας εκκαϋ αιρόμενα ξηρά λέγεται. περί δέ υγρών τουναντίον δει ύπονοείν, όταν εκκρίνηται τό περίττωμα από των πεπον&ότων τόπων υγρά είναι, σκέπτον τοίνυν η έρ- φίφ&αι τό σώμα η αυχμηρόν η υγρόν ή καί ξηρόν εστι καί 1· 1. V. de viet. rat. ΧΧΙί. 2. Corr. γνωρίζεται, pro γνωρίζετε. 3· ad Glauc. VIIL corporis c0htention.es, artuum duritias et confractiones, <juum dijjfolutus homo fit, in malis ejje habendas; ut fcia- mus, coipus neque contentum, neque laxatum, fed im- moderate affectum eiTe debere: eft enim perfpicuum ipfum neque iiccum neque humidum immodice effe opor- tere. Si vero fit, non erit ignorandum ficcos aut humi- dos affectus in ipfo confiitere, ac morbi ficci, qui in ar- teriis venisque verfantur et ex linguae ficcitate et ex to- tius corporis fqualore cognofcuntur ·, fed in externis quo- que ulceribus ficcae inflammationes oriuntur, quum nul- lus ex eis tenuis humor fluit, itemque oculorum inflam- mationes faepenumero aridae funt, ac nihil inde excerni- tur; affectus quoque, quibus cerebrum obfidetur, quum nihil per nares et palatum repurgetur, ficci dicuntur. [536] De humidis contraria fentienda funt, quum de locis affectis fupervacanea excernuntur. Vide igitur num corpus projectum fit et proftratum aut fqualidum aut hu- Ed. Chart. ΤΠΓ. [536.] ίσΟι 7 0 ίαμα εχ των εναντίων είναι, ως αυτός εδίδαξεν. ειτα βλεπειν χρή πότερον ο τον σώματος όγκος συμπέ- ητωχε, πραότερα ή νόσος εστίν, εί πάσα έξις του oot- ματος ασύμπτωτος εϊη, πλήν οτι εις πλείονα χρόνον εχτεί- νεσ&αι φιλεΊ. το δε πνεύμα1 ΰολερόν χαχώς εϊρηται, μήτε είναι '/πποχράινς ή ρήσις εοι/ε, χαί μοι δοχεί εν μόνη τον Λιοσχορίδου εκδόσει γεγράφ&αι, ίσως άπ αυτόν παρεμβε- βλημένη, ουδέ γάρ εν τω προγνωστικοί, ον δε εν ταίς επί- δημίαις, ουδέ εν το7ς άφορισμοίς, ουδέ γε εν άλλω τινί των γνησίων συγγραμμάτων εϊρηχεν ό παλαιός πνεύμα ϋολερυν. λεγομεν γάρ δολερόν νδωρ, δολερόν ούρον, εοιχός τω των υποζυγίων, τί δε σημαίνει το δολερόν πνεύμα χαί άδηλόν εστι χαί ούδείς ούτως ερμηνεύει, είσί μεντοι τινες οι άγνούντες τί εστι το πνεύμα ϋολερον άλλο τι λεγονσιν ούχ ήττον άκυρον καί ασαφές. ουτοι μεν ουν γράφονσι μή 1. 1. IL prorrh. IV. midum aut ficcum ·, at fcito, remedia eiTe , iit ipfe docuit, a contrariis petenda. Deinde fpectandum eft utrum tota moles corporis conciderit ·, mitior enim is morbus eft, in quo totus corporis habitus non collapfus fit, fed tamen in longius produci tempus confuevit. Quod ad fpiritum turbidum attinet, non eft recte dictum, neque ego id efle ab Hippocrate confcriptum arbitror, fiquidem in ea edi- tione folum, quam in vulgus protulit Diofcorides, hoc verbum efte fcriptum invenitur, ac fortaiTe eft ab ipfomet interjectum. In nullo enim alio libro, qui verus Hippo- cratis iit, turbidum fpiritum effe dictum comperies, non in praefagiis, non in libris de vulgaribus morbis, non in aphorifmis, non alibi denique. Dicimus quidem turbidam aquam urinamque turbidam, quae urinae jumentorum fi- milis iit*, fed quid turbidus fpiritus fit, cum ignotum eft, tum vero nemo ita loquitur. Quidam vero ignari quid fpiritus turbidus fit, aliud quid nec minus improprium, nec minus obfcurum invexerunt·, fcribunt enim non &ολε- Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [536. ] •θολερόν, αλλά θαλερόν, παρά του θάλλε ιν την φωνήν ποιη- σαντες, οντω γάρ ενόησαν οί περί τον Σαβίνον. αλλά τi Ιστιν οπερ ονχ ωρμησαντο ποιείν εκείνοι; πρόσωπυν μεν γάρ θαλερόν, οΐον εύεχτικδν και ευχρουν είποιεν άν τις, το δέ πνεύμα θαλερόν ουδείς είπε , πλην, οίμαι, ο τον προρρητι- κοΰ συγγραφεύς. ημείς δε σαφώς ίσμεν εκείνο το σύγγραμμα ονκ είναι γνήσιον ‘/πποκράτους, φαίνεται τοίννν προσγρα- φεν υπό τίνος, ανθις δε εις τουδαφος υπό του βιβλιογρα- φου μετατεθείσθαι. αλλά ταυτα μεν ευκαταφρόνητα και σμιν.ρά καθάπερ και πάντα οσα περί της λεξεως εξηγηται. τα δε υποχόνδρια θεωρείσθαι δει, εί χαλαρά η τεταμένα είη η καί οδυνηρά η άλλην αίσθησιν νόσου παρεχει, καθά- περ πολλάκις εν ταίς επιδημίαις εσημαίνετο. ου τω καί τά άκρεα πότερον θερμά η ψυχρά άλλως πως διακείμενα, ον τω και τά όμματα προσχακονμενα η κοίλα η προπετη η άλλην τινά διάϋεσιν ενδείκννσιν. ετι δε χρώματος μεταβολήν, περί 1. 1, II. in VI. Epid. ρόν turbidum , fed θαλερόν, παρά του θάλλειν, floridum, idque a verbo florendi dicunt: fuit hoc Sabini inventum. _ Sed quid eft quod ille non audeat? faciem quidem flori- dam quali bono habitu coloreque perfufam ut dicat for- talfe aliquis, certe fpiritum floridum nemo dixit, praeter eum, opinor, qui librum praedictionum adornavit. Sed nos perfpicue novimus eum librum non eife Hippocratis verum. Itaque videtur ab aliquo fuifle vox illa adfcripta, tum a librario in contextum verborum translata. Verum haec negligenda parvique facienda funt, ficut ea omnia, quae ad verborum explicationes pertinent. Hypochondria vero utrum diftenta laxave iint, an dolore conflictentur, an alium morbi fenfum afferant, ut ipfe in libris de vul- garibus morbis facpe memoravit, fpectare convenit. Sic utrum extrema calida an frigida, an alio modo affecta Iint. Oculorum male affectorum eft eadem ratio; viden- dum enim eft utrum concavi fint an prominentes, an Ed. Charr. VIII. [ 536.] ης μη καταφρόνησης, περί ης άνω&εν εΐρηται. αυτή γάρ η dia την1 της νόσου κακοη&ειαν η και διά την αγρυπνίαν η δι άλλο τι σύμπτωμα συμβαίνειν είωΟε, σκοπός γάρ έστι πειράσ&αι διαγνωστικόν είναι, εκ τε της καθ' ολον το σώμα παρά φύαιν έκαστο) γιγνομένης χρόας, ετι τε των συμπτωμάτων και των νοσημάτων, ώρας τε και χώρας και ηλικίας καί καταστάσεως καί φύσεως του κάμνονιος επιτη- δευμάτων τε %αί διαίτης, αλλά καί σφυγμοί ολου του σώ- ματος Φεωρητέοι· παλαιοί δε ούπω πάσαν των αρτηριών γ,ίνησιν ώνόμαζον σφυγμόν, αλλά μόνον την αίσ&ητην αυτήν αύτω τω άν&ρώπω πάντως ουσαν σφοδράν. *Ιπποκράτης δέ πρώτος είρηκέ που σφυγμόν άπασών των αρτηριών την κίνησιν, οποία2 τις3 άν είη, είση δέ καί ψύξεις καί παλ- μοί καί τρόμοι καί ρίγεα, περί ών έχεις δλον τό σύγ- γραμμα ημέτερον, εν α5 καί περί σπασμού καί τών τοιού- των διαλεγόμεϋα. τό δέρμα δέ ενίοτε σκληρότερον, ενίοτε 1. 1. IV. aph. Ιί. 2. Corr· οποία probat, pro oft*. 3· Re- vid. antec. 1. I. ad Glauc. 198, 54. aliam quampiam fubefle aiFectionem indicent. Quin etiam coloris mutationem, de qua fupra dixi, non contemnes ; color enim vel ob morbi malitiam vel vigilias aut aliud fymptoma quoddam folet mutari. Etenim propoiitum eiTe debet, dandam eiTe operam ut unde id profectum Rt dignofcas ; ducto ex eo colore, qui praeter naturam in toto corpore cujusque hominis Rt exortus, argumento; tum e morbis, fymptomatis, anni tempore, regione, aetate, Ratu coeli, natura aegroti, morbis graRantibus et victus ratione. Sed pulfus quoque totius corporis fpe- ctandi funt. Veteres autem non jam omnem motum ar- teriarum, fed eum folum qui fenfibilis elTet, atque ipR homini prorfus vehemens, pulfum vocabant. Hippocrates primus motum arteriarum omnium, qualiscunque is eflet, pulfum appellavit. Age vero et refrigerationes et palpi- tationes et rigores et tremores confiderandi funt, de qui- bus eft in manibus noftrum integrum volumen, in quo et de convulRone et de iis quae generis ejusdem funt difle- Ed. Chart. VIII. [536.] ξηρότερον άποτελείται. ενίοτε δε i θερμός εκ του βά&ους αναφερεται. 1. Corr. praef. πολλόν. 2· Corr. τις άή&ης pro τοΐς άή&οις, 3. III. in III. Epid. XXXIV. ritur. Cutis autem modo durior, modo iiccior redditur; interdum vero madores quidam et calidi vapores ab in- timis corporis partibus efferuntur; in quibusdam llccitas aut durities aut mollities diu perfeverat; id quod iis po- tiflimum ufu venit, qui fe nimio labore fatigarunt aut refrigerati funt aut qui una cum lailitudine a fole exufti, ficut interdum etiam corporis gracilitas, oculorum cavitas et infueta quaedam coloris privatio apparent, quae folent eife communia eorum, qui quovis modo in folliciludine curisque verfantur. Articulis autem multa accidunt, quae omnia funt a medico confideranda, idem de voce cenfen- dum ; vitiatur enim , quamvis actio naturae non tota fit omnino perdita. JNon eil autem idem vox, quod loquela et fermo, fed vox eit munus vocalium inflrumentorum, διάλεκτος loquela eorum, quae ad fermonem pertinent, quorum omnium princeps eft lingua, tum nares et labra et dentes. Vocalia vero inftrumenta funt guttur ac mu- fculi iplum moventes, itemque nervi omnes, qui ad eos Ed. Chart. yilT. [.536.] ουιε παν τό της ακοής ‘ίδιον αϊσϋητον οι παλαιοί ίχάλονν, οντε εκείνο μόνον, ο δια στόματος εκπεμπεται, εν ω περιε- χεται και τό κλάειν και τό συρίιτειν καί οίμώζειν καί βήτ- τειν καί όσα τοιαντα , μόνην δ6 την άν&ρώπον φωνήν, καϋ’ ην διαλεγόμεϋα προς άλληλονς αύδην ώνόμαζον. περί δε γνώμην πολλαί κακώσεις ενσ/ν, ας βλεπειν ακριβώς καί εσκεμμενας εχειν δει, ουτω περί σχίσματος εκουσίου η ακου- σίου ίστεον. άλλα καί τρίχες καί όνυχες πελιδνοί η μελάνες ενδείκνννταί τι, οπερ ού καταφρονητεον εστίν * ώσπερ γρυ- ποννται1 επί το7ς φ&ινώδεσι νοσημασιν οι όννχες, των στηριζουσών αυτούς εκατερωϋεν σαρκών εκτηκομενων * διό ειπεν εν τω προγνωστικό}, εί δε καί προς τω βάρει οι όννχες καί οί δάκτυλοι πελιδνοί γίνονται, προσδόκιμος ο θάνατος αντίκα. ίσμεν2, γάρ τό πελιδνουσϋαι σημεΊον είναι του σβεννυσ&αι τό έμφυτον ϋερμόν. επειδή δε μεγαλην εγει δνναμιν η ευφορία τε καί δυσφορία προς τον ϋάνατον καί προς νγίειαν, διά τούτο άναμιμνησκει ημάς αυτών. i, 1. I. de locis V. 2· 1. Π. progn. 60. vim a cerebro afferunt αιδην. Sermonem vero non omne id quod proprie in fenfum auditus cadit, neque id folum, quod ore emittitur, in quo genere ploratus, libitus, fletus, luflis et liujusmodi continentur; fed folam hominum vo- cem, qua inter fe colloquuntur, veteres appellabant. Multa quoque mala angere mentem folent, quae accurate intueri et in eis difcernendis exercitatum efle oportet; ita etiam figurae, in quam fua fponte aut inviti aegroti fe vertunt, efle peritum par eft. Jam vero et pili et un- gues lividi et nigri quidpiam indicant, quod non eft con- temnendum. Quemadmodum fcimus aduncos reddi ungues tabefcentibus, quod carnes, quibus utrinque infiguntur, colliquatae iint, quamobrem ipfe in praefagiis dixit: fi vero praeter grhvitatem ungues digitique lividi fint, mors e fi continuo exfpectanda; perfpectum enim liabemus, li- vorem nobis indicare calorem nativum exili netum effe. Quoniam vero facilitas et difficultas tolerandi magnam Ed. Chart. VIII. [536.] προστί&ησι δε οΐα δη, ΐνα ίδωμεν συμφερειν ενφόρως% φερειν ταΰτοί και τά τουτοις ομοια , όπερ άνω προς την κενωσιν μετεφερεν, είτε της φύσεως εχκα&αιρονσης τό σώμα των λνπούντων χυμών tj κενωσις γενοιτο είτε ημών δόντων το φάρμακου» j. 1. II. progn. VIII. vim et ad mortem et ad fanitatem habet, ideo nobis eam in memoriam effe revocandum exiftimavit. Addidit etiam, qualia oportet, ut intelligamus utile eiTe, ut baec et quae bis funt fimilia facile feramus, id quod fupra ad evacuationem transtulit*, Jlve quum natura corpus expur- gat, ilve quum nos medicamentum purgans damus, humo- rum corpus vexantium fiat evacuatio. ΓΑΛΗΝΟΎ ΤΩΝ ΕΙΣ ΤΟ ΠΕΡΙ ΧΥ- ΜΩΝ ιηηοκρΛτοΥΣ υπομνη- μάτων ΤΟ Β. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 537.3 9 α. Σημψά ταΰτα, όδμαί χροπός, στόματοςχ, διαχαιρήματος, ωτός, φύσης, ουρου, ίλχιος, ιδρωτος, πτυάλου, ρινός, χρως αλμυρός η πτναλον η ρΐς η δάχρνον η άλλον χυμοί. πάντα ομοια τά ώφιλεοντα, τά βλάπτοντα. 1. Corr. incluiit σήματος, at id ego expunxi atque reititui στόματος quod fic fcriptum eit nov. m. S. g. HIPPOCRATIS DE HUMORIBUS LIBER ET GALENI IN EUM COMMENTARII TRES H. i. [537] Signa haec funt, odores corporis, orisy deje- ctioniSy auris, flatus, urinae, ulceris, fudoris, fputi, naris, cutis falfa aut fputum aut nafus aut lacrymae aut alpi humores f omnino fimilia juvantia, laedentia. <203 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [537.] *Ορθώςι είρηιαΐ προς *Ιπποκράιους, επίστασθαι χρη τον ιατρόν, μη μόνον την κοινήν των απάντων ανθρώπων φνσιν, άλλα καί την ίδιαν εκάστου» ούτως γάρ και ποιό- τητα και ποσότητα των βοηθημάτων ων χρήζομεν και τον τρόπον της χρησεως αυτών συμβήσεται ούκ άγνοείσθαι. και γάρ ηκομεν προς τινας άρρωστους πολλάκις, οΐς έμ- προσθεν νγιαίνονσιν ούκ ενετνχομεν’ ώστε ουδέ όπως εϊ- χον χροιάςζ η σχεσεως η της κατά φύσιν θερμασίας η της των αρτηριών κινησεως γινώσκομεν> ινα οντω καλώς το μέ- γεθος των νοσημάτων κρίνωμεν * είπερ μόνω τό3 κατά φύ- σιν ακριβώς επισταμενω δυνατόν γνώναι εις όσον εξίστα- ται φύσεως έκαστον και εις όσον μέγεθος η νόσος4 ηκει. τούτο δ* αγνοούντες, ινα μη πανίάπασιν άπορώμεν, επί τά σημεία άφικνούμεθα, ών διάγνωσις τελεία ενδείξεται ημίν την επιείκειαν και την κακοηθειαν τού νοσήματος, τοιαντα δε σημεία η ορατά εστι, τοντέατιν εν τώ σώματι ολφ, 1. 1. L ad Glauc. 2· Corr. χροιάς pro χροιαϊς, 3· Corr. τό uncinis inclufit. 4. Corr. η νόσος adjecit* Efl hoc ab Hippocrate recte proditum, non modo communem omnium hominum naturam, fed etiam cujus- que propriam eiTe medico pernofcendam: ita enim fiet ut neque qualitatem neque quantitatem remediorum, quibus opus lit, neque etiam quomodo admoveri debeant igno- remus. Etenim ad aegrotos faepenumero accedimus, qui- buscum prius, quum integra valetudine Eruerentur, nulla nobis necelEtudo interceflit; proinde neque quo colore, neque quo liabitu, neque quo nativo calore eiTent aut quis eorum elTet motus arteriarum plane icimus, ut de morbi magnitudine recte judicemus; fiquidem ei folum, qui naturalem ftatum accurate perfpectum habeat, inte- grum ' eit nofTe quantum quisque naturae ftatum exceffe- rit et ad quantum magnitudinis morbus pervenerit. Quum- que hoc ignoremus, ne omnino haereamus, ad ligna con- fugimus , quorum perfecta notitia nobis qui mites quique maligni morbi Xiut declarat. Hujusmodi autem ligna aut fpectabilia funt, lioc eft vel in toto corpore, ac magis ΠΕΡΙ XTMSIN_ TJ10MNIIMA B. Ed. Chart. IX. [537.] μάλλον δε iv τω προσωπω όράται, η αόρατα τό πρώτον, αυθις δέ βλέπονται. τοιούτου του γένους έστιν οσα έκ των ουρών και διαχωρημάτων και πτυάλου και ίδρωτων και ρύπον των ωτων και μύξης και των άλλων απάντων έκ του σώματος η υπό της φνσεως η της των φαρμάκων δυνάμεως έκθλιβομένων λαμβάνεται, άλλα και άκονειν μόνον έ'ξεστι, καθάπερ τά άλγη ματ α και φροντίδες και οσα της γνώμης καί διανοίας και των αισθήσεων νοσήματα και βλάβαι είσί, τό γάρ σημειωτικόν της ιατρικής μέρος τίθενται. αυτών γάρ τηρησις προς την θεραπευτικήν έστιν αναγκαία, αλλά και άνευ θεραπείας άναγκαίον είδέναι αυτά προς τό γνώ- ναι τίνα θεραπευτικά και τίνα αθεράπευτα, και περιΐστα- σθαι αυτά, όπως μι] έπιβαλλόμενοι άδυνάτοις σφαλλωμεθα, ισμεν δε τό σημειωτικόν εις τρία διαιρείσθαι, εϊς τε έπί- γνωσιγ των παρεληλυϋότων καί εις την σκε\piv των συνε~ δ ρευοντών καί εις πρόγνωσιν των μελλόντων, τά γάρ προ- γεγονότα συμπτώματα καί τά παρόντα πολυπραγμονούμεν εις etiam in facie adfpiciuntur j aut primum non videntur, poftea vero fub adfpectum cadunt. Hujus autem generis funt omnia quae ab urinis, alvi excrementis, fputo, fu- doribus, fordjbus aurium , muco et ab aliis omnibus tra- duntur , quae a corpore aut natura aut vi medicamenti extruduntur, alia vero folum audimus, quo in, numero funt, dolores, follicitudines et cuncti mentis et intelli- gentiae ac fenfuum morbi atque noxae. Volunt enim eam etiam tractationem, qua ligna continentur, medici- nae partem eJTe, quandoquidem iieceiTaria eit ipforum ad curationem adhibendam obfervatio. Quin etiam vel citra curationem neceflarium eft ligna cognofcere, ut qui cu- rari poilint quique hon poilint intelligas; ne li manum admoveas iis, qui fanari non queunt, in errorem induca- ris. Jam vero haec ipfa pars, quae ad hgna pertinet, in tria diliribuitur, in cognitionem praeteritorum in con- templationem praefentium et praefagitionem, futurorum. Etenim praeterita fymptomata itemque praefentia diligen- GALENlTs TOM, XVI, O ΓΆΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΎΣ Ed. Chart. VIII. [537.] το ενρείν την αιτίαν της νόσον. άναγκαίον δε και προ~ γνώναι δϊτε όλεθριον είτε περιεστηκός είη το νόσημα, τινά 1 μεν όμοειδη η ομογενή των σημείων εστί, τινά δε οντε γέ- νος εχει ταύτόν ούτε είδος, όμοειδη μεν ουν εστι τα καθ’* εν τι πάθος γενόμενα, ώς τά άναπτυόμενα της κατά πνεύ- μονα και θώρακα και τραχείαν αρτηρίαν και τά αναπνευ- στικά όργανα διαθεσεως σημε7ά εστιν, εγκεφάλου δε και μηνίγγων τά εκκρινόμενα διά μνκτηρων η διά υπερώας· οσα δε ούτε όμοειδη οντε ομογενή τυγχάνουσιν όντα ονδείς αγνοεί, ον πάντες δε των βιβλίων εξηγηταί ίσασιν άλλαa μεν των σημείων είναι παθογνωμονικά και προγνωστικά νο- σήματος ίδια , άλλα δε αχώριστα. όταν δε τούτων μη άπο- ρώμεν τω μήτε ίδιον τι ζητεΐν η άχώριστον του πάθους γνώρισμα, αλλά πότερον όλεθρίως η σωτηρίως ό κάμνων εχει, τότε πάντων των κατά τό σώμα φαινομένων αύιω 1. leg. lib. I. prorrh. II. 2. 1. I. prorrh. IV. ter ad morbi caufam inveniendam intuemur, fed neceiTe etiam eft nofle morsne an falus exfpectanda Iit. Cete- rum ligna quaedam ejusdem funt fpeciei aut generis, quae- dam neque eodem genere, neque eadem fpecie continen- tur. Ejusdem funt fpeciei quae in uno morbo contin- gant, cujusmodi funt quae fputo rejiciuntur, quae qui- dem figna funt ejus affectionis, quae pulmonem, thoracem, afperam arteriam et inftrumenta refpirationis oblldeat, ut morbi cerebri membranarum funt ea quae per nares aut palatum excernuntur; quae porro neque ejusdem fpeciei, neque ejusdem funt generis, nemo eff qui nefciat; non omnes tamen qui explanationes confcribunt, norunt figna alia efle morbi propria, quae quia affectum indicant, ideo παθογνωμονικά nominantur et ad praefagiendum.accommo- data ; &lia vero infeparabilia, quumque de his non dubi- tamus, propterea quod nullam nec propriam nec infepa- rabilem morbi notam perquiramus, verum illud indage- mus, falusne an mors aegroti exfpectanda fit, tum omnia Ed. Chart. ΥΙΠ. [537.] σημείων τε καί συμπτωμάτων επίσκεψις αναγκαία γίνεσαι, ετι δε τά μεν πεψε ως τε και απεψίας εστι σημεία, τά δε όλεϋρου και σωτηρίας ενδεικτικά, άλλα δέ της κρίσεως. απεψίας μεν ονν και πέψεως γνωρίσματα διαχωρηματά τε καί πτύσμαια και ουρά, του δ* όλέϋρου καί της Σωτηρίας τά τε συν αύτοίς εστιν εκκρινόμενα καί τά καολον το σώμα φαινόμενα, των δε κρίσεων ονκ εστι γένος αυτών εν ίξαιρετον' εν άλλω μεν γάρ καιρώ και κατ' άλλην διά&εσίν εστι κρίσιμα, κατ άλλην δε τινα διά&εσιν η καιρόν της νόσου' συμπτώματα μεν η σημεία γένηται μοχ&ηρά, κρί- σιμα δε ουδόλως εστι. δνο ειπεν αυτός εν τω δευτέρω των επιδημιών, τά κρίσιμα )μη κρίνον τα , τά μεν είναι &α- νατώδεα, τά δε δύσκριτα. καί τά μεν της πεψεως σημεία άγα&ά άεϊ, τά δε άπεψίας ουκ άγαΰά. εί γάρ κεφαλαλγίαν η παραφροσύνην η δύσπνοιαν η κώμα Φεάση, ου δεν επί τούτους βέβαιον, ούτε άγα&όν ούτε κακόν εχεις προγνώσαι. ούτε εί βλέπεις ιδρώτας η εμετούς η κοιλίας η ούρων πολ- et figna et f3rmptomata, quae in corpore apparent, necefle eit diligenter perpendere. Sunt etiam quaedam conco- ctionis et cruditatis figna, ficut quaedam falutis aut mor- tis, quaedam judicationis: ac concoctionis quidem crudi- tatisque figna funt alvi excrementa, fputa et Urinae; fa- lutis ac mortis funt quae cum illis excernuntur et in toto apparent corpore; judicationum vero non efi; unum proprium praecipuumque genus lignorum, fed alio in tempore et in alio morbo erunt critica figna, in alio vero affectu aut alio morbi tempore erunt vel fymptomata vel prava figna ac nullo modo critica. Quocirca Hippocrates in fecundo de vulgaribus morbis libro recte cenfuit cri- tica non judicantia partim mortalia eife, partim difficul- ter judicare. Ac figna quidem concoctionis bona femper funt, cruditatis non bona. Nam fi capitis dolorem aut delirium aut refpirationis difficultatem aut gravem fopo- rem fubeffe videas, in iis nibil firmum nec bonum fiec malum praenofcere poteris, ficut nec etiam, fi intuearis O 2 Ed. Chart. VIII. [ 537. 538. ] λι]ν εκκρισιν η αίματος ρνσιν εκ ρινών η υστέρων η αιμορ- ροΐδων, ούτε εί καί παρωτίδας είτ άλλα άπ ο σχήματα. επειδή πάντα τοιαΰτα και κρίσιμα καί ου χρήσιμα γίνεσθαι συμ- βαίνει καί τούτο διττώς, η το μηδόλως ποιεισθαι κρίσιν η τό κακώς ποιείν, ετερον δε γένος εστίν ουχ ως σημείων μόνον κρίσιμων, άλλα καί ως. αιτίων, τούτον τον γένους είσί καί εμετοί καί διαχωρήσεις γαστρός καί ουρών πλήθος καί ιδρώτες καί αίμορραγίαι καί παρωτίδες καί άποψχήτ ματα, ευ ρήσεις δε ετερον γένος των σημείων τε άμα καί συμπτωμάτων, οπερ ούτε κρίσιν ποιεί ούτε ομοίως πιστόν ώς το κατά τάς πεψεις, ούτε τελείως άπιστον, άλλα εξ αυ- τών τινά μεν άγαθά διά παντός, τινά δε φαΰλά εστιν. τούτο1 μεν δηλοϊ αυτός, ένθα φησί, την διάνοιαν ερρώ- σθαι καί εν εχειν προς τά προσφερόμενα άγαθόν. άλλα καί η εΰπνοιμ καί η ευσφν'ξία άγαθόν. ουτω δε καί η ευ- 1. lib. ΙΓ. aph. XXXIII. fudores aut copiofam alvi aut lotii excretionem aut fan- guinis e naribus aut ex utero aut haemorrhoidibus afflu- xionem, imo vero ne ii tumores quidem fecundum aures aut alios abfceiTus perfpicias; caufa eit quia haec omnia et critica et non critica efle poliunt, atque id quidem duobus modis, vel quod nullo modo vel quod male judi- cationem faciant. Alterum vero genus eit non modo ligno- rum, quae critica Hnt, fed quae etiam caufarum vim ha- beant, hoc genere continentur vomitus, alvi dejectiones, urinae copia, fudores, fanguinis profluvia, tumores fecun- dum nares atque abfceiTus. Jam vero aliud quoque genus comperies eorum, quae uno eodemque tempore et ligna erunt et fymptomata, hocque genus neque judicationem affert, neque aeque atque illud quod in coctionibus ver- fatur, fidum eit, neque omnino infidum*, fed in hoc [538] genere quaedam femper bona funt, quaedam mala, quod ipfe declaravit, quum dixit: mentem confiare recteque fe ad ea quae afferuntur habere, bonum; facilis quoque re- fpiralio et integritas pulfuum in bonis habetur, ita etiam ΠΕΡΙ XTMJZN mOMNHMA Β. Ed. Chart. VIII. [ 538. ] φορία καί το πρόσωπον τοΐς νγίαίνουσιν ομοιον καί η εν- σχημων κατάκλισις καί η του σώματος δμαλότης. τά dh τούτων εναντία κακά, α7τερ άπαντα κατά το προγνωστικόν νφ *Ιπποκράτους καλώς1 {ίρηται. ουζ μηρ αλλά δει της χρόας άμελειν, ανάλογος γάρ η χρόα τφαΐματι. αΐμα di λέγω νυν ολόν τον εν το7ς άγγείοις χυμόν Ιν ω καί φλέ- γματος τε καί χολών καί iχώρων περιεχεται* τούτο γάρ κψ. άμεινον καί χείρον γίνεται, αυτό δε το κατ επικρά- τειαν αΐμα λεγόμενον, άλλην τινά χρόαν, πλην ερυϋράν εχειν αδύνατον, νυν δ& *Ιπποκράτης ον διορίζει πότερον τά σημεία εστιν άγα&ά η κακά, η μήτε άγα&ά μήτε κακά, η ΰανατώδη η ζωτικά, κα&άπερ εν τω προγνωστικοί καί εν τοίς των επιδημιών βιβλίοις ούτε πάντα προστί'&ησί. λεγει δε ταύτα σημεία είναι, ϊνα μη. οίοιο3 ταυ τα είναι αίτια η συμπτώματα καί σφαλόμενος μη καλώς ίάσεις. εν πρω- ί . Corr, (καλώς), 2>. IV. in VI. Ερid. XXIX. 3. Corr. οϊοι pro fj, . ' facilis tolerantia et facies bene valentium faciei fimilis et decens decubitus efc corporis aequalitas boni confulitur, horum contraria in malis itatueiida funt; quae omnia funt in praefagiis ab Hippoctate fcripta divinitus. Age vero fignum a colore profectum non eft defpiciendum; liqui ~ dem color . fanguini proportione refpondet. Sanguinem autem nund intelligo humorem univerfum qui vafculis in- efi, in quo et pituita et biles et tenues liquores conti- nentur; hic enim et melior et deterior i efficitur, at is qui fanguis per exfuperantiam appellatur, alium praeter rubrum colorem habere non poteit. Ceterum Hippocra- tes hoc loco non difiinguit utrum ligna bona fint an mala aut utrum nec bona nefc mala aut utiJum falutaria aut mortalia fint j quemadmodum in libro praefagiorum ac de morbis vulgaribus ; neque etiam numeravit uomnia. Ait autem haec figna efl*e, ut ea ne putes aut caufas efie aut fymptomata, atque ita falfus non recte medicinam facias. In primis autem fiatuit odores corporis, qua in Ed. Chart. TUI. [538.] τοις ουν τί&ησι τάς όσμάς'τοΰ χρωτόςζ ίστεον1 γάρ ότι iTil πάντων σχεδόν όμολογοΰσιν άλληλαις όσφρησίς τε και ytVGlg r ον μην αλλά επί των ηδίστων * ταΰτα γάρ ου μονον το7ς γενομενοις ηδεα εστ'ιν, αλλά και πικρότηταςοδκ ολίγον εμφαίνει j ώσπερ εν τοίς ρόδοις όράται. η di α’ισ&η- σις της οσμής γίνεται εν ταίς κοιλίαις του εγκεφάλου καί η ουσία, των όσφρητών άτμώδης εστίν. ά γάρ άπορρει των σωμάτων, άναμίγννται τώ περιεχοντι, επειτα δε διά της πνοής εις τον εγκέφαλον φερεται και την αίσ&ησιν κινεί, ταϊς μεντοι διαφοραΐς ατμών ον κείται ονόματα, όξειαν μεν γάρ τινα και δριμεΊαν οσμήν εχειν λίγο μεν τι, αΰστη- ραν δε η στρυφνήν η αλυκήν 'fp πικράν, ώσπερ εν τοΐς χυ- μο7ς% ουκετι, αλλά εις δυο προσηγορίας μόνας άνάγομεν και ευώδη η δυσώδη λεγομεν., δϊδ και των ευωδών εδεσμάτων, οσα διασαφενΐΜ χατά την οσμήν ημάς άνια} και ταΰτα εΰ- Όεως άπορριπτονμεν, ουδέ γεύ^σ&αι επιχειρρυμεν. και μεντοι 1. 1. IV. de iimpl. rned. ΧΧΙΓ. re fcire convenit, in omnibus rebus fere mutuo confen- tire odoratum ac guftatum, non tamen in iis quae fua- viflimum odorem ex Te mittunt. Propterea ijuod ea tan- tum ab.eft, ut guftaritibus fuavia fint, ut etiam non mo- dicam amaritudinem prae fe ferant, ut in rofis cernitur. Porro odoris fenfus in cerebri ventriculis fit et rerum quae odore percipiuntur effentia elt hujusmodi, ut vapo- rem exhalet; quae enim defluunt e corporibus, aeri nos ambienti admifcentur; deinde per infpirationem in cere- brum comportantur fenfumque movent, vaporum tamen differentiis non funt impolita nomina. Ut enim dicamus quidpiam odorem acidum aut acrem habere, certe vel aufterum vel acerbum vel falfum vel amarum, ut in hu- moribus ufu venit, non dicemus, fed hifce duabus appel- lationibus .omnia comprehendemus, ut bene olentia aut graveolentia nominemus; quocirca e bene olentibus eduliis quaecunque computruerunt, quaeque nobis odore mole- ftiam afferunt, ea quam primum rejicimus ap ne guftare Ed. Chart. VIII. [538. J f , , » nui ?α ^(MjWCiTtt των ικκρινομενων ηαρα ψυσιν η τας οσμας ουδεν ετι χρη δεικνυειν εξ ανάγκης επόμενα ταΊς νόσοις, u γδ μηδέν των τοιουτων άνευ δυσκρασίας γίνεται. η μεν συν όσμη του σώματος 'όλου καί του στόματος ενίοις μεν εστι φύσει μοχϋηρά, Ινίοις δΐ αμίμητος, οΐς1 δε ίξ άμε- λείας εγγίγνεται Χ μηδέν ηγουμένων αμαρτανειν. δίΐ μεν__ σκοπείν, ηότίρον τη φύσει η ηαρά φυσιν τονιο εστι και τότε τάς αίτιας ενρείν, ως iv τω στοματι η δια σαηροτητα των ουλών η τους όδόντας κακονμενους, η τι έλκος η δια την του στομάχου κάκωσιν η διά άλλο τι. ομοίως δε ίπι των άλλων του σώματος μερών, ως επί των ώτων η πύον ενεστιν ή έλκος. καί ini του πτυάλον καί ούρου καί διαχω- ρημάτων, ούρον γάρ δνσώδίς ίσχυρώς καί τό λιπαρόν, οπερ ελαιώδες όνομάζουσιν ολε&ρία. πτυσμα δε tv περιπνευμονι— κοίς καί πλευριτικοΊς δυσώδες ίκανώς, ισχυράς οδύνης η δύσπνοιας κατεχούσης τον άν&ρωπον, σημείον εστιν. ωσπερζ u 1. IV. in VI. Epid. IX. 2. 1. IV. aph. 47. quidem tentamus; jam eorum quae excernuntur et colo- res praeter naturam et odores fequi morbos neceflario, non opus eft oftendere, ii modo nihil tale fine intemperie proveniat. Nunc vero corporis totius et oris odor qui- busdam ineft pravus fuapte natura*, in quibusdam culpa vacat, in quibusdam vero ex negligentia vitiatur, quod fe nihil errare arbitrentur. Quamobrem fpectandum eil fitne id natura an praeter naturam et caufae indagan- dae*, in ore exempli gratia, an caufam tetri odoris affe- rant gingivae putrefcentes, an vitiati dentes, an ulcus quod os obfideat, an id fit vilio ftomachi, an aliunde oriatur; eadem eft aliarum corporis partium ratio, quemadmodum, fi. in auribus pus fit aut ulcus; itemque in fputo, urina et alvi excrementis. Nam et urina quae valde foeteat quaeque pinguis fit, quam oleofam vocant, perniciofa eft. Sputum vero, quod in peripneumonia et pleuritide valde foetidum eft, vehementi dolore aut difficultate refpiratio- nis conflictari hominem indicat, ficut etiam excretiones Ed. Chart. VIII. [538.] χαί αί εκκρίσεις εν το7ς πυρετο7ς μη διελλείπουΰΐ πελιδναι και αιματώδεις και δυσώδεις κακαί είσιν. αί περιγίνονται πολλακις τοιανται, ώς επί των σηπεδονωδών ελκών οΐ ίχώ- ρες άπορρίουσιν, ενίοτε 1 δε όντως ώς πύον- εξ άποστήμα- τος ραγίντος. τον αυτόν δε τρόπον περί εμετών κριτίον. δυσωδία γάρ των εμε&εντων μάλιστα μεν των μελανών δη- λο7 τό μεγε&ος της νόσου, αεί γαρ όλε&ρία τα2, δυσώδη, κα&ότι καί αυτός εν τώ προγνωστικοί φησί' πάσαί τε αί υπόσαπροι καί δυσώδεις όδμαί και επί πάσι το7ς εμουμέ- νοισι ’ διό χρη τάς παρά (ρΰσιν δυσωδίας εν τώ των συμ- πτωμάτων τάττειν γίνει. μετά δε ταύτας αί κατά τά ώτα καί ρίνας καί μασχάλας καί οσα μόρια κατά πά&ος σηπε- ται. όντως εν τα7ς ερυγα7ς εστιν ενρε7ν ταύτό, ήτοι καπνώ- δους3 η όξώδους η βρομώδους η ίχϋυώδους η τίνος ετερας τοιαυτης ποιότητος. αλλά καί ό χρως αλμυρός αίσ&άνεται, διότι οι κάμνοντες ίδρώτος εγεΰσαντό ποτέ παραρρεοντος 1. 1. II. in III. Epid. IX. 2. Corr. τα pro καί, 3. Corr. ήτοι ν.απνωδους pro είτε κοπώδους, /, Χ ·' i ' . in febribus non intermittentibus lividae, cruentae foeti- daeque malae funt: quae quidem plerumque fiunt hujus- modi eo modo, quo ex putridis ulceribus fanies profluit, nonnunquam vero ut pus ex rupto abfceflu prorumpit. Eodem modo eft de vomitibus judicandum, foetor enim eorum, quae vomitu rejecta fint, praefertim vero quae atra exiftant morbi magnitudinem indicat, fiquidem foe- tida femper perniciofa funt, quemadmodum ipfe quoque in libro praefagiorum memoravit. Omnes, inquit, fub- putridi foetidicjue odores in iis omnibus quae vomitu re- jecta funt, mali, cjuocirca omnes foetidos odores, qui praeter naturam excitantur, in fymptomatum loco funt habendi; poft hos vero fiatuenda funt, quae in auribus, naribus, aliis et item quaecunque partes propter aliquem affectum computrefcunt. Idem quoque in ructibus licet invenire, five illi fumeam, five acidam, five virofam five pifcoiam, five aliam quamvis qualitatem referant. Cutis quoque falfa perfentifcitur, propterea quod aegroti fudo- Ed. Chart. VIII. [ 538.] εις το σϊόμα, δι ον* η ποιότης του σιάλου εξαλλάσσεται, οϋνως μέν ούν καί τών εκ 'πνεύμονος αναγόμενων καί των εκ γαστρός εμού μενών οί μεν οξέων, οί δε άλικων,, οΐ δε πικρών, οί δέ γλυκέων, οί δέ αυστηρών αισθάνονται. είσί δε τινες των Ιατρών οΐ και ίδρώτος καί προσέτι τον κατά τα ώτα φυπου γεύονται* τεκμηριον γάρ τι είναι φασιν αυτοις. ώσπερ καί η όδμη τών διαχωρημάτων την κακίαν πέψεως ένδείκνυται η την τών χυμών μοχθηρίαν, ουτω καί δάκρυα γίνονται ποτέ2 μέν ■της φνσεως άποκρινουσης το πλεονάζον υγρόν η γεννώσης τό λεΊπον εν το7ς κατά τους οφθαλμούς άδέσι, ποτέ δέ επόμενα τη νοσώδει διαθέσει, καί η της ρινός υγρό της συμβαίνει έκκενουμένων τών κατά τον εγκέφαλον άθροιζομένων περιττωμάτων καί ώτων ρύπος νπό της φνσεως γίνεται καθαιρονσης εγκεφάλου τα περιτ- τώματα. στάλου δέ γένεσις εν τω στόματι τών προνο?ιτι- κώς νπό της φνσεως εστι γινομένων, ώσπερ καί η εκ θώ- ρακός τε καί πνεύμονας αναγωγή τών πτυέλων, αλλα καί 1. Corr. ον pro &ν. 2· lib, ΙΙΓ* aph. XXVI. 8. 1. V. in VI. Epid. III. rem in os profluentem nonnunquam guftant, a quo etiam falivae qualitas immutatur. Simili quoque modo quae ex pulmone rejiciuntur et quae e?: ventriculo evomuntur, aliis acida, aliis falfa, aliis amara, aliis dulcia, aliis au- Itera fentiuntur. Quidam etiam medici et fudores et item fordes aurium deguftant, quod ex illis conjecturam quan- dam facere fe dicant, iicut alvi excrementorum foetor aut malam concoctionem aut humores vitiatos indicat. Ita etiam lacrymae oriuntur, quum interdum natura fu- pervacaneum humorem expellit aut ipfum in oculorum glandulis deficientem procreat; interdum vero morbofam affectionem confequuntur. Narium autem humiditas ori- tur , quod excrementa, quae in cerebro collecta fint, ex- cernantur; aurium quoque fordes fiunt natura cerebri excrementa repurgante. Salivae autem in ore generatio inter ea numeratur, quae a natura provide fieri dicuntur, ficut fputi ex fpectore pulmoneque rejectio. Verum et Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [538.] ^ , , εκ των διαχωρημάτων καί εμίτων σημεία λάβοις αν. η μεν γάρ μελά ινα χολή εν τω πτύσματι ή εμετω ή διαχωρήματι ή και ουρώ φαινομενη πάνυ <&ανάσιμον σ?ιμε7ον τίθενται. μετ αυτήν δε ή 'ξανθή χολή, όταν άκριτος είη, άλλοι δε χυ- μοί μετά τίνος τούτων εμφαιΐ/όμενοι ήττον βλαβεροί είσι. νυν δε ώσπερ τα 'τής τροφής περιττώματα θαυμαστήν οι- κονομίαν εχει κατά τήν διάκρισιν, ως1 εν το7ς περί χρείας μορίων είρηται. ου τω καί περί τήν τής φύσης άπόκρισιν εκατερας τής τε κατά το άπευθυσμενον εντερον καί το7ς διά στομάχου γινομενοις, ήν ερνγήν όνομάζομεν, πρόνοια τις εμφαίνεται τής φύσεως, όρμωντων προς εκκρισιν τής εκατε- ρας φύσης των οργάνων, εν οΐς αθροίζεται, αυται γάρ εκκρίνονται, καν νπνούντες τύχωσιν οι εχοντες αύτάς, καν εν καταφορά καί ληθάργω καί κάρω καί παραφροσύνη, διό κελεύει νυν επί πάντων των χυμών καί των εκκρίσεων όραν τά ωφελεοντα καί βλάπτοντα, ως τά μεν φενγοντες άποτρεπο- μεν, τά δε προσκαλεσ ο μεν καί άγομεν καί δεχόμεθα, καθά- Ι.,Ι. V. in VI. Epid. IV. ab alvi excrementis et a vomitibus fumere utique ligna poteris, ii enim atra bilis in fputo; alvi excrementis aut vomitibus aut urina appareat, mortale admodum lignum efle fiatuunt, poit eam vero fequitur flava bilis, fi (incera fit, at ceteri humores, fi cum aliquo horum appareant, non ita noxii cenfentur. Nunc vero quemadmodum cibi excrementa mirabilem funt diftributionem, quod ad excre- tionem pertinet, confequuta, ut in libris de ufu partium , dictum eit, fic etiam quod ad flatum expellendum perti- net, live is per rectum inteflinum emittatur, live per gulam, quem ructum nominant, quaedam naturae perfpi- citur providentia, quum utrumque initrumentum, in quo flatus colligitur, ad ipfum extrudendum infurgat; excer- nuntur enim flatus etiamfi ii in quibus infunt dormiant aut propenfione in‘fomnum aut fopore aut veterno aut delirio fint occupati. Ideo nunc jubet ut in cunctis hu- moribus et excretionibus ‘quae profint quaeque noceant intueamur, ut quae nocent vitantes avertamus , quae ju- ΠΕΡΙ XTMSiy ΤΓΙΟΜΝΙΙΜΑ Β. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [538. 539.] περ μετ ολίγον είρήσεταϊ vvvl δε όσον ετι υπόλοιπον εστιν όλης της ρήσεως εξηγησομαι. κ· Ν .} ■■ β ?·_■ '[Ενύπνια οΐα αν όρετ] και iv τοϊσιν νπνοισιν, οΐα άν ποιεη, ην αχανή οξύ καί πεί&εσ&αι προ&υμεηται iv τώ λογισμω, μείζω ισχυρότερα τα πλείω, επίκαιρα τα σώζοντα των ετερων, ην αίσ&άνωνται πάσνι αίσ&ήσει πάντων καί φε- ρονσι. *Εκ των είω&ότων διά&εσίν τινα του σώματος ενδεί- κννσ&αί εστιν ενύπνια, εί μεν ονν της πνρκαϊάς τις όροι όναρ , ουτος υπό της ξανΰης όχλεΐται χολής * εί δ * όμβρος εμφαίνηται, ίο.ϋι, ψύχραν υγρότητα πλεοναζειν · κα&άπερ 1 γε και εί χιόνα και κρύσταλλον και χάλαζαν, φλέγμα ψυ- χρόν, εν χωρίω δε δυσώδει είναι δοκών σηπεδόνα χυμών? 1. Haec verba ν.α&άπερ γε ν.αϊ — αίμα πλεόναζαν in manufcr. Β. R. defunt, fed exftant in S. g. ^ ' * . J * *fi,y <· ii»; <i ’ . ’ ; (V · i · 15 (t; ; - λ ) rj 7 (yK,[ y j . J vant arceifamus, inducamus et accipiamus, ut paulo poli dicfetur, nunc vero quod totius dictionis eft reliquum ex- plicabo. II. InJomnia qualia quis videat, fpectanda et in f omnis quae faciant, acute audiat et oh f equi paratus fit mentis et rationis compos; an aliis fortiora pluraque fint com- moda, quae fervant , an omnia omnibus fenfibus fen- tiant et ferant. Inter ea quae aliquam indicare corporis allectionem folent, infomnia numerantur. Quamobrem ii quis in fom- nis fe videre incendium putet, hunc flava bilis vexat; ii imber ei videatur, icito frigidam humiditatem [539] re^ dundare, ut ii nivem aut glaciem aut grandinem videat, pituita frigida ipfum infeitum habetJ qui vero fe in foe— Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [539.1 '.· ,Λ * ' : 'V λόφους' δί ,άλεκτρυόνων, η τίνα πυρρά (χίμα πλεονάζειν, ζο- φώδη δε τινα όράν, η εν ζοφώδεσι τόποϊς είναι y πνεύματα, δηλοίΐ. αλλα δει ζητειν καιρόν εν ω γίνονται τα ενύπνια, πότερον κατά την εισβολήν των παροξυσμών, είτε κατά την ! ακμήν, λϊίτε εν άλλω τινι καιρώ, και εί μετά τροφήν η χωρίς τροφής. 6 γονν χφνίζεσ&αι δοκών εν τη εισβολή του παρο- ξυσμόν .μετά ρίγους η φρίκης η. καταιρυξεως γινομένου, τώ καιρω μάλλον η τη διαΰεσει τον σώματος άναφερειν δε7. κατά μεντοι την παρακμήν τούτο ΰεασάμενος μάλλον υπο- νοήσει την ψυχρότητα των επικρατονντων χυμών ενδεί- κνυσ&αι. ετι δε μάλλον, εάν μή εδηδοκώς η των φλεγμα- τικών εδεσμάτων; αλλά και εν κόπρω διατρίβειν εαυτούς φαντασ&εντες τούς χυμούς εν αύτόίς δυσώδεις και σεση- πότας εχουσιν ή και πλή&ος κόπρου εν το7ς εντεροις. οί δε δ ο κούντίς εν εύώδεσιν είναι τόποις, εναντίαν εχειν διά- ΰεσιν του σώματος ηγού, ώστε τά ενύπνια πολλακις ενδεί- tido eiTe loco putet, corruptelam fubelTe humorum indi- cabit,' ut c&iftae gallorum aut Tes quaedam fultae, fan- guinem redundare fignificant, at fi quis caliginofa videat aut tenebricofis in locis verfari videatur, flatus in eo efle argumento erit. Tempus autem in quo infomnia fiunt, perquirendum eft, utrum appareant in acceflionis inva- fione, an in flatu, an alio tempore; et utrum a cibo an fine ullo fiimto cibo excitentur: nam qui in ingreflu ac- ceflionis , quae cum horrore aut rigore aut perfrictione fiat, fe nive confpergi exifiimet, id potius tempori quam affectioni corporis erit acceptum referendum; at ii quis in declinatione id intueatur, eo vifo potius exfu per antium humorum frigiditatem indicari fufpicaberis, idque magis fi edulia pituitofa non comederit; illi item qui fe verfari in ftercore videntur in fomnis, foetidos in fe putrefcen- tesque humores habent aut etiam magnam fiercoris co- piam in ihteflinis continent; qui,fe in fuave olentibus efle locis putant, in contraria illorum funt affectione corporis .conflituti; quibus quidem fit rebus ut fomnia nobis in- Ed. Chart. VIII. [53^] χννται ημ7ν την ενδειάν te χαί πλεονεξίαν χαί ποιότητα των χυμών, αυτίχα1 di iv το7ς νοσημασιν, ώσπερ εν το7ς φρενιτικούς τους κάμνοντας βλέπεσ&αι, λέγω τά ενύπνια σαφώς όντως, ώς εκ&ροε7σ{ϊαι τών ύπνων αυτούς, αναπη- δώντας η φϋεγγομένονς διά την ενέργειαν τώ)ν φαντασμά- των, οπερ την. διά&εσιν ενδείκνυται. ei γάρ ξηρότης* αυτή της αγρυπνίας εστιν αιτία χαί της τών όνειράτων έμφάσεως9 τον αυτόν δε τρόπον χαί της μελαγχολικής διά την 'ξηρό- τητα πάντη έναργη φαίνεται τά κατά τούς ύπνους φαντά- σματα. οντω δε χαί εν τη ύγιεία το7ς μίν ενδεώς διατι- &ε7σιν εναργε7ς οι όνειροι γίνονται , το7ς δε εμπεπλησμε'νοις η με&νουσι δι άμνδρότηια μήτε ίχνος τών φαντασμάτων χαταλείπεται. οντω χαί τών τταϋών όσα μετά νγρόιητος τον εγκεφάλου γίνονται, κωματώδη2 τέ είσι χαί ΰπνώδη χαί αφάνταστα, επεί δε φλέγματος είδη πολλά έστι, χρη είδέ- ναι οτι τό μεν γλυκύ ύπνώδεις, το δ* ο£ι) πλεονάζον πεινώ- 1. lib. II. prorrh.-III. 2. Corr. κωματώδη pro κυματώδη. digentiam et redundantiam et qualitatem humorum faepe indicent. Jam vero in morbis, ut in iis qui phrenitici funt, ita perfpicue et aperte fomnia videntur, ut vel e fomno propter viforum evidentiam exturbati exfiliant aut loquantur; quae res affectionem qua vexantur indicat, iiccitas enim ipfa eit vigiliarum caufa facitque ut fomnia confpiciantur. Melancholicis quoque propter iiccitatem vifa in fomnis prorfus evidentia apparent; <fic etiam in bona valetudine evidentia fiunt infomnia iis, qui parcius comederunt; at qui fe aut cibis expleverunt aut vino in- gurgitarunt, iis ne vefiigia quidem fomniorum, propter ipforum obfcuritatem relinquuntur. Omnes item affectus, qui cerebri humiditatem conjunctam habent, comatofi. fomniculofique et vilis vacantes funt, fed quoniam funt pituitae multa genera, fcire convenit eam quae dulcis elt fomniculofos homines, eam vero quae acida fit fame- licos reddere, ficut .fiticulofos,. cum pituita falfa praeffat ' Ed. Chart. ΤΙΙΓ. Γ 539. ] δεις εργάζεται, ώσπερ δη διφώδεις, όταν επικρατή τό άλι- mv, ανόρεχτοι δε επί τω ώμω γίνονται. τα δε των ύπνων ini μεν το7ς αλλοις φλεγμασι βραχύ πλείω του κατά φνσιν, ο δε ωμός χυμός, ώσπερ το γλυκύ φλέγμα σαφώς ύπνώδεις αποτελεί* της μεν γάρ αισθητικής αρχής ιγραινομενης τε χαι ιρυχομενης η κωματώδης επεται διάθεσις, ώσπερ και η αγρυπνία ξηραινομενης και θερμαινόμενης, διό χολώντες άπαντες άγρυπνοι εφ* εχατερα τη χολή, είσί μεν δήι τινες οι καταφρονούσε και των όνειρά των και των οιωνών και συμβολών. χαίτοι ημείς ίσμεν εκ των όνειρά των π ολλάκις την πρόγνωσιν γίνεσθαι και προτραπεντες ποτέ υπό δυοίν όνειράτων εναργώς ημ7ν γενομενών ετάμομεν την εν τω με- ταξύ λιχανοΰ τε και μεγάλου δακτύλου της δεξιάς χειρός αρτηρίαν, και εκελευσαμεν ρε7νζ άχρις άν αυτομάτως παν- σηται τό αίμα j κελεύσαντος ούτω του όνείρατος* έσωσα3 δε και άλλους πολλούς εξ όνείρατος επί την ί'ασιν ελθών, 1. Corr. δη pro τοι. ,2· Corr. ρεϊν pro nqlv. 3. IX. meth. med. ΙΥ. ceteris et appetitum tolli, quum cruda abundat; quod autem ad fomnos attinet, ex aliis quidem pituitae gene- ribus paulo fupra naturae modum excitantur, at crudus humor non Pecus quam pituita dulcis fomniculofos aperte reddit. Quum enim principium fentiendi humectatur ac refrigeratur, affectio comatofa gignitur, iicut vigilia, quum idem exficcatur et calefit; proinde biliofi ex utraque bile j infomnes funt. Quidam tamen comperiuntur, qui et fomnia et auguria et portenta contemnant, at nos prae- fagia faepe nobis ab infomniis fuiffe Puppeditata Labe- mus exploratum, atque etiam nos duobus infomniis evi- dentibus admonitos ad arteriam, quae inter indicem magnumque dextrae manus digitum eft, incidendam de- veniffe ac jufliffe tam diu fluere fanguinem, quam diu fua fponte profluxiffet, quod ita nobis infomnium innuiffet. Quin etiam alios plerosque fanavi, quum ex praefcripto infomnii remedia adhibuiflem; imo vero patris infomniis j ΠΕΡΙ ΧΤΜΛ'Ν ΤΠΟ ΜΝΗΜΑ Β. Ed. Cbart. TITI. [ 539.] # αλλά και τον πατρος όνδιρασιν εναργεσι προτραπεις επι την της ιατρικής άσκησιν άφικόμην. δει ουν &εάσασ&αι ακριβώς τά ενύπνια και Οια δράται και τί Ιν νπνοις ποιεϊ- ται, ΐνα πρόγνωσης και ιάσης καλώς · ειτα δε εί ακούει οξύ 6 κάμνων. η1 μεν γάρ κώφωσις Ινδδίκννται την κε- φαλήν πεπον&εναι και εν τι2, των ενδεικνυμένων ίστϊ τον εγκέφαλον δϊναι κακοπραγούντα. γίνεται δ i κώφωσις διά τινα χυμόν κατά τούς ακουστικούς πόρους σφηνω&εντα. Ινίοτδ3 δδ και της ακουστικής δυνάμδως νενεκρωμενης, ην Ιν το7ς οξεσι και τ αραχώδδσι νοσημασιν όρώμδν συμπ ίπτουσαν. ίστεον δ * ότι τά της μδλλούσης νόσον προγνωστικά διττής ίστι διαφοράς, ημδίς δδ της άναμνησεως ενεκα Χεγομεν τά ποσότησιν η ποιότησιν η καιρο7ς ούκ ανταις ταίς οίκειαις ειδεαις εξήλλαγμενα των κατά φύσιν, οΓον4 όρε'ξιν σιτιών ίπετεταμενην η ίκλελυμενην η μη κατά τον σννή&η και- ρόν η ού σννή&ων εδεσμάτων η και άπόκρισιν της τροφής των περιττωμάτων ελαττόντων η πλειόνων η νγροτερων η 4. Corr, η pro d, 2· Corr. ev τι pro Ιν τη, 3· I. prorrh. 31 — 32. 4· de art. med. 82. 5· Corr, οϊον pro otav, admonitus in medicinae ftudium incubui, quocirca dili- genter intueri fomnia oportet, ut et qualia in fomnis vi- deantur et quid in iis fiat, intelligas, quo tum praefagire in poiterum, tum vero medicinam recte facere perdifcas. Deinde videndum eit an aeger acute audiat, fiquidem furditas male eife affectum caput ofiendit, eodemque in- dicio eit, cerebrum vexari. Solet autem furditas gigni, quod aliquis bumor fit in audiendi meatibus infixus atque impactus*, interdum vero etiam fit, quod audiendi facul- tas fit exftincta; quam fane in acutis turbulentisque mor- bis concidere confpicimus. Sciendum autem eit figna quibus futurum morbum praefagimus, duplici differentia contineri, nos vero recordationis cauia afferamus ea, quae a naturae ftatu variata funt quantitatibus aut qualitatibus aut temporibus aut fuismet formis; cujusmodi eit intenta aut exfoluta ciborum appetentia aut quae non confueto tempore excitetur aut quae non confuetorum eduliorum ΓΑΑΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Cliart» ΥΙΙΙ. [539.] β . σχληροτΐρων. οντω δέ καί ή επιθυμία περί το πόμοι πλειον ή έλαττον ή θερμόν ή ψυχρόν παρά το έθος, και ίδρωτες πλειους του δέοντος ή έλάττους, και όκνος εις τάς κινήσεις 7] και των πετρωμένων κινε7σθαι βαρύτης ή εκλυσις ισχυρά ή εποχή κατάμηνίων ή πλείων ή έλάττων κένωστς και ή ηδονή κατά την έδωδήν ή την πδσιν μείζων ή έλάττων τής πρόσθεν. και ή τής διανοΐας άμβλΰτης ου κατά φύσιν ή λύσις τις άήϋης. και μέντοι καί ή ακοή και όσ^φησις καί οψις άμβλντεραί τε καί άχλυωδέστεραι γνωρίσματα έστι των μελλόντων νοσημάτων* οντω δε καί όσα διά ρινών ή υπερώας ή ωτων ή δι ά ό εγκέφαλος έκκαθα/ρεται ποσό- τησιν ή ποιόιησιν ή καιροΊς εξαλλαττόμενα. ετι δε καί ή δήξις τής γαστρός ή κατά τον στόμαχον ή κατά έντερα ή επί το7ς διαχώρονμένοις ή έμουμένοις 7} ονρονμένοις , αλλά και τό βάρος τής κεφαλής, καί άλγος, περί δέ τι]ν γεϋσιν ωσαύτως έχει, όταν άλμυράς ή πίκρας ή τινες ετέρας ποιο- iit aut ad excretionem cibi ruperfluitatum pertineat, quae vel plures vel humidiores vel duriores lint, ile etiam ap- petitus praeter confuetudinem potus copiolloris aut pau- cioris aut calidi aut frigidi, iLemque fudores plures aut pauciores quam par iit et torpor ad motiones aut gravi- tas eorum, qui fe movere conentur, aut vehemens exfo- lutio aut fuppreilio purgationum menftruarum aut jnajor vel minor evacuatio, voluptas quoque in efculentis aut poculentis major aut minor quam prius, intelligentiae item. hebetudo, quae fuapte natura non ineifet; oblivio etiam infolita. Jam vero auditus, odoratus adfpectusque hebetiores aut magis caliginoii funt futurorum morborum notae; fimili quoque modo quaecunque per nares aut pa- latum aut aures, quibus viis cerebrum expurgatur, aut in quantitate aut in qualitate aut in temporibus variantur; praeterea vero morfus ventriculi aut in ejus ore aut in inteiiinis, quum alvus fubducitur aut vomitus cietur aut urina excerniturhuc pertinet. etiam capitis gravitas et dolor, fimilisque ratio guftatus. habenda eit, quum quid- ΠΕΡΙ ΧΤMills THO ΜΝΗΜΑ B. Ed. Chart. YIII. [539.] τητος εμφασις η, η καί ϋίαλον φαίνηταο τοιούτον; κατά δε την οσφρησιν, εϊ τίνος μιας ποιότητος αίσθανόμεθα, ούδενός όσφρήτον παρόντος. κατά δε την ακοήν, όταν των ήχων καί ιρόφων άκούειν δοκωμεν, μηδδνός παρόντος τοιού- του * ώσπερ καί κατά την οψιν, όταν πολλά καί μελανα καί πυρρά καί ξανθά καί παντοδαπά παραπετάσθαι δοκή. κατά δε την αφην,* Οταν ανωμαλία τις η πνκνότης η τάσις η βάρος καθ' ολην την εξιν εμφαίνηται, παραγγελλειν την νούσον είώθασι. διό βλεπειν δει, εϊ τις ακούει όξύτερον η άμβλντερον καί όρά η οσφραίνεται η γεύεται η άπτεταο μάλλον η ηττον τού συνήθους1 η καί προθυμία τις πάρεστο τού άκουειν καί είδεναι πάντα * καί πόιερον ό άνθρωπος αισθάνεται πάση αϊσθησει. εν τοΰτοις γάρ άπασιν ίστεον, ότι τά πλείω καί ισχυρότερα κατά καιρόν συμβαίνοντά εστι προς σωτηρίαν. εί δε τά μείζω καί πλείω μη επίκαι- 1. Corr, ουντθονς pro οκύθονς. piam falfae aut amarae, aut alterius qualitatis fpeciem fa- cit, aut quum faliva talis eiTe videatur. In odoratu au- tem, quum aliquam perfentifcimus qualitatem et tamen nihil quod fenfum odoratus movere queat, tunc adiit. In auditu, cum fonos et ftrepitus videmur audire et nihil adeit hujusmodi. Sicut etiam in adfpectu ufu venit, quum multa eaque et nigra et rufa et flava et omnis ge- neris obverfari oculis exiftimentur. In tractu quum quae- dam inaequalitas aut craflities aut diftentio aut gravitas totam corporis habitudinem occupare videantur, enunciare morbum folent. Quocirca intueri oportet, utrum quis- piam acutius an obtuflus videat vel odoretur vel guflet vel magis minusve quam confueverit fenfu tactus praedi- tus fit·, an promta quaedam vis adiit, ut homo audire atque intelligere velit omnia et utrum omnibus fenfibus fentiat. In his enim omnibus illud fcire nos decet, fi plura eaque valentiora tempore opportuno accidant, ea ad ialutem ; fi vero majora et plura non fint opportuna, ea ad noxam invehendam referri. Poflremam omnium GALENUS XOM. XVI. P Ed. Chart. VIII. [539.] # ρα εϊη9 ,πρός βλάβην άναφερονται. τελευτα7ον di ζην eύ- φορίαν σημαίνει είπων και φ$ρουσιν9 εί μεν γάρ μη φε- ροιεν, ουδέ σωζοντα είναι δύναται. 9 7" 'Οκοίων 1 οδμάς> λόγους, εΐματα, σχήματα. “Ωσπερ εν το/ς νοσημασιν, ουτω και εν το7ς σημείοις βλεπειν κελεύει εις τάς όδμάς εί αύζάς 2 οΐ νοσούντες φερουσιν, ούτω δε και λόγους, ετι δε και νοε7σθαι ποιους λόγους οι άνθρωποι λεγουσιν. ο γάρ λόγος την διάνοιαν δηλοι και μόνον ού την έννοιαν ερμηνεύεται, αλλα και την κατάκλι- σιν και τά σχήματα καί την ιδέαν ολου τού σώματος, ως ηδη πρόσθεν εϊρηται, Θεωρε7ν δει» 1. Corr. οκοίων pro δ κύων, 2. Corr. in margine ξϊ αυτάς ol — ϊτι δέ. ferendi facilitatem fignificavit, quum dixit: et jeramt nili enim aegroti ea ferant, ligna illa ad falutem elTe non poliunt. III. Ut odores y fermones 9 vefiitusy figuras. Sicut in morbis, ita etiam in lignis jubet odorum habendam eHe rationem, utrum eos aegroti perferant, itemque fermonum *, ac mentem adhibendam elTe, ut qua- les fermones illi habeant, intelligamus ; oratio enim animi fenfum aperit et tantum non eft animi interpres; quiri etiam decubitum, figuras ac totius corporis formam, ut jam fupra diximus, fpectare nos oportet. ΠΕΡΙ ΧΤΜΙΙΝ ΥΠΟΜΝΗΜΑ Β. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 540. ] t ( Τοιαΰτα ενφόρως, απίρ καί αυτόματα επιφαινόμενα ωφελέει. "Λπερ αυτομάτως γίνονται και ωφελοΰσι, ταΰτα εΰφό- ρως φερουσιν, ά δε μη ωφελεει, ταΰτα δυσφόρως. ώσπερ και τά ωφελούν τα αυτομάτως πολλάκις συμβαίνει, και τότε οΐ κάμνοντες ενφόρως φερουσιν, ούτως αυτός τά υπό της φΰσεως γινόμενα μιμεισ&αι ημάς συμβουλεύει. 9 ί ♦ Καί1 όκότε κρίσιν τά τοιαΰτα εμποιεει καί τοσαΰτα και τοιαΰτα , οΐον φΰσαι, ούρον, οΐον καί όίιόσον και όκότε· όκόσα δε τάναντία, άποτρεπειν, μάχεσ&αι αΰτοΐσιν. ΛΙ κρίσεις γίνονται εξαχως. η2 γάρ εξαίφνης γίνεται μεταβολή εις υγίειαν η εξαίφνης άποκτείνουσιν, η κατά βραχύ 1. in Μ. legitur οκόαα, obelo adjecto. 2. Corr. η pro εΐ. IV. [540] Atque haec facile, quae etiam fponte apparentia juvant. Quae fua fponte fiunt ac profunt, ea facile ferunt, quae vero non profunt, ea difficulter ferre folent; quem- admodum autem quae profunt, faepenumero fponte fua eveniunt actum aegroti facile ferunt, ita etiam ipfe hoc nobis confilii dat, ut ea quae natura facit imitemur. V. Et quum talia judicationem afferunt, ac tot et talia, ut fatus et urina, qualia, quanta et quando; quae pero contraria funt, ea avertere iisque adverfari oportet. Indicationes fex modis fiunt: nam vel repente fit in fanitatem mutatio vel repente hominem perimunt vel P 2 ΓΑΛΗΝΟ Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΗΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed.Chart.TIII. [540.] τούτων εχατερον ή μιχτώς γίνεται, κατά βραχύ μεν ήτοι της νόσον μαραν&είσης η της τον κάμνοντος δννάμεως κα- ταλν&είσης, μικτώς δε όταν επί πρείττον 6 κάμνων η χεί~ ρον μεταβεβληται, τούντεν&εν εως παντελούς λνσεως η &α- •νάτον το υπόλοιπον άπαν μαραν&ή. ίσ&ι δ ότι η πρώτη εξαιφνίδιος εις* ύγίειαν μεταβολή εστι πασών των εϊρημενων άρίστη. των δ* άλλων η μεν εις θάνατον οξύν τελεντώσα κακή κρίσις εστίν, ai δε ροπήν τινα ποιησάμεναι, ού μην λύσιν τελείαν ελλιπείς κρίσεις λέγονται, ώσπερ1 και ai κατά βραχύ γινόμεναι λύσεις καί ον κρίσεις ονομάζονται, ή μεν ονν κρίσις άποτελείται μεν πάντως επί φανεραίς τισιν εκ- κρίσεσιν η καί ά'ξιολόγοις άποστάσεσιν * ηγείται δε των εκ- κρίσεων καί των αποστάσεων τονταον ον σμικρά ταραχή κατά το τού κάμνοντος σώμα, καί δνσφορίαι γάρ καί αγρν- πνίαι καί παραφροσνναι καί άλγήματα κεφαλής καί πολλών άλλων μορίων, ενίοτε δε καί τών ώτων ήχος καί δάκρνον 1. III. de crifib. II. utrumque horum paulatim vel per mixtionem contingit; ac paulatim quidem vel morbo fenefcente ac fe remittente aut aegri viribus debilitatis; per mixtionem vero, quum aeger in deteriorem aut meliorem Iit ftatum commutatus, ac deinceps ufque ad perfectam folutionem aut moitem reliquum tempus totum adfumtum fit. Illud autem fcito, primam judicationem, quae eft repentina in fanitatem mutatio, omnium animalium, quae dictae funt, efle opti- mam; ex aliis vero'quae in fubitam mortem definit, mala eft; quae vero judicationes aliquam mutationem, non tamen perfectam morbi folutionem afferunt, eae imper- fectae nominantur, ficut quae paulatim fiunt, non jam judicationes, fed folutiones appellantur. Ac cri,fis quidem iit omnino manifeftis quibusdam excretionibus aut abfcef- fibus notabilibus, has autem excretiones et abfceifus prae- cedit quaedam non exigua in aegrotantis corpore pertur- batio ; etenim difficultas tolerandi et vigiliae et deliria et capitis aliarumque multarum partium dolores accidunt t Ed. Chart. VIII. [540. ] ακούσιον εκρεί καί ονρον ισχεται και χε7λος αείεται και τρόμοι γίνονται καί ληΰη των πραγμάτων καί άγνοια των παρόντων καί τό της κατακλίσεως όχημα φνλάττειν ου δυ- νανται. καί εξαίφνης παντοδαπαί κενώσεις συμπίπτουσι καί φόβος επηρτηται το7ς όρώσιν ου μικρός· Ιπποκράτης di εν τω προγνωστικά! πολλά1 σημεία παρέδωκεν ημίν τον τρόπον κρίσιως δηλωτικά, προστί&ησι δε αυτοίς ονκ ολίγα κατά μέρος ίν τω προρρητικώ καί Ιν τα7ς ίπιδημίαις, ως τό κάτω χείλος σειόμενον εμετόν επεσϋαι πρόδηλοί καί ως μετά κεφαλαλγίαν κώμα, καί κώφωσις εξαίφνης σνμβαί- νοντα σημεία παρωτίδων εστί. χρη δε μόνον επί του τρό- πον της κρίσεως σκοπείν την ροπήν της φΰσεως' ο)ς επί καρδιωγμου καί ρίγους τον εμετόν εϊτεσ&αι. επί δύσπνοιας δε καί μαρμαρυγών την διά ρινών αιμορραγίαν, καί εί μηδί χολώδεις, μηδ* εί'λυτοί τεζ καί άκριτοι είεν ai διαχωρη- 1. de crif. jXJ. 2. Corr. in margine d μηδϊ χολώδεις, μηδ3 ενλντοί τε pro ol ϊβλυτοι, nonnullos vero fonitus aurium exercent et ipfi. lacrimas inviti mittunt ipiisque urina retinetur et labrum concuti- tur et tremores oriuntur et rerum oblivio ac praefentium ignoratio eos capit, nec poliunt in eodem fitu decumbere et omnis generis evacuationes repente fimul accidunt; ea- que res non parvum adfpicientibus metum incutit. Hip- pocrates autem in libro praefagiorum multa nobis ligna, quae judicationis modum indicent, fcripta reliquit, quibus non pauca etiam in praedictionibus et in libris de mor- bis vulgaribus ligillalim allata fubjunxit, cujusmodi illud eft: fi labrum inferius quatiatur 7 Juturum vomitum indi- cari; et illud: gravis fopor pofi capitis dolorem et fur- ditas repente oborta, abfcejjuum fecundum aures figna funt. Ceterum in judicationis modo folum fpectandum eft, quo natura vergat, ut poft oris ventriculi morfum et ri- > gorem fequuturum efle vomitum; poft refpirationis diffi- cultatem et fplendores, qui oculis obverfantur, fanguinis profluvium e naribus. Si item alvi excrementa neque biliofa, neque lincera lint, neque facile folvantur, neque 530 ΓΑΑΙΙΝΟΤ ΕΙ2 ΤΟ ΙΗΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart VIII. [540.] οβις μήτε1 πολύ το ονρον και νπόστασιν εχει πολλην, δη- λον ως εν&άδε ρεπει το νόσημα και διά τούτων εκ.κα&αίρε- ται. εξεστι δε και παρά της ηλικίας και της χωράς καί της ώρας κ^χί της φύσεως τού κάμνοντος σημεία της κρί- σεως λαμβάνειν. εί δε γε διά γαστρός κρίσις εσεσ&αι μελ- λοι, πρόδηλον μεν ούδεν όντως, ως εν αιμορραγία και το7ς εμετοις ουδέ ίδιον, αλλά εκ τού παρείναι μεν τά της κρίσεως σημεία, μη παρείναι δ£ τά των εμετών η τά της αιμορραγίας η τά των ίδρωτων ενεστι2 σνλλογίζεσ&αι, άλλα και ονδενος τούτων ιιαρόντος εγχωρεί δι αιμορροΐδος η γυναιξίν επιμηνίων γενεσ&αι κρίσιν. ενταύθα δε προηγεί- ται των επιμηνίων βάρος ον σμικρον όσφύος και άλγημα και τάσις, ούτω δε δει διακρίνειν ίδιά τε και κοινά τρό-* πων κρίσεως γνωρίσματα, ως ημείς εν τω τρίτω περί κρί- σεο)ν βιβλίω διωρίσαμεν. 'Ιπποκράτης δε εν τω προγνω- στικού ους εν παραδείγματι τά γνωρίσματα παρεδωκε τοίς τον λόγον3 αυτού δνναμενοις συνόρων* άλλά η βία τον 1. Corr. μήτε pro καί. 2. Corr, ενεστι pro ενεαται, 3* Corr, τον λόγον pro των λόγοιν. ι copiofa urina Δί multaque habeat fubiidentia, planum erit morbum illuc vergere et per ea expurgari. Erit quoque medico integrum ab aetate,, anni tempore, regione et aegri natura judicationis ligna capere, quamquam ii per alvum fu- tura judicatio iit, non jam ullum ita clarum aut proprium, ilcut in fanguinis profluvio et vomitu fignum habetur; fed illam ita fore cognofcimus, quod judicationis iigna adiint; quae vero aut vomitus aut fanguinis profluvium aut fudores indicant, non appareant; quin etiam ii nihil horum fubiit, etiam per liaemorrhoidas aut menftruas purgationes futura fit, ipfas praecedit non mediocris gravitas itemque dolor ac diftentio lumborum ac notae quidem propriae communes- que modi judicationum fic diftinguendae funt, ut nos in tertio de erilibus libro diiTeruimus. Hippocrates autem in praefagiis notas ejusmodi, quali exempli caufa , tradi- dit iis, qui ejus intelligere verba poflint; efl; tamen cum Ed. Chart. YIII. [Γ»40. ] παροξυσμόν άναγκάζη πολλάκις τάς κρίσης φ&άνην και η πολνιιδης πλημμίλιια ιίς τους νοσοΰντας γινομινη και1 τα των Ιατρών αμαρτήματα, ονχ ήκιστα δι καξ ών οι κάμνον- τις άμαρτανονσι και διά την υπηρισίαν ινίοτί και διά τι των ιξω&ΐν ιμπιπτόντων. χρη μιν ουν νομίζιιν τάς συν αγώνι τι μιγάλω και όξνρρόπω λύσης των νοσημάτων, των ιπι χυμοίς &ιρμο7ς σννισταμινων πυριτών ίδιας ιϊναι. ίφι- ξης δι τούτων όσαι2 μορίων ιίσιν ινκίνητοι κυρίων και ΰιρμαι δια&ισης.3 οι δι ιφημιροί τι και οι ίκτικοϊ πυρι- τοϊ χωρίς τι ταραχής μιγάλης καί ουδι όξυρρόπονς ποιούν- ται 4 τάς μιταβολάς· ιν&α μιν ουν ήτοι γίγονιν ηδη η κρίσις η γίνιται, τή φύση το παν ιπιτριπιιν χρη και μΐ]- διν νιον ποιιίν · tv&a δι ιλλιιπώς γίνιται, το λοιπόν ό ιατρός προστίϋησι. πιρι δι της κρίσιως διϊ ιίδίναι ότι άμιινον ιστιν η κατά κίνωσιν της κατά απόστημα καί η κατά τον λυπουντα καί πλιονάζοντα χυμόν της άλλον τινά 1· 1· II, de crifib, IX. 2· Corr. οσαι pro ώς al. 3. 1. I* aph. XX. 4. Corr· ποιούντα pro ποιούνται, violentia acceiHonum antevertere judicationes faepe cogit, id quod faciunt etiam varia aegrorum in fe peccata et item errata medicorum, nec minus quae aegrotis vitio miniflrbrum et quae item extrinfecus accidunt. Quam- obrem exiftimare convenit, morborum folutiones , quae cum magno certamine et fubito fiunt, febrium, quae ex calidis conflant humoribus, proprias judicationes effe; pofl has vero folutiones earum affectionum, quae calidae ac facile mobiles funt, easque partes oblident, quae principatum tenent. Ephemerae vero et hecticae febres et fine magna perturbatione et non fubitas mutationes faciunt. Ubi autem aut facta jam efl judicatio aut fit, ibi totum negotium efl naturae permittendum ac nihil novi faciendum, ubi vero imperfecta fuit judicatio, ibi medicus addit quod reflat. Illud etiam de judicatione fcire nos decet, meliorem cenferi eam, quae per evacua- tionem , quam eam quae per abfcefTum fiat, et eam quae noxium redundantemque humorem, quam eam quae alium 732 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΊΌ ΙΠΠΟ ΚΡΑΤΟ ΤΣ Kd.Chart.YIII. [ 540.] εκκρινονσης και η κατ ι'ξιν της μη, ini τανταις δε η μετά ευφορίας, είτα η μετά πε'χβεως και εν ήμερα κρισιμω, περί ης εν, τωδε τω νπομνηματι ρη&ησεται. τρόπον δε και χρονον σημαίνει αυτός είπών, και τοσαντα και τοιαυτα και όκοσον και όκρτε· τό yap τοσαντα την ποσότητα, το δε τοιαυτα την ποιότητα των κενωμένων, τό δε όκότε τον χρό- νον, τουτέστι την ημέραν, ενδείκνυσιν, εί γάρ κρισιν εμ- ποιεί καί οΐα δει κενοΰσ&αι και οσα χρη, τοσαντα και τοιαυτα γένηται και 6 καμνων ενφόρως φέρει · τότε μόνον ου κρίσις τελεία καλείται, καν δε τούναντία ποιηται, τότε κωλυειν πειρατέον και άποτρέπειν αυτά και μάχεσ&αι αυ- τοίς. εί δε μη τελείως η φνσις εργάζεται, βούλεται ημάς1 6 ιατρός συνεργείν. 1, Corr, ημάς uncis inclulit. quemlibet evacuet; eam denique, quae recto itinere, quam quae fecus; bas porro excipit illa, quae junctam habet tolerandi facilitatam, tum ea quae concoctis humoribus et die critico fit, de qua in hoc commentario verba fient. Modum vero ac tempus ipfe indicavit, quum dixit, tot et talia et quanta et quando; nam quod ait quanta, fig- nificat quantitatem; quod vero dixit talia, qualitatem eorum quae evacuantur, indicavit; quum vero quando, innuit tempus, hoc eft diem, in quo fiat: fi enim judica- tio fiat, tantaque ac talia, quanta et qualia oportet, eva- cuentur et aegrotus facile toleret. Profecto tantum non perfecta vocatur judicatio; fi contraria accidant, tunc danda opera eft, ut ea prohibeamus eaque avertamus et ipfis adverfemur; fi vero natura non perfecte agat, vult hoc loco Hippocrates nos naturam ipfam adjuvare. Ed. Cbart. VIII. [541.] στ. Τά εγγύς καί τά κοινά το7σι παθημασι πρώτα και μάλιστα κακουται. ■ ' r ■ \ Ε'ίρηται1 ηδη πολλάκις ημίν 'ότι χρη γινωσκιιν εκ της ανατομής έκαστου του μορίου την ουσίαν όποια τις Ιστιν * επειτα δε την ενέργειαν Te και την προς τά πλησιάζοντα μόρια κοινωνίαν, οπερ έν τω της Αισίως όνόματι περιέχε- ται. ei μεν γάρ διατεταμένης της κΰστεως ό άνθρωπος ουκ ουρεί καί άνευ του κατά την κόστιν όγκου η των ου- ρών επίσ/εσις γένηται, ανάγκη δηπου κατά την τοιαυτην ι ισχουρίαν ήτοι τους ουρητήρας η τους νεφρους εμπεφρά- χθαι. εί'ωθε3 γάρ τά εγγύς καί τά κοινωνίαν έχοντα συμ- πάσχειν καί σνμπονειν. διό εν τα7ς δνσκρασίαις δει σκο- πε7σθαι τάς αιτίας, είτε κοινοί τον σώματος άπαντος νπάρ~ χοιεν, είτε μορίων τινων εξαίρετοι3 κατά συμπάθειαν άδι- 1. 1* V. de loc. affect, 2, 1. V· meth. med. 3. 1. XIII. meth. med. XVII. B p) ■ ■; f -~i . . ' Vi. [541] Quae propinqua et communia funt affectibus, ea prima et 'maxime vitiantur· Elt a nobis dictum perfaepe, cognofcendam ex diJffe- ctione eiTe cujusque partis naturam, qualisnam ea Iit; tum vero actionem et qua fit cum propinquis focietate conjuncta; id quod in fitus ac politus nomine continetur; nam fi vefica difienta hominem non emittere urinam contingat ac citra ullum tumorem, qui velicam obfideat, urina retineatur, certe necelfe erit ut in tali urinae co- hibitione obftructio aut ureteres aut renes occupet; fiqui- dem quae propinqua funt et cum partibus aegris focietate conjuncta, in affectus dolorisque confenfum veniunt; pro- inde in intemperie fpectare caufas oportet, fintne illae totius corporis communes an partium nonnullarum pro- priae , quae per confenfum aliam partem vexent; etenim ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠ0ΚΡΑΊ0Τ2 Ed. Cliart. ΥΙΙί. [541.] κοϋσαι το άλλο μόριον· καί γάρ από κεφαλής * * * * άπό δ* της αυτής εις τά παρακείμενα κοινωνίας, οπιρ είπομεν ιϊναι ταυτόν τη θύσει, ενδειξις λαμβάνειαι τά μιν κυρτά του ηπατος εκκαθαίρεσθαι διά νεφρών, τά δε σιμά διά της κάτω γαοτρός, επί δε σπληνός την ετεραν είναι μόνην κενωσιν των περιττών. * * * * ότι1 ονν μόριον * * * * τεμνεσθω δε πάλιν τον σώματος ότιονι/ μόριον ιίς τά προσεχή* σκέλος μεν εις μη- ρόν και κνημην και πόδα, χειρ δ* αν εις βραχίονα τε καί πηχυν και άκραν χείρα, δάκτυλοι δε εις οστά και χόνδρους και συνδέσμους καί νεύρα και αρτηρίας καί φλέβας καί υμένας καί σάρκας καί άλλα πολλά, δει ουν σκοπέϊν πό- τερον εγγύς ίστι τά μόρια, ΐνα ίδης η αυτά κατ αυτά καί πρώτως η καί κατά συμπάθειαν καί κοινωνίαν πάσχει, τά γάρ προσεχή μάλλον των άλλων πονοΰσιν, ώσπερ τον σκέ- λους κατεαγότος μάλλον κνημη καί πους καί γόνυ κακουται 1. ότι ονν μόριον, cancellata in S. g. proflant. a capite * * * * a focietate vero quum vici- nis partibus, quod idem cum litu efle diximus, furnitur indicatio; gibba jecoris per renes expurgari; cava per ventrem inferiorem, in liene alteram folam efle fuper- vacanei evacuationem, * * * * quamvis particu- lam * * * * Rurfus vero quaevis particula in proximas partes, ut crus in femus tibiam et pedem, item- que manus in brachium, cubitum et fummam manum di- vidatur; tum digiti in ofla, cartilagines, ligamenta, ner- vos, arterias, venas, membranas, carnes et alia permulta; quare fpectare oportet propinquane membra fint, ut fci&s utrum ipfa per fe et primo, an per confenfum et com- munionem aliorum patiantur: proximae enim partes ma- gis quam ceterae laborant; ut fi crus fractum fit, tibia magis itemque pes et genu vexatur quam vel manus vel bracilium, ac magis etiam quam partes capitis, Ed. Chart. VIII. [5*1.] η χδίρ καί βραχίων και δτι μάλλον η τα της Χδφαλης, il μη άλλο τι προσϊ), ωπδρ du προσύχδΐν τον νουν. ξ'. Κατάσταοιν di ix των πρωτων άρχομδνων) ο τι άν Ικκρί- νηται ix των ουρών, όχοΊα άν ey και ο'ία τις συμπτω- οις, χροιης άπάλλα'ξις, πνεύματος μινύ&ησις1 και τάλλα μδτά τούτων τα διαιτηματα. Και* ταντα περί της κρίσδως Ιστιν, ωσπδρ και τά ίφεξης εως του πΐπονα φαρμαΧδύδιν και xiviav. πδρί di των ουρών δμά&ομδν οτι τά λδπτά και άχροα και ολίγα η πάχος ίχοντα και ολίγα μοχ&ηρα, χα&άπδρ τά παχία μδν, ύπόστασιν di ουδόλως η3 πάνυ σμικράν δχοντα καί τούτο αύτοΊς ουμβαίνδι, διά τό μη καλώς xw&iorao&ai· πδρϊ di των μοχ&ηρων ύποστάσδων iv τω προγνωστικοί λδλδκται. δίδύναι di χρη οτι παν άν πδχβδως σημδΊον Ιπιφαίνηται, 1. Corr. μινί&ηοις pro μψή&ηοις, 2. 1. I. in I. Epid. XXVI. 3. Corr. η pro τί. nili aliud quidpiam accedat » ad quod adhibere animum oportet. VII. Confiitutionem autem fpectato ex primis incipientibus, quidquid tandem excernatur, ex urinis qualesnam fue- rint et quaenam fit corporis collapfio , coloris immuta- tio , fpiritus imminutio et ceterae cum his victus ra- tiones. Haec etiam ad judicationem pertinent, ut ea itidem quae fequuntur ufque ad eum locum, concocta medicari et mopere etc. De urinis autem illud didicimus, eas quae tenues , decolores paucaeque funt aut crafiae et pau- cae , pravas efle; iicut etiam cralTas illas quidem, fed ta- men quae nulla aut plane exigua habent fedimenta, id- que eis accidit, propterea quod non bene fubfideant; de pravis autem fedimentis in libro praefagiorum dictum eft. Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [541.] ολιγόχρονων τδ άμα και σωτήριον έσεσ&αι δηλοι το νόσημά, ώς ιν τοίς πλευριτικοίς το πτυελον. έκαστου γάρ μορίου τον σώματος το περίττωμα την υπάρχουσαν αυτώ διά&εσιν ένδδίκνυται, πίπδμμένον μέν υγιεινήν, άπεπτον δέ υπάρ- * χον, νοσεράν. Ιηί δέ των ουρών οσα μίν ομοιότατα τοίς των νγιαινόντων έστί, ταντί μέν ικανώς ευρωστειν το φλε- βώδες γένος των οργάνων ένδδίκνυται' οσα δέ άπεπτότερα7 την αυτών αρρώστιαν, τα δέ έναντιώτατα τοίς των νγιαι- νόντων, αυτά μέν τελέως έστίν άπδπτα , μεγάλην δέ αρρώ- στιαν μηνύει παντός του φλδβωδους γένους. οσα δέ και της κρατουσης αίτιας έμφαίνει το μοχ&ηρον, ως τά μέλανα, τ αυτί εσχάτως όλέ&ρια. πέψιν γάρ ιδίαν1 έκάστω ταυτί τα τρία γένη των σημείων ένδδίκνυται, της μέν κάτω γα- στρός τά κατά φΰσιν διαγωρηματα, του φλεβώδους δέ γέ- νους τά ούρα, των δέ αναπνευστικών οργάνων μόνον τά πτνσματα. μέμνησο δέ ότι περί των ουρών είπεν ακριβώς , 1. Corr. ιδίαν pro ηδναν· \ Scire autem convenit quodcunque iignum concoctionis apparuerit, id nobis indicare morbum et brevem fore et falubrem: cujusmodi nobis indicio eft fputum in lateris dolore ; excrementum enim cujusque partis corporis quae- nam affectio partem ipfam vexet declarat, ac II conco- ctum iit, falubrem*, ii incoctum, morbofam eife iignificat; in urinis vero quae funt fanorum urinis quam iimillimae et falis bene valere venas offendunt, quae crudiores funt, earundem imbecillitatem arguunt; quae maxime contra- riae urinis fanorum funt, quum ipfae ex omni parte cru- dae funt, tum vero magnam venarum omnium imbecilli- tatem infirmitatemque figniffcant. Quaecunque autem malitiam caufae dominantis indicant, ut nigrae, eae ad fummum perniciofae cenfentur, haecque tria genera ffgno- rum propriam cujusque concoctionem indicant, ac ventris quidem inferioris concoctionem ffgnificant excrementa fe- cundum naturam prodeuntia, venarum, urinae, organo- rum vero refpirationis folum fputa. Ceterum habeas in ΠΕΡΙ ΧΤΜΠΝ ΥΠΟΜΝΗΜΑ Β. Ed. Chart. VIII. [541.] iv ιο7ς άφορισμο7ς Ιπποκράτης. περί δε των τοις ό'ξεσι νο- σημασι συνεδρενόντων κατά το προγνωστικόν συνεγραψεν * ουκ ενδεχεται δε ποτέ μι) ουκ αγαθόν τι μεγα δηλουν το της πιψεώς σημεΊον και γάρ αί μίμορραγίαι και ιδρώτες και παρωτίδες και τάλλα αποστήματα συν μεν τώ καιρω πεφυκεν ώφελε7ν} ακαίρως δε ονδεν όνίνησιν* όταν δε πε- ιβεως σημεία εσιι, σωθησεσθαι μεν δτβοι τον άνθρωπον, ον μεντοι γε κριθησεσθαι πάντως, ούτε γαρ ή την άθρόα ακονοιμεν εν τή νοσώ μεταβολήν ούτε ει την προηγονμενην αυτής ταραχήν, εξ ανάγκης τα τής πειρεως εσιαι σ,ημε7α. ίσμεν γαρ καί εν χρονω πλείονι δόνασθαι κατά βραχύ το νόσημα πεττομενον επί την παντελή λνσιν άφικίσθαι. επί δε πυρετών απάντων, επειδή φλεβώδους γένους εισί παθή- ματα , το7ς ουροις μάλιστα προσεκτεον εστίν, επί δε των πλευριτικών πρώτον μεν το7ς πτνσμασιν, ειτα καί το7ς ου- ροις, ότι καί μετά πυρετού πάντως1 ή πλευρλτις. επί δε 4. Corr. πάντως pro παντός. / memoria , Hippocratem in aphorifmis accurate de urinis difleruifle; de iis vero, quae morbos acutos comitantur, in libro praefagiorum confcripfifle; nunquam autem ufu venit ut lignum concoctionis non boni quid fignificet; nam et fanguinis profluvia et fudores et parotides et alii abfceflus, fi. opportune fiant, prodefle folent; fi imporlune, nihil juvant. Quum vero fignum concoctionis adefi, fer- vatum quidem iri hominem, fed non tamen prorfus judi- catum iri declarat; neque enim five mutationem in morbo confefiim factam, live eam perturbationem, , quae illum antecellit, judicationem intelligamus, ligna concoctionis erunt neceflario; quum illud exploratum habeamus* fieri pofle ut morbus longiore temporis fpatio paulatim con- coquatur et ad perfectam folutionem veniat. In febribus autem quoniam venofi generis affectus funt, urinis prae- cipue mentem adhibebis , in morbis lateris primum fpu- tis, deinde urinis; quod lateris dolor febrem omnino jun- ctam habeat; in ventris affectionibus ii febris abiit, fola ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΡΑΤΟ ΤΣ Ed. Chart. VIII. [541. ] των κατά την γαστέρα χωρίς μεν πυρετόν το7ς διαχωρή- μασι μόνοις, συν πνρετώ δε καί το7ς οΰροις. κελεύει γουν ενταύθα την κατάστασιν της νόσον ποιητέον εκ των πρώ- τον άρχομένων έκκρίνεσθαι, οΐον εκ των ουρών εί τύχη ή των πτυέλων ή διαχωρημάτων ή έμέτων ή Ιδρώτων ή αι- μορραγίας , διά ρινών ή καί διά αϊμορροΐδος, προστίθησι δε καί την σύμπτωσιν, τουτέστι τον όγκον του όλου σώμα- τος πτώσιν ή το σώμα σνμπέπτωκεν, ώσπερ κοπώ τινί νι- κωμένω καί ώς των δυνάμεων εκλυόμενων, τούτο γάρ την σφοδρότητα καί την κακοήθειαν του νοσήματος δηλοι. μά- λιστα δέ εί τοΰτο εν πρώταις ήμέραις συμβαίνει καί το του φυσικόν χρώματος άνθος μαραίνεται η μεγάλη άπάλλα'ξις γένηται καί το πνεύμα μειοΰται. σημαίνει γάρ τοΰτο την του κάμνοντος ασθένειαν καί σχεδόν πτώσιν τής ρώμης, τα δ* άλλα διαιιήματα λέγει τά τοντοις επόμενα, τοντέστιν ή εΰφόρως φέρει ή δυσφόρως ή πείθεται τώ ίατρώ ή τά προσφερόμενα λαμβάνει καί κατέχει. καί προστίθησι δέ alvi excrementa infpicies, fi febris adiit, etiam urinarum ratio habenda eft, Cenfet igitur hoc loco morbi confti- tutionem faciendam efle ex iis, quae excerni primum in- cipiant, ut ex urinis, fi ita fors ferat, aut fputis aut alvi excremfentis aut vomitibus aut fanguinis profluviis e na- ribus aut etiam ex haemorrlioidibus. Addit’ etiam colla- pfionem, hoc eft quum totius corporis moles concidit, ut videas utrum corpus conciderit, quod ei accidit, quum aliqua laflitudine victum eft et facultates quafi exfolutae funt; quae res et vehementiam et malitiam morbi indicat; praefertim vero, fi. id in primis diebus contingat. Spe- ctandum enim eft, an coloris nativi flos contabefcat aut magna fit ejus facta mutatio et an fpiritus diminuatur: hoc enim aegroti imbecillitatem et fere cafum virium fignificat. Alias autem victus rationes vocat, quae haec confequuntur, hoc eft utrum facile toleret an difficulter, utrum medico dicto audiens fit, utrum ea fumat quae ei offeruntur eaque contineat. Adde vero et decubitum et Ed. Chart. YIII. [541. 542] και κατάχλισιν και σχήματα και ύπνονς και εγρηγόρσεις και ενύπνια ταραχώδη και μη τοιαυτα και τάλλα πολλά, άπερ αυτός εν τω προγνωστικοί διηλ&ε. / n' Το μεν ει ομοια τα απιυντα δει ειδεναι, διέξοδοι, ουρά κα& υστέρας, πτύελα κατά ρίνας, όμματα, ιδρως εκ φυμάτων, εκ τραυμάτων, εξανθημάτων, όκόσα αυτόματα, οκοσα τεχνησιν, ότι όμοια αλληλοισι πάντα τά κρ/νοντα. Ούτως εν τω κατά ίητρειον συμβουλεύει σκεπτεσ&αι η όμοια η ανομοια εστιν. ει γαρ όμοια, οΰ δει κινειν, εί δε ανομοια, πειρατεον είς την ομοιότητα άγειν. δει ουν ειδεναι, εί τα άπιόντα ομοιά εστι, τότε γάρ σημαίνεται πάντα είναι κατά φνσιν. η τό ομοια σημαίνει πάντα τά εξιόντα είναι ενός γένους και τότε μη δεΐν μετάγειν προς άλλο η ομοια τοις υγιαίνουσιν αυτός μεν εδειξε διά πλειό- f I · figuras et fomnos et vigilias et infomnla turbulenta, quae- que ejusmodi non iint et item alia permulta quae ipfe in libro praefagiorum memoravit. Vili. [542] Id quidem fciendum, num quae prodeunt fint fimi- lia, tranfitus, urinae per uteros, fputa per nares, oculi, fudor ex tuberculis, ex vulneribus, exanthematibus, quae fua fponte, quae per artem. Quod fimilia fiunt inter fie omnia, quae judicant. In eo libro qui de officina medici non fecus quam hic cenfuit videndum efle, utrum fimilia an diffimilia fint. Si enim fint fimilia, movere ea non oportebit, fi diflimi- lia, conandum efi, ut ad fimilitudinem adducantur. Spe- ctandum eft igitur, utrum quae decedunt fint fimilia; quia ita intelligitur, fecundum naturam efle omnia. Vel quod ait fimilia, fignificat omnia quae exeunt alius elTe generis, ac tunc ad aliud non efle traducenda; aut fimi- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [542:] { νων ημάς διακρίνειν τά τε κοινά και τά ίδια και τά όμοια και τά ανόμοια· εν μεν γάρ εστι τη δυνάμει τά τρία ταυ- τα σκεμματα , τό τε περί των κοινών και ιδίων , καί το δια- κρίνειν η όμοια η άνομοια τα παραβαλλόμενα πράγματά είσι. καί τό τρίτον τι ταυτον εν αυτο7ς εστι καί τι έτερον, καλου- μεν γάρ όμοια ενίοτε τά ταυτον εχοντά τι. περί ών απάν- των είρηται ακριβώς εν το7ς περί 'Ιπποκράτην καί Πλά- τωνα δογμάτων καί κατά το προγνωστικόν. τινές δε φασι λέγεσ&αι τό ομοιον διττώς, έν μεν άπαράλλακτον νοε7σ&αι καϋάπερ τους διοσκοΰρους* έτερον δέ εν ώ τό μάλλον καί τό ηττόν εστι. παλαιοί δέ συγκεχυμε’νως τε καί άδιαρ&ρώ- τως εχρώντο τη του όμοιου προσηγορία. δει μέν ουν τάς ομοιότητας σκοπε7ν, επειδή τάς απορίας καί πλάνας εργά- ζονται καί το7ς άγαϋυΐς ίατροίΐς , ως ου μόνον τών έπιτυ- χόντων ιατρών εν τα7ς όμοιότησι σφαλλόμενων, αλλά καί τών άριστων * εί γουν τις ακριβώς είδη την τε εκ πρώτης lia efle bene valentibus. Ipfe enim plerisque rationibus nobis oftendit quomodo communia a propriis et iimilia a diilimilibus difcernamus; haec enim triplex contemplatio, "unum idemque poteitate eft; quae, inquam, propria et communia contemplatur, quaeque res, quae conferuntur, iimilesne inter fe an diifimiles iint diftinguit; et tertia quae quid in eis idem, quid alterum iit, videt: interdum enim appellamus iimilia ea quae, aliud quod idem iit in fe habeant, de quibus omnibus accurate dictum eit a no- bis in iis libris qui funt de Hippocratis Platonisque de- cretis et in libro praefagiorum. Quibusdam placet iimile duobus dici modis; uno quum iimile intelligitur, quod nullo modo variat, ut gemini Jovis filii dicuntur; altero, quum quid magis aut minus ad aliud accedit. Veteres tamen confufe et fine ulla difiinctione vocabulum fimilium ufurparunt; fimilitudines autem perfpicere oportet, pro- pterea quod dubitationes et erroris caufas etiam praecla- ris medicis afferre folent, atque adeo ut non modo vul- gares medici, fed etiam praeftantiiliini in fimilitudinibus ΐΙΕΡΙ XTMJIN rnOMmiMA B. Ed. Chart. YIII. [542.] γενεσεως φυσιν του νοσοΰντος εκ τίνος τε νυν αίτιας νοσεί καί διά πολλών λόγων κατά μικρόν διαγινωσχομενων inι- σχοπούμενος τας τε φαινομενας ομοιότητας και τάς δοκοΰ- σας άνομοιότηιας είναι χαϊ τάλλα άπερ είναι αναγκαία η δ η είπομεν, καλώς ευρίσκει, Όερατιευειν ουτος1 δυνήσατ αι κάλλιατα. αυτός δε όπου δε?] σκοπείν την ομοιότητα, σα- φώς είπε, συναρίθμηεε γάρ διεξόδους, τουτεστι τά δια- γωρηματα, ετι δε και ούρα και τά δι υστερών εκκενοψενα εν ταίς γυναιξίν, είτα καί τά πτΰσματα, μάλλον δε εν τοίς πλενριτικοίς τε καί περιπνευμονικοίς καί όλως εν τοίς τών αναπνευστικών οργάνων πάθεσιν, επειτα δε τά κατά ρίνας καί τά εκ τών όμμάτων, ως τά δάκρυα καί το περίττωμα τό εν τοίς κανθοίς αυτών συνεστός, ετι δε καί τον ιδρώτα η μορίου τίνος ?] του σώματος ολου * ταυ τα γάρ πάντα καί πειριν δεικνύομαι είωϋεν, ουχ ηττον2 δε καί τά εκ τών φυμάτων καί τών εξανθημάτων καί τών άλλων παρά φυσιν 1. Corr. ορτος pro ούτως. 2. Corr. ηττον pro ήκιστα. decipiantur. Itaque ii diligenter quispiam aegroti naturam, quam ab ortu nactus eit, cognofcat, tum fciat, quam ob caufam nunc aegrotet, ex multis Termonibus, quos ipfe paulatim animadverterit, evidentes iimilitudines et quae eiTe diilimilitudines videntur, iit contemplatus, itemque alia quae neceifaria eiTe jam diximus, recte compererit, hic profecto curare optime poterit; quibus autem in rebus fpectanda iimilitudo fit, ipfe perfpicue docuit· Connu- meravit enim exitus, id eft alvi excrementa, itemque uri- nas et quae in mulieribus per uterum excernuntur; tum fputa eaque potius in lateris dolore pulmonisque vitiis et uno verbo in iis affectibus qui in organis refpirationis infiderunt; tum quae per nares evacuantur, quae ex ocu- lis exprimuntur, ut lacrimae et excrementum id quod in angulis oculorum folet confiitere; fudorem denique vel unius partis vel corporis univerfi: haec enim omnia fig- nificare etiam concoctionem folent nec, minus id faciunt, quae ex tuberculis quaeque ex puftulis et aliis tumoribus, qui praeter naturam in corpore funt, effluunt et exeunt, Q GALENUS TOM. XVI. Ed. Chart. VIII. [542. ] * όγκων ρυόμενα και εξιόντα r ώσπερ και τα εκ τραυμάτων τε και ίλκων, εν τοντοις δε πάσι βλεπειν δειτ τα αυτο- μάτως γινόμενα και τα τη τέχνη σκευαζόμενα και παραβάλ- λειν προς άλληλα2, και σκοπείσ&αι ακριβώς, πότερον κρί- νοντά εστιν, εϊτα δε πότερον όμοια η ανόμοια και πότερον πάντα η μή , άλλα κατά μέρος * * * * τότε γάρ είναι κριτικά γνωσ&ήσειαι, άλλως δε οΰ * * * * και ταυτα καλώς διώρισται εν τοϊς περί κρίσεων και ον δέον εστιν ενταυ&α μετάγειν εκείνα μηκονς φειδομενονς. Και τά ώφελεοντα και τά βλάπτοντα και τα άπολνοντα, ως τά μεν περιφεύγων άποτρεπη, 3 τά δε προσκαλεων και άγη και δεχηται. i. Corr. δε2 pro τί, 2. Corr. αλληλα pro αλλα, 3. Corr. unoxqinj] pro catOTQeneiv. ut etiam quae ex vulneribus ulceribusque emanant. In his autem omnibus videnda funi quae fua fponte fiant, quaeque arte parentur, eaque comparanda inter fe ac di- ligenter expendenda, ut an judicationem faciant, videa- mus; deinde utrum fimilia fint an difiimilia et utrum omnia an non, fed partim fimilia, quibus aeger levetur aut magis conflictari videatur. * * * * tunc enim ea pertinere ad judicationem intelligemus, fecu$ vero non item * # * * haecque in libris de erilibus funt recte a nobis explicata; nec par eft ut nos brevitatis ftudiofi eadem in hunc locum transferamus. IX. Et quae juvant et ejuae laedunt et (juae liberant, ut illa quidem effugiens avertat, haec vero adfcifcens adducat et fufeipiat. I Ed. Chart. TIII. [ 542. 543. ] Ταύτην την ρήσιν πολλοί κατά συνεχείαν της άνω&εν ειρημενης άναγινώσκουσιν όντως ως επι το7ς, πάντα τα κρίνοντα, είϋυς προστι&εναι καϊ τά ωφελεοντα και τα βλάπτοντα και τά λοιπά, άλλα καν κατά συνεχείαν, καν διεζευγμενως γράφοι τις, ούδεν διοίσει, συμβουλεύει γάρ ϋεωρεϊν ημάς όσα ωφελεί εκ των άπιόντων και όσα βλά- πτει και όσα απολύει τον άρρωστον από τού νοσήματος, ΐνα τά μεν φενγωμεν, τουτεστι τά βλάπτοντα, τά δε προσ- καλεσωμεν, τουτεστι τά ωφελεοντα, τά δε άγομεν και δε- χόμενα, τουτεστι τά άπολύοντα, προστίΰησι δε κατά την αυτήν έννοιαν και τάδε. ' 9 ι. Και τάλλα δε ούτως, δέρματος, άκρεων, υποχονδρίων, άρ- •Ορων, όμματος, στόματος, σχήματος, ύπνων, οΐα κρίνει και ότε τά τοιαύτα δει μηχανάασϋαι. Haec verba conjuncte cum fuperioribus multi legunt, ut poft illa: quae judicant fimilia efife inter fe omnia, Hatim addantur haec: et quae profunt et quae nocent etc. Verum iive conjuncte iive feparatim legantur, nihil in- tererit ; dat enim nobis hoc coniilii, ut videamus, quae ex iis quae abeunt profint, quae noceant, quaeque a morbo aegrotum liberent; ut illa vitemus, quae nocent, haec arcelFamus, quae profunt, ea denique admoveamus et adfcifcamus, quae liberent; in quam fententiam addit etiam haec quae fequuntur. X. Aliaque et jam eodem modo in cute, extremis partibus; hypochondriis, articulis, oculis, ore, figuris, [543] Jon\nis, qualia judicent et quando talia machinari oporteat. Ed. Chart. VIII. [543.] Το δέρμα εί υγρόν η 'ξηρόν η τεταμενον η χαλαρόν1 Ιστι, σχεπτεσϋαι δει, χαθάπερ εν τώ προγνωστικοί κατά την αρχήν εϊπεν αυτός * τα δε άχρεα πότερον εψυγμενα η θερμά i} καί άλλως πέος διαχείμενα * ον τω καί τά υποχόν- δρια πότερον βάρους η τάσεως η άλγημάτων τινών αισθά- νονται. άριστον γάρ είναι τό υποχόνδριον εΐπεν αυτός άνώδννόν τε χαί μαλθακόν xal ομαλόν, τά μεν ονν κατ επιγάστριον χωρία όσα παχύτερα βελτίω εστίν* οσα2 δε ισχνά, μοχθηρά καί ως σημεία δηλονότι και ως αίτια· ως σημεία γάρ είσι της εν τοίς εκτετηχόσι μορίοις ασθένειας, ως αίτια δε του μη πεττεσθαι καλώς τά αιτία εν τη γα- ατρί, μήτε αιματοΰσθαι κατά τό ήπαρ. προ? δε τούτοις καί η λεπτότης των είρημενων μερών προς τάς κάτω κα- θάρσεις επισφαλής εστι. περί δε φύσης του υποχονδρίου πολλά λελεχθαι ημίν. εστι γάρ τρίτη τις διαφορά μελαγχο- λίας, ώσπερ όταν επιληιρία την αρχήν από της κοιλίας εχει· 1. Corr. χαλαςον pro οχληρόν. 2. leg. lib. II. aph. III. Utrum cutis liumida an arida, an contenta, an laxa fit, confiderandum eft, ut ipfe in libro praefagiorum in principio admonuit; ita etiam utrum extrema fint refri- gerata an calida aut alio quolibet modo affecta. Hypo- chondriorum eft eadem ratio, ut videas, utrum gravitas an dillentio aut aliquis dolor in eis fentiatur; ipfe enim dixit: optimum hypochondrium effe quod vacet dolore molleque et aequabile fit; ac partes quidem abdominis quae crafliores funt, eae etiam meliores cenfentur; quae macilentae, eae etiam pravae et ut figna et ut caufae Jha- bentur: funt enim figna imbecillitatis partium extenuata- rum, caufae vero, quod nec in ventre ciborum concoctio nec in jecore fanguis probe fiat; ad hoc accedit ut ha- rum partium extenuatio non fit ad infernas purgationes tuta. De flatu autem hypochondriorum multa funt a no- bis dicta: fiquidem eft tertia quaedam melancholiae diffe- rentia, ad morbi comitialis fimilitudinem, quum a ven- ΠΕΡΙ ΧΤMills InoM1SHMA B. ^45 Ed. Chart. YIII. [ 543.] ^ f καλονσι δε ενιοι των1 ιατρών υποχονδριακόν τε και φυ- σώδες νόσημα. εάν μεν ονν άρξηταί γε πρώτα τά κατά την γαστέρα συμπτώματα και μείζοσιν αντοϊς γινομενοις ακολουθήσει τά μελαγχολικά πάΰη κονφίζεταί τις δια- χωρήσεσι και το7ς εμετοις και εύπεψίαις και τα7ς ερυγαλς. συμπτώματα δε αιπου τάδε, δυσθυμία και φόβος, ετι δε εκ των2, υποχονδρίων είσι πυρετοί, ο δε3 απλώς άποφηνά- μένος τους υποχονδρίων πυρετούς κακοήθεις άνευ των διο- ρισμών, ους εγραψεν Ιπποκράτης εν τώ προγνωστικοί, προ- φανώς4 ψεύδεται, ως εδείχθη εν τοις εις τδ προρρητικόν νπομνήμασιν. ενιοι μεν αυτών κακοή&εις, ενιοι δε επιει- κείς , ώς εν τοίς περί τών πεπον&ότων τόπων διώρισται. οϋτω περί άρ&ρων, όμμάτων τε καί στόματος νοητεον. πολ- λά γάρ συμβαίνει, ά την κρίσιν αγγείλει, ώς εν τώ προ- γνωστικά) τε καί ταις επιδημίαις μεμα&ήκαμεν. πολλά δε ου γίνεται προς τής φόσεως, άπερ μηχανάσθαι ημάς χρή. 1. 1. de locis affect. Vli. 2. Corr. ιτι di Iy. των pro & Si των. 3. Corr. oSa pro δ Si. 4. Π· in Epid, III. II. prorrh. XXI. triculo originem ducit, bancque affectionem medici qui- dam hypochondriacum ilatuofumque morbum nominant', ac £i prima fymptomata circa ventriculum incipiant et ipils adauctis melancholici affectus fequantur, profecto alvi dejectionibus, vomitibus, proba concoctione ructibus- que levabitur; fymptomata autem funt moeititia et metus. Praeterea ex hypochondriis febres quoque excitantur, qui- que abfolute fcripfit, febres ex hypochondrio malignas elfe, neque eas addidit diftinctiones, quas in praefagiis Hippocrates fcriptas reliquit, aperte mentitur; quemad- modum eft a nobis demonftratum in iis commentariis, quos in praedictiones confecimus; quaedam enim ipfarum malignae, quaedam mites funt, ut in libris de locis affe- ctis docuimus. Idem eft de articulis, oculis et ore intel- ligendum, propterea quod multa contingunt quae judica- tionem futuram nunciant, ut in praefagiis et in libris de vulgaribus morbis didicimus. Multa autem a natura non Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [543.] μεγάλης δέ τής ακρίβειας χρεία εις το ταντα γνωναι, εξα- πατάν γάρ ειωθε και τους εμπειρικωτάτονς και τους εν ιατρική τρίβακας ιατρούς. οπότε δε ταντα δει ποιεΐν η άποτρεπειν η περί των κρίσεων πραγματεία διδάσκει. Καί ετι όσαι τοιανται αποστασίες γίνονται, οΐαν ώφελεονσι βρώμασι, πόμασιν, όδμήσιν, όράμασιν, άκούσμασιν, εννοή- μασιν, άηόδοισιν, ύγρήσιν, &άλ\ρει, ψύξει, ξηρότησιν, νγρήναι, ’ξηρήναι, χρίσμασιν, ενχρίσμασιν, επιπλασίοισιν, εμπλάσμασιν, εμπλάστοισιν επιπάστοισιν, επί δε τοίσιν επιθετοισι. σχήματα, άνάτριψις, 'ίηαις, πόνος, άργίη, ύπνος, άγρυπνίη * πνεύμασιν άνωθεν, κάτωθεν, κοινοΊσιν, ίδίοισι,1 τεχνητοΊσιν. «V ζόΓο* παροξνσμοίσι μήτε εουσι μήτε μελλονσι, μήτε ποδών ψύξει, αλλ* καταρρόπω τη νονσω. 1. Corr. χοινόΐοιν, Ιδιοι σι pro κινήσειν, ήδείησιν. fiunt, quae nos oportet machinari, ad quae nofcenda mag- nam adhibere diligentiam oportet, quando eadem etiam praeclaros medicos quique longiflimo ufu rerum periti et in medicina valde exercitati Gnt, fallere confueverint; quando autem ea facienda fint aut avertenda, docent ii libri, quos de erilibus nos confcripfimus. XI. Ac praeterea quinam tales abfceffus oriantur, quaenam juvent, cibis , potionibus , odoribus, vifu, auditu, co- gitatione, feceffibus, humoribus, calefactione, perfrictione, ficcitatibus ; humectando , ficcando ; unctionibus, illitio- nibus , c at apiafmatis, emplafiris, infperjionibus, tum vero epithematis quae imponuntur. Figurae, frictio, medela, labor 9 otium, fomnus, vigiliae. Spiritibus fuperne, inferne, communibus, propriis, artifeiojis; in acceffio- nibus neque praefentibus, neque futuris, neque pedum frigore, fed in declinante deorfum morbo. Ed. Cbart. VIII. [543.] Γίνονταν διαδοχαί όλέ&ριοί τε χαί χρησιμαι των νοση- μάτων χατά τε την των νόσων διαφοράν χαϊ τούς πάσχοντας τόπους, η μεν γάρ εις επιεικέστερα νοσήματα χαί τόπους άχειροτερους διαδοχή σωτήριος% ή δε εις χαλεπωτερα τε νοσή- ματα xal τόπους χυριωτέρους όλέϋριος * ούτω χαί αποστάσεις ai μεν κατά εκρούν1 άμείνους, ai δε χατά άπο&εσίν ήττον ωφέλιμοι, τούτων δε αυτών ai μεν πορρωτέρω τε του χα- μνοντος τόπου καί εις άχυρα μόρια πάσχοντα αγα&άϊ, αι δε εναντίαν τούτων μοχΰηραί. εάν μεν ούν αΐμα πολύ χα& όντιναούν τρόπον εκχρι&η, σωτηρίας εχειν ελπίδας χρη. καί διά άποστάσεως και μεταστάσεως ο χαμνων σώζεται, διαφέρει δε άλλήλων ταύτα τω την μεν αποστασιν αυτήν την χρίσιν επιφέρειν χαί άπαλλάττειν απάντων των οχλη- ρών τον χάμνοντα, την δε μετάστασιν ίσχειν αρχήν των ετέρων παροξυσμών τε χαϊ πόνων, ώς δεισ&αι2, παλιν άλλον χρόνου προς τήν^ πέψιν τον τόπον του σώματος, εις ον η μετάστασις τών λυπούντων χυμών εγένετο. όταν δέ πλή&ος 1· Corr. fortaffe κατά ίκρουν, Sic fecunda man. κατά αρχήν vel ν.ατά ακρον vel κατά ίκροήν. 2· Corr. δεϊσ&ατ pro δ£ς τε. Fiunt morborum vicillitudines ad perniciem et ad judicationem tum pro morborum tum vero pro locorum affectorum differentia·, nam quae in morbos leviores par- # tesque ignobiliores iit, ea eft falutaris*, quae in graviores morbos ac loca praeftantiora, perniciofa eft, Fadem eft abfcefluum ratio; qui per effluxum fiunt, meliores funt; qui per decubitum, minus commodi cenfentur; atque ex eis qui longius ab affecto loco et in partes aegroti igno- biliores fiunt, boni funt, horum contrarii mali; quam- obrem fi magna fanguinis copia quoquo modo excreta fit, in fpe falutis effe nos decet; atque aeger per abfceffum et per commutationem incolumis evadet: differunt enim haec inter fe, quod abfceiTus judicationem afferat, aegro- tumque omnibus liberet moleftiis, commutatio vero alia- rum accelfionum laborumque principium habeat, ut locus is corporis, in quem noxiorum humorum eft facta com- migratio, aliud etiam tempus ad concoctionem requirat. Ed. Charr. ΥΙΙΓ. [543.] y πολύ των άπεπτοι ν χυμών, ai απόστασης γίνονται. ε1 μέν σμιχραι ai απόστασης ειεν, ούδέν ωφελονσιν, fi de με- γάλαι, φέρειν αντάς η φυσις ου δΰναται. των μέν ούν χατά την γαστέρα τά περιττώματα, xa&’ ο διαχωρούμενα, την απεψίαν de χαι πέψιν ex της εαυτών Ιδίας ένδείχνυται' ως των χατά &ωραχα χαΐ πνεύμονα τά χατά την βηχα αναγόμενα' των de χατά τον εγκέφαλον τά διά ρινός έχχρι- νόμενα, τά δε χατά τάς φλέβας τά μετά των ουρών απερ- χόμενα. αυτός δε πολλά χον κελεύει σκοπείν τους πεπασμούς. εύδηλον δέ οτι πεπασμοί γίνονται υπό των συμμέτρως &ερ~ μαινόντων, τούτο μεν εδέσματα εργάζεται, τούτο δε χατ- αντληματα χαί καταπλάσματα χαι τρίψις η μέτρια χαϊ λουτρόν έχ τούτον του γένους είσί. νυν δέ ϋεωρέιν συμ- βουλεύει χαι τάς άτιοστάσεις * εί μεν ονν έπι γαστέρα ρέπει τά περιττώματα, ταυτα συνεργείν προσέξει χλύσμασί τε γρωμενον, επισπάσΟαι δνναμένοις ένταύ&α χαι τοις χατά δίαιταν πάσαν εις τούτο συντελουσιν, εί δέ επι νεφροδς Quum autem magna fit crudorum liumorum copia, tum fieri abfceffus folent, qui fi exigui fint, nihil plane ju- vant; fi magni, eos ferre natura non poleft. Itaque eo- rum, quae in ventre concoquuntur, excrementa, per al- vum dejecta cruditatem concoctionemque fua forma indi- cant; eorum quae in pectore ac pulmone, quae tuflx ex- cernuntur; eorum quae in cerebro, quae per nares edu- cuntur; eorum quae in venis, quae cum urinis effluunt. Ipfe autem plerisque in locis cenfet maturationes efle fpectandas. Efi: autem perfpicuum omnia quae moderata calefaciunt maturationes efficere, cujusmodi funt cibi, perfufiones et cataplafmata; frictio quoque modica, bal- neum, hujus funt generis; ac nunc etiam mandat ut abfceilus contemplemur, quocirea fi ad ventrem excre- menta vergant, eis adjumento effe debebimus ufu clyfte- rum, in quibus fit vis materiem illuc attrahendi et item ufu eorum quae in tota victus ratione ad id ipfum ac- commodata cenfeantur; fi ad renes ferantur, ufu eorum Ed. Chart. VIII. [543. 544.] ιοΊζ ουρητικοίς. oi δε ini τό κώλον, εκείνο θερμαίνοντα διά δριμυτερων φαρμάκων, iv1 τούτω δε ενθυμητεον εκεινό εστιν, 6 το τά ωμά και άπεπτα εις κακάς αποστάσεις τρέ- πονται. διό εν τή εϊρημεντ} ρήσει λελεχεν οΤα κρίνει, καί εν τή προκειμένη φησιν, οίιαι ωφελεουσιν. αΰται γάρ κρι- τικαι καί λ,υτικαί του νοσήματος είναι δυνανται. ai δε βλαπτουσαι ουδέ κρίσιμοι , 2 ουδέ λντικαι της νόσου τυγχά- νουσι. μετά ταΰτα δε τους τρόπους προστί&ησι, κα&* οΰς συμβαίνει τάς αποστάσεις γίνεσθαι και επί το αγαθόν και επί το κακόν τελευτάν. ετι δε δείκνυσι μήτε εν τοις παρο'ξνσμοΊς τοίς εονσι μήτε αΰτίκα μελλουσιν ωφελελν τάς . αποστάσεις η τότε γενοιντο' μήτε εν τή ψύξει των ποδών, αλλά εν τή καταρρόπω νόσω. εν εκείνη γάρ ^ # ως εϊρηται εν τή θεραπευτική μεθόδω, ονχ ήκιστα δε εν τοίς περί κρίσεως ΰπομνήμασιν. αλλά ταΰτα είρήσθω μνήμης ένεκα, τοιαΰτην γάρ και τοσαύτην χρείαν 1. 1. II* in epid. 46. 2. Corr. κρίσιμοι pro χρήσιμοι. quibus urina cieatur*, ii ad colon, acribus illud medica- mentis erit calefaciendum; qua in re illud non eft igno- randum , cruda et incocta ad malos converti abfceflus, quod in caufa fuit ut praecedenti oratione dixerit, qua- lia indicent, in liac vero fcripferit, qualia profint; pro- pterea quod quae profunt eae judicationem afferre et fol- vere morbum poliunt, at quae nocent eae neque criticae funt neque morbum propellunt. Deinde veros modos adhibet, quibus fiant et ad bonum et ad malum termi- nentur. Praeterea docet, neque in ipfis accefiionibus, dum adfunt, neque 11 mox futurae fint, prodeflet abfcef- fus, fi tunc fiant; fed neque etiam in pedum frigore, verum quum morbus deorfum inclinat: in illo enim * * * * ut in libris qui funt de methodo medendi expofuimus nec minus etiam in libris de erilibus [544] haec fumus perfequuti. Sed haec ad aliquod memoriae lumen offerendum dicta fint nobis; tantam enim talemque Ed. Chart. ΥΙΙί. [544.] παρεχουσιν, ως μήτε εμε δίς γραφειν και τον φιλομα&ή πάλιν άναγινωσκειν τά αυτά όχνεΊσ&αι dei. Τοΐσιν1 εν τήσι περιόδοισιν παροξυσμοΐσι τά προσάρματα μη διδόναι, μηδε άναγκάζειν, άλλα άφαιρεειν των προ- ·&εσίων προ των κρισίθ)ν. *Εν τήδε τη λεξει περί των νοσονντων διαίτης διεξερ- χεται, όπερ αυτός iv τω περί διαίτης οξιών εδίδαξε καί ημείς ίν ταίς εις εκείνο το βιβλίον εξηγήσεσι τον άπαντα λόγον εξειργασάμε&α. λεγει δέ itai περί χρονιών τε και οξέων νοσημάτων* καί επί μεν των οξέων, εφ* ων η ακμή καν κρίσις εν τή πρώτη μελλει γενεσϋαι τετράδι, τής δυ- νάμεως ίσχνράς νπαρχονσης, επι ασιτίας παντελούς τούτους φυλάξομεν. ίσμεν γάρ εν2, εκάστω των νοσημάτων από 1. 1. I. aph. 4· 12. aph. 1, 11. 2· 1. I. aph. XI. afferunt utilitatem, ut neque me bis eadem fcribere, ne- que eum qui cupiditate fiudioque doctrinae trahatur legere iterum pigere ullo modo debeat. XII. In acceffionibus per circuitus repentinis neque cibos dare, neque cogere oportet, fed ante judicationes de appo- fitionibus auferre. Agit hoc loco de ratione victus aegrotorum, quam rem ipfe in libris de ratione victus in morbis aculis plane docuit, ac nos in commentariis in illos libro6 editis quid- quid ad eam rem pertineat, cumulate praeffitimus. Lo- quitur autem de longis acutisque morbis: atque in acutis quidem, quorum fiatus et judicatio intra primum quater- narium futura fit, modo vires robuftae fint, aegrum in perpetua inedia continebimus, exploratum enim habemus ΠΕΡΙ XTMS11S TllOMmiMA B. Ed. Chart. TIII. [ 544.] δνοίν σκοπόιν τό τής όλης διαίτης είδος λαμβάνεσ&αι, εκ τε τής μελλοΰσης του όλου νοσήματος1 ακμής καί τής του κάμνοντος δυνάμεως · εφ ών τε μή εξώτερον τής πρώτης εβδομάδος Ισχυράς ονσης τής δυνάμεως, άρκεσει μελικράτω μόνω χρήσασ&αι. μή ϋαρροΰντες δε τι] δυνάμεο πτισάνης χυλώ χρησόμεϋα, ώς δ° αν τις και τάς κατά μέρος προσ- φοράς ποιοιιο προσηκόντως,ζ εν τφδε το5 λόγοι διδάσκει, τούς παροξυσμούς άξιων φυλάττεσ&αι, ώς άν μήτ δντων ήδη μήτε οσον ούπω μελλόντων εσεσ&αι των παροξυσμών* δίδομεν τροφάς, αλλά παρακμαζόντων τε καί παυόμενων. όπως δ* αν τις μάλιστα δνναιτο προγινώσκειν την μελλου- σαν άκμήν, εν ή κρίσις γίνεται, κατά τό πρώτον περί των κρίσεων εϊρηται. νυν δε μόνον χρή είπειν οτι αύται αΐ νόσοι και τάς των παροξυσμών αναλογίας δηλώσουσι και τάς εαυτών γε καταστάσεις, οΐον εν μεν το7ς διαλείπουσιν οτι ό μεν τριταίος ταχνκρίσιμος, ό δ * άμφημερινός ότι χρόνιος, ο δε τεταρταίος ετι καί τούδε χρονιώτερος. εν δε 1. 1. I. aph. 4. 2. 1. I. aph. XI. 3. 1. I. aph. XII. in lingulis morbis totam victus rationis formam duobus e fcopis duci, tum ex futuro totius morbi ftatu tum ex viribus aegroti, in quibus vero judicatio primam liebdo- madem non iit fuperatura, ii vires iint validae, fola aqua mulfa uti fufliciet. Si vero non jam fatis viribus aegroti confidamus, ptifanae cremorem offeremus atque ut quis- piam accommodate poflit figillatim cibos dare, in hac oratione quoque declarat, quum monet cavendum effe ne quid in exacerbationibus demus, ut quum neque jam adfunt exacerbationes, neque jamjam funt futurae, cibum praebeamus, fed quum declinant ac delinunt. Ceterum quonam potiflimum modo futurum morbi itatum praeno- fcat, in quo judicatio fit, in primo de erilibus libro di- ctum eft, nunc vero id folum dicere convenit, a morbis ipfis declaratum iri et quam inter fe proportionem ferva- turae fint accefliones et quae fit ipforum conditio, ut in- ter febres intermittentes tertianam habere celerem judi- cationem, quotidianam vero longam*, quartanam longio- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [544-3 το7ς συνεχέσιν oi μέν καυσώδεις οξείς, οι δε τυφώδεις χρονιώτεροι. μέσοι <5* άμφο7ν oi ημιτριτα7οι. πώς d’ αν τις άπαντας τους πυρετούς τούτους εισβάλλοντας γνωρίζοι διά του δευτέρου των περί κρίσεων έπι πλεΊστον εϊρηται. καί μη χρη 1 μεταφέρειν εις τόνδε τον λόγον όσα καλώς iv άλλοις φϋάνει ,ηδη λελέχϋαι, ουδέ πολλάκις εν πολλαΐς περί τών αυτών πειρασ&αι λέγειν, διό επανέλΰώμεν προς την νυν προκειμένην ρησιν. η δίαιτα ούν εν τρισι κεφαλαιοις περιέχεται' εν τη ποσότητι και ποιότητι τών τροφών και τρόπω της χ ρήσεως. περί ποσού μέν αλλαχού διηλέχϋη, ώς εν τώ περί διαίτης οξέων και εν το7ς άφορισμο7ς) ώς όταν λέγη , τά αυξανόμενα πλείστην έχει την έμφυτον ΰέρ- μην9 πλείστης ούν δε7ται τροφής. έπειτα δε εν έκείνορ αΐ κοιλίαι χειμώνος και ?]ρος ϋερμόταται φύσει και ύπνοι μα- κρόιατοι. εν ταύτησιν ούν ,τησιν ώρησιν και τά προσάρ- ματα πλείω δοτέον. περί δε ποιου διεξέρχεται εν τωδε άφορισμω, όταν φησϊν, νγραϊ πάσαι δίαιται το7ς πυρεταί- 1. Corr. fortaife χζή μη άναφερειν. / t 4 rem; inter continuas ardentem elTe acutam; fumantes vero cum tumoris fuccenii copia diuturniores, medias inter has efle femitertianas. Quomodo autem has febres omnes in prima cognofcere invaiione quispiam poflit nos in fecundo de erilibus copiofiflime docuimus; non eft au- tem opportunum ut quae jam aliis in locis recte dixi- mus huc transferamus et de eadem re loqui plerisque locis faepe conemur; quocirca ad fententiam nobis propo- fitam redeamus. Itaque victus ratio ad tria capita potif- 'limum redigitur; ut quanta, ut qualia, ut quomodo des intelligas; quantum vero fit dandum alibi eft declaratum, ut in libris de ratione victus in morbis acutis et item in aphorifmis, ut quum ait: ijui augentur, plurimum na- tivi caloris habent; itaque plurimi alimenti indigent. ltemque in illo loco : ventres hieme et vere funt natura calidiffimi et fomni longiffimi. Quamobrem his tempori- bus plura quoque alimenta danda funt, de qualitate au- tem diiferuit in aphorifmo, cujus initium eft: humidae Ed. Chart. VIH. [544.] νονοί ξυμφερεί. τελευιαίον δΐ περί τρόπου εν εχείνω. και οΤσιν άπαξ ή δϊς και πλείω ή ελάσσω καί κατά μέρος, δο■* τεον δε το καί τη ώρα χαι τή χώρα χαι τή ηλικία καί τω ε&ει χαι πάλιν εν τω έξης, ετι δε χαι άλλω, όνπερ εαυ- τόν είναι λόγομεν τη προκειμένη ρήσει, πλήν επί1 μιας η δ όο λεξεων. ε/ει γάρ όντως* εν το7ς περιόδοισο τοίσι παρο- ‘ξννομενοισι μηδέν διδόναο, μηδε άναγκάζειν, άλλ' άφαιρε’ειν των προσ&εσίων προ των κρίσεων* εν μεν ουν' τοίς νοσή- μασι τοίς τάξει είσβάλλονσιν, οΐόν τε εστι γνώναι εκ των αυτών παροξυσμών τους καιρούς τών μερικών τροφών, εΐ δε τινες παροξΰνοιντο μεν εν τοίς νόσοις, ου μην κατά περιόδους, μήτε τεταγμενως επ' εκείνων ούκ εύκαιρον, αλλά και ίσως αδύνατον εύρίσκειν τον ίδιον καιρόν τών σιτίων. εν δε ταίς κατά περιόδους καί τεταγμενως άπαντητάσαις χρή φυλάιτειν, ώς είπομεν, τάς άρχάς όπως μή , ώς εν τη εμπροσ&εν ρήσει είπεν αυτός, ήδη γεγονότος , μήτε αντίκα 1* Corr. έπΐ pro iv. diaetae omnes febricitantibus profunt. Denique vero de modo egit in illo: quibus femel aut iterum aut plura aut pauciora et particulatim ; dandum vero efi etiam aliquid tempori, regioni, aetati et confuetudini; tum in eo qui hunc aphorifmum deinceps excipit et item in alio quem efle eundem cum eo, qui nunc eft in manibus, affirma- mus , niH quod in uno aut duobus verbis differt, iic enim fe habet: qui per circuitus exacerbantur, nihil dare nec cogere, fed detrahere de his quae offeruntur ante judica- tiones oportet. In morbis autem qui ordine quodam in- vadunt, ex ipfis exacerbationibus, quo praecipue tempore dare cibum conveniat, cognofcere poterimus; at fi accef- fiones quidem fiant, non tamen fiatis circuitibus, neque ordine fervato, in iis vix aut ne vix quidem verum et accommodatum cibi offerendi tempus inveniri poteft; in ' iis vero quae per circuitum redeunt ordinemque fervant, vitare oportet, ut diximus, ne in principio demus; quo, ne, ficut in oratione fuperiore ipfe cenfuit, jam praefente Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [544. J γενησομενον την τροφήν δωμεν. το δε προ των χρισίων λέγει, ΐΐ την μέλλον σαν εσεσ&αι χρίσιν1 υπονοούμεν. η χαι δυναται σημαίνείν προ των άχμών. επειδή εν ταίς άχμαΐς είώ&ασιν ai χρίσεις γίνεϋΰαι' οπερ εν ιοΊς περί χρίσεως έχει δεδειγμένον. εν μεν ουν τη παρακμή λυσιτελές εστι τρέφειν χαι ασφαλές. Τα χρινόμενα χαί τα χεχριμενα άπάρτι μη χινεειν, μήτε νεωτεροποιεειν, μήτε φαρμαχίησιν, μίμε άλλοις ερε- ϋισμόισιν, άλλα εάν. Καλώς είρηται προς ‘/πποχράτονς, άρ/ομένων των νό- σων ην τι δοχέει χινεειν, χίνει. άχμαζουσών δε ησυχίαν έχειν βέλτιόν εστι, διότι περί τάς άρχάς xal τά τέλη πάντα τά συμπτώματα άσϋενέστερα. περί δε τάς άχμάς ισχυρό- τερα χαι περί τάς άχμάς η χρίσις σχεδόν γίνεται, ο&εν δη- 1, Corr. κρίοιν pro κρίνον. neve mox futura acceflione aegrum alamus. Dixit autem ante judicationes, ii futuram elfe judicationem fufpicemur. Yel poteft etiam intelligi perinde ac fi dixiflet, ante fla- tum : liquidem judicationes in ftatu morbi fieri folent, quod in libris de crifibus demonftratum eft. Erit igitur accommodatum et tutum, aegros in morbi declinatione alere. XIII. Quae judicantur et judicata funt integre, neque movere, neque innovare, five medicamentis, five aliis irritamen- tis, fed finere oportet. Eit ab Hippocrate haec pronunciata lententia , inci- pientibus morbis, fi quid movendum videtur, move; vigen- tibus vero praefiat quiefcere, propterea quod omnia fym- ptomata circa principia et fines imbecilliora funt; circa ftatum, valentiora; ac circa itatum judicatio fere fit. Unde Ed. Chart. ΥΠΙ. [544. 545.] λόν εστι μηδέν κινητέ'ον μήτε νεον ποιητεον, εί γάρ ταραχή τις γενηται και μεγας αγών εν τη κρίσει, επεται και την φύσιν κεκμηκυΊαν είναι και μη φερειν δύνασθαι τα βοηθή- ματα και τά φάρμακα και τους ερεθισμούς, όταν ούν ακρι- βώς η κρίσις γίνεται, εάν χρη τη φύσει παν το εργον, ϊνα μη ποιων τι εμποδίζεις μάλλον η βαρύνεις η καί ερεθίσεις προς άμετρον κενωσιν καί οντω τον κάμνοντα άποκτείνεις, όταν ονν προύκειτο σοι το νπαγωγόν φάρμακον δούναι, φύ- λαττε τούς των παροξυσμών τε καί εισβολών καιρούς· ετι δε καί τούς τών κρίσιμων ημερών· καί γάρ η τού φαρμάκου δύναμις φθείρεται, τών χυμών άνω1 ρεποντων «αι εις τουν- αντίον , εί χρη την κενωσιν εργάζεσθαι. εί δε χρεία επά- γει την κενωσιν κατά τούς τών παροξυσμών καιρούς, διά τών άνω μελών κενωτεον, ως διά αιμορραγίας η εμετών η τών τοιοντων * πανομενου δε τού παροξυσμού, διά τών κάτω, οΐον δι ούρων η καί δι έδρας η καί τών τοιούτων, 1. in margine ϊσο)ς additur. planum eft, nihil movendum nihilque innovandum; ii enim in judicatione quaedam fit turbatio magnaque con- certatio efle folet, certe fequitur, ut natura labore con- flictata neque remedia neque medicamenta neque irrita- menta ferre queat. Itaque quum fit judicatio, totum ne- , gotium eft naturaG committendum, ut ne tu quidpiam molitus magis praegraves aut ad immoderatam evacuatio- nem irrites atque ita aegroto mortem afferas. Quum igi- tur tibi fit propofitum medicamentum dare, quod alvum fubducat, cave ne id facias in morbi exacerbationibus atque invafionibus et diebus iis in quibus fieri judicatio- nes folent J vis enim medicamenti corrumpitur, quod forte humores furfum vergant et contra quam ut fieri evacua- tionem oporteat. Si vero neceifitas urgeat, ut vacuare cogaris in exacerbatione, tum fcito per fuperiores par- tes efle evacuandam, ut per (anguinis profluvium aut vo- mitum aut quid hujusmodi; quum vero [545] exacerbatio defierit, tum per inferiora evacuabis, ut per urinam aut Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [545.] ο'ς αν βελτιον είναι φαίνηται. ταντό τούτο συμβουλεύει ποιητεον επι τη χρίσει, μάλιστα di εάν η νόσος η κεκρι- μενη άπαρτι, τοντεστιν άπηρτισμενως, ώσπερ και εν το! δεντερω περί διαίτης τη φωνή κεχρηται 'Ιπποκράτης, iv di το7ς άφορισμοις άρτίως1 εϊπεν, οπερ ενταύ&α άπαρτι γεγραφε' σημαίνει γάρ άπηρτισμενως, ως δίπον, και όλοκλη- ρως και άνδλλδιπώς και τδλδίως, ii γουν γεγονε τελεία κρί- σις η γίνεται, κελεύει ημάς τη φύσει το παν επίτρεπαν καί'μηδέν αντούς νεωτεροποιείν » εάν di μη άπαρτι, τον τε- στ ιν ελλειπώς, κρίνεται, το λειπόν αυτούς προσιι&ΐναι, και γάρ εί τόνδε τον τρόπον γεγραφεν iv το7ς άφορισμο7ς και άντι2 τού άρτίως τό άπαρτι η ιό τελείως λελεχε, μηδεμία είη άπορια παρά το7ς εξηγηταίς περί του σημαινομενου τον άρτίως, βούλονται γάρ τινες τό άρτίως εν άρτίαις ημε~ ραις σημαίνειν, οπερ ούκ άλη&ε'ς, ώσπερ κατ εκείνον τον τόπον δείκνυται. 1. 1. y, aph. XX, 2. manus fecunda in margine εΐ. per fedem et ejusmodi loca, quemadmodum efle accom- modatius videbitur. Idem eiTe poft judicationem facien- dum monet, praefertim H morbus judicatus fit άπαρτι, hoc eft perfecte, in quam fignificalionem ufus eodem ad- verbio eit Hippocrates in fecundo de ratione victus in morbis acutis. Sed quod hic ait άπαρτι, in apborifmis dixit άρτίως, hoc eit perfecte. Significat enim perfecte, ut dixi, et integre et non diminute et abfolute. Quare fi. perfecta judicatio fit. facta aut fiat, jubet ut totum ne- gotium naturae permittamus ac nos nihil novi moliamur. Si vero non integre, fed diminute fiat judicatio, monet ut quod reflat nos faciamus. Etenim II in aphorifmis pro verbo άρτίως , hoc eit nuper , fcriptum efiet άπαρτι aut integre et perfecte, certe nullus fcrupulus injectus effiet in animis interpretum de verbi άρτίως fignificatione con- troverfanlibus. Quidam enim volunt άρτίως fignificare in diebus άρτίαις, hoc efi: paribus, quod minime verum ell, quemadmodum eo ipfo in loco a nobis explicatur. ΠΕΡΙ ΧΤΜίίΙΝ TUOMJSHMA Β. Ed. Chart. Vili. [ 545.] ιδ'. Τα κρίνοντα επί τό βελτιον μη αυτίκα επιφαίνεσ&αι. Το αυτίκα σημαίνει νυν εν άρχή * αρχήν δε νόσου άκουειν χρή τον χρόνον εκείνον όλον, εν ω μηδεπω πεψεως εστι γνωρίσματα. είρηται γάρ εν τω πρωτφ περί κρίσεων περί της σημασίας ταυτής, διαιρούμενοι γάρ τους καιρούς των νοσημάτων λεγομεν αυτά ε'ξ αρχής καί άναβάσεως καί ακμής καί παρακμής αυγκείσϋαι. άλλα κριϋήναι εν άρχή ουδεν δΰναται > καί γεγραπται περί τούτον ίκανως εν το7ς περί κρίσεων, εξ εκείνων ουν μαν&ανειω τις τον ολον περί τούτων λόγον, εγω γάρ ου βούλομαι άπαντα μακρότερον οντα η ως νυν διελ&ειν εν&άδε μεταφερειν. τούτο δε μό- νον λε'ξω ότι, επειδή ή φνσις επάγηται προς την εκκρισιν, αξιόλογος εν τω σωματι γίνεται ταραχή, δι ών πολλά φαί- νεται συμπτώματα μετά των τής πεψεως σημείων σαφεστα- XIV. Indicantia in melius non fiatim appareant. Quod ait itatim, fignificat hoc loco idem quod in principio; morbi porro principium intelligo totum illud tempus, in quo nondum funt ligna concoctionis, hac au- tem de fignificatione dictum eft a nobis alio in loco. Quum enim morborum tempora divideremus, morbos ipfos ex principio, incremento, flatu declinationeque con- flare affirmavimus, fed judicari in principio nullus potefl, hacque de re in libris de erilibus efl a nobis abunde con- fcriptum, quare quidquid ad hanc rem pertinet, ex illis libris qui velit perdifcat: ego enim totam illam difputa- tionem, utpote quae longior iit, quam ut eam nunc per- fequar, huc transferre nequaquam .volo, fed hoc folum memorabo, poftquam natura ad excretionem impellitur, perLurbationem quqndam notabilem in corpore excitari quae caufam afferat, ut multa fymptomata cum manife- CALENUS TOM. XVI. R Ed. Chart. YIII. [545.] ^ \ των. μη εξαπατάτώ^ δέ σε τά σημεία της πέψεως ηγούμενον είνεχο κριτικά, τά γαρ κρίσιμα ου παραχρημα έπιφαίνονται, τουτέστι κατά την αρχήν τού νοσήματος, άει δε ού ταυτά τά της πέψεως καί της κρίσεως γνωρίσματα. το7ς μεν γφρ ούκ έγχωρεϊ το μη ού κρίσιν τινά πάνιως η άγαθήν η κα- κήν ποιησασθαι. τά δε της πέψεως σημεία σωθησεσ&αι μεν δηλοί τον άνθρωπον, ού μέντοι γε κριθήσεσθαι πάν- τως. δνναταί γάρ εν χρόνω πλείονι κατά βραχύ το νόσημα πεπτόμενον επϊ την παντελή λύσιν άφικέσθαι, πως δε διε- νηνοχε τά κρίσιμα συμπτώματα των της πέψεως σημείων, εν τώ πρώτω περί κρίσεων είρηται, ένθα καί της τελείας πέψεως καί μη τελείας είπομεν σημεία, την γάρ τελείαν είναι πέψιν όταν νφίσταταί τι ί.ευκόν τε καί λείον καί ομαλόν καί συνεχές * την δέ άμυδράν πέψιν, όταν έ'ξ υδατώδους ούρου με- τρίως νπωχρον γένηται. πέψεως μεν δη σημεία ούκ εστίν ότεΧ κακώς επιφαίνηται' τά κρίσιμα δε έστιν οτε κακώς επιφαί- 1. Corr. οτε pro ούτε. iliflimis concoctionis lignis appareant· Sed cave ne ligna concoctionis te fallant, quod ea efle judicationis ligna pu- tes; propterea quod quae judicationis funt non ffatim, hoc eft non in morbi principio apparent nec funt eaedem judicationis et concoctionis notae, neque enim ufu venit, quin illae omnino %*ei bonam vel malam judicationem faciant; at ligna concoctionis falutem quidem hominis oftendunt, non tamen per judicationem omnino fervatum iri aegrotum declarant, propterea quod poliit morbus lon- giore tractu temporis paulatim concoctus ad perfectam folutionem devenire; ceterum quomodo fymptomata judi- cationis a lignis concoctionis differant, in primo de erili- bus aperuimus, quo in loco perfectae et non perfectae concoctionis ligna declaravimus. Etenim et perfectam efle concoctionem docui, quum in urinis fubfidet quid album, laeve, aequale et continuum, non perfectam vero, quum urina ex aquofa modice fubpallida iit facta. Ac ligna quidem concoctionis nunquam male apparent, judi- ΠΕΡΙ XTMSIN tnOMJSHMA ΙΕ Ed. Chart. ΥΠΙ. [545.] V νηται, ουτδ γάρ iv τα7ς άναβάσδσιν οντδ tv τα7ς αρχα7& άλλ’ h ταΊς άκμαλς δπιφαίνισ&αι δδ7. οντδ ονν ίδρώτδς (πολλάκις γαρ δδΐ τά χρησιμώτατα λόγδίν) οντδ δ'μδτοι καί διαχωρήματα γαστρδς, οντδ παρωτίδας, ούτε αιμορραγία$ κατά την αρχήν καί αντίκα δπιφανδϊσαι, Ακρινόν ποτί νόσημα, ταντί μίν ονν ήδη και ως αίτια πιστδύουσιν οι άνθρωποι τάς νόσους άηαλλάττδιν, τά δ* ως σημδ7α τού- των δηλωτικά παραφροσΰναι τδ δίσι και αγρυπνίαν και κώ- ματα καί άλγήματα και δάκρυα και δύσπνοια και άλλα πολλά τοιαΰτα άπδρ χωρίς των τής πδψδως σημδίων Ιπι- φανΐντα κακίστων διαθίσδών ίσιι γνωρίσματα, άπαντα μίν ονν ταυια , τά τδ ως αίτια τά τδ ω£ σημδ7α κρίσιμα, μή αυτίκα φαινδ'σθω t τουτιστι μη κατά τον πρώτον και- ρόν του νοσήματος, τότδ γάρ δί qaivono, ου καλώς, α’/Ιλα κακώς Ιπι^αίνδται, τά δδ την πδψιν δηλοΰντα* σημεία^ 1. y, de erilibus ΥΠ, cationis vero quandoque male apparent eaque non tn principiis, non in excrementis, fed in flatibus debent apparere; quare neque fudores, faepe enim iteranda funt ea, ex quibus fummus ferri fructus poteft, neque vomi-· tus, neque alvi excrementa, neque parotides, neque fan- guinis profluvia, quae in principio ftatimque apparuerint, morbum unquam judicarunt, atque ab his quidem velut a caufls expelli morbos homines credunt; pro lignis vero, quibus haec indicentur, putant dementias, vigilias, graves fopores, dolores, lacrimas, refpirandi difficultates aliaque hujus generis permulta, quae fl absque fignis coctionis appareant, notae peflimarum affectionum cen- fentur. Verum haec omnia et quae tanquam caufae et quae tanquam figna judicationis funt, ne ftatim , hoc eft in primo tempore morbi appareant, ii enim tunc appa~ rebunt, profecto non boni quid, fed mali indicabunt, at quae concoctionem.^ fignificant, etiamfi in prima primae R 2 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [545.] ei καί κατά την ώραν πρώτην εύ&υς φαινοιτο του πρώτου παροξυσμού προς τα καλόν κάγα&όν άναφέρηται. f \ ιε. Tlinova φαρμακείων και κινέειν μη ωμά, μηδε εν άρχζσιν, ει1 μη όργα * τα δε πολλά ου γε όργα. Μετά την των σημείων κριτικών τε και πεπτικών διή· γησιν περί φαρμακίας ακολούθως διαλέγεται* και διδάσκει ημάς άριστος ιατρός την των φαρμάκων χρήσιν επί τοΊς χυμο7ς πεττομένους είναι έπιτηδείαν, επι ώμο7ς2 δε μη} πλήν όργάν αυτούς αίσ&ανόμε&α. το μεν δη όργφν κυρίως μεν εί&ισται λέγεσ&αι επι των ζώων των επειγομένων χρή- σ&αι συνουσία. μετενήνεκται δε νυν επί τα κάτεπέίγοντα καί κινούμενα ταχέως νοσήματα καί μάλιστα επειδάν έρε&ί- ζηταί πως ή τού κάμνοντος α'ίσ&ησις ύπδ των υγρών τε καί πνευμάτων άτάκτου κινήσεως. επϊ γάρ τούτων (Ιόνον εύλό- 1, Corr. εί pro ή. 2. de crifibus IX. acceflionis hora appareant, certe ea erunt aequi et boni confulenda* XV. Concocta purgare ac movere oportet, non cruda; necjue in principiis, nifi turgeant ; multa autem non turgent. ExpoGtis iis ignis, quae concoctionem judicationem- que futuram indicant, de medicamentis propinandis dein- ceps difTerit, ac nos optimus medicus docet, ufum medi- camentorum eiTe ad concoctos humores accommodatum, ad crudos non item; niii turgere eos fentiamus, ac ver- bum quidem turgendi proprie dici de animantibus folet, quae ad rerum venerearum ufum impelluntur, nunc vero efi; ad eos translatum morbos qui properant celeri- terque moventur; praecipue autem quum fenfus aegroti hominis ab inordinata humorum fpiritusque agitatione quodammodo irritantur; quo fane cafu tantummodo quis- Ed. Chart. VIII. [545. ] , γως αν τις χρήσαιτο της φαρμακίας κατ άρχας, σύμμαχον εχων ίις το της ολκής ινπετεστερον την. των πλεοναζοντων χυμών καί υγρών χίνησιν, οίς τα γε προς τω τελεως υπαρ- χειν άπεπτα, τά μόνιμόν τε και εδραίον ιχοντα χαλεπώς νπακουειν τα7ς όλκα7ς των καθαιρόντων φάρμακων. προει- πών γάρ ως πεπονα χρη φαρμακενειν, νπήνεγκε μη ωμα μηδ' iv άρχήσι, δηλών της αρχής ουσης ωμόν τό νόσημα καί άπιπτον νπάρχειν, ως επί το πολύ. εάν1 μεν γαρ tv τω σώματι τό μεν αΐμα τό χρηστόν ολίγον, οι δε ωμοί χυ- μοί πάμηολλοι, μήτε φλεβοτομε7ν χρη μήτε καθαίρειν μήτε γυμνάζειν, άλλα μήτε κινιΐν ολως μήτε λουειν. ai μεν γάρ φλεβοτομίαι τό μεν χρηστόν εκκενοδσι, το δε μοχθη- ρόν , υπέρ εν τα7ς πρώταις μάλιστα φλεψι τα7ς καθ ήπαρ καί το μεσάραιον άθροίζεται, προς ολον επισπώνται το σώμα, καθάρσεις δε επί των τοιοντων στρόφους τε και δηξεις εργάζονται, άλλα και τα7ς λειποψνχίαις συν τω μή κενονν άξιολόγως. οι χυμοί γαρ ωμοί παντες αργοί τε και 1. de tuenda fanitate V. piam in principio medicamentis convenientes rationi et accommodate utetur; quippe qui motum humorum ac fuccorum in corpore redundantium ad facilius attrahen- dum adjuvantem habeat, quod ea quae ex toto incocta funt, Habilia infixaque fint, ideoque vix et difficulter trahi a medicamentis purgantibus queant ·, quumque prae- dixiffiet, concocta medicari oportet, intulit, non cruda, neque in principiis; ut quum principium eft, crudum et incoctum morbum plerumque eiTe declararet. Quum enim in corpore fanguinis probi exigua iit copia et crudi humores fint admodum multi, tum nec venam fecare nec purgare nec exercere hominem oportet; imo vero neque movere penitus, neque lavare convenit. Si quidem ve- nae fectiones probum fanguinem evacuant et pravum, qui in primis potifiimum venis quae in jecore et lactibus funt colligitur, in totum cornis attrahunt; purgatio vero in iis et tormina et morius creat, itemque animi defe- ctiones, adde quod nec quidpiam notabile educit, quo(j! Ed. Chart. VIII, [545. 546·] δυσκίνητοι διά το πάχος τ( καί την ψυχρότητα καί εμ~ φράττονσιν άπάσας τάς στενάς οδούς, δι ών χρή το κενού- μενον εν ταΐς καϋάρσεσιν επί την γαστέρα παραγίνεσ&αι. και διά ταντην την αιτίαν ούτε αυτοί κενούνται καί τούς άλλους εμποδίζουσι. δοτεον ούν αύτοίς πρότερον εδεσματά τε καί ποτά καί φάρμακα λεπτννονια καί 4εμνοντα καί κά- τεργαζόμενα τό πάχος των χυμών άνευ τού ΰερμαίνειν επι- φανώς. ον μην άλλά ητις τό απόστημα τού πιχροχόλου χυμού εκγονον η φλεγματικού1 εχει, παραφυλάντειν δει την μείωσιν την διά φαρμάκων γενομενην. εί δε εν τη όίρη πάνυ ΰερμη τό της πλευράς απόστημα εκ τού αίματος σν- στη2 καί 6 επικρατών εν τω σώματι χολώδης χυμός ε'ίη> πάντως κωλντεον. ό γάρ αιματώδης χυμός εις χολήν τρε- πεται, οπερ γνωρίζεται,' επειδή 6 κάμνων επί τη τού αί- ματος πτύσει τό χολώδες πτνελον εκπεμπει· ενίοτε di και τό τον προσώπου ερευϋος3 ταΰτό τούτο ενδεικνυται} ως i· Corr. mavult μελαγχόλιχου, 2. Corr, άΐματοξ ουστη pro αΐμα to&it 3. Corr. ϊςτν&ος pro ίζέφ&ως, crudi omnes humores, pigri et ad motum inepti propter craiHtudinem frigiditatemque fint, omnesque vias an- guftas obftruant, per quas id quod purgando evacuetur comportari ad ventrem' £546] oporteat; ex quo iit ut neque ipH educantur et alios, ne evacuentur, impediant; quocirca ita aifectis efculenta, pocuientd ac medicamenta danda funt quae fine infigni caliditate craflitudinem hu- morum extenuent, incidant atque conficiant; quamquam fi quis abfcefius urgeatur, qui ab humore biliofo aut me- lancholico aut etiam pituitofo exortus fit, vitare debet, ne humorem medicamento purgante diminuat, itemque quum anni tempus admodum calidum fit Sbfceflusque co- llas obfideat, qui ex fanguine confiet, isque humor qui exfuperat in corpore fit biliofus , tunc omnino cavendum efti humor enim fanguineus in bilem vertitur, id quod cognofciitur ex eo quod aegrotus poft fanguinis fputum rejicere biliofum fputum foleat, 'hoc idem faciei rubor interdum indicat, ficut alia quoque fignificant; ceterum Ed. Chart. VIII. [ 546.], xat τα άλλα πολλά, ini di τών ωμών παντάπασιν ίύλαβη- tiov, ninovct μίν ούν φαρμαχίύιιν χαλώς άξιοι 'Ιπποχρά- της, μη ωμά μηδ{ iv άρχαις, «/* μί} opya, τοντέστι μη προς ί'χχρισιν ιπάγοιτο η χίνησις χαι μηπω μηδΐμίαν έχον-» σα προς ev μέρος ίδραίάν ροπήν τί χαί2 στάσίν, αλλα τους χυμούς3 άχουσα iv χινήαη χαι φορά χαι ρνσα. πίρι di τησδί της ρήσεως χαί iv τώ πρώτω των άφορισμών, ώσπ*ρ xal πιρι της ιχομένης ρη&ήσίτνι y χαίτοι ye iv τιόν των άνιιγράφων χατά τούς άφορισμοις μη γίγραμμένης, την di i φέξης ηδη άνωϋιν διήλ&ομιν * ϊχιι γάρ ούτως· ιστ. "Λς det uyeiv> οπη άν μάλιστα ρέηη, διά τών ξνμφιρόντων χωρίων ταύτη ayeiv, Ε’ίρηται iv τω πρώτος νπομνηματι χατ άρχάς πeρi τών χωρίων ταίς xevdoeai σvμφ^ρόvτωv ώς ιστϊ %ά τε iv- 1. Corr, ei pro η, 2. χ«τ« τόπους III. 3. Corr. χυμούς, r. ,tJ,^r.r ·., ; .,· ,.r, 1 -1 Λ,ν'·· in crudis omnino abftinendum a purgatione eft. Recte igitur cenfet Hippocrates medicari oportere concocta et non cruda, neque in principiis, nili turgeant * hoc eft nili motus ad ex cretionem ipfa concitet, neque ad unam partem adhuc ullam firmam inclinationem ac Rationem habeat, fed humores ita contineat, ut moveantur, feran- tur et fluant. Ceterum de liac lententia in primi apho- rifmorum libro, ficut etiam de ea quae deinceps fequitur agetur, quamvis in quibusdam exemplaribus aphorifmbruwi non reperiantur. De ea vero quae fequitur jam fuprfc loquuti fumus, ea autem eft hujusmodi. XVI. Quae ducere oportet, quo maxime repant,. eo per loca conpenientia ducenda funt. / In primo commentario, quum de locis ad evacuatio- nem peragendam accommodatis loqueremus, inteftina, ve- Ed. Chart. VIII. [546.] « >, τέρα και κύστις και μήτρα και το παν δέρμα και δ στόμα- χος και υπερώα και ρ7νες. όταν ουν ή φορά των χυμών κάτω ρέπφ ή προς τα έντερα ήκΐ], τότε διά της έδρας δε7 κενουσ&αι. όταν δέ προς την κύστιν διά των ουρητικών ώς και διά μήτρας εν γυναιξι διά11 των καταμηνιων και διά ιδρώτων κατά το δέρμα και διά εμέ των, ειζ φορά άνα) ρέ- πει, και τοντό γε διά στομάχου, όταν δε τον εγκέφαλον εκκα&αίρομεν, διά υπερώαν και διά ρινών εν τα7ς αιμορ- ραγ/αις. ιστέον δε ότι # * νυν συμβουλεύει ά μίμε κρίνονται μήτε κέκριται άρτέως * ταυτα γάρ άγειν δε7, όπη άν ή φνσις ρέπγ * και σκοπε7σ&αι, ϊνα μή εις τά ασύμφορα • χωρία ή ροπή γένηται των λνπούντων χυμών, τότε γάρ μή μόνον άγειν και τή φύσει συνεργε7ν} αλλά και κωλύειν καί άντισπαν χρή. 1p Corr. probat ntqC. %, Corr. el pro ή. ficam, uterum, cutem univerfam, ftomachum, palatum naresque memoravimus. Quum igitur humores deorfum vergant, fi ad inteftina tendant, tunc evacuatio erit per fedem facienda, quum vero ad veficam vergant, tum per ea, quibus urina provocatur, ut in menftruis mulierum purgationibus per uterum evacuandum efl; per fudorem fi ad cutem repant et per vomitum, ii furfum ferantur; ac tunc quidem per ftomachum, ut quum cerebrum expur- gamus per palatum, ac per nares in fanguinis profluvio. Illud autem fciendum eft, nunc nobis hoc confilii dari, ducenda ea quae neque judicantur, neque nuper judicata funt; quae quidem eo ducenda funt quo natura vergat, ac videndum efle diligenter, ne inclinatio humorum noxio- rum in loca minus opportuna fiat; quo fane tempore tantum abeft, ut ducere et naturam adjuvare debeamus, ut etiam prohibere ac revellere humores oporteat. Ed. Chart. VIII. [ 546.] 1 Τά χωρεοντα μη τω πλη&ει τεχμαιρεσ&αι, άλλ* Έως άν χω- ρεη, οΐα dei καί φερτ\ ενφόρως, οκού de dei γυώσαι η λειπο&υμησαι, Έως άν τούτο ποίησης, επ άλλα ρεψαι1 η 'ξηρηναι η νγρηναι η άντισιτάσαι, ουνεκα τοΰιο ποιεε- ται, ην εξαρκεη ο νοσεων. 9Εν πάσαις ταΐς κενώσεσιν, ως ηδη άνωϋεν εΊρηταε^ χριτηριόν εστιν η ευφορία, ei γάρ και πλη&ος πολύ εκκε- νονται, J de κάμνων κουφότερος εαυτόν ού γίνεται και μ?] φερει εύφόρως, πρόδηλόν εστιν ότι ούτε τό λειπόν ούτε τό πλεονάζον, αλλά τό κατά φύσιν εκκρίνειαι καί η δίναμις καταλύεται. συμβουλεύει γούν μη τη των κενονμενων πο- σότητι προσεχειν τον νουν, αλλά αύτο7ς τοΊς κενουμενοις, ην qTu δει κενουνται, καί τη ευφορία, καί τούτο είτε της φυσεως αυτής εκκα&αιρούσης τό σώμα ειΦ’ ημώνζ δον των τό φαρ- ί· Corr· ρέφαι pro ρινααι, 2· Corr. εϊ&* ημών pro η Φυμόν, XVII. Quae prodeunt haud multitudine aefiimanda funt; fed, quamdiu prodeant, cjualia oportet et aeger facile ferat. Ubi vero debilitare aut animi defectionem inducere oportet, donec id effeceris, cujus caufa hoc fit, alio vertere aut ficcare aut humectare aut revellere, fi fuf- ficere aeger poffit. In omni genere evacuationum, ut jam antea monui-^ mus, judicandi ratio ducitur a tolerandi facilitate. Si enim magna vis atque copia evacuetur et tamen aegrotus fe levari non perfentifcit, neque facile fert; plane con- flat, neque quod noxium eit, neque quod redundat, fed < quod naturae accommodatum eil, evacuari ac vires dif- folvi; quocirca corifulit, ne copiae eorum quae evacuan- tur animum adhibeamus , fed iis ipiis quae excernuntur, utrum qualia oportet excernantur et tolerandi facilitatem attendamus, idque elfe obfervandum, live natura corpus 200 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙ2 ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΰΤΣ Ed. Chart. VIII. [546.] μακον των λυπούντων χυμών η χενωσις γίγνοιτο* οπουΧ δε χρη ιχτνλίνεσ&αι η μέχρι λειπο&νμίας εχκενούν, τούτο π οίησης, εως αν τούτο γενητ αι, οπερ ε&ελεις, εξεση δε εν τωδε χαίρω η ρεψαι η ξηρηναι η άντισπάσαι, εως αν 6 κάμνων εξαρκεστ], επειδή γάρ πολλαχώς λειποψυχία γί- νεται, ’ίσΰι μοι2, νυν λειπο&νμίαν εϊρησ&αι την επί ijj με· γάλη κενώσει γινομενην, ης3 μεγάλη χρεία εστϊν εν το7ς σννεχεσι πυρετοις, ώς εν τύ] ϋεραπευιικη με&όδω δεδει- κται. και επϊ των μεγίστων φλεγμονών και εν ταις ισχύ- ροτάταις όδύναις χρη μεντοι διορίσαι, πότερον τούτο φλε- βοτομία ήτοι καΰάρσει ποιητεον. τούς δε διορισμούς εχεις σαφώς εν τω περί φλεβοτομίας. αντίκα δε εν τφ κοπώ, δν φλεγμονώδη καλούμεν, εί4 μη τις φϋάσας άποχεει τού αϊματος, αντίκα πυρετός σφοδρότατος άπτεται. και γάρ ούν και Φερμότατόν εστι το των κόπων τοιοντων αΐμα και πλείστης αυτού δέοντα5 της κενώσεως, ά πάντες σχεδόν 1. 1. IV. in VI. epid. ΧΠ. 2. Corr. ϊο&ι μοι pro ίστη μη. 3· Corr. ης pro εις, 4. 1. IV. de fanit. tuend. 5. in margine expurget, live nos medicamentum purgans demus, ac mo- lefti humores evacuentur. Ubi vero debilitare et ad animi defectionem ufque evacuare opus eft, id faciendum erit ufque dum id iis confequutus, quod voles, quo fane tem- pore tibi licebit aut alio vertere aut ficcare aut humectare aut revellere, donec aeger fufficiat. Quoniam autem mul- tis modis animi defectio fieri folet, fcito nunc intelligi defectionem eam oportere, quae ex magna evacuatione fit. Cujus in febribus continentibus ufus eft maximus, ut in methodo medendi demonftravimus, itemque in maximis inflammationibus et doloribus vehementillimis, adhibenda tamen diftinctio eft, utrum hoc venae fectione an pur- gatione faciendum efle videatur; habes autem diftinctiones in libro de venae fectione perfpicue explicatas. Jam vero in ea laflitudine, quam inflammationis fpeciem praeferre dicimus, nili quis detractione fanguinis malo prius occur- rat, vehementiffima febris ftatim accendetur: nam et fan- guis in hujusmodi laflitudinibus calidiflimus eft et omnes Ed. Chart. TUI. [546.], oi1 καιαλειφθεντες αυτοί καί ol πολλοί di αυτών πυρετ- τονσι, καν άποχέεις του αίματος. οθεν ου προσήκει ολί- γον άφελε7*/, αλλά διά ταχιών εκκενούν καί μέχρι* λειποθυ- μιας άγειν, ει μηδέν ετερον κωλύη.2 ει δε δις άφελε7ν εν ήμερα μια εθελεις, πρότερον μεν ονν οΰτω κενώσεις, ως μη λειποθνμήσαι τον κάμνοντα. δεύτερον δε μη φοβηθήση λειποιμνχιαν, εί μεν προτέρα κενώσει καταλυθείη, ονκ αν οΐόν τε εϊη την δεντεραν ύπομενειν. περί δε πυρετόν δια- καεστάτου ονκ εστι μηκπνειν εν τωδε, επεί λελεκται ήδη εν τω ενάτω της θεραπευτικής μεθόδου, πώς ονκ εστιν ευρε7ν μείζον βοήθημα τού μέχρι λειποθνμίας εκκενώσαι, ον τω καί εν τα7ς ισχνροτάταις όδύναις. προσεχειν δε δει τον νουν αεί τή δυνάμει τού νοσοϋντος, οπερ αυτός εϊπεν, ήν εξαρκετ} δ νοσύων, ώς είναι δύο γνωρίσματα την εύφο- vel δέονται. 1. Corr. ol pro η. 2* vel κωλνοι. fere qui in eas inciderunt copioliflimam ejus evacuationem poitulant et quamvis etiam fanguis mittatur, tainen pleri- que eorum in febrem incidunt; quocirca non convenit parum ejus detrahere, fed et celeriter mittendus eil et ad animi defectionem ufque educendus, iiquidem nihil aliud impediat. Si vero bis eodem die detrahere fangui- nem velis, primum ita evacuabis, ut ne animi defectio- nem inducas; fecundo loco vero nihil eil, quod animi defectionem afferre verearis; at ii prima evacuatione ae- grotus exfolvatur, fecundam evacuationem ferre nullo modo poterit. De ardentiilima autem febre nihil eil, cur longiore oratione nunc differam, quanclo in nono, methodi nullum inveniri majus aut praefentius remedium, quam evacuationem ufque ad animi defectionem polfe, demon- flravimus, quod idem in vehementiifimis doloribus eil in- telligendum; femper tamen habenda ratio eil virium ae- grotantis, quod ipfe fignificavit, quum dixit: fi fafficere aeger poffit; ut jam duae notae hnt, facilitas nimiruip Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [546. 547.] ριαν τε και την του κάμνοντος δνναμιν. δποτερα di μη παργ, οΰ ποιητεον. ιη. Τουτοισι τεκμαίρεσΟ'αι, τα μεν ξηρά &ερμά εσται, τα δε υγρά 'ψυχρά * διαχωρητικα di τάναντια ’ώς επί το πολύ. Τοιαΰτα, φησιν, εσται τεκμήρια, εξ ων είδεναι δυνη- σί^,1 οτα εξαρκεει δ νόσων* καί ?; κενωσις μέχρι της λει- πο&υμίας γεγενηται. α yap ίίναί £?7ρα πρότερον ήσ&ά- νου, νυν &ερμά, α di ν/ρα ην, νυν ψυχρά εσται, τα di διαχωρητικά τάναντια. τούτο δε ουκ άει, αλλ* ως £πι τό πλειστον. καλεΤ, δε * « * ^ δι’ ων η γαστηρ υπάγεται, ην2, γάρ μη είεν εναντία, η φύσις αυτά νικάν πεφυκε. λτίταί di ?/ κάτω γαστηρ και πολλά τε και π ι- κίλα ώ&ει,. * * * * ai yap μεταβολαι των δια- 1, Corr. δυνηαει pro διοίαειν. 2. 1. II. aph. ΧΙΥ. tolerandi et vires aegrotantis; ac ii alterutra ipfarum non adiit, id neutiquam erit faciendum. XVIII. [547J Ex his conjiciendum; ficca quidem erunt calida; humida vero frigida; quae vero alvum fuhducunt, plerumque contraria. Haec, inquit, erunt propriae notae argumenta, ex quibus noiTe poteris, utrum aegrotus fufficiat nec ne et utrum evacuatio ufque ad animi defectionem fiat; nam quae prius fuiiTe 'ficciora fentiebas, nunc calida; quae liumida erant, nunc frigida efie videbis; quae vero alvum fubducunt, erunt contraria; id tamen non femper, fed plerumque ita comperies. Vocat autem * * * * Quibus alvus fubducitur. Propterea quod nifi contraria fint, natura eadem fuperabit: folvitur enim venter infe- rior , ac multa eaque varia expellit * * * * Ed. Chart. VIII. [547.] χωρημάτων πολλάς ιδίας εκκενουσαι χυμών άκριβεστερον εκκαϋαίρουσι το σώμα, πλην εΐ μη συντηξεως και σηπε- δονος εχοιεν σημε7α, περί ών αυτός εν τφ προγνωστικοί διηλϋεν. ένθα τα1 των λιπαρών καί δυσωδών εμνημόνευσε. ιϋ\ Ταντα τζσιν περισσζσιν άνω ην και περίοδοι καί η κατά- στάσις τοιαυτη εκ τών παροξυσμών, γίνεται δε τά πλεί- στα τησιν άρτίησι κάτω, ούτε γάρ καί αυτόματα ώφε- λεει, ην μη ai περίοδοι τους παροξυσμούς εν τησιν άρ- τίησι ποιεονται, εν δε τοΊσι τοιουτοισιν, εν μεν άρτιησιν ανω, εν δε τησι περισσήσιν κάτω. όλίγαι δε τοιανται, ai δε τοιανται καί δνσκριτώτεραι καταστάσιες, Ου δειται μακροτερου λόγου προς την σαφήνειαν τών ρητών οστις τά ημετερα περί τών κρίσεων υπομνήματα επιμελώς διήλ&εν. εκεί γάρ άπαντα τά προς κρίσιν καί 1. Corr. add. τά, excrementorum mutationes, quae multas humorum formas evacuant, corpus ipfum accuratius expurgant; niii forte aut colliquationis aut corruptelae ligna adjuncta habeant, de quibus ipfe in praefagiis loquutus elt in illo loco, in quo fecit de pinguibus deque foetidis mentionem. XIX. Haec diebus imparibus furfum jiunt, fi et circuitus et confiitutio ex ipfis exacerbationibus talis exfiiterit; plu- rima autem paribus diebus fiunt deorfum. Sic enim etiam cjuae fponte eveniunt juvant, nifi circuitus in die- bus paribus exacerbationes jaciant; in hujusmodi autem paribus furfum ; imparibus deorfum { tales autem pauci fiunt et tales etiam confiitutio nes difficilius judicantur. Qui nollros de erilibus libros accurate perlegit, ei nihil opus ell longiore oratione ad haec, de quibus agi- tur, intelligenda. In illis enim quae ad judicationes, quae I 270 γαληνοτ εις το ιπποκρατοτς Ed. Chart. VIII. [547.] τάς ακρισίας καί κακάς κρίσεις γεγραπται· καί οτι τά παροξυνόμενα εν άρτίησι κρίνεται εν άρτίησιν. ών δε οΐ παροξυσμοί εν περισσοί, κρίνονται εν περισσησιν. καί1 είρηται εν τοίς παροξυσμοίς γίνεσ&αι κρίσεις διά τε το κι- νείσ&αι σφοδρώς εν αντοίς τους χυμούς καί ώσπερ ζέοντας εκρψ/ινσϋαι δι* αιμορραγίας η δι ιδρώτων η εμετών η διαχωρημάτων καί αιμορροΐδων η καταμηνίων ταΐς γυναιξίν, διά τε το κατ' αυτόν τον καιρόν την φύσιν επείγεσθαΐ προς εκκρισιν αυτών, άμα μεν ότι βαρυνομενη καί κακό- πα&οόσα παροξύνεται προς την εκκρισιν, άμα δέ οτι κε- χυμένων μάλλον αυτών η τε διάκρισις ετοιμότερα τώνμοχ&η- ρών, η τε κρίσις ράον γίνεται' καί διά τουγο λελεκται, οτιΖ μεταβολή τετραχώς γίνεται' επί την σωτηρίαν η όλε&ρον η ροπήν επί τό άμεινον η χείρον καί ότι άμεινον η κρί- σις η κατά κενωσιν της κατ' απόστημα, εΐια κατά τον ίωπούντα καί πλεονάζοντα χυμόν της άλλον τινά μενοΰσης. 1. I. III. in V. epid. XIII. 2. 1. III. in V. epiff. XVI. ad earum vacuitates, quae denique ad malas judicationes pertinent, fcripta funt omnia; illud item docuimus, quae paribus diebus exacerbantur, paribus judigari, quorum vero exacerbationes diebus imparibus fiunt, ea quoque imparibus judicari, adjunximus etiam judicationes in exacerbationibus fieri, propterea quod humores in illis vehementer moveantur, ac veluti ferventes aut per fan- guinis profluvium aut per fudores aut per vomitus aut per feceiTum aut per haemorrhoides aut per menflruas purgationes in mulieribus prorumpant; et quod natura eo tempore ad illorum excretionem impellatur et quod prefia pondere et male affecta ad humores excernendos irrite- tur et quod illis magis fufis noxia* promtius expellantur faciliusque fiat judicatio; proinde dictum efl mutationem quatuor modis effici, ad falutem, ad mortem, ad inclina- tionem in melius, ad eandem in pejus ruentem; itemque judicationem quae per evacuationem fit meliorem eiFe ea quae per abfceiTum contingat; tum quae noxium potius ΠΕΡΙ XTMJIN TJIOMNHMA B. Ed. Chart. VIII. [547.] ycti1 τρίτον η κατ’ ίξιν2 της μη κατ' ίξιν δε αυτός ονο- μάζει τό χατ εύ&υωρίαν. ini ταυταις η μετ’ ευφορίας, η ιΜίΓ“ πέψεως iy ήμερα χρισίμω. ταυτα γάρ πάντα ϊχειν δει την τελείαν κρίσιν. ’ίσ&ι μεν δη εν το7ς πυρε- τούς ουχ ομοίως τάς ημέρας άρι&μεΐσ&αι. ο γάρ επί των συνεχών ήμερα μία δίναται, τοδιο* ποιεί επί των διαλει- πουντών ό παροξυσμός καί ai κρίσεις κατά την τούτων συναρί&μησιν γίνονται, καί ημείς ϊσμεν επί των τριταίων τε ! καί τεταρταίων γινόμενην την κρίσιν κατά τον4 των περιό- δων άρι&μόν καί μη των ημερών, τούτο δ’ άλη&ες είναι μαρτυρεί αυτός, εν&α φησί, τον ακριβή τριταιον εν επτά περιόδοις κρίνεσ&αι. ό γάρ έβδομος άπ' αρχής παροξυσμός εις την τρισκαιδεκάτην ημέραν εμπίπτει καί ούτως5 ό πυρε- τός εν αυτώ πολλάκις> ε’ίω&ε κρίνεσ&αι, καί οΰκ εκτείνεται εις την τεσσαρεσκαιδεκάιην κρίσιμον ονσαν. ώς di των οξέων νοσημάτων η αυτή ήμερα τεσσαρεσκαιδεκάτη όρος i. 1. I. aph. XX. 2· Corr. ϊξιν pro ηξειν. idemque fecit j fequent. 3. 1. IV. aph. XIX. 4- Corr. add. τον. 5. Corr. j praecipit όυτος. , quam quae alium quemlibet humorem evacuet; tertio eam j quae directo et ex eadem parte, quam quae fecus. Ipfe i autem, quod nos per rectitudinem dicimus, appellat di- recto; praeterea vero eam quae cum tolerandi facjlitate et cum coctione et die critico fiat. Siquidem haec omnia habere perfectam judicationem oportet. Ne fis tamen ne- fcius, in febribus omnibus non fimili modo dies nume- rari; nam quod in continuis unus dies poteft, id ipfum facit in intermittentibus ac ce Ilio; et judicationes pro ac- cellionum numeratione fiunt, ac nos etiam obfervavimus, in tertianis* et quartanis judicationes fieri non ad dierum, fed ad circuituum numerum. Id quod verum efie ipfe- met atteftatur, ubi tertianam puram feptem circuitibus judicari affirmavit; feptima enim a principio acceflio in decimum tertium diem incidit, in quo faepe judicatur, nec in quartum decimum, qui criticus eft, extenditur. Quemadmodum autem acutorum morborum ipfe dies quar- I v · ΓΑ/lHlSOr ΜΙΣ ΤΟ 111110ΚΡΑΊ0ΤΣ 212 Ed. Chart. ΥΙΙί. [547.] έστί καί των κατοξιών η έβδομη, ούτως ενδιαλείπονσιν 6 τριταίος κατά την έβδόμην περίοδον τελευτά, εί μεν ούν εν ταίς περισσαίς ημέραις η κρίσις γένηται, διά των άνω μερών γενήσεται , εάν καί περίοδος καί κατάστασής του νο- σήματος κατά την τάξιν των παροξυσμών εϊη1 τοιαντη. εν άρτιας δέ ην γένηται, διά των κάτω εσταν» άξιοι δέ καί των αυτομάτων είναι τον αυτόν λόγον καί ώφελείν, εάν οί παροξυσμοί προς των περιόδων εν άρτίαις γενωνται. διότι εν τοΊς τοιοΰτοις άνάπαλιν συμβήσεται, καί γάρ εν τα7ς άρτίαις άνω, εν δέ ταΐς περισσαΐς κάτω· προστί&ησι μέντοι όλίγας τοιαύτας καταστάσεις γίνεσ&αι καί τάς ουτω γινομένας δνσκριτωτέρας είναι. την δέ αιτίαν τούτοV ημείς εν ταις κρισίμοις ημέραις είρηκαμεν. r * , κ. Άτάρ καί τά πρόσω χρόνου προηκοντα άνάγκη ούτως, ώς τρισκαιδεκαταια τεσσαρεσκαιδεκαταΐα τρισκαιδεκάτη μέν 1. Corr. εϊη τοιαντη pro ποιεί τοιαύτην. tus decimus efi: terminus et peracutorum feptimus, fic in intermittentibus tertiana febris feptimo circuitu termina- tur*, quocirca fi judicatio in diebus imparibus accidat, per fuperiores partes fiet, fi modo et circuitus et morbi con- ftitutio in ordine accefiionum talis fuerit. Si vero in paribus per inferiores fiet, porro cenfet, eorum quae fponte eveniunt eandem effie rationem oportere, eaque prodeiTe, fi accefliones paribus diebus ex circuitibus fiant; propterea quod in ejusmodi contrarium ufu veniet*, fiqui- dem in paribus furfum, in imparibus vero deorfum; addit tjimen paucas confiitutiones inveniri tales et quae hujusmodi funt, eas eiTe ad judicandum difficiliores, cujus rei caufam nos in libris de diebus criticis expofuimus. XX. Quin etiam tempore ulterius progrefifa fic fieri necefife efi, velat ad decimum tertium decimumque quartum diem; Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [547. 548.] ν κάτω, τεσσαρεσκαιδεκάτη δε άνω. προς γάρ το κρίσιμον οΰτω συμφέρει καί δκοσα είκοσταία , πλην όκόσα κάτω. 'Όπερ ηδη προείπον εν το7ς περί κρίσεων και των κρίσιμων ημερών νπομνημασιν είρηται άπαντα ά περί τοιαίτης εοτί πραγματείας. διό ενταυϋί μόνα τά κεφά- λαια των εκεί γεγραμμενων1 άναμνησω. κρίσις μεν ονν εστιν όξυρροπος εν νόσω μεταβολή * γίνεται δε κατά τεσ- σαρας τρόπους * η γάρ εστιν άπάλλαξις των νοσημάτων ευ- &εως ?; μεγάλ?]ν μεταβολήν επί το βελτιον άναφερει η θά- νατον ευϋεως η καί ό κάμνων γίνεται χείρον πολλωΦ άπασα δε κρίσις μετά τίνος φανεράς γίνεται κενώσεως η άποστά- σεως, ώς μετ’ ολίγα ρηϋησετ αι. ημέρας δε κρίσιμους όνομάζομεν, εν άΐς ai τοιαϋται μεταβολαί πισταί τε άμα καί πλείσται γίνονται, εν δε ταίς άλλαις ούτε πισταί ούτε πολλοί τυγχάιουσιν. 'Ιπποκράτης μεν ο πάντων άγαΰών 1. 1. ΙΙΓ. prognoit. VI· ac decimo quidem tertio deorfum; decimo quarto vero furfum: fec enim ad judicationem confert et quae ad vigefimum, praeterea quae deorfum feruntur. Quemadinodum jam diximus tum in libris de erili- bus tum in iis qui funt de criticis diebus, ea omnia quae ad lianc tractationem pertinent explicavimus; pro- inde hoc loco folum memorabo capita eorum quae in illis [548] funt confcripta commentariis. Judicatio igitur ell repentina in morbo commutatio; ea quatuor iit modis: nam vel elt iubita morborum· liberatio vel magnam mu- tationem in meliorem ftatum vel mortem repente affert vel facit, ut aegrotus iit multo pejore in ftatu. Judica- tio omnis cum aliqua manifefta evacuatione vel abfceflii fit, ut paulo poli: dicetur. Criticos porro dies appellamus, in quibus hujusmodi mutationes et fideles et plurimae fieri folent, quum in aliis diebus neque fideles, neque frequentes contingant. Hippocrates autem omnium bono- S GALERUS TOM. ΧΥΓ. ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΓΑΤΟΤΣ Ed« Chart. VIII. [>48. ]*f εύρετής τοιαΰτας τάς ημέρας ενεδεΐξατο καί ίσχνροτέραν είναι περίοδον ημερών κρίσιμων την εβδόμην είπε. δεν- τέραν δε τη δυνάμει την τετράδα γιγνομένην, διότι δίχα τέμνει την εβδόμην καί σημαίνονται αΐ κρίσεις έσόμεναι εν ταίζ περιόδοις ταίς έβδομικαίς υπό των τετράδων, η δε τετάρτη ημέρα της έβδομης έστϊ δηλωτική, η δέ ενδεκάτη της ιδ\ ταΰτας δέ αυτός επιδήλους καλεΤ. βοΰλειαι δέ τάς εβδομάδας άρι&μείσ&αι τόνδε τον τρόπον * δύο μεν εφε- ξής άλλήλων τάς πρώτας κατά διάζευξιν, έπεσ&αι δ* αύταΐς την τρίτην κατά συνάφειαν. ως τελευτώσης μέν εις την ημέραν τινά της προτέρας, ερχομένης δέ της δενιέρας άπ άλλης καί της τρίτης από της αυτής, εις ήν η δευτέρα τέλος εϊχεν.1 οπερ αίτιόν έστι την εικοστήν ημέραν έσγά- την είναι της τρίτης εβδομάδος, δ καί άληΰές είναι εύρή- σομεν. η γάρ εικοστή και πλεΐστα καί βεβαίως όράται κρί- νουσα. διά μέν ου ν τ αυτήν αιτίαν ό 'Ιπποκράτης την μ ημέραν} ού την μβ' κρίσιμον είναι φησιν * ούτω καί την 1. Sic et Corr. in margine: άπ άλλης pro an αυτής, atque adjecit xal τής τρίτης—τέλος είχε. rum inventor holce dies indicavit et feptimum dierum criticorum circuitum efle valentiorem reliquis dixit; et ab eo fecundum poteftate efle quaternarium, quod fepti- mum dividat in duas partes et quod judicationes per cir- cuitus feptenarios futurae a quaternariis indicentur: quar- tus enim eft feptimi index, undecimus quarti decimi, hos vero dies ipfe indices vocat. Hebdomadas vero fic nu- merari cenfet oportere, ut duae priores inter fe vicinae per difjunetionem; tertia quae has fequitur per connexio- i nem numeretur, ut prior in unum diem delinat et ab alio incipiat fecunda; tum vero tertia ab eodem incipiat, in quem fecunda defierat, quod in caufa eft, ut vigefimus dies iit tertiae hebdomadis ultimus, quod etiam efle ve- rum comperiemus, quandoquidem etiam fextus malus nimirum judex deprehenditur. Quamobrem Hippocrates diem quadrageiimum , non quadrageflnium fecundum efle i| criticum ftatuit, ita etiam fexagelimum et octogeiimura, ^75 11ΕΡ1 XTMJIN rnOMISHMA B, Ed. Chart. VIII. [548.] > εξηκοστήν καί την ογδοηκοστήν, ου την εξηκοστήν τρίτην, ουδέ την πδ\ παρεμπίπτουσι δέ ταίς κρισίμοις κατά τάς οξείας νόσους αυται, τρίτη, πέμπτη καί ενάτη. παρεμπί- πτει δέ ποτέ καί η έκτη κακή κρίσιμος ονύα, ότι μετά συμπτωμάτων ενίοτε ποιεί την κρίσιν επισφαλώς. τούτων1 δέ πάντων τα παραδείγματα έχεις εν τοΊς των επιδημιών υπομνημασιν. άλλάζ εκείνους τους άρρωστους ενταύθα πε- ριγράφειν μακράν, ενεστι δέ σοι την ρησιν αΰτοϋ κατά τό προγνωστικόν άναγι νώσκειν, ης άρχη η δε, οι πυρετοί κρί- νονται εν τησιν άρτίησιν ημέρησι τον αριθμόν, εξ ων τε περιγινονται οι άνθρωποι και εξ ων άπόλλυνται, καί τά λοιπά, ου μην αλλά καί εν τω δευτέρω των άφορισμών περί κρινονσων ήμερων πολλά έστι γεγραμμένα, εξ ων δη- λον εστιν, ότι την πρωτην εβδομάδα κατά την συνάφειαν άρι&μεϊ τη δεύτερα καί ότι την τετάρτην ημέραν επίδηλον ποιείται της έβδομης καί την ιξ’ της κ, καί ποίαι επιδηλοι εις το καθολου καί πΟιαι Θεωρητάί των ημερών» πολλά 1-1. II. aph. XXIV. 2. 1. III. prognoft. VI. non fexageiimum tertium, neque quartum octogeGmum. In morbis autem acutis intercidunt in criticos hi: tertius, quintus et nonus, ac quandoque etiam fextus, malus ni- mirum index, quod aliquando cum fymptomatibus peri- culofe judicet; horum autem omnium exempla tibi in li- bris de vulgaribus morbis poterunt fuppetere, fed eos aegrotos hoc Ibco defcribere longum fuerit, ac tibi inte- grum eft eam fententiam quae in libro praefagiorum ha- betur perlegere, cujus hoc eft initium: febres iisdem nu~ jtiero diebus judicantur, ex cjuibus homines tum fervantur tum pereunt, et quae fequuntur. Quin etiam in J<*cundc> aphorifmorum multa funt de criticis diebus mornfmentis coniignata literarum, ex quibus plane conftat, tertiam hebdomadem per conjunctionem cum fecunda numerari et quartum diem feptimi indicem ftatui, et feptimum deci- mum vigeiimi, tum explanari, quinam dies indices in univerfum iint, quique contemplatione digni ab Hippo- S 2 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed.Obart.yiII. [548.] καί άλλα ευρήσεις, ά εγραψεν ‘Ιπποκράτης άλλοτε χατ άλλο βιβλίον, υπ* εμού δε εις εν η&ροισται κατά την περί κρί- σιμων ήμερων1 πραγματείαν. τω μεν ουν &ελοντι προγο- νώσκειν ακριβώς άναγνωστεον εστι και τά βιβλία εκείνα και τά περί κρίσεων, τοιαύτην γάρ χρείαν παρεχουσι τά τοιαΰτα, ώς εμού μεν ταυτην την θεωρίαν προειπόντος επ Ευδημου φιλοσόφου, τρεις2, τεταρταίους εχοντος, ενα μεν αυτών πρώτον παυεσ&αι εν τάίσδε ταις ημεραις καί μετά τοσάσδε περιόδους καί εκείνου παυόμενου δεύτερον άλ- λον εν τηδε τη ήμερα, κάπειτα καί τον τρίτον ομοίως προειπόντος, εκ μαντικής καί ουκ εξ ιατρικής ϋεωρίας εφασαν λεγεσ&αι ταυτα. ου μόνον δε εν εκείνω τώ άν·, &ρώπω} αλλα καί συν &εω δ* είπε7ν} ουδέποτε άπετυχον εν ονδεμια προρρήσει. τουτοιν ουν ουτω διωρισμενων την λε- ξιν εξηγησασ&αι πρόκειται τών ειρημενων υφ *Ιπποκράτους κατά τό προκείμενον βιβλίον. α γουν προ του χρόνου της 1. Haec κατά την—ήμερων expunguntur; in S. g. non re- periuntur. 2* 1· III. in prognoit. VIII. ' crate cenfeantur. Multa quoque alia comperies, quae ipfe plerisque in libris confcripfit, quae omnia in unum nos volumen redegimus, quod de criticis diebus infcribitur, ac qui praefagire in pofterum, quid futurum fit, accurate velit, is et hoc opus et quod de erilibus elt perlegat oportet: res enim hujusmodi tantum afferunt utilitatis, ut quum ego hanc contemplationem apud Eudemum phi- lofophum, qui tres quartanas habebat, praedicens mo- nuiffem, fore ut una earum quae certis diebus invadebat poit tot circuitus primum fedaretur, quumque haec de- pulfa eflet, altera certo die difcederet·, fimilique modo de tertia praedixiifem, haec ex arte divinandi, non ex medica cognitione a me pronunciari contenderent; ac nos non modo in illo homine, fed etiam, quod deo appro- bante dictum fit, in nulla unquam praedictione offendi- mur. Quae quum ita fe habeant, propofitum nobis efi explicare quaenam in hoc libro Hippocrates confcripferit. Igitur quae ante tempus judicationis prodeunt hoc modo Ed. Chart. VIII. [548.] κρίσεως ηκει, τοιοντον τον τρόπον ανάγκη γενεσ&αιί ως εν τζ τρισκαιδεκάτη διά των κάτω * Ιν δε τεσσαρεσκαιδεκαττ} διά των άνω άγηται. οπερ χρήσιμον και λυσιτελές προς την κρίσιν εσιίν' ομοίως δε και οσα είκοσταία, πλην όσα κάτω * είπομεν γάρ την εικοστήν κρίσιμον ονσαν. οσα δε κάτω ρεπει, ταϋτα διά των κάτω άγειν δει, αυτός εκε- λενσε. μεταβω μεν δ£ προς τά έξης και αυτά προς την κρίσιν συντελουντα. κα\ ΪΊόλλά δε δεϊ κα&αίρειν * ταυτα δε οΰπω εγγύς της κρισιος, αλλά προσωτερω. δει δε όλιγάκις όξεσι πολλά άγειν, τύίσιν δέ κοπιωδεσι το σόμπαν. ' *·ί ·, · ■.·> : c «■ -■ · *Μι κρίσις9 ως εφην, γίνεται το πολύ μετ αγωνος τε και ταραχής αξιολόγου * τό δε της ταραχής αυτής βίαιον αναγκάζει την φυσιν άποτρίβεσ&αι τά λυπουντα και προ 1. de critic. diebus VIII. faht neceffe efiy ut in decimo tertio die per inferiores partes ducantur; in quarto decimo vero per fuperioresi id qubd ad judicationem pertinet et ad ipfam eit utile et accommodatum. Simili quoque modo quae die vigefimo fiunt, praeter ea quae deorfnm feruntur; dictum eit vi- gefimum criticum efle; quae autem inferius vergunt, ea per inferiora adducenda funt, ut ipfe monuit; fed jam ad £a quae deinceps fequuntur, quae ipfa quoque ad jv1- dicationem faciunt, transeamus. XXI. Multa autem purganda funt eaque non prope judicatio- nem , fed longius. In acutis autem raro multa ducenda funt; in delaffatis vero totum. Judicatio, ut dictum eit, cum certamine notabilique perturbatione plerumque fit; perturbationis autem violen- tia naturam ea quae infefia funt etiam ante tempus cogit Ed. Chart.JVIII. [548.] ^ ^ ^ του καιρού. εστι μεν γάρ αυτή δνναμις ή των άλλοτρίων έκκριτική. ο καιρός de της ενεργείας επί τω τελεί της άλ- λοιωιικής δυνάμεως εστι. τότε γάρ ενεργή κατά φνσιν τιάνιων έπιτελονμένων, όταν εκείνη παυηται. άλλ* αναγκά- ζεται ποτέ προς της τελείας πέψεως άποτρίβεσ&αι τα λυ- πουντα, ώσπερ καί ενίοτε σνμπεπληρωμένης τδη τής πέ- ψεως ετι μένει καί βραδύνει δι αρρώστιαν, ή μέν ουν άποκριτική των άλλοτρίων δΰναμις τάς κρίσεις εν τα7ς νό- σοις εργάζεται καί διά τουιο άρισται γίνονται κρίσεις, όταν ήδη πεπεμμένα τά κατά τό ζώον υπάρχτ) πάντα, τό δέ πρότερον ω&εισ&αι μοχθηρόν εστιν. όμου γάρ το7ς λν- ποΰσιν εκκρίνειαι τά χρηστά, τούτο δε γίνεται τής φύ- σεως έρε&ισ&είσης ήτοι προς του ιατρού ή, καί των έν τω σωματι αντω περιεχομένων. «Αλα ον μόνον 6 ιατρός δυναται αιτίαν του σφάλματος παρέχειν, ούκ όρ&ώς πρά- αλλά καί ό κάμνων καί οι νπηρέται τά τ άλλα τά ιδίως έ'ξω&εν προσαγορευόμενα. τά δέ έν τω σωματι extrudere: eft enim virtus ipfa, qua aliena expelluntur ac tempus id agendi poft finem ejus quae res alterat fa- cultatis; tunc enim obit functionem fuam omniaque fe- cundum naturam abfoluta funt quum illa ab actione de- fifiit. Verum cogitur interdum ea quae moleita funt ante perfectam coctionem amoliri, ficut etiam*interdum con- coctione jam abfoluta moratur et prae imbecillitate lente ad munus obeundum progreditur. Facultas igitur quae aliena expellit, ea eft quae judicationes in morbis facit; proinde quum omnia ea r quae in animante funt, jam concocta ilnt, tunc optimae judicationes fiunt; prius au- tem expelli ac judicationem praevenire, malum eft, pro- pterea quod cum iis quae noxia funt etiam utilia excer- nantur; id quod fieri folet, quum natura vel a medico vel ab iis quae corpore continentur irritetur, quamquam non medicus folum afferre caufam erroris poffit, II quid minus recte fecerit, fed etiam aegrotus et miniftri et alia, qiike proprie externa nominantur, ut in ipfo corpore of- Ed. Chart, VIU. [ 548.3 ^ ^ f t/ y e τά τδ1 νοσήματα ίστιν αυτά και τα τούτων αίτια και οι παροξυσμοί. ά ουν δν τι2 των ίρδ&ιζόνιων τήν φΰσιν ίστιν 6 παροξυσμός, οΰκ ίπιτρίπδιν ησνχάζδιν1 ον δ i μί- νην, άλλα ίπαγδΐρδί και κινδι και ως προκαλδίται προς μά- χην. και ως ή φυσις βαρυνομίνη υπό πλή&ους περιττω- μάτων και των λυπουντων χυμών άναγκαζδται πολλακις απο- τρίβδσ&αι, και τούτο μοχ&ηρόν ίστιν, ei4 προ του πεφ&ήναι αυιους τούτο ποιδΊται και προ του καιρού τής κρίσδως. οϋτω και ήμίτδρον σφάλμα, ei τούτο αυτό ίχγυς τής κρι- σδως ποιήσομδν. διό χρή προσωτίρω παραμίνδιν και τοτδ φυσδως μή ποιοΰσης ημάς ποιιίν, φτάνοντας δί κα&αίρδιν ουκ ά/α&όν. ό δί προστίϋησι' δη δί όλιγάκις οξίσι πολλά ayeiVj καλώς διπδν. δϊρηται γάρ οτι μόνον κατά τάς άρχάς των οξιών νοσημάτων ίγχωρδι ποτδ καϋαίρδίν συμφδροντως> ώς ίν μίν τοίς χρονίοις άναμίνδίν άδι χρή τον πδπασμόν, ίν δί τοίς ό'ξίσι δυνατόν ίστι φαρμακδύδιν κατά τήν αρχήν, 1. Corr. τε pro dk quod erat voci ra adjunctum. 2. Corr. U τι pro iv τg. 3. L I. aph. XXIV. 4. Corr. el pro ή. fendunt morbi caulae et accefliones; ac fi accefllo fit, quae naturam ftimulet, nullam quietem nullamque moram concedit, fed excitat movetque et tanquam ad pugnam provocat. Quemadmodum igitur natura prefia magna vi excrementorum et humorum infeftantium cogitur laepe- numero eos extrudere, idque malum eft, fi id antequam concocti humores fint et. ante tempus judicationis faciat, ita noftrum erratum judicandum eft, fi idem prope judi- cationem fecerimus; quocirca exfpectandum eft, ut lon- gius a judicatione id fiat, ut fi natura nihil tunc fecerit, nos faciamus, quod non bonum fit, fi prius expurges. Quod autem addit: raro autem in acutis multa ducenda funt, recte cenfuit: eft enim explicata fententia, in mor- bis acutis folum in principiis interdum utiliter adhiberi purgationem pofle, ficut in longis morbis femper eft ex- fpectanda mutatio; in acutis vero etiam in principio me- dicamento purgante uti pofiumus, fi turgeant, idque erit Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 548. 549. ] όταν οργα, και τούτο μετά πολλής περισκέιρεως. κίνδυνος γάρ οΰ μικρός Ιν ό'ξεΤ νοσηματι κακώς φαρμακευσαι. διότι χρή τούτο βλέπειν τον ιατρόν, ΐνα μείζων ωφέλεια Ικ της των λυπονντων χυμών κενώσεως γένοιτο της βλάβης, την εξ ανάγκης βλάπτεται τα σήματα προς των και&αιρόντων φάρμακων, εσται δε μείζων ωφέλεια εί πας ο λυπών έκκε- νω&η χυμός μετ ευφορίας καί άλυπως. όταν δε μη μόνον1 οξυ τό νόσημα ειη, άλλα μετά πυρετόν σφοδροτάτου, πολλω μάλλον ενλαβητέον έστι την δόσιν2, τον καϋαίροντος φάρ- μακου καί διά φλεβοτομίαν κενωτέον μάλλον, μικροτέρας μεν ωφελείας της διά κα&άρσεως επομένης; άσφαλε- στερας δε μακρώ, μεγίστης αποτυχίας της διά κα&άρσεως περιπιπτονσης και μάλιστα όταν άπείρως τις εχη της του κσμνοντος φυσεως. ενιοι μεν γάρ είσι φύσει δυσκά&αρτοι9 τινές δέ επί βραχεία φαρμάκου δόσει δαχριλώς κα&αίρον- ται. αγνοοΰντα δέ όπως έχει φυσεως ό άν&ρωπος κίνδυ- 1. de viet, rat. ΧΓ, 2« Corr. δόσιν pro πτΰοιν. magna animadverfione faciendum; Equidem non mediocre periculum impendet, fi quis in morbo acuto male medi- cetur, debet enim medicus hoc attendere, ut aeger majo- rem fructum ex noxiorum humorum evacuatione ferat quam noxam, qua corpora a medicamentis purgantibus necefiariot afficiuntur. Erit autem major utilitas, ii omnis humor moleitus cum tolerandi facilitate ac fine moleflia evacuetur. Quum vero morbus non modo acutus fit, fed etiam vehementiflimam [549] febrem adjunctam habeat, tunc multo magis ne purgans medicamentum demus vi- tandum erit, ac potius per venae lectionem facienda eva- cuatio, ex qua minor quidem exifiet quam· ex purga- tione utilitas; multo tamen fit futura fecurior, quum maximum a purgatione periculum immineat; praefertim vero fi quis naturam aegroti non cognitam habuerit, qui- dam enim ita natura comparati funt ut aegre purgentur ; quidam vero exiguo epoto medicamento copioie purgan- tur; at fi hominia naturam ignores, periculum eft ne Ed.Chart.TOl. [549.] vOQ V πλείονα κε'νωφιν εργάζεσ&αι της προσηχούσης η όυδ’ ολως κινησαι την κάθαρσιν, η κινησαι μεν, ου μην ικανώς xsxiva>σθαι* απερ άπαντα μεγίστας βλάβας το7ς ό'ξεως νο- σονσί φερει. διό αυτός εν το7ς άφορισμοϊς1 ει:τεν, iv το7ς οξΐσι πάθεσιν όλιγάκις και iv άρχα7ς φαρμακείαις γρησθαι, καί τούτο μετά πολλής ευλαβείας. εν2 δε το7ς κοπιώδεσι το συμπαν άγειν δει ·3 οπότε, δε τούτο ποιηγεον, ακούε νυν μου. δντος ουν πλήθους διττού και του μέν πρός δΰνάμιν εις σ7]πεδόνα τε ραδίως άφικνοτψενου και μεντοι και κατα- σκηπτοντος, ενίοτε εις μόριά τινα, καν τοΰτοις εργαζομένου τους παρά φύσιν όγκους, ετερου δε 'του κατά τό καλουμε- νον έγχυμα , απερ και κατασκηπτει πολλάκις εις μόρια καί γεννά τους παρά φίσιν όγκους και τάς αποπληξίας και τάς ρήξεις των φλεβών εργάζεται, πειράσθαι χρη κενουν αυτό διά ταχέων, πριν άρ'ξασθαι μεγα κακόν εργάζεσϋαι περί τον άνθρωπον, όπως δε διαγινώσκειν και όπως δει ίάσθαι 1. 1. I. aph. XXIV. 2. de curat. £er farig. miit1. V. 3, Corr. δεl pro τί· r ,R j ·*, · ■ ·■ ■ Λ i 1- ' *. · . »i .;·.<Οί|0 aut major quam par fit fiat evacuatio aut ne omiiinq purgatio moveatur; aut fi moveatur, ut ne tamen quod fatis fit evacuejtur: quae>omnia maximam iiartnorbis acutis noxam afferunt, quae res fecit ut ipfe in apliorifmis hanc fententiam fcriptam reliquerit: in acutis morbis raro et in principiis purgante medicamento uti oportere. \ At- que „ id eonfiderate admodum· faciendum. In delaJTatis verO'totum» ducendum efi / quando vero iid faciendum fit, attende ut intelligas. QuumTGft duplex plenitudo, : altera quae ad vires referatur et ad corruptelam facile perve- niat , atque etiam interdum partes quasdam petat et in eis tumores praeter naturam lexcitet, altera vero ad effu- Jfionem pertineat, quae faepe in partes irruit et tumores praeter naturam creat; ac morbos comitiales venarum- que ruptiones efficit, conandum eft eam celeriter eva- cuare , priusquam magnum aliquod in homine gignere malum incipiat. Sed quomodo utrumque dignofcere ac Ed. Chart. VIII. [549.] άμφω τά πάθη είρηται έιτι πλέον χατά την των δγιεινών πραγματείαν. διό περιττήν ηγούμαι την αυτήν συγγραφήν, ίτέον ουν επι τά επόμενα όντως εχοντα χατά λέξιν. Χβ\ ’Έν τοίσι πυρετοίσιν εις άρθρα και παρά γνάθους μάλιστα άποστάσιες γίνονται, ,εγγυς των πόνων έκαστον, επι τό άνω μάλλον καϊ το σόμπαν. ην δέ αργός η νόσος είη καί κατάρροπος, κάτω και αΐ άποστάσιες* μάλιστα δε πόδες θερμοί κάτω σήμαίνονσι, ψυχροί δε άνω. ΑΙ Χ αποστάσεις, φησι, γίνονται εν το7ς πυρετοΊς εις άρθρα και γνάθους μάλιστα * συμβαίνει δε τούτο διά την εν τοίς πνρετοΙς θερμασίαν, επι την κεφαλήν άναφερομέ- νον του πλήθους. ειτ* εντεύθεν των περί τάς γνάθους αδένων νποδεχομένων αυτό , καθάπερ όταν εις βουβώνας η μασχάλας άψίκηταί τι των εν2 εκείνοις τοίς μέλεσιν. οσοι 1. 1. IV, aph. XXXI. 2· Corr. Ιν pro curare affectum oporteat, in libris de tuenda fanitate co- piofius explicavimus, quocirca de eadem re nunc feri b er e fupervaoaneum exiftimo ; igitur Yid confequentem transibo orationem, quae ihis fere verbis continetur. XXII. In febribus ad articulos et maxillas maxime abfcefifus fiunt, prope cUjuscjue dolores ad fuperiorem partem magis et in totumzs iSi vero morbus lentus fuerit et deorfum fie- rhtuvp infra etiam abfcefifus fiunt, maxime autem pedes calidil infra fignificant, frigidi pero fupra. i · * *.rW* ;·' *”iil . flkiip? βίίΐ Al)fceJTus, inquit, in febribus ad articulos maxillas- que fiunt maxime, idque accidit, quia propter calorem febris magna copia humorum furfum in caput tollitur, quam poitea inde mentem glandulae maxillarum fufei- piunt, quemadmodum ufu venit, quum e fuperioribus partibus in inguina et alas quidpiam defcendit*, febres au- Ed. Chart, ΤΙΙΓ. [549.] di πυρετοί εκ των κόπων γίνονται, εχουσι καί ίδιον εξαί- ρετον την εν τοις άρθροις θερμότητα* ώστε οΰόεν θαυμα- στόν εις τα άρϋρα γίνεσθαι τάς αποστάσεις, ώς και πε- πονηκότα και τεθερμασμενα παρ* έτερω του προσήκοντος, τούτο δε συμβαίνειν εί'ωθε μάλιστα εφΧ ον τδ πλήθος αι- τιαζεται και μάλλον, ώς φησιν, επί το άνω, τουτεστι κατά την κεφαλήν διά την ειρημενην αιτίαν. εί δε το νόσημα κάτω ρεπει , τότε καί αί άποστάσεις κάτω γίνονται. τού- του δε σημειον και γνώρισμα τίθησι την θερμότητα κα\ την ψυχρότητα των ποδών, εάν γάρ οι πόδες θερμοί ώσιν, ενδείκνυιαι κάτω εσομενην την ά.πόστασιν, . αίτιον οτι πλή- θος κάτω φερεται καί τον τόπον θερμαίνει, εάν δε ψυ- χροί άνω, τότε γάρ πάντα προς κεφαλήν άναφερεται καί τα ακρεα, μάλιστα μεν οι πόδες εκψΰχονται. πώς δε χρη ακουειν τα μέλη άνω καί κάιω είναι διώρισεν αυτός εν τω εκτω των επιδημιών, όταν φησιν, ει xahtu κάτω του 1. in marg* vel ον. tem omnes quae ex lafiitudine ortae funt, proprium quen- dam calorem habent in articulis excitatutp ,· unde .inifyil mirabile lit, abfceiTq.s in articulos decumbere * qpippe qui plus quam par fit laboraverint ^que incal^erintfr Id quod illis potiifimum contingit, quibus plenitudo morbi caufam attulit; ac magis, ut ipfe ait, ad fupqrnam partem* hoe eft ad caput, propter eam caufam quam attigimus. At fi deorfum morbus vergat, tunc etiam abfcefius fp partes infernas defcendunt, cujus rei fignum ipfe fiatuit pedm^ calorem et frigus. Nam fi pedes calidi fint,. abfcefium ip partibus infernis fore indicant; caufa eit, quia humpruQi copia deorfum comportatur, locumque illum calore per- fundit; fi frigidi fint, in fupernis abfceiTum .futurUUi fig- nificant, quod eo tempore omnia furfum ad caput feran- tur, extremaque praefertim pedes refrigerentur. Quo- modo autem fupernas infernasque partes in corpore elle debeamus intelligere, ipfe in fexto de morbis vulgaribus declaravit, cum ait, an ea quoque quae infra jecur tid' Chart. TUI. [549.] ψτατος άνωθεν διαδιδόντα. ορον1 γάρ τίθησι τδ2 ήπαρ των άνω τέ° καί κάτω τον σώματος απάντων μορίων' τα γάρ κυρτά αυτόν τω διαφρά/ματι εστι σννεζευγμενα. οσα ούν εότιν άνω τού ηπατος, ταντα καί άνω τον διάφράγμα- τό£ ‘τστιν, ως τά κατά καρδίαν καί πνεύμονα καί θώρακα καί τον τράχηλον καί πολύ μάλλον την κεφαλήν, τά δ* άλλα πάνταΛ κάτω του σώματος είναι βούλεται· ώς δε επί το πλεΤστον r"ikV άνω των αποστάσεων είσι χάλεπώτεραι, δτότι Κϊνδυνωδεστερα ταϋτά εστι τά πάσχοντα το αυτό πά- θος τό?ς κάτωθεν. πρόδηλον γάρεί καρδία η πνενμων η ίγχεφάλ'ός'ί'$λεγμ7]νγ , θανατώδες γίνεσθαι το νόσημα, των δλ ‘κάτ'ω&εί' τον ηπατος φλεγμηνάντων ολίγοι πάνϋ άποθνη- σκόυ^ν^Υ’^ ίιη καλώς θεραπεύονται, τούτο μεν συν καί μαρτνρενίΰΜ ύπ’ αυτού , ένθα φήσίν, ην μεν κάτω τού όμ- φαλάΰ κατάστη τά άνω, εν τοΊσι κάτω άρθροισιν άγαθόν' ην δε -άνω, 'ούχ ομοίως λύει την νούσον, ην μη εκπυήαη,4 1. Corr. ορον pro ωρών. 2. 1; Π. in Vi. epid. Xiy. 3. Corr. ai pro o£. 4. Corr$ ίχπυήσΐ] pro έκποιούαει. -nrvrjp eifiini|OTri tinnl.ocjio embniiM i '~/o acnp &.5:1111·* . ist fhpernis diftributa funt ,' enim jecur elfe terminum bmnftiilm liJperharum infernarumqiie corporis parti nui ila- tuitP, feon,^exa3e}iim ejiis ^a^Tejpto tCansVerfo adnexa eft. Itaqiijp dfenS ^aer,AipraufCctir5 fita Ttint, eadem etiam fiiprar 'fepitiirii Itriarisveriuiiii funt collocata, ut cor, pulmo, pectus, ^btflltfiid ac multb etiam magis caput, cetera om- nia infria ^‘ corpore eiTe voluit; ceterum abfceffus in ^ariibtis iu^peribtlibtis ut plurimum difficiliores funt; caufa eft, q&ia e paHibiis fuperioribus cum eodem affectu con- flictattftur,: majus periculum quam ab inferioribus impen- det, Perfpicuum enim eil, ii cor aut pulmonem aut ce- rebrum inflammatio obiideat, ttiortiferum morbum efle, at H partes infra jecur litae inflammatione tententur, pauci admodum mori folent, nili male eis adhibeatur curatio; idqtfe atteftatur, quum ait, ii autem ea, quae e fuperio- ribus partibus in articulos infra decubuerunt, infra um- bilicum conftiterint, bonum; ii vero fupra, non pariter Ed. Chart. TIII. [ 549.] εκεί γάρ εχεις τάς αποστάσεις (ίς τα κάτω του όμφαλοΰ χωρία γινομενας άγα&άς είναι, τάς δε εις τά άνω ουκ άγα~ &άς. εκλυειν δε ανιών τι1 της κακίας, εάν τους δγκονς εκπυΐσκειν συμβαίνει, δσα δε νοσήματα διά των άποστά- σεων κρίνονται, γεγραφεν αυτός 6 Ιπποκράτης κατά τό προγνωστικόν. *Υ· ΟΤσι δε άνισταμενοισιν εκ των νουσων, αντίκα δε εν χερ- σινa η ποσι πονεουσί τι, εν τουτεοισιν άφίστανται. Οι άνακομίζοντες εκ νόσων ου πάνυ εύρωστους τάς δυνάμεις εχουσι, διό εάν πονήσωσι και πολλάς και σφοδράς κινήσεις ποιήσωσι, ραδίως βλάπτονται, μάλλον δέ εάν μη πάνυ καλώς κεκα&αρμενοι ώσιν3 οι την νόσον είργασμένοι χυμοί, καί τινα ϊσως καταλελειμμενα ή. ισμεν γάρ οτι τά εγκαταλιμπανόμενα εν ταΊς νόσοις μετά κρίσιν νποστρο- 1, Corr. τι pro τ»/. 2· Corr, χτροιν pro χτςίίν. 3. 1. II. apii. ΧΗ. morbum folvunt, nifi fuppuraverint; eo enim in loco ha- bemus, abfcefius qui in partes infra umbilicum decum- bunt bonos eife, qui fupra non bonos; aitque malitiam ipforum aliqua ex parte diminui, fi tumores forte fup- puraverint. Qui porro morbi judicari per abfcefium con- fueverint, Hippocrates ipfe in praefagiis confcripfit. XXIII. Quibus e morbis exfurgentibus fiatim fane in manibus aut pedibus dolores oboriuntur, in iis abfcefifius fiunt. Qui ex morbo convalefcunt, non admodum robufias vires habent, quocirca fi in laboribus verfentur ac mul- tas vehementesque motiones obeant, facile laeduntur, ac majorem etiam noxam fentiunt, fi humores morbum effi- cientes, non bene fint expurgati et quaedam fortafie re- liquiae adhuc adfint. Scimus enim quae pofl; judicatio- 206 ΓΑΑΠΝΟΤ ΕΙΣ ΊΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [549. 550.] φώδη εστίν· όταν ουν Ιν τοιαυτη χαταστάσει η χε7ρες ΐ] xal πόδες κάμνωσιν η όδυνη&ώσιν, έχε7σε τάς απο- στάσεις κατασκη'ψαι1 γράφει. πόνος μεν αιτίας έχει λόγον, οδύνη δε τού σημείου και ον θαυμαστόν, ως έ'φην, εί μεί- ζων γίνεται ϋερμασία κατά τό μόριον και η αρρώστια αυ- ξάνεται τού αυτού και ως οδός τις γίνεται το7ς περίττωμα— σιν, ΐνα άπόστασις άποτεληται. φαίνεται μεν ενταύ&α και- ρούς τρε7ς των αποστάσεων επιτι&έναι* ένα μεν εν τα7ς νόσοις} περί ού εν τη άνω ρησει, έτερον δε εν τα7ς άνα- ληψεσι, περί ού νυν διαλέγεται · τρίτον δε προ της νόσου, περί ού έξης λέγει τόνδε τον τρόπον. κδ\ *Ατάρ και ην τι πεπονηκός είη πριν η νοσέειν, εις ταύτα άποστηρίζεται, οΐον και το7σιν εν ΤΙερίν&ω βηχώδεσι καί κυναγχικο7σι, ποιέουσι γάρ ai βηχες τάς άποστάσιας, ώσπερ οι πυρετοί τοιαύτοίς, 1. 1. IV. aph. XXXII. nem in morbis relinquuntur, recidivas excitare confue- vilTe. Itaque quum in eo itatu aut manus aut pedes la- borarint aut dolore conflictentur, illuc irruere abfcelTus fcribit. Labor enim caufae rationem obtinet j dolor figni, ac non mirabile eft, ut jam dixi, fi major caliditas in parte accenditur ejusque imbecillitas augetur et tanquam via fit fupervacaneis, ut abfcefius gignatur. Hoc autem loco videtur tria abfcefluum tgmpora conftituere [550] unum in morbis, de quo egit oratione fuperiore, alterum, dum aegroti convalefcunt, de quo nunc diflerit, tertium, quod morbos antecedit, de quo deinceps ad hunc modum loquitur. XXIV. SecL fi qua pars ante morbum laboravit, ibi morbi fedes erit, ut accidit iis, qui Perinthi tuffi et angina labo- rarunt: tufjes enim non fecus ac febres abfcefjus excitant. « Ed. Chart. VIII. [550.] JEi1 τις, φησί, πριν του νοσείν κάμνει τινϊ μορίω τον σώματος, προσδεχεσ'&αι χρή γενησεσ&αί τινα άπόστασιν tig εκείνο το μοριον· εν οσοις γάρ νόσοις μη προκρίνον- ται δια εκκρισεως, tv τανταις είωϋε αποστήματα γίνεσ&αι ίίς τα μέρη προπονημένα · άσ&ενεστερα γάρ δντα τδ πλή- θος των χυμών μάλλον καί ράον προσδιχεται. τουιο δε νοήσεις κατ εκείνας τάς νόσους, εφ ων ελπίσεις τάς απο- στάσεις γενεσ&αι. παραδείγματι δε το πράγμα σαφηνεΐ των άρρωστων3 των εν Περίν&ω βηχωδων καί κυναγχικων, εφ* ων είκος εστι τάς άποστάσεις κατά τον τράχηλον καί κατά πνεύμονα η καί τον ΰωρακα γεγενήσ&αι, επειδή καί βήχες τας αποστασίας τοιαΰτας οΐας καί πυρετοί ποιείν είώ&αοιν. f ne. Κατα τον αυτόν λόγον συμβαίνει η από χυμών η σώματος συντηξιος καί ψυχής. 1. 1. IV. aph. XXXIII, 2. των άζωστων pro τον ρώστον Corr. pofuit. Si antequam quispiam in morbum incideret, aliqua corporis pars laboraverit, timendum erit ne aliquis in eam abicellus fiat j in omnibus enim morbis, qui prius per excretionem non judicantur, in iis abicellus decum- bere in eas partes folent, quae prius laborarint: quum enim illae fint imbecilliores, etiam magis ac facilius hu- morum copiam excipiunt. Id quod in iis potiflimum morbis intelliges, in quibus futuros abfceflus fufpicabere; ipfe vero rem exemplis declaravit eorum qui in Perinthia urbe tuifem aut anginam palli erant, in quibus verifimile eft abfceifus aut in cervice aut in pulmone aut etiam in pectore exortos elfe, quando tulfes abfceflus tales faciant, quales etiam excitari a febribus folent. XXV. Eadem quoque ratione contingit vel ab humoribus vel corporis colliquatione et animi affectionibus. Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [550.] 'Έοιχε καί τάδε περί αποστάσεων τέροστί'&εναι αυτάς γίνεσ&αι είπών * χαϊ από του πλή&ους των χυμών η της συντηξιος σώματος η ν.αι της 'ψυχής, όταν γάρ μεγα πλή- θος είη ως μη εχκρίνεσ&αι άπαν δυνη&η, τότε εις το μόριον άσ&ενεστερυν άποστηρίζεται χαϊ όταν πολύ εστιν η λεπτότης των χυμών xal άραιότης του σώματος, τότε κατά την άδηλον καλούμενην διαπνοήν τάχιστα κενουται τα σώ- ματα, ώςι συντήκεσ&αι ραδίως, εάν μ?} απάντησης. ταυτό τούτο ποιείται εν τη του σώματος συντήξει · εν μεν ουν τοΊς σφοδροτάτοις πυρετόϊς ίσμεν2 συντηκεσ&αι πολλάκις τό σώμα και συμπίπτειν καί ίσχνουσ&αι, ενίοτε δε τούτο συμβαίνει μάλλον του κατά λόγον η διά τό μεγε&ος του πυρετου η διά τον χρόνον της νόσου η και την ηλικίαν η την χώραν η την ώραν και την άερος κατάστασιν η καί τάς αίσ&ητάς κενώσεις3 καί τάς άγρυπνίας καί φροντίδας καί άσιτίας καί κινήσεις άμετρους. τό γάρ μεγεϋος καί τό κακόηχες ιών πυρετών ενίοτε ισχνούς ποιεί τους άν&ρώπους 1. 1. II. aph. XXVIII. 2· Οοττ,.ϊομεν pro εις μεν* 3. Corr. κενώσεις pro καί νόσοις. Haec quoque de abfceilibus dicta videri poliunt, ut cenfeat ipfos a copia etiam humorum aut colliquatione corporis et item animi exoriri; quum enim fit humorum magna vis, ut non poffit omnis excerni, tunc in partem quandam imbecilliorem fixa innitur; quumque magna efi: humorum tenuitas et corporis raritas, tunc per eam per- fpirationem, quae fenfum nofirum fugit, corpora celerrime evacuantur, ut nifi. occurras, facile colliquentur, quod idem in colliquatione corporis ufu venit; atque in febri- bus quidem veliementiilimis colliquari faepe corpus con- cidereque et extenuari confpeximus, idque interdum plus quam par fit accidit aut propter febris magnitudinem aut propter morbi tempus aut propter aetatem aut etiam re- gionem aut anni tempus aut aeris confiitutionem aut eva- cuationes, quae fub fenfum cadunt, aut vigilias aut curas aut inediam aut immoderatos motus; nam et magnitudo et malitia febrium interdum graciles homines extenuatos- Ed. Chart. TIII. [560.] καί κατά τάς πρωίας ημέρας, ως αυτός εν τω προγνωστι- κά περί ΰανατωδους προσώπου γράφει. τούτο δε και το μήκος της νόσου ποιεί και εκ των ηλικιών η τε των παίδων καί η των πάνυ γερόντων, επί μεν των παίδων διά την υγρότητα τε και ϋερμασίαν το πλείστον άπορρει και το σώμα κενονμενον ίσχνοΰται, έιτι δε των γερόντων διά την της ρώμης αρρώστιαν, εκ δε των ωρων καί χωρων καί καταστάσεων πρόδηλον οτιϋερμαί και ξηραί μάλλον κενονσιν.1 ai δε ΰγραϊ καί ψυχραί κωλΰουσι διαπνε7σ&αι και κενον- σ&αι. επεται δε καί η ισχνό της τον σώματος ταΐς αίμορ- ραγίαις, πολλοΤς ιδρωσι καί ούροις καί εμέτοις καί διαχω- ρημασιν άμε'τροις , ετιa δε καί τη ασιτία και αγρυπνία καί φροντίσι. αλλά καί διά παραφροσύνην, όταν οΐ κάμνοντες συνεχώς άνίστανται, η μεν κυρίως λεγομενη σύντηξις γί- νεται το' πολύ διά τον πυρετόν κακοη&η, τηκόμενης της πιμελης η καί σαρκός της απαλής. γνωρίσεις δ£ αυτήν 1, Corr. κενονσιν pro καί νουαοι. 2. 1. IV. de viet, rat. 110. que vel in primis diebus reddit, quemadmodum eit ab ipfo in libro praefagiorum de cadaverofa facie confcriptumj idem quoque morbi prolixitas facit, aetas quoque lum puerorum, tum eorum qui ultima funt fenectute, ac in pueris propter liumiditatem et calidiiatem plurimum fluit et corpus evacuatum extenuatur; in iis vero qui fumma funt fenectute propter virium imbecillitatem corpus colla- bitur. Jam vero ex anni partibus et regionibus et aeris conilitutionibus planum eit calidiores ac ficciores magis evacuare corpora, frigidiores ac humidiores ne cutis per- fpiratione digeratur et inaniatur, prohibere. Sed etiam fequi macies corporis folet ex fanguinis eruptione, fudo- ribus, urinis, vomitibus et alvi dejectione nimia, item- que ex inedia, vigiliis, follicitudinibus nec minus etiam e delirio , quum aegroti allidue exfurgunt. Quae vero col- liquatio proprie nominatur, plerumque fit, quod pinguedo aut etiam tenera caro propter malignam febrem collique- GALENUS TOM. XVI, Ed. Chart. VIII. [ 550. ] μάλιστα μεν εχ των ουρών, ελαιώδη γάρ Ιστιν άπερ την αρχήν συντηξεως σημαίνει, όταν δε και εν χρώματι και εν συστάσει, οΐον ελαιόν εστι, τότε σημαίνει ακμήν της δια- &εσεως. μη εξαπατάτω δε' σε ταντα, ότι και τοιαυτα σχεδόν γίνεται των νεφρών πιμελης αναλυόμενης. τούς μεν ονν διορισμούς παρέδωκεν βΙπποκράτης είπών · όκόσοισι1 λιπαρή η ύπόστασις και ά&ρόη, τουτεοισι νεφριτικά σημαίνει* διότι επί νεφρών ταχέως εκκρίνειαι, επί δε της εν ολω τώ σώματι πιμελης, ον ταχέως, άλλα βραδέως, αλλα καί περί τούτων καί τών άλλων απάντων, οσα περί τάς οξείς νό- σους καί κακοήθεις συμβαίνει 9 εϊρηται προς 'Ιπποκράτους ακριβώς κατά τό προγνωστικόν, καί ου χρη μηκύνειν ιόν κστ. Τούς μεν ούν χυμούς είδεναι, εν $σιν ώρησιν άν&εουσι και 1. 1. IV. aph, 76. tur , quam fane ex urinis potiflimum cognofces *, furit enim illae oleofae, eaeque principium colliquationis fignificant; quumque et in calore et in confiftentia quid veluti oleum iit, tum affectionis indicat itatum. Verum ne hujusmodi urinae in fraudem te conjiciant, propterea quod tales ferme excerni folent, quum renum pinguedo diffolvitur. Sed dillinctiones allatae funt ab Hippocrate, quum dice- ret : quibus fubfidentia pinguia funt et confertim exeunty in iis renum affectiones indicant; caufa eit, quia in reni- bus celeriter fit excretio, at in pinguedine totius corporis non celeriter fed tarde. De his autem et de aliis omni- bus quae acutis malignisque morbis accidunt, Hippocrates in libro praefagiorum accurate differuit; quocirca minime necefle eft, pluribus ea verbis perfequi. XXVI. Humores igitur, quibus anni temporibus efflorefcunt, noffe λόγον. 29ί Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [550. 551.] οΐα εν έκάστοισι νοσήματα γηοιέουσι και οΤα εν εκάστω νόσηματι πα&ήματα. Ουτος ην ό σκοπός του περί χυμών βιβλίου, τό udi- ναι την φυσιν των χυμών, οϊ τε εν τώ σώματι τών άν ΰρώπων είσί καί κατά ποιαν ώραν επικρατούσε, και ποια και πόσα νοσήματα εργάζονται και τό τελευταιον τους τρό- πους τών νοσημάτων ουκ άγνοειν, οπερ εν τω τρίτω τών- δε ιών υπομνημάτων εξηγησόμεϋα. νυν δε περί χυμών ολίγα ρηϋησεταί, επειδή κατ άρχάς άπαντα σχεδόν γεγρα- πται, αι1 μεν ουν ώραι του έτους διαφερουσιν υγρότητι και ΰερμότητι, ψυχρότητι2 καί 'ξηρότητι · του μεν χειμώ- νος υγρότητι καί ψυχρότητι τάς άλλας επικρατουντος, ώσπερ γε του Φερους ΰερμότητι καί ξηρότητι, του δ* ηρος ακρι- βώς άμφοιν όντος εν τώ μεταξύ, κατά δε τό φ&ινόπωρον ουχ ομοίως εατίν. άλλα κρύους μεν εωϋεν όντος άμφί τό μέσον της ημέρας ΰάλπος ισχυρόν καί δειλής διρίας τό 1· 1·, It in ρΤ. epid. 10. 2. Haec verba καί Ό-ιςμότητι ψυχρότητι in S. g. leguntur. oportet et quosnam in fingulis morbos efficiant et quast nam in unoquoque morbo affectiones pariant. Erat hoc in libro de humoribus propofitum nofle humorum naturam qui in humano infunt corpore et quo- nam tempore quisque dominelur et quot qualesque morbi ab humoribus gignantur; denique non ignorare quinam lint modi morborum, quam rem nos in tertio horum commentariorum explanabimus; nunc vero de humoribus, quum in principio omnia fere quae ad hanc rem perti- nent confcripferimus, pauca quaedam afferemus. Anni tempora differunt inter fe humiditate, calid ita te, frigidi- tate ac iiccitate; ut hiems humiditate frigiditateque prae- ilet ceteris*, aeftas caliditate ac iiccitate; ver fit accurate in medio utriusque conftitutum; autumni vero non [551] eit eadem ratio, fed frigus mane viget, mefidie magnus calor, ad vefperam caior rurfus in frigus commutatur*, in ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΡ ΑΤΟ ΤΣ Ed. Chart. ΤΙΙΙ. Γ S51. ] θάλπος εις κρύος αύ πάλιν,-μεταπίπτει. επικρατεί δ* όμως αυτών τύ μεν ‘ξηρόν του υγρού, το di ψυχρόν τον θερ- μού, και ούτως iv ταίς ώραις τού έτους ως επί τό παλύ εύρήσεις. καθ' εκάστην δε των ωρών ίδιος επικρατεί χυ- μός t τού μεν χειμώνος τό φλέγμα, τού δ* ηρος τό αΤμα, τού δε βέρους χολή, φθινοπώρου δε η ό'ξεια. νοσήματα δε πλεονάζουσι κατά πάσας τάς ώρας, ως τού μεν ηρος τά μελαγχολικά και τά μάνικά, τά επιληπτικά και αίματος ρύ- αεις και τάλλα πολλά, άπερ αυτός καί εν τοίς άφορισμοίς ναι εν τωι περί αέρων ύδάτων καί τόπων καταρίθμησαν ο* ώς τά κυναγχικά καί κόρυζαν καί βράγχοι καί βηχες και λέπραν καί λειχήνες καί άλφοί καί εξανθησεις ελκώδεις πλείσταν καί φύματα και αρθριτικά, τού δε θέρους ενιά τε τούτων καί πυρετοί ξννεχεες καί καΰσος καί τριταιον πλείστον καί τεταρταίοι καί εμετοί καί διάρροιαν καί οφ- θαλμίαν καί ώτων πόνον καί στομάτων ελκώσεις καί σηπε- δόνες αιδοίων καί ϊδρωα, τού δε φθινοπώρου καί πολλά 1. In lib. de a£re, aquis etc. cap, III. lib. III. aph, 20· ‘ 21, 8* eo tamen fic cum humido frigus calori dominatur, haec- que in anni temporibus fere comperies. In fingulis vero temporibus proprius quidam humor exfuperat, ut hieme pituita, vere fanguis, aeitate bilis, autumno acida bi- lis. Morbi autem frequentes in omnibus anni temporibus infefti fijnt, ut verno tempore qui a melancholia oriun- tur, itemque infaniae, morbi comitiales, fanguinis proflu- via et alii permulti, quorum ipfe et in apborifmis et in libro de aere, aquis et locis mentionem fecit: cujusmodi funt anginae, gravedines, raucitates, tuifes, leprae, im- petigines, vitiligines et ulceratae puftulae quam plurimae et pani et quaecunque articulos attingunt; per aeilatem vero, quum ex bis quidam, tum vero alii morbi vigent, ut continuae febres et ardentes et tertianae eaeque plu- rimae ; quartanae item et vomitus et alvi profluvia et lip- pitudines et aurium dolores et oris ulcerationes et pu- dendorum corruptelae et fudores; autumno autem et multi Ed. Chart.JVIII. [551.] των θερμών καί πυρετοί τεταρταίοι καί πλανήτες και σπλη- νιτικά και ύδρωπες, φ&ίσεις και λειεντερίαι και δυσεντε- ρίαι και ίσχιάδες και άσϋματα και ειλεοί και άλλα πολλά, του δε χειμώνος πλευρίτιδες, πγεριπνευμονίαι, κόρυζαι, βράγχοι, βηχες , πόνοι στη&ών, πλευρών, όσφΰος, κεφα- λαλγίαι, 'ίλιγγοι και άποπληξιαι. προστί&ησι δε αυτός καί τάς νόσους τάς κατά την ηλικίαν εκάστου γινομενας, «λ δε καί τάς κατά τά διαιτηματα καί τάς χωράς καί τά του βίου επιτηδεύματα, άξιοι μεν ουν είδεναι τούς χυμούς, εν αΐς ώραις άν&ούσιν, οπερ αυτός εγραψεν ούτως ’ αυξεται μεν εν τω άνϋρώπω το μεν φλέγμα τού χειμώνος, εϊτα την αιτίαν προστί&ησι, τοοτο γάρ} φησί, τω χειμώνι κατά φύφιν μάλιστα των εν τώ σώματι ενεόντων, ψυχρότατου γάρ εστι. περί δε ηρος τάδε γράφει* τού δε ηρος το φλέ- γμα ετι μενει ισχυρόν εν τω σώματι καί το αίμα αυξεται * κατά φυσιν γάρ αύτεω ταύιά εστι μάλιστα τού ενιαυτού, υγρόν τε γάρ εστι καί ΰερμόν. τού δε Φερους τότε αΤμα aeftivi et quartanae febres et erraticae et lienis morbi et aqua inter cutem et tabes et levitas intefiinorum et eorun- dem difficultas et coxendicis mala ·, itemque fufpiria et ifolvulus et alia permulta; liieme lateris dolor, pulmonis inflammatio, gravedo, raucitas, tuffis, dolor pectoris, co- llarum, lumborum et capitis, vertigines et morbus atto- nitus. Ipfe vero addit et morbos qui in cujusque aetate exoriuntur, itemque eos qui ex victus ratione originem ducunt et qui a regione et vitae inftitufc‘s excitantur. Cen- fet autem, ut quibus temporibus humores floreant, intel- ligamus, qua de re ipfa ita fcriptum reliquit: augetur, inquit, in. homine pituita hieme; tum caufam addit: ejus enim, inquit, natura maxime omnium eorum cjuae infunt in corpore hiemi refpondet, eft enim frigidiffima. De vere autem fcribit liaec; vere autem pituita adhuc valens manet in corpore et Janguis augetur. Haec enim anni pars ei per naturam maxime refpondet: fiquidem humidus calidusque eft. Aeitate validus adhuc fanguis eft et bilis Ed.Chart.Yin.r551·] ισχύσει ετ ι εν τω σώμα τι, η χολή δε άείρεται εν rq* σώματι nui παρατείνει ες φθινόπωρου. εν di τω φθινοπώρω τό μεν αΤμα ολίγον γίνεται, διότι εναντίον εαυτω τό φθινό- πωρου irj φύσει εστί και διά τούτο τό αΐμα τού φθινο- πώρου ελάχιστου γίνεται εν άνθρώπω, η δε μελαινα χολή τού φθινοπώρου πλείστη τε και ισχυρότατη εστίν. εγενετο δ* εικότως τοιούτος 6 χυμός διά τό προκατωπτησθαι τούς χυμούς ταί θερει, το δ’ υπόλειμμα των όπτηθέντων, όταν τό θερμόν σβεσθη, αύτίκα γίνεται χρυχρόν τε και ξ?;ρόν' ιψυχρόν μεν διά την τού θερμού σβεσιν, ξηρόν δε ότι κατά την όπτησιν παν τό υγρόν εξ αυτού εξεδαττανηθη. τό μεν ούν άνθειν τούς χυμούς ονδεν άλλο σημαίνειν εοικεν ή τόνδε τον χυμόν επικρατεΐν των άλλων, ως ειπον τό αίμα τον ηρος, τό φλέγμα τού χειμωνος, την χολήν ‘ξανθήν η ώχραν τού θέρους και τον μελαγχολικόν χυμόν τού φθινοπώρου. περί δε των νοΰσων των κατά τούς χρόνους και τα μέρη τού έτους εν τω τρίτω ρηθησεται ύπομνηματι. βούλεται δε και είδεναι ημάς, οσα εν εκάστω νοσηματι παθήματα' in corpore fefe extollit et in autumnum pertinet; au- tumno exiguus fanguis gignitur, propterea quod autumnus eft ei natura contrarius, proinde iit ut autumno paucif- iimum fanguinis in homine gignatur; at bilis atra et copioilflima et valentiffima autumno eft; ac merito quidem humor hujusmodi eft exortus, iiquidem humores aeftate prius affati erant; aiTatorum autem reliquiae, quum pri- mum exftinctus calor eft, frigidae iiccaeque redduntur; ac frigidae, quia exftinctus calor eft; iiccae, quia dum affarentur humor univerfus iit abfumptus. Quod igitur ait, humores efflorefcere, nihil aliud videtur lignificare, quam hunc vel illum humorem fuperare ceteros, uti di- ximus, ut pituitam hieme, fanguinem vere, flavam aut pallidam bilem aeftate, melancholicum humorem autumno. De morbis autem qui per anni tempora ac partes oriun- tur in tertio commentario differemus. Jam vero illud etiam non effe nobis ignotum vult, ut quod in Ungulis morbis παθήματα affectus iint, plane fciamus; quod ut Ed. Chart. YIII. [55ΐΓ] ινa δε τούτο δηλον εϊη, ίστέον οτιτ πάσα διάϋεσιςτον σώματος εξισταμένη τού κατά φύσιν ήτοι νόσημά εστιν η αιτία νοσήματος η σύμπτωμα, οπερ και πάϋος καλούσιν. η μεν νόσος τό εναντίον τη ύγείφ. διαφέρει δε άμφοΊν7· τό πάϋος. παν γάρ ο τι περ άν πάσχει τις πάϋος προσρη- τε'ον, οϋεν οίμαι και αΐ των αίσϋησεων άλλοιώσεις παϋηματα προσαγορεύεται j ως κατά την oxpiv τάς άπό λευκόν και με- λανός και ξανϋού και των άλλων χρωμάτων, κατά δε την άφην τάς υπό θερμού και ψυχρού καί υγρού καί σκληρού καί μαλακού καί των τοιοΰτων άπάντων. ούτω καί καϋ* έκάστην των άλλων α/σϋησεων· όνομάζομεν δε καί την ηδο- νήν πάϋημα καί όλως άπασαν κίνησίν ηντιναούν την άφ* ετέρου γιιομένην εν έτέρω. καί γάρ η τον ποιούντος κίνησες ενέργειά έστι, πάϋημα δε η τού διατιϋεμένου πως ύπ* αυτού, οϋεν φαίνεται εν τω μεταβάλλεσϋαι και άλλοιού- σϋαι καί κινεΐσϋαι τό πάϋος έχειν την γένεσιν. τούτο δε 1. de diff. fymptom. I. 2· Corr. άμφόϊν per άμφί po- nendum ducit. iit perfpicuum , fcire convenit, omnem corporis affectio- nem quae de flatu naturae deflexit aut morbum efle aut morbi caufam cenferi aut fymptorna, quod etiam πάϋος affectus nomine appellatur, morbus autem eit fanitati contrarius et ab utrisque affectus differt; quod enim cun- que patitur quispiam, id affectus nomine appellandum eit, quamobrem, ut ego quidem puto, factum eil ut fenfuum alterationes appellentur affectus ·, ut in adfpectu quae a nigro, albo, flavo ceterisque coloribus proficifcuntur; in tactu, quae a calore, frigore, bumiditate, duritie, molli- tie et aliis omnibus quae funt hujus generis accidunt; idem in ceteris fenfibus intelligendum eft. Voluptatem quoque affectum appellamus j et omnino omnem motum qui ab alio in alio excitatur: motus enim ejus qui facit, actio eil, at ejus qui ab illo quodammodo aflicitur, affe- ctus*, unde apparet, affectum tum, cum fit mutatio, alte- ratio et motio, gigni j id vero jam nos in libro de voca- 206 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [551· J ηδη δέδεικται ημίν εν τfj των ιατρικών ονομάτων πραγμα- τεία. ιδίως μεν ονν το πάθος επι πάσης της ε'ξωθεν κι- νήσεως ελεγετο παρά των παλαιών. ηδη1 δε καταχρώμενοι και τάς εκ πάθους μεν γεγενημενας τάς διαθέσεις , ουκετι δε εν κινήσει, πάθη προσαγορεΰουσιν, ου μην χρονιώτερόν γε ουδέ δυσλυτώτερον η διάθεσις της εξεοις. καίτοι τό διακείσθαι2, προς τ αυτόν τω2 πάσχειν εστί, και διηνεγκε της διαθεσεως τό πάθημα κινήσει, πανσαμενον γάρ του άλλοιοΰντος η περί τό παθόν4 άλλοίωσις νπομένονσα διά- θεσίς5 εστι τον παθόντος. παρά δε τό διακείσθαί πως τό της διαθεσεως όνομα γεγονε, διότι έκαστον τών όντων διάκειταί πως είτε υγιεινόν είτε νοσώδες, αν τε6 μηδετε- ρον νπάρχφ. 1. 1. II. metli. itied. III. 2. Corr. tiictxtia&ai pro δια- τίθεσ&αι. 3. Corr. τω pro τΐ το, 4. Corr. το παθον pro των παθών. 5. Corr. διάθεοις pro θεοις. 6. Corr, τε pro δέ. bulis medicis demonilravimus, ac proprie quidem affectus nomine veteres omnes omnem motum externum bgniii- eant; qui tamen jam ab ipfo nomine abutuntur, eas etiam affectiones quae ex affectu funt genitae nec amplius funt in mqtu, affectus nominant; affectio tamen neque diutur- nior, neque folutu difficilior eit, quam habitus et tamen affectum efle idem fere eit quod pati; et affectio ab af- fectu differt motione: nam quum ceffavit, quod alterabat, ea quae in affecto' permanet alteratio, eit patientis affe- ctio; nomen vero affectionis inde eit declinatum, quod modo quodam quis afficiatur; iiquidem omnia quae in re- rum natura funt iive fana iive aegra iive neutra affi- ciantur. Ed. Chart. TIII. [551.] To δε σώμα το άλλο ες ο τι μάλιστα νόσημα η φνσις $ε- πει, οΐόν τι οπλήν ενοιδεων ποιεί, τούτων τι1 και η φνσις, σχεδόν τε καί χρώματα κακία) και σώματα σει- ρεει και εϊ τι άλλο, ταύτα διαγεγνμνασ&αι. 'Όπερ κατ άργάς ειπον, το χρώμα δείκννσι πολλάκις το νόσημα, διό συμβουλεύει, δει την τον όλου σώματος ε’ξιν πώς εχει φνσεως ημάς διαγινώσκειν, ΐνα μη εξαπατώμεν κατά τάς νόσους η την εξιν την φυσικήν, ενίοτε γαρ τά χρώματα κακίω εστιν η συ κατά φΰσιν είναι αυτά ηγήστι και τόιε νποπτεύσεις τον άν&ρωπον ονχ νγιαίνειν. χρή γούν είδεναι την εξιν του σώματος, προς το μη άγνοείν εις ποίον μέρος φνσις νοσοποιός ρεπει" καί γάρ του ηπατος κακοπραγούντος ικτερικοί πολλοί γίνονται. ενίοτε δε και κατά φύσιν τοιούτοί είσι κακώς διακείμενοι κατά την πρώ* την διάπλασιν, οπερ σε είδεναι χρη, ΐνα μ?} σφαλείς νοσεΐν 1. Corr, τι pro δη. XXVII. Tum vero corpus relicjuum fpectandum eji, ad cjuem mor- bum maxime natura vergit et (juidnam lien intumescens Jacit; horum etiam cjuiddam natura facit, ac colores fere deteriores funt et corpora tument et fi cjuid aliud fit, te in his exercere oportet. Quemadmodum initio dixi, color morbum plerumque indicat, ideo ne in morbis et habitu naturali fallamur, nobis confulit, ut quomodo totius corporis habitus natura fe habeat cognofcamus; interdum enim colores deterio- res funt, quam tu fortaffe eos fecundum naturam efle exiftimares, ac tunc etiam non bene valere hominem fu- fpicabere; quocirca corporis habitum noffe oportet, ut quam in partem morbi effectrix natura repat, non igno- res: plerique enim in morbum regium cadunt, quod male affectum jecur Ut, interdum vero etiam fecundum natu- ram tales funt, propterea quod in prima conformatione Ed. Chart. VIII. [551. 552.] αυτους οτε νγιαίνωσι νομίζεις* τότε γάρ τω νοσουντι βοη- θήσεις διά των χρωμάτων όμοιων του χρώματος αυτών. τουναντίον δε ποιητεον εν ιο7ς ro αίμα πτνουσι, το γάρ ερυθρόν χρώμα προκαλεΐν το αιμα φαίνεται, ότι πας χυ- μός των όμοιων εκκαθαίρεται προσθεσει' ως περί των εναν- τίον είσω του σώματος ωθείται. πώς δε χρη την φυσικήν εξιν μαθεϊν καί γινώσκειν, αυτός ενί1 παραδείγματι δηλοϊ* οΤιν, φησί, τι σπλην ενοιδεων ποιεί, ώς γάρ όγκοι πολυει- δείς κατά τον σπλήνα κακοπραγουντα συνίστανται, οντω καί η αυτή2 δυναται ποιέίν* αις τάς των χρωμάτον κακώ- σεις καί του σώματος κενωσιν καί τάς άλλας διαθέσεις, εν αΤς χρη τον ιατρόν είναι γεγνμνασμενον. πολλοί3 δε όγκοι παρά φνσιν εν σπληνί είώθασι γίνεσθαι, ώς η μεν σκλη- ρότης εν τοίς κάτω μερεσιν καί τινα είναι στρογγυλόν, τινά δε πλατυν, τινά τε επί μήκος ηυξημενον * καί ό μεν 1. Corr. hi pro ίπΐ. 2. Corr. η αυτή pro oi αυτοί. 3. 1. II. in VI. epid. XL. male affecti fint, quod efle libi planum debet, ne deci- piaris et eos aegrotare lum, quum non aegrotant, exifti- mes , atque eo quidem tempore aegrotis auxiliari convenit iis coloribus qui fint ipforum colori periimiles, contra vero faciendum eft in iis qui fanguinem confpuunt: ruber enim color provocare fanguinem videtur, fiquidem humor omnis iimilibus admotis expurgatur, ut adhibitis contra- riis intra corpus pelli confuevit. Ceterum quomodo fcire ac dignofcere naturalem habitum oporteat, ipfe unius ap- politione exempli declaravit, ut quidnam, inquit, lien intumefcens facit: quemadmodum enim multiplices tumo- res ex liene male affecto oriuntur, ita etiam facere ipfe habitus poteft: cujusmodi funt vitia coloris, corporis, evacuationes ac reliqua genera affectionum, in quibus efle exercitatum medicum oportet. Multi autem praeter natu- ram tumores oblidere lienem folent, ut duritia in parti- bus inferioribus, ut quidam fit rotundus, quidam [552] latus, quidam in longitudinem, porro autem qui a parte Ed. Chart. VIII. [552. J εν τοίς κάτω, διότι κάτω την ροπήν εχει, κατάρ- φοπος λεγεται νφ* *Ιπποκράτους, η1 καί διότι εις τά κάτω μόρια του σώματος ώϋεϊ τους εν αυτω μοχ&ηρονς χνμους. ου γάρ δει άπορΓιν περί σπληνός η Κ'ελκει μεν τό οίκε7ον9 άποκρίνει δε τό άλλότριον, άλλοιοι2, δε και κατεχει, όσον άν επισπάσ&αι πεφϋκεν. άναγκαιαΐ γάρ εδείχϋησαν ai τεσ- σαρδς αυται δυνάμεις άπαντι μορίω τω μελλοντι ΰρεψε- σ&αι' άλλα περί τάς διακρίσεις των περιττωμάτων άμαρ- τίαι γίνονται. είσι δε αίτίαι τριτταί* μία μεν η των εκ- καϋαιρόντων αυτά μορίων άτονία· δεύτερα δε η στενοχώ- ρια των οδών ’ τρίτη δε του περιττώματος αυτοϋ μοχ&ηρία και προσέτι της άτονίας αιτία Ιστι δυσκρασία, της δδ στενοχώριας η εμφραξις η όγκος τις των οργάνων, των δε όγκων3 αίτιον υπάρχει ρεύμα χυμών εις αυτό κατασκηπτον το σώμα τών οργάνων. της δε εμφράξεως ήτοι πάχος η γλισχρότης τών χυμών η βλαστήματα. ?;4 δε μοχ&ηρία 1. 1, II. in VI. epid. XXXVIII. 2. Corr, άλλοιοϊ pro άλλοι. 3. Corr. των dl· όγκων pro τον dk όγκον, 4· 1. III· de cauf. fympt. II. inferna durus eft, qui deorfum vergit, ideo ipfum κατάρ- ροπον Hippocrates vocat , quia pravos humores quos in fe continet, in partes corporis inferiores propellit. Neque enim de liene dubitandum eft, an quod fibi proprium eft trahat et alienum fecernat alteretque et contineat quid- quid attrahere fuapte natura poteft: liquidem in iis com- mentariis qui funt a nobis de naturalibus facultatibus confcripti, quatuor facultates unicuique particulae quae nutrienda lit efle heceftarias demonftravimus. Verum ta- men in excrementis fecernendis errores committuntur, cujus rei triplex eft caufa: prima eft partium ipfa expur- gantium imbecillitas, altera eft anguftia viarum, tertia eft excrementi ipftus vitium. Praeterea vero imbecillitatis caufa eft intemperies, anguftiae vero obftructio aut aliquis inftrumentorum tumor; tumorum vero caufa eft humorum defluxio quae in ipfum inftrumentorum corpus irruit, obftructiones aut craflitudo aut tenacitas humorum aut ΓΑΑΗ1Χ0Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [552.] των περιττωμάτων εστί πλή&ος καί πάχος καί γλισχρότης. τα δέ περιττώματα τρία ίστι της έν ταΊς φλεψί πέψεως * εν μεν το πικρόχολον * έτερον δε το μελά γχολικόν * τρίτον δέ το ορρώδες. το μεν πικρόχολον η επί τω ηπατι κιστις εκκα&αίρει. το δέ μελά γχολικόν δ σπλην, το δέ ορρώδες οΐ νεφροί, διό εν τοίς τον σπληνός πόνοις καί τά της χρόας ολου του σώματος επί το μελάντερον ρέπει κατά τό της ατονίας αυτοΰ πά&ος , επειδή την ενέργειαν εχει φύσει, τό μελαγχολικόν εκ του ηπατος ελκειν αίμα εις εαυτόν, ώ καί τρέφεται. της μέν ούν ελκτικής αυτοΰ δυνάμεως άτο- νου γενομένης ακάθαρτον εις ολον τό σώμα φέρεται τό εξ ηπατος αίμα καί κατά τούτο μελάντερον αΰτοίς1 γίνεται τό χρώμα, ενίοτε δέ εκείνο τό περίττωμα ά&υμίας τε καί δυσ&υμίας μελαγχολικάς εργάζεται, ενίοτε δέ αιτίων ορέξεις ας. οδροτάιας, πολλάκις δέ άνατροπήν, άλλα καί σκιρρουμε- νος ΰδέρονς επιφέρει, συμπα&οΰντος2, αΰτώ του ηπατος. ονχ ήκιστα δέ κακοπραγών εν γρόιω πλείονι η τε διά φλε- 1. Corr. αντοίς pro αυτής, 2· Leg. de atra bile ΥΓ. quid velut germen ad natum; vilia autem excrementorum funt multitudo, crailitudo et tenacitas, excrementa autem concoctionis quae in venis fit tria funt, ut biliofum , ut melancholicum, ut ferofum, biliofum vero vefica jecori adjuncta expurgat melancholicum lien, ferofum renes, indeque fit ut in lienis vitiis color totius corporis ad nigrius vergat, prout ipfius imbecillitatis affectus poitulat, quando haec eit ei a natura tributa actio, ut melancholi- cum fanguinem jecore in fe trahat eoque nutriatur. Ita- que ubi attrahendi vis quae in ipfo eit infirma fit facta, tum fanguis ex jecore prodiens impurus in totum corpus comportatur, ideoque color fit nigrior, interdum etiam illud excrementum animi defectiones et moeftitias melan- cholicas gignit, interdum vero vehementiflimas qibornm appetentias excitat, faepe etiam averfionem, imo vero etiam cum fcirrhum contraxit, aquam inter cutem affert, jecore nimium in affectus confenfum perducto nec minus etiam idem male affectus diutius aut propter inflammatio- Ed. Chart. VIII. [552.1 γμονήν ή τε1 διά σκίρρον άχροιας εργάζεται κατά παν το σώμα προς τό μελάντερον εκτρεπόμενός, ϊσ&ι μεν ούν το χρώμα λευκόν και χλωρόν την του ήπατσς άπόστασιν ενδεί- κνυσ&αι, io δε χλωρόν και μιλάν την τον σπληνόζ, λευκόν δε και * την του πνεύμονος. ’ τοιϋντων δε χρωμάτων ίδια σώζεται, όταν τα* αποστήματα ήκιστα δια- καή εστιν. 6 δε σπλήν αυτός κακίω εργάζεται τα του όλου σώματος χρώματα, άλλα και αυτός αεί μελάντερός Ιστι του ήπατος. και μάλιστα επί των τής ’&ερμής καί ξηράζ κρά- σεως ζώων, εχει δε όλον ήμετερόν τι περί μελαίνης χολής βιβλίον, κα&Λ ο ταυτά τε και τάλλα πάντν τα πρόζ τούτο ποιονντα γεγραπται. κη. ·> Ψυχής άκρασιη ποτών2, και βρωμάτων, ύπνον, εγρηγόρ- σεως ή δ ο ε ρωτάς τινας, οΤον κύβων, ή διά τεχνας ή δι 1. Manus prima εϊη, fed corrector fecit ήτ*· 2. Corr· ποτών pro ώτών» nem aut propter fcirrhum ad nigriorem colorem conver- fus toti corpori vitia coloris impertitur, qua in re fcire debes, album viridemque colorem nobis indicare abfcef- fum in jecore eile, viridem et nigrum in liene, album et * * in pulmone, horum autem colorum for- ma fervatur, quum abfceftus minime fuccenfi funt, fed ipfe lien univerii cbrporis colores vitiat ac deteriores fa- cit, quin etiam ipfe eft femper jecore nigrior, praefer- tim vero in iis animantibus, quorum calidior eft tempe- ratura atque liccior. Tu vero unum habes a nobis com- potitum de atra bile librum, in quo et haec et cetera, quae funt hujus generis omnia continentur. • XXVIII. Animi intemperantia in cibis, potibus, fotnno, pigilia aut propter amores quosdam, ut tefferarum; aut propter ΓΑΛΗΝΟ Τ ΕΙ2 ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑ ΤΟ Τ2 Ed.Chart. ΥΙΙΙ. [552.] άνάγχας χαρτερίη πόνων χαί ωντινων τεταγμένη η ά- ταχτος, __ Τρία έστί τά της ψυχής μόρια τά xa&' ορμήν ημάς χενουντα. ότι di τρία μόρια σΰμπαντά εστιν, είτε μόρια 'ψυχής είτε δυνάμεις, υφ ών ο βίος ημών διοικεϊται, ηδη άποδέδειχται. ως χαϋ’ ετεραν μεν δΰναμιν ημάς λογίζεσ&αι, χαΨ ετεραν δε ϋνμονοϋαι, χατ άλλην δε έπιϋνμειν, ότι μεν δη χαί ταίς οΰσίαις άλληλων διαφέρει χαί πολλοί μάλλον οτι χατά διαφέροντας ϊδρυται τόπους πρόδηλον εϊναινομίζομεν. χαί γάρ έτερον είναι μέρος της ψυχής το επιϋυμουν του λογιζομένου είδέναι πάντες οΐοί τε1 είσίν. εν μεν γάρ τωΖ πίνειν εφιέμε&α πληρωΰηναι αιτίων, εν δε τω διψάν πό- ματος. άλλα παίδες όντες ομοίως τοίς άλόγοις ζωοις έτοί- μως επί το πληρωϋηναι έχόμεϋα, μίμε εί ουνοίσει τούτο, μήτε εί βλάψει οχοπονμενοι. χατά δέ τηνηλιχίαν χαί το ν λογι- σμόν γενόμενοι, πολλάχις μέν ουδ ’ όλως πίνομεν, επειδάν πει- 1. Corr. οΐοί τε pro εϊτε, 2. Corr, τω pro τό, artes aut propter necefjitates laborum tolerantia et quo- rum ordinata efl aut inordinata. Tres funt animi partes quibus ad voluntarium mo- tum incitamur, ‘atque has quidem omnes feu partes, feu facultates animi appelles, a quibus vita noftra guberna- tur, eft jam a nobis demonftratum, ut una fit, qua ratio- cinamur , altera qua irafcimur, tertia qua cupimus; item- que eas fubftantia inter fefe differre ac multo etiam ma- gis in differentibus effe locis fitas, perfpicuum effe arbi- tramur: omnes enim poliunt cognofcere, partem animi qua cupimus effe ab ea qua ratiocinamur diverfam; nam et quum fame urgemur, impleri cibis expetimus, quum litis urget, potus cupiditate ducimur, at in pueritia more brutorum faturitati operam damus, neque utrum profutu- rum illud fit aut nociturum confideramus. Quum autefp in viros non folum aetate, fed etiam ratione evaferimus,! faepe nihil plane bibimus, quod potum effe nociturum. Ed. Chart. VIII. [552.] σ&ώμεν υπό του πόματος βλάβην εσεσ&αι, πολλάκις δ’ δλιγώ- τερον η όπου επιϋυμονμεν, εί κάνταυ&α μέλλει βλάψειν τό πλέον. -&εασόμε&α δε πολλάκις καί μάχην της λογιστικής δυνά- μΐως προς την επι&υμητικην εν τενόσοις καί άλλαις πολλαΐς1 περιστάσεσιν, εν αΐς οϋπω δοκεΐ καιρός είναι προσφέρεσ&αι το πόμα τον διψώντα και αιτία τον πεινώντα και ϋάλπεσ&αι τον ριγουντα καί ιρύχεσ&αι τον ΰαλπόμενον και χρησΰαι άηροδισίοις τον επί ταυτα όργουντα. η μεν γάρ άλογος εν ημίν δύναμις εφ έκαστον των επιϋυμονμένων έλκει τον δεό- μενον, ό δε λογισμός άντισπα και κατέχει την ονκ εν καιρω φοράν* άλλ* όμως ένιοί φασι μίαν είναι της 'ψυχής ου- σίαν, την δ’. ουσίαν είναι βούλονται τελειότητα της Ικάστου φυσεως, εί μεν ουν τι τοιουτον πραγμά έστιν, η αρετή μία εσται* είπερ καί τελειότης εστί μία, καί ουτω .κατά το λογιστικόν μέρος της ψυχής άναγκαίον έπιστημ?]ν είναι την αρετήν. και ΰπερ εν μόνον εστί τούτο εν ταίς ψυχαίς ημών τό λογιζόμενον ου χρη ζητείν άρετάς πολλάς. εί δε καί τον ±. Corr.< πολλάΐς, perfuafum habeamus; faepe etiam minus quam cupiamus fumimus, Ii majore fumptum copia noxam allaturum iit; faepe etiam pugnam ejus partis animi in qua mens et ratio elucet, quum ea quae cupiditate alitur , quum in morbis, tum aliis plerisque conditionibus fpectajmus, in quibus nondum eiTe opportunum videtur, ut efurienti ci- bus, fitienti potus offeratur nec eum qui riget calefacia- mus nec refrigeremus eum qui colore fit perfufus nec re- bus venereis utatur is qui ad eas incitetur; facultas enim quae in nobis eft rationis expers ad lingula nos trahit quae cupimus \ ratio retrahit impetum intempefiivum ac cohibet. Et tamen quidam funt, qui unam elfe animi fubftantiam velint; eam porro fubfiantiam ajunt efle cujusque naturae perfectionem, fi vero tale quidpiam eft, virtus una erit: fiquidem una eft perfectio, atque ita in animi parte in qua ineft ratio fcientiam elfe virtutem erit neceifarium; fique una fola pars animi quae rationis eft compos infit in nobis, nihil eft cur multas virtutes re- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [552.7 •Θυμόν, άταγκάϊον εσζαι κακείνου γενεσΘαι την αρετήν) ονιω δέ και εί τρίτον άλλο προς τούτοις είη το inιΘνμητικόν, έξης μέν ανται τρεΊς, άλλη δ* εκ της προς άλλήλας αυτών σχέσεως γίνεται τέταρτη * και ούτως έτερον μεν εστι το λο- γιζόμενον, έτερον δέ· το επιΘυμονν, άλλο δέ τό Θυμούμενον και εσται τις αρετή καΘ’ έκαστον αυτών μία, καλοΰσι μέν την εν τω λογιζομένω σοφίαν η φρόνησιν η επιστήμην· την δέ εν τω Θυμόν μένω πάλιν ανδρείαν, την δε εν τω επιΘυμητικώ σωφροσύνήν. όταν μέν ονν 6 λόγος μόνος επί των όρμων τής ψυχής εχη την αιτίαν, επ αύτω παύε- ται ή ορμή* όταν δέ ήτοι Θυμός ή επιΘυμία τις αύτω προσέλΘΐ}, δυνάμεις άλογοί1 τε καί παραπλησίαι τω κατά σώμα βάρει, παραχρήμα μέν ούχ οΐόν τε στήναι, χρόνω δ* αν ίσως γενοιτο και τούτο, καΘάπερ επί τών Θεόντων. ενίοτε δέ συνεκΘεΐ τώ πάΘει ό λογισμός καί τότε άπερ εκείνο φ 1. Corr, άλογοι pro ολίγοι, quiramus; ii vero etiam iracundiam ftatuamus, ejus quo- que virtutem , eife necefle erit: ile ii ad has duas tertia quoque pars in qua cupiditates verfantur accedat, tres fubinde virtutes erunt et quarta idem ex mutua harum relatione exorietur, atque ita diverfa erit pars rationis, diverfa pars cupiditatum, diverfa denique ea quae irarum aeitu fluctuat, eritque una cujusque partis virtus propria; ut eam quae in parte quae rationis particeps eii fapien- tiam aut prudentiam aut fcientiam vocent; eam quae in parte iracundiae verfatur fortitudinem; ^quae in cupidita- tum ineft parte temperantiam. Quum autem fola ratio in caufa efl, ut animus appetitione ducatur, penes ipfam etiam eft fedandae appetitionis facultas; ii vero aut ira- cundia aut cupiditas ad ipfam acceflerint; quae nimirum facultates funt expertes rationis et corporis gravitati per- fimiles, illico non poteft, ubi vult, confiftere; progreflu tamen temporis, ut in currentibus ufu venit, boc fortafle confequetur; interdum vero etiam ratio cum affectu con- currit, ac tunc quae affectus facit ea comprobat ratio, Ed.Chart.yiII. 1 552. 553.] / ^ πράττει και 6 λογισμός δοξάζει, ώσπερ ini τών ακολάστων, δοξάζονσι γάρ αγαθόν είναι μόγιστον οντοι την άπόλανσιν των ηδίστων, εκουσίως επόμενόν τον λογισμού αυτώνχ κατά την ψυχήν τη επιθυμία, άντιτείνει δε 6 λογισμός τω πά- θει μη δο'ξάζοντος μεν ανθρώπου καλόν είναι η αγαθόν την άπόλανσιν της πρόκαμόνης ηδονης * ελκο μόνης di πως in* αν την διά την της iiτιθνμητικης δυναμεως ίσχνράν κι- νησιν, άλλ* ει μεν λογισμός κρατησειεν, εγκρατής αντου τί και των ίαυτου παθών ό τοιουτος άνθρωπος ϊσται καί λό- γ(ται. ii δ* επιθυμία, τουναντίον άκρατης ονομάζεται, όταν δε υπό τον λογισμού μόνον προς την τών ηδόων άγη- ται χρησιν, 6 τοιοντος σώ^ρων καλείται * σκοπόν της αι- ρόσεως αυτών ου την άπόλανσιν, άλλα την ώφόλειαν πεποιη- μόνος, ώσπερ γε και άκόλαστος 6 προς' της επιθυμίας μόνης άγόμενος άκολονθοΰντος αυτή τον λόγου * διό περί τον νπνον, όταν τό μεν άλλο της ψυχής ενδη όσον λογι- στικόν και ήμερον και άρχον του τών επιθυμιών, τό δέ 1. αυτών uncinis inclufum. quod in intemperantibus perfpicitur; qui jucundillimis rebus frui fummum bonum effe exiftimant, quod ratio in animo ipforum cupiditatem fponte fequatur, reiiilit vero etiam affectui ratio, quum liomo voluptatis ejus quae propoiita eft non opinatur quidem boneffam effe aut bo- nam delectationem, fed tamen a valenti quodam faculta- tis quae concupifcit motu ad ipfam attrahitur; quo loco ii ratio fuperabit, is homo et fui et fuorum affectuum continens erit et nominabitur; fi cupiditas vincet, con- trario nomine appellabitur et impotens dicetur; quum vero a fola ratione ad ufum rerum jucundarum [553] ducetur, ipfarum perceptionem non fractione., fed ufu metitus, is temperans vocabitur, ficut intemperans qui folum a cupiditate trahitur, quam etiam ratio confequa- tur; quocirca quum dormientibus ea pars animi quae men- tis et rationis particeps fit cupiditatibusque imperet fopita langueat; illa autem in qua veritas quaedam fit atque V GALENUS TOM« XVI. ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΛΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [553.] θηριώδες τε χαί άγριον, ώς όνομάζειν εί'ωθεν 6 Πλάτων*, η σίτων ή μέθης τιλησθεν σχιρτζ: τε καί άπωσάμενον τον νπνον ζητεί ίεναι καί άποπιμπλάναι τα ιχύτοϋ ήθη, τότε πάντα εν τω τοιοντω τολμά ποιε7ν, ως από πάσης λιλυμέ- τον τε καί άπηλλαγμενον αισχύνης καί φρονήσεως. πολλά γάρ μιαρά επιχειρεί καί μιαιφονεΐν ότιονν βρώματός τε καί πόματος άπεχεσθαι μηδενός ενί λόγω ούτε άνοιας ονδεν ελ- λείπει ούτε αναισχυντίας. otav δε ύγιεινώς τις εγη αυτός αυτόν καί σωφρόνως καί εις τον ύπνον ί'η, το λογιστικόν μεν άγείρας εαυτόν καί εσιιάσας λόχων καλών καί σκε'φεων είς σΰννοιαν αυτός αυτω άφικόμενος, το' επιθυμητικόν δε μήτε ενδεία δους μήτε πλησμονή, όπως αν κοιμηθή καί μι] παρε/rj θόρυβον τω βελτίστω, χαΐρον ?] λυπουμενον, άλλα Ιών αυτό καθ’ αυτό μόνον καθαρόν σκοπέ7ν καί όρεγεσθαι του αίσθάνεσθαι ό μι) οίδεν, ή τι των γεγονότων όντων ή μελλόντων, ωσαύτως δε καί το θυμοειδές πραυνας καί 1. Plato de polit. 455. agreflis immanitas, ut appellare Plato folet, quum iit immoderato obiiupefacta potu atque pailu, exfultat in fornno et jactatur quaeritque quomodo id ipfum, quod vult, confequatur, quo tempore nihil eft, quod non au- deat, quafi omnem verecundiam pudoremque exuerit: multa enim impure conatur ac trucidare aliquem videtur atque a nullo potus paftusque genere abftinere et omnia facere tetre cum temeritate atque impudentia; at qui fa- lubri et moderato victu quieti fe tradiderit, ea parte ani- mi quae mentis et confilii agitata eft et bonarum cogi- tationum epulis faturata et ea parte animi in qua volu- ptates verfantur nec inopia enecta nec fatietate affluenti, ut conquiefcat, neque tumiiltum ullum praeftantiilimae parti afferat aut laetitia ipfam perfundens aut moerore conficiens, fed iinat, ut ipfa per fe fola atque pura con- * fideret earumque rerum Audio ducatur quas non novit, five eae praefentes fint five praeteritae five futurae; illa etiam tertia pars in qua irarum exiftit ardor, fedata Μ. Chart. VIII. [Λ53. ] μ ή τισιν εις όργάς ελϋών κεκινημενώ τω θνμώ καθευδη> άλλ’ ήσυχάσας μεν το) όνο είδη κινήσας1, εν ω τό φρονείν εγγίνετcu οντοις άναπανηται εν τω τοιοντω της άληθείας μάλιστα άπτεται και ήκιστα παράνομοι τότε αΐ όψεις των ενυπνίων φαντάζονται. ταντα μεν ούν εκ της ακολασίας γίνονται. και τί δεϊ τάλλα τα κακά καί τα νοσήματα εκ ταντης όρμαίνοιτα λεγειν; άπειρα γάρ σχεδόν εστι καί μη δυνατά διά βραχέων καταριθμείσθαι. καί ημείς μεν γάρ ισμεν τά νοσήματα πλη&οίρια εκ τούτον τον γένους είναι μάλιστα καί προσκαλεσάμενος προς τους άνϋρώτςονς τοιου- τονς, εν εχείνω μεν χαίρω πάντα επρα'ξα, άπερ είναι προς νγίειαν αναγκαία ήγονμην, επειτα δε κενόνν είσβάλλοντος3 ηρος επιχειρισάμην, ενιοι μεν τά πολλά μέρη τον σώματος εχοντες ασθενή, ώς τήν κεφαλήν η καί τούς οφθαλμούς ή τοίς όνομαζομενοις σκοτωματικοίς πάθεσιν ευάλωτοι, τήν ϊασιν ειχον παρ’ ημών τη κενοίσει, προσδιασχεψομενων ημών οποίον τι τό αθροιζόμενου αυτοίς εϊη. τινες μεν γάρ 1. Corr. χινήοας pro κοινώοας, 2. <3e cur. per fang. miff. VII. ac rellincta fit nec ulli infenfa quiefcat, atque ita duabus animi partibus compreflis, illa tertia pars rationis et men- tis eluceat feque acrem ad fomniandurn praebeat; tum veritatem maxime attingit, neque ei vifa abfurda occur- runt, atque haec quidem ex incontinentia intemperantia- que oriuntur. Sed quid attinet dicere cetera mala et item morbos qui ex ipfa originem ducunt? Innumerabiles fane funt ferme et tot ut paucis explicari non poilint: nos enim perfpectum habemus, morbos eos qui ex nimia omnium humorum copia exiitunt, hinc potifiimum ex- oriri; et quum me ad ejusmodi homines quidam arceiTe- rent, eo tempore feci omnia quaecunque ad bonam vale- tudinem effe necefiaria exiftimabam ; deinde autem ineunte vere eos evacuare conatus fum; nonnulli etiam funt qui multas corporis partes imbecillas liabant, ut caput, ut oculos aut qui affectibus iis qui a vertigine oriuntur fa- cile corripi folent; hi funt a nobis evacuatione curati, quum tamen prius quid coacervari in eis, foleret confide- V 2 ΓΑΛΗΝΟΙ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΊΟΤΣ Ed. Cliart. ΥΙΙΓ. [553.] τον ηικρόχολον άθροίζουσι χυμόν πλε'ονα των άλλων, τινες δϊ τον μελαγχολικόν η φλεγματικόν, ενιοι δε όμοτίμως άπαν- τας, εφ* ών αίμα πλεονάζειν λεγεται. εγώ γουν πολλούς ετών ηδη πλειόνων ενοχλούμενους εκ διαλειμμάτων άλγημασι ποδών ίασάμην ήτοι καϋαίρ0)ν τον πλεονάζοντα χυμόν εν άρχη του ηρος η αίματος άφαιρών. άλλ* ιστεον ότι δει τοιοντους είναι μέτριους κατά την όλην δίαιταν, τούς δε ακολάστους οίνόφλνγάς τε και γαστριμάρχους ούδεν μεγα ωφέλησα φαρμακεύοιν η φλεβοτομών. άθροίζουσι γάρ εν τάγει πλήθος ωμών χυμών άκολάστως διαιτώμενοι. τού- τους μεν ουδέ επιχειρειν χρη θεραπεύειν. οπη δε ευπει- θείς είσιν, όνησονται μέγιστα ει κατά την αρχήν του ήρος κενωθησονται καί προς την υγιεινήν δίαιταν άχθησονται. τούτο δε και επί τοίις επιληπτικοίς καί αποπληκτικούς καί σκοτωματικοΊς καί αίμοπτνΐκοίς καί μελαγχολικοίς ποιητεον είναι δοκει. πότερον μεν ου ν ταντα εκ της άκρασίας γεγε- / · w‘ ·· Λ Τ*. raviiTemus*, nonnulli enim amarae bilis humorem copio- fi orem, quam aliorum colligunt, aliis melancholicus, aliis pituitofns; in aliis ex aequo omnes coacervantur, in qui- bus redundare fanguis dicitur. Equidem permultos curavi, qui multorum annorum fpatio pedum doloribus per in- tervalla fuerant conflictati, quum in eis redundantem humorem in principio veris evacuaiTem aut fanguinem de- traxilTem. Illud tamen fciendum eit, eos in tota victus ratione efle moderatos oportere, quum intemperantes, vi- nofos et abdomini datos five purges live fanguinem eis mittas, magnopere juvare non poilis; intemperanter enim viventes magnam crudorem humorum copiam celeriter coacervant, quorum ne aggredi quidem curationem opor- tet; contra vero ii medico iint dicto audientes, maxime adjuvantur, fi initio veris evacuentur et ad falubrem vi- ctus rationem adducantur* Idem in morbo comitiali atto- nitaque et vertigine et fputo fanguinis et melancholia efie faciendum videtur. Utrum autem haec omnia ex in- Ed. Chart. VIII. [553.]. ^ ^ νηται η εκ της άλλης αιτίας σχοπειν δεί. τας δε αίτιας άλλας αυτός προστί&ησιν είπών* ύπνον, εγρηγορσεως η δι εροιτάς τινας, οΤον χόβων η διά τεχνας η δι αναγχας καρ- τερίη πόνων♦ αίπερ αιτίαν δυναταί είσιν αλλοιούν το σώμα χαϋάπερ τυγχάνει πολλάχις διά σφοδράν αγρυπνίαν η ενδειαν τροφής η δι έρωτα γίνεσ&αι το τοιούτον πρόσωπον, οιον 'Ιπποκράτης τό νεκρώδες υπογράφει.1 ετι δε δια χοπους τινάς προηγησαμενονς χαί φροντίδας, μάλιστα μεν χαΐ εί τό χωρίον είη ΰερμόν καί η ώρα του έτους ·&ερινη χαί η χατάστασις ϋερμη χαι ξηρά, καί πολύ μάλλον εί χολωδε- στερος ό άν&ρωπος είη φύσει, προς τούτοις δε χαί εί τις τό στόμα της γαστρός εχγ άσ&ενες, ουϊος διαφορειται καί διαπυείται ραδίως. ταύτό τούτο γίνεσ&αι συμβαίνει ου μονον διά λιμόν χαί ενδειαν τροφής χαί άγρυπνίαν, αλλά . χαί διάρροιαν καί άμετρον χενωσιν αίματος εκ ρινών η μήτρας i] αΐμορροΐδος η τραύματος η χαι λύπην σφοδράν η καί τον 1. 1. I* prognoit, VIII. temperantia an vero ex alia caufa profecta fint, fpectare oportetj alias porro caufas ipfe commemorat: fomnum, inquam, vigilias aut fi propter rei alicujus amorem, ut tefierarum aut artem aut neceifitatem fit laborum toleran- tia. Ouae fane caufae alterare corpus poliunt, quemad- modum faepe ufu, venit ut propter veliementem vigiliam aut alimenti inopiam aut amorem talis fiat facies qualem e fle cadaverofam defcripfit Hippocrates*, quod idem evenit propter laflitudines quasdam quae praeceflerint itemque follicitudines, praefertim vero fi regio calida fit, tempus anni aeftivum, caeli flatus calidus et ficcus, ac multo magis fi homo fit natura biliofiore; praeterea vero fi quis ventriculi os habeat imbecillum hujus habitus facile di- geritur et perfpiratur. Hoc ipfum fit non folum propter famem et cibi inopiam ac vigilias, fed etiam propter alvi profluvium aut immodicam fanguinis evacuationem , quae vel ex naribus vel ex utero vel ex liaemorrhoide vel ex vulnere profluat j itemque propter vehementem trifiitiam 1 310 ΓΑΛΗΝΟΙ ΕΙΣ ΤΟ IIIΠΟΚΤΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [553.] {ρωτα οπερ γυναιχός τίνος όφ&είσης των1 κατά την οικίαν δείχνυσιν 6 σφυγμόςζ αυτίκα μεν ανώμαλός τε και άτακτος γινόμενός, ολίγον <Γ ύστερον εις το κατά φταιν επανελ&ών αμα τω διαχωρησαι την 6φ&ε7σαν· ουτος γάρ σφυγμός τι παϋος ταραχώδες εν τη του άν&ρώπου γεγονεναι 'ψυχή ση- μα/νει, άλλα καί λεγομένων τινών εις ανωμαλίαν οί σφυγμοί τρέπονται των άρρωστων, εφ* οις ηκουσαν τάραττομενων, την μεντοι των σφυγμών διάγνωσιν η ουκ ειχεν Ιπποκρά- της η ου μετεχείρησε· καί μην αυτός εοικεν ουκ έρωτα γυ- ναικος σημαίνειν, άλλα των άλλων πραγμάτων, ως της πετ- τείας και κυβείας. εϊσί γάρ τινες, οι οσον χρόνον σπου- δαίος άνηρ διατρίβει περί τάς καλα£ και άγα&άς τεχνας> τοσουιον ουτοι εν τοϊς συμποσίοις εν τη κνβείη καί τη πεττεια χρονίζουσι. καί εν τουτοις επιτηδεύμασι μη πάνυ καλοΐς τοσοΰτον καρτερούσε, ώστε καί ψύξιν σφοδράν καί αμετρον Όάλπος πάσχειν καί μόγις εν τωδε τω καιρω μη- 1« Corr. in margine δπερ γυναικός τίνος δφ&είσης των, 2· Corr, in marg, δείκνυαιν δ οφνγμός, aut amorem, id quod pulfus, quum primum vifa eil quae- dam ex iis mulieribus quae in domo funt indicat; fiqui- dem ftatim inaequalis et inordinatus redditur, ac paulo poft, ubi illa quae vifa eil difceilit, in fuum naturalem flatum redit; is enim pulfus turbulentam quandam in animo hominis factam effe perturbationem indicat. Fit etiam idem inaequalis, quum quaedam nunciantur, quod aegroti iis ipiis quae adierunt perturbentur, fed hanc a puliibus profectam notitiam vel non habuit Hippocrates vel certe non exercuit, quamquam ipfe non amorem quem in mulierem quis habeat, fed aliarum rerum hgniiicare videtur, ut telferarum et talorum; funt enim quidam, qui tantum temporis in conviviis, talis teiferisque confumant, quantum vir probus ac virtutis iludio ductus in bonis in- genuisque artibus ponere confuevit, atque in iis ipiis iiu- diis non ita praeclaris tantum perfeveranl, ut et frigus vehemens et immodicum aeitum perferant et eo tempore Ed.'Chart. ΥΙΠ.Ϊ553;] ( , δετερον αίσ&άνεσ&αι, άλλά και λιμωττουσι και πεινούσε και ιΐς δύσκολους τε και ανιάτους δια&εσεις συμπιπτουσιν. 0)ς δ* οντοι διά τον έρωτα κύβων νύκτας τε και ηματα παν τα άγρυπνούσι και των άλλων απάντων άπεχουσιν, ούτως οι περί τάς επιστημας καί τεχνας διατρίβοντες, δια φιλομα&ειαν και την των μαδημάτων γνώσιν πολλά εκόντες πραττουσιν, άπερ αύτοις νόσους και πα&ήματα τίκτουσι. τι λέγω τα πολεμικά έργα καί τα γεωπονικά και κυνηγετικά και αλιευ- τικά και ivi λόγω τα θηρευτικά πάντα, ταύτα γάρ εί και πολλην παρεχουσι χρείαν προς την νγίειαν δια τα γυμνάσιά και πολλούς καρπούς φερει, αλλ* όμως τοσουτους και τοιου- τους εχουσι πόνους και κινδύνους και φόβους άναμεμιγμε- νους, ως τά πολλά και δεινά καρτερεΐν δεϊν * καί γάρ τραύ- ματα και πληγάς πάσχειν και αγρυπνίας καί οδοιπορίας εργάζεσϋαι άεκοντας και το κρύος και καύμα και ύετον πολλάκις1 νπομενειν άναγκάζονιαι. εισι δε και άλλοιt ους 1. Corr. in marg. add. ηολλάκις. ι vix quidpiam fentiant, imo vero et fame et Uti enecan- tur et in graves et infanabiles affectiones cadunt. Ut autem hi amore talorum atque aleae vigilant noctesque diesque et ceteris rebus omnibus carent, hc qui in ar- tibus fcientiisque verfantur itudio doctrinae cupiditateque fcientiarum ducti multa fua fponte faciunt, quae et mor- bos et affectus in ipiis pariunt. Quid jam ego de bellicis rebus, de agricultura, de venatione, aut de terreftribus aut aquatilibus animalibus capiendis et uno verbo de omni genere venationis dicam? liaec enim ut magnum ufum ad bonam valetudinem magnosque fructus afferant, tamen tot ac tantos labores ac timores et pericula habent ad- juncta, ut multa eaque terribilja et gravia perferre ne- ceife fit; nam et vulnera et plagas pati et vigilare et itinera conficere quum nollent et frigoris aeitusque inju- rias perferre et pluvias fuftinere faepillime homines co- guntur. Alii etiam funt quos necelfe eft paupertate com- Ed. Chart. VIII. [553. 554.] χρη διά πενίαν καί διά το μη εχειν ίσως το7ς άλλοις, δπερ αυτός είπε διά άνάγχας, πονέίν τε και τάς τεχνας άσκεΐν, ως υφαντικήν, χαλκευτικήν, σκυτοτομικήν και τάς άλλας μηχανικάς καλονμενας. άλλοι δε μή συνεχώς ταυτα ποιοΰ- σιν* αλλά δει αντους ενίοτε καρτερείν ή πόνων ή λιμού ή ιρύχονς r τίνος άλλον των εξω&εν. χρή γοϋν είδεναι, ει τούτο τεταγμενως ή άτάκτως, τουτεστι πότερον αεί ή1 κατά χρόνον πάσχονσιν. εσται γάρ τούτο καί προς θεραπείαν καί προς τήν πρόγνωσιν λυσιτελές. κ&\ Αι% μεταβολαί εξ οΐων εις οΐα. ■ Μεταβολαί κατά το περιεχον ήμάς καί αΐ προς αυτών ήμων γιγνόμεναι κατά βραχύ ονκ εχουσι το σφαλερώς,Ι ί. Corr. in roarg. add. πότερον αεί ή, 2. 1. III. ίη VI. aph. XXVII. 3· Manus prima σφαλερως, fed alius fecit οφαλερε'ς. pullos et quia non ita ut reliqui rebus abundant, quod ipfe lignificavit, quum dixit aut propter neceffitatem; quos, inquam, neceiTe eft laborare atque in artibus ver- fari, ut telam texere et ferrariam exercere aut in corio incidendo verfari aut alias artes quae fordidae nominan- tur pertractare; alii vero non perpetuo haec faciunt, fed coguntur interdum labores perferre aut famem aut frigus aut quidpiam aliud quod foris adveniat tolerare; quocirca fcire oportet illudne ordinatum fit an vero inordinatum, hoc eft utrum femper an ad alicujus fpatium temporis patiantur; fiquidem haec cognitio erit ad curandum mor- bum et ad praefagiendum accommodata. XXIX. [554] Mutationes ex quibus ad quae jiant confide- randae. . . ~ Aeris nos ambientis mutationes quaeque a nobis pau- latim fiunt periculofae non funt, folas vero magnas ac Ed. Chart. VIII. [ 554.] μόνης di τάς ά&ρόας σφαλερός προς την υγίειαν ισμεν εί- ναι* διό ταυτας δε7 φυλάττεσϋαι. διά μεν ούν ταύτην την αιτίαν iv το7ς άφορισμο7ς γράφει ωδε. αί* μεταβολαί των ωρεων τίκτονσι μάλιστα νοσήματα καί iv τήσιν ωρ^σίν ai μεγάλαι μεταβολαί, ως τάσδ( είναι ας φυλακτεας συμβου- λεύει άλλαχον. χρή μίν ονν τή των εναντίων προσαγωγή άντιβαίνειν τα7ς τον περιεχοντος άνωμαλίαις, ξηραίνοντας μίν το σώμα κατά τάς ΰγράς μεταβολάς, υγραίνοντας δέ κατά ξηρότητας και -Θερμαίνοντας και ψύχοντας, οπότε τούτων εκατερου καιρός, καιά τον αυτόν λόγον iv τή διαίτφ εκ των γυμνασίων κατά βραχύ εις αργίαν και εκ τής άρ- γίας εις τά γυμνάσια πορεύονται * καίa επί των άλλων απάντων καί αυτός τούτο κελεύει κατά τον εκείνον άφορι- σμόν ού ή αρχή * το κατά πο?>ν καί εξαπίνης κενούν ή πληρούν ή\ Φερμαίνειν ή ψύχειν ή ολως το σώμα κινε7ν σφαλερόν καί παν το πολύ τή φύσει πολέμιον, τό δε και. 1. 1. III. aph, I. 2. U Π. aph. LII. repentinas eiTe periculofas, quod ad fanitatem pertinet, liabemus exploratum, quamobrem cavendae funt *, quae caufa fecit, ut ita in aphorifmis fcriptum reliquerit: tem- porum, inquit, mutationes maxime morbos pariunt; et in anni temporibus magnae mutationes fiunt, ut has eiTe, quas alibi cavendas monet, intelligamus. Ergo debemus admovere contraria, ut aeris inaequalitatibus occurramus, hoc eft ut in humidis mutationibus corpus exficcemus itemque humectemus in iiccitatibus, itemque calefaciamus ac refrigeremus , quum haec ambo poftulare ufus videbi- tur. Eadem quoque erit victus habenda 'ratio, ut ab exercitationibus ad otium paulatim et ab otio iimiliter ad exercitationes progrediamur *, iimili quoque modo in aliis omnibus idque ipfe jubet in eo aphorifmo, cujus lioc eil initium : multum ac repente vacuare vel replere vel cale- facere vel refrigerare aut omnino corpus movere, pericu- lofum et quidquid nimium efi, id naturae eji inimicum i Ed. Chart, VIII. [554.] ολίγον, ασφαλές, δηλον ουν έστιν ου μόνον το7ςχ κάμνου- σιν, αλλά και το7ς ύγιαίνονσιν, τάς παρά τό εϋος μεταβο- λάς εξαπίνης μεγάλας ον μικρόν εργάζεσ&αι κακόν, ως εϊ τις μη είω&ώς άριστάν άριστησειεν, ουτος άρρωστός τε και βαρύς όλον τό σώμα γενήσεται και άσ&ενι)ς και οκνηρός, βαρυνομενης δηλονότι της δννάμεως υπό της τροφής ως υπό φορτίου, ini di των εί&ισμένων άριστάν, ονκ άριστη- σάντων di, άσ&ένειαν της δννάμίως έστιν είδέναι, εϊπερ κατά τον αυτής λόγον η δνναμις εν τα7ς τοιανταις μετα- βολα7ς άρρωστε7, άλλα και κρεμάσ&αι δοκει αυτο7ς τά σπλάγχνα, ως φησιν *Ιπποκράτης, καιζ ου ρέουσι ϋερμόν και χλωρόν και άφοδος συγκαίεται και όφ&αλμοι κοιλαίνον- ται και οι κρόταφοι πάλλονται και τά άκρα διαψύχεται, είτα ϊνα γνώμεν, φυλακτέας μάλιστα 3 τάς μεγάλας μεταβο- λάς, προστίϋησιν* όπόταν ουν τοιαύτα γίνηται το7ς ύγιαί- νουσιν ένεκεν ημισεος ημέρας διαίτης μεταβολής παρά το ε&ος ούτε προσ&ε7ναι λνσιτελέειν φαίνεται ούτε άφελέειν. \ I ' 1· de viet. rat. XXII. 2· de viet. rat. XXIV. 3. de viet. rat. XXVI. paulatim vero ejuod βί, tutum. Efl igitur perfpicuum, mutationes magnas repente praeter confuetudinem factas non modo aegrotis, fed fanis etiam non mediocrem noxas afferre; Ii quis exempli gratia qui prandere non confue- verit, prandium fumat, is totum corpus infirmum et grave perfentiet ipfeque debilis et piger reddetur, quod vires a cibo veluti a pondere quodam praegraventur; in iis vero qui prandere foliti funt, fi non prandeant, virium inefle imbecillitas perfpicitur, proplerea quod in ejusmodi mu- tationibus vires fuapte ratione infirmae redduntur: pijcera quoque, ut Hippocrates feriptum reliquit, eis pendere videntur, urina calida pallidaque , fiercus exuritur, oculi concaui redduntur, tempora palpitant et extrema perfri- gerantur. Deinde vero, ut magnas mutationes effe caven- das, maxime intelligamus, addit: quum igitur iis qui fani adhuc funt haec accidant, fi per dimidium diei confuetam pictus rationem mutent, certe planum efi, nihil aut addi I ΠΕΡΙ XTMJIN XΠΟΜΝΗΜΑ B. 3I5 Ed. Chart. VIII. [ 554. ] ετι di ικανόν μεν ουν και τούτο σημεΐον, οτι μεγισται με- ταβολαϊ των περί τάς φύσιας ημών και τάς ε'ξεις συμβαι· ιόντων μάλιστα νοσοποιεφσιν. ον δει ουν εξαπίνης τι με- ταβάλλειν καίει τις μεταβολή γενοιτο, σκεπτεον εξ οΐων εις οΓα, πότερον κατά βραχύ η ά&ρόως * πότερον κατά ποιότητα , η κατά ποσότητα, πότερον εν τοίς σωμασιν η αίτιοις η σημείοις· και1 εν τοίς σωμασι μεν εί τοίς υγιαίνουσιν η νοσούσιν, ως υγιαίνοντα δει ούιω φυλάττειν, νοσούντα di ίάσ&αι. εν δε τοίς σημείοις άπερ σνμβαίνουσι και εξ ων τα σώματα και των αυτών φύσεις διαγινωσκονται. εν δε ταις αίτίαις, εξ ων η της ύγιείας φυλακή επιτελείται· οπότε δε τούτο δηλον είη, ισϋι τούτων απάντων ύλης τετταρας είναι τάς διαφοράς, ως τά προσφερόμενα, ποιούμενα, κενούμενα και εξωϋεν προσπίπτοντα. τά μεν ουν προσφερόμενά εστι τά εδέσματα καί πόματα, καί τινα των φαρμάκων εσω τού σώματος λαμβανόμενα καί 6 άηρ ο είσπνεόμενος. ποιούμενα 1. de tuenda fanitate XV. aut detrahi utiliter poffe. Tum fubjungit: hoc autem fatis magno argumento efl, cjuod maximae mutationes tum na- turae, tum vero habitus nofiri, potiffimum morbos pariunt. Itaque nihil eli repente commutandum, at ii qua fiat mutatio, tum ex qualibus in qualia fiat, videndum erit, utrum paulatim an confeftim, utrum in qualitate an in quantitate, utrum in corporibus an in caulis, an vero in lignis; atque in corporibus, an in fanis an vero etiam aegrotis: fiquidem fana corpora confervanda funt, aegro- tis adhibenda medicina eft. In fignis vero quae ipGs ac- cidunt corporibus, ex quibus et corpora et ipforum na- turae dignofcuntur. In caulis denique, ex quibus fani- tatia cuftodia perficitur. Quum autem hoc planum fit, fcito horum omnium eJTe differentias quatuor quae admo- ventur; quae educuntur; quae fiunt; quaeque extrinfecus incidunt. Quae admoventur funt cibi, polus et medica- menta quaedam quae intra corpus fumunlur; itemque aer quem fpiritu ducimus. Quae fiunt funt frictiones, deam- ' «f.. > - . } 315 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ TQ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [554·] , δε τρίψεις τε καί περίπατοι καί όχήσεις και Ιππασιαι καί πάσα κίνησις, τα δε αίτια πολλά τε εστι και πολνειδή, τω δε γενει αυτών συγκαταρι&μοννται καί ai εγρηγόρσεις καί ύπνοι και αφροδίσια. τα δε ε'ξω&εν προσπίπτοντά εστι τάδε * πρώτον μεν αήρ, επειτα δε λουτρά, αλείμματα. * ταυτα γάρ πάντα τα είρημενα άλλοιοϋσ&αι1 δΰναται τα κατά το σώμα καί μεταβολήν ποιεί κατά τό ποιόν καί κατά το ποσόν, ω£ κατά τό ποιόν εν τω ’&ερμαίνεσϋαι καί ψν- χεσ&αι καί ’ξηραίνεσ&αι καί νγραίνεσϋαι, κατά δε τό πο- σόν εν τω τρέφεσ&αι καί κενοΰσ&αι. αυτή δε η κενωσις διττή, ετερα μεν των περιττωμάτων, ετερα της οικείας φύ- σεως απνρρερΰσ7]ς. προσεχειν ουν τόν νουν δει πάσγ με- ταβολή, εξ οΐων εις οΐα γίνηται. λ'. Έκζ των ή&εων φιλοπονίη ψυχής ή ζητεων ή μελετεων 1. Manus prima κλλοιονο&ια, fed alius fecit άλλοιουν. 2. de natura human. 39· bulationes, geftationes, equitationes et omnes motiones. Caufae vero et multae funt et multorum generum, quo- rum genere continentur etiam vigiliae, fomni et res Ve- nereae. Quae foris incidunt funt haec, aer in primis, deinde balnea inunctionesque; haec enim omnia immutare flatum noftri corporis et in qualitate et in quantitate poliunt; atque in qualitate quidem, ii calefaciant, fi re- frigerent, fi exficcent, fi humectent; in quantitate vero, fi alant fique evacuent. Eft autem duplex evacuatio, al- tera excrementorum, altera quum propria hominis fub- fiantia defluit; quocirca attendenda eft omnis mutatio, ut ex quibus in quae fiant nos non lateat. XXX. Ea; moribus animi indufiria aut quaerens aut meditans ! Ed. Chart. VIII. [ 554.] ^ η ωρέων ?; λίγων η τι άλλο, οΤον λυπαι, δνσοργησίαι, επιθυμίαι» ΟΙ τέτταρες χυμοί είς την γένεσιν των επιτηδείων τ]θων χρήσιμοί it οι. προδέδεικται γάρ ηδη ημίν ταίς τον σώματος κράσεσιν επεσθαι τά της 'ψυχής ηθη και έστιν έν ημέτερον περί τούτον βιβλίον, τούτον τοίνυν υποκειμένου τδ μεν οξύ και συνετόν έν τη ψυχή δ χολωδης χυμός εργά- ζεται, τδ δε έδραίον και βέβαιον δ μελαγχολικδς, τδ δέ άπλοΰν και ηλιθιωτερον αΤμα. τον δε φλέγματος φνσις η φαίνεται την γένεσιν άναγκαίαν εχειν εν τη πρώτη μετα- βολή των αιτίων, εις ηθοποιίαν άχρηστόν έστιν, ότι δε και τά ηθη συμφωνεί τα7ς χωραις μαρτυρείται προς *Ιπ- ποκράτους εν τώ περί αέρων νδάτων καί τόπων, ένθα φη- σίν οτι καί η εύκρατος χωρά τά των ανθρώπων ηθη ευ- κρατα ποιεί, πλείστον δε διαφέρει της Ευρώπης η *Λσία είς τάς φύσεις των ξυμπάντων των εκ γης φυομένων καί ·■· . Π ... ·* W * ν· ■ /,.'· '··>'■’. aut videns aut loquens aut quid aliud faciens, velut trifiitiae, iracundiae, cupiditates» i Quatuor humores funt ad aptos mores gignendos ac- commodati. Etenim mores animi fequi temperaturam corporis, efi; jam a nobis demonftratum, unusque exftat nofter hac de re libellus. Quod quum ita ftatutum fit, acies animi atque intelligentia a biliofo humore; conflan- tia et firmitas a melancholico; fimplicitas et ftoliditas a fanguine gignetur; pituitae autem natura quam in prima ciborum mutatione gigni necelTario apparet, eft ad mores conformandos inutilis ; convenire autem etiam mores re- gionibus, attefiatus efi in libro de aere, aquis et locis Hippocrates, ubi mores hominum temperatos in regione temperata dixit: plurimum, inquit, u4fia ah Europa dif- fert et quod ad rerum omnium quae ex terra prodeunt et quod ad hominum naturas pertinet: nam regio efi regione ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΡ ΑΤΟ ΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 554. 555.] των άν&ρώπων. ή γάρ χωρά τής χωράς ήμερωτερα και τα ήϋη των άν&ρώπων ήμερωτερα. το δε αίτιον τούτων ή χράσις των ωρών καί πάλιν το τε άγριον καί το άμικτον καί το ΰυμοειδες εν τή τοιαύτη φύσει γίνεται. καί μετά ταυτα οσοι μεν ορεινήν χώραν οίχονσι qui τραχείαν καί υψηλήν και άνυδρον καί ai μεταβολαί γίνονται των ώρεων· με’γα δε το διάφορον ενταν&α καί τό άγριον καί το ϋη- ριώδες αΐ τοιαϋται φΰσιες ονχ ήν.ιστα εχονσι, καί πάλιν εύρήσεις ώς επί το πολύ τής χώρης τή φύσει ακολονΟονντα καί τά είδεα των άνϋρώιπων και τούς τρόπους. ολως δε εν τω βιβλία) εκείνω εδήλωσε σαφέστατα μή μόνον τά ή&η ταίς των ωρών κράσεσιν, άλλα και τήν αμβλύτητα τής διά- νοιας, ώσπερ ούν καί τήν σννεσιν επομενην’ αλλά και ενϋα φησίν, οκού δέ εστιν ή χώρη ψιλή καί χιόνι υπό του χειμώνας πιεζομενη ή καί υπό του ήλιου κ'εκαυμενη, εν- ταύϋα σκληρούς τε1 και ισχυρούς καί διηρΰρωμενονς καί ευτόνους καί δασεας ίδεις, το τε ερχαστικόν οξύ ενεόν εν τή φύσει τή τοιαύτΐ] καί το άγρυπνον, τά τε ήϋεα καί 1, Corr. σκληρούς τε pro σκληρούο&αι. mitior et mores item hominum mitiores funt; horum caufa efi anni temporum temperatura; deinde vero fubjungit liaec : feritas autem et focietads vacuitas et iracundia in hujusmodi natura generantur; tum addit: qui pero mon- tanam regionem, afperam, altam et aquofam habitant et apud quos mutationes anni temporum jfiunt, magna dif- ferentia efi et ferae atque agrefii immanitate imbutae na- turae non minus funt. Et paulo poit: comperies, inquit, et formas hominum et mores plerumque regionis naturam confequentes; ad fummam eo in libro planiflime docuit: non mores folum, fed hebetudinem quoque animi, ficut aciem ingenii temporum temperaturas fequi. Jam vero ubi ait: at ubi nuda regio efi ac nive per hiemem op- primitur aut etiam a fole exuritur, ibi et duros et fortes [555] et articulatos, robufios et hirfutos confpicies; acu- men quoque ad agendum accommodatum in hujusmodi natura et vigilantiam cognofces; erant quoque in ira et Ed. Chart. YIII. [555.] τάς όργάς αύ&αδέας καί ιδιογνωμονας τού τ$ αγρίου μάλ- λον μετέχοντας η του ημέρου. δ δε &ε7ος Πλάτων1 συμ- φωνεί και αυτός τω παλαιω* πολύ γάρ καί αυτός δ'ιδωσι το7ς τόποις καί τα7ς επί της γης οικησεσιν, εϊς τε τα της ψυχής ηΟη καί σύνεσιν καί φρόνησιν, ως εν τω πέμπτω της νομο&εσίας ώδΐ πως έγραψε. μηδέ τούτο ημάς λαν- ϋαιέτω περί τόπων προς το γεννάν άν&ρωπόυς άμε!νους καί χείρους καί εφεξής, καί πάλιν έπιφέρων ιοϊσδέ φησιν οί μέν πού γε διά πνεύματα παντο7α καί διειλησεις,2, αλλό- κοτοι τέ είσι καί άνέσιοι3 εαυτών, οι μέν διά ύδατα, οί δε διά την έκ της γης τροφήν άναδιδονσαν ου μόνον το7ς αωμασιν άμεινον καί χε7ρον} τα7ς ψυχαις ούχ ηττον δυνα- μένην πάντα τά τοιαντα εμποιε7ν. τούτων ονν ούτως έχόν- των δει των άνΰρώπων η&η γινωσκειν καί τούτηις ως ση- μείοις χρησ&αΐ, τά μέν γάρ υπό τού προσώπου φαινόμενα σημε7α ραστα γνωσ&ησεται, τά δέ η&η δυσκόλο)ς. προς τούτοις δέ πάντων τά ηϋη γινωσκειν των αδυνάτων έστί* 1, Piat, de polit. 555. 2. Corr. παντοία και διειλήσεις pro παντεία καί η λύοις· 3. Corr· uvioioi pro ανείοιοι. moribus obftinati ac fuae potius fententiae et agrefiiores potius quam mitiores. Plato quoque idem quod fenex noder fenfit; iiquidem multum locis ipfe itidem et terrae habitationibus ad animi mores conformandos et ad intel- ligentiam prudentiamque comparandam tribuit, ut videre ed in quinto de legibus, in quo fic fere fcriptum reliquit: nec quemquam fugiat quod ad loca pertinet, ut meliores aut deteriores homines gigni poffint; quae quum dixidet, haec etiam ad illa fubjecit: quippe quum, inquit, alii varietate ventorum et turbine difficiles ac protervi fintt alii propter aquas, alii propter cibos, quos tellus fubmi- nifirat, qui et corpus melius aut deterius et animum quo- que non minus ita afficere piant queant. Quae quum ita iint, hominum mores cognofcendi funt, atque iis loco dgnorum uti debemus; ut enim dgna quae in facie con- ddunt facillime, lic mores aegre cognofceritur. Praeterea vero mores omnium dignofcere nihil ed quod fieri pode Ed. CharnTIII. [555.] χαι διά τούτο in ολίγων μόλις αυτά δαροηητέον. ιυρίσχο- μδν γάρ ivioxt μέν ον μέγα δηλουντα, χα&άηιρ ini της καταχλήσδως, ivloxs di μέγιστα ως ini των χοσμίων, ήτοι τό βλέμμα &ρασύπρον χαι την φωνήν έχόνιων. τον αυτόν di τρόηον χαι ini της ψοφονσης φύσης1 * η γάρ οδύνην η πα- ραφροσύνην σημαίνίΐ το7ς αίδονμένοις τοντο ηράτ ταν άχονόντων τινών. ii di ovdiv φροντίζοιεν των παρόντων, ουδινός Ι'σται σημΐ7ον, ώατδ χάνταΰ&α τό η&ος έπιστά— σ&αΐ χρη του χάμνοντος, ώσπδρ τό μέν ι&ος των ini την γαστέρα χοιμωμένων χαϊ την φΰσιν, οσοι πριονσι χοιμωμε- <νοι τους όόόντας η το7ς όφ&αλμο7ς ονχ άχριβως μνοΰσι· τοιαυτα γάρ τηνδδ την χρίίαν σοι παρέχΗ ως μετά του προιγνωχέναι τό η&ος η την φνσιν του χάμνοντος η παρά τίνος των έπισταμένων αυτονς axoviiv2 την βδβαίαν διά- γνωσιν λαμβάνιιν δΰνασ&αι.. χαι ποτέ μέν άγα&ά, ποτέ δί φαύλα σημίΐα ϊσται, άπιρ αδύνατον ακριβώς προγνωναι άνιυ της χαταλέ^ιως του η&ονς του άν&ρωπου του νο- 1. Corr. φύσης pro φωνής. 2. Corr, in marg, add. η παρά τίνος των ίπιοταμενων αντονζ ν.χονξιν, videatur; quocirca vix in paucis aliquibus haec non in- quirenda funt, quippe quum interdum non magnum quid ipfa ilgnifieare inveniamus, ut in decubitu; quandoque vero maximum, ut in modeiiis, ii adfpectum trucem vo- cemque habeant, crepitas quoque ventris vel dolorem vel delirium indicat in iis quos id facere audientibus aliqui- bus puderet; at ii praefentes nihil vereantur, nullius erit rei nota; quocirca hoc etiam loco mores aegrotantis at- tendendi funt, iicut etiam confuetudo illorum fcienda efh π \ w 1 ' qui proni in ventrem cubant et natura eorum quibus dormientibus iirident dentes aut oculis accurate non claufis dormiunt: haec enim omnia, ubi naturam moresque ae- grotantis praenoris aut ab aliquo qui norit audieris, hunc ufum afferent, ut firmam dignotionem inde fumas, ac ligna modo bona, modo mala hnt, quae fane praecognofci accurate non poffunt, nifi aegrotantis hominis mores cog- ΠΕΡΙ XTMfLIS tnOMmiMA B. ^ Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [055.] οοΰντος. ουτω καί περί του σφυγμου.1 συμβαίνει γάρ ηοτε το7ς ηυρεττουσι τον σφυγμόν εις μεγε&ος είρήσ&αι ον διά τον πυρετόν, αλλά διά τινα των εξωΟεν αιτίαν, ως εκ βα~ λανιίων fi τνχοι *ή δρόμων η τρίφεως η άλλων των κινη- σίων, άσπερ βραχυχρονίους είναι συμβαίνει, η μηό του οίνου και τροφής, όπερ άχρι πλδίστον δνναμενει και μεν- τον καί από τι ϋνμου μεγας γίνεται μετά σφοδρότητος. και τούτο ουα άν λά&η τον έμπειρον τον Ιατρόν είς τε τους όφ&αλμους και το σόμπαν πρόσωπον άποβλεποντα. είσι δε τινες οι βούλονται κατεχειν καί κρόπτειν τον &υμόν> τουτοις μεν πλην τό μεγε&ος πρόσεστι καί άνωμαλότης, καί αυτή μείζων εστϊ το7ς άγωνιωσί τε καί αίδουμενοις. ομοίως \ Μ τιζ *ν ΪΜφ V πα&(Χ ™ πνρί ϋαλφϋζ καί ελείχρατό τινι ϋερμαίνοντι φαρμάκω. ότε μεν ονν ό <&εραπευων μη j πάρεστι διά παντός το7ς νοσοΰσι, μη βουλουμενοις τάλη&ή άπαγγελλέιν, χαλεπόν εστι διορίζειν την αιτίαν. άλλα καί 1. Corr. in marg. add. ουτω v.al nego του σφυγμόν, Μ··.: η .1 ,· , .. . · * ; λ r«:»,: ,-Ιί.Μ ι,:;·, nitos habeamus. Sic etiam eft de pulfu judicandum. Ufu enim venit interdum ut febricitantibus pulfus ad magni- tudinem attollatur neque tamen id propter febrem fiat fed caufa exterior quaedam id efficiat. Hujus generis funt balnea aut curfus aut frictiones aut aliae motiones quae ad breve fpatium temporis perdurant aut etiam vinum et alimentum, id quod in corpore diuliffime permanet, quin etiam ab iracundia magnus iimul et vehemens* pulfus fieri folet; quae res non latebit peritum medicum in oculos et totam faciem intuentem; quosdam etiam comperias >jui cohibere iram velint, in quibus praeter magnitudinem videre etiam eft inaequalitatem, quam quidem majprem in iis qui anguntur quique erubefcunt intuebere. Simili quoque modo fi quis in fole aut ad ignepi fit calefactus, atque aliquo medicamento calefacienti fit inunctus. Ita- que quum is qui curationem adhibet non adeft perpetuo, fi aegroti verum dicere noluerint, certe caufam explicate afferre difficile eft, imo vero praeter ea quae diximus GALENUS ΤΟΜ. XVI. V Ed.Cbart.YIII. [ 555.] παρά ιαύτα τά ειρημενα τινες είσιν ούτω φιλοφάρμακοι ώς μεταξύ μη παρόντων ημών και τά ΰερμαίνοντα και τα την φυσιν μεγάλως άλλοιούντα φάρμακα λαμβάνειν. τούτο δε διττώς διορίζειν δννησει, τω τε χρόνω και τω ε&ει τε καί ηΟει τον κάμνοντος. εΐ γάρ άλλος τις χρόνος είη και μη 6 παροξνντικός, πι&ανόν από του ΰερμαίνοντος φαρμάκου μάλλον η λόγω παροξυσμόν γεγενησ&αι την άλλοιωσιν ’ εΐ δε εν τω παροξυντικω, πι&ανώτερον επισημασιας λόγω. από δε ε&ονς και η&ονς ούτως* τινες μεν γάρ άηΟεις είοϊ και δειλοί προς τάς των φαρμάκων λήψεις, ενίοι δε συνή&εις τε και χωρίς φαρμάκων ζην ούχ υπομενονσιν. επί μεν ούν των φοβερών προς αυτά βραχεΊά εστιν υπόληψις, μεγάλη δε επϊ των εΐϋισμενών, τό δε η&ος ον μικρόν συντελεί εις την γνώσιν. τινες μεν γάρ άναδρευτικοί τε είσι και κατα- βλητικοί των πελας εξελεγχειν άπαντας ώς μηδέν βέβαιον επισταμενους εργον πεποιημενοι, τινες δε χρηστοί και quidam funt tam medicamentorum amantes ac ftudiofi, ut vel interim dum abfumus medicamenta calefacientia et naturam mirifice alterantia fumant, quod tu duobus difiin- guere modis poteris, habita, inquam, temporis ratione et perfpecta aegroti confuetudine et moribus: nam ii aliud tempus iit praeter illud in quo fieri folet exacerbatio, tum a medicamento calefaciendi potius quam ratione exacerbationis factam eiie alterationem verifimile fuerit. Si vero in tempore exacerbationis id fiat, tum invafionis impetu id accidere eft verofimilius; a confuetudine vero et moribus aegrotantes fic deprehendes; quidam infoliti funt medicamenta fumere, funtque ad eam rem timidi; quidam foliti atque adeo, ut nifi medicamenta fumant plane nefcire vitam ducere videantur. Ergo in iis qui timidi funt exigua fufpicio eft; in confuetis bene magna; mores vero non parum ad cognitionem adjuvant: quibusdam enim eft natura comparatum , ut infidias faciant et fami- liares in fraudem impellant conenturque omnes homines coarguere, quali nihil certi ac firmi fcire queant; quidam Ed. Chart. TIII. [555.] πάντα φανερώς ποιούντες: ini μεν δη τούτων ουδεν υπο- νοείν χ$ή πεπράχθαι λαθράίως, επί δε άνεδρευόντων υπο- πτενειν πρόσήκεΐ πάντα καί μετά επιμέλειας σκεπτεσθαι ν.αι διορίζεσθαι και προς τούς αβέλτερους και αυτόν ενμή- χάνον είναι χρη. διό ον δέον εστιν άμελεΐν* τά παιδία? άλλα εν το7ς άρίστοις ηθεσι τρεφειν, εί γάρ φνσις αυτών δε'χη- ται την εκ της επιμέλειας ωφέλειαν, αγαθοί γενηθεΐεν άν- δρες· ii δε μη δεξαιντό που, το μεν ημετερον άμεμπτον είη. τα μίν γάρ αισχυντηλά ανιών εστιν, τά δε άναίσχυντα' τά μεν φιλότιμα και φιλόκαλα, τά δε αφιλόκαλα και αφιλότιμα * τά μεν δειλά; ' τά δε θρασέα, ούτω δε και τά μεν φιλοχρενδη , τά δε φιλαλήθη, παραπλήσια γάρ εστιν ?; των παίδων διαγωγή τη των φυτών επιμελεία * και γάρ δ γεωργός ουκ αν ποτέ δννησηται ποιησαι τον βάτον εκφε- ρειν βότρυν, διότι η φυσίς αυτου ύυκ επιδέχεται εξ αρχής τοιαντην τελείωσιν. άμπέλους τ ’ αύ πάλιν ετοίμους ούσας, 1. Cprr. in margine add. elq την γνώσιν. τινϊζ μίν γάρ — δεο'ν Ιστϊν' άμελίίν. bonis funt moribus et aperte faciunt omnia : in bis nulla caufa eft, cur quidquam eiTe clam factum fufpiceris; in illis vero qui infidiari folent, fufpecta tibi effe debebunt omnia et diligenter circumfpicienda et diftinguenda, ficut etiam adverfus homines ineptos ingenio Opus Cft atque prudentia, Quibus quidem fit rebus ut neglig£uda non fit puerorum educatio, fed optimis illi funt imbuendi mo- ribus; prepterea quod ii eorum natura eum fructuih per- cipiat queiai ribitra parieti diligentia , iidem in praeftantes viros ac bohos evadent; Ii -hobis iion erunt dicto audien- tes, nos certe culpa vacabimus: alii enim ipforum vere- cundi furit, inverecundi alii; alii ftudiofi honoris et ho- nefialis, alii contra et honorem et decus defpiciunt, ut alii timidi, alii audaces funt aliique veraces, alii menda- ces. Etenim puerorum educatio eft ei Audio, quod plan- 1 iis adhibemus perii mi lis: agricola enim nuUquam faciet, ut rubus racemos ferat; caufa eft quia ipfius hatura fuit ab initip talis, ne hujusmodi in ipfam perfectio caderet. X 2 Ed.Chart.VlIL [555.] οσον Ιφ εαυτών τον καρπόν εκφερειν, εάν άμελησας ini- τρεπrj μόνη τη φύσει, μοχθηρόν η ούδ*. ολως. οί'σονσιν αυτόν· οντω δε και εί των ζώων ίππον μεν παιδεύσεις, εις πολ^α ε’ξιις χρήσιμον. άρκτον δε καν ήμερά ποτέ διδάξης, ούχ ’εξει την ε'ξιν εκείνην μόνιμον. εγώ μίν ευτύχησα, μεγάλην ευτυχίαν χρηστότατον και φιλανθρωπότατον εχων, πατέρα * όπως δε την φύσ,ιν εχω ουφ εχω γνώναι. ούμην αλλ’ οΊδα ότι επεχείρησεν ό πατήρ μου ϊνα πάνν χρηστός καί πανεπιστημων είην. τα μεν ,ουν τα είρημενα πάψ$α ενδεί~ κννσιν οτι δει επιμελώς τα ηθη σκοπείν καί εξ αυτών τεκμιάρεσθαι περί νόσον. άλλοι δε εξηγηταί, εν οΐς εστιν ό Χ^λαυκίας, . άλλως την ρησιν ταντην εξηγούνται.:. γφφσΐ γάρ την φιλοπονίαν κομ μισοπογίαν εκ, ιών ηθών γινώ- σκεσθαι, ώς μγχίνους καί αργοί\ς καί νωθρούς καί βραδεΊς καί ταχείς είδεναι τούτον, τον τρόπον δύνασθαι, καί τουτί Vites quoque quae fu alpte natura promptae et aptae funt, quatenus in fe eit, ut fructum ferant, ii colonus negligat folique naturae curan^; .relinquat, aut .^pura aut certe nullum fructum ferent; idejn in animantibus accidere animadvertimus; namfi equum; erudieris , ipfum ad mul- tas res utilem habebis; t urfqm veivo quamvis olim man- fuefeceris, ejus tamen firmus habitus nom erit. Mihi vero felici quodam fato contigit ut optimum humanifli- mumque patrem habuerim) qua vero ipie’natura praedi- tus fim, dignofcere nop poffpm : illud quidem JGqio, pa- trem meum in hoc ftudjum, incubuifie, ut ego quam opti- mus et, difpiplinis omnibus(Lquam ornatiffimus ^vaderem. Atque haec quidem quae dicta funt omnia nobis indicant mores efie ftudiofe accurateque confideran^ps, tet habita eorum ratione de morbo faciendam elTe conjecturam. Verum alii interpretes, in quibus Glaucias eft, haec verba aliter quam nos exponunt: nam ex moribus cognofcendi itudium ac fedulitatem agendi et item odium rerum geren- darum affirmant, ut vel hoc modo ingeniofos* pigros, fegnes, tardos et celeres pollimus dignofcere) ajuntque hoc Ed. Chart. Ύ1ΙΚ [555.] , , r » , μη ιατρικόν είναι παράγγελμα) δπερ ουκ αλη&ες εστιν· τι γάρ λεγει εν τω πρόστι&εναΐ, η ζητεων η μελετεων η ωρεων jf λεγων η τι άλλο, ε'ίπερ τούτο προς την ενδειξιν της νό- σον μήχ συντελεί ; άρ* ουν δήλόν εστιν, εκ των αποκρίσεων γινωσκεινημάς πως εχει την γνώμην ο καμνων; οΰτωΖ δε καί εκ τών λόγων ων δ κάμνων λεγει δυνατόν εστι προς την των παρόντων διάγνωσιν καί προς την των μεΧ- λοντων πρόγνωσιν ώφελείσ&αι. αλλα κάκ των μελετών* ο γάρ νπονοών τί εσται, εί ο μεν 'Άτλας τον ουρανόν αφιγ, σημεΐον παρείχεν ήμίν της ενεστωσης παραφροσύνης, οπερ σημαίνει καί ορασις Φρασυς καί τα πολλά παρα το εϋος τε καί ή&ος γενόμενα* προς δ£ τούτοις καί λνπαι. ωνομα- ζον γάρ οι παλαιοί πα&η 'ψυχής πεντε ταυτα ’ λύπην, ορ- γήν, ’&νμόν, επιϋνμίαν καί φόβον, λυπούνται μεν ουν δια πολλάς αιτίας οι3 άνθρωποι, οί μεν άπο&ανόντων τέκνων η οικείων ή συγγενών ή φίλων * οι δε προσδοκουντες η εαυ- 1. Corrt add, μή* 2. 1· III. epid. prognoit. 8· 1» I. ptognoft. ΙΥ. praeceptum ad medicinam non pertinere, quae fententia vera non eit; quid enim fignificat quum addit haec: aut quaerens aut meditans aut videns aut loquens aut aliud' quid faciens, li id nobis ad morbum indicandum bon eifc adjumento? An perfpicuum eft ey refponfionibus polle cognofci quomodo aegrotantis mens fe habeat? itemque ex iis Termonibus quos habet aegrotus exftare poteft ali- qua utilitas, ut praefentia dignofcamus et futura praefa- giamus ? quin etiam e meditationibus et cogitationibus fructus percipitur: nam qui cogitabat quid futurum eifet, fi Atlas nollet caelum fuftinere, certe initantis defipien- tiae lignum nobis dedit, cujus etiam indicio eit trux ad- fpectus et alia pleraque praeter mores et confuetudinem facta, ad haec vero triititiae: veteres enim haec quinque vocant animi perturbationes, ut triftitiam, ut iram, ut excandefcentiam', ut cupiditatem, ac metum. Ac multis de caulis homines friitantur, alii mortuis filiis aut fami- liaribus aut cognatis aut amicis; alii quod fpectent vel Te Ed. Chart. VIIL [55$. 556.] ^ ·; j. i .. τους μόνους παΘεϊν ή και την πατρίδα πάσαν άνάστατον εσεσβται. λυπούνται δε και οί φιλοχρήματοι χρημάτων στερούμενοι και οι φιλότιμοι τιμής και των άλλων ως έκα- στος, είσϊ δε και διά εροπα λυπούμενοι και ισχνού μεν οι, ως περί τον οικονόμου του πλουσίου επιδέδεικται παρ* ημών, δς1 και. γνρψϋείσης αίτιας αύτίκα εΘεραπεύ&η. ούτως ευ ρήσεις πολλούς πράους όντας διά τό ηΘος χρηστόν, αλλ* όμως διά την τού νοσήματος σφοδρότητα η κακοήΘειαν δνσόργονς και όξυχόλονς γινομένους, η μεν ουν αύτη με- ταβολή δείκνυσι τό μέγεΘος καί τό ο£ι) τού κακού* οΘεν και πρόγνωσις καί ο τρόπος τής 'Θεραπείας ενδείκνυται. περί δε των επι&υμιων, ότι δή σημαίνουσι πολλάκις τάς δια&εσεις, ού χρή άμφισβητειν’ και γάρ την δή'ξιν τού στο- μάχου καί ποτέ τούς άλλοκότους χυμούς εν τή γαστρί πε- ριεχομένους δηλούσιν· ιστιν ότε καί τον λόγον βεβλαφϋαι, 1· Corr. ος pro ώς. ipfos folum malis affici aut patriam univerfam everfum iri, fed moerent etiam ii qui Audio pecuniae ducuntur, quum eadem privantur, et cupidi honoris, quum gloria fpoliantur, et ut quisque cupidus eft, ita illis rebus pri- vatus triitatur; funt etiam qui propter amorem in moero» rem [556] cadant et graciles reddantur, ut nos de eo qui divitis cujusdam rem familiarem tuebatur, oftendi- mus; quem etiam ad priftinam valetudinem, cognita morbi caufa, quam primum revocavimus, fic etiam multos in- venies qui morum bonitate atque praeitantia mites quieti- que fint, fed tamen propter morbi vehementiam atque malitiam vehementer irafcantur ac celeriter excandefcant; atque haec quidem commutatio et mali magnitudinem no- bis indicat et acutum eife morbum declarat j unde, nobis et praefagiendi ratio et curationis modus fuppeditatur. Ceterum de cupiditatibus, quin faepenumero affectiones iignificent, nullo modo ambigendum efl: II quidem et morfum ffomachi et interdum abfurdos humores quosdam ventriculo contentos commonilrent j interdum vero vitiata Ed. Chart. VIII. Γ556.1 λοις l δίδαξε τάς όξνϋνμίας είναι χρησίμους εις ενχνμιαν λως* εί* ηερ γάρ ολως άηοχωρειν τις4 τολμά παλαιας γρα φής, κατά τι πι&ανόν χρη τοντο πράττεινί ώσπερ εγα πολλάχις εδειξα. οτι δε ούτως εχονσαν την γραφήν ini 1. in marg. fortaffe unio&rioao&cu» 2- 1· V. in VI. epid. IX. 3. Corr. ιϊ pro ©)ς. 4» 1· H* i» VI· epid. XL. 5. Gorr. οντος pro οδτως. ratio eft, ut neque quid bonum, neque quid malum fit, queat agnofcere; quo quidem cafu efficitur ut aegroti petant omnia et quidquid dederis rejiciant. Quoniam igitur affectibus quibusdam homines corripiuntur, qui cogitationis ac memoriae vim quafi obitupefaciunt aut fomnos graves ac profundos invehunt, jure ac merito vult ut nos eos cognitos et perfpectos habeamus $, ad hos depellendos interdum utiles funt cogitationes, ut ipfe quoque alibi docuit, excandefcentiam effe ad bonos hu^ mores creandos et ad naturalem habitum recuperandum accommodatam. Ego vero interpretes qui multis modis et aliter atque aliter hanc fententiam commutant fatis ad- mirari non polium: fi quis enim a vetere lectione vult difcedere, is facere hoc ipfum debet aliqua probabili fa- tione impulfus, ficut ego faepe demonitravi ·, nam veterem lectionem hanc fuiffe quam attuli tum omnes veteres in- terpretes agnofcuijt tum vero Zeuxis effe optimus teftis videtur·, is enim quum Glauciam male haec verba inter- 3<2S ΓΑΑΙ1]$0Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟKPΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [556, λε7 περί τής γραφής, οτι δε προσεΰηκε την άπόφασιν το7ς είρημενοις μεμφεται. φησϊ γάρ άπορουμενον αυτόν και μη δύνασ&αι εξηγήσασ&αι την προκειμενην ρήσιν7 την άπο- φασιν προστε&εικέναι, ως εΐ καί όντως εγραψεν 6 'Ιππο- κράτης * εκ των ή&εων η φιλοπονίη ψυχής μή ζητεων ή μελετεων και τα λοιπά. εΐ δε εξεστι προστι&ε’ναι το7ς καταφατικως είρημενοις τάς αποφάσεις, άπαν ονν οϋτω τις διαφ&ειρη δόγμα και μηδεμίαν γνώμην των παλαιών βε- βαίαν φνλάττrj. λα. Τα από συγκνριης λνπήματα γνώμης ή διά των όμμάτων η διά τής ακοής. Νυν περί των λυπών, αΐ γίνονται από τύχης, άνω- &εν δε περί των ενουσων εν ήμιν διελεγετο, οϋτω δε και περί των επι&υμιων και οργής καί τής ψυχής φιλοπονίης. pretantem reprehendit, nihil ei objicit quod ad lectionem pertineat, at quia verbis negationem adjunxit, in lipc ipfo plane coarguit: ait enim eum fuiiTe animo dubio nec potuiiTe hanc explicare fententiam, niH negationem addidiiTet; ac ii Hippocrates ad hunc modum fcriptum re- liquiJTet: ex moribus animi indufiria; non quaerens aut cogitans et reliqua. Verum II agentibus licet negationes adjungere, profecto ita omnis corrumpi lententia poterit, neque ulla veterum opinio integra firmaque fervabitur. XXXI. Quae ex cafu accidunt animi molefiiae aut adfpectu aut auditu contractae. Nunc agit de molefiiis quae cafu proveniunt; fupra autem de iis diJtteruit quae in nobis infunt, itemque de cupiditatibus, de iracundia deque animi indufiria. Mole- ΠΕΡΙ XTMJIN TIlOMJyHMA B. 399 Ed. Chart. TIII. [556.] τά γονν λυπήματα πολλάχις in των εξω&εν αίτιων γινόμενα V διά των όμμάτων ή διά της ακοής ίστιν, ως όταν δρωμεν φοβερόν τι1 ή και τον δίκαιον άνδρα άδιχείσ&αι, τότε γάρ άγαναχτοΰμεν καί λυπονμε&α * ή όταν τους γονείς τε&νη- ωτας ή φίλους ιδοψεν ή καί τούτο εξαγγελλγ τις} ουχ ήτ- τον δε αΐ αγγελίαν κακαι ήζ ως τά οράματα τάς λύττας Ιπιφερειν είω&ε. τούτο γάρ ως επί τό πλειστον φαίνεται, ότι εϊ τις επινοείτο3 και βλεπει τά ήδη* ή καί τά άνιαρά} άλλοτε άλλως ή ψυχή αυτόν διατίθεται. τά μεν γάρ ήδη9 τήν ψυχήν ευφραίνει καί έμφυτον θερμόν διατείνει, ή δδ επινόησις και όραοις των λυπηρών τήν ψυχήν λυμαίνεται καί ως σφίνωσίς τις γίνεται τον θερμού του ήμετερου καί πολλάχις τά φοβερά καί δείματος μεστά οράματα εν τοίς ϋπνοις επεγείρει. 1. Corr. φοβερόν τι pro φοβερά. 2. Corr. add. ή. 3· Corr. vel Ιπινόοιτο. 4. Corr. ήδη ρχο είδη. 5. Idem fecit fe- ί quent. iliae autem quae ab externis caulis proficifcuntur plerum- que adfpectu aut auditu percipiuntur, velut quum quid terribile intuemur aut viro innocenti fieri injuriam; fiqui- dem eo tempore indignamur et aegre ferimus; vel quum parentes defunctos aut etiam amicos videmus; aut quum hoc ipfum ad nos alii perferunt, propterea quod nuntii triftes et mali non minus quam vifa afferre nobis mole- itias confueverint; hoc enim fere iit, ii quis cogitet ac videat jucunda et triftia, ejus animum paribus affici mo- dis; nam et cogitare et videre quae jucunda funt animum laetitia perfundit nativumque calorem dilatat; at triftia animo volvere eaque videre laedit animum noftrumque calorem conftringit, eaque res terribilia formidinisque plena vifa in fomnis excitat. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [556.] .¥· Οΐα ία σώματα, μΰλοις μεν τριφ&είφης προς ίοφ&ήν όδόν- τες ημόδησαν. παρά τε κοιλον παριόντι σκελεα τρεμει. όταν δε τξσι χερσίν ών δεΊται άραι, αυταο τρεμουσιν. δφις όφ&είς Ιξαίφνης χλωρότητα εποίησεν. Βλεπειν χρη τα σώματα πώς διακείμενα, ινα επιστά- με&α, πότερον άν&ρωποι ϋαρσαλεοι η δειλοί είσιν η ευά- λωτοι τα7ς νόσοις καί ραδίως ότιοϋν πάσχονσιν' ενιοι γάρ της μΰλης προς έαυτην τριφϋείσης it άκουωσιν εις την μίμο δίαν πίπτουσιν, άλλοι δε διά τι φοβερόν ώχροί γίνονται, αίμοδίαι δ£ πά&ος εστίν ο κατά το στόμα μόνον, οΐ μην γε ολον, άλλα τους όδόντας τε καί τά ούλα γίνεται * δ μηδε ερμηνευσαι1 λόγω δυνατόν εστιν, άλλ’ £κ του προηγησασ&αι2, μεν εδω&ήν εδεσμάτων αυστηρών τε καί ό'ξεων. άκολου&η- σαι δε τό πά&ος εν τοϊς όδουσι καί τοίς ουλοις, ίπιστεύ- σαμεν άπασι γίνεσ&αι ταυτό. επειδή ουν αυτή διά&εσις 1.1, II. de locis etc. VI. 2. Gorr. nζοηγήαασ&αι pro τιμοάγεο&αι. XXXII. Ut etiam corpora afficiuntur: nam mola cum altera at- trita dentes fiupefcunt; circa cavum locum ambulanti crura tremunt, quum quis ea quibus opus habet mani- bus extollit, eae tremunt; ferpens derepente confpectus pallorem virefcentem induxit. Videndum eit quomodo corpora affecta iint, ut in- telligamus audacesne an timidi homines iint, an facile in morbos cadant, anne quidvis facile patiantur: furit enim quibus dentes itupeicant, ii molas inter fe atteri audiant*, alii vero propter rem quampiam vifu terribilem pallefcant. Stupor enim hic fignificat affectum folius oris quendam, qui non totum os, fed dentes gingivasque occupat, quem fane ne oratione quidem poliis explicare, fed quum quidam et aufteros et acidos cibos ingeflerit, affectus vero aliquis fequatur qui dentes gingivasque ob- fideat, eundem exoriri in omnibus exiliimamus. Quum- / ΠΕΡΙ XTMJIN ΤΠΟΜΝΗΜΑ B. 331 Ed. Chart. YIII. [556.] » tmo των οξέων ή στρυφνών γίνεται, η άνδράχνη τετήρηται ως ίαμα επιτήδειον. άλλα τους από ρεύματος αιμοδοϋντας V δι έμέτων ή πριδντων τινών ή και εκ μήλης,1 άνατρι- φθείσης, ουδεν ωφελεί ή άνδράχνη. διό χρή έπιζητείν προτερον την αιτίαν, άφ* ής γέγονεν η αίμοδία, έπειτα τω ία ματ ν χρήσθαι2·. περί di τρόμου δήλόν έστιν ότι παρά κρημνόν τις π αριών τρέμει τα σκέλη, κατ αβάλλει γάρ την δυναμιν το δέος. ου τω και θηρίον υποφαινόμενόν τις νπο· φευγων τρομώδης καθίσταται» και δη και προσιών τω δεσποτη η τω δικαστή φοβερά* τρέμει παντί τω σώματι. καί τινες παρόντος του βασιλέως, ii φθέγ'ξασθαι κελευσειεν αυτους, ουδέ την φωνήν άτρομοι είσιν. ως ουν τό ψυχι- κόν πάθος αρρώστιαν έργασάμενον τη κινοΰση δυνάμει τάς ενεργείας τρομώδεις ποιεί, οϋτω καί τά του σώματος νοσή- ματα βλάβην τη δυνάμει αυτή επιφέροντα των τρομωδών συμπτωμάτων αιτίαν παρέχει. ιστέον3 δέ οτι των άνευ 1. Corr. μνλης pro μηλοις. 2. 1. V. de cauf. fympt. II. 3· 1. I. in III. epid. que hic affectus ab acidis aut acerbis excitetur, obTerva- tum efl; portulacam efle medicamentum accommodatum, quamquam portulaca dentium fluporem a fluxione aut propter vomitum aut a Terrae ftridore aut ab attritu mo- lae excitatum niliil plane juverit; quocirca prius invefti- ganda efl fluporis dentium caufa , tum adhibenda curatio. De tremore autem Tatis conflat, ei qui prope locum prae- cipitem iter Taciat, crura tremere: timor enim vires de- jicit; ita etiam Ii quis Terpentem aliquem conTpexerit, Tu- giat, tremulus reddatur; quin etiam qui circa dominum aut formidabilem judicem efl toto corpore tremit et qui- dam, II eos coram rege loqui velis, ne vocem quidem non tremulam mittent. Quemadmodum igitur animi affe- ctus qui motricem Tacultatem debilitavit tremulas actiones reddit, ita corporis morbi qui viribus noxam afferunt in cauTa Tunt, ut tremoris Tymptomata excitentur. Illud porro Iciendum efl, ex iis motionibus quae citra volun- Ed. Chart. VIII. £556. 557.] . πρόαιρεσ'εως γινομένων κινήσεων iv το7ς προαιρετικοΤς πε- ψνκόσι κινε7σ&αι, το μεν τι σπασμός ονομάζεται, το δ£ παλμός\ τό δε ρίγος, άλλήλών διαφεροντα, κα& ολοΡ δε περί τούτων λελεκται δι ενός ολον βιβλίου, τής δε κατά την τέρόύίρε&ίν μίν, ου κατά φόσιν δε κινήσεως γινόμενης εν είδος εστιν, ο καλείται τρόμος, περί ου νυν πρόκειται είπείν. γίΡεται τοίνυν ό τρόμος ον μόνον επι μνσι νοσονσί τε καί νείροις, άλλα και κατά φύσιν εγουσιν. οπερ καI αυτός ενδείκννσιν είπων· όταν δε χερσΐν ων δειται άραι, αύται τρεμονσι. σημαίνει γάρ τάς χείρας τάς κατά φύ- σΐν εχονσας. τούτο δί επι τό πολύ γίνεται, όταν ύπίρ' την δυνάμίν τις επιχείρησή βάρος ότιούν η τα7ς χερσϊ βα- στάζων η το7ς ωμοις άναϋί μένος, όρωμεν γάρ εν ίου ς ίσχυ- ροτάτονς νεανίσκους εν τω βαστάζειν ύπερβαρν τι τρομώ- δεις τά σκέλη γενομενους και μάλιστα όταν άναβαίνειν επι- χειρωσι κλίμακας, αλλά καί τά πά&η τής ψυχής, ως εϊ- tatem fiunt in infirumentis voluntariis quae funt ad mo- tum comparata aliam appellari convulfionem, aliam pal- pitationem , aliam denique rigorem, quae inter fe diffe- rant, ac de iis eft a nobis in imiverfum uno integro libro difputatum, ejus vero motus qui fit voluntarius ille quidem, fed non fecundum naturamj una eft fpecies quae nomine tremoris appellatur, de quo nunc eft nobis pro- poiitum diflerere. Tremor igitur fit non folum mufculis ac nervis affectis, fed etiam naturalem itatuni retinenti- bus, id quod ipfe quoque declaravit, quum ait: quum quis ea quibus opus habet manibus extollit, eae tremulae redduntur i 57] fignificat enim manus naturalem flatum retinentes, idque fere fit, quum quis onus gravius quam vires ferre poilint aut manibus fublatum aut humeris im- politum portare conetur; quosdam enim robuiiiflimos ju- venes videmus, qui quum praegrave onus ferunt tremuli redduntur, ac tum praecipue quum adfcendere fcalas co- nantur. Jam vero etiam animi perturbationes , ut dixi, ΠΕΡΙ ΧΧΜΛΝ ΤΠΟΜΝΗΜΑ Β* Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [557.] ^ % Ύ .\tbr3.h\ novj τρομώδεις εργάζεται* καχαλόει γάρτην δυναμίν, ο :καΙ μαρτνρεϊται' τπό ίδόντων Όηρίον τιτ] ληστας η ηολεμίους» και ηδη( ηςμ7ν άποδεδεικται κατά τδ περί τρόμον και σπμ+* σμου κάμ ρίγους υπόμνημα δο αρρώστιαν δυνάμεων άεί "<γί*> νεσ^αΐ. , τρόμοι $πεϊ δξ ενίοτε αυτή καϋ' , εαυτην Ιστιν άρρωστος, ενίοτε δε διά πά&ος ψυχικόν τρείς-αύτης εφαμεν είναι διαφοράς των αιτίων’ δυσκρασίαν των προαιρετικών οργάνων, πάϋος ψυχικόν, βαρόνον φορτίον. ότε ονν μήτε δε/qavT^ μΑτ^ βαστάζοντι φορτίον ό τρόμος γίνεται,. δυοίϊν ϋάτερΟν η()δυσκρασία των οργάνων /στ«^*'ιοΑη?& βάρος εν αυτω τω σωματι π/ρ,ί τους μνας η τά ψεΰρα^^η^ αυτό^ αιτίαν ϊ'σ&ι είναι τον φόβου. όταν ίδων ^χις\τόν: 'όφ^ν εζαι- φνης, χλωρός γίνεται, περί δε τον σημαινομενου του χλω- ρον,' εί.ρηχαμεν ηδη πο^Χάκις?. ενίοτε δε γίνεται τούτο κατά συμπάθειαν, ως όρωμεν τινας , όταν οι π&α,ς ο^ρήσωσιν. η νπμγωσι γμοχερα, την φναιν ΙπΙ to αυτό όρβ?}σμ$αν. ,οϋτω ,u: -,υΐο ν·.'- ' ^ ·..$*« •tifllttXWUh 'ίώτ '410Τ' . vilAJYSiJ^ ϊ6 iiVv·. .ΊΑ'ϊΌΛ' ΉΟΙνΤΛ 'ti>VO\K·» trementes homines faciunt: caufa eft,r quia vires exfol- YtyEjf,, quo4 4111 aperte, atteffafttur, qui aut feram aut la-r troqes fUit;ai|verfarios confpiciuut, ac nos jam in eo libro qufflfi trilore, couvulfiuu^iet rigope iufcripffmps, 1re~ morenp pqrpetuo qxhcirium ^imbecillitate gjgni depnpnitra^ νίρΐφ>*&1 Quoniam autem hae .interdum per ie ipfae inftr-, mae futit, interdum vero propter animi)oalfe£tum,. idepi tres ipfarum caularum differentias, ut inffrumentorum quae voluntaria funt intemperiem;*,/ut animi affectum, ut prae- gr^v^nsj oqu^ effe cpufirnjavimus. Itaque ubi Oritur ire- mpK>ue£umSlffs ejue caufa, fuit Oneris geftatio,, Quorum altprutrum fit oportet ,^ut .vel intempe- ries inffrumentorum iit veKaliqupd ift.^orppre. pondus, quod mufculos aut nervos obfideat; fcito etiam eandem effe timoris caufam, ’ quurj? quis derepente ferpentem videt aq< pallefcit. Porro de ;fign4(icatione hujus nominis χλω- ροί), quod pallidum aut .viride iignifiqaf, jam fagpe, fumus lpquuti, fed hoc inteydnm per, confenfum «fifi*.velut non- • nullos confpicimus qui /i alii, mingant aut alvum*,dejiciant Ed. Chart. ΫΙΙΙ. [557.] ~ .· δε καί ii βλέφειέ τις εις τους οφθαλμούς νηό της οφθαλ- μίας ενοχλουμένους, πρώτον μέν οί οφθαλμοί αυτού της υγρότητας 'πληρούνται, ειτα> de it πλείον άνάβλέψΗ, (ις τό πάθος καί αυτός συμπίπτει, οΐ γάρ οφθαλμοί το πάθος φοβούντες καί διά- τούτο ασθενέστεροι γεγονότες, τή νόσω ραον άλίσκονιαι. £ - ■ λ/. . \>·' ϊογ· . —■■·;· 01 φόβοΰ,οϊς αισχύνη, λύπη , ηδονή, οργή, τάλλα τοιαΰτα όντως υπακούει * εκάστω \δέ τό προσήκον τού σώματος τη πρήξει* εν τούτοισιν υπακούει, ιδρώτες, καρδίης παλ- μός καί τά τόιαντα των δυνάμεων. ΚαΙ-ϋΙ "φόβοι, φησίν, εξαλλάττουσι την φυσικήν έξιν καί διάθεσίν τινα επιφέρουσιν, ώσπερ και αισχύνη και Jld- πη ~ καί'ήδόνή, καί οργή καί τάλλα, ά τω κοινώ όνομα τι πάθη καλείται. ποιονσι γάρ το σώμα τοιόνδε, οΐόν περ έκαστον αυτών εστιν. επεϊ δε μειωθεισών τών δυνάμεων idem in fe a natura excitari feritiant', ita fi ^uis in ocu- los quos lippitudo male afficiat intueatur, primum ejus oculi humore implentur; deinde vero fi acrius ac diutius infpiciat, ipfe quoque eodem affectu fcorripituroculi enim affectum ijlum formidantes ideoqiie imbecilliores facti eo morbo facilius corripiuntur. <· XXXIII. Timores, ficut pudor, moeror, laetitia, ira aliaque ejus- modi, ut obediartt; unicuique autem pars oris ad actio- nem accommodata in his obedit, furores, cordis palpi- tatio et ejusmodi facultates. Timores, inquit, naturalem habitum immutant et affectionem quandam afferunt, ficut etiam facit pudor, moeror, laetitia, ira et alia tjuae communi nomine per- turbationes appellantur: tale enim corpus reddunt* qualis una earum quaeque fit; quoniam autem quaeque ipfarum Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [557.] ^ # έκαστον ανιών γίνεται, διά τούτο το αντό είσφερειν πά&ος φαίνεται, περί τούτων δε είρηται ini πλέον ήμ7ν και κατά το περί 'Ιπποχράτους και ΤΙλάτωνος δογμάτων καί χα&\ εν ιδία βιβλίον περί των αμαρτημάτων και παϋών της· χρνχής επιγεγραμμενον. αλλά και ιδρώτες και καρδίας παλμός υπακούει τη του σώματος πρήξει και τάλλα τά τοιαύτα, \ εστι γάρ παλμός διαστολή παρά φΰσιν, ήπερ γίνεσ&αι πε- φνκεν εν1 άπασι τοΊς μορίοις, οσα γε διαστελλεσ&αι πε- φνκε. τούτο δε εφην, οτι ούδε τά οστά, ούδε οι χόνδροι παλλονταί ποτέ * διότι μη διαστελλεσ&αι δννανται. συμπί- πτει δε παλμός μη μόνον κατά την καρδΙαν, άλλά και κατά \ γαστέρα και κύστω και μήτραν, εντερά τε και σπλήνα καί \ ήπαρ και διάφραγμα, όταν δε ταίς άρτηρίαις και τη καρ- δία συμπίπτη, ετερα τις κίνησις εν ανταις γίνεται παρά τον σφυγμόν, ούτ ούν τής προαιρετικής δυνάμεως ούτε των προαιρετικών οργάνων ίδιον εστι τό πάϋος, ώσπερ ό 1. V. de cauf. fympt. II. in corpus incidit, viribus debilitatis, ob eam caufam in- vehere eundem affectum videtur, ~ac de iis copioiius eff nobis in libris de Hippocratis Platonisque decretis difpu- tatum; et item deorfum uno in libello, cujus index eft: de animi peccatis ac perturbationibus. Jam vero fudores et cordis palpitatio actioni corporis obediunt, ut etiam alia quae iunt hujusmodi: eft enim palpitatio dilatatio quaedam praeter naturam quae omnibus partibus quae dif- tendi poliunt accidere confuevit; hoc autem ideo ad- junxi, propterea quod nec offa nec cartilagines unquam palpitant, caufa eft, quia diftendi poffunt. Cadit autem palpitatio non modo in cor, fed etiam in ventriculum, veiicam, uterum, inteftina, jecur, lienem ac feptum trans- verfum *, quum vero arteriis cordique accidit, tum alius quidam praeter pulfum motus in eis oritur. Ex quo ap- paret, hunc affectum neque voluntariae facultatis, neque organorum quae voluntati obediunt effe proprium, cujus- rnodi eft tremor atque convullio , fed eis corporibus om- ΓΑΛΗΝ Ο Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. yilT.e [557.] ^ τρόμος τε nai 6 σπασμός > αλλά πάσι το7ς σωμασον εγγίνε- ταΐ ΑτοΖς διαστελλεσϋαι δυναμενοις. διαστελλονται δέ οΰη εξ εαυτών^ άλλα πρός τίνος ουσίας ενδο&εν επερρεοΰσης αυ- τής. εστν δε αυτή η χυμός η αερώδης τις φύσις. χυμόν δε όύχ ομολογεί τό τάχος της γενεσεως ηαί της λύσεως του παλμού· άνάγηη ονν την -εργαζομενην αιτίαν αερώδη τινά ουσίαν νπάρχειν nal είπερ ολίγη τε είη αυτή nai λεπτομε- ρής Ιτύίμως άν διαιοεαντου σώματος. τογ βουλομενω δε πάσαν περί τούτων είδεναι πραγματείαν ενεστο την ημετε- ραν βίβλον άναγνόντι ηατάμαΰειν. < >η; ί»ϊϊ .'V7 “4—Η *» '.•e/ iwv i©x -: ;■ ·. Τα ,δ* εξω&εν ώφελεοντα η· βλάπτοντας άλειψις, ηατάχνσις9 ηατάχρισις, ηατάπλασις ^ επίδεσις ερίων nai τών τοιον- των, nal τά εν&ο&εν υπακούει των τοιονιων,1 qv μόνον ευσπερ τά εξω των εϊσω προσφερομενοιν, άτάρ nai τάδε εν ερίοισι ηοίτη πινωδεσι. nai τό παρά βασιλεΐ λεγόμε- 1. Corr, και τα ϊνδο&εν -υπακούει των τοιούτων adjecit» nibus quae dilatari queuut accidit, illa porro non Tua vi diftenduntfur, fed a fubftantia quadam quae intrinfecus in ipfa influit. Haec autem fubftantia aut humor eit aut aerea natura quaedam. Humorem eiTe repugnat palpi- tationis motus et ejusdem folutionis celeritas. Ergo ne- ceflari.Q concludenda ratio elt quandam aeream naturam iubefle, quae ii exigua et Publilium effet partium, per corpus facile transflueret. Qui vero totam de hoc affectu tractationem Jfcire defiderat, is noflrum de ea re librum percurrat. -■· ι κ · XXXIV.. Quae extrinfecus profunt aut nocent, unctio, perfufio, illi- tzo, cataplasmatum ufus, lanarum deligatio et rerum earum, quae funt hujusmodi. Ac internae partes tali- hus ohediunt; ac non folum externae iis quae intro af- fumuntur, fed etiam quae in lanis ah ovili fuccidis ad- Ed. Chart. VIII. [ 557. 558. ] vov κάμινον όρώσιν. όσφραινομενοισιν Οσα κεφαλής | άγωγά, ΙΤερϊ τούτων ειρηται παρ’ */πποκράτους και άνω και ημείς εξηγησιν εις ανία η δη ε γράψαμε ν' οΰχοΰν δει1 ταυτά νυν περί αυτών ειπεϊν. τά ενδο&εν δε πολλάκις υπάκουε ο τοις εξωϋεν και ωφελειν τε και βλάπτειν πεφυκε και την χροιάν του χρώματος εξαλλάττειν, ως και τα εϊσω προσφε- ρόμενα, και γάρ κάμινον εί τις ποτίζει, ωχρός γενήσεται, και πολλά εδείχ&η όσφραινόμενα μη μόνον ταυιόν ποιειν, άλλα καί την κεφαλήν κα&αίρειν, ως και τά έρρινα3 κα- λούμενα και οι άποφλεγματισμοι και τά δάκρυα ερε&ίζοντα και τά τοιαυτα. το δε παρά τώ βασιλεΐ # # # # λε. Ταρακτικά, λόγοι, φωνή και τά τοιαυτα, 1. Corr, δϋ pro δη, 2. in marg. vel tXqivu. hihentur et quod a rege nomen duxit cuminum videnti- bus et olfacientibus quae de capite ducunt. His de rebus egit in iis quae JTupra dicta funt Hip- pocrates, nosque easdem expofuimus; quocirca non jam eadem de eisdem afferenda funt. Celerum interna per- | faepe externis obediunt et modo prodeffe, modo obefle folent et cutis etiam colorem immutare non fecus , quam j quae intro affumuntur: ii quis enim cuminum potui da- tum fumat, is pallidus reddetur, atque etiam lioc fcitum eil, multa non folum hoc ipfum facere, fi quis ea odo- retur, fed caput quoque expurgare, cujusmodi funt quae j per nares caput purgantia, quaeque pituitam evocantia et lacrimas irritantia nominantur et alia item hujus generis. Quod vero ait et quod a rege nomen habet * * # * XXXV. [558] Perturbant fermones, vox et hujusmodi. «ALKNUS ΤΟΛΙ. XYI. Y ΓΑΛΗΝ Ο Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [558·] Ο'ύτω γράφουσιν οι παλαιοί, εμοϊ δε δοκεί το ταρα- Υ,τιχά τέλος είναι της άνω ρήσεως, ϊνα λεγει οσα κεφαλής άγωγά ταραχήν ποιεί ' είτα δε λόγοι, φωνή και τά τοιαντα. ως και λόγον ταραττειν και φωνήν μεγάλην εξαίφνης άφιή- σασαν και βοήν και τά τοιαΰτα, οσα το7ς άν&ρώποις μή ταντα προσδεχμμενοις συμβαίνει. λστ. ΜαζοΙ, γονή, ύστερη, σημήια, τά τε εν τήσιν ήλικίησι καί εν τοισι πνιγμοίσι και βηξι, τά προς Ζσχιν. Τής ηλικίας σημεία είναι βούλεται τούς μαζονς και τήν γονήν και τήν υστέραν' ών μεν δύο κοινά εστι το7ς άνδράσι τε και τα7ς γνναιξί, τσυιεστιν ή γονή και οΐ μα- ζοι, το τρίτον δε εστι των γυναικών ίδιον ή ύστερα * εν γάρ τή1 μεταβολή τής των παίδων ηλικίας εις χ τήν των μειράκιων, ώσπερ ή τε του σπέρματος αυτής γενεσις άρχε- ι,. 1. IV. in VI. epid. XXVII. Sic fcribunt veteres interpretes, mea vero lententia eft, verbum perturbant elfe orationis fuperioris finem, ut fic legatur: quae de capite ducunt, turbationem affe- runt; tum fubjungatur, fermones, vox et coniimilia; ut intelligamus Termonem quoque perturbare et item vocem magnam quae fubito miffa iit et clamorem et alia ftmilia quae hominibus nihil tale fufpicantibus accidunt. XXXVI. Mammae, geniturae, uterus, figna in aetatibus, in fuffo- cationibus, in tuffi et cjuae ad tefiiculos pertinent. Aetatis ligna eife vult mammas, genituram et uterum quorum duo communia viris ac mulieribus, ut genitura et mammae quodammodo; tertium eft feminarum pro- prium, hoc eft uterus. Etenim in mutatione aetatis, quum pueri in adolefcentiam transeunt, ut femen genitale in eis gignitur et pili circum pudenda oriuntur, ita tefti- ΠΕΡΙ XTMSIN TnOMISHMA B, Ed. Chart. VIII. [558.] ται καί τριχών των ini το7ς αίδοίοις, οντω και η των όρ- χιών αίξησις άϋρόα, καϋάπερ γε τα7ς παρ&ενοις η ιών τιτ&ών άμα τη των καταμηνίων φορά χαι η της φωνής γίνεται μεταβολή , το7ς άρρεσι μάλιστα · εστι δε το7ς μαζο7ς χαι τι] υστέρα χοινωνία τις χατά τάς φλέβας, ώς χαι προς άρχεις, και διά την ταύτην1 κοινωνίαν της φυσεως μο- ρίων ai μεταστάσεις γίνονται πολλάκις των χυμών. ορχις γονν οίδησας από βηχεων υπόμνημα κοινωνίας στήΰεσι, μα- ζο7ς, γονής, υστέρας, ενίοτε2’ μεν συμβαίνει ώς βηττόν- των χρονίως άνεν πλευράς άλγήματος άπόστασις εις δρχιν γενηται, ώς μεν ουν εν το7ς ηλικίαις και το7ς βηξίν, οϋτω και εν το7ς πνιγμοίς συμβαίνει. εστι γάρ επί το7ς υστε- ρικούς πνίγος, άναισ&ησία και ακινησία καί σφυγμός άμν- δρός καί μικρός καί ποτέ παντελής ασφυξία, ενιαι δε άφω- νοι τυγχανουσιν, ετεραι δε συνελκονται τά κώλα, άπερ διά την χμυξιν γίνεσϋαι φαίνονται, ώς εν τω περί πεπονΟότων τόπων δεδεικται, 1. 1. ΙΙΓ. in VI. epid. XL. 2, 1. II. in VI. epid. XIV. culi affatim augentur, ilcut mammae in virginibus cre- fcunt ac ffmul menffruae purgationes erumpunt et vox praefertim in maribus immutatur. Inter mammas autem et uterum communio quaedam per. venas, ut etiam cum tefficulis intercedit et ob hanc naturae communionem quae in partibus cernitur humorum migrationes fiunt. Ita fit ut lefiiculus in tumorem elatus in tujfli vexatis ar- gumentum fit communionis, .quae inter pectus, mamma», genituram et uterum intercedit;, interdum vero iit ut qui diutius fine dolore collarum tuffi vexantur, iis abf- ceiTus in tefliculurn fiat. Quemadmodum igitur in aetati- bus inque luflibus, ita etiam in fuffocelionibus ufu venit. Etenim in iuflbcatione quae ex utero fit tum fepfus tum motus vacuitas efi et pulfus languidus et parvus redditur et interdum pulfus ex toto eife deperditus videtur.·, in- terdum voce privantur, aliis artus contrahuntur, quae propter frigiditatem fieri plane confiat, ut nos in libris de locis affectis demonftravimus. Ed. Chart. VIII. [558*1 ■ fc «··. 'Ώσπερ τοισι δενδροισιν η γη, οΰτω τοίΐς ζωοισιν η γαστηρ καί τρεφει καί θερμαίνει καί ψύχει, ψύχει μεν κενόν- μενη, θερμαίνει δε πληρονμενη, ώσπερ γη κοπρενομενη χειμώνος &ερμη , ούτω και η κοιλία, ΤΙμρ* 1 *Ιπποκράτει εσιί καί άνω και κάτω κοιλία· ενίοτε μεν οι παλαιοί τον ’&ώρακα την άνω κοιλίαν όνομά- ζοντες τό μετά τό διάφραγμα παν της τροφής2 άγγειον, κάτο) κοιλίαν προσαγορεύονσιν * ενίοτε δε άνω κοιλίαν όνο- μάζονχες, εις ην καταπίνομεν τα σιτία, ποτέ μεν τα μετ αυτήν άπαντα, κοιλίαν μεν ονν την κάτω καλούσιν ενίοτε μόνα τα παχεα των εντερων, είσί δε καί οί τό κώλον3 μόνον την κάτω κοιλίαν καλούσιν. ενταύ&α δε ονκ άδηλόν εστι την κάτω κοιλίαν όνομάζεσ&αι μόνον τό την τροφήν προσδεχόμενον άγγειον, εν ω και ai πεψεις γίνονται. Υπ- 1. 1. IV. de viet. rat. 2. in xnarg. vel ηφης, 3. Corr. τό κώλον pro τ$ κώλω, XXXVII. Quemadmodum terra arboribus, ita animantibus efl venr ter, ality calefacit ac refrigerat; refrigerat autem dum epacuatur; calefacit, dum impleturf ut pero terra fler- corata hieme calida efi, ita etiam venter. Apud Hippocratem eft fu perior venter et inferior, ac quandoque veteres medici thoracem, fuperiorem ventrem nominantes, univerfum vas alimenti quod poft feptum transverfum collocatum eft ventrem inferiorem appellant; quandoque etiam ventrem fuperiorem vocant eum in quem cibos deglutimus ; interdum vero ea quae poft illum funt omnia, ac ventrem quidem inferiorem nuncupant inter- dum fola inteftina craifa, fed funt etiam qui folum colon inferiorem ventrem dici velint. Hoc vero loco non du- bium eft quin ventrem inferiorem vocet id % vafculum folum quod alimenta excipit, in quo etiam concoctiones fiunt, cujus facultates, facta comparatione cum terra; JIEPI XTMfLIX TJIOMNIJMA E. Ed, Chart. VIII.^ [558. ], ποκράτης δέ τάς δυνάμεις αύτοΰ δηλοι τή παραβολή προς την γην. πρώτον μεν ώσπερ τά δένδρα διά των ριζών τήν τροφήν εκ τής γης ελκουσιν,1 ουτω καί από τής γαστρός πάντα τά μόρια διά των φλεβών τρέφεται. και αυτή προς τάς κατά φύσιν ένεργείας των άπ εγκεφάλου νεύρων έδεή&η μεγίστων, ινα περιττήν αϊ'σ&ησιν νπερ άπαντα εχη. παν δε 2 ζωον κατά τό δέρμα διαφορείται3 εις το ττεριέχον καί πρότερον κενοννται τά νπ αύτω μέρη, ων ή σύμφυτος δύ- ναμις εκ των ομιλούν των αύτοίς έπισπάται τροφήν άν α- πλή ρ ον σαν 4 το κενούμενον. ειτ αύ&ις έκ των εαυτής όμι- λούντων εκείνα, κάπειτα εκ των εαυτής τά τρίτα. καί ούτως άεί κατά συνέχειαν τής μεταλήψεως γινόμενης επί τάς κατοικούσας εις τήν γαστέρα φλέβας ή κένωσιςs άφι- κνειται. αύται6 δε έκ τής γαστρός έλκονται τήν τροφήν, j ως καί ai των φυτών εις τήν γήν κα&ήκουσαι7 ρίζαι. αυτή δε ή γή το7ς φυτοϊς έτοιμην καί άφ&ονον έπάρδουσα i* de cauf. fympt. VII. 2. Corr. παν dk pro πάντες. ί 3. in marg. vel διαφ&ερέϊται« 4. Corr4 άναπληροΖσαν pro j άναφνοαν. 5· Corr. ν.ε'νωσις pro χίνησις. 6· 1· IV. de ufu partium VII* 7. Corr. χα&ήκουσαι. pro κατοικουσαι. Hippocrates declarat. Ut enim arbores alimentum e terra per radices trahunt, ita omnes partes a ventre per venas aluntur, ipfeque venter ad naturales actiones obeundas opus habuit nervis maximis a cerebro profectis, ut prae- fianliorem quam alia omnia fenfum nancifceretur. Omne autem animal in ambientem nos aerem per cutem digeri- j tur ac membra quae fub ipfa funt prius vacuantur, quo- rum vis quae cum eis genita eft alimentum trahit ab iis quae proxime accedunt, ut id ipfum quod evacuatur refi- ciat; deinde rurfus illa ex iis quae fibi proxima funt, tum quae tertio in loco fita funt, ab iis quae propinqua funt, atque ita femper facta per continuum translatione ad venas in ventriculum pertinentes evacuatio pervenit. Hae vero alimentum ex ventriculo trahunt, ficut fiirpium radices quae in terra demilfae funt, e tetra porro terra ipfa ufqwe dum anni tempora fuum flatum fervent fiirpi- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [558.] τύγχανα τροφήν· άχρι περ αν at τον έτους1 ώραν κατά φύσιν εχωσιν' εί δε ποτέ διά υπερβολήν αυχμών άναξηραν- {λιίη το αυτής υγρόν, ενδεία τροφής αυαίνεται φντά. το7ς δε ζώοις 7] φναις εδημιονργησε μεν την γαστέρα ταμείον τροφής, οιόν περ και το7ς φυτο7ς την γην αυτήν, εδωκε δε και την όρε'ξιν ε/περ γίνεται επ αίσϋήσει της ενδείας. οιαν ai [λεν ai φλεβες εξ αντης της γαστρός τι ελκωσιν, ώσπερ δε εκ της γης τά φυτά τδ υγρόν οΐον βδάλλουσι και μυζώσιν, όϋιω και τά μόρια πάντα άπο της γαστρός, πλτ}ν οιι άπαν τούτο τό εργον ου ψυχικόν, αλλά φυσικόν υπάρ- χει. δεδεικται μεν εν το7ς περί φυσικών δυνάμεων νπο- μνημασι καΰεκιικην τινα δνναμιν της γαστρός είναι των ληφ&εντων και αύϋις άποκριτικην των περιττωμάτοιν καί προ γε τούτων άπασών την άλλοιωτικην και σννηψεν η φύσις αυτή ττ]ν αισ&ηαιν των ελλειπόντων, ϊνα οϋτω δια φερρ των φυτών, το7ς μεν γάρ καί2, ότι μάλιστα τάς άλ~ λας τετταρας δυνάμεις νυν ειρημενας όμοίο)ς τοις ζώοις 1. Corr. ai τού ϊτονς pro folo ίτονς, 2, Corr, iu marg. φυτοϊς εί, bus. paratum copiofumque alimentum fubminiftrat ·, ac li quando propter nimium fqualorem ejus humor exiiccefcat, tunc ftirpes alimento deitiLutae marcefcunt ·, in animanti- bus autem natura ventriculum ceu alimenti penum eil machinata, cujusmodi terra ipfa efle Itirpibus folet, ei quoque appetitum impertita eit qui excitatur, quum pe- nuriae fenfus exoritur, quum fcilicet venae aliquid ab ipfo ventriculo trahunt. Quemadmodum autem ftirpes e terra humorem veluti exfugunL et emulgent, ita etiam partes omnes a ventriculo faciunt, nili quod hoc opus univerfum non animale, fed naturale cenfetur. In libris enim de facultatibus naturalibus docuimus vim quandam elle in ventriculo quae contineat ea quae fumpta iint et item aliam quae excrementa rejiciat, et ante has omnes elTe ea quae alteret. Cui natura fenfum eorum quae de- funt adjunxit, ut vel hac ratione differret a ftirpibus, ac itirpibus quidem ut aliae quatuor facultates quas modo Kd. Chart. ΥΠΙ. [558. 559.] ί'χειν υπάρχει, αλλά η γε των ελλειπυντων α7σ&ησις άπε- στιν. ου γάρ εμελλε διά στόματος ·&ρε\ρεσ&αι ταμειον άφϋόνου εχοντα τροφής την γην, fj1 σνμπεφυκότα διά παν- τός δΰποριϊ τον ΰρΐψαντος' τοίς δε ζώοις προς τω πόρρω της γης είναι κατά τάς συμφύτονς των μορίων ποιότητας, ιτν και το 2 κινείσ&αι κατά προαίρεσιν υπάρχει και χωράν Ικ χωράς άμείβειν, ως μη δννασ&αι των3 εκ της γης είσ- βάλλειν χυμόν, τούτο δε παραπλησιον κατά τά φυτά και κατά τά ζώα, οτι τω μνελω κα\ ως όχετώ εν το7ς φυτόϊς αναλογεί η κοίλη εν τοις ζώοις φλεψ. ώσπερ γάρ εκ της άριστερας κοιλίας της καρδίας αρτηρία φύεται4 πρεμνον των κα& όλων ούσα του ζώου 5 αρτηριών, ούτως άπδ κοί- λης φλεβδς αί καθ' όλον το ζώον άπερύκασι φλεβες f οΤον κλάδοι τινες ώς από στελεχών. 'ούιω δε καί δύο χιτώνας η γαστηρ ί'χΜ) ώσπερ καί τά φυτά φλοιόν τε καί υμένα. ±. Corr. f, pro η. 2· Corr. το pro τω. 3· 1. XVI. de ufu part. XIII. 4. Corr. αρτηρία φύεται pro μαρτυρία φαί- νεται. 5. in marg. vel ουοα τδ ζώον vel οίιαά τε ζώου. memoravimus maxime iniint, aeque ac in animantibus certe fenfus eorum quae defunt ab ipfis abeft. Neque enim futurum erat ut per os alimentum tumerent, quum ter- ram veluti copiofi alimenti promptuarium habeant, cui inhaerent ipfaque iilis alimoniam perpetuo fuppeditet; animalibus vero praeterquam quod a terra procul diftant innatis partium qualitatibus, hoc etiam attributum eft ut motu voluntario cieantur ac locum ex loco commutent; itaque exfugere ex terra humorem non poifint. Hoc au- tem efl: inter ftirpes et animantes fimile [559] quod me- dullae ac quali canali in ftirpibus proportione refpondet vena cava quae in animantibus ineft. Ut enim ex iini- flro cordis ventriculo arteria oritur quae efl: omnium ar- teriarum quae in corpore animalis funt veluti truncus, ita a vena cava exoriuntur venae, veluti rami quidam a trunco in totum corpus pertinentes. Ita etiam ventricu- lus duas habet tunicas, ilcut ftirpibus natura corticem Ed. Chart. ΥΙΙΪ. [559.] , Ότιότδ δί 'ψύχει xal οπότε θερμαίνει άνάλογον τη γη1 αυ- τός σαφώς λεγει. * * * * λη\ Λενδρα φλοιόν λεπτόν ξηρόν εσω&εν di ξηρόσαρχα, υγιειρά, άσηπτα, χρόνια, xal των ζώων οΐον χελώναι xal ο τι τοιοΰτον, ηλιχίησιν, ώρησιν ενιαντοισιν όμοια, τά ζώντα ου τρίβεται, χρωμενοισι μετρίως βελτίω. ώσπερ ’ιδρυον νεον διαπηδα, παλαιούμενον δε στεγει, ουτω xal η γαστήρ δεΐΖ την τροφ?}ν και υποστάθμην ϊσχει ώσ- περ άγγειον. 'Ως εν το7ς φυτόϊς εχει, ουτω εν γαστρι περί χιτώ- νων αυτής· ό γάρ εξο)θεν σαρχωδεοτερος, ό δε ενδοθεν χιτών νμενωδεστερός εστι. xal όντως εχει τάς Ίνα$ ευ- 1. Corr. τη γη pro τοίνυν. 2· Corr· vult δίει. membranamque tribuit. Quando vero calefaciat et quando refrigeret, non fecus quam terra, ipfe aperte expofuit. XXXVIII. Arbores corticem tenuem Jiccum habent; intrinfecus vero carne ficca , fanae imputres, diuturnae et ex animan- tibus, tefiudines et cjuidcjuid efi hujusmodi aetatibus, temporibus, annis fimilia animalia non atteruntur, fi melioribus moderate utantur, quemadmodum hydria, quod recens efi, transmittit, quod inveteratum, retinet; fic ventriculus alimentum transmittit et faecem veluti vafculum recinet. Quod in ilirpibus videtur, idem in ventriculi tunicis apparet: exterior enim tunica magis carnofa efl, interior yero magis membranofa. Haec porro fibras habet rectas Ed. Chart* VIII. [ 559. ] θείας άνωθεν κάτω φερομενας, 6 δε εξωθεν εγκάρσιάς, την μεν τούτου αιτίαν εν τη περί χρείας των μορίων πρα- γματεία είρήκαμεν, * * * * %ν μ£ν γ^ρ τα7ς ήλικίαις, ως εφην, τον αυτόν λόγον εχει τό παιδίον, ον καί τό εαρ εν τα7ς ωραις, και τον αυτόν 6 νέος, ον καί θέρος εχει, καί τον αυτόν 6 παρακμάζων, ον καί τό φθινοπωρον, τον αυτόν δε 6 γέρων, ον καί 6 χειμων, οΰτω καί τό πρώ- τον της ημέρας μόριον εοικε τω ηρι, τό δε εχόμενον τω θε^ει, τό δε εσπερινόν τω φθινοπωρω, τό τελευταιον δε τω χειμωνι· διά τούτο μεν ονν τα φθινοπωρινά νοσήματα οξέα τε εστι καί θανατωδη καί κατά την εσπερινήν ώραν σφοδρότερα γίνεται, καί εν το7ς αυτών παρο'ξυσμο7ς όξύνε- ται. αυτός δε διά της χαρίεντος παραβολής την γνώμην αυτού δείκννται. quae fuperne deorfum feruntur; externa vero obliquas. Hujus autem rei caufam expofuimus in iis commentariis qui funt de ufu partium. * * * * In aetatibus autem, quemadmodum fupra dixi, eandem habet rationem puer, quam ver in anni temporibus; eandem juvenis, quam aeilas; eandem cujus aetas declinat, quam autumnus; eandem denique fenex, quam hiems. Sic etiam prima diei pars eil veri iimilis, proxima aeitati, tempus vefper- tinum autumno, hora ultima hiemi; quod in caufa eit ut morbi ^ autumnales acuti hnt ac mortiferi et hora ve- fpertina vehementiores reddantur et in fuis acceilionibus evacuentur. Hippocrates vero eleganti comparatione qua- dam fententiam fuam aperuit. ΓΑΛΗΝΟΎ ΤΩΝ ΕΙΣ ΤΟ ΠΕΡΙ ΧΥ- ΜΩΝ ιηηοκΡΛτοΥΣ υπομνη- μάτων ΤΟ Γ. Ed. Chart. VIII. [559.] a. Ql τρόπον των νουσων, τα μεν συγγενικά εστιν ειδεναι πυ- ΰόμενον και τα από της χώρης, οίκεονται γάρ διά πλειό- νων και πολλοί ϊσασι. τά δε εκ του σώματος και των διαιτημάτων και κατασιάσιος της νονσου η από ώρεων. Προς τό διαγνώναί τε και ιάσαι τά νοσήματα συντε- λεί μάλιστα τά γένη αυτών είναι φανερά, ως τό ειδεναι HIPPOCRATIS DE HUMORIBUS LIBER ET GALENI IN EUM COMMENTARII TRES III. i. Ifflodi morborum funt hi: partim quidem congeniti funt, quos interrogando licet cognofcere, partim a regione profcifcuntur, multis enim funt regionibus familiares, ac multi ipfos norunt,» partim ex corpore et victus ra- tione et morbi confiitutione vel ab anni temporibus. Ut morbos tum dignofcas tum vero etiam recte cures, genera ipforum perfpecta elTe maxime conducit. Ed. Chart. Υ1ΙΙ. [559.] τάς νόσους (Ινοα βλάβας τινάς των ενεργειών καί όντως, έν μέν τι γένος rivat των σωμάτων1, ίτερον δε των ενεργειών και τό των σωμάτων ήγείσΰαί τε και ποιείν τάς ενεργείας t εηεσ&αι δε έκείνας κατά φυ&ιν μέν εχουσι το7ς σοψασιν, άμέμπτως τε και κατά φνσιν ανίας διακειμένας, παρά φύ- σιν δέ Ιχόντων ή μη γινομένας παντάπασιν η και έμποδι- ζομένας γε πάντως. επί τοντοις δε τρίτον έστί γένος το των αιτίων τάς δια&έσεις εργαζομένων. επ αΰτω δε άλλο τέταρτον γένος δια&έσεων, οσα τοίίς σώμασιν υπάρχει κατά φνσιν τε καί παρά φνσιν εχονσι, μηδέν μέ]τ ωφελούν τα μήτε βλάπτοντα τάς ενεργείας, οΤον εί τύχοι τό χρώμα του σώματος ή μέλαν εκ λευκόν γενόμενον, έν ήλίω διατριψάν- των επί πλέον, ή λευκόν εκ μέλανος, έν σκιά διαιτηϋέντων ή έρυ&ρόν λουσαμένων ή ωχρόν φοβη&έντων. ούτε γάρ ενέρ- γεια τοΰτ έστιν ούτε διά&εσις σώματος ενεργείας αιτία · καί πολύ δε μάλλον ουδέ ή τάς παρά φνσιν εργαζόμενη 1. Corr. είναι των σωμάτων et quae praecedunt in codice omiffa, fed manu fecunda adjecta funt. Quo in genere illud eft ut fcias morbos effe quasdam actionum laefiones, atque ita unum eiTe genus corporum, alterum actionum. Ac corporum quidem genus praece- dere actiones easque producere, illas vero fequi, ac fi. ftatum naturalem corpora confervent, culpa vacantes na- turalesque exiftere; fi praeter naturam corpora affecta fint, illas autem nullas prorfus aut certe omnino impeditas*, ad haec tertium genus accedit caufarum quae affectiones gignunt; poft hoc eft item aliud quartum genus eorum quae infunt corporibus, live ea naturaliter, five praeter naturam affecta fint, quae neque commodo neque incom- modo eife actionibus folent: velut exempli gratia, fi color corporis ex diuturna mora in fole ex albo niger aut con- tra ex nigro albus fiat, quod quis in umbra vitam duxe- rit, aut ruber in lotis aut pallidus expavefactis videatur; haec enim, neque actio ei! neque affectio corporis, quae caufa actionis fit, ac multo minus caufa efi; quae affectus Ed. Chart. VIH. [ 559.^ 560. ] δια&εσεις ahia. σύμπτωμα de εστιν οπερ συμβαίνει εξ ανάγκης επί τα7ς διαφόροις των σωμάτων άλλοιώσεσιν, είτ συν κατά φύσιν είτε και'παρά φύσιν εχοιεν· προς δε του·' τοις άπασιν είσϊ και οι τρόποι των νοσημάτων, ους είδεναι ημάς ονχ ηττον η τά προειρημένα δει. χρώνται γάρ οί πα- λαιοί τγ φωνή ταύτη κατά δυοίν σημαινομενων, ενίοτε μεν ιπι τό της ‘ψυχής η&ος αυτό φεροντες , ενίοτε δε επί τάς διαφοράς η τάς ιδέας του προκειμενου κατά τον λόγον πράγματος> οΐον εϊ τις είπτ] τρόπους διαίτης, δηλώσει τάς διαφοράς αυτάς η τάς ιδέας, ώσπερ και τρόπους πυρετών πολλούς είναι φαμεν τάς διαφοράς η τά είδη τούτων ση- μαίνοντες. νυν δί ού δηλοι τά η&η της ψυχής, άλλά τάς ιδέας των νόσων, διαφοράς μεν η ιδέας η είδη κατά τό παρόν ον διοίσει λεγειν. ούτω γούν αυτός εν τφ κατ ιη- τρείον ειπεν αυγής είναι δύο είδεα, ως εί καί διαφοράς και τρόπους είρήκει δύο, δντος ε&ους τοίς παλαιοίς και διαφοράς και είδη και τρόπους όνομάζειν τά κατά την το- praeter naturam afferat. Efl vero fymptoma quod varias corporum alterationes, Uve illa fecundum naturam·, Uve praeter naturam affecta hnt, neceJDTario confequitur. Ad haec omnia accedunt modi morborum quos non minus quam quae dicta funt eiTe nobis cognitos oportet. Vete- res hoc nomine τρόπον utuntur in duabus fignificationi- bus; interdum ad animi mores explicandos adhibent, in- terdum ut differentias et formas rei de qua agitur figni- ficent: ut ii quis dicat, modos victus rationis, is differen- tias aut formas iplius indicabit, licut febrium efle multos modos dicimus , ut earum differentias aut fpecies iignifi- cemus. Hoc vero loco nomen τρόπον non fignificat mores animi, fed formas morborum; utrum vero [560] differen- tias aut formas aut fpecies modo dicas, nihil intereil. Sic quoque effc ab ipfo in libro de officina medici con- fcriptum, lucis duas effe fpecies, perinde ac Π differentias et modos dixiffet; quum fuerit hoc in more politum in- ftitutoque majorum, ut quae ex divilione rerum genera- Ed. Chart. VIII. [560.] μην των γενικωτίρων πραγμάτων νποπίπτοντα, κατά το αυτό σημαινόμενον και iv τώ πρωτω των επιδημιών, είσι9 φησίν, οι1 τρόποι και καταστάσιες και παροξυσμοί τουτεων ίκάστου των πυρετών, δηλον γάρ ότι τά είδη και τάς διαφοράς σημαίνει· διότι προστί&ησιν, αύτίκα τον συνεχή άρχεται μεν ίνίοις σφοδρότατον, κατά βραχύ δε άπολεπτύ- νεσ·&αι μέχρι κρίσεως, ενίοτε δε άνάπαλιν. ενίοτε δε είναι τρίτον τινά τρόπον σύνϋετον εξ άμφοίν, άπερ άπαντα συμ- βαίνει πάσι τοΐς πυρειοις, οσοι τε συνεχείς και πολυχρό- νιοι καί επί παντός άλλου του νοσήματος ό'ξεως δηλονότι καί χρονίου. τους μεν ουν τρόπους των νοστψάτων γινώσκομεν εκ τε της κοινής φύσεως απάντων καί έκτης ιδέας ίκάστου, ετι δί καί εκ των προσφερομενων καί εκ της όλης του περιεχοντος ημάς καταστάσεως καί χώρης ίκάστης καί του ε&ους καί διαί- της καί των επιτηδευμάτων καί εκ της ηλικίας καί εκ των παροξυσμών καί εκ των διαχωρημάτων καί ουρών καί εμετών καί Ιδρώτων καί πτυσμάτων. ετι δε καί ρίγους καί ψύξεως 1. 1. III. in progn. X. lium exoriuntur, differentias, fpecies et modos appella- rent. In eandem fignificationem illud quoque dictum eft in primo de morbis vulgaribus, ubi fcriptum eft: funt, inquit, modi, ftatus et accefliones lingularum harum fe- brium *, planum enim eft ibi fpecies differentiasque figni- ficari, propterea quod ftalim Tubjungit, continuatim in- cipere aliquibus vehementiflimam et paulatim ufque ad judicationem fieri leviorem, quibusdam vero contra; in- terdum quendam effe ex utraque conflatum modum; quae quidem accidunt omnibus febribus quae continuae funt et diuturnae et item aliis morbis omnibus qui et acuti funt et longi. Cognofcimus autem modos morborum tum ex communi omnium natura, tum ex cujusque hominis pro- pria, itemque ex iis quae offeruntur et ex univerfa aeris nos ambientis conftitutione et cujusque regionis et ex confuetudine et victus ratione et inftitutis et aetate et acceflionibus et alvi excrementis et urinis et vomitibus et Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [560.] καί βηχδς και πταρμών και λυγμών και Όάλπους και φν- σών και αιμορραγίας εκ ρινών και ;χ τών αιμορροΐδων και τών αποστάσεων, περί ών απάντων έξης ειρήσεται. πλήν ότι περί κοινής φΰσεως απάντων και της ιδίας εκάστου, ετι δε περί των λόγων και αποστάσεων και ενυπνίων και τών έτους ωρών και καταστάσεων και διαχωρημάτων και τών ουρών και εμετών, πτνσμάτων, ιδρώτων, λυγμών και άλλων πολλών ηδη είρηται εν το7ς ανωτέρω, εκ μεν ουν τών προσφερομενων πρόγνωσις εσται i; μοχθηρών ανιών αυ- τών, μη χείρο) γένοιτο 6 κάμνων, μετρίως νοσεί, εί δε πάν- των προσηκόντως γινομένων προς τό μηδέν όνίνασ&αι σφο- δρΰνοιτο, μοχθηρόν. εγώ γάρ και εκ τών προσφερομενων τούς τρόπους τών νοσημάτων διεγνων πολλάκις. οτι δε και η χοχρα μέγα συντελεί προς την πρόγνωσιν διδάσκει σαφώς αυτός εν τώ περί αέρων και νδάιων και τόπων, εν ω δεί- κνυται τίνα καϋ’ εκάστην χώραν πλεονάζει νοσήματα. * * * * δυνατόν εστι στοχάζεσ&αι τεχνικώς οποίοι fudoribus et' fputis; propterea vero ex rigore, frigore, tu ili, flernutatione, iingultu, aeftu, flatu, fanguinis e na- ribus et baemorrhoidibus profluvio et abfceilibus, de qui- bus omnibus deinceps differetur; praeterquam de communi Omnium et de cujusque propria natura et de termonibus et de abfceilibus et infomniis et anni temporibus et flatu et alvi excrementis et urinis et vomitibus et fputis et fudoribus et iingultibus et aliis plerisque de quibus fupra copiofe locuti fumus. Itaque ex iis quae offeruntur fup- petit nobis praecognitio, ii quum ilia prava lint aegrotis nihil fe habeat deterius, mediocris morbus cenfebitur, at fi omnia ut par eil fiant, aegrotus vero praeterquam, quod nullum fructum .ferat, vehementius conflictetur, pravu$ morbus judicabitur: mihi enim faepenumero vel ex obla- tis modos morborum dignofcere contigit. Regionem vero magnopere nobis eife ad praenotionem adjumenti ipfemet in libro de aere, aquis et locis, apertiflime declarat in eo loco in quo docet, quinam morbi in fingulis regioni- bus plurimum verfentur. # * * * poifumus enim Ed. Chart. VIII. [560.] τέ είσι καί όπόσοι οι ηλεονάζοντες χυμοί εν τω σωματι. * ^ * * καλοΰσι δέ επιτηδεύματα πάντα, οσα οί άν&ρωποι οΐ διά χρείαν η δι ανάγκην κάμνουσιν, ως τα περί την γην η τά γράμματα η την ιατρικήν τέχνην η την φιλοσοφίαν η τάς άλλας τέχνας καί πράξεις. δ γάρ εν τω άγρω διητημένος ωρα {λερούς εν ηλίω υπαί- θριος, λεπτή, διαίτη χρώμενος και πόνοις μάλλον την χολήν πίκραν η το φλέγμα, όσον επί τούτο1 άθροιζε* ώσπερ εν σκιά καί άργως και έμπιπλάμενος διάγων τον φλεγματικόν χυμόν, μάλλον * * * * εί'ρηται γάρ ημίν εν τοις περί κράσεανν νπομνημασι και εν τςίϊς άφορι— cμο7ς επί πλέον, αρκεί δέ ενταύθα τούτο είπείν, ότι κάκ της ηλικίας ού σμικράν ωφέλειαν εχομεν. # * * * άλλο μεν σημαίνει ψυξις εν αρχή παροξυσμοί, άλλο δέ εν παρακμή γινόμενη, καθάπερ γε καί εί διά παντός του παρο- ξυσμού παραμένει, ουκ αγαθόν έ'σται σημείον. ai δέ φυ- σαι τον γένους είσϊ των πνευμάτων περί ων εν τω προ- 1. Corr. τούτω pro τούτο. ex arte conjectura confegui, quales quantique humores redundent in corpore. * * * # ceterum vocant iniiituta ea omnia quae homines aut ufu aut neceilitate· coacti faciunt, ut quae ad terram colendam aut ad itu- dium literarum aut artem medicinalem aut pliilofopliiae fcientiam aut ad alias artes et actiones pertinent: nam qui in agro vitam degit aefiivo tempore et in fole fub dio et tenui diaeta utitur et laboribus fe tradit, is quan- tum ad hanc vitam attinet amaram biletn potius quam pituitam coacervabit, ut qui in umbra otioque vivit et fefe explet, pituitofum humorem potius colliget. # # & & Nam et in libris de temperamentis et in aphorifmis dictum eil copioiius, nunc vero fufficiet dicere, non mediocrem utilitatem nos etiam ex aetatis cognitione percipere * * * * aliud enim lignificat in prin- cipio accellionis refrigeratio* aliud ii in declinatione oritur, iicut etiam, ii per totam exacerbationem perdu— rant, non bonum lignum fuerit. Flatus autem in genere Ed. Chart. VIII. [560.] * γνωστιχω είρήχαμεν* ** * ** ^ διαφέρει γάρ, όνομάζουσι δε ούτως τάς εκ ηολλου χρόνου κατά τό σώμα διαμενούσας, όπδρ αυτός Ιν τοιςΧ άφορισμοϊς εδείκνυε εί- πών* οΐ πρεσβύται των νέων τα μεν πλεϊστα νοσέουσιν ησσον, οσα δέ αύτοΐς χρόνια νοσήματα γενηται 9 τα πολλά σνναπο&νησκει, όπδρ ταύτόν εστιν, εϊπερ σόντροφα εκάλει. εκείνα δδ ούκ εστι τοιούιου τρόπον, αλλά μάλλον εν zrj χώρα είω&ότα γίνεσ&αι, ά και επιχώρια εν τώ περί άερών και τόπων και χώρων καλεΐ. ενίοτε δε και ένδημα αντί- διαιρών αυτά προς τά πάγκοινα καί επιδημία. περί εκά- στον δε χρόνου φησί προϊόντος καί του ενιαυτού. λέγω αν όκόσα νοσήματα μέλλει πάγκοινα την πάλιν κατασχησειν ή Φέρονς η χειμώνος. καί πάλιν ταυ τα τά νοσήματα επιχώ- ρια τοισίν εστι καί εϊ τι πάγκοινον κατάσχει νόσημα εκ της των ώρέων μεταβολής καί κατωτέρω πάλιν9 τούτο μεν τό νόσημα αντέοισι σύντροφόν εστι και ϋέρεος καί χειμώ- 1. 1. II. aph. XXXII. fpiritimm continentur, de quibus in praefagiis verba fe- cimus. # # Differunt enim, ac iic nominant eos morbos qui in corpore diu permanent, ut ipfe in aphorifmis declaravit, quum ait: maximam partem fenei minus quam juoenes aegrotant; fi pero diuturnis morbis corripiantur, cum iis fere moriuntur. Id autem perinde accipiendum eft ac fi dixiilet, morbos ilmul nutritos; illi enim hujusmodi non funt, fed potius oriri in regione fo- lent, quos etiam patrios in libro de aere, aquis locis et regionibus vocat; interdum etiam populares, ut hi ex al- tera parte communibus omnium et vulgaribus refpondeant. Cujusque autem, inquit, futuri temporis annique flatum et qui morbi omnium communes aut aeflate aut hieme fint civitatem invafuri, praedicet et item quum ait: at- que hi quidem morbi funt eis patrii, praeterquam quod fi quis morbus omnium communis ex mutatione temporum exifiat; et item inferius quum fubjungit: hic autem mor- bus eis aefiate et hieme connutritus efi. Ex quibus appa- / / Ed. Chart. VIII. [560.] 353 C.CJ· Vylld II· T Jit· J νος. ον τοίννν ταντόν εστι το συγγενικόν και το σύντρο- φον νόσημα, ώς ιίπον, αλλά ^ ^ # # >·· -,‘ν· , > „ β’> ■ ' Ai δε χώρα(>. προς τας ώρας κακώς διακείμεναι, τοιαντα τίκιονσί νοσήματα, όκο/η άν ώρη ομοιμι εωσιν,1 οΐον ανώμαλον θάλπος η ψύχος της αυτής ήμερης, όταν roiavja, ποιεη φθινοπωρινά εν τη χώρη τά νοσήματα y.al iv τησ^ν άλλησιν οΊρησι κατά τον λόγον. "Οτανfz φησϊν, ai χώραι προς τάς ώρας κακώς διάκειν- ται τοιαντα νοσήματα τίκτονσιν, όκοία άν, η ώρα η και / τούτο εικότως. ού γάρ ai των ωρών όνομασίαι αίτια νοση- μάτων, άλλ\αΙ κράσεις είσίν\ οταν ούν αύται εξαλλάττωσιν, άναγκαίόν Ιστι και τά νοσήματα συναλλάττειν* επειδή γάρ κατά τον %ής ίδιας κράσεως λόγον και ον δο ονομασίαν ai ώραν τους χυμούς ανξάνουσι, διά τούτο ή κράσις τού περιε- 1. σ.ρ ώρ»/, ομοιαι ί'ωσιν uncinis inclufa funt ίη Μ* ο. 1. III. aph. IV. . immiti *■·>:,, ■ ■;· ■ ·:. ; . 1 ret, morbum congenitum et connutritum no?» eundem effe, ut diximus, fed # # # # 1Γ. Regiones nutem ad anni tempora male affectae tales mor- bos pariunt, quale fuerit tempus, cui funt fimilesrj verb\ gratia inaequales calor aut frigus eodem' die quum ta- lia contigerint autumnale^ morbos in regione procreant, haecque ratio in ceteris tempefiatibus feriabitur. x- — Quum, inquit, regiones male affectae funt ad anni tempora, tales morbos pariunt qualia tempora fuerint; atque id quidem merito fit, neque enim temporum ap- pellationes, fed temperaturae funt morborum caufae; quum igitur bae a fua natura defcifcunt, morbos quoque diverfos gigni neceife eft, Quoniam autem tempora pro- priae temperaturae non appellationis ratione humores ad~ GALENUS ΓΟΜ. XVI. ' Z ΓΛΛΠΝΟΤ ΕΙΣ ΊΟ 111110ΚΡΑΤΟΥΣ Ed. Chart. VIII. [560. 561.] χοντος ημάς άερος μεταβάλλει καϊ οίχυμοί εξ ανάγκης με- 1 ταβάλλονται. ώσπερ μεν συν την ιδίαν αυτών κράσιν δια- φυλάττονσαι αϊ ώραι τάς νόσους τίκτουσιν, άνάλογον ταΐς φΰσεσιν αυτών, ουτω 1 και παρά φύσιν μεταβαλλυμεναις αί , r, rf γ ϊ ~ j » ,ϊ νοσοι επονται. όταν ουν αναγνως εν αφορισμοις τα 'ίτλεο- νάζοντα κατά το Φερος νοσήματα πυρετούς τε είναι συνε- χείς και καύσονς και τριταίους πλείσιους, πρώτον μίν αυτό δει τούτο μη παρακόυσαν, το ώς ϋερούς μεμνηται ου του παρά φύσιν εχοντος, αλλα του κατά τάξιν κόσμον, ώς γάρ ό χειμών άπαντος τού έτους ύγρότατός εστι καί ψυ- χρότατος , εναντίως δε αύτώ τό χϊε'ρος, ξηρότατόν τε καί Οερμοτατον είναι βούλεται, εί δε εμπαλιν ό μεν χειμών ξηρός, τό δε Φερος υγρόν γίγνοίτο, ού κατά φύσιν εχει τά τών ώρών. οϋκούν ουδέ τά Φερινά νοσήματα τηνίκαϋτα εν τω ’&ερει πλεονάζει, ουδέ τά χειμερινά εν τω χειμώνι, ουδέ εαρινά εν ΐω %ρι η τό εαρ ανώμαλον εϊη καί μη κατά τά- 1. de criiib, ΠΙ. .Μ αϊ ώ lui k ν.: augent, ideo ii aeris nos ambientis temperies immutetur, etiam tumores neceflario immutabuntur. Ut igitur tem- pora propriam fui temperaturam retinentia morbos eos pariunt qui naturis temporum proportione refpondeant, fie etiam morbi tempora praeter naturam immutata con- fequuntur. Itaque quum in aphorifmis legeris, morbos quorum aeftivo tempore magnus proventus eft febres con- tinuas, ardentes, ac maximam partem tertianas efle, in primis adhibe animum [561] ne male intelligas, quod aeftatis quae praeter naturam iit mentionem Hippocrates fecerit, fed potius quae fuum ordinem modumque ferva- verit. Ut enim hiems et totius anni partibus humidior ac frigidior, ita ejus contraria efie aeilas debet, ut ficcif- fima calidillimaque fit; at contra fi hiems ficca fit aeftas- que humida fuccedat, certe tempora fuam naturam non fervabunt, proinde eo tempore morbi aeftivi per aeftatem non abundabunt, neque hiberni per hiemem, neque verni per ver, fi ipfum fuerit inaequale et non ordinem ferva- Ed. Chart. ΥίΙΙ. [561.]· ^ ο'ντω δε ουδέ κατά το φθινόπωρον. μη γάρ πω διά την ,προσηγορίαν των ωρων, ως εφην, έκαστον των νοσημά- των δοκει γίνεσθαι τοιον η τοίον> άλλά διά την περιεχοντος ημάς άερος κράσιν ως γάρ άν οντος1 εχει φνσεως, οΰτω και ημάς διατίθησι· κατά τούτο ουν φησιν *Ιπποκράτης, οποΓαί/2 εαρ τω φθινοπωρω ομοιον γενοιτο, rori φθινο- πωρινά τά νοσήματα εσεσθαι. νγράν μεν δη τινα και xpv- χράν κατάστασιν εχειν δει τον χειμώνα, θέρμην δε και ξη- ραν το θέρος τον ηρος ακριβώς άμφοιν όντως εν μεταξύ, κατά δε το φθινόπωρον κρύους μεν εωθεν οντος, άμφι το μεσοχ της ημέρας θάλπος εστιν ισχυρόν και πάλιν δει- λής ρψιας εις κρύος3 γίνεται μεταβολή. εάν ουν κατά την ειεραν ώραν του ετΟυς και μη κατά τό φθινόπωρον ανώμαλον είη τό θάλπος και ψύχος της αυτής ημέρας, τότε τά φθινοπωρινά νοσήματα προσδεχεσθαι 4 χρη. δηλη δε η αιτία, ομολογεί γάρ αύτη η κατάστασις τη τού φθινοπω- 1- Corr. o&rojg ejecit et repofuit οντος. 2. Corr. δπόταν lag -tmj φθινοπωρω ομοιον γένοιτο, τότε inferi vult. 3. in marg. fortaife κρύος, antea enim legebatur χρίος, rit; eadem erit autumni ratio, neque enim, ut dixi, pro- pter temporum nomina fingul; morbi accidunt, ut tales aut quales fint, fed pro aeris qui nobis circumfluus eft temperatura oriuntur; nam ut eft hujus ipfius natura, ita etiam nos afficit, atque in hanc fententiam dictum ab Hippocrate eft: cjuum ver fimile autumno fuerit, tum au- tumnales exfpectare morbos oportet; liiems autem humi- dam frigidamque habere conititutionem quandam debet; aeftas calidam et iiccam; ver in medio utriusque eit ac- curate conftitutum, fed in autumno frigus mane, meridie vero magnus calor et rurfus ad vefperam in frigus fit commutatio. Itaque fi in alio anni tempore quam au- tumno inaequale fuerit et frigus et calor idque eadem die accidat, tunc autumnales morbi funt exfpectandi, ma- nifefta caufa eft: illa enim conflitutio autumnali itatui proportione refpondet; quare haud mirabile eft, ii tales Z 2 Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [561.] ^ ^ 3· ' * ρον * οννούν θαυμαστόν, ei τοιαΰτα νοσήματα εργάζεται, άϊΧ ίί την i αυτών νράσιν ai ώραν σώζοιντο, ούδεν τοίοΰτον ώς προς τάς ώρας1 συμβήσεται. η μεν συν θερινή ώρα θέρμη ναι ξηρά ονσα τριταίων πυρετών2 _ εύφορος εσταί ν.αι η χώ- ρα θέρμη ναι ξηρά εστατ της νγράς ναι ψύχρας εύφορω- τερα, άλλα ναΐ η του ναμνοντος νράσις εις τούτο συντελεϊ. ι δε ναι διαίτη θε!η θερμοτερόν τε ναι ξηρότερον όπερ εστιν εν πόνοις μεν πλείοαι. ναι τα7ς άγρνπιάαις ναι φρόν- τισε ναι λυπαις, εόεσμασί τε ελάττοσί τε ναι χολοιδεστε- ροις, οντος3 άν χολωδεστερος άν4 αυτός εαυτόν γενοιτο ναι όηλονόη θερμότερος τε ναι ξηρότερος, rdV αυτόν λόχον εχουαιν αΐ αλλαι ώραι, ην γάρ εν τω ήρι ου ψύχος μό- νον, άλλα ναι υγρόν δυναστεύει, τά χειμερινά νσσημάτα πλεο- νάσει, ουτω δε ναι περί του θέρους ναι άλλων ■ώρώνί ον γάρ ώραι, αλλά ποιότητες τούς χυμούς ναι οι χυψιοι τάς ποιότητας τιντουσιν. όρώμεν γάρ την οργήν μάλισιά γί^ 1· 1. II. de crifxb. III. 2. Corr. τριταίων πυρετών pro τριταίον πυρετόν» 3* Corr. ουτος pro ούτως. 4· Corr, άν addidit. .i.KiUJg. -.i.u Jiiorbi eo tempore oriantur, ac ii anni tempora fuam na- turam fervarint, nihil tale quatenus ad anni tempora per- tinet unquam eveniet; quare tempus aeitivum, quod cali- dum ficcumque eft, magnam affert febrium tertianarum copiam, ac regio item calida et ficca majorem vim illarum febrium quam liumida frigidaque producet. Sed aegro- tantis quoque temperatura ad hanc ipfnm rem magnopere faciet, quod ii victus ratione calidiore iiccioreqne utatur, quae quidem poiila eil in pluribus laboribus, vigrliis, cu- ris, follicitudinibus et cibis copiofioribus et bilis gignen- dae aptioribus, is etiam fe ipfo biliofior fiet, atqiie ita nimirum ficcior atque calidior, eadem et aliorum tempo- rum ratio. Nam fi vere non foluni frigus, fed eLiam liumidilas dominelur, profecto morbi hiberni abundabunt, idem efi; de aeftale deque aliis temporibus exiftimandum. Neque enim tempora, fed qualitates funt quae humores gignunt et humores ipfas qualitates pariunt: perfpicimus Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [561.] _ # νεσ&αι, «V ω χολϊ] επικρατεί και εναλλάξ , εν ω οργή επι- κρατεί, εν τούτοι τους χολοΐδεις γινεσϋαι χυμούς, οντρι καί φό- βος καί δυσϋυμίαι μελαγχολικόν χυμόν ποιεί καί 6 μελαγχο- λικός ύέ χυμός τοι> φόβον τε καί δυσθυμίαν εργαζεται% περί δϊ των λοιπών ο αυτός λόγος, i ' 7\ Τά μεν από όδμί’ων βορβορωδεων η ελωδεων· Ju* των όντο)ν κατά γένος των τας νοοονς εργαζομέ- νων αίτιων τά μίν εξοιϋεν εστι, τα. δε εξ ανιών ημών όρμάται· καί προς μεν τάς εξωϋεν βλαβας άλλα μόρια των εν ημίν εοιιν, ενίοτε ασθενή, προς δε τας ενδοθεν αλλα, εξ ημών γάρ κατά πλήθος χυμών η μοχθηριαν αι νόσοι γίνονται, τά δί εξωθεν αίτια τά μεν το δυσκρασίαν τινά εργάζεσθαι, τά δε το ϋλαν η τεμνειν αδικεί τά των ζώων σώματα, ου μην αλλά ου δεν εσιιν όπερ ον2 φενγειν δυνά- 1. de nat. humana W 2« Corr, add, αν, enim iracundiam excitari maxime in quo bilis exfuperat et viciffim in quo iracundia exfuperat in eo biliofos hu- mores gigni. Sic etiam timor et animi demiflio melan- cholicum humorem efficiunt et humor ipfe melancholicus timorem animique demiflionem paritj de ceteris idem eft cenfendum. III. jilii quidem ab odoribus coenofis aut "palufiribus. Duplex eft genus caufarum morbos efficientium: aliae enim foris adveniunt, aliae a nobis ipfis proficifcuntur. Atque ad noxas externas quaedam interdum noilrae par- tes infirmae funt, quaedam vero ad internas. Nam rqorbi noftra vi fiunt aut a plenitudine aut a malitia humorum ; caufae vero externae ideo qprpora animantium laedunt, partim quod intemperiem quandam gignant, partim quod frangant aut incidant; nulla tamen res eft quam vitare \ x V Ed. Cliarf·. VIII. [561.] μδ&α, πλην τον ηεριεχοντα ημάς αέρα, οντος γάρ άμετρο- τερον η θερμαινόμενος η ψυχόμενος η νγρότερος γενόμενος V ίηρότερος άλλοιοί και την ήμετεραν (ρνσιν και την των σωμάτων συμμετρίαν, είπερ υγεία εστϊ, διαφθειρει. τα7ς μεν ονν αλλαις αίτίαις ου διά παντός άπαντώμδν ούτε διά ολην την ημέραν, εν δε τω άερι διαμενειν ημάς αεί χρη χοή εισπνεειν αυτόν καί αδύνατόν εστι μη σννδιατίθεσθαι xdu σνμμεταβάλλεσθαι τά σώματα τη εκείνου μεταβολή, δει ονν τον καλώς θεραπεύοντα ιατρόν γινώσκειν τον άριστον αέρα καί τον μοχθηρόν, ινα καί γιγνώσκοι οποία εξ αυ- τόν γιγνοιντο νοσήματα, οποία δε μη, καί ϊδη ποιον1 άερα φενκτεον η ον. ε/'ρηται δε ήμιν ήδη περί τούτων απάντων tv TV (ίζ τό περί αέρων καί υδάτων και τόπων και χώρων Mcu οικήσεων υπομνήματι. άλλ’ όμως νυν ολίγα κεφαλαιω- δως άναμνησδως ενεκεν είρήσεται. όΖ μίν ονν ακριβώς κα- θαρός αήρ άριστος είναι δοκει. τοιουτος δε εστιν ο μήτε εκ λιμνών η ελών άναθυμιάσεως επιθολουμενος, μήτε ό εκ 1· Qorr* ϊδη ποιον pro ηδη ποιων· 2. Orib. IX. coi- lect. X. 1. γ. de tuend, fanit. XIV. non poflimus praeter aerem nos ambientem; is enim im- moderatius calefactus aut refrigeratus aut humidior aut 1 ficcior redditus noftram immutat naturam et fymmetriam corporum quae fanitas eit corrumpit; ac ceteris quidem caulis neque perpetuo occurrimus, neque ipfae totum diem circa nos funt, at in aere morari femper ipfumque fpi- ritu ducere oportet nec poliunt corpora ad illius immu- tationem non fimul et affici et immutari. Itaque medicus qui recte curaturus fit optimum vitiofumque aerem cog- nofcere debet, ut qui ex illo morbi fiant, qui fecus, et qui vitandus aer fit aut non intelligat; ac de iis omnibus jam eit a nobis in commentariis in librum de aere, aquis, locis, regionibus et habitationibus dictum. Nunc tamen quaedam etiam fummatim recordationis caufa afferemus. Aer igitur accurate purus effe optimus videtur; eft au- tem hujusmodi qui neque e fiagnorum aut paludum halitu fit perturbatus, neque ex profundo fpecu emiffus, cujus- Ed. Chart. VIII. [ 561..] „ , , « , βαράθρου τίνος εκπνεομενος , απερ εστιν α χειρωνειαχ κα- λείται. ταντα μεν γάρ τό2 βλάπτειν τον αέρα και τάς νόσους εργάζεται. ταυτό τούτο ποιεί και όστις εκ τίνος όχίζοΰ των εκκαθαιρόντιον μεγάλην τινά πόλιν επιϋολοΰται. μοχθηρός δε και όστις εκ τίνος σηπεδόνος και κόπρων μιαί- νηται*. μοχθηρός δε και γίνεται, όστις ομιχλώδης ia τι διά τον ποταμόν η λίμνην γειτνιώσαν. ο δε iv κοίλω χωρίω παντμχό&ι νψηλοΊς όρεσι περιεχόμενός, ός και μηδδμίαν πνοήν δέχεται, πνιγώδης εστι και σηπεδονώδης. ώς δε τον άριστον αέρα είσπνείν iv άπασιν ομοίως χρηστόν και τούτο χρησθαι ωφέλιμον και παιδα και νδανίσκον καί πρεσ- βΰτην * ουτω και τον μοχθηρόν φυλάττεσθαι άπαντας δει, δπδϊ άπάσαις ιαίς ηλικιαις λυμαίνεται, διαφέρει δε και 6 ηλιονμενος* άηρ του ανήλιου5 και σκιερού, καί ό καθ* ημέραν του νΰκτωρ. ό6 μεν γάρ ηλιοΰμενος θερμότερος και λεπτότερος, ό δε σκιερός παχύτερος, ό μεν ουν θερ^ 1. Corr. χαρωνεια pro χρόνια. 2. Corr. το pro τω. 3· Corr, μιαίνηται pro μένα τε. 4« Corr. ο ηλιονμενος pro ηλ— λοιονμενος. 5· Corr. ανήλιου pro ανηλλοίου. 6. Orib. IX. coli. V. modi funt quae clieironia appellantur*, liaeo enim ideo, quod aerem corrumpunt, morbos creant, idem facit is aer qui vitium ex cloacis magnam aliquam urbem expur- gantibus contraxit·, itemque is pravus eil qui ab aliqua corruptela aut fimo inquinatur, ut ifte etiam qui propter vicinum ftagnum aut flumen nebulofus eft*, qui vero cavo in loco altis montibus eft ex omni parte conclufus nec ullum perflatum recipit, fuffocans putrisque cenfetur; quemadmodum autem omnibus aeque conducit ut optimum aerem fpiritu ducant utileque eft ut eo puer, juvenis et fenex utantur, fic pravum vitare omnes decet, pi^opterea quod aetates omnes laedit. Ceterum aer fole illufiratus ab eo quem fol non attingit et ab umbrofo , itemque diurnus a nocturno differt; nam quem fol tangit, calidior tenuiorque eft; umbrofiis vero craflior eft; calidior porro Ed. Chart. νΐΙΓ. [561.] μοτιρος χαί λιπτόκρος (ϋδ,άπνίυστα τα σώματα παρα- αχιυαζα, ο δί ψυχρός χαίπαχύς τουναντίον, ΐτι δί yiU ρων ίστίν ό χατ&την πόλ,ν τού χατά την χώραν. δ,όπζρ ο χαζα πολιν ομοίως το',ς χοίλοζς τόπο,ς θζρμότιρός Ίατζ χαζ παχυπρος. ηλ,ος γάρ άδζάπνζνστον όντα τον άίρα Οιρμαίνη,^ ή δί αχινησία παχύνΗ* τοΰιο δί πάσχα,, δ,οζ, πολλά', χαί παντοδαπαί ίχ τής πόλους ρίουσ,ν ας αυ- τόν αναθνμ,ασας, ό δί ίνταΐς χώρα,ς άί19 λζπτός ών χαϊ χαϋαρος ορζχτ,χωζίρονς (ργάξηα, τούς άν&ρώπονς προς τας ζροφας χαί (νρονστζρους χαί (ύα,σ&ητ,χωτίρονς χαί (ύ- τροφωτ(ρους χαί (ΰπζπτοτζρους. δημίντοτ* φνλάτττσ&α, τον tm το,ς χ,,πο,ς άίρα διά τους όχηούς, ώς τα πολλά τους αποπάτους ίχχαϋαίροντας τις τούς χ,',πους χαί την μ(- γαλην δυσωδίαν, ϊίι δί την άπο τών λαχάνων χαί δίνδρων ϋΤω* r*aTa(ilV’ ώΒηίΡ χαί χαρίο,ς χα, πυξον, νψ ων ομιλίας ό πίρ,'ξ ά,)ρ μοχθηρός γίνζζαζ, 1. Corr. Θζρμαΐνζ, pro «αχύνα. 2, Corr. χαχύνι, pro ' ■θιςμα,νι,. 3. Corr. το, pro δ,). *' ■* ac tenuior corpora quo melius perflentur [efficit; frigi- dus et craiTus contraria. Praeterea pejor eft is qui in urbe eft quam qui ruri liabetur: caufa eft, quia urbanus aer non fecus quam qui convallibus cohibetur calidior cra lorque eft. Sol enim aerem perflatu vacantem cale- facit, motionis vero vacuitas craffum reddit, id quod aer pati videtur, quia multae et omnis generis exhalationes ex urbe in ipfum fluunt; qui vero ruri aer eft, quum tenuis purusque fit, homines cibi appetentiores facit et ut meatus magis fluxiles fint et fenfus vegetiores fiant et melius alantur homines meliusque concoquant; eum tamen aeiem qui in hortis habetur vitare convenit, idque pro- pter cloacas quae latrinas plerumque in hortos repurgant et magnum quoque foetorem et halitum ex oleribus ,· ar- boribus fruticibusque prodeuntem, qualis eft quem braffica et carea et buxus mittunt, quorum vicinitas aerem cir- cumfluum Vitiat. Quibus quidem fit rebus, ut Hippocra- 36 ί Ed. Chart. YIII. t 561.^562.] ιίχϋτως γονν άξιοι νυν 'Ιπποκράτης δείν ημάς γνώναι δσα από των όδμέων και βορβορωδέων και έλωδέων γίνεται, ά και ίττιδημίονς καί παντοδαπάς τόσους τίχτειν είώ&ασι. κοινότατον μεν γαρ αίτιον των νοσημάτων καλει τον αέρα 6 συγγραφείς του δευτέρου της' περί φνσεως άνϋρώπον. πραγματείας ούχ ηττον δε το ύδωρ η ό άηρ σχεδόν ποιεί* διό και την qvaiv καί τας ποιότητας αυτού γνώριζειν ημάς δει* καί γάρ τινά έστι κα&αρά, τινά δε βορβορώδη, τινά δε ελώδη, ώς καί ενια άλικα η στυπτηριώδη η χαλκαντώδη η άλλας ποιόιητας έχοντα* είρηται δε διά πολλών εν τω περί αέρων, νδάτων καί τόπων. καί ώς τα πολλά νοσήματα από των μοχθηρών1 νδάτων καί των ποιότητά τινά εχόν- των ποιείται, χρη γονν άπιότατον ηαίνεσ&αι τό κάλλιστον νδωρ καί προς γεύσιν καί προς οσμήν καί ηδιστον άμα πίνοντι καί καϋαρόν καί ταχέως νποχωρειν των υποχονδρίων. Ιπποκράτης δε κονηότατον προκρίνει, διαγινώσκεται δέ κατά τό ϋερμαίνεσΟαί τε και τμυχεσϋαι ταχέως, τοιαύτα% 1. de fanit, tuend. XI, 2* Orib. V. coli. III. tes hoc loco cenfeat, cognofcendum eife, quinam morbi ex odoribus coenofis aut paluftribus oriantur: liquidem lii et vulgares et omnis generis morbos excitare confueve- rint; auctor enim [562] fecundi de natura humana libri aerem communifiimam morborum caulam appellat nec mi- nus fere quam aer aqua efficit, quocirca ejus quoque naturam et qualitates praeftat habere cognitas atque per- fpectas, quando funt quaedam purae, quaedam lutulentae, quaedam paluftres: ut quaedam falfae, quaedam aluminis naturam referunt, quaedam aeris aut alterius rei qualita- tes imitantur; copiofius autem eft actum de his in libro de aere, aquis et locis; ac plerumque morbi ex pravis aquis et quae aliquam habeant qualitatem proficifcuntur; quare praeftantiilima aqua debet omni prorfus vacare qua- litate et quod ad guftatum et quod acLodoratum pertineat et fuaviilima item bibenti et pura videri et cito hypo- chondria permeare. Hippocrates ipfe leviilirnam praefert ceteris; eam cognofces quod cito calefiat citoque frigefiat; i Ed. Chart. VIII. [562.] de εστι καί όσα υδατα του μεν χειμώνος θερμά εστι, του όέ θίρους ψυχρά. τα ομοίως εχοντα ψύξεως καί θερμό- τψος ταίς ωραις κάκιστα, του μεν γάρ θέρους επιπολής τ?} γη το θερμόν γίνετάι, του δε χειμώνας εις βάθος κα- ταδύεται, y.at τούτο μοι δοκέί αίτιον είναι ότι πάσαι πηγαί εκ βαθύτατων ρεονσι, πάσαι είναι μεν κατά τον χειμώνα θερμοταται, κατα το θέρος ψυχροταται. ηερι δε τών αυ- τοφυών υδάτοιν ου χρή νυν διελθειν. οσα δε ελώδη καί δνπο)δη και όσα ποιότητας άτοπους εχει, πριν άλλοιοΰντας1 αψησει, μη δει προσφερεσθαι. το γάρ εψώμενον νδωρ ολον όμαλώς η θερμότης χεουσα επιτήδειον εις διάκρισιν εργά- ζεται. ψυχόμενον γάρ τά μεν γεο'ιδη τώ συμφυτω βάρει καταφερομεια προς τον πυθμένα του αγγείου παραγενήσε- ται, ημείς δε τό ύδωρ άτρεμα άποχεοντες εις ετερον άγγείον άβλαβώς εζομεν χρήσθαι. τάΖ δε εκ λίμνης πάντα κάκι- στα · εχει γάρ οσμήν άτοκον, οΐα σεσηπόtay καί του μεν θέρους θερμά γίνεται, του δε χειμώνος ψυχρά, οπερ μεγι- 1. Cprr. πριν άλλοωνντας pro προς άλλοιοϊιντα. 2· Orib. V. coli. III. hujusmodi autem funt quae hieme calidae, aeflate frigi- dae, ut pellimae funt quae aeque atque anni tempora vel frigidae funt vel calidae; aeflate enim calor extremam ter- rae pariem adit, hieme vero ima petit, qUod in caufa ego elfe exiflimo, ut quia fontes e profundiflimis locis manant, omnes fint hiberno tempore calidillimi, aeftivo frigidiflimi. De aquis autem fponte nafcentibus nihil opus eil modo diiferere; paluftres vero foetidas aut in quibus abfurdae qualitates infunt, prius quam decoquendo immu- taris, ne offerto: aquam enim quae decoquitur, calor to- tam aeque fundit et ad fecretionem aptam facit, nam dum refrigeratur, terreae partes innata gravitate defcendentes in fundo vafis refidebunt ac nos aqua in aliud vas fenflm Iransfufa uti fine noxa poterimus. Aquae autem omnes quae e ftagnis hauriuntur peifiniae funt; habent enim ab- furdum odorem quendam perinde ac putrefcentes, eaedem aeflate calidae funt, hieme frigidae, quod eft pravarum Ed. Chart. VIII. [562.] στον σημείόν toti της των- νδάτων πονηριάς, μονά δ£ τά 4ν Αίγυπτο» ίλη υγιεινά Ιστιν ών εγώ οίδα, οτι χειμώνος μεν ον σηπεται το ύδωρ, ου γάρ νπερθερμαίνεται, φ&ινο- 7τώρου δέ πληροίσας 6 Νείλος τά ελη το μεν εξωθεί τό παλαιόν, άλλο δ’ αν το νεον εις αυτό ανάγει, εστι δη xal διαφορά των υδάτων εν. των βότανών αυτόθι πεφνχνιών και εν των μετάλλων γινόμενη, τά μεν ουν μέταλλα εις την πόσιν είναι βλαβερά δονεί, αΐ δε βοτάναι ότε μεν βλά- πτονσι το' ύδωρ, ότι δε προστιμωρουσι. καί γάρ τό σίον iκαι η χαλαμινθη ναι τό άδίαντον τό μεν χρηστόν ύδωρ βλάπτονσι y τό δε πονηρόν άλλως ώφελοϋσι ναι τά τοιαντα των υδάτων γίνεται ονρηθηναι νρείττω' ως xal εν των άλ- λων βοτάνων άλλας εχειν ποιότητας δνναται, εξ ών τω νδατι φάρμαχόν τι σνναναμιγννμενον γίνεται. aquarum argumentum vel maximum. Solae autem palu- des Aegyptiae inter omnes quas ego quitUm norim falu- bres funt, propterea quod aqua hieme non putrefcit, fiquidem non fu percalefit. Nilus vero paludes per autum- num explens veterem aquam ejicit et novam invehit. Sunt etiam quaedam aquarum differentiae ex herbis quae in illis nafcuntur profectae et a metallis contractae, ac metalla quidem in caufa funt ut aquae fint ad potum noxiaej herbae vero partinj aquam vitiant, partim corri- gunt: nam et fium et nepeta et adiantum aquam bonam vitiant, ei quae alioqui prava fit impertiunt commodi quidpiam, atque hujusmodi aquae funt ad mejendum aptiores-, ficut etiam ab aliis herbis alias ducere qualita- tes poliunt ^ a quibus veluti medicamentum quoddam com- mixtum aquis comparetur. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 562, ] •'»τ 'Λ ,^ν,.ν- - · *. ·■ \ Τα δε άπό νδάτων λιθιώντα, σπίηνώδεα, τά di από πνευ- μάτων χρηστών τε χαι χαχών αρχονται. *H τον μοχθηρον ϋδατος πόσις ον μόνον τρν λίθρν δνναταν γεννάν,, αλλα χαι εργαζεσθαι πάγχοινον νόσημα χαϊ ιστορείται/ τούτο γεγονος επι στρατοπέδου, αυτός γονν εν τω περί αέρων νδάτων 1 χαι τόπων περί τών νδάτων ονιω γράφει’ όχόσα μεν ούν εστιν ελώδεα χαι στάσιμα χαι λι- μναία , ταντα άνάγχη τού μεν βέρους είναι θερμά καί παχεα χαι οσμήν εχοντα χαι άνάγχη άχροά τε είναι xal πονηρά χαι χολωδεα y οντε ουχ απορρεονια, αλλά τον τε όμβριου νδατος επιτρεφομενου άει νέου τού τε ήλιου χαιοντος. τού δε γειμώνος παγητώδεα χαι ψυχρά xal τεθηλωμένα υπό της χιόνος, παγετών. τοΊσι δε πίνουσι σπλήνας μεν άει μεγάλους είναι χαι τάς γαστέρας σχληράς τε χαι λεπτας χαι θερμας, χαι παλιν, προς δε τουτίοισιν οι ύδρωπες πλεΊστοί τε γίνονται χαι θανατωδεστατοι. χαι χ· de aere, aquis etc. 345· v IV. Alii vero ah aquis calculofiy lienofi; alii a ventis tum bonis tum malis incipiunt, Pravae aquae potus non modo calculum gignere, fed morbum etiam omnibus communem excitare poteft, idque in exercitu quodam ufu venilTe memoriae proditum eft. Ipfe vero in libro de aere, aquis et locis ita de aquis fcribit: quaecunque, inquit, ftagnantes fiabilesque et pa- luftres funt, eas aefiate calidas et craffas et foetentes effe neceffe efi; itemque decolores, pravas, biliofas, quippe quae non defuant, fed aqua pluvia femper nova accedat folque durat; hieme vero concretas, frigidas ac prae nive glacieque perturbatas; qui vero eas bibunt eorum lienes femper magni ventresque duriy tenues ac calidi erunt· Praeterea addit: ad haec, inquit, aqua inter cutem plu- rima, maximeque perniciofa exoritur; tum fubdit: quae Ed. Chart. TUI. [562.] w ·: , , πάλιν, τά δί άπδ χιόνος καί κρυστάλλων πονηρά παντα, δκόταν γάρ άπάξ παγη, ούκετι εις την άρχαίαν φνσιν καθ- ίσταται, <*λλά τδ μεν κουφον καί γλυκν εκκρίνετε κα\ άφανίζεται, τό δε θολωδί^χατον acu σταθμωδεστατον· λείπε^ ταΐ, διό4 αυτά: είναι πονηρότατα φηαιυ * επιφερει ψάρ τάδε, λιθιώσι δε μάλιστα ■■ οί άνθρωποι και υπό νεφρίτιδων *αϊ στραγγονρίης άλίσκονται y.al ίσχιάδων καί χυλαι γίνονται, όχου νδατα πίνουσι παντοδαπά, περί δε των πνευμάτων το ύδωρ μετκβίϊλΧόντων γράφει τάδε * τω μεν γάρ βόρεης ττ]ν ίσχνν παρέχεται, τω δε ο νοτος και των λοιπών περί ο αυτός λόγος: οί μεν ουν λίθοι ου μόνον ε'ξ νδάτων γίνον-\ ταΐ, άλλα και των πολλών άλλων αίτιων και επί των παί- δων φασί τινες τους λίθους γίνεσθαι, ότι στενόπορα1 διά μικρότητα των αγγείων, όπερ ουκ αληθές* εχρην γαρ ουτω τους εν τοίς νεφροίς λίθους γίνεσθαι τοίς παιδίοις καί διό στεναί αί κάΐ εκείνους διέξοδοι καί μη κατά κυστιν, η Q τράχηλος* ενρνς εστνν. επί μίν ουν των προσηκόντων κατα i, Cort♦ στενόπορα pro ατενοπός. autem eXt nivibus glacieque funt*, -pravae \ funt omnes· Quum enim femel concretae funt in prifiinam naturam non amplibs redeunt, imo vero ecxrum levitas, dulcedoque excernitur et evanefcit, quod vero turbidijfimum ponde- rofiffimumque in iis efi ibi relinquitur, quae res facit, ut eas res pejfimas dicat. Haec aulem fubjungit: homines vero, irlqifity potiffimum calculis renumque doloribus et urinae ftillicidio coxendicumque morbo corripiuntur her- niasque patiuntur, quum aquas cujusque generis bibunt. De ventis autem aquas immutantibus liaec funt ab ipfo confcripta: huic autem vim adhibet boreas, huic aufer; de ceteris eft eadem ratio.· Calculi igitur non modo ex aquis gignuntur, Ced multis aliis de caulis, atque in pue- ris quidam volunt calculos fieri, quia propter vaforum exiguitateiri meatus angufios adhuc habeant, quod tamen verum non efi; ita‘enim potius oporUret calculos in re- nibus eorum gigni, propterea quod tranfitus et viae re- Ed. Chart. VIII. [ 562.J ^ ‘ -;τ την ηλιαίαν αιτία της των λίΰων γενεσεως εστιν η των ενεργειών άσ&ενεια και των παχιών χυμών άκατεργασία. ini1 δε των παιδιών εχοντων το πολύ τό έμφυτον θερμόν itat τας ενεργείας ίσχνράς, το πάχος της νλης κεχνμενον εις τόύςψ.εφρϋύς<άφικνειται καϊραόίως εις την κνστιν δια- &ε~ιται> οτι δε κύστες ψυχρά εστιν ονοα νευρώδης και όλίτ γαιμοζ, οτΐ τε εχει πλάστην ευρυχωρίαν εντός αυτής συνί- όταται' πάλιν ενταύ&α και πηγνυται τό διελ&όν ιίς αυτήν πάχος ημί άρχην σνστάσεωςλαμβάνει, όταν πολύ, εν τη κύ- στη διαμενη, άλλα και παχύ τό ονρον Ιν τοις παιδίοις ίστι και τό άδηφάγον αυτών και τό μετά τροφήν κινεί- σϋαι παίζοντα και σκιρτώντα αίτιον είναι δυνατάι„ άλλα και η τυρών εδωδη καί η του γάλακτος χρησις οπερ παχύ τη φύσει εφτί, προς λΐ&ων γενεσιν επιτηδειοτάτη φαίνεται. άλλην δε αιτίαν προσ&εσ&αι δυνατόν τηνδε' διά μεν ονν τήν ΰερμασίαν την πολλην παίδων η παχεία ύλη εξατμίζε- ται καί ποιεί τούς λίγους. εστιν όταν την βαρειών όδύνην 1. t h aph* XIV. num fint anguftae et non fieri in veiica, cujus Jata cervix eft; in iis putem qui progreffa aetate jam fun<t,. caufam cklculis'gignendis affert actionum imbecillitas craiforum^ quo humorum cruditas; inspueris vero in quibus eft magtia nativi caloris copia et,validae funt actiones, ma- teriacralTa' funditur et in-renes ^comportatur et in veii- cam facile percolatur; quia vero veiica frigida eft, ut- pote nervea et pauco praedita fanguine et quia eft am- pliflima in ea cavitas, ideo crajjitudo in eam transmiJTa, ibi * iterum eogitur et conprsfcit et concretionis lxujusce principium accipit, quum in vehca diu commoratur; quin etiam craifa in pueris urina <et edacitas et motiones a cibo, quum ludunt ac proiiliiint,, caufae calculorum eife poliunt. Jam vero ufus cafei #t! Jactis, quod fuapte na- tura craffum eft ad gignendum lapidem aptiflimus videtur; aliam quoque fubjungere caufam poifumus, quae eft hujus- modiex magna caloris copia, quae in pueris eft materja in vaporem abiens lapidem generat. Interdum etiam gra- Ed.Chart. ΤΙΠ. [562.] \ · \ οί άν&ρωποι αίσ&άνοντοα xai άγνοονσι ποΰ*< εσττ το άλ- γημα, ii di εν το7ς νεφροίς γίνεσ&αι φαίνητμ: άδηλον γάρ, ii χατά το χωλόν ii χαι χατά τους νεφρονς συστη^ και Ενίοτε λίΰος τηνζ οδύνην εργαζόμενος ίχχρι&εις μόνος όραταιί ενίοτε δΙ> με& *αίματος αμ αυτω ξννε'ξονρη&ε'ντος, 'ξυσ&ίν-* twv δηλονότι των στομάτων α διε'ξηλ&ον χαι μάλλον η τρα* χυτητα η ολότητα ό λί&ος εχει. μίτοι ταυτα δΕ τα ουρά ψαμμώδης υποστάσεις ϊχονσιν· ii δΕ το χόχλον πάσχες ούτε ψάμμος ούτε λίϋος ον& αίμα ευρε&ησεται.} χνμός δε τΙς ον υαλώδη Εχάλουν οί χατά Πραξαγόραν, ος υάλω χεχυμενω πρσσΐοιχε την χροιάν Χαι την σι'/στάσιν, imi4 δΕ ό σπλην to παχύ και ίλυώδες ελχειν Εμελλε, διά τούτο το μελαγχολιχόν περίττωμα τώ βάρει χαταφερόμενον εις αυτόν ρεπη χαι τινα oToD στόμαχον η φΰσις εχ των σιμών αυ- τοί) μερών άηοφύσασα , φλεβώδες άγγείον επι τάς -πυλας ίξετεινεν\ ώστε μηδΕν μείιάν εϊνατ πρός γε την του'ηπάτος χάϋάρσιν, ii χαι πλησίον αυτοί) ό πλην τετάγμενος ην· 1. 1. .ΙΙΓ. aph. XXVI. ’ 2. II. de lo6. ;*ffeii.- V.' 3. Corr. ενζε&ησεται pro αίρε&ησεται. 4. de ufu part. IV. vem dolorem homines fentiunt, atque iibi. angqr Iit igno- rant, quamvis ille renes oblidere videatur5 incertum enim eft, utrum in colo an in renibus conftiterit, ..interdum vero calculum qui dolorem afferebat folum elTe excretum vidimus, interdum etiam cum cruore, abraiis nimirum iis corporibus per quae transierit, praefertim fi lapis afper aut acutus fuerit; poft haec autem in urinis erunt fabu- lofa fubfidentia; at fi colon patiatur, tunc neque fabulum, neque lapis, neque fanguis fubfidere invenietur, fed hu- mor quidam, quem vitreum Praxagoras vocabat, qui et colore et confifientia eft vitro liquefacto perfimilis. Et quoniam lien erat cratium et limofum humorem ad fe attracturus, ideoque melancholicum excrementum, quod fuo pondere deorfum fertur in ipfum vergit et quandam veluti gulam ex fimis ipfius lienis partibus productam ver- nofum vas ad portas extendit, ut nihilominus jecur pur- getur, quam fi prope ipfum lien effet collocatus: eft enim Ed. Chart. VIII· [562. 563·] εστι1 γάρ αίον ιλύς τις αίματος', οΤα και τοίς παχεσιν οί- νο ις καθισταμύνοις ύφίστασθαι πεφυκεν, ήν τρύγα, χαλούσιν. Η μεν αντη χρονίζει εν τψ σώμα τι και ονκ εκκρινεται κατά τινα των αισθητών εκροών, μήτε κατά το άδηλον,, αλλά με- ταβάλλομαιτε και σήπηιαι, ακριβώς μελνι*ά γίνεσαι χολή: πριν δε γεννηθήναι ναύτην, ο, απλήν ελκει τήν οΐον τρύγα τού αίματος εχκαθα/ρων το ήπαρ και αύιος 6 απλήν τού- το/ τώ μελαγχολικώ χνμω προς τήν εαυτού τροφήν κατα- χρήται. όταν \ μεν ούν μη εχκαθαιρη καλώς ο απλήν και το αίμα, εχει \πολλήν ίλύν, τήνικαντα υποχωρεί τα καλού- μενα μελανα και άλλα πολλά πάθη επονται #cu τον \ χρόνον προϊόντος τά σπλήνώδη ονομαζόμενα. και [γάρ σπληνικοι είσιν οι φλεγμάίνοντες μεν οι όπλήνες, ονκ άποκαθίσταν^ ται δε εις το κατά φύσιν, ουδέ άποφλεγμαίνονσιν, άλλ* αύ- Τθ7ς παραμένει η σκληρία και ή φυσική χρόα τρυ σώματος άλλασσεται , εχουσι δε ούτοι τον σπλήνα τη φύσει ασθενή, εατι δε καί εξνσμενος ή ογκωμένος η φλεγμαινων· επειδή Ζ i* 1* IV* aph. ΧΧΓ, 2. de natura humana V* veluti fanguiriis limus quidam, qualis in vinis craflis fub- iidere folet, quam fecem nominant; quae fi, diutius reti- neatur in corpore nec per aliquem fenfibilem aut ,oc.cul- tum meatum excernatur, fed [563] mutetur ac compu- trefcat, atra bilis accurate gignitur, verum ante quam haec generetur, lien illam veluti fecem fanguinis ad fe trahit et jecur , expurgat, hocque melancholico humore lien ad fui nutritionem abutitur. Si quando igitur lien non ita recte jecur expurgaverit et fanguis multum hujus limi habeat, tunc illa quae nigra appellantur excrementa dejiciuntur; ac multi alii affectus atque etiam progreffu. temporis ii qui lienoff appellantur confequuntur. Lienofi enim funt quorum lienes oblidet inflammatio nec ad na- turalem flatum redeunt nec abit inflammatio, fed duritia in eis manet et nativus corporis calor immutatur; atque hi lienem habent natura imbecillum. Lien vero etiam vel in molem aflurgit vel intumefcit vel inflammatione Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [503.] δε είπεν απλώς τά σπληνώδεα, εικότως ζέρησίς εστιν οποία πά&η σημαίνει, ίστέον1 δε ότι πάντα νοείσ&αι ενταυϋα χρή, άπερ εκ των μοχΰηρών υδάτων γίνεται καί όσα εκ της πόσεως αυτών τε καί παντοίας χ ρήσε ως, άλλα καί εκ τών αίτιων τε και προφάσεων καί όσα εκ τών σπληνωδών γίνονται, ώς οι υδρωπες, αί κηλαι, ai λιϋιάσεις, ό ίκτερος καί τά τοιαυτα. ετι δε καί σκίρροι καί φλεγμοναί καί ολως ai εμφρά'ξεις τε καί συντηξεις. ό δε επιφέρει, τά δε άπο πνευμάτων χρηστών τε καί κακών έρχονται, τοιαίτην έχει την έννοιαν, είναι νοσήματά τινα άπερ εκ τών ανέμων τι- νών την αρχήν λαμβάνει, τίνες δέ είσιν οι άγαΰοί η κα- κοί άνεμοι αυτός ίτροιών ,λέ'ξει, πλην υτι εν τοίίς άψορι- σμοίς είπε πολλά καί εν τοίς επιδημιών βιβλίοις ουκ ολίγα διηλϋεν. άλλοι δέ φασι το όνομα τών πνευμάτων έν- τανϋα μη τους ανέμους σημαίνειν, αλλά τον αέρα, ον είσ- πνέομεν καί εκπνέομεν, καϋ>2 δ σημαινόμενον λέλεκται υπό 'Ιπποκράτους τάς νόσους γίνεσ&αΐ, τάς μέν από διαιτημά- 1. 1. ΠΙ. in prorrli. XXXIII. 2, de nat. hum. II. lentatur. Verum quia dixit abfolute lienofi, merito exi- ftit quaefiio quosnam liic affectus velit mtelligi. Scito autem hoc loco intelligendos efle omnes eos quos pravae aquae gignunt et qui ex illarum tum polione tum vero omni ufu proveniunt et qui ex hifce caulis atque occafio- nibus oriuntur et omnes qui ab affectibus lienis originem ducunt, cujusmodi funt aquae inter cutem, herniae, cal- culi, morbus regius et qui funt hujus generis, itemque Sfcirrhi, inflammationes et omnino obliructiones ac colii- quationes. Quod vero fubjungit: alii a honis ventis et malis incipiunt, habet hanc fententiarn: quosdam morbos efle qui originem a certis ventis ducunt. Qui vero boni aut mali venti flnt, ipfe deinceps docebit, praeterquam quod in aphorifmis multa de eis dixit et in libris de [Vulgaribus morbis non pauca memoravit. Alii volunt illo nomine πνευμάτων non ventos fignificari, fed aerem i quem fpiritu ducimus et mittimus*, in qua flgnificatione dictum ab Hippocrate eff, morbos tum a victus ratione A a GALENUS TOM. XVI. Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [ 563.] των, τάς δε από του πνεύματος, ο είσαγόμενοι ξώμεν' διότι πολλάχις χαζά την εισπνοήν η βλάβη γίνεται, χα&άπερ εν το7ς χαρωνίοις όνομαζομενοις χωρίοις. τούτο δε εμοι μεν ου δοχει, ειρηται γάρ περί του άερος επάνω, νυν δε σα- ηώς προετί&ετο από των νδάτων εν άρχη · εστι μεντοι άλη&ης η έννοια. t t . "ΙΙρης1 δε οΤαι εσονται νουσοι και χαταστάσιες εκ τωνδε. ην ai ώραι ωραίως και ευτάκτως ενκρινεας νόσους ποι- εουσιν, αι δ επιχώριοι τησιν ώρησι ιΰνσοι δηλουσι τους τρόπους· Τα οικεΐα στοιχεία των καταστάσεων εδιδάχ&ημεν ημείς και ελεγεν 'Ιπποκράτης εν τω περί νδάτων2 και τόπων και αέρων* διαφερουσι γάρ ai ώραι του έτους ταΐς ποιο 1. 1. III. aph. VIII. 2. IV. de aere etc. s . I tum a fpiritu quem introducentes vivimus exoriri, id quod illis placet, quia faepe homines propter aeris infpi- rationem laedi folent, ut in locis quae charonia appellan- tur, accidere perfpeximus; hoc tamen mihi non probatur: liqnidem de aere dictum eit fuperius; nunc enim aperte in ipfo flatim initio praepotuit hoc, alii ab aquis et ta- men ea quoque eft vera fententia. V. Qualia fuerint tempora, tales etiam morbi erunt et ex his confiitutiones; fi tempora tempefiive et ordinate progrediantur, morbos judicatu faciles pariunt; verna- culi autem temporum morbi indicant mutationes· Propria conftitntionum elementa funt jam a nobis de- njonftrata et eadem in libro de aere, aquis et locis Hip- pocrates docuit: anni enim tempora qualitatibus, ut hu~ Ed. Chart. VIII. [563.Τ χ τησιν, ως τη ύγρότητι και θερμότητι και ψυχρότητι και ξηρότητι, εδείχθη γάρ 6 χειμών ύγρότητι και ψυχρότητι τας άλλας ύπερβάλλειν. τό θέρος δε θερμότητι και 'ξηρό- • τητι.1 εν δε τώ ήρι κρατέιν ουδέτερον κατ ουδέτερον άντίθεσιν ούτε τό 'ξηρόν του υγρόν ούτε τό θερμόν του ψυχρόν. ά)Χ εστιν όμοιότης των ωρών άπασών όλης της ημέρας ως προς την νύκτα μηδεμΐα μεγάλη μεταλλαγή εϊη εν αύτοΐς. κατά δε τό φθινόπωρον εωθεν ψύχος, περί με- σην την ημέραν θάλπος, επί δε τη εσπέρα πάλιν κρύος τυγχάνει γεγονός. ομο)ς δε εν αύτώ επικρατεί τό μεν 'ξη- ρόν τού υγρού και τό ψυχρόν τού θερμού, αυτή μεν εστι καταστασις των ωρών κατά ταξιν και ο)ς επι τό πολύ εν το7ς ετεσι γινόμενη, την δε μεταβολήν, ηπερ κατά βρίχχύ ποιείται, μόγις διά παντός τού χρόνου οι άνθροοποι αι- σθάνονται. ει δε γενοιτο κατά μειζονα , τότε ουδέ ώραΐως, Ουδέ εύτάκτως ai αραι προιονοι, τινες ούν ai δυνάμεις είοι των είρημένων ποιοτήτων υγρότητας και ξηρότητας, θερμότητος και ψυχρότητος, διδάσκει αυτός 'Ιπποκράτης εν 1. Corr. in margine Ιδιίχθη γάρ — καί ξηρότητι adjecit, miditate, caliditate, frigiditate ac ficcitate differunt, at- que hiemem alia tempora filperare humiditale ac frigidi- tate oitenfum eit; aeftatem caliditate ac iiccitate; vere neutrum in neutra repugnantiae parte excellere neque iiccuin humido, neque calidum frigido, fed effe omnium totius diei ac noctis horarum hmilitudinem ac nullam magnam in illis fieri mutationem; autumno mane frigus, meridie aeftum , vefperi frigus iterum vigere et tamen in ipfo ficcum humido et frigidum calido praedare , haecque eft temporum ordinem fuum fervantium conititutio, quae in annis plerumque cernitur, atque homines eam muta- tionem quae paulatim fit vix toto tempore perfentifcunt; quod ii ea fiat major, tum neque tempefiive, neque ordi- nate anni tempora procedunt. Quaenam autem fint prae- dictarum qualitatum vires, ut humiditatis, ficcitatis, ca- liditatis et frigiditatis, docet ipfe in apliorifmis, quum ait: A a 2 Ed. Chart, ΥΙΙΙ. [563.] ^ άφορισμοις1 λίγων των δέ καταστάσεων του ενιαυτού ιό μέν ολον οί ανχμοί των επομβρίων είσίν υγιεινότεροι και ησσον θανατώδεις, νοσήματα δε εν ταΐς έπομβρίαις ως τά πολλά γίνονται πυρετοί τε μακροϊ και κοιλίας ρΰσις και σηπεδόνες, έπίληπτοι και άποπληκτοο και κυνάγχαι. εν δέ το7ς αυχμοίϊσι φθιναδεις9 οφθαλμίαν, αρθρίτιδες 9 στραγγου- ριαι * και ταυ τα μεν είπε περί της καθ υγρότητα καί ξη- ρότητα διαφοράς. περί δέ της κατά θερμότητα και ψυ- χρότητα λεγει δι ών έγραψε περί των βορείων τε καί νο- τίων καταστάσεων, περί ων μετ ολίγον ρηθησεται, νυν δέ χρη ημάς διδαχθεντας τάς πρώτας δυνάμεις των καταστά- σεων, ουτω περί πασών καταστάσεων των γενομένων oduT καί τάξει παοϊόντας9 οποία τε γένησεται νοσήματα εύρίσκειν και όπως αντα κωλυτεον εστίν η συσταντα θεραπεντέον. ού δει δέ άμελείν της χώρας εν τούτοις, έπειδη καί αυτή συνενδεικννται τι προς την των νοσημάτων πρόγνωσιν, 1. 1. III, aph. XV. ex anni cοnfi.itutionibus in universum Jiccitates funt im- bribus falubrior es et minus mortales. Imbribus enim morbi fere nafcuntur hi, febres longae, alvi fluores, putredines, moibi comitiales attonitique et anginae $ Accitatibus vero hi, tabidae lippitudines, articulorum dolores^ urinae flillicidia: quae ab Hippocrate de ea differentia quae in humiditate ficcitateque efl dicta funtj de ea vero quae in calidi tale frigiditateque verfatur loquutus efl, quum de aquilonibus auflrinisque conflitutionibus agit f de quibus paulo polt differetur. Nunc vero quum primas conflatu·* tionum vires didicerimus, facta de omnibus iis quae ac- cidunt conflitutionibus conjectura, debemus via et ratione progredi fle, ut qui morbi futuri flnt et quomodo pro- hiberi poflint, aut A jam confliterint i quomodo curandi flnt inveniamus, neque in his rebus difquirendis non efl adhibenda diligentia, ut quod ad regionis naturam perli- net, intelligamus, propterea quod regio quoque aliud in- dicat, quod ad praenotionem morborum facit j fleut etiam Ed. Chart. VIII. [563.] ώσπερ ή τε φΰσις έκαστον καί ή ηλικία καί το επιτηδευμα καί η δίαιτα, τα μεν γάρ υγρά και ψυχρά τής φτσεως καί καια τάς εξωθεν περιστάσης ραον αλωσεται το7ς νπο τής άγρας καί ψύχρας καταστάσεως εσομένοις νοσημασι, τα δε εναντία δνσχερέστερον, εάν μεν ονν πάσαι αΐ του έτους ωραι την ιδίαν φυσιν φνλάττοιντο, αϊ νοσοι γενησον- ται ευκρινέστατοι, ήν δδ μη, δΰσκριτοι, τουτεστι κακοκριτοι, των γάρ δνο7ν έτερον σνμβήσεται, ή μετά κινδυνωδών συμ- πτωμάτων τάς κρίσεις γίνεσθαι, ή ολέθριους ή καί το τρί- τον νποστροφάς ποιείσθαι. περί δε των επιχωρίων έχεις παρ* (χντοΰ & * % στ. "Οτι δ * αν έξαλλά'ξη ή ωρη, ομοια ή ανόμοια έσται τά νο- σήματα, οια εν τή ωρί] τ αυτή γίγνεται. ήν δ* ομοίως άγη, ή τοιουτότροπα και επί τοιουτο είλκυσμένα, οΤον ίκτερον φθινοπωρινόν, ψΰχεα γάρ εκ θαλπέων καί θάλ- πος εκ ψνχεος. cujusque natura, aetas, vitae inftitutum et victus ratio: humidae enim frigidaeque naturae etiam propterea exter- nas caufas facilius in eos morbos cadent quos humida frigidaque pariet conftitutio, contrariae vero difficilius. Itaque 11 omnia anni tempora fuam naturam fervarint, morbos judicatu facillimos parient j fin fecus, difficiles, hoc eft qui male judicabuntur: alterutrum enim liorum duorum continget vel ut judicationes cum periculofis fym- ptomatis conjunctae vel perniciofae Jint vel hoc tertium accidat, ut recidivae fiant. De morbis autem patriis ac familiaribus habes quae ipfe fcripta reliquerit ■ * * * Vi. Ut autem tempus variabit, ita βmiles aut diffimiles morbi erunt cjui eo tempore oriuntur. Si pero βmiliter pro- cedat, morbi cjuocjue hujusmodi erunt et ad talem mo- dum tracti, qualis efi morbus regius autumnalis: fri- gora enim ex caloribus et calor ex frigore. _ *' . Μ 374 ΓΑΛΗΝΟΎ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart, ΥΙΙΙ. [ 563. 564. ] Πως εξαλλάτιονταο ai του ενιαυτόν ώραι σαφώς εδί- δαξεν αυτός εν τοΊ περί υδάτων, αέρων και τόπων, ετι δε και εν το7ς των επιδημιών βιβλίοις και ουχ ήκιστα εν τϋΐς αφορισμοΤς * ώς ένθα φησίν, 'όταν μεν ό χειμών αυχμηρός και βόρειος γενηιαι, το δε εαρ επομβρον καί νόιιον κατά τό θέρος εσονται πυρετοί οξείς και οφθαλμίαν και δυσεντε- ριαι. και παλιν ει μεν ο χειμων επομβρος και νότιος γε— νηται, το δε εαρ αυχμηρόν και χειμέριον, αί μεν γυναίκες, rjaiv οι τοκοι προς το εαρ, εκ πάσης προφάσεως εκτιτρώ- σκουσι και εν ταίς επιδημίαις ώδε* γενομένης δε της αγω- γής όλ?ις επι τά νότια και μετά αΰχμών. και πάλιν, γενομε- νου δε του έιεος ολου ψυχρου και νγροΰ και βορείου, άλλην δε πανυ ανώμαλον κατάστασιν επί τοΰτοις γράφει εν άρχη μεν ψύχραν και νγραν, εφεξής δε νότιον άμα άμετρίαις νγροτησιν, απο της ισημερίας της φθινοπωρινής άχρι δό- σεοις των πλειάδων· ειτ 1 εφεξής ψυχράν καί ξηράν άμα πνευμασι βορείοις μεγίστοις, όλω σχεδόν τω χειμώνι, επειια 1. 1. IU. epid. ΙΙΓ. Quomodo anni tempora varientur, ipfe in libro de aere, aquis et locis aperte demonitravit, itemque in li- bris de morbis vulgaribus nec minus etiam in aphorifmis, veluti quum ait: quum hiems fqualida [564] aquilonaris- que fiat, per pluvium et aufirinum, tum aefiate acutae febres, lippitudines et difficultates intefiinorum erunt. Et quum ait: fi hiems pluvia et auftrina fit, ver (qualidum et hibernum, mulieres quibus fub ver partus infiat ex i quauis occafione abortum faciunt. Et in libro de vulga- ribus morbis hoc modo: quum totus ille ductus ad au- firinum fitatum pergeret et cum [qualoribus junctus effiet; et quum fubdit: quum autem totus annus frigidus, humi- |j dus aquilo narisque fuiffiet. Poft has omnes conftitutiones aliam valde inaequalem fubjunxit quae in principio fri- gida Immidaque fuit; deinde auftrina cum humiditatibus immoderatis juncta ab autumnali'aequinoctio ufque ad Vergiliarum occafum; deinceps vero frigida et licca, in qua venti aquilones maximi per totam fere hiemem fpi- £d. Chart. TIII. [564.] ^ \ , , ^ ό£ ψύχραν καί ξηράν άχρι κυνός επιτολήν. εντεύθεν οε καύματα μεγάλα μέχρι i άρκτονρου, καθ ον υδατα νοτιά μέχρι ίης ισημερίας φησι δε επικεκρατηκεναι εν αυτί] το 'ψυχρόν και ξηρόν * αλλας δε τιολλας ανοιμαλους καταστάσεις, ειρημενας εν το7ς των επιδημιών βιβλίοις εστιν ευρειν, περί ων ον χρη εν τω νυν λεγειν, αλλα αντος και εν το7ς αφορι- σμο7ς είπε, τάς1 μεταβολάς των ωρών μαλιστα τας νόσους τίκτειν* και προστίθησι μεγάλος μεταβολάς ?) ψύξεως η θάλψεως και τά άλλα κατά λόγον τούτο ποιε7ν. προσέτι δε γράφει και τάδε, άπερ y.al άνωθεν είρηιαι. ενζ.τrfiiv ώ- ρησιν οτε της αυιής ημέρας , οτε μεν θάλπος, οιε δε ψό- γος ποιεί7, φθινοπωρινά τά νοσήματα προσδεχεσθαι χρη. κατά δε το παρόν φησι κατα τας μεταβολας των ωρών ή όμοια η ανόμοια γενέσθαι νοσήματα, εχρήν γάρ ομοια ως προς την ώραν, άνώμαλα δε διά την ανωμαλίαν τε και άναλλαγήν. αυτός δε το παράδειγμα τής εξαλλαγής εθηκε τον ίκτερον φθινοπωρινόν, δήλον γάρ εστιν ίκτερον εκ των 1. 1. III. aph. I. 2. ibid, aph. IV· rarunt; tum frigida et ficca ufque ad caniculae exortum*, inde magni aeftus ufque ad arcturum viguerunt, circa quem pluviae auftrinae ufque ad aequinoctium fuerunt, atque in ea frigidum et ficcum fuperafle ceteras qualita- tes confcriplit. Licet etiam alias plerasque conllitutiones in libris de vulgaribus morbis quae inaequales fuerint confcriptas intueri, de quibus loqui non eft hujus loci ac temporis, imo vero etiam in aphorifmis fcriptum reliquit, temporum mutationes maxime morbos gignere; addiditque magnas mutationes aut frigoris aut caloris et alias ad liarurn proportionem idem efficere. Praeterea vero fubdit liaec de quibus eft item fupra dictum: in anni tempori- bus, cjuum eadem die modo frigus modo calor viget, au- tumnales exfpectare morbos oportet; in praefenti vero ait: morbos fimiles aut diffimiles ex temporum mutationibus oriri; deberent enim fimiles gigni, quatenus temporum poftulat ratio*, diffimiles vero qualis eft mutatio atque va- - rietas. Ipfe vero exempli caufa, ut varietatem cognofce- Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [564.] *ΤΤ *1νΜ ^σημάτων. il οίν τοιοντο τό φϋινύπωρον «V ως αναλογώτιρον τω θέρη έ'σται iv αύτ,ρ τά ϋιρινά νοσήματα, ΐ’χγονος γάρ έοτι τής χολής τής ώχρας , ήν ίν τψ βιρη άχμάζπν ’ίσμιν. γίνιται μίν γάρ ποτι τής χολής ταυττ,ς άιάχυσις ιίς ήλον το σώμα λόγω χρίσιως, ώς έν τοις αφορισμο'ις αυτός φησιν, ϊχτίρος πρό έβδομης χακόν αίτιον δέ τοΰ χαχοΰ, οτι ή τοιαύτη σημαίνιι χωλύισ&αι τήν χολήν ιχχαϋαίρισθαι τοΰ ήπατος χαι κίνοΰο&αι δια τής γαστρος, έμφραττομένον δηλονότι ή φλιγμαίνοντος αυτοί, γινιται de χαι τουτι το σύμπτωμα χαχοπραγοϋντος τοΰ σπλάγχνου, ήτοι διά σχ/ρρον ή φγμονήν ή χα1 ϊμφραξιν, ων τU' δυο τιλίνταΐα δόναται γινέαθαι ιξαίφνης. ίστιν* οτι χαι άλλη^διαθισις, πλήν ή τον ήπατος το πά&ος έρ- γαζιται.' όράιαι γάρ χαι χωρίς χρίσιως χαΐ μηδέν ολως πιπον&ότος τον ήπατος, έχχολούμινον ένίοτι τό αίμα χατά τινα διαφθοράν άλλόχοτον, όποιαν χαι αί τών θηρίων δή- 1· 1. I. apii. LXI. 2. de loc. affect. VII. remns, autumnalem morbum regium propofuit: planum enim efl: morbum regium de numero eorum eile qui ae- llate folent hominem invadere; itaque fi autumnus talis fit, ut aeftati proportione refpondeat, in eo morbi aeftivi vigebunt: gignet enim pallidam bilem, quam aeftate vi- gere perlpectum habemus; ea enim bilis quandoque in totum corpus diffunditur, idque ratione judicationis, prout Jpfe in aphorifmis memoravit: regius morius ante diem feptimum in malis habendus e fi; caufa mali eft, quia hic ablcfeilus nobis indicat prohiberi, ne jecur bile expurge- tur, eamque per ventrem excerni, jecore nimirum ob- ftructo aut inflammatione obfeflo; hoc etiam lymptoma fit vi Icere iplb male affecto aut quia fcirrhum aut quia inflammationem aut quia obftructionem patiatur, quorum duo potirema fieri derepente poffunt. Quandoque vero alia quam jecoris affectio eundem affectum pariet, pro- pterea quod etiam citra judicationem atque ullam prorfus jecoris affectionem fan&ninem bile in affectum ex qua- I Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [564.] &ις ποιουσιν, άς1 ημείς τή πόσει της &ηριακής αντιδότου ΰεραπενειν ειω&αμεν, ως καί τάς άλλας τω χολαγωγω φαρ~ μάκω κα&ήραι. ϊ. Και ην το ϋερινον χολωδες γενητab καί αύζηϋεν έγκατα- λειφ&ή καί νπόσπληνοι. Ει* τω ΰερει ανξεται η 'χολή διά τό παρά φνσιν εκ&ερμαίνεσ&αι το σώμα κατά την ώραν την &ερινήν> τούτο γαρ εγραιρεν αυτός εν τα> περί φύσεως άνϋρώπον+ του δε &ερονς, φησϊ, τό τε αΤμα Ισχύει ετι και ή χολή άείρεται εν τω αωματι και παρατείνει εις τό φ&ινόπωρον. εν δέ τω φ&ινοπωρω τό μεν αΐμα ολίγον γίνεται, εναντίον γάρ αντειο το φϋινοπωρον τή φύσει εστίν. ή δε χολή την Ίλε- ρίην κατέχει τό σώμα καί τό φ&ινόπωρον, εάν μεν ούν ή i. Cont. Jul* VIII. 2. de nat. huxn. XXXIY. dam abfurda corruptela perfpicimus, qualem morius fera- rum afferre folent, quam nos curare eo antidoto, quam tlieriacam vocamus, ficut alias medicamento quod bilem ducat purgare confuevimus. VII. Et fi aefias biliofa fiat bilisque aucta intus relicta fit, etiam aliquantulum lienofi fiunt. Bilis aeflate augetur, propterea quod corpus praetet naturam aeftivo tempore excalefit, id quod ipfe in libro de natura, humana confcripfit his fere verbis: aefiate} in- quit, Janguis adhuc robur obtinet et bilis fiefie extollit in corpore et ufique ad autumnum manet; Janguis pero exi- guus redditur, quod ei fit autumnus natura contrarius; bilis autem et aefiivo tempore occupat corpus et autumno» Si igitur bilis per aeftatem aucta intus in autumno fit 370 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart.YIII. [564.] χολή αυξηθείσα κατά το θέρος εγκαταλειφθή, εν τω φθι- νοπώρω τότε τά νοσήματα εκ τής χολής γενήσεται. και Ουδεν κωλΰσει την γενεσιν αυτών η ώρα τον έτους. επειδή γάρ μεταβεβληταο ή κατάστασις, ον θαυμαστόν και τά των άλλων ωρών νοσήματα εν εκείνη γενεσθαι. η. "Όταν ούν και ό αήρ ούτως άγάγγ, καί ήρος γίνονται 'ίκτε- ροι. εγγντατω γάρ αυτή ή κίνησις τή ώργ κατά τούτο τό εϊδός εαιιν. 'Ώσπερ εν. τω φθινοπώρω γίνεται θερινά πάθη, όταν 7] φθινοπωρινή ώρα εοικνία είη τή θερινή, ουιω καί εί του εαρος αγωγή όμοια ή τή του θέρους, συμβήσεται τό αυτό. 6 γουν ίκτερος εκ τής χολής ώχρας ή ‘ξανθής γι- νόμενος, ήπερ κατά τό θέρος πλεονάζει, γενήσεται καί εν τω εαρι, είπερ αυτή ή ώρα την τού θέρους φόσιν φυλάττη. ~ > ' Τ \ Τ >/«. , , > Μ , , του μεν γαρ ηρος το αιμα αυξεται* και ει το σώμα παρα reiicjta, tunc morbi a bile exorti homines corripient et eorum ortum anni tempus nihil prohibebit, quum enim iit mutata conftitutio, liaud mirum eft, fi aliorum temporum morbi in illa moriantur. VIII. Quum igitur et ver ita procefferit, tum vere etiam morbi regii nafcentur; hic enim motui efi fecundum hanc fpe- dem tempori anni proximus. Quemadmodum autumno aeftivi morbi oriuntur, quum autumnale tempus fit aeflivo perfimile ,* ita ii veris pro- greflus fit flatui aeitivo fimilis, idem ufu veniet. Ergo morbus regius ex bile aut flava aut pallida quae aeftate redundat exortus, etiam vere proveniet, fi modo illud tempus naturam aeftatis fervarit: etenim vere fanguis au- getur, ac fi corpus praeter naturam excalefiat, bilem Ed, Chart. VIII. [564. 565.] ^ , r \ \ φύσιν ’&ερμαίνοντο, την χολήν α&ροίζεί·, ί£ ης τα ΰερινα νοσήματα συνίσταται, ψησί γαρ είναι την κινησιν ταυ την Ιγγυτάτω τη ώρη τη ΰεριρη δηλονότι. εστι γαρ εν τοι άμφο7ν μεταξύ τού τε ήρος και του φ&ινοπωρου το -Θέρος καί τού ηρος λήγοντος η αρχή του χλερονς. wΟταν δε {ϊε'ρος γινηταί ήρι ομοιον, ίδρωτας εν το7σι πυ- ρετοίσι και εύτροττοι καί ού κατόξεις, ουδέ καταξηροι γλώσσησιν, Εϊρηται ηδη οτι αί κράσεις των ωρών και ον προση- γορίαι ανιών αιτίαν είσί των νοσημάτων. όταν ουν αν ώραν την ίδιαν φύσιν φνλάττωσιν, τότε κατα τας ώρας και εύσταΟεες t ώς αύιός εν -. αφορισμρϊς1 ελεγε f καί πρόσηκον,· τως αί νόσοι γίνονται, όταν δε αυται μεταηεσωσι και τα νοσήματα εξ ανάγκης σνμμεταπίπτει,, επειδή τη της ώρας 1. 1. III. aph. VIII. coacervat > ex qua mo$n aefiivi proficifcUntur, hunc enim motum efle tempori anni, hoc efi aeftivo, omnium dicit: nam aeftas eit inter ver et autumnum media inter- 1 ' e . .. a. jecta et quum ver delinit, aeftas incipit. At quum aefias jit aeri fimilis, fudotes in febribus et fe- bres facile et non peracutae, neque peraridae linguis ferit. ______ Eli jam fupra dictum, non appellationem, fed tem- peraturam anni temporum in caufa eile, cur morbi orian- tur. Quum igitur tempora propriam naturam fervabunt, tum morbi convenienter temporibus ipiis flati ac certi, [565] et ut convenit, fient; quum vero tempora de Tuo ftatu deflectunt, etiam morbi neceflario de fuo curfu de- clinant, propterea quod flatum temporis confequuntur· Ed.Chart.YIlT. [565.] # καταστάσει επεται, ώσπερ ουν εΊπεν, όταν το εαρ εστί τω {λερει ομοιον, προσδεκτεον είναι τά {λερινά νοσήματα, ούτω γ.αΐ αν. είι τό {λερός γενοιτο ομοιον τω ηρι, προσδεχ^ε- σ&αι χρη πολλούς Ιδρωτας £ν το7ς πυρετοϊς, το γάρ εαρ {λερμόν και υγρόν εστιν, ον κράτη δε ουδέτερου εν αύτώ κατά άντίϋεσίν τινα, ούτε του ξηρόν τό υγρόν ούτε του {λερμοΰ το ψυχρόν · και ετερον μεν τούτων, τοντεστι τό θερμόν, εν τω {λερει εστί, τό δΐ ετερον εν τω'χειμώνι, λέ- γω δη. τό υγρόν* ίδρωτες δε πολλοί ού δύνανται γίνεσ&αι, εί μη θερμόν ή το παρεχον, όπερ κοινόν τω τε ηρι και τω Όϊρει είναι δοκει, διαφερόντως δε καί ει μη υγρότης τις εν τω σώματι περιττεύη, οπε^ άλλότριόν εστι της του {λερούς (ρύσεως,. κοινόν δε καί τω ηρι καί τω χέιμώνι* ώστε κατά τον λόγον εν τϊ\ όμοια τω ηρι ϋερινη καταστάσει πολλοί ίδρωτες γίνονταί. * το γάρ κατά την Ιδίαν φνσιν προϊόν {λε- ρός, ο τκανώς αυχμηρόν ειώχλεν είναι, διαφορεί τάς 'υγρό- τητας 'περιττός,' τάς εν τ$ %εϊμωνΙ τε καί ηρι σννα&ροι- 1. 1. III. βρίι, VI. Itaque \ficut dixit, quum ver iit aeftati fimile, time mor- bos aeftiVos exfpectandos c elfefic modo, ii aeftas fiat veri fimilis^ multos fudores in febribus fore: ver enim calidum humidumque efi, neque quidquam in eo per ullam partem repugnantiae dominatur, ut neque ficco bumidum praeftet, neque calido frigidum; horum autem alterum, hoc efi; calidum in aefiate efi, alterum hoc eft humidum liiemi etiam tribuitur. Copiofi vere efte fudo- res non poliunt, nifi aer nos ambiens calidus iit, id quod et veri et aeftati efte commune apparet ; fed tamen varia ratione; ac nifi humiditas quaedam in corpore re- dundet, quod eft ab aeftatis natura alienum, eftque et veri et hiemi commune, ex quo fit ut in ftatu aeftivo, qui iit verno fimilis, copiofi fudores!merito dimanent: ae- ftas enim quae fecundum fuam naturam procedat; quae quidem fatis fqualida eife confuevit, fupervacaneas humi- ditates per halitum digerit, quae nimirum hieme vereque Ed. Chart. VIII. [565.] ζομενας, το δε ηρι ομοιον διά μεν την ΰερμασίαν ελκει προς τά εξω&εν, διά δε την πολλην υγρότητα, την επί πλέον εγκαταλειφ&ε~ισαν, ου δννατάι το ελ/.νσμε’νον άτμοει- δώς διαφορειν, οϋεν επεσϋαι δοκεΐ οτι το υγρόν άπαν εκ- κρινόμενον περί το 'θέρος εν ταΐς των νόσων κρίσεσι πολ- λούς ίδρωτας ποιεί, διά τον αυτόν λόγον, οτι κατοξείς ai νοσοι, αΐ άλλως οξείς είναι αναγκάζονται, ούτε την γλώτ- ταν ξηράν εργάζονται, ον γάρ εστι σφοδρά θερμασία τις άνάλογον τω θερει, επεί αυτό ον την ιδίαν, αλλά την τού ηρος φΰσιν φνλάττει. ονκ ούν κατακαίει ούτε κατα'ξηραί- νει την ύλην, ώσπερ το θερινόν 'θάλπος* οπερ καί άνευ πυρετού την γλώτταν 'ξηραίνει. ι. "Οταν δε χειμέριον γενηται ηρ και όπισθοχειμών, χειμερι- νά! καί ai νοναοι καί βηχώδεες και περιπνενμονικαϊ και κυναγχικαί. fuit coacervatae; quae vero fit veri fimilis, ea propter ca- lorem ad extimas partes trahit; verum propter magnam vim humiditalis quae intus in corpore eit copiofius reli- cta, id quod traxit, difcutere atque diffiolvere in vaporis fpeciem non poteft; ex quo fequi videtur ut humiditas, dum tota per aeftatem in judicationibus excernitur, mul- tos fudoreS efficiat, eadem caufa facit, ut morbi neque peracuti fint, quos alioqui effie acutos necefie effiet, neque aridam linguam reddant: fi quidem non eit vehemens quidam calor, qualis in aeftate effie folel, quando haec ipfa non fuam, fed veris naturam fervat; proinde fit ut neque adurat materiam, neque exficcet, prout aeftivus calor facit, qui etiam citra febrem linguam exficcat. X. Quum vero hibernum ver fiat et poflremum hiemis tempus hiberni autem morbi et tuffes et peripneumoniae et an- ginae exifiunt* Ed. Chart. YIIL [565.] Εικότως είπε τάς χειμερινάς νόσους κατά το έαρ έσε- σθαι, ii αυτό χειμερινόν εϊη· τόν γάρ αυτόν λόγον έχεις και περί των άλλων ωρών. ώς οποία ήν ή μεταβολή, τοιαυτα καί νοσήματα γένοιτο. τον di χειμώνος γίνεσθαι fi(x)&i τάδε, πλευρίτιδες, περιπνευμονίανt κόρνζαι, βράγχοι, βήχες καί άλλα πολλά, ει1 μεν ονν χειμέριον γένηται τό ηρ, δεόντως αί χειμερνναί νόσον γενήσονται. τον χειμώνας γάρ περιπνευμονίαν τε καί πλευρίτιδες συνίστανταν διά τό κρύος βλαπτόμενων τών αναπνευστικών οργάνων * καί διά την αυτήν αιτίαν αί βήχες καί οί πόνον τών πλευρών και κόρυζαι καί βράγχοι γίνονταν. εκεί γάρ ή ψυξις τά ανα- πνευστικά όργανα βλάπτει, εντανϋα δε τήν κεφαλήν, λέγει δε καί κυνάγχας τότε γίνεσθαι. ει καί φθινοπωρινόν νόσημα η, αλλά καί του ήρος είναι δοκεί, ώς αυτός εν τ ο7ς άφο- ρισμοίς καταριϋμίζεν. του μεν ήρος, φησί, τά μελαγχο- λικά καί τά μάνικά καί τά επιληπτικά καί αίματος ρόσιες καί κυνάγχαι καί κόρυζαι καί τά λοιπά, ώς κυνάγχας μεν 1. 1Π« aph. XXIII. Merito dixit hibernos morbps fore verno tempore, fi ver hibernum fuerit ; eadem enim tibi fnppetet aliorum temporum ratio, ut qualis fit mutatio, tales etiam morbi excitentur, atque hieme quidem hi folent oriri, pleuriti- des, peripneumoniae, gravedines, raucitates, tulfes et alia item permulta genera; quocirca fi ver fuerit hibernum, convenienter quoque ei tempeitati morbi hiberni exiftent: etenim hieme fiunt peripneumoniae et pleuritides, quod inftrument.a refpirationis propter vim frigoris laeduntur; ob eandem caufam febres, dolores coftarum, gravedines raucitatesque fiunt; nam ut illic inftrumenta refpirationis, ita hic caput frigus laedit. Ait vero illo item tempore anginas fieri, licet angina morbus autumnalis fit, quam- quam eife etiam vernus videtur, ut ipfe in aphorifmis adnumeravit. Vere, inquit, infaniae, melancholiae, morbi comitiales, Janguinis profluvia, anginae, gravedines etc. Angina vero fit autumno ex humoribus biliofis in fauces Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [565.] χατά το φ&ινόπωρον γίνεσθαι1 εχ των χολωδών χυμών χα- τασχηπτόντων ίίς την φάρυγγα. χατά δε το εαρ επί το7ς φλεγματωδεφτεροις πως χνμοϊς συνίστασθαι, τονζ πλήθους | των περιττωμάτων άνελθόντος εις φάρυγγα η των εχ χε- I φαλης ρευμάτων Ιν φάρυγγι στηριχθεντων. t ια , Και φθινόπωρον ην μη iv ωργ xai εξαίφνης χειμάσΐ], μη συνεχώς τοιαντας νόσους ποιεει διά το μη iv ωρτ) ηρχθαι> αλλά ανώμαλα γίνεσθαι. διόπερ xal ai ώραι άκριτοί τε χαι ακατάστατοι γίνονται, ώσπερ xal ai νονσοι, εάν jτροεκρηγννωνται η προεχχρίνωνται η εγχαταλείπωνται* φιλνπόστροφοι γάρ xal ai ώραι γίνονται, ώσπερ ai οντω νοσοποιεουσαι. 3 * Αρχήν λαμβάνει το φθινόπωρον από της του άρκτου- ρου επιτολής, η γίνεται προ της φθινοπωρινής ισημερίας, i· 1. III. aph. XXII. 2. ibid. aph. Χ\ΓΙ. 3. in marg. vel voaonouovoi/. decumbentibus; vere autem ex humoribus pituitoiioribus conftat, quod excrementorum magna vis iit ad fauces comportata vel quod deitillationes a capite in faucibus impactae firmataeque ilnt* XI. ' Autumnus quoque fi non in tempore ac derepente hiber- navit , non affidue tales morbos facit, propterea quod non in tempore incipiat, fed inaequaliter fiat; ideo etiam tempora judicatione vacantia et inconfiantia fiunt, quem- admodum morbi quoque, fi praerumpant aut prius ex- cernantur aut intus relinquantur; recidivas quoque tem- pora faciunt, ficut et morbos ita pariunt· Autumnus ab arcturi exortu fumit initium ; oritur autem arcturus ante autumnale aequinoctium, iicut etiam Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [565.] ώσπερ χαι η αρχή μεν του ηρος είναι δοχεΐ η χατ εχείνον τον χαιρόν ισημερία, τελευτή )*ε ών πλειάδων επιτολή, ι'σμεν δε χαι ταυτην είναι την του θέρους, ως χαΐ τον θέρους τελευτήν χαι αρχήν του φθινοπώρου επιτολήν του αρχτουρον, προλαμβανουσαν την φθινοπωρινήν ισημε- ρίαν ημεραις ως δωδεχα. ηδη δε χαι ?] των πλειάδων όύ- σις εστιν άχρι του χειμώνος χαι του φθινοπώρου τελευτή« εαν ουν το φθινόπωρον μη εν ώρτ], τουτέστιν ου χατά χαι - £oV, άλλ' εξαίφνης χειμάσΐ], ηχουν προς τον χειμώνα τρέ-< πηται χαϊ την του χειμώνος χατάστασιν λάβφ, τότε αί φθινοπωρινά! νοσοι οΰ συνεχώς ποιείται * αίτιον οτι μη εν ώρτι ηρχθαι, μήτε χατά χαιρόν, οϋτω γάρ αυτός γράφει έν τώ πρωτω τών επιδημιών. εν Θάσω πρωί του φθινοπώρου χειμώνες ου χατά χαιρόν, «Μ* εξαίφνης έν βορείοισι χαι νοτίοισί γε πολλοίσιν, υγροί χαι προεχρηγνυμενοι. διά μεν ουν την χαχοχυμίαν της ώρας χαι την του περιέχοντος ανώμαλον χράσιν χαι τεταρταίοι πυρετοί χαί πλανήτες χαί Veris principium cenfetur aequinoctium, quod eo tempore accidit: finis eil ortus Vergiliarum; hunc vero ortum eife aeftatis initium, ficut eife finem aeftatis et principium autumni ortum arcturi, qui autumnale aequinoctium die- bus fere duodecim anticipat, perfpectum habemus; quin etiam occafus Vergiliarum eit hiemis initium et autumni finis. Si igitur autumnus non in tempore, fed derepente hibernabit, hoc eit ad hiemis naturam verget hiemisque confiitutionem nancifcetur, tunc morbi autumnales non aflidue excitabuntur; caufa eit, quia in fuo tempore non incepit, neque item opportune. Ipfe enim in primo de vulgaribus morbis ita fcriptum reliquit: in Thnfo ante autumnum frigora non in tempore, fed repente aquilone aufiroque multum fpirantibus, humida et quae prius pro- ruperunt: nam propter humorum malitiam quae eo tem- pore eft et propter inaequalem aeris temperaturam, quar- tanae erraticaeque febres, lienes, aquae inter cutem, Ed. Charf. ΥΙΙΓ. [565. 566.] σπλήνες καί υδρωπες ηαι φ&ίσεις καί1 στραγγουρίαι καί λειεντερίαι και δνσεντεοίαι και ίσχιαδες καί κυνάγ/αι καί άσθματα καί ειλεοί (πιληψίαι καί τα μάνικά, ετι δε και καρδιαλγία καί (γρίκη και ’ύλως τα μελαγχολικα άπαντα γάρ eneiai ταίς προειρημέναις αίτίαις και * σχεδόν γίνεται Ικ της μελαίνης χολής, γινόμενης δηλονότι η εκ της ξαν- •θης νπεροπτηθείσης η ικ τον πάγιος αίματος, επεί και αυταί εσιιν ως η του αϊματος ιλύς, πλανήτες μεν διά την ανωμαλίαν της κράσεως γίνονται^ ο'ς καί σπλήνες με- ί γάλοι διά την τον μελαγγολικου χνμου περιουσίαν2, η στραγγονρία de διά την ξηρότητα καί ιμν'ξιν. καί γάρ ψύ- χεται η κίστις εν ταίς μεταβολαίς, αΐ άιακτως τε και ΐξαίφνης γίνονται, ώς καί ίσχιαδας διά την κακοήθειαν του χυμόν καί την ψνξιν γίγνεσθαι μαλιστα γνώριμόν ίστιν· ότι3 de ai ώραι άκριτοι κα\ ακατάστατοι είσι, διά ! τούτο καί τά άσθματα διά την εσω κίνησιν των χνμών 1. 1. IIΓ. aph. XXVII. 2· Corr. περιουσίαν pro παρ- ροναίαν, 3· 1· III. aph, XXII. tabes, urinae ftillicidia, levitates intefiinorum et eorun- dem difficultates et coxendicum morbi et anginae et fu- fpiria et tenuioris inteilini morbus et comitialis et infa- ma ; itemque dolor cordis, horror et uno verbo melan- cholici morbi oriuntur; qui fane omnes ex praedicta caufa proveniunt atque ortum fere ex atra bile ducunt, quae nimirum aut ex flava nimium aliata aut ex fanguine craflo facta iit; quando ipfe quoque^ fit velut fex fanguinis quae- dam ; erraticae vero febres propter inaequalem tempera- turam oriuntur, ut lienes magni ex melancholici humoris redundantia redduntur. Urinae flillicidium gignit ficcitas et refrigeratio, iiquidem vefica in mutationibus iis quae iine ordine et repente fiunt refrigeratur. [566] Coxendi- cum porro dolores tum a malitia humorum tum a refri- geratione potiflimum excitari perfpicuum efi; quia autem tempora vacant judicatione fuumque flatum non fervant, ideo aflhmata tum propfer motum ad interiora tum pro- Bb GALENUS TOM. XYI. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [566.] και την ψυ'ξιν γίνονται, οϊς Ηχος1 έν τη ψύξει καί ανω- μαλία καί κακία του καιρού2 κακονσθαι τα κατά την γα- στέρα καί έντερα, ως καί λείεντερίας καί είλέους και δνσ- δντδρίας γενέσθαι, έπειδη δε θάλπος έν τοΊς μέσοις της ημέρας, ψϊχος δε έν το7ς πρώτοις καί το7ς τελενταίοις αισθανόμενα, ούδέν θαυμαστόν τάς επιληψίας είσβάλλειν τότε , μαλισια δε επι το7ς επιτηδείως προς τό πάθος έχουσι, μάνικά δέ πάθη συνίστανται επί τη κακοηθεία τη έν το7ς λεπτο7ς χολωδεσι χνμο7ς, τά μελαγχολικά δέ 'διά την μέ- λαιναν χολήν, ης η* φορά κατά τό φθινόπωρον άθροίζε- ται, άλλα και δια την της ώρας κακίαν καί την ανωμα- λίαν κρασεως τον περιεχοντος ου θανμάστόν εί καί καρ- διαλγία και το φρικωδες και τά τοιαΰτα κατά την φθινο- πωρινήν ώραν έπικρατεί, είρηται δέ ημίν επί πλέον έν τη του δεύτερον των επιδημιών έ'ξηγησει περί των άπάν- των τών νοσημάτων τε καί των συμπτωμάτων τών κατά το φθινοπωρον συμβαινοντων, είρηται δέ καί τινα κατά 1. Corr, εικος pro ϊοικως, 2. Corr. κακουα&αι pro κα- κούς δε, 3. Corr, ης η pro tlol, pter refrigerationem fiunt; fient etiam probabile eft in refiigeratione, inaequalitate, malitiaque temporis vitiari ventrem atque inteitina; lienteriae, dyfenteriae et tenuio- res inteitini morbi oriantur. Quoniam autem calorem meridie et frigus mane et vefperi perfentifeimus, haud mirabile eft, fi comitiales morbi interdum in hominem irruant; praefertim vero fi cui ita fit natura comparatum, ut in hujusmodi morbum cadat. Infaniae autem morbi ab ea malitia quae in tenuibus humoribus bilioiis ineft, na£ci folent; melancholici vero ab atra bile, cujus pro- ventus autumno colligitur. Jam vero nihil eit, cur mi- reris , fi propter temporis malitiam et temperaturae aeris nos ambientis inaequalitatem cordis dolores, horrores et hujusmodi alia per autumnum dominentur. Copiofius au- tem de morbis omnibus et fymptornatis quae accidere autumno folent, differetur in ea explicatione quae in fe- Ed. Chart. ΥΪΙΤ. [566.] τους άφορισμονς αντω τω 'Ιπποκράτει, οπον1 και τοντο δεδεικται, 'ότι τδ φθινόπωρον άπάσαις ηλικ/αις κακόν και φνσεσι και χώραις. ηιτον μεν δη iv αντα7ς των άλλων τάς νγράς και θερμάς κατά τον εκε7νον2 καιρόν βλάπτε- σ&αι* διόπερ, φησί, και άκριτοι και ακατάστατοι αΐ νόσοι γίνονται. επειδή γάρ ον γίνονται κατά καιρόν, αλλά εν τα7ς εξαιφνιδίοις μεταβολα7ς, διά τοντο ον δννανται λνε- σθαι κατά τον προσήκοντα καιρόν, ούτε ενσταθεως τε και ώραιώς, ως αυτός λεγειν ε’ίωθεν * εις3 μεν γάρ καϋεσιωτας καλε7σϋαι καιρούς, τάς ώρας τάς εν τάξει την οίκείαν κράσιν άπειληφνίας , ον τω δε και τά ετη καλει αυτός καθ- εστώτα εν τω περί νδάτων αέρων* καί τόπων τά κατά λόγον γινόμενα, καί εάν εν τω μετοπώρω τά νδατα γενη- ται καί ό χειμών μέτριος, μήτε λίαγ ενδιος μήτε υπέρ- βάλλων τον καιρόν τό ψνχειν, εν δε τω ηρι γενηται νδατα ώρα7α καί εν τω θερει * καί τονιί τό έτος νγιεινότατον 1. 1. ΝΓ. aph. Xyili. 2. Corr. τον ixilvov pro των Ικείνων, 3. 1« III. aph. VIII. 4. de aere» aquis etc. eundum de vulgaribus morbis edetur; ipfe vero nonnulla etiam in aphorifmis memoravit, quo in loco hoc quoque oftenfum eft, autumnum eiTe omnibus aetatibus, naturis regionibusque malum; inter ipfas tamen minus quam alias eo tempore humidas et calidas laedi; quamobrem morbi, inquit, judicatione vacantes inconftantesque fiunt; nam quia opportuno tempore non fiunt, fed in repentinis mu- tationibus, ideo fit ut neque in tempore accommodato folvi explicarique pollint; fed neque fiatis temporibus, neque tempeftive , ut ipfe loqui folitus eft. Stata autem tempora ab ipfo vocari fcimus ea quae propriam tempe- raturam ordine fortiuntur atque ita etiam ipfe annos fla- tos ac certos vocat in libro de aere, aquis et locis eos qui convenientes rationi procedant; ac fi autumno fiant pluviae hiemsque moderata nec valde ferena nec frigore excedens et vere atque aefiate imbres tempefiivi fiant, fic, inquam, hunc annum fore faluberrimum verifimile ait B b 2 ogg ΓΑΑΙΙΝΟr ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΡΑΤΟ ΤΣ Ed. Chart. VIII. [566.] εαεσ&αι, είχος είναι q ησιν όταν δε μη ai ωραι φνλάττωσε την τον καθεστώτος ενιαυτού αγωγήν, τότε άκαθε'στατοι νφ Vπποκράιους ονομάζονται, καί τάς νόσους εν τοντω τω χαίρω γινομενας ομοίως άχαταστάιονς προσαγορεύει καί άνωθεν δυσχριτους. νυν δε ακρίτους κατά την αιτην έν- νοιαν προσαγορεύει, τονιεστι μη καλώς κρινομενας, άλλα κα- χοχρίτους, όπερ εσιίν η μετά μοχθηρών ουμπιθαμάτων η και νποστρορ,ούντας. τοιαΰτης di της άχρισίας και ύποσιροφης αίτιόν εστιν ότι προεκρήγνυται η προεκκρίνονται η και εγκα- ταλείπονται. καί το μεν προεκρηγνυσθαι1 καί προεκκρίνεσθαι ποιεί την ακρισίαν, το di εγκαταλείπεσθαι τας υηοσιροηάς. αυτός γάρ iv ιοις επιδημιών βιβλίοις τοττό q?joiv είπών, τα Ιγκαταλειπόμενα 2 μετά κρίαιν υήόστροφάς·* οι γάρ μο- χθηροί χυμοί εν τω οωματι εγκαταλιμπανόμενοι τάς νόσους Ιττιφερουσι καί τω χρόνω σηηόμενοι τους πυρετούς άνά- ητειν είώθασιν. άλλα και εν τω προγνωστικοί φησιν, όκό- 1. Corr, προεκζήγννσ&ια pro π^οεγκ^ίνεοθ-οα, 2. 1. II. aph. XII. efle; quum vero tempora ilati .anni progreflionem non fervarent, tunc Hippocrates inconftantia vocat et morbos in ipfis exortos pari modo inconftanies nominat, ac fupra eosdem difficiles judicatu, nunc vacantes judicatione in eandem fere fententiam appellat*, ut eos non recte, fed male judicari intelligamus, quod nihil aliud eft quam ut vel cum malis fymptomatis judicentur vel poftea repe- tant; hujus porro malae judicationes aut recidivae caufa eft, quia prius prorumpunt aut prius excernuntur aut in- tus relinquuntur, et quia praerumpunt et prius excernun- tur, ideo non judicantur, et quia intus relinquuntur, ideo repetunt; id autem ipfe in libris de morbis vulgari- bus docuit, quum ait: quae pofi judicationem relinquun- tur , recidivas faciunt: pravi enim humores in corpore relicti morbos pariunt et temporis progreffu computre- scentes folent febres excitare. Quin etiam in praefagii* Ed. Chart. VIII. [566.] , , « » αοισιν οι πυρετοί* παύονται, μηιε σημείων γινομένων Χυτηρίων μήτε εν ήμερησι κρισίμησιν , υποστροφήν προσδε- χεαϋαι τοντεοισι χρή. και γάρ τα άλόγως ραστωνήσαντα φίλνπόστροφα, κάν εν τα7ς κρισίμοις ήμεραις τούτο γένη- ται. ai γάρ κρίσεις ανται γίνονται μεν εν πάσαις ήμεραις, κΑλ' ονιι Ίααι τον άρι9μδν, ονιι ομοίως πιστού διαφι- ρονσι δi τώ τάς μΐν άγαϋάς αυτών γίνισΟαι, τας δΐ χα- χάς · χαί τάς μΐν μιιά πλιιόνων τι χα'ι χαλιπωτΐρων^ συμ- πτωμάτων χα'ι συν άγώνι μιίζονι. τάς δΐ ιΰ&ύς5 ιξ αρ- χής ιίαβάλΐίιν χαί ασφαλώς.* τό δι προιχρήγνυσ9αι οπιρ μή χαιά χαιρδν χαί προφϋάσατ τας χρισιις αημαινιι, μοχ- βηράν ΐστιν · όμού γάρ τούς Ινπούσιν ΐχχρίνιται τ« χρηστά, τούτο μΐν ονν γίνιτατ τής φΰσιως ΐρι&ισϋιίσης, ήτοι* πρός τίνος τών ιξωϋιν, οΐον άπό τού ιατρού ή τού χάμνον- τος ή τών ϋιραπόντων ονχ όρϋώς τι πραττόντων,~ ή χα'ι τών ιν αύιώ τώ σώματι πιριιχομϊνων, ώς από των νοση- 1. Corr. ol πυριτοί pro ίτιηριτΛν. 2· 1· III. progn. XXVII. 3. Corr. « ιύΛί,ς pro τα ιύ&Λς. 4. in mavg. vel ά^ο-χως. 5. Corr*, ή τον pro είτι. ita fcriptum comperimus: fehres quae neque falutaribus notis apparentibus, neque in criticis finitae fiunt diebus, fere repetunt: nam quae fine ratione levata funt ea fo- lent repetere·, licet hoc in die critico eveniat. Judicatio- nes vero ipfae in omnibus quidem diebus fiunt, fed ne- que pari numero dierum, neque ita fidae ac certae ·, dif- ferunt autem, quod quaedam bonae, quaedam malae funt et quaedam cum multis gravibusque conjunctae fympto- malibus et majore angore; quaedam fiatim in ipfo initio et tuto. Ceterum quod ait, praerumpere , quod non op- portune quid fieri et judicationis tempus praevenire figni- ficat, malum eft; fiquidem cum noxiis humoribus boni etiam excernuntur, boc autem ufu venit, quia natura irritata fit vel ab externa caufa quadam, ut a medico aut aegrotante aut a miniftris non recte aliquid molientibus; vel ab iis quae in ipfo corpore continentur, cujusmodi lunt morbi aut caufae aut exacerbationes; exacerbatio Ed. Chart. VIII. [566.] μαιών η αίτιων ή παροξυσμών, χαί1 γάρ παροξυσμός την φύστν ίριϋίζιί χαί οΐον προπηλαχίζαι ονχ ΐπιτρίπων ήσυ- /άζτιν ουδέ μόνην, αλλά ΐπηγη'ρων χαί ώς προσδιαμαχην προχαλονμινος. ίπιί τοίνυν η φύσις 0νχ ά(ί τοίς προσήχουσι χατροίς ίξορμώσα χρίνη τα? νόσους, αλλά ίρτ&ιζομίνη πολ- λάχτς ίίλλοτι προς άλλων* αίτιων, ινλόγως προτχρήγννσϋαι συμβαίνη χαί μ,} τιλιίαν γίν,σϋαι χρίσιν χαί όχου τούτο ίγινη&η, τάς ύποστροφάς προσδίχισΟαι χρή. ai γάρ ώραι ας iivui νοσοποιονσας φησί, φιλυπόστροφοί ιίσι χαί άνά- λογον * ανταίς γινόμινατ νόσοι, προσίχην μίν ουν τον νουν ταΐς ωραις . χαί τα~,ς χαι' αΰτάς μιταβολαίς άχριβώς δη, «wff χαί ταχέως τά νοσήματα διαγινώσχιιν χαί καλώς Οιραπτύτιν δυνήση. Φ'· ΙΙρολογιστέον ουν όκοίως αν Ζχοντα τά σώματα ai ωρac ηαραλαμβάνωσο. 1. 1. III. de erit. dieb. VIII. ο. Corr. άλλων pro άλλον. enim naturam irritat et tanquam laceffit nec requiem ei nec moram concedit, fed excitat et veluti ad pugnam provocat. Quoniam igitur natura non femper accommo- datis aptisque temporibus impulfa morbos judicat, fed faepe aliter ab aliis atque aliis caulis ftimulatur, ideo merito fit ut praerumpant humores nec perfecta fiat ju- dicatio; atque ubi hoc factum fit, ibi cxfpectare recidivas oportet; tempora enim a quibus fieri morbos ait recidi- vas afferre plerumque folent et morbi quoque in iis ex- orti temporibus proportione refpondent. Itaque adhibere animum temporibus anni et iis mutationibus quae in ipfis fiunt accurate debes, ut morbos cito dignofeere et eosdem curare recte poliis. XII. Itaque infuper confiderandum efi, ut corpora fe habeant, quum ab anni temporibus fufeipiuntur. Ed. Chart. VIII. [ 566. ] , , , Τούτο1 το παράγγελμα πανυ ωφέλιμον και προς το φυλακτικόν και ίτρος το ΰεραπευτιίόν της ιατρικής μέρος εστί · συντελεί γάρ προς τήν φυλακήν τής υγείας, ότι το7ς μεν ευκράτοις σώμασιν 6 εύκρατος αήρ άριστος, οσα δέ υπό τίνος εξεχουσης ποιότητας δυναστεύεται, τουτοις άρι- στος ό εναντιώτατος τή κρατουστ} * ως ψυχρός μεν γαρ τ£ ΰερμή, θερμός δε τή ψυχρά καί τή νγροτερα ξηρός · τή δε αυχμηρότερα του προσήκοντος εις τοσοΰτον υγρότερος εις οσον εκείνη2 του συμμέτρου ξηρότερα είη. καί τότε δε7 τήν δίαιταν τή κράσει τής ώρας εναντίαν προστάσσειν^ ουκ άγνοουντας ότι ή όμοια μάλλον βλάπτει, αλλά και τή ωρφ συνεργεί, προς δε το ΰεραπευειν συντελεί, ότι τα εναντία των εναντίων εστίν ιάματα, εί μεν ουν τίνος σώμα ευ χυμόν παραλάβοι ή ώρα του ήρος, φυλάττει τοότο υγιει- νότατον, ου δεν εκ τής ιδίας3 φΰσεως νεωτεριζουσα, ού μην ό ϋερος ή φϋινόπωρον ή χειμών. ταυτα γάρ εί και κα&α- 1. Orib. fk. coli. II. 2. Corr. ίκείνη pro ΙκΛνοι. 3. Oiib. IX. coli. II. Hoc praeceptum eft ad eam medicinae partem quae fanitatem tuetur et ad eam quae morbos curat accommo- datiflimum; ad confervandam enim fanitatem facit, quia temperatis corporibus aer temperatus eft optimus; in qui- bus vero aliqua exfuperans qualitas dominatur, iis utilif- | iimus eft aer qui exfuperanti qualitati iit contrarius vel maxime, ut frigidus calidae, calidus frigidae; humidiori ficcus, iicciori vero quam par eft tanto bumidior, quanto illa fit quam moderata portio ficcior; quo fane tempore j victus ratio eft temperaturae temporis contraria inftituenda; in quo non ignorandum eft ea quae fimilia fint magis nocere et temporis actionem adjuvare. Ad curationem vero morborum adjumento eft, quia contraria funt con- trariorum remedia. Itaque ii tempus vernum corpus ali- cujus excipiat bonis praeditum humoribus, id etiam in optima fanitate confervabit; nihil ex fua natura novi af- ferens, id tamen neque aeftas, neque autumnus, neque biems faciet; haec enim tempora licet corpus purum et Ed. Chart. VIII, [566.] ρον σώμα καί πάντως άμεμπτον παραλάβοι, το μέν &έρος την ώχράν η ξαν&ην χολήν ειω&ε πλείονα του δέοντος γεν- το δέ φ&ινόπώρον ιην μέλαιναν, 6 χαμών δέ το φλέ- γμα, ^ ο&εν γίνεται ότι προς μέν το ϋε’ρος ai ιρυχραι και νγραι κράσης άριστά διάκειντια% προς χημώνα δέ ai ϋερ- μγ καί ξηραί,άνάπαλιν δέ ai μέν ϋερμα'ι και ξηραί προς το ίλερός κακώς, ai δέ νγραι και ψυχραϊ προς χημώνα. τριις^ δε εισι του σώματος κατασκευαι εν άπασι το7β ον- αιν η άρίστη 7/ φαύλη καί η νοσοΐσα. άλλ’ η μέν άρίστη μια, των δέ άλλων άμφο7ντ ai διαφοραί* ούκ εδαρίθμη- τοι,' επεί εισι μοχ&ηραί κατασκευαι σωμάτων, ενιαι μέν εν ολω τώ ζώω δυσκρασίαν εχουσαι, τινές δέ έν τη των μορίων άνω μ άλω κατασκευή, προλογε7σ&αι ουν χρή πώς διακείμενα είναι τά σώματα, όταν ai ωραι παραλαμβάνου- σιν αδτα , τουτεστι πότερον μοχ&ηρώς η κακώς διάκεινταο 7] και τελείαν έχει την υγείαν οι μηπω νοσουσινf άλλα ίγγυς έστι του εις νόσον πεσεΐν, ονσών ψάρ τών ωρών 1. Corr, αμφοίν pro ιψγί, ο, 1. iy. in VI, epid. XXVI. omni ex parte vacans culpa exceperint, tamen aeftas pal- lidam aut flavam bilem copioflorem, quam par fit autum- nus atram bilem, hiems pituitam gignere confuevit; unde efficitur ut frigidae et humidae naturae fint optime ad aeflatem comparatae ; calidae et ficcae ad hiemem , contra vero calidae et liccae male ad aeflatem ; liumidae vero et frigidae male ad hiemem affectae fint. Tres autem funt omnes corporis conftituliones in rerum natura, optima, prava et aegrotans; fed optima una eft, aliarum duarum funt differentiae innumerabiles, propterea quod malae quaedam corporis conflitutiones Junt quae in toto ani- mante habent intemperiem; quaedam vero in conflructione partium inaequali; quocirca fpectandum eft, quomodo corpora affecta fint, quando anni tempora ipfa excipiunt, hoc eft utrum bene an male affecta fint, et utrum perfecta fanitate perfruantur, an vero nondum aegrotent, fed in eo fint, ut prope in morbuha cadant; quum enim fqualida Ed, Chart. YIII. [566. 567.] ^ f f αυχμηρών τδ και ξηρών ai μέν ΰγραι φύσεις ον μονον ον- δέν βλαβησονται προς της τοιαύτης καταστάσεως ζ, αλλά καί μέγα ώφεληϋησονται. τάς μίν υπό τον 'Ιπποκράτους γδ- γραμμένας καταστάσιις άπάσας άκοΰειν χρτ] εν τοΐς ευκρά- τοις της οικουμένης γενομένας, πλην της μεν Θράκης όσα της ’&αλάσσης άπεχώρηκεν, άπερ είναι υγρά και ψυχρά περαιτέρω του μέτριου εν τω περί τόπων, άε'ρο)ν και ύδάτων υπόμνημα τι δέδεικται. και τά κατ Αίγυπτον και Λιβύην <&ερμά και ξηρά, εξηρημενων του λόγου τών επί τη &αλάττη κειμένων, καί γάρ κατά την Θράκην τδ και Πόντον τά τα- πεινά τά προς τη ΰαλάττη θερμότερα ταίς κράσεσιν εστι. κατά δε την Αίγυπτον και Αιβυην ΰερμας ουσας, ότι του Όέρους άναψύχονται τοΐς άρκτικοΐς άνέμοις, διά τούτο ητ- τον είναι Φερμά επειρά&ημεν τών άποκεχωρηκότων εις με- σόγαιον. εί δε τις και την άκριβώς ευκρατόν2, τε και μέσην ειδέναι ϋέλει την ζώνην της οικουμένης, ουτος προς την διά Κνίδου και Κώ τον νουν προσεχέτω καί οσα χωρία μή 1, 1. III. apii. XIV. 2* Corr» tvxqaxov pro ϊφραττον. ficcaque tempora funt, tunc tantum abeft, ut [567^ na” turae liumidae quidquam a tali coniiitutione laedantur, ut etiam magnopere adjuventur·, conltitutiones autem om- nes quas Hippocrates literarum monumentis contignavit intellrgere debemus intemeratis orbis terrae partibus ex- tititie, exceptis iis Thraciae locis quae a mari funt re- mota, quae et liumidiora et frigidiora quam oporteat, in commentariis in librum de aere, aquis et locis docuimus; et item Aegypti et Libyae regionibus calidis et ficcis, demptis iis tractibus qui ad mare fiti funt; humiliores enim Thraciae ac Ponti regiones quae maritimae funt, calidiore etiam funt temperatura; in Aegypto vero et Libya quae calidae funt, ideo loca eife minus calida, quam quae a mari ad continentem receiferunt experti fumus, quia per aeftatem ventis ab urfa perflata refrige- rantur. Qui vero accurate temperatum et mediam mundi zonam cognofcere velit, is ad partem eam quae ad Cni- dum et Cp pertinet, mentem adhibeat eique adjungat Ed. Chart. VIII. [ 567.] πολύ άπο τούτου τον μορίου της γης άποχεχωρηχεν. είκος d * iarl xal τάς ώρας· εν τη αυτή τή ζώνη εσεσ&αι ευσταθείς τε naI μή νοσεράς. τουναντίον δε περί των μή τοιούτων κριτεον. ώστε βλιπειν δει, πως διάχειται τά σώματα, όταν αυτά αΐ ώραν παραλαμβάνη. Νότοι, βαρύχοοι, άχλυώδιες, χαρνβαριχοί, νω&ρο' δνα)ν- τιχοί· δταν ουτοις δνναστενη τοιουτότροπα ίν τήσι νού- σοισι πάσχονσι ελχη μαδαρά, μάλιστα στόμα, αίδοΊον xal τά άλλα. τ]ν δε βόρειον, βήχες, φάρνγγες, χοιλίαι σχλη- ρόιεραι, δυσουρίαν $ριχωδεις, όδυναι πλευρεων, στη&εων. όταν ονν δνναστεύη τοιαντα, προσδεχεσ&αν μάλλον τά νοσήματα. Ή των άνεμων ή χάϊ πνευμάτων ή φυσων, εξεστι γάρ σον ως άν ε&ελοις ονομάζειν, διδασκαλία τε και διά- i. 1. III. aph. Υ. loca, quae ab iis infulis non longe receflerunt. Eli etiam verifimile anni tempora in ea zona ftata eiTe et non morbofa; contraria vero funt de iis quae non funt hujus- modi judicanda; proinde fpectandum efl, quomodo affecta corpora iint, quando ab anni temporibus excipiuntur. XIII. Aufiri auditum gravant, oculis caliginem inducunt, capi- tis gravitatem concitant, membrorum torporem faciunt, difjolvunt; quum hic ventus dominatur, talia in morbis patiuntur ulcera glabra ac madentia; praefertim vero os, pudenda , aliaeque partes. Si vero aquilo, tuffes, faucium afperitates, alvos duriores, urinae difficultates, horrores, laterum pectorisque dolores, hoc autem domi- nante tales morbos magis exfpectare oportet. Ventorum aut fpirituum aut flatuum, licet enim ut velis eos appellare, difciplina atque dignotio magnum Ed. Chart. VIII. [,<67. J γνωσις μεγάλην φερειν τω ιατρω προς άπαν ωφέλειαν φαί- νεται, και γάρ προς την πρόγνωσιν μάλιστα συντελεί και προς την θεραπευτικήν εστι χρήσιμος και πάνν, διό ούκ άκαιρον ϊσως είναι δοκεΐ η προύθεμην ενταύθα1 περί αυ- τών διά μακροτερων και άκριβεστερον λεγειν. τοιαντης ήδη πραγματείας καί εν τω περί αέρων ύδάτων καί τόπων μεταχειριζομενοις. καί ετι εν τοίς εις τά των επιδημιών βιβλία νπομνημασιν εξ ανάγκης πολλαχοϋ λεχθησομενοις, τοσαντην γαρ καί τοιαύτην ωφέλειαν τούτο παρεχει, ως μή πρεπει μήτε ημάς οκνείν δίς η τρις περί αυτού γράφειν μήτε τους φιλομαθείς καί τους ιατρικής αντιποιούμενους αναλεξασθαι· πρώτον μεν ούν περί τής ουσίας των άνεμων εστί παρά το7ς φιλοσόφοις άμφισβήτησις, οίεται γάρ 'Ανα- ξίμανδρος τον άνεμον είναι ρυσιν άερος των λεπτοτάτων εν αύτω καί νγροτάτων υπό τον ήλιου καιομενων καί τηκόμε- νων, Λναξιμενης δε εξ νδατος καί άερος γίνεσθαι τους άνεμους βούλεται καί τή ρύμνι τινί άγνώστιρ φερεσθαι βιαίως i. Corr, Ινταυθα pro αν ταυτα. % % . ad res omnes praeftare medico ufum videtur; fiquidem et ad praefagia facienda conducit et ad curationem adhiben- dam utilis efl vel maxime; quocirca non fuerit fortafle abfurdum, ii hoc loco mihi propofuero de ventis agere copioiius et accuratius, licet hoc ipfum in libro de aere aquis et locis jam fit pertractatum; atque in commenta- riis in librum de vulgaribus morbis multis in locis iit nobis de hac re differendum; tantam enim talemque res ipfa utilitatem praebet, ut neque nobis grave videri de- beat, bis terve de eadem fcribere, neque pigere iludioios medicinaeque cupidos homines iterum legere. In primis autem eit de eflentia ventorum inter pliilofophos contro- $brfia. Anaximander enim putat ventum efie fluxum aeris, cujus fubtiliflimae humidillimaeque partes a fole motae confumptaeque fint. Anaximenis opinio eft, ventos ex aere et aqua gigni et impetu quodam ignoto violenter Ed.Chart.TIII.l567.] %αί τάχιοτα ως τά πτηνά πδταοθαι. οΐ Στοηκοι δέ των ονομάτων μόνον διαλέγουσιν, από γάρ ζόφου καί της \ δυοδ(ύςι τον ζέφυρον, από της ανατολής και τον ήλιου άπηλιώιην, τον δέ από των άρκτων δίναι βορέην, τον δ i από των νοτίων λίβαν λέγουσιν, άλλοις δέ άρέσκδιν άλλα, πιρπτόν άν μοι νυν δίπιτν δοκδΐ, έ'χοντι αληθώς περί της φΰσδως των ανέμων διαλέγισθαι. ίστέον ουν οιι δύο δϊδη της άναθνμιάσδώς Ιατιν, η μέν υγρά ηπδρ άτμίς καλδίιαι, η δ e ξηρά οΐον καπνός, και ότι ουκ έ'στιν υγρόν άνιν τον ξηρού, ουτδ το ξηρόν άνδυ τον υγροΰ. λέγδται δέ πάντα ταΰια κατά την υπδρβάλλουσαν έν αύτοΐιςΖ ύλην. η μέν ουν υγρόν πλέον έχονσα πλήθος άναθυμίασις άρχη των νδτών έοτιν, η δέ ξηρά των πνδνμάτων άρχη τδ και φΰ- Οίς πάντων, ώστδ δίναι το *πνδΰμα ξηράν άναθνμΙασιν. έν- θάδδ ον χρη θανμάζδιν, δι τινδς οίονται την αυτήν δίναι καί των ανέμων φΰοιν καί του νομένον νδατος διά την μδγίστην ομοιότητα. ουκ δα τι δέ αυτή καθάπιρ τινές νο~ J. in marg. yel φίσκας. 2. Corr. iv αντοϊς pro αυτής. ferri et celerrime fient volatilia volare. Stoici de folis nominibus difpufcant: eum enim qui a tenebris et occatu flat, favonium; qui ab ortu folis, fubfolanum ; qui a feptentrione, aquilonem; qui a meridie africum vocant. JV7unc verb narrare, ut aliis quod ad hane rem pertinet alia placeant, mihi fupervacaneum videtur, quum poflim de ventorum natura vere diflerere. Itaque fcire convenit, halituum efie duo genera, quorum unus humidus efi, aridus alter, atque ille quidem vapor appellatur; qui vero eil aridus, is veluli fumus efi, atque ut humor fine ficci- tate, ita nec ficcitas fine humore confiabit, haec tamen omnia ex materia in ipfis redundante dicuntur, quocirca halitus qui plus habet humoris, is pluviarum efi princi- pium, aridus vero efi flatuum origo et natura omnium; ex quo fit ut flatus fit aridus vapor; hoc autem loco mi- nime mirari debemus, fi. quidam exifiimarunt, eamdem efle naturam ventorum et imbrium, ducti nimirum ma- xima quae intercedit fimilitudine, eadem tamen non efi, Ed. C har YIII. [ 567;]% ^ r ^ μίξουσι. τον γάρ αυτόν αέρα κινουμενον μεν άνεμον είναι, συνιστάμενον di πάλιν ύδωρ. άτοπον γάρ εί 6 περιέχτπν ημάς άηρ ούτως γίνεται κινούμενος πνεύμα καί όθεν άν τύχη κινηθείς άνεμος έσται* διά γάρ τό συνεχές μεν, μάλ- λον δε και ηττον και πλείω και ελάττω γενέσθαι την ανα- θυμίαση1, αεί νέφη ιε και πνεύματα γίνεται κατά την έκα- στον του έτους όίραν. οτι δε ενίοτε μεν άτμιτώδης γίνεται πολλαπλάσια, ότε δε ξηρά καί καπνώδης, τά έτη ότε μεν έπομβρα καί υγρά γίνεται, ότε δε άνεμοτάη καί ανχμώδη· μετά δε τον ύειόν η γη ξαραινομένη υπό τε του εν αντί} θερ- μόν καί υπό τού άνωθεν άναθνμιάται· καί τούτο ην άνε- μον σώμα καί 'όταν η τοιαντη διάκρισις y καί οι άνεμοι κατέχωσι. παύομενον δε διά τό άποκρίνεσ&αι τό θερμόν αεί καί αναφέρεσθαι εις τον άνω τύπον, συνίσζαται η άτμίς ψυχόμενη καί γίνεται ύδωρ, πνεύματα δε από τε της άρ- κτον καί μεσημβρίας πλείστα γίνεται, πλεβστοι γάρ βορέαι καί νότοι γίνονται των ανέμων. τούτου δε αίτιον οτι· 6 ήλιος τσντονς.Ι τούς τόπους ούκ επέρχεται, επί δνσμάς δέ 1. Corr. τούτους uncis incluiit. ut quidam arbitrantur; eundem enim aerem ii moveatur eiTe ventum, ii concrefcat eiTe aquam affirmant; etenim abfurdum fuerit, fi aer is qui nos ambit, dum motus cie- tur, flatus fiat et unde is motu pulfus ventus fit. Nam quia continenter, fed plus vel minus et major vel minor fieri halitus folet, femper nubes ac flatus in lingulis anni temporibus fiunt; quia vero interdum multis partibus ma- gis vaporofus, interdum vero aridus ac fumeus, ideo fit ut anni modo pluvii et humidi, modo ventofi et fqualidi fint: terra enim poft pluviam et Tuo et a fuperno calore reiiccata halitum, qui ventorum materia eft, profundit; quumque hujusmodi fecretio exiftit, tunc venti vigent; quibus ponentibus, quia calor femper fecernitur et in fub- lime fertur, vapor refrigeratus confiftit et aqua efficitur, ceterum venti plurimi a feptentrione et meridie fpirant; fiquidem aquilones et auftri flare plurimum folent, caufa eft quia foi ea loca non adit, quum ad occafum ortum- Ed. Chart. ΤΙΙΓ. [567.] χαί ανατολής αεί φέρεται, επειδή di δ άνεμός έστι χύμα ρεον άέρος άμα τή της κινήσεως άορίστω πλεονεξία, καί γί- νεται, όταν ή ξέσις των χυμών ευρίσκει καί ή της ξέσεως ρύμη την του φνσονντος πνεύματος δύναμιν εκ&λίβει. τα νέφη συνίσταται εν τοΊς πλαγίοις και γίνεται του ηλ/ον προσιόντος μεν η άνα&νμίασις του υγρόν, άπιοντος δε προς τον εναντίον τόπον νδατα καί χειμώνες, όπου δέ πλείστον ύδωρ η γη δέχεται, ενταυ&α πλείστην άναγκαίον γίνεσ&αι την ανα&νμιασιν. η δε ανα&νμίασις αντη άνεμός έστιν * ενλογως ονν απο της άρκτον και μεσημβρίας γίγνοιντο τά πλειστα των πνευμάτων. καί οι μεν από της άρκτον βο~ ρεαι, υι δε απο μεσημβρίας νοτοι καλούνται, τοντο δε ον μονον καλόν επιστασ&αι, αλλά καί ωφέλιμον. καί γάρ εκ της οικησεως εκκλειομενοι άνεμοι ον μόνον τον τόπον υγιεινόν τοΐς σώμασι παρέχονσιν, άλλα καί εί τινα νοσήματα εκ των άλλων προφάσεων γίγνοιντο, άπερ εν τοίς άλλοις τόποις δυσκό- λω£ ϋεραπενοιντο. εν τοντοις, οτι τά πνεύματα έκκεκλεισμένα εστί, ράον δέξεται την θεραπείαν, τά δε πάϋη όνσκόλως que femper feratur. Quum igitur ventus fit aeris fluens unda cum incerta motus redundantia ac nafcatur, quum fervor humorem invenit et impetus fervoris vim fpiritus flantis exprimit, certe nubes ad latera curfus folis confi- flunt et quum fol accedit, humor exhalat; quum recedit, adverfam in partem, imbres hiemesque excitantur, atque ubi terra plurimas aquas recipit, ibi maximam vim hali- tuum gigni necefle efl; ipfe autem halitus efl ventus, ideo merito iit ut a feptentrione ac meridie plurimi venti oriantur qui a feptentrione flant; aquilones qui a meri- die auftri nominantur; haec autem non modo pulchrum atque honoratum, fed etiam utile efl; fcire. Venti enim fi fint ah ipfis habitationibus exclufi, non folum efficient corporibus integra fanitate utentibus falubrem locum, fed etiam fi qui morbi ex aliis caulis forte excitarentur qui aliis in locis difficulter curarentur, in his propterea quod exclufi venti fint, expeditius curari poflint; morbi autem Ed. Chart. VIII. [ 567. 568. ] ΰδραπεντά, tv ταίς χώραις υπό των τοιοντων ανέμων κατ- εχομέναις έστι τάό'δ· κόρνζαι, άρϋρίτης, βηξ, πλενριτις9 φϋίσις, αίματος ρόσις και οσα μη άφαιρέσει, αλλά zrj προσϋέσει μάλλον θεραπεύονται, άλλας di dia&iaeig κα- τηρίβμησεν *Ιπποκράτης, περί ων έξης ιίρησεται, νυν di ονκ άδηλόν έστιν ότι 6 ήλιος παύει και έξορμά τα πνδύ- ματα. ασθενείς μεν γάρ και όλίγας ούσας ιάς άναθνμιά- Οδις μαραίνει τω πλείονι θερμω τό iv τη αναθυμιάσει έλατ- τον ον και dιaκρlvδι. ετι di την γην φθάνει ‘ξηραίνων πριν γίνεσθαι έκκρισίας άθρόαν, ώσπερ δίς πολλούς πυρ κατα- καίει το ολίγον, πριν καπνόν ποιησαι*, dio πδρΐ *£Ιρίωνος άνατολ?']ν μάλιστα γίνονται νηνδμίαι μέχρι των έτησίων και πρodρόμωv. οπερ dia dio αιτίας συμβαίνει* η γάρ όιά ψύ- χος άποσβδνννμένης της άναθνμιάσεως η καταμαραινομένης από τον πνίγους, δίσί di τέτιαρδς άνεμοι ως των άλλων κορυφαίοι, εύρος2 μεν, ος από της ανατολής πνεϊ, νότος di από της μεσημβρίας, ζέφυρος από δυσμών, βορράς di 1* Corr, in margine add. κατακαίει τό ολίγον, Ttcilv κατινον τιοιηοαι, 2· Orib. VII* coli, III. qui difficulter curantur in regionibus quae ventis jfubjectae funt, lii fuerint, gravedo, morbus articulorum, tufiis, pleuritis, tabes, fluxus fanguinis et qui non detractione, fed potius adjectione curantur, Hippocrates vero alias affectiones numeravit, de quibus deinceps differetur. Nunc vero illud obfcurum non eft, flatus a fol^comprimi et excitari; halitus enim imbecillos et exiguos tabefacit et fuo calore, qui eft amplior, calorem halitus, qui minor eft, difcernit ac diflipat; praeterea vero terram prius exiiccat quam affatim [568] fiat fecretio, iicut magnus ignis exi- guam materiam deurit prius quam fumum excitet; quam ob rem circa exortum Orionis maxime venti proruunt uf- que ad eteiias et prodromos, quod duabus de caufis ufu venit; vel quia halitus vi frigoris exftinctus fit aut quia ab aeftu elanguefcat. Ceterum quatuor venti funt aliorum principes , eurus qui ab ortu folis, aufter qui a meridie, favonius qui ab occafu folis, aquilo qui a feptentrione I Ed. Chart. ΤΙΠ. [568.] άηο των άρκτων, και ούτοι τόποι είσίν άλληλοις άνηκεί- μίνοι και πλάτος εχοντες μεγα. και μην άλλα οκτώ δια- φοραί πνευμάτων εΰρίοκονται. μεταξύ γάρ του νότου και τη ανατολής της χειμερινής πνεΐ ό καλούμενος εύρώνοτος. εν δε τώ μετα'ξύ τούτου τε και πόλου και της χειμερινής δύσεως ό λιβώνοτος. οΐπερ υγροί και Θερμοί πάντες είσί. και διά ταύτα πληρωτικοί της κεφαλής ' ειι δε αλλαι διαφοραι δυο ειοίν* οι μεν γάρ αυτών καΘο— λικοί είσιν, οι δε τοπικοί· και ούτοι εγχο'ριοι καλούνται, ώσπερ εν τη Άπολία ό άτάβουλος καλούμενος, καϋολικοί1 δε οι πανταχού τό αυτό όνομα εχοντες. καί οι μεν τοπι- κοί όμοιοι είσι το7ς τόποις άφ ών περεουσιν, ώς οί από των υγιεινών χωρίων υγιεινοί, οί δε από των νοσερών νο- αεροί. καί οί μεν από της γης ‘ξηρότεροι, οί δε από των νδατων υγροτεροι. ώς καί από της Θαλάττης υγιεινοί μά- λιστα καί χειμώνας καί εαροςβέρους δε -Θερμότεροι του δέοντος· οι δε από ποταμών ύγρότεροι τούτων καί του 1. Corr. καθολικοί pro Θολικη, fpirat. Haec autem loca inter fe oppoGta funt magnam- que habent latitudinem, quamquam octo ventorum diffe- rentiae comperiuntur, ii quidem inter aufirum et ortum folis hibernum flat is qui euronotus nominatur; inter hunc vero et verticem et hibernam occafum libonotus qui quidem omnes et humidi et calidi cenfentur, ideoque caput replent * * * * Sunt etiam aliae duae differentiae ; quidam enim venti univerfales funt alii pro- prii locorum, qui etiam regionibus attributi vocantur, cujusmodi eft is qui in Apulia flat atabulus nomine. Uni- verfales autem funt qui ubique locorum eodem nomine vocantur; qui ad loca pertinent naturam fequuntur loco- rum, a quibus fpirant, ut qui a falubribus falubres, qui a morbofis morboii flnt et qui a terra fpirant flcciores, qui ab aquis, humidiores cenfeantur; et qui a mari, fa- lubres iint, maxime hieme et vere; aeflate vero calidio- res quam par fit; qui a fluminibus mittuntur funt his Ε(ϊ. Chart. ΥΙΓΓ. [5R8.] χειμωνος κακίω, βέρους δε βελτιω. οί di από των λιμνών άμφοτερων άτοπωτεροι' οι di από των ελών1 κάκιστοι' ol di από των πεδίων και γης ευπνόου βελτίους. τό κα- θόλου di πάντες οί τοπικοί των καθολικών νοσερώτεροι, οί di βόρεοι υγιεινότεροι, οί di ζέφυροι, πνεοντες από δυσμων I *79οί τ* προσηνείς, ηττον di υγιεινοί η άπό βορράς, ενροι di άπό της ανατολής προς υγείαν φαύλοι βελτίων μενΖ ονν των άνεμων εστίνό εκ της μεγάλης ΰαλάττης πνει. επεται di τούτω κατά την άγαθότητα ό εκ των,όρων καταγενόμένος, χειρων di ό εκ των οχετών την πόλιν εκκαθαιρόντων καί άπό πάθους εκπνεό μένος καί εκ των λιμνών καί ελωδων τόπων, μέσος di άμφοίν 6 εκ των 3 άλλων τόπων. όηλον4 γάρ οτι οί υψηλοί των τόπων εϊσίν ευπνεστεροι dia τό πανταχό&εν εξενεωχ&αι καί μηδέν εχειν εμποδων το7ς πνεν- μασι, διοπερ υγιεινως τα πολλά διαγουσιν οί κατοικουντες εν αυτοις. oi di ταπεινοί ησσόν 5 εισιν υγιεινοί διά την θερ- 1. Corr. adj. oi δλ άπδ των ίλών* ο. Corr. add. μέν. 3. Corr. add. ό ix των oqtav. ί. Orib. VII. coli. XIJ. 5. Corr. ηττον* tumidiores, fed hiberno tempore deteriores habentur, aefiivo meliores, qui a flagnis utrisque abfurdiores; pef- hmi autem funt, qui e paludibus prodeunt; qui a campis et terra quae recte perfletur meliores exiflimantur, ad fummam omnes qui funt locis attributi, funt univerfali- bus morbofiores; aquilones vero faluberrimi, favonius ab occafu folis fpirans humidus ac lenis, minus tamen falu- bris quam aquilo, noti quoque ab oriente flantes funt ad bonam valetudinem pravi. Itaque melior ventus efl is, qui e magno mari flat; hunc vero in bonitate fequi- tur, qui a montibus defcendit, pejor qui a cloacis urbem et fordes expurgantibus, quique e flagnis et locis paluftri- bus emittitur, inter hos medium locum tenet is qui ab aliis locis eflundilur; planum eft loca fublimia, quia undique adaperta funt nec quidquam efl quod flatus ar- ceat facilius perflari; proinde fit ut qui in illis vitam degunt fere fani vivant; humilia vero minus falubria funt oalunus tom. xvr. C c \ Ed. Chart. ΥΙΙί. [ 568.] μόιητα καί μάλιστα του θέρους και διά το ηττον διαπνείσθαι, ταπεινοιερας ουσης της χώρας, οι δε λιμνώδεις και ελώδεις τόποι νοσεροί ότι καθυγραίνεται πάσα η παρακείμενη χώρα, και αήρ εν ιο7ς τοιούτοις τόποις υγρός εστι και παχύς και πολλάς αναθυμιάσεις ποιεί. και εϊ τις εξ άλλου τόπου τις τον τοιούτον παραγίνεται χαλεπάίς νόσοις άλισκεται. ώσπερ και κατά την δύσιν και ανατολήν τον ’ΓΙρίωνος διά την με- ταβολήν. αι γάρ των τόπων μεταβολαί, όίσπερ καϊ αι των ωρών, δια την άοριστίαν ταραχώδεις είσι. νυν δε ΐνα γνοιμεν πώς κείμενοί είσι καί πόθεν παραγίνονται οί άνε- μοι , ονκ ίσως άλογον εστίν, εν τώ σχήματι, ώς οί γεωμε- τραι ποιουσιν αυτούς, πάντας διαγράφειν. 7ιερι δε αριθμοί) αυτών ου ταυτυ πάπες όμο7ιθγονντες τνγχάνονσιν, άλλοι γάρ αυιονς είναι τεσσαρας τους πρώ)τους, είτα δε άπειρους τους άλλους τιθεασιν, άλλοι δε οκτώ, άλλοι δώδεκα, άλλοι εί- κοσιτεσσαρας. κατ αλήθειαν δε εί τις1 τους εκ τών τόπο)ν καί ποταμών καί τελμάτων καί ελωδών χωρίων καταριθμεί- 1. Corr. ιϊ τις τους pro ή τούς* „ / . _ ' .', ■-· * *v; propter calorem, praefertim vero aefiate; et quia minus perfpirent, quod regio iit humilior. Loca vero in qui- bus ilagna ac paludes funi tnorbofa putantur: caufa eil quia omnis adjaceris regio humida redditur et aer qui iis lqcis continetur humidus craifusque eil et multos halitus excitat; ac ii quis aliunde in ea loca fe recipiat, is gra- vibus morbis corripietur, ut etiam folet in occafu ortu- que Orionis propter mutationem contingere. Etenim mu- tationes locorum non fecus quam temporum turbatio- nem propter ipTarum varietatem afferunt. Nunc autem ut quomodo venti iiti iint et unde proficifcantur intelli- gamus, non erit fortaffTe ab inilituto noitro alienum eos | omnes forma Quadam ut geometrae faciunt defcribere: nam de eorum numero non jam inter omnes convenit; alii enim eife quatuor praecipuos volunt, tum alios in- numeros Itatuunt, aliis octo- efle placet, aliis duodecimi alii item quatuor et viginti commemorant. Revera autem fi quis eos numeret, qui a locis, fluminibus, paludibus ΠΕΡΙ XTMflN rnOMNIIMA Γ. Ed, Chart, VIII. [568.] σΰαι ΰελει, παμπόλλους αν τους ευρησειεν αν. ημε7ς δε εν τω διαγράμματι νατά τον Κυρηναϊκόν 'JE/ρατοσ{ϊε’νην τον κόσμον εις τεσσαρα διαιρησομεν, εις την ανατολήν, δνσιν, μεσημβρίαν ν.αϊ την άρκτον, ναι τοτ'ς πρώτους των ανόμων εν τοΰτοις ΰήσομεν. είτα τους άλλους τους εν τω μεταξύ όντας τεσσαρας. ώς άναμεσον του άπηλιώτου καλούμενου και νότον κατά την χειμερινήν ανατολήν ενρον. άναμεσον δε του νοιου και του ζέφυρου κατά την χειμερινήν δΰσιν τον λίβα. άναμεσον δε τον ζέφυρον και του άπαρκτίον τον καλούμενου καΰρον. άναμεσον δε του άπαρκτιου τε και ilagnisque mittuntur, quam plurimos certe comperiet; nos vero in hac forma orbem terrarum, ut cenfuit Era- tofthenes Cyrenaicus, in quatuor partes, in ortum, jocca- fum, meridiem et feplentrionem dividemus, ac principes ventos in iis collocabimus, tum alios iialuemus qui inter illos quatuor erunt interjecti, quemadmodum inter eum qui fubfolanus vocatur et auitrum ad ortum folis hiber- num ponemus eurum; inter auitrum et favonium ad hi- bernum occafum africum; in favonium et aparctiam eum qui caurus nominatur, inter aparctiam et fubfolaniim aqui- Ed. Chart. VIII. [568. 569.] άηηλιώτον βορραν. έστω τοίνυν Ιν τω 7σω Ιπιηέδω κέντρον ro α, τον di γνοψίνος του ρ σκιά ή προ της μέσης ημέ- ρας η ο, αφ ου β} α:το di του α κέντρου προς τδ της σκιάς σημέιον 6 β άχ&ω κύκλος. άνατί&έντος di του γνώ- μονος, οπού και πρόκρον ην i άιαμένίιν χρη έως αν ni/. Ionem. ,Efto autem in aequa planitie centrum, ubi eft litera a, gnomonis autem qui eft litera r antemeridiana umbra, quae eft p, ubi eft b et a centro ubi eft a, didu- cto circino ad fignum umbrae, ubi eft b circulus duca- tur j tum [569j exfpectanda eft, dum minor fiat et ite- Ed. Chart. YJII. [569.] ελάττων γενηται. καί πάλιν αυξανόμενη την προς την με- σην ημέραν την π σκιάν τη προ της μέσης ημέρας σκιά, ι'σην 1 εργάζεται και άπτεταί της του κύκλου γραμμής της γ, τότε δε από του β σημείου και του κ γεγράφ&ω κατά χια- σμόν γραμμή, άφ ου τό δ. επειτα πάλιν κατά χιασμόν άφ* ον το δ και τό κεντρον άχϋω γραμμή προς τό πέρας εις τας α ζ γραμμάς,2 ανι,η γάρ η γραμμή εν δείξει αί σοι την μεσημβρι- νήν τε και αρκτικήν χωράν· λαμβάνει ω δε έξης ολου του κύκλον το δεκαεκταίον μέρος και τί&εσϋον το κεντρον εν τη μεσημβρινή γραμμή, ηπερ του κύκλον άπτεται κατά τό ε, καί ποιηΧεον σημείον άπ αριστερών καί δεξιών, άφ ου τό η και, το &3, ωσαύτως δε εν τη αρκτική χώρφ κατά την γραμμήν την άρκιικην τό κεντρον ϋετεον άφ ου το ζ καί από της δεξιάς καί ευωννμου σημεία ποιητέον τά ι καί κ, καί από τον η ftS *4 καί <*πό του θ' εις9 ι διά τον κεν- τρον άχί)ω0αν γραμμαι. τό μι» ον» διάστημα άπό του η i. Corr. Χοήν pro οΐσιν. 2· Corr. είς τας αζ γςαμμάς pro V ξνγγοαμμάς· 3· Corr. η xal το # pro γ xul τί β. 4. Corr. του η εις κ pro των γ καί χ· 5, Corr. ξϊς pro καί, rum crefcat et pomeridianam umbram quae eil q, ante- meridianae parem faciat et lineam rotundationis, ubi eil litera c contingat, tum a ligno ubi eil b et ab eo ubi eit c circino decuJTatim defcribatur, ubi erit d, deinde per decuflationem, ubi eit d et centrum, linea ad extre- mum, in qua e et f liLerae erunt perducatur, haec linea meridianam feptentrionalemque regionem indicabit; tunc circino totius rotundationis pars fexta decima fumenda eil et centrum circini ponendum indicabit; tunc circino totius rotundationis, ubi eit litera e et dextra finillraque lignandum; ubi g li literae erunt; fimili quoque modo in plaga feptentrionali centrum circini ponendum eit in linea feptentrionali rotundationis, ubi eil litera f et lignandum dextra ac finiftra, ubi funt literae i et k et a g et ad k ab b ad i per centrum lineae perducendae funt, quare quod fpatium erit a g ad li, id erit venti noti et,meri- Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [ 569.] προς ίο Ό του νότου πνεύματος και τής μεσημβρίας εσται χωρίο?, το δε από του ι και κ των άρκτων. τά δε λοιπά μιρη από δεξιάς τρία, απ' άριστερας di ίσο.ν άρι&μόν, διαιρετεον ίσως τα μεν προς τήν άνατολι]ν προς τό λ1 και μ, και από δυσμων προς τό ν και ο. από του μ προς τό ο, ano δε τον λ προς τό ν κατα χιασμόν άκτεαι γρομμαί. κατά μιν ου ν τούτον τον τρόπον όκτω εσται ίσα των ανόμων τε και πνευμάτων κατά περίοδον διαστήματα. τρείς γουν ανατολικοί άνεμοι εισιν ως εύρος, οτι από τής εω ρεει, δεύτερος δε άπο των ανατολών κατά τον θερινόν και τρο~ πικόν ορον, βορριης, ον Όμηρος αίϋρηγενετην καλεί. τρί- τος δε άπο τής χειμερινής ανατολής πλείων, ότι εν- τω μεταξύ κείται του τε νότου και του ευρου ενρόνοτος καλού- μενος. τρεις δε είσι τούτοις ενάντιοι άπο των δυσμων, εις μεν άργεατης, ον και και ρόν τινες όνομάζουσιν, όσπερ άντιπνεί τω βορρά, ετερος δε ζέφυρος, ός άντιπνεΐ του ειρο), τρίτος δε λιψ, ός αντί του εύρονότου πνείν φαίνεται, ή δε 1* Corr. λ pro δ. dianae partis fpatium; quod vero erit ab i ad k erit feplentrionis; reliquae partes, ut tres a dextris et tres a finiflris aequaliter dividantur, quae funt ad orientem, in quibus literae 1 et m ; ab occidente , in quibus funt ]ite— n et o, ab m ad o et ab 1 ad n perducendae funt lineae decuifatim, atque ita octo ventorum fpatia in circuitio- nem erunt aequalia. Tres igitur orientales venti funt, eurus qui ab aurora ruat, alter ab aeftiva et folililiali meta venit. Aquilo, quem Homerus αίϋρηγενότην, quod, caelum fu dum reddat, vocare confuevit, tertius eft, qui ab oriente liiberno fpirat, qui quum inter eurum et no- tum fit medius, euronotus appellatur, his oppofiti funt alii tres occidui: unus eft argeiles, quem etiam caurum aliqui nominant, qui adverfus aquilonem ; alter eft favo- nius qui adverfus eurum flat; tertius a fricus; qui flare ad- verfus euronotum videtur; meridies unum meridionalem Ed. Chart. VIII. [560.] % v- , μεσημβρία ha μόνον άνεμον εχειν λεγεται τον νοτον, τουνο- μα από τής φύσε ως αυτόν εχοντα, ά/λνώδης γαρ ιστό καί νοτίδας επιφε'ρει. ή δε άρκτος και αυτή ha κατεχει τον άηαρκτίαν. τον το δδ γίνεται οτι ανατολή και δνσις μετά* βάλλονται, ή μεσημβρία δδ και άρκτος μόνιμοι, ανατέλλει γαρ δ ήλιος, ου καίει ωσαντοις, άλλα καλείται ποτέ ισημε- ρινός άναιολή, όταν τον κύκλον επικλη&εντα ισονυκτιον ή ισημερινόν περαίνει, ή και τροπική ϋερινή και χειμερινή· οντω δδ καί δνσις ποτέ μεν ισημερινής ποτέ δε τροπικι/, ποτέ χειμερινή, οί δε τετταρα μόνον τά πνεύματα είναι λεγοντες , τοντο κα&* "Ομηρον φασιν · αυιος γαρ τεσσαρα ονομάζει λεγοur, σνν τε ειρος τε επεισε , ζεφνρός τε νοιος τε δισάεις καί βορεης αί&ρηγενετης, μεγα κύμα κνλιόσων. θί δε πολλούς ποιονντες εκ τής ϋε'σεως τεκμαίρονται. ϊσμεν1 γάρ ό μεν ζεφν'ρος από δνσμής ισημερινής, ο δε τοντω ενάντιος άπηλιώτης, από τής ανατολής ισημερινής. νότος δέ από τής μεσημβρίας και βορεας καί άπμρκτίας από των 1. Corr, ϊσμεν prc τις μϊν» habere ventum dicitur, qui a fua natura nomen duxit, νότος enim, boc eft aufter, appellatur, quia nebulofus eit atque liumectus, feptentrio quoque unum habet aparctiam; hujus rei caufa eit quia ortus et occafus commutatur, meridies vero et feptentrio flabiles fixique funt. Sol enim non femper eodem modo exoritur, fed modo ortus aequinoctialis, quum fol eum circulum qui aequinoctialis dicitur conficit, modo folftitialis et brumalis vocatur, iimiliter occafus ejus modo aequinoctialis, modo folflitia- lis, modo hibernus nominatur. Qui vero eife modo qua- tuor ventos volunt, ii Homerum auctorem habent, qui quatuor folum numeravit in his verfibus : una eurus gra- viter fpirans, zephyrusque notusque et boreas vallos vol- vunt ad litora fluctus. Qui mullos ilatuunt hanc con- jecturam e?c illorum fltu ac politu fumunt; perfpeclum enim habemus favonium ab occafu aequinoctiali liare, fub- folanum vero hujus contrarium ab ortu aequinoctiali. A ultrum porro a meridie aquilonem et aparctiam a fe- Ed. Chart* ΥΙΙΙ, [569.] αρχιω^ άβύνατον γάρ ψασιν elvttl κατά τοσοδιον διά μ« πνην KaJ αντιπνιΐν τοντονς ^ovS καί μη ίΊναί άλλονς Tm, V“9 '*™ *ηΟ*9 *«Γ *αί κατασκινάζονσιν Τωί: “Ζ Tns*avaTuX™ ϋίριν~ηί Χαιχ!α* *"?, ω *«_ T‘°? Λ" -‘Ψ1 °ν1°ί & X'Wcv,ls πνίΐ, ω'ί τνιω** ιω νοτω , ο9(ν πΜάχις , *”?"** ίσίι: ° «»«*»** *«? ιο«ο^ »βσ,». «*« «Wwff « καί κατά διάμιτρον άλ- hi>:°‘~ Ζ μίαοί δί ««*«« «»* «»«pi.t/e» L-V S„ *“,βΤ ^ « καϊκιού καί ά,,αρκτίοο ον μι- Ζ- °^zvotv‘ JaTi 6i xat «ff Λ ?.W«, L- λ0κ«. iow» * orna* #*ό«οι* ,Wbr ort *«' «nd A„. ™0*Γ“ *»> *P^«p. ii *« £*6 L· τολης. ori „χιιο, χροιάν wrd rdv ηλτόν Am τά άπό άνα- Τ°λΖ Των * “ηο *"#·*- «Wim „ tfdrror κβ; "‘βίί1 IV TQn0‘ °Ψ^ον. τούτο U ψηαι καί ο Ιπποκράτης ptenlnone, ajunt enim per tantum fpatium atque inter- vallum non poffe hos folos adverfus fefe flare, neque a hos omnino ventos inveniri, qui inter hos fint ^ quod effe verum videtur atque id ita confirmant, ab ortu.aeftivo flat caecas, cui contrarius efl africus, qui quidem ab aeftivo occafu fiat, ficut ab ortu hiberno flare eurus videtur, qur eft noto propinquus, ex quo fit ut faepe flare euronotus dicatur, ei vero contrarius efl arge- , qu, «b aeftivo occafu flat, hos autem contrarios et per diametrum oppofitos ajunt. Inter argeftem et apar- c lam et is, qliem thrafciam vocant, medius vero inter caecam et aparctiam efl is quem mefen nominant, eft praeterea alms qui phoenicias appellatur. Quae quum ^'U’ lllud 1uo<Iue praeterire quemquam non debet, ventos qui ab occafu flant efle frigidiores, qui ab ortu calidiores, propterea quod orientales diutius fub fole lur, at eos qui ab occafu, quum fol citius defierit, tum vero ferius etiam ad ea loca accedit, quam rem Hip- Ed. Chart. VIII. [569.] εν τω περί αέρων υδάτων καί τόπων, ε7 τις μεν πόλις προς τα πνεύματα κείται θερμά. ταυτα δε έσται μεταξύ της τι χειμερινής ανατολής του ήλιου και των δυσμέων των χει- μερινών, οι μεν ουν ενάντιοι ου δννανται άμα πνείν, αλλα δει τον ετερον αυτών βιασθέντα παύεσθαι. τους δε μη κατά διάμετρον κειμένους προς άλλήλους ουδέν κώλυα, άλλα και προς τάς εναντίας ώρας οί ενάντιοι μάλιστα πνέουσιν ως περί τ?]ν μετοπωρινην ισημερίαν οι λίβες, περί δε τρο- πάς θερινάς μεν καικίας, χειμερινός δε εύρος. τοίς δέ το7ς άλλοις επιπίπτουσι καί παΰουσιν άπαρκτίαι καί θρα- κιαι καί άργέσται. ουτοι δέ πολλάκις άποφνσώντες τα νέφη ποιοΰσιν αιθρίαν, άν μη ψυχροί τυχωσιν άμα οντες, τότε δε ουκ αίθριοι. υγροί δε λίψ καί καικίας. οδε γάρ ουκ αίθριος, ότι ανακάμπτει προς εαυτόν, 'ξηροί δέ αργέ- στης καί εύρος, νιφετωδης δέ μέσης καί άπαρκτίας. χαλα- ζωδης δέ 6 άπαρκτίας καί θρακίας καί άργέστης, καύμα- τωδης δέ νότος καί ζέφυρος καί εύροςί ενιοι δέ τον νότον pocrates quoque in libro de aere, locis et aquis /criptam reliquit. Si qua, inquit, civitas ad ventos /ita iit cali- dos, hujusmodi funt, quae inter hibernum ortum Tolis et hibernum occafum etc. Contrarii autem /lare non pof- funt, fed nece/Te eft ut eorum alteruter vi alterius com- prellus conquiefcat; eos vero qui non funt per diametron oppoilti, nihil velat iimul Tpirare. Jam vero etiam in contrariis anni partibus venti contrarii ilant maxime, ut circa autumnale aequinoctium fiat africus, circa folftitium favonius, circa brumam eurus, in alios vero incidunt eosque fedant aparctiae, thrafciae et argeftae; hi enim faepe nubes difpellunt, ac caelum fudum reddunt* nili forte uTu veniat ut frigidi fimul fint; fiquidem tunc fe- reni efle non folent, humidi porro funt africus et eae- cias; atque hic quidem ferenus non effc, quia in fe ipfum reflectitur, Argeftes et eurus ficci funt; mefes et apar- ctias nivofi; aparctias, thrafeias et argeftes grandinem gignunt; aeftuofi aufter, favonius et eurus. Sunt qui Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [569.] οίονται διά παντός υγρόν είναι, τό δε ονχ ούτως εχει* φαίνεται γάρ ενίοτε ξηρός γινόμενος, όν καί προσαγορεύον- ταν οί πολλοί λενκόνοτον, άλλα, κάν τω προηω των επιδη- μιών *Ιπποκράτης επί της πρώτης καταστάσεοις εφη' γε- νομενης δε της αγωγής όλης επί τα νότια και μετ ανχμών. τοιούτος δε νότος ενίοτε καί σφοδρός γίνεται, εί καί μη αεί την κίνησιν ον σαφή εχει, άλλος δε νότος μαλθακός εστιν, ος αναίσθητον εχει την κίνησιν εν τω περιεχοντι καί κατά τά νέφη * εατι δε θερμός οντος διά παντός, ος τε λευκόνο- τος καλούμενος και ψυχρός ενίοτε φαίνεται, είσί δε καί οι ετήσίαι, οΐ περιίστανται, τοις μεν περί δυσμάς οίκούσιν εκ των άπαρκτίων εις θρακίας, άργεστούς καί ζέφυρους, άρχόμενοι δε από της άρκτον, τελεντώντες δε εις τούς πορρω, τοις δε προς εω περιίστανται μεχ ι τον άπηλιώιου, ονιοι γοϋν κατά την τον κννός ανατολήν πνεονσι κ«/~ το καύμα τού θέρους πραννειν είωΟασι, καί πνίγος εξ ανάγκης έπ.ται τού θίρους οντος τη τρύσει θερμού αεί. μήτε οί προδρομοι καλούμενοι πνεονσι μήτε οί επόμενοι, ούς καΐ,ού- auftrum efle perpetuo L u-midum putent, quod tamen non eft ; iiquidem interdum, ficcus videtur, eurnque plerique leuconotum vocant. Hippocrates quoque in primo de vul-- ,1 garibus morbis, quum primum Italum recenferet, ita teri-* pfit: quum, inquit, totus hic. ductus eifet auftrinus et fqua- lidus. Ac talis aufler fubinde eft vehemens, ejusque mo- tus femper eft perfpicuus; alter eft aufter quii lenis eft: atque in aere et nubibus motum habet qui fenftirn fugiat; atque hic quidem eft perpetuo calidus, at qui leuconotus voCatur, interdum frigidus videtur, funt praeterea eleliae qui transeunt ad occidentalis plagae incolas ex aparctia in thrafeias, argeftas et favonios; incipiuntque a fepten- trione et in eos qui procul abfunt deftnunt; apud orien- tales vero ufque ad fubfolanum transeunt, atque hi il-anlj quum canis oritur et aeftatis lenire aeftum folent, ac quaedam' quali fuffocatio aeftate eife folet, quum aeflas fuapte natura calida iit, nili venti qui praecurrant, quos prodromos vocant et qui confequuntur, quos eteftas no- Ed. Chart, ΥΙΙΙ. [569.] ΰιν ετήσιας ,. aνσπερ αν διορίζεΐν και η του κννός επιτολή, μεγάλην δε ωφέλειαν και βλάβην 6 άνεμος πολλάκις επιφέ- ρει, επειδή ούκ uti συμφέρει είσαγειν εις τον αέρα τον άνθρωπον, ως χειμώνες μεν διά κρύος, εν Φέρει δε διά Φάλπος καί προς τούτοις ότι φνλάιτεσθαι δει τους άνεμους, ώστε διά τούτους ου μόνον αύ ιόν καλόν άέρα φεύγομεν πολ- λάκις, αλλα και τον πλησίον Φ.ύρας και Φνρίδας άνεμον είοπνέοντα σφοδρώς άγειν τον κάμνοντα. επ εκείνων δε μάλιστα φεύγομεν άνεμον εφ\ ών1 ενλαβούμεΦα παΦείν τι τον ενρώδες γένος, ώσπερ γε πάλιν τόν ήλιον επί των σηπο- μένων ως προς την αιμορραγίαν επιτηδείως εχόντων. και ταύτα μεν περί τών άνεμων γενικώς τε και είδικώς είρη- σΦω. νννί δε μερικώς περί τού νότον τε και βορέου και τών βλαβών, άς αυτοί είσάγουσιν, εναντίαν μέν,οχιν κράσιν ούτοι άνεμοι εχονσι. βορράς γάρ ξηρός και ‘ψυχρός έστιν> 6 2 δέ νότος Φέρμος και υγρός τη φύσει, ' έκεινςς μέν ουν άναλίακει άπαντα τά εκ τού σώματος περιττά και τα δρ- X, Corr, ίφ ών pro Ιφ* αν, 2. 1« III. aph, iXVII* minant perflarent, quos canis ortus diffinguit. Ventus autem magnam faepe utilitatem aut damnum invehit, quia non iemper conducit hominem aeri exponere, ut hieme propter frigus, aeflate propter calorem, itemque quia vitare ventos oportet; horum enim caufa faepemumero fit ut non modo in liberum aerem, verum etiam ad januas et ad feneftras qua ventus vehementer perflat, deducere aegrotum caveamus, in illis autem potiflimum ventos ca- vemus, in„quibus nervos pati aliquid veremur, ficut etiam folem ifi putrefcentibus vitamus, quum ea ad fanguinis eruptionem efle apta videantur. Atque haec quidem de ventis generatim et fpeciatim dicta fint, nunc vero par- ticulatim de auftro deque aquilone et iis malis quae affe- runt dicendum eft. Hi igitur venti contrariam habent temperaturam, nam aquilo ficcus frigidusque efl, aufter calidus et liumidus natura, quocirca ille abfumit omnia quae in corpore funt fupervacanea inflrumenta ftabilit, Ed. Chart. VIII. [ 569. 570.] γανα στηρίζει καί σφίγγει και συνάγει καί τάς φυσικής και ιψυχικάς ένεργείας βελτίω ποιεί, ώστε τά σώματα ενηκοώ)- τερα και ευκίνητα και εν/ροα εργάζεσθαι, αλλά και τάς κοιλίας ξηραίνει και τά ομματμ δάκνει και παροξύνει τάς προ'νπαρχοΰσας όδΰνας κατά τόν θώρακα, νρτος δε μείζω κακά επιφέρει* και γάρ διαλύει τά σώματα και καρηβαρείας και δυσηκοΐαν εργάζεται καί ίλιγγους ποιεί r οΐ προηγούνται επιληψίας και αποπληξίας και άλλα μοχθηρά συμπτώματα αποτελεί, ώς την δυσκινησίαν κατά τους οφθαλμούς καί σόμπαν το σώμα και την κοιλίαν υγραίνει, διό είκότρις εί- πε, νότοι βαρνκοοι, άχλυώδεις , καρηβαρικοί, νωθροί, δια- λυτικοί, αί γάρ ένέργειαι γίνονται διά των στερεών του ζώου μορίων. ταΰτα δε βαρυνεται καί διά τούτο ενεργεί χείρον.υπό πλήθος τών υγρών καί ου 'θαυμαστόν τόν *1ππο~ κράτην ταυτα περί τον νότου είμηκέναι. εί τεκμαίρεσθαί τις εθέλει, όποια τις κράσις , ώς ειπον, είη ή του ανέμου τούτου* δήλον γάρ ότι την νγράν καί θερμήν τήν φόσιυ conilringit ac cogit, animales naturalesque actiones me- liores facit, ut corpora ad audiendum ad movendumque aptiora et coloratiora reddantur, fed alvum fiftit, oculos mordet et antecedentes pectoris dolores irritat, auiler vero majora advehit mala: nam corpora diflolvit, capiti gravitatem affert, difficultatem auditus parit, excitat ver- tigines quae morbum comitialem atque attonitum praece- dunt aliaque prava fymptomata efficit, cujusmodi eit diffi-· cultas motionis in oculis ac toto corpore, alvum autem liumeclat, quamobrem merito dixit auitrum afferre gra- vem auditum, oculis caliginem offundere, caput praegra- vare, torpentes ac languidos efficere. Solidae enim ani- mantis partes actiones obeunt. Itaque illae plenae humo- rum pejus fuis actionibus funguntur, neque admirabile cuiquam videri debet, [570] haec eife ab Hippocrate de aultro memorata, ii velit expendere quaenam iit ejus venti, ut dixi, natura: vperfpicuum enim eft, ipfum hu- mida calidaque natura eife, quae vero funt hujusmodi, ea Ed. Chart. ΥΙΙΓ. [570.] f ^ t’χει, τά di τοιαυτα πάντα την κεφαλήν άναπληροί, οϋεν και καρηβαρίαι nat άχλνες περί τους οφθαλμούς γίνονται, otav di 6 εγκέφαλος της νγροτερας αίσ&άνηται καταστά- σεως , εξ ανάγκης καί αΐ xatf ορμήν ενεργειαι χαχίονς γί- νονται και ενϋεν αΐ του σώματος νω&ρότητες επιτελοννταΰ και ώσπερ ai diaXdang τινες. όταν ονν 6 νότος dvvaGTivriy ταντα γίνεσ&αί φησι * τάναντία di o/idov εν ταίς βορείοις χαταστάσεσι συμβαίνει, ώς γάρ νότος νω&ρά ποια τά σώ- ματα , ουτω καί βορράς ευκίνητα, ώς εκείνος diaXvei, ουττα χαι οντος έντονα ποιεί, ώς εκείνος δυσηκοΐαν^ ούτως ο βορεης ενκηοώτερα εργάζεται. εκείνος υγραίνει τάς κοι- λίας, ούτως οντος ξηραίνει, ώς πάλιν νότος βάρος της κεφαλής, όντως 6 βορεης τά περιττά άναλίσκων κονφότερον ’όλον το σώμα ποιεί, προστί&ησι di ότι του νότον όυναστευοντος πάσχονσιν ελκεα μαόαρά, μάλιστα στόμα, aidolov καί τά άλλα, οπερ άληΰες εστι και τούτον αιτία ρτώίως εΰρίσκεται. τά γάρ σηπόμενα di0 τό ΰάλπος μάλιστα σηπεται, σνντε- λονσης εις τό αυτό και υγρότητας. 6 di νότος άμφοτερας vim replendi capitis habent omnia, unde capitis gravita-» tes gignuntur oculique caligine obducuntur; quum enim cerebrum liumidiorem conftilutionem perfentifcit, nunc voluntariae actiones deteriores necelfario redduntur, atque hinc torpor ac veluli diiTolutio et languor corporis exori- tur. Quum igitur aufter viget, haec heri confirmat, con- traria fere in aquilonaribus conftitutionibus contingunt. Ut enim aufier torpentia facit corpora, ita aquilo ad mo- tum reddit promptiora, ut ille dilTolvit, fic hic contenta efficit, ut ille hebetem auditum, fic aquilo auditum exa- cuit, ut ille alvum liurnectat, fic ille exficcat, ut etiam aufter caput gravat, ita aquilo excrementa confumens to- tum corpus levius reddit. Addit autem, quum aufter regnat, hominis pati ulcera madentia, praefertim vero in ore ac pudendis et aliis partibus, idque verum eft, cujus rei caufa facile poteft excogitari; quae enim putrefcunt, ea vi caloris maxime putrefcunt, cui rei adjumento eft etiam humiditas, aufter autem utramque qualitatem, hoc Ed. Chart. VIII. [570.] εχει ποιότητας ταΰτας, τοντε'στι την θερμότητα και την υγρότητα. ευλόγως ονν εν τη νοτίιο καταστάσει ταυτα οΐ άνθρωποι πάσχονσιν, αλλά και η φνσις των τόπων ου μι- κρόν προς τό δε'χεσθαι σηπεδόνας ποιεί. και γάρ τό στόμοι και τά αιδοία πολλήν υγρότητα τη φύσει κεκτηται. και προσέτι τους άδε'νας εχουϋιν εγγύς, άπερ πάντα τα πε- ριττά είσδεχεσθαι πεφύκασιν^ άλλα και των αιδοίων σηπε- δόνες σνμβαίνονσιν άεί, όταν νγροτερον μάλλον τό θέρος η άπνοΰσιερον η νοτιωτερον γενηται. τό μεν γάρ επί πολύ του κατά φνσιν αποκεχοορηκός εις υγρότητα και άπνοιαν1 ον μόνον των αιδοίων σηπεδόνας ποιεί, αλλα καί άλλον μο- ρίου παντός, τοιαντη μεν ην κατάστασις, ην εν τω τρίτια των επιδημιών περιγράφει ούτως2 * ειος νότιον επομβρον, άπνοια3 δ* άτελεος* και εν τω δεύτεροι κατά την άρ/ην, άν- θρακες εν Κρανωνι οι θερινοί4, υεν εν κανμασιν. νδατι λαύρω δι όλου εγενετο, και μάλλον νότω. καί μην αί επ* 1. Corr. άπνοιαν. 2. I. IIΓ. apii. XXIII. 3. Corr. άπνοια. 4. Corr. ot θερινοί pro fj θερινή, eft calorem humiditatemque Labet, merito igitur fit ut homines in auflrina conititutione liofce morbos patiantur, quin etiam locorum natura non parum facit, ut corru- ptelae in eis oriantur, nam et ori et pudendis magnam vim humiditatis natura tribuit et habent praeterea glan- dulas propinquas, quibus eit natura comparatum, ut quae- cunque fupervacanea furit in fe excipiant, imo vero pu- denda computrefcunt femper, quum aeftas multo humi- dior aut ventis magis vacans aut magis aultrina fuerit; nam ubi plurimum a itatu naturali ad humiditatem ac ventorum vacuitatem recellit, non modo genitalium, fed cujusvis etiam alterius partis corruptelas facit; talis farie fuit ea tempeftas quam ipfe in tertio de morbis vulgari- bus defcripiit his verbis: annus, inquit, erat aufirinus, pluvius, omnino ventis vacans; et item in fecundi libri initio: carbones Cranoni erant aefiiui, pluit per aefium largo imbre; hoc per totum contigit, praefertim fub ΠΕΡΙ XTMJIN TnOMJSIIMA Γ. Ed. Chaj-t. V’ J.[ 570.] ' ολίγον εχτροπαϊ γινόμεναι καί μη μονον αί αθρόως των αιδοίων άπτονται, εϊπερ aura σήπεσθαι πεφύχασιν επί τα7ς τηκούσαις προφάσεσιν. ταντα ούν οι άνθρωποι εν νο~ τίω χαταστάσει πάσ/ονσιν. άλλα δε κατά την βόρειον, ως βηχας, ςάρυγγας, κοιλίας σκληροτερας, δυσουρίας φριχοι- δεις, όδυνας των πλευρών χαί στηθών καί βηχες μεν διά τη\> των οργάνων άναπνευστικών δυσκρασίαν και την της φάρνγγος τραχύτητα γίνονται, πάσχει γάρ η (γάρυγ’ξ του βορίου πνεονιος, επειδή ξηραίνεται χαι σήπεται1 καί διά τοντο σκληρά γίνεται, άλλα χαι η κάτω γαστηρ σκληρά δια/ωρει διά την 'ξήρασιν της χαταστάσεως. επεϊ δε μη μόνον ξηοαίνει 6 βορράς, αλλά χαι ψύχει, διά τοντο καί η κύστις βλάπτεται, οθεν αί δυσουρίαι, τά γάρ άναιμα ραδίως άπό των ψυχόντων αιτίων πάσχει, ού μονον δε αυτή τον βορρά ψυχρότης τάς δυσουρίας τίκτει, αλλά καί τάς (γρικάς χαι τους πόνους των πλευρών η του θώραχος 1. Corr, ψνχιτau * * ' Ί " ■ . - . ' , aufi.ro. Jam vero mutationes, quae paulatim fiunt ac non folum quae affatim eveniunt pudenda attingunt; fiquidem ipfa de quavis levi caufa folent putrefcere; talia igitur in auftrina tempeffate Jiomines patiuntur, aliis vero malis urgentur in aquilonari ; nam et tufl*es et fauces afperae et alvi duriores et urinae difficultates, horrorem inducen- tes et dolores coftarum et pectoris homines exercent, ac tuffes quidem ex organorum refpirationis intemperie et faucium afperitate oriuntur; male enim afficiuntur fauces, quum aquilo fpirat, propterea quod liceantur ac refrige- rantur, ideoque afperae redduntur, quin etiam inferior venter aiida excernit, fic a ficca confiitutione coactus. Quoniam autem aquilo non modo ficcat, fed etiam refri- gerat, idcirco velica etiam laeditur, quamobrem urinae difficultas excitatur; nam partes exfangues facile a caulis frigus invehentibus aliquid mali patiuntur, ac non modo idem frigus aquilonis urinae difficultatem parit, fed etiam horrores et collarum pectorisque aut mammarum dolores. Ed. Chart. VIII. [ 570; ] V των στη&ών, οκοταν ονν ουτος δυναστεύτ], τοιαντα 7τροσδε'χεσ&αι δει μάλλον τά νοσήματα, τούτο γάρ είπείν φαίνεται περί των ισχυρών νοτίων και βορείων καταστά- σεων, των επί πλέον εν χρονω γινομένων, οπερ σημαίνει* diu το ρήμα δνναστευειν, ίνα γνωμεν ότι οντε περί των άνεμων εν βραχεί χρονω πνεόντων, ούτε επί πλείοσιν ημε- ραις, άσϋενώς δε, άλλα σφοδρώς ?ο δυνασιενειν είρησϋαι* ιδ'. Hv μάλλον δνναστενη, * ανχμησιν οι πυρετοί επονται καί ομβροισιν. ε'ξ οποίων αν οΐ πλεονασμοί καταπεσωσι καί όκως άν εχοντα τά σώματα παραλάβωσιν εκ της ειερας ωρής, καί δκοίου τίνος ονν χνμου δυναστενονιος εν κα σωματι. 1« Corr· add. ijv μάλλον . δνναατιΰη. Quum igitur is dominatur, tunc magis quam alias ex- fpectare hujusmodi morbos oportebit. Id autem ipfe vi- detur de vehementibus auftrjnis et aquiloniis confiilutio- nibus velle intelligi, quae longo tempore perdurarint, quod ipfe verbo illo δνναστευειν quod dominari fignificat indicavit; ut neque de ventis brevi tempore flantibus, neque de iis qui pluribus illi quidem diebus, fed tamen infirmiter fpirent, fed de iis qui vehementer perflent ver- bum illud eJTe dictum intelligamus. XIV. Si magis exuberet, ficcitates, febres consequuntur itemcjue imbres, ex quibus utique redundantiae inciderint et quo- modocunque fefe habentia corpora ex alio anni tempore quid fufceperint et quicunque tandem humor in corpore praevaluerit. Ed. Chart. VIII. [570.] Ένχ τόϊς άφορισμοίς άμεινόν έστι τούτο γεγραμμένον wdt πως· εν τοΊσιν αύχμοίσι πυρετοί οξείς 'γίνονται, φησί γάρ εν τοίς αύχμοίς μη πολλούς πυρετούς γίνεσθαι, αλλά οξ(7ς. χολωδέστεροι γάρ οί χνμοϊ γίνονται και ολίγα νοσή- ματα γίνεται, οπερ αυτός ελεγεν είπών. των δε καταστά- σεων του ενιαυτού τδ μεν ολον οί αύχμοί των επομβρίων ε ία ίν υγιεινότεροι καί ησσον θανατ ωδεις. ενζ μεν γάρ το7ς αύχμοίς τά περιττά υγρά διαφορειται, εν δε τα7ς επομ- βριαις σηπεσθαι πεφυκε τά αθροιζόμενα ένδον τού σώματος, εί μη τις έκκαθαίρει τά καθ' εκάστην ημέραν αθροιζόμενα τοίς γνμνασίοις καί βαλανείοις. καί αυτά μεν κενούται μάλλον εν ταΐς ξηραίς καταστάσεσιν ηπερ εν τα7ς ύγρ^ίς. ώστε* τούς αύχμούς προκριτέον των επομβρίων ώς υγιεινότερους, εί καί οξείς πυρετούς επιφερονσιν. ο δε λέγει και ομβροι- σιν, ένδείκνυται καί ταίς υγραίς καταστάσεσιν επεσθαι πυ- ρετούς. μάλιστα μεν εί4 οί πλεονασμοί καί τά περιττώ- ματα παρείη. καί τά σώματα την κακίαν εκ της άλλης i. 1. HI. aph. VII* 2. 1. III. aph. XV. 3. I. III. aph. XVI. 4. Corr. el adjecit. Hoc idem efi accuratius in aphorifmis confcriptum lioc fere modo: in fqualoribus febres acutae fiunt; ait enim in fqualoribus non multas, fed acutas febres fieri, iiquidem humores magis bilioH redduntur et pauci morbi oriuntur, quod ipfe confirmavit, quum dixit: ex anni temporibus in univerfum fqualorem funt imbribus falubrio - res et minus mortiferi; in fqualoribus enirn fupervacanei humores per halitum digeruntur; imbribus 'vero quae in- tus collecta funt in corpore putrefcunt, nifi quis ea quae quotidie congefta fint expurget exercitationibus et balneis, iiquidem ficcis potius quam humidis tempeitatibus vacuan- tur; quocirca fqualores tanquam falubriores funt imbribus praeferendi, licet febres acutas afferant. Quod vero ad- dit: itemque ex imbribus, indicat febres quoque fequi, quum humidae conftitutiones fint, praefertim vero fi re- dundantiae excrementaque adfint et corpora malitiam ex GALENUS TOM. XVI. J) J Ed. Chart. VIII. [570.] , ώρας καί της καταστάσεως αυτής λάβΐ], γίνονταν δε ως τά πολλά πυρετοί μακροί και εικότως, η γάρ πλείων υγρό- της πεττεσθαι δεόμενη εν πλείονι πεττεται χρόνω, ως μα- κρά τά νοσήματα γίνεσθαι. προσέτι δε και δ αυτός φησι το πλεονάζον υγρόν ψυχρότερον ον και φλεγματικώτερον, ως και διά τούτο άναγκάζεσϋαι χρονιωτερους είναι τούς πυρετούς, όποιου δε τρόπου εσονται ai νούσοι ονκ είπεν αυτός σαφώς, αλλ* ήνίττετο είπών, ό/ως άν εχοντα τά σω- ματα, τοντεστιν ευάλωτα ταίς νούσοις η μη. και οϊ'ους εχουσι χυμούς ένδον αθροιζόμενους. όκοιοι γάρ ωσιν οι χυμοί i τοιαύται εσονται καί αΐ νούσοι. περί τούτου δε έμ- προσθεν εϊρηται καί ου χρή τά αυτά νυν είπείν. Ψ ιε. *Λτάρ άνυδρίαι νότιαι y βόρειαι, διαφέρει γάρ και τάλλα οντω. μεγα γάρ καί τούτο, άλλος γάρ εν άλλτι ωρτ] alio anni tempore et ex illo ipfo ftatu contraxerint*, tunc enim longae febres fere fiunt, atque id merito*, magna enim vis bumiditatis quae concoctionem poflulat, longiore temporis fpatio concoquitur, proinde longi morbi fiunt, ad hoc accedit etiam is quem ipfe dicit humor redundans, qui frigidior pituitofiorque, quae vel una caufa cogit, ut longiores etiam febres fint. Cujus autem modi futuri fint morbi, ipfe aperte non expofuit, innuit tamen, quum ait: et quomodo cunque affecta fint corpora, hoc eit, ut facile a morbis corripiantur aut fecus et quoscunque tandem habeant collectos humores in corpore, nam quales fuerint humores, tales erunt morbi, hac autem de re dictum eit fuperius, neque eadem nunc iterare opus efi;. XV. Sed ficcitates aufirinae aquilonaresque fiunt i differunt enim et alia hoc modo , nam et hoc magnum efi: alius enim alio tempore atque in alia regione magnus efi, ut ae- Ed. Chart. VIII. [ 570. 571.] και χωρη μεγας7 οΤον το ΰερος χολοποιον, ηρ εναιμον, τάλλα ως εκαστα. "Οτι όνδεν διαφέρει ξηρόν η αυχμηρόν η άνυδρον εί- πεϊν πρόδηλον π αντί εν τη των 'Ελλήνων διάλεκτο) μετριως εσκίμμενω, είσι μεν ούν άνυδρίαι ου βόρειαι μόνον, αλλά και νότιοι, εί y.al νότος υγρός την φύσιν ϊστίν* εν μεν γαρ τω πρωτω των επιδημιών1 την νοτίαν και άνυδρον κα- τάαταοιν εγραχρεν, υπέρ ης αυτός ειπεν ini τη τελευτή, γενομενης δέ της αγωγής όλης ini τά νότια και μετ αυχ± μών, τοιαύται μίν καταατάσιις πολύ των φύσει διαφερουσι. και γάρ νοσους αναλογον τη μεταβολή αυτών επιφερουσιν, αλλα και οι χυμοί εξαλλάττονται ως τον είωΰότα iv τώ &ερει πλεόναζε ιν, εν τω φ&ινο παίρω η και εν τφ ηρι πλεο- ναζοντα τυγχάνειν, τότε και τά νοσήματα τη φύσει του χυ- μόν επονται, καί τούτο είναι μεγα τι χρημά φησι* και ούδ* 1. iib. III. aph. XIV· fias bilem, ver fanguinem parili et alia tempora, ut fingulorumi fert natura. Utrum ficcum an fqualidum an aquis vacans dicas, nihil intereiTe norunt omnes qui vel mediocriter iint in linguae cognitione exercitati j funt autem ficcitates non modo aquilonares, fed etiam auftrinae, quamvis [57l] auiler fuapte natura lmmidus fit. In primo autem de morbis vulgaribus libro aufirinum caeli fiatum et eundem aquis vacantem defcripfit, de quo ipfe in eodem libro .extremo ita verba fecit: cjuum autem, inquit, tota illa progreffio effiet auftrina et fqualida; ceterum hujusmodi tempefiates multum a naturalibus differunt, ac morbos qui varietati ipforum proportione refpondeant afferunt; imo vero etiam fi humores variantur, ut qui aeltate redundare confueviffet, is autumno aut vere exfuperet, tum morbi naturam humorum confequuntur, hocque ipfe magnum quid eife affirmat, ac nullo pacto negligendumj exemplo Dd 2 Ed. Chart, VIII. [571.] ολως άμεληπτεον. παραδείγματι δε σαφηνίζει τό ρητόν, τό 'θέρος, φησί, χολοποιόν, ηρ εναιμον. εν δε τώ περί φνσεως ανθρώπων σαφώς διελεγετο περί χνμών χαι των ωρών αυ- τών· ανξεται δε φησιν εν τω άνθρώπω τό μεν φλέγμα του χειμώνος. τούτο γάρ τω χειμώνι χατά φνσιν μάλιστα τών iv τώ σώματι ενεόντων · ψνχρότατον γάρ εστι. χαι πάλιν* τον δε ηρος τό αίμα ανξεται. ειτα1 την αιτίαν προστίθησι' τά τε γάρ χρΰχεα εξανίει χαι τα νδατα επιγίνεται, τό δε αίμα χατά ταντα ανξεται. χαι περί θέρους λεγει τάδε* του δε θέρους η χολή άείρεται εν τω σώματι χαι παρατεί- νει εις τό φθινοπωρον, η δε μελαινα χολή τον φθινοπώρου πλείστη τε χαι ίσχνροτάτη εστίν. εί μεν ονν εν τώ ηρι τό φλέγμα είη η εν τώ θερει η μελαινα χολή η χαί άλλος τις χυμός, ός μη είη αυτώ χατά φνσιν, τοιαΰτα άν νοσή- ματα ποιήσει, οιόσπερ άν 6 χυμός είη. 6 δε λεγει τά άλλα * τον χειμώνα χαϊ τό φθινοπωρον σημαίνει, εν εχείνω γάρ τό φλέγμα, ως είρηται, εν τοΰτω δε η μελαινα χολή επικρατεί. 1. Corr. είτα pro είναι. autem rem totam declarat: aefias, inquit, bilem, ver fan- guinem parit. In libro de natura hominis aperte de hu- moribus diiTeruit deque iis temporibus in quibus vigent. ^Augetur, inquit, in homine pituita hieme. Ipfa enim in- ter ea omnia quae infunt in corpore fuapte natura hiemi refpondet: frigidiilima enim eft, itemque quum ait, vere fanguis augetur; tum caufam addit, etenim frigus remit- titur et aquae fuccedunt: fanguis enim fub his augetur; de aeflate autem habet haec: aefiate bilis fe in corpore extollit et in autumnum ufc/ue pertinet; atra autem bilis tjuum plurima, tum vero etiam pehementiffima autumno eft. Itaque ii vere pituita Ut, aeftate vero atra bilis aut alius quidam humor, qui illius naturae non conveniat, tunc tales morbi orientur, qualis ille humor exiilat; quod Ter ait et alia tempora, autumnum hiememque iignificat; nam in hac pituita, ut dictum eft, in illo atra bilis re- dundat· Ed. Chart. VIII. [571.] ιστ. Αι μετ άβολοι μάλιστα τίκτουσν νοσήματα και αΐ μεγισταν μάλιστα και iv τζσιν ωρησνν αΐ μεγάλαν μεταλλαγαι και ίν τοίσιν άλλοισι. τά δε εκ προσαγωγής γίνεται* αι ώραν αυται άσφαλεσταταν, ώσπερ και δίαιταν και ψύχος και ϋάλπος μάλιστα εκ προσαγωγής και ηλικίαν ουτω μετά- βαλλόμεναν. Ταυτην1 την ρησιν εν το7ς άφορισμοΊς μετά της ημε- τερας εχεις εξηγησεως , οπού εΐρηταν ημ7ν και οποίας με- ταβολάς χρη νοείσΰαι ενϋάδε και κατά πόσους τρόπους η γραφή ποικίλλεται. ώσπερ ουν αι μεταβαλαι μάλιστα νοσή- ματα τίκτουσιν, ουτω και μεγάλαι μεταλλογαι εν τα7ς ωραις γινόμεναι και εν τοίς άλλοις το7ς κατά τον βίον ονμβαί- νουαιν, εί ά&ρόως γενοιντο, νόσους επιφερειν είω&ασν. τά δε εκ προσαγωγής τε και ήρεμα και κατά μικρόν γενόμενα ονχ i. lib, III. apii. XII. XVI. Mutationes potiffimum morbos pariunt; praecipue autem maximae et in anni temporibus magnae mutationes et in aliis; quaedam fenfim contingente progrejfu funt, atque hujusmodi tempora funt fecuriffima, ficut etiam diaetae et frigus et calor maxime progreffu fenfm facto, itemque aetates ita commutantur. Hanc orationem habes in aphorifmis a nobis expli- catam , quo in loco et quas mutationes hic intelligere oporteat et quot modis haec variata fcriptura fit often- dimus. Ut igitur mutationes potifiimum morbos pariunt, fic magnae mutationes in temporibus et item in aliis re- bus quae in vita contingunt, fi affatim ac fimul fiant, afferre morbos folent*, quae vero progreflu quodam et fenfim et paulatim fiunt, non item, quin etiam anni tem- Ed. Chart, VIII. [571.] ούτως, αλλά και ωραι και δίαιται και ψύχος χ και θάλπος μάλιστα εκ προσαγωγής και κατά μικρόν μεταβάλλοντα ασφαλέστατα εισιν, ώσπερ εδειξεν αυτός εν τω περί διαίτης οξέων) εν&α περί μεταβολής τον έϋους διαλέγεται. Φυσάς2 δε ως προς τάς ώρας αί μεν προς ϋέρος, αι δέ προς χειμώνα εν και κακώς πεφνκασίν, αι δε προς τάς χωράς και ι}λικιας και δίαιτας και τάς άλλας καταστά-- σιας. Ονχ εστι χρεών νυν τά εν το7ς περί κράσεων νπομνη- μασιν ίνϋάδε μεταφέρειν. ικανόν γάρ είδέναι ότι μια μόνη κράσις εύκρατος τε και άρίστη υποτί&εται, δΰσκρατοι δε και μοχ&ηραι οκτώ, αυται δέ εισιν η άπλαι η σννεζενγμέ- ναΐ) και άπλαι μεν τέσσαρες, ως η &ερμή και ψυχρά, η 1· Corr. ψύχος pro ψυχής. 2. 1. III. aph. II. pora, diaetae, calor, frigus maxime progreiTu quodam fenihn facto et paulatim commutata fecuriffima funt, quod ipfe quoque in libro de ratione victus in morbis acutis, ubi de confueludinis mutatione dilferuit, plane declaravit. XVII. Naturae cjuod ad anni tempora attinet, aliae ad aefia- tem, aliae ad hiemem, hene aut male affectae funt; aliae ad regiones, aetates, diaetas et alias confiitutio- j nes hene aut male affectae funt; morborum alii ad alios funt bene aut male affectae. Quae in commentariis de temperamentis dicta funt, nihil opus eft huc transferre; fatis enim fuerit noife, politum eife, unam folam temperaturam temperatam opti- j mamqiie eife; intemperatas vero ac pravas octo, hasque aut fimplices aut compoQtas; fimplices quatuor funt, ca- Ed. Chart. YIII. [571.] , . , ξηρά, η υγρά■ συντι&έμεναι δέ &ερμη καί ξηρά, νγρα και &ερμι], 'ψυχρά και υγρά, ψυχρά και ξηρά. πριν da περί αυτών λέγειν πρόκειται μοι είπε7ν, τί ποτέ σημαίνει αι προς του της φΰσεως ονόματος. σημαίνει γουν την πρωτην ου- σίαν υποβεβλημένην άπασι το7ς γεννητο7ς και φ&αριο7ς σω- μασιν, όΟεν ενιοι των παλαιών φιλοσόφων παρονομασ&εντ(ς ικλη&ησαν φυσικοί. καί ούτως οι περί φυτών η βότανών γράψαντες , την ουσίαν αυτών εξηγούμενοι, την αίσ&ητην αυτών φΰσιν διδάσκειν λέγονται, νυν da λέγει φυσιν αυ- τός, ην ημείς κράσιν καλούμεν, Ικ τών τεσσάρων στοιχείων, υγρού, ξηρού, {λερμού και ψυχρού, η καί εκ τεσσάρων χυ- μών, αΐματος, φλέγματος καί χολής άμφοτέρας συγκειμενην. καί αυτός ταΰτην την φΰσιν λέγει ευ καί κακώς πεφνκεναι η προς τό ϋ,έρος η προς τον χειμώνα η προς τας χωράς καί ηλικίας καί δίαιτας καί τάλλα επιτηδεύματα. ως αι ψυχραί καί υγραί φύσεις άριστά διακεινται προς το Φερος, αι δέ {λερμαί καί ξηραί προς χειμώνα. κακώς δε προς το Όέρος, ώς καί ψυχραί καί υγραί κακώς προς χειμώνα, αλ- lida, frigida, liumida et ficca; compoiitae funt liae, calida et ficca, liumida et calida, frigida et liumida, frigida et flcca; priusquam de iis dico, quid naturae nomen iignili- cet, explicare decrevi. Natura igitur iigniiicat primam fubftantiam quae omnibus corporibus quae generantur et corrumpuntur fubjecta eft; unde quibusdam pliilofophis nomen eft ductum , ut naturales vocati iint. Itaque illi qui de flirpibus herbisque confcribunt eorumque fubftan- tiam explicant, feniibilem ipforum docere naturam dicun- tur, nunc vero ipfe naturam appellat, quam nos tempe- raLuram vocamus, quae ex quatuor elementis, liumido, flcco, calido et frigido ; aut ex quatuor humoribus, fan- guine, pituita et utraque bile conflata eft. Hanc autem naturam bene vel male affectam efle vel ad aeftatem vel ad hiemem vel ad regiones, aetates, victus rationem et alia fludia confirmat: ut lmmidae et frigidae naturae funt optime ad aeftatem comparatae; calidae et ficcae ad hie- mem, male vero ad aeftatem, ficut frigidae et humidae Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [571.] Icu di φύσης μετρίως εχουσιν, ώσπερ νγραί καί ΦερμαΙ vutu το' θέρος καί χειμώνα καί θέρους βέλτιον διάκεινται ως νγραί. ^ καί πάλιν του χειμώνοςι βελτιον ως θερμαί. ον- τω δε και προς1 τάς χώρας αΐ νγραί (ρύσεις προς τάς &ρας, ai 'ξηραίπρός τάς νγράς, ai δε ϋερμαί καί ψυχραί ομοίως προς τάς εναντίας ευ πεφύκασι. των δε ηλικιών δ αυτός λόγος, καθάπερ γάρ άναλόγως έχει η ήμερα προς τόν ολον ενιαυτόν, ως τώ μεν έω&ινώ καιρω τό έαρ εοικεναι, τη δε μεσημβρία τό θέρος, τη δε εσπέρα τό φΟινόπωρον, τη δε νυκτι τον χειμώνα, οντω και ηλικία, η μεν γάρ τών παίδων τώ ηρο εοικεν,η τών ακμαζοντιον τω ·&έρει,'η τών παρακμαζόν- τωιτ τω φ&ινοπώρω καί η τών γερόντων τώ χειμώνι. όμοια ουν ώρα ωφελεί, ανόμοια di βλάπτει, ό di λέγει τάς άλλας ταστασιας, σημαίνει τόγ περιέχοντα ημάς αέρα* καί γάρ αι διαφοραί τών νοσημάτων επί μεν τη του περιέχοντος ημάς <*(ρος κράσει γίνονται, διά την έκάστου τε φυσιν τε καί δίαιταν, ηυ νγιαίνων διαιτάται. λέγω δε δίαιταν ου την έν ί. 1. II. in VI. epid. XYJ, male ad hiemem; aliae naturae modice fe habent, ficut calidae et lmmidae ad aeilatem et hiemem ; atque aeftate quidem melius affectae funt, quatenus humidae, et item melius hieme, quatenus calidae. Ita etkm in regionibus res fe habet: humidae naturae ad iiccas, ficcae ad liumi- das bene funt affectae; calidae quoque et frigidae fimili modo funt bene ad contrarias affectae, eadem eff: aetatum ratio. Ut enim dies toti anno proportione refpondet, ut ■ver matutino tempori, aeffas meridiei, autumnus vefperae, hiems nocti iimilis fit; ita etiam aetas, nam puerorum aetas venfimilis eit, florentium aeftati, declinantium autumno, fenum denique hiemi. Ita fit ut tempus con- flmile profit, diffimile noceat. Quod vero ait, alias con- ftitutiones, fighificat aerem qui nos ambit: etenim mor- borum differentiae ex temperatura aeris nos ambientis fiunt pro cujusque natura et diaeta, quam quisque dum bene valeret fervarit. Diaetam autem hoc loco non in- Ed. Chart. VIII. [571. 572.] τοΐς εσ&ιομενοις τε ύαι πινομενοις μόνον, αλλά1 χαι πάσι το7ς άλλοις, οΐον άργίαις, γνμνασίοις, λοντροίς, άφροδι- οιοις, υπνοις, άγρυπνίαις, απασ/ τί τοΓ$· οπωσου*/ γενομε- νοις κατά τά των άνΰρώπων σώματα, ά'πίρ κα* ivi όνο- aurw επιτηδεύματα καλε7ν· «V· Tlwi/ νουσων άλλαι προς άλλας εύ και κακώς πεφνκασι. καί ηλικίαν προς ώρας και χώρας και δίαιτας και προς τάς καταστάσεις νούσων. 7VJa &ερμη φύσει και ηλικία κα\ ώρα καί τη κατα- στασει τε και χώρα ι'σμεν οικεία είναι τά ΰερμά νοσή- ματα, ταΐς δε ιρνχραϊς τά ψυχρά, ως και τα7ς ξηροτε- ραις τα ξηρότερα, και ταις νγροτεραις τά νγρότερα. οϋεν εν κανσος εν τώ ϋερει γενοιτο, ου πάνυ θαυμαστόν, πε- φυκε γάρ προς την ώραν εκείνην. εί δε εν τιυ χειμώνι 1, I. III. apii. III. 2. I III. apb. XXXIV. telligo eam folam quae in efculentis poculentisque confi-i Ilit, fed, in aliis etiam omnibus verfatur, ut in otio, ne- gotio, balneis, rebus venereis, fomno, vigilia et ceteris omnibus quae in hominum corporibus quovis modo pof- funt accidere, quae ipfe uno nomine appellare inftituta confuevit. XVIII. [572] Morborum alii ad alios lene aut male affecti funt et aetates ad tempora et regiones et diaetam et mar- iorum confiitutiones. Calidae naturae, aetati, anni tempori, conflitutioni ac regioni familiares efle calidos morbos novimus, frigidis frigidos aut iiccioribus ficciores; humidiores bumidioribus; quocirca ii febris ardens aeflate oriatur, non admodum admirabile fuerit, quando efi ad illius temporis naturam comparata. At fi hieme confifiat, fcire convenit fine ΓΑΛΗΝ Ο Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 572-] σνστη, ιστέον ότι ου δνναται τότε γίνεσϋαι άνευ μεγίστης diu δέσεως. μηδε γάρ αν σνσταίη ποτέ ετέρως, εί μη διά την της αίτιας ίσχύν ενίκησε την ia της ώρας εναντίωσιν, διά των ίσων τό μέγε&ος κανσων όλε&ριώτερός εσιιν 6 εν χειμώνι συνιστάμενος, ώστε ονκ αλη&ες, οπερ φασί τινες, οίκείον είναι τη τον κάμνοντος φύσει τδ νόσημα το κατα την κράσιν εναντίον, ως ει και επιτήδειον είρηται. προσέχειν μεν ονν δει1 τον νουν τοτς νφ* *Ιπποκρατονς είρημενοις, νόσους μεν εν πεφνκεναι προς τάς ώρας, ως μεν προς γε- νεσιν τάς όμοιας, ως δε προς λύσιν τάς εναντίας * ουτω καί ήλικ/αι καί φύσεις, αΐ ψνχραί μεν φύσεις προς ϋερμάς ώρας, αί δε φερμαί προς ψύχρας ευ πεφνκασι, καί αί ’ηλι- κίαι ώς των γερόντφν προς &ερος, των άκμαζόντων προς χειμώνα, ουτω καί προς τάς χώρας εχουσι και αί νοσοι καί αί ήλικΐαι, όιι εν ταίς &ερμαβς χώραις αί νοσοι Όερ- μαι σνμβαίνονσι καί ελάττουα κίνδυνον επιφερουσι. καί ότι αί Ό-ερμότεραι των ?}λικιών εν ταίς χώραις ταίς ψυχρο- ί, Corr^ β'eij . jnaxima affectione conflare eam eo tempore non poffe; tunc enim nunquam aliter'exorta effet, nili caufae vehe- mentia ac vi contrarium ftatum temporis fuperafiet, quam- obrem in duabus febribus ardentibus, quorum par iit magnitudo, ea pernicioilor eit quae hieme exiftit, unde illud non elfe verum apparet, quod quidam dictitant, fa- miliarem efle aegrotantis naturae morbum qui fit tempe- raturae contrarius, perinde quafi aptus morbus dicatur· Adhibere igitur Hippocratis verbis mentem oportet, ut quum ait morbos effe bene affectos ad anni tempora in- telligamus, fimilia tempora valere ad morbos gignendos, contraria vero ad expellendos, fic etiam aetates naturae- que affectae fiint, ut frigidae naturae ad calida tempora et calidae ad frigida bene fint comparatae; et aetates quoque ut fenum ad aeitatem, florentium ad hiemem; morbi item atque aetates ad regiones funt comparatae; nam in calidis regionibus morbi calidi proveniunt et mi- nus periculum afferunt; et calidiores aetates in locis fri- Ed. Chart. YIII. [ 572.] τΐραις μάλλοι/ νγιαίνουσιν, iv δδ ταίς 'ΰδρμοτδραις ai yw- χρότδραι, καί κατά τας αλλας ποιότητας αναλογ0)ς, αλλα και νόσοι και ηλικίαν προς τάς δίαιτας κακώς και δν πδφνκασι, καί1 πδρι μδν των νόσων αντός πολλαχου λίγη , οις όταν φησίν, νγραί πάσαν δίαιταν τοίσν πνρδταίνονσϊ ξνμφερδί· και τάδδ * ai λδπται και άκριβδδς δίαιταν καί δν τοίσιν μα- κροίσιν άδι πά·&ισν και iv τοισιν οζισιν, ον μη δτιιδδχδτανί σφαλδραί. και δ'ξής, iv τησι λδπτησι διαίτησιν αμαρτανονσιν οι νοσονντδς, διό μάλλον βλάπτονταν. και όταν άριστον και ωφέλιμον παράγγελμα δίδωσν κατά τονδδ τον α·φορισμον9 όκόταν άκμάζη τό νόσημα, τότδ και τη λδητοταπη διαιτη αναγκαίον χρδδσϋαι. καιΖ πάλιν εφεξής πολλά προστίϋησν προς τι)ν iv τοίς νόσονς δίαιταν, ϊνα μη λέγω τν πδρι των iv τω πδρι διαίτης οξέων νοσημάτων και των μυριάκις δΐ~ ρημΐνων αυτοί. ηλικίαν δε οίς καί νοσον ξηροτεραν μεν προς τάς νγροτερας δίαιτας, αί δδ υγρότεραν πάλιν προς τας ξηροτερας δν πδφνκασι. και επδί των νόσων και των κα- ί. 1. I. apii. XVI. 2. 1* I. aph. YIII. gidioribus falubrius degunt * in calidioribus frigidiores, eademque in aliis qualitatibus eft ratio. Jam vero et morbi et aetates ad victus rationem bene et male funt affectae; ac de morbis quidem ipfe multis in locis verba facit, ut quum ait: humida diaeta Jebricitantibus conve- nit, et item : victus tenuis et excjuijitus in morbis quidem longis Jemper, in acutis pero, ubi non convenit, non efi tutus; et deinceps: in tenui pictu aegroti peccant, proinde magis laeduntur. Et quum optimum utileque praeceptum nobis boc apborifmo 'tribuit: quum morbus, inquit, in fiatu fit, tum pel tenuiffimo pictu utendum; tum vero multa addit quae ad victus rationem in morbis fervan- dam pertineant, ut ne ea commemorem quae ipfe in libro de ratione victus in morbis acutis et alibi iexcentis in locis confcripiiE Aetates porro non fecus quam morbi ficciores ad humidiorem victus rationem, humidiores con- tra ad Gcciorem funt bene comparatae; quoniam autem 423 γαλπνοτ εις ίο ιπποκεαίότς £d. Chart. Υ1ΙΙ. [ 572. ] ταστάσεων και των άλλων κακών διακειμενων τα ιάματα Ιστιν εναντία, διά τούτο αί εναντίαν ηλικίαν τε και νόσοι προς εναντίας δίαιτας καλώς, αί όμοιαι δ e προς τάς όμοιας κακώς διάκεινταν, πλην εί μη περί συμμέτρου ηλικίας ποός σύμμετρον δίαιτάν τε και ώραν και γώραν γενηταν πα- ραβολή. τότε γάρ αί όμοιαι υπό των όμοιων ευ διάκεινταν, άλλως δε μη. την δε αυτήν έννοιαν και διά των αυτών ρημάτων εχεις εν το7ς άφορισμοίς γεγραμμενην και προς ημών εξηγημενην. μεταβήσομεν ουν ηδη προς τά έξης. ι&. Και εν τησιν ώρνισιν δίαιταν και σιτία και ποτά, οια ότι ό μεν χειμών αργός έργων καί πεπονα τά είσιόντα καί άηλά. μεγα γάρ και τούτο, αί οπώραν δε εργάσιμοι, ηλιώσιες, τά πινόμενα πυκνά, ακατάστατα σιτία, οίνον, άκρόδρνα* morborum, conffitutionum et aliarum rerum male affe- ctarum medicamenta contraria funt, ideo contrariae ae- tates et morbi ad contrarias victus rationes bene, iimiles contra male affectae funt, praeterquam II temperata aetas cum temperata victus ratione, itemque anni tempore et regione comparetur, quia eo cafu iimiles a fimilibus bene afficiuntur; aliter vero fecus fit. Eandem autem fenten- tiam et iisdem fere verbis expreifam in apliorifmis et a nobis explicatam poteris perlegere, quare jam ad ea quae fequuntur transitum faciamus. XIX. uitque in temporibus diaetae, cibi ac potus, quales fint: nam hiems vacationem habet ab actionibus et quae in corpus ingeruntur, ea matura βmpliciaque requirit: hoc enim etiam magnum efi: οπώρα laboribus efi di- cata, fub infolationibus autem crebri funt potus ^ cibi inconfiantes, pina, arborum baccae. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [572.] Τηv δίαιταν και τά αιτία και τα ποτά δα προσφερειν, ότε η του νοσήματος κατάστασις και ή ώρα απαιτεί, και μη διδόναι, ότε ταυτα άνάπαλιν ενδείκνυσιν. ii1 γάρ τις εν τη ακμή τής νόσον διδόναι τι αξιόλογον εθελοι, ουτος ονχ οιδεν οτι περιελθει την φισιν εις ετεραν πεψιν, εγχει μό- νην πρότερον ίσχνρώς τή πειρει των νοσοποιών χυμών εν εκείνφ τω χρόνο). καί τούτο αεί άληθες επί πασών νόσων, εφ* ών όλως εγχειρονμεν διαίτη τε καί θεραπεία, διακρίνει δε αυτός τάς ώρας, άλλα μή πάσας, μόνον ονν τον χειμώ- να καί τάς οπώρας. εν δε τυ7ς άφορισμοίς περί χειμώνος καί ήρος ειπεν, αί κοιλίαι, φησί, χειμώνος καί ήρος θερμό- ταται καί2 ύπνοι μακρότατοι· εν ταυταις ονν ό)ραις και τά προσάρματα πλείω δοτεον. καί γάρ τό έμφυτον θερμόν πλεϊον εχουσι, τροφής ονν πλείονος δέονται, ου μόνον ονν φ?]σίν εν τω χειμώνι πλείω δοτεον, οτι καί πλειόνων όρε- γονταί οϊ άνθρωποι, άλλα καί την αιτίαν προατίθησίι/, ότι τό έμφυτον θερμόν πλείόν εστι, καί οι ύπνοι μακρότατοι, i. 1. Γ. apii. XIII. 2. 1. I. aph. XV. Diaetam cibosque ac potus offerre debemus, quum morbi conftilutio ac tempus poftulat, nec dare quum haec contra judicare videantur; nam fi quis in fiatu morbi dare quidpiam velit, is non animadvertit, Te naturam quae prius magna vi in concoctionem humorum morbum facientium illo tempore incumbebat avertere atque ad aliam concoctionem attrahere, atque hoc eft perpetuo verum in iis morbis, in quibus diaeta omnino et cura- tione nitimur atque confidimus. Tempora autem ipfe di- ffinguit, fed non omnia, fiquidem hiemem modo partem- que aeftatis commemorat. In aphorifmis autem de hieme deque vere loquutus eft, quum ait: ventres hieme et vere natura calidiffimi et fomni longiffimi, His igitur tempo- ribus plus cibi dandum eft, fiquidem plus nativi caloris habent, quare majorem alimenti copiam requirunt. Ergo non folum ait, hieme plus cibi dandum eile, quia etiam homines plus expetunt, fed caufam quoque adjungit, quia, inquam, plus nativi caloris ineft in corpore fomnique Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 572· ] δπερ ποιεί, ως τους ανθρώπους ράον πεττεσθαι.1 εκείνα δε τοιαύτά Ιστέ, διότι χειμώνος και ηρος at χοιλίαι θερ- μόταται τυγχάνουσιν ούσαι. επειδή γάρ εν τω χειμωνι διά το περιιστάμενον κρύος το έμφυτον 'θερμόν αποφεύγει και εις τά εντός υποχωρεί, εν δε τω θερει προς τό συγγενές αποτείνεται, διά τούτο συμβαίνει εν εκείνω τω χρόνψ διά ψύχος αυξάνεσθαι, εν δε τοντω διά θάλπος διαφορεισθαι. βούλεται γάρ *Ιπποκράτης αυνδιατίθεσθαι τά των ζώων σώματα τ>; του περιεχοντος, ημάς2, άερος καταστάσει. ξη- ραινόμενα γάρ εν ταίς ‘ξηραίς αυτού κράόεσιν, υγραινυμενα δε εν τάίς ύχραίς, ουτω και θερμαινόμενα εν ταίς θερ- μα7ς, ψυχόμενα δε εν τα7ς ψυχραίς* του γάρ περιεχοντος ημάς άερος θνρμασίας, ην ίσχει κατά τό θέρος, ο ήλιος αί- τιος· εγγύς τε των κατά κορυφήν ημίν άφικνονμενος και μακροτεραν την ημέραν ποιούμενος, αλλά και της ψυχρό - τητος της εν χειμωνι 6 αυτός ήλιος αίτιος καί ου θαυμα- στόν· λο'ξός γάρ και ταπεινός εν όλίγω τε /ρόνω την ±, de nat. human. 36· 2· Corr. ημάς. longiflimi funt; quae res facit ut homines facilius quod fumpferunt concoquant*, illa porro funt hujusmodi, pro- pterea quod hieme et vere calidifiimi ventres funt, quo- niam enim per hiemem nativus calor propter circumftans frigus refugit et in partes intimas corporis fe recipit, per aeftatem vero ad cognatum calorem extenditur, ideo accidit ut illo tempore propter frigus augeatur, in hoc vero propter aeftum digeratur. Eft enim Hippocratis fen» tentia corpora animantium cum aeris nos ambientis con- ftitutionibus affici, ut dum illius temperatura ficca eil ipfa quoque ficcata fint, dum illa eft humida, ipfa iint humecta, ita etiam calefacta in calidis aeris conftitutioni- bus et refrigerata in frigidis habeantur. Ut vero aer nos ambiens calidus iit, quem calorem aeftivo tempore habet, in caufa eft fol, qui prope ad verticem noftrum pervenit et longiorem diem facit, frigoris quoque quod hieme viget idem fol auctor eft, neque hoc mirabile eft; obliquus enim humilisque et exiguo fpatio temporis fupra Ed. Chart, ΥΙΙΙ. [572. 573.] υπέρ της γης φοράν ποιούμενος, την πορείαν αυτού περαί- νει καί τάς νύκτας μακροχέρας αποτελεί. οπερ ού σμι- κρόν εις την πεψιν συντελεϊν ονδείς αγνοεί, προστίΘησι δε και άλλας αίτιας, ο τι ό χειμών αργός των έργων εστί. και πεπονα τά είσιόντοι και απλά, ά πάντα ποιονσιν, ως μη άποχωρε7σΘαι την φνσιν αλλαχού και περιελκεσΘαι είς ετερόν τι πράγμα γενησόμενον, αλλά εγκε7σΘαι μάλιστα και ανεμποδίστως τη των είσιόντων πεψει. άνάπαλιν δε συμ- βαίνει τον1 'Θέρους και τού φΘινοπώρου, ως αυτός εν το7ς άφορισμο7ς εγραψε. Θερεος, φησί, καί φΘινοπώρου αιτία δυσφορώταια φερουσι, χειμωνος ρψστα, ηρος δεύτερον, και τούτο δια την είρημενην αιτίαν οτι εν χειμώνι έμφυτον Θερμόν εστί πλε7ον καί τρεφεσΘαι δε7ται. διά τούτο πλείω διδόναι χρη, ενφορως γάρ φέρονσιν άπαντες πληΘος των αιτίων εν χειμώνι, δυσφόρως δε Ίν τω Θερει, διότι το πεττον αυτά καί κατεργαζόμενον το έμφυτον Θερμόν ολίγον υπάρχει· εί μεν ούν εν χειμώνι όλιγάκις μεν καί πολλά U 1. I. aph. XVIII. terram latus curfum fuum conficit, ac longiores noctes efficit, quod non parum ad [573] concoctionem conferre nemo eft qui ignoret. Ceterum ipfe alias etiam caufas attulit, quia, inquam, hiems vacationem habet ab actio- nibus et quae in corpus ingeruntur matura fimpliciaque funt, quae omnia faciunt ne natura alio divertatur et ad aliud quidpiam conficiendum diftrahatur, fed maxime et fine ullo impedimento in concoctionem eorum quae fumpta ϋηt incumbat, aeiiate autem contra fit itemque autumno, ut ipfe in apborifmis docuit: aefiate, inquit, et autumno cibos ferunt difficillime, hieme facillime , vere minus; id quod propter ante dictam caufam ufu venit, quia, inquam, bieme nativus calor eft copiofior et alimento indiget, ideo· plura etiam danda funt et omnes alimenti copiam hieme facile ferunt, difficulter aefiate, propterea quod na- tivus calor qui alimenta concdquit et conficit eft exiguus. Quamobrem II bieme raro quidem, fed tamen multa ali- £d. Chart. ΥΙΙΙ. [573.]> προσφερειν εθέλοις, ουκ αν άμαρτοις. εν θέρη δε τό μεν άθρόον διδόναι άπαντι τρόπω φενκτεον. #ών μεν άλλων δυόίν ωρών το μεν φθινοπωρον εφεξής τω θερει) το δε εάρ χειμώνι, και ουδεν εργον αιτίαν εύρίσκειν. εν μεν τω φθινοπώρω τα1 σώματα αρχίταν εμ-φΰχεσθαι καί συνάγε- σθαι καί πυκνοΰσθαι, εν δε τω ηρι χαλάσθαι καί αραιόν- σθαι. παραπλησίως δ* αυθις καί από των ηλικιών και από των εθών καί απο των /ωρων λαμβάνει τάς ενδείξεις των αιτίων τε καί ποτών, ά δει προσφερεσθαι, έκαστον γάρ τούτων ήτοι ισχυρόν η άσθενη την δΰναμιν εργάζεται, ήτοι πληθωρικόν η ενδεες η κακόχνμον τό σώμα. ο δέ προστίθησιν αυτός εν τα7ς όπώραις, άντίκειται τοίς εν τω χειμώνι λεγομενοις ’ εκεί γάρ τα αιτία απλά, ενθάδε ακα- τάστατα καί άκρόδρνα καί οίνοι, εί μη οπώραν λεγει τό μέσον θέρους, οπερ οΐ "Ρλληνες ώραν όνομάζονσιν. επί- φερονσι δέ καί το της ώρας όνομα τω φθινοπώρω καί χειμωνι καί ηρι. κατ εξοχην δε ώραν έτους καλοΰσιν εκεί- 1. 1. II. apb. XVII. menta offerre velis, non errabis, aeftate vero ne univer- fum multumque des, modis omnibus cavendum efi. Ex aliis duobus anni temporibus autumnus aeftatem confequi- tur, ver hiemem, nec difficile! eil caufam invenire; nam autumno corpora refrigerari, cogi ac denfari, vere laxari et rara fieri incipiunt. Simili quoque modo ab aetate, confuetudine et a regionibus quispiam dandi cibi ac potus indicationes fumpferit; haec enim lingula vires aut im- becillas aut robufias et corpus aut plethoricum aut indi- gens aut malis humoribus refertum reddunt. Quod vero ipfe ait: in autumno, contrario nomine opponitur iis c/uae in hieme dicta funt; hoc enim tempore cibi fimpli- ces funt, hoc veto inconftantes, et item fructus arborum et vina, nifi forte οπώραν appellat medium aeftatis, quod tempus Graeci ώραν nominant. Quamquam hoc nomine appellant etiam autumnum, hiemem et ver, per excellen- tiam tamen ώραν nuncupant eam anni partem, in qua r \ · '. Ed. Chart, ΥΙΙΓ. [573.] vov τον καιρόν,\κα&' ον οί %αρπο'ι, ους ωραίους καλουσι, τελειουνται. η δε των ώραν ταξις, ως αυτός τε πολλάκις διά των επιδημιών οί τ άριστοι των περί τά τοιαϋτα δει- νών έγραψαν^ ηδε ερτίν * επιτολή πλειάδος άρ/η ϋερους εστί, με&* ην κυιός ε'πιτολη της καλούμενης οπώρας, ην δη και αυτήν το δεύτερον μέρος του Όερους τίθενται ενιοι, με&’ ην άρκτονρος επιτελλων άρχήν ποιείται φ&ινοπώοου, κάπειτα1 δνσις πλειάδων χειμώνος άρ/η γίνεται. είτα μετά τον χειμώνα ισημερία την άρχην τον ηρος εχει, εν όπώ- ραις ούν ηλιωσεις και οίνοι. ηλιάσεις γάρ άναγκάζονσι πολλάκις πίνειν και ταΰτό τούτο επείγουσι ιά έργα, οίνοι δε εισι πολνειδείς ’ οί μεν γάρ υδατώδεις αυτών ελαχίστην τροφήν τώ σώματι διδόασιν, οί δε τταχείς και ϋηΐρροϊ * πολ- λόν τρεφονσι, πολύ δε μάλλον οί μελάνες. καί οί μεν υδατώδεις κατ ονρα διαχωρονσι τάχιστα διά το φϋάνειν τάχιστα σχεδόν άναλαμβάνεσ&αι όλοι προς το ήπαρ, πριν 1. 1. ΙΙΓ. aph, Χΐγ. 2* Corr. fortafiis Ό-εςμοί, Μ ' : , ■g . . fructus, quos horaeos vocant, ad maturitatem perveniunt. Porro ordo temporum, ut ipfe perfaepe in libris de vul- garibus morbis et qui in his rebus principem locum te- nent confcripferunt, elt hujusmodi. Ortus Vergiliarum eft aeftatis initium, poft quas caniculae ortus oporam quam vocant inchoat, quam fecundam aeftatis partem quidam Hatuunt; poft eam arcturus fuo exortu autumni facit ini- tium, deinde occafus Vergiliarum dat hiemi principium, quam excipiens aequinoctium veri initium tribuit, ex quo fit, ut in oporis fint infolationes et vina; nam mora in fole cogit ut faepe homines bibant, quod etiam ad agen- dum impellunt opora et actiones; ceterum vinorum furit multa genera, inter quae ea, quae aquea nominantur, per- exiguum corpori alimentum praebent, craffa et fulva multum alunt, ac multo etiam magis nigra, aquea autem per urinas facillime, fecedunt, propterea quod tota fere qoam celerrime prius ad jecur fubvehantur, quam quid- GALENUS TOM, XVI. V e Ed. Cliart. ΥΙΙΙ. [573;] τι διά τής γασι'ρος ύπέρχεσ&αι *. των δ* άλλων πάντων όσον νπέρχεταί τι κατά την γαστέρα σαφές άναλόγως τω . χρόνω τής θρέψεως εχει την διαχώρ.ησιν, ετι δε διά το χολώδες περίττωμα και ai άγρνιϊνίαι πολλά} γίνονται, ό&εν και ή πιμελή και απαλή σάρξ εκίηκεται και το αΤμα αυτό δια- φΰείρεται. εκ γάρ τον συνεχούς * * * * αλλα καί τοις λουτροίίς και ταΐς τρίφησιν ωφέλειαν μεγάλην εις ταΰτα πάντα παρέξεις* μάλιστα δε εσεται προς τήν αγρυ- πνίαν λυσιτελή. ενοχλεί γαρ οΰ μόνον εν τοίίς είρημένοις πά&εσιν, αλλά και εν το7ς πυρετοίις, διό προς το7ς ήδη γε- γραμμένοις μοι βοηϋήμασι και τούτο πανί? θαυμαστόν ευ- ρέΟη , οί επειράθην εγω πολλάκις και ονποτε * ^ ^ δε7 μέν ούν των τότε άγρυπνονντων τά σκέλη και χεΊρας δεσμεΐν έν έκείνω τω χρόνω καθ’ όν έπι τόν ύπνον είωθε- οαν τρέπεσθαι και κελεύειν έγρηγορέναι, διοίγειν τέ ποτέ εί μνήσειεν άναγκάζομεν τά βλέφαρα μέχρις αν ικανώς κάμνωσιν, ειτα εξαίφνης λΰομεν τους δεσμούς καί τόν λύχνον αίρομεν, A. Corr. in marg. add, προς τό ήπαρ — νπτρχεσ&αι. quam per alvum defcendat; alia vero omnia, ex quibus manifeftum quid fubit per ventrem, fecedunt ad propor- tionem teiffporis quo nutriunt. Jam vero multae vigiliae ex bilioQs excrementis proveniunt, quamobrem et pin- guedo et tenera caro colliquatur et fanguis ipfe corrum- pitur: etenim ex continua * * * * imo vero ad haec omnia valde erunt accommodata balnea et fri- ctiones; quae quidem maxime ad vigilias valebunt, hqui- dem hae non modo in morbis antedictis, fed etiam in febribus moleftae elfe folent, quocirca praeter auxilia quae adfcripii hoc perquam admirabile compertum eft, cujus ego perfaepe periculum feci et nunquam * * # # Eo igitur tempore, quo fe quieti ac fomno tradere homines folebant, crura et manus excipere vin- culis oportet, tum jubemus ut excitentur, eosque palpe^ bras aperire et connivere cogimus, donec fint abunde fatigati, tum repente vincula folvimus, lucernam auferi- ZIEPI XTMSm ΤΠΌΜΝΗΜΑ Τ. ^ Ed, Chart. ΤΙΙΓ. [573.] ησυχίαν τε ηολλην είναι κελεΰομεν· κατά δε την ημέραν αλλα πολλά επιτήδεια είναι εν tfj 'θεραπευτική μέθοδοι άπεδείχθη, περί ών * # # * - r κ. "Ωσπερ δε εκ των ώρέων τάς νόσους εστι τεκμήρασθαι, εστι ποτέ καί εκ των νούσων ϋδατα καί άνεμους και άνυδρίας προγινώσκειν, οΐον βόρεια, νότια , εστι γάρ εΖ μαθόντ* καί όρθώς όθεν σκεπτέα, οΤον καί λέπραι τετνες καί περί τα άρθρα πόνοι, νδατα όταν μέλλει, κνησμώδεις είσι καί άλλα τοιαντα. Των νδάτχον τα μέν εστι νοσώδη, τά δε υγιεινά, ό&εν ~εξ αυτών κακά εικός γίνεσθαι και άγαϋά. όσα μεν ονν εστιν ελώδη και στασιμα καί λιμναία, ταυτα άνάγκη του μεν θέρους είναι θερμά καί παχέα καί όδμην εχοντα , ως αυτός φησιν εν τω περί άέρων υδάτων καί τόπων,τ εν ώ καί 1. lib. de aSre, aquis et locis* mus ac multam quietem imperamus, per diem vero alia mulla eiTe ad lianc rem accommodata in libris methodi demonitravimus, de quibus # # $ # XX. Quemadmodum autem ex anni temporibus morbos con- jectare datur, ita quandoque etiam ex morbis aquas et ventos, et Jccitates et aquilonares et aufirinas confiitu- tiones licet praejagire in pofierum ; hoc enim ei inte* grum erit facere qui probe ac recte didicerit unde haec conjideranda Jnt , veluti et leprae quaedam et circa articulos dolores, ubi Juturae funt aquae, pruri- tum, excitant et alia hujusmodi. Aquae vel morbofae funt vel falubres, ideo ex eis bona et mala eiTe proventura’ veriiimile eft, paluftres igi- tur, habiles, lacuilres aeitate calidas eiTe cralfasque *et foetentes neceiTe e it , ut ipfe in libro . de aeris, aquis et E e 2 430 ΓΑΜΙΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed„ Chart. ΥΙΙΙ. [573,] την αιτίάν λέγει κατά ταυτα τά ρήματα* ότι ονκ άποβρεί, αλλά τον re όμβριου ϋδατος έπιτρεφομένου άεϊ νέον, τοι τε ηλίού καίοντος, ανάγκη άχροά τε είναι καί πονηρά και χολώδη. του δε χειμώνος παγετώδεά τε και ψυχρά και τεϋηλωμενα, υπό τε χιόνος καί παγετών, ώστε φλεγματω- δέστατα. ταυτα είπών προστί&ησι τά νοσήματα εκ τούτων γινόμενα* τοίσι δε πίνουσι σπλήνας μεν αεί μεγάλους είναι καί μεμυ ωμε νους καί τάς γαστέρας σκληρός τε καί Φερμάς καί λεπτάς, τούς δ* ώμους και τάς κληίδας καί τό πρόσω- πον καταλελεπτνσ&αι' έτι δε, φησί, τάς τε κοιλίας ’ξηρο- τάτας τε καί τάς άνω καί τάς κάτω έχειν. τοντέστι τον ·&ώρακα καί παν τό μετά τό διάφραγμα της τροφής άγγελον καί τά έντερα. εφεξής δε λέγει καί τάδε* προς δε τοντέοι- σιν οι νδρωπες καί πλείστοι γίνονται καί ·&ανατωόέσιατοι. τΟυ γάρ ϋέρεος δυσεντερίαν τε πολλαί έμπίπτουσι καί διάρ’- ροιαι καί πυρετοί τε τεταρταίοι πολυχρόνιοι. ταυτα είπών περί ϋέρους έξης καί περί χειμώνος γράφει κατά τον δε τον τρόπον. τού δε χειμώνος τοίσι νεωτέροισι μεν περιπνενμονίαι locis docuit, quo in loco etiam caufam attulit liis verbis: quia, inquit, non defluunt, fed aqua plupia femper nova accedit folque adurit, ideo decolores, pravae, ac biliofae funt neceffario, hieme pero concretae, frigidae ac prae nipe glacieque perturbatae ac proinde maxime pituitofae. Quae quum dixiffet, morbos ,etiam ex iis profectos fub- junxit: quique, inquit , eas bibunt, eorum lienes femper magni ac pleni ventresque duri et tenues et calidi funt humeri, claviculae et facies extenuata; tum addit: ven- tresque et Juperhos et infernos habent aridiffimos, hoc eft thoracem et univerfum alimenti vas quod infra feptum transvetfum eft et inteftina. Deinceps vero haec quoque adjecit: praeterea pero et aqua inter cutem plurima ma- ximeque perniciofa oritur atque aefiate diffcultates inte- fiinorum plures, alpique profluvia et quartanae febres diuturnae excitantur. Quae quum de aeftate dixiffet, dein- ceps de hieme fcripiit ad hunc fere modum: hieme, in- Ed. Chart. VIII.-f573. 574.] τε και μανιώδη νοσήματα, το7σ* di πρεσβυτεροισι κοτυσοι διά την τής κοιλίας σκληρότητα' τήσι di γυναιξιν οιδή- ματα έγγίνεται και φλέγμα λευκόν και iv γαστρι ’ίσχουσε μόλις και τίκτονσι χαλεπως, προς di τοντοις έχει και τάδε' το7σι di παιδίοισιν κήλαι επιγίγνονται μάλιστα και το7σιν άνδράσιν κιρσοί και έλκεα iv τήσι κνήμησιν, ώστε τάς τοιαύ- τας φνσιας ονχ οιόν τε μακρόβιους είναι. περί δε του ετέ- ρου γένους ή και είδους ύδάτων προστίβησι ταΰτα * δεύ- τερα δέ, όσων ai πηγαΐ εκ πετρέων. σκληρά γάρ ανάγκη είναι ή είτε οκού βερμά υδατά εστιν ή σίδηρος γίνεται ή χαλκός ή άργυρος ή βε7ον ή στυπτηρία ή άσφαλτον ή νί- τρου. ταντα γάρ πάντα υπό βίης γίνογται τού βερμον, διό προς τήν χρήσιν και ,τήν υγείαν ταντα ψέγει, άριστα δε είναι φησιν οσα εκ μέτεωρωϊ χωρίων ρέει και λόφων γεη- ρών, διότι εστί γλυκέα και λευκά και του χειμωνος βερμά γίνεται, του δε βέρους ψυχρά, επαινεί δε μάλιστα ων τά ρεύματα προς τάς άνατολάς του ήλιου ερρώγασι και μάλλον προς τάς βερινάς. ανάγκη γάρ λαμπρότερα τε είναι καί quit, peripneumoniae et infaniae [574] morbi, juniores invadunt; feniores pero febres ardentes; idque propter ventris duritiam exercenti mulieribus oedemata molefia funt albaque pituita; pix in utero concipiunt ac difficulter pariunt. Ad haec vero fubjunxit etiam alia: pueris, in- quit, herniae, viris parices ulceraque tiliarum praecipue oriuntur; ex quo fit ut hujusmodi naturae effe longaevae non poffint. De altero vero aquae genere fcripUt haec: fecundo loco cenfentur quarum fontes e petris fcatent easque duras effe neceffe eft aut ubi aquae calidae funt aut in quibus ferrum aut aes aut argentum aut fulphur aut alumen aut bitumen aut nitrum gignitur. Quae om- nia vis caloris efficit, quocirca et ad ufum et ad bonam valetudinem hujusmodi aquas vituperat·, praeftantiflimas autem putat eas quaecunque e fublimibus locis et colli- bus terreis manantj caufa eft, quia et dulces et albae funt et hieme calidae, aeftate frigidae; eas vero laudibus ornat maxime quarum defluxiones ad Ortum folis prae- Ed, Chart. ΥΙΙΙ. [574.] , L ; ίύωδεα και κουφά, αποψηφίζει δ£ τά άλικα και άτεραμνα και σκληρά, ως προς το πίνξίν άχρηστα και βλαβερά, όμβρια όε κουφότατα καί γλυκυτατά εστι και λεπτότατα καϊ λαμπρότατα, εικότως ονν φησιν, ώσπερ εκ των ιάρεων τάς νουσους εστι τεκμαίρεσθαι, ουτω ποτέ εκ των νούσων υδατα και τα λοιπά ' και γαρ λτθ'ιωσ'ι μάλιστα άνθρωποι, φησιν ο Ιπποκράτης, και. νπό νεφρίτιδων και στραγγονρίης αλισκονται και ισ/ιαδων και κηλατ γίνονται, Οκού υδατα πινονσι παντοδαπα και απο των μεγάλων ποταμών, εις ους ποταμούς ετεροι εμβαλλουσι.. και από λίμνης, εις ην ρεύ- ματα πολλά αφικνοννιαι καί τά πνεύματα άλλοιοι μάλιστα τα υδατα. τω μεν γάρ βαρεης ίσ/ύν παρέχεται, τω δε Ο νοτος. διο άναγκη την ιλύν καί ψάμμον τοίς τοιούτοις εν τοις αγγείοις νφιστασθαι και από τούτων πινομενων τά προειρημένα γίνεσθαι νοσήματα· ϊνα δ£ μη τούτο επί πάσι σι'μβαίνειν νομίζω μεν, προστίθησι τάδε* όκόσων μεν η κοι- λία ευροος τε καί υγιηρης εστι καί η κνστις μη πυρετοί- δης, μΐ]δε 6 στόμαχος της /κάστιος ξνμπεπραται λίην. ούτοι fertim aeftivum erumpunt, quod necefle fit, eas fplendi- das efle fuavi odore praeditas et leves; damnat falfas, indomitas durasque, utpote ad potum inutiles ac noxias; aqua pluvia. leviflima dulciffimaque eft, itemque tenuiflima et limpidifiima. Quamobrem merito ait: ut ex anni tem- poribus facimus de morbis conjecturam, ita etiam ex moiy· bis nos praenofcere aquas futuras et alia ροβύ. Nam ut eit apud Hippocratem conifcriptum, calculi maxime gignun- tur· et renum vitia homines corripiunt et lotium aegre et coxendicum dolor fubaritur et herniae fiunt, quurn aquas cujusque generis bibunt et ex magnis fluminibus hauriunt, in quae alii fluvii ingrediuntur et e lacu, in quem multae defluxiones derivant. Jam venti quoque aquas variant maxime; nam aliis aquilo, aliis aufter vires adjungit, idcirco in hujusmodi necefle eit limum et are- nam in vafculis fubfidere atque ex harum potu morbos antedictos exoriri; ne vero hoc de omnibus cfle aquis dictum exifiimemus, addit haec: quorum igitur venter fa- Ed. Chart. VIII. [574 ] ' μίν διουροΰσ* ραδίως κάϊ εν τ$, κνστε* συδεν ξύστρεςcerat όκο'σων <T uv *j μοιλίη πυρετώδης $, άνάγκη καί τηνκύ- onv ταυτό τούτο πάσχαν. οχόίαν γάρ βφμαΜ# μάλλον της φυσιος ίφλεγμηνεν Μύτης 6 στόμφος^οχή&ν'Μ ταΰτα πά&ρ, τό ουράν ονκ άφίησιν, άλλ' εν ahny συ,νεχει κ«* συγκαίει, και τό μίν λεπτότατον αυτεου famt**!** κα2 τ° χα&αρώτατον διεί και εξουρΐεται, το δ* παχΰταιον και ■&ολωδεστατον ξυστρεγεται καί 'ξυμπηγινται, τό μίν πρώ- τον μικρόν, έπειτα μείζον γίνεται' καί ταΰτα τ αυτός περί των νόσων των εκ των ύόάτων γινομένων, ώς εκ της χρείας αυτών τά είδη των νοσημάτων γιγνώσκομεν. όπο)ς δε εκ των ωρών ταΰιό ιουτο γνωρίζω μεν, ου παρελιπεν αυτός δια βραχέων είπείν ώδε' άν μεν γάρ κατά λογον, φησί, γενηται τά σημεία έπίιοίς άοτροις δόνουσί τε καί επιτελλονσιν, εν^ τε τω μετοπώρω ίδατα γενηται και 6 χαμών μέτριος κατ μήτε λίαν εΰδιος μήτε νπερβάλλων τον καιρόν τω ψύχει, εν τε τω ηρι υδατα γενηται ωραία καί εν τω Οερει, ο'ντω cile fluit fanusque efi et pefica non fervida, ac veiicae cervix non admodum fitnul ardefcit, ii facile mingent ac nihil in vefica coacervabitur; at quorum venter fervidus eft, veficam qupque idem pati necefte eft; propterea quod cum fupra fuam naturam iit excalefacta, ejus cervix in- flammatione excipitur; his autem conflictata malis urinam non emittit, led in fe ipfa concoquit et adurit, quodque -ejus tenuiflimum eft excernitur, quod verp .puriffinium eft permeat ac mingitur; at quod crafliflimum turbidifli- mumque eft id coacervatur ac concrefcit; ac primum qui- dem parum, deinde vero magis. Atque haec quidem ipfe de morbis qui ex aquis oriuntur memoravit, ut ex illa- rum ufu genera morborum cognofcamus. Quomodo autem ex anni temporibus idem nobis notum Iit, Uon omiiit ipfe, quin paucis exponeret: Ji, inquit, in aftris orienti- bus occidentibusque figna ex ratione fient, ficjue in au- tumno pluat atque hiems moderata fit, ut neque valde clemens, neque fuo frigore modum illius temporis excedat, Ed. Chart, ΤΠΙ. [574.] το ϊζος ΰγΐΗνόνατον πώς *ΐν<χι. rjv di 6 μΐρ χημάν αυ/- μηρός xαί βόρειος γένηται, το' $’ ήρ ίπομβροό χαί νότιόν, αναγκη το ϋι'ρος πνρετώδις γίνεσ&αι χαί οφθαλμίας ίμ- ποιεΐν. όχόταν δέ το' πνίγος γένηται εξαίφνης τής τε νγρας οτσης υπό των όμβρων των εαρινών χαί υπό τον νοτον, ανάγκη δ,'πλοόν τι χανμα είναι, άπό τε τής γης δια- βροχου τε οϋσης χαί θερμής χαί ύπό τον ήλιον χαίοντος. Ητα μετ ολίγον γράφει, άστε τους πυρετούς είσπίπτειν οξντατους απασι, μάλιστα δέ τήσι φλεβοτομ,ησι τάς δναεν- ττρ,ας^ είχός έοτι γίνεοϋαι χαί τήαι γυναιΐί ‘χαί τοίς εϊόεσι το,ς νγροτάτο,ς. χαί ήν μίν ini χννός επιτολήν ύδωρ έπι- γενηται χαί χειμών xal 0ί ετησίαι πνέωσιν, ελπίς παίσα- οθαι χαί τό μετόπωρον υγιεινόν γίνεοϋαι, ήν δε μή, χ,'νδυ- νος θανάτους γενεα&αι το7ς τε παιδίοισ, χαί τήσι γυναιξί, τοισι δε πρεσβντεροισιν ήκιστα· χαί πάλιν · ήν μεν 6 χει- μων νότιος γένήται χαί επομβρος χαί είίδιος, το' δε ήρ βό- QHOV τι χαί αυχμηρόν χαί χειμέριον, πρώτον μέν φησι ac vere et aefiate pluviae tempefiivae decidant, tunc veri~ fimile eftannum fore faluberrimum; at fi hiems ficca aquilonansque fit, ver pluvium et aufirinum, aefias illa febres lippitudinesque afferat neceffe efl. Quum enim ae- fius derepente accedat terraque adhuc humida et propter vernos imbres et propter aufirum fit, tunc neceffilas eo- git aefitum a terra humecta et calida et a fole urente effe conduplicatum. Paulo vero poft haec etiam habet, ut acutiflimae febres omnes homines, praeferlim pituito- fos invadent, verifimile etiam eft difficultates inleliinorum affligere et mulieres et eos quorum natura eft humidior; fi vero circa ortum canis et pluvia et tempeftas accedant etefiaeque fpirent, fpes eft morbos fedatum iri autum- numque .falubrem fore; fin feeus et pueri et mulieres periclitantur, ne de vita excedant, fenibus hoc periculum minime imminet; lum vero addit: at fi hiems auftrina, pluvia clemensque fuerit, ver aquilonare et fqualidum et hibernum, in primis ait mulieres partum abjicere et quae ΠΕΡΙ 'XTMSIN ΤΠΟΜΤΧΗΜΑ Γ. Ed. Chart. VIII. [574.] τάς γυναίκας τιτρώσκεσ&αι καί τάς τικτονσας άκρατη και νοσώδη τά παιδία τίκτειν. το7ς δ* άν&ρώποις δυσεντερίας τε καί οφθαλμίας ξηράς επιγίνεσ&αι και ενίοις δε κατάρ- ρονς από της κεφαλής εις τόν πνεύμονα ' ώστε ούκ αδύνα- τον φαίνεται, περί ιών νοσημάτων προειπεΐν όρμη&έντας εκ των ωρών και εκ της αυτών μεταβολής · ώς τόν παλαιόν ϊ'σμεν τε και είπομεν γεγονεναι. τά δε υδατα εσόμενα γι- νωσκεται πολυειδώς, ώς και από της σελήνης, καΰάπερ "Λρατός φησιν ■ εί δε κεν οί κεράων τό μετήορον εν επινεύει, δειδεχ&αι βορεω, ο τε δ* ύπτια εισί, νότοιο* και τά λοιπά. *Ιπποκράτης δε φησιν· άρκτούρου επιτε'λλον- τος, ώς τδ πολύ συν άνεμοις ιβυχροϊς ύετόν γεγονεναι, αλλά και γράφει τάδε * υδατα πολλά συνεχεα μαλ&ακά, ώς εν νοτίοισιν, ειπερ ούν άλη&ες εστιν ώσαύτως τω περιεχοντι 1· lib. III, de dieb. criticis, foetum in lucem edunt eas puerulos imbecillos morbofos- que parere; homines vero lippitudinibus iiccis et difficul- tatibus inteftinorum corripi, ac nonnullos deilillationibus a capite in pulmones; quamobrem fieri pofle videtur, ut quis habita ratione temporum et eorum cognita mutatione poifit futuros morhos praedicere; quemadmodum Hippo- cratem feciffie et novimus et monuimus ; pluviae autem futurae mullis modis cognofcuntur ut a luna, velut Ara^ tus ceciniiTe videtur his verfibus: Quum vero incedit fuhlimi Cynthia cornu, Tum fegnes horea campi fpirante vigebunt $ Sin prono, terris pluvium denunciat aufirum. Hippocrates vero ait: areturo exoriente pluviam cum ven- tu frigidis plerumque decidijfe. Scribit vero, etiam haec, pluviae, inquit, multae, continuae > lenes, ut quum aufer fiatt Itaque ii verum efi:, corpora animantium cum aere Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [574.] , , Λ ■ , , „ σννεξαλλοιούσϋαι τά των ζωων οωματα, κατα μεν.ταμς Ομ- βρους νγρότερα γενήσονται κατά δέ τους ανχμούς ξηρότερα, ο&εν1 Jfcfti πρό^στι το ψυχρότερους και φλεγματικωτέρους iv ταίς έπομβρίαις γίνεσ&αι τούς χυμούς, ώσπερ αυ,παλιν Ιν τοις αυχμοϊς χολωδεστέρους. . δφ ον χρη ^ανμάζειν,^ οΐ πόνοι περί τά άρ&ρα γίνονται, όταν τά υδατα.μέλλη έσε- σ&αι. και η λέπρα’, ης. ισμεν περί το δέρμα ΐστασ&αι και ενοχλείν, ώσπερ καί την ψώραν και άλφούς τούς μιλάν ας και λευκήν και λειχήνας και μυρμηκια και τούς άκροχορ- δόνας καί τά τοιαντα· εγγ.ονος δέ εστιν η λέπρα τού με- λαγχολικού χυμού, καϋάπερ και ψώρα και 6 καλούμενος ξλεφας. πάρεστι δε αύιο7ς και ό κνησμός, τοΊς γάρ αλου- τούσι και ρυπώσι και άπεπΐονσι και τρΟφάς κακόχύμοις εσ&ίουσι κνηστιάν συμβαίνει* και πολύ δε μάλλον έν ψω- ραις τε και λέπραις, ότι χυμός έν τοιαύιαις διαϋέοεαι και nλείων έστί και παχύτερος και μένει πλείστος έν τω δερ- ματι. ότε μεν ούν τά υδατα μέλλει, ai λέπραι κνησμώδεις ±. lib. III. aph. XVI. pos ambiente immutari, certe per imbres humidiora, per fqualores ficciora reddentur; ad quod accedit, ut per im- bres humores frigidiores pituitofibresque fiant, fient vi- ciflim per fqualores magis bilioii efficiantur, quae res facit ut admirari non debeamus, fi dolores circa articu- los oriantur, quum pluviae futurae funt, itemque leprae quas cutem obfidere atque 'affligere perfpectum hdbemus, ficut etiam'fcabiem, vitiligines albas et nigras et impeti- ginem et myrmecia et verrucas et cetera quae funt hujus generis. Ceterum lepra ex humore gignitur melancholico non fecus quam fcabies et morbus qui elephas nominatur, atque his conjunctus pruritus eft: nam illoti et fordidi et quos cruditas exercet et qui cibis mali fucci vefcun- -tur pruritu conflictantur·, multoque magis fcabiofi ac le- profi propterea quod in his affectibus humor efl et co- piofior et craflior et plurimum, in cute manet; ,quocirca quum pluviae futurae funt, leprae pruritum excitant et Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [574. 575.3 fiot καί oi πόνοι περί τά άρ&ρα ενοχλούσε καί άλλα πολλά τοιαυτα συμβαίνειν εϊω&ε. I κα , Και των νσματων οια η διά τρίτης η εκάστης η διά πε- ριόδων άλλων και τά συνεχεα, ■ Ούχ ωσαύτως τά ύάσματα πίπιειν βούλεται νυν δ 'Ιπ- ποκράτης, οπερ καί άλη&ες εστιν, αλλά παραινεί βλεπειν καί είδεναι, οΐα διά τρίτης η καί εκάστης ημέρας ?] διά τέταρτης η διά πέμπτης η άλλης τίνος καί οια συνεχή, # # # # *β\ καί άντιπνεουσιν * * * « αλληλοισιν, άλλοι δε διά βραχύτερων, οι δε καί αυτοί κατά περίοδον· ταυ τα εχει τησι καταστάσεσιν ομοιότη- τας, fVt βραχύτερον δε τά τοιαυτα. dolores articulorum hominem vexant et alia hujus gene-r ris ufu venire confueverunt. XXI. Et quae pluviae tertio quoque aut fingulis diebus aut per alios circuitus et aflflduae contingunt. Negat hoc loco Hippocrates, pluvias feodem modo in terram decidere; quod etiam Verum eft, fed monet ut videamus ac cognafcamus, quae tertio quoque die aut Ungulis diebus aut quarto aut quinto aut alio quodam die aut quae continuae futurae funt. * * * * XXII. [575] Et venti quidam per multos dies flant et inter fe oppofiti fpirant, alii per pauciores et Udem per circui- tum, Haec autem habent cum temporum conflitutioni- bus flmilitudinem, fed talia brevius. Ed. Chart. VIII. [575. J Τους άνεμους ούτως είναι κείμενους ερόεϋη, ως τούς μεν άπό της ανατολής τού ήλιου πνείν, τούς δε εκ των δνσμων, τούς δ£ πάλιν εκ των άρκτων και τούς εκ μεσημ- βρίας. είπομεν δε έμπροσθεν τον μεν ενρον άντιπνείν τω ξεφύρω, τον δε βορράν τω νότω καί άνάπαλιν, ο'ύτω δέ καί τούς άλλους άλλοις το7ς εν τω μεταξύ τούτων κειμενοις* άλλοι μεν ονν περί την ημέραν μάλλον, άλλοι δε περί την νύκτα πνεουσιν. ως καί άλλοι κατά τινας περιόδους, άλλοι δε ου, καί άλλοι πλέον, άλλοι δε ηττον. όταν ούν επί πλέον πνεουσι τοιοντοί τινες, τότε καί την κατάστασιν του πε ριεχοντος ημάς άερος άλλοιουσι καν αύιοις όμοίαν ποιού.σιν, οτε δε βραχύτερον, τότε καί ου πάνυ άλλοιουσιν, άλλ’ εως άν πνεωσιν. εί γάρ δυναστευοι 6 νότος, ως αυτός ειπεν, η κατάστασις νότιος εσται. ουτω καί ει βορεης, βόρειος, καί των άλλων ό αύτός λόγος. εί δε κατά περίοδον το πνεύμα γενοιτο) μάλλον άνομοία η κατάστασις γενησεται και πολύ πλείονες νόσοι εν zfj zoiavitj επονται, πλην γάρ ότι οι άνεμοι πολλάς τε καί παντοδαπάς μεταβολάς εν τίο άερι ' Ventos ita efle pofitos diximus, ut alii ab ortu To- lis, alii ab occafu, alii a feptentrione, alii denique a me- ridie perflent; fupra enim docuimus, eurum contra favo- nium flare, aquilonem contra auftrum et vicifiim hos contra illos; iic etiam facere alios qui medii funt inter illos interjecti, aliqui item potius per diem, aliqui per noctem fpirant, ut alii per pircuitum quendam, alii fe- cus; atque alii diutius, alii brevius. Itaque ubi plus ali- qui fpirarint, tunc aeris nos ambientis conftitulionern immutabunt ac flbi Gmilem reddent; quum vero minus, tum non admodum immutabunt, fed ufque dum perflave- rint; nam ii auiter dominetur, ut ipfe ante dixit, auitrina erit conftitutio., ii aquilo, aquilonaris; aliorum eft eadem ratio. Si vero ventus per circuitum fpiret, conftitutio erit magis inaequalis et in tali caeli flatu plures multo morbi orientur; praeterquam enim quod venti multas at- que omnis generis mutationes in aere faciunt, lioc acce- Ed. Chart. VIII. [575.] ποιουσιν, έπεται αυτούς και τοντο, ότι ή των ανέμων aval·* λαγέ] και των ζώων άναλλάττει τά σώματα, και τοντό Ιστιν οπερ εϊπεν αυτός, αί μεταβολαι των ώρέων μάλιστα τικτουσι νοσήματα, τοντέστιν αί αλλοιώσεις αί1 κατά τήν κράσιν αυτών γενόμει>αι τίκτουσι νόσους* ως ai μεγάλαι μεταβολαι χρύξιος ή ϋάλψιος ή ύγρότητος ή ’ξηρότητος ή πνευμάτων ή απνοιών και τών άλλων πολλών, άπερ είναι τοιαντα δοκέι* »r· *Hv μέν έπϊ πλέον τό έτος τοιοΰτον ήν oifjv τήν κατάστα- σιν έποιησεν, ini πλιϊϋν και τά νοσήματα τοιαντα, και * ήν μάλλον ισχυρότερα και μέγιστα νοσήματα ούτως ίγέ- νετο και κοινότατα και έπϊ πλεΊστον χρόνον. Εικότως ταντα προσέγραψεν * ώς γάρ τα7ς βραχντέραις μεταβολαις ai βραχύτεροι και έλάττω όμοιοτητες ΐπονται, οντω τάις χρονιωτέραις ai χρονιώτεραι και μείζοσι μειζω. καί i, 1. III. apii. I. dit etiam quod· ventorum varietas corpora animantium immutat*, atque id eft quod ipfe fcriptum reliquit: mu- tationes temporum maxime morbos, hoc eft immutationes temperaturae temporum morbos excitant: cujusmodi funt magnae mutationes frigoris, caloris, humiditatis, decitatis* ventorum, aut quum vacuitas ventorum eft aut etiam aliarum rerum multarum, quae efle hujusmodi videntur. XXIII. Si vero annus talis diutius fuerit, qualem confiitutionem fecerit, certe tales quoque morbi diutius erunt; ac fi graviores fuerint, maximi quoque morbi fic erunt et communiffimi et ad longiffimum fpatium temporis· Merito haec adjunxit; ut enim breviores mutationes faciunt, ut breviores ac minores dmilitudines confequan- tur, dc ex longioribus mutationibus diuturniores dmilitu- ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ m Ed. Chart. VIII. [575.] ini κλειστόν χρόνον παραμενουσαί, τάλλα δε σαφή εύτι καί μάλιστα τω άνεγνωκότι τον άφορισμόν, ον ή άρχή* *ντ τοίσιν ανχμοίσι πυρετοί όξεες γίνονται και εΐ μεν επί πλέον τό έτος εϊ) τοιουτον ιόν, και τά λοιπά· κδ\ *Εκ των πρωτων υδάτων όταν εξ άνυδρίης πολλής μελλει ύδωρ εσεσϋαι, εστι περί νδρωπων προειπείν. καί όκό- %αν τ άλλα σμικρά σημήια φανή εν νηνεμίτ}, εν μεταβολή. *Ισμεν τον υδερον ψυχρόν καί υγρόν είναι νόσημα καϊ * διά την πλεονεξίαν των ψυχρών καί υγρών χυμών γίνεσΟαι, άλλα καί εκ τής περιουσίας των μοχ&ηρών υγρών, άπαν γάρ αυτή νόστιμα δύναται γεννάν άλλο κατ άλλο σώμα καί U 1. III. aph. VII. dines cum illis confiitutionibus et ex majoribus majores confequuntur et ad longiflimum temporis fpatium perdu- rant*, cetera perfpicua funt, praefertim ei qui aphorifmum eum perlegerit, cujus hoc initium eft: fqualoribus acutae febres funt; ac fi annus talis diutius fuerit et reliqua. XXIV. I Ex primis pluviisubi pofi multum ficcitatem futura plu- via efi} licet hydropes praedicere, et ubi talia parva figna in ventorum quiete in mutatione apparuerint. Colligenda igitur funt quae in qualibus aquis aut ven- tis morbi fgnifcant et audiendus e fi fi quis nQpitj quod. tali hieme praegreffa, tale ver aut aefias erit. Aquam inter cutem eJQTe frigidum humidumque mor- bum et ex frigidorum humidorumque fuccorum nafci re- dundantia perfpectum habemus, fed oritur etiam ex ni- mia pravorum humorum copia. Haec enim omnia genera morborum in alio atque alio corpore, ac non folum aquam i Ed. Chart. VIII. [575.] μη μόνον νδρωπας. ούκονν άπί&ανον εκ των πρώτων τ,δά- των, οναν πολλή άννδρια ηδη γεγονε, περί των νδρώπων προειπε7ν, εισί δε τινες και μάλιστα οΐ περί *Ερασίστρατον> οΐ νομιζουσιν ονδενι άλλω τρόπω συνίστασ&αι νδερον ·η διά το τρ στενοχώρια των οδών κωλνεσϋαι πρόσω τον η- πάτος ιε'ναι το αϊμα. και μ?) δυνασ&αι σνστηναι διά τον σπλήνα ή τι άλλο μόριον, αλλά άει διά τον εν ηπατι σκίρ- ρον * καιτοι γε όσημεραι β^πομεν> επί τα7ς γρονιαις αίμορ- ροΐσι επισχε&είσαις i] διά κενωσιν άμετρον εις ιρύ'ξιν εσγά- την άγονσαις τον άνθρωπον ταυτό τούτο γεγενησϋαι καί τάς γυνα7κας η των καταμηνιων παντελής άπώλεια και άμε- τρος κενωσις, όταν αιμορραγησωσί ποτέ ai μητραι αυτών | αφοδρώς, εις τούτο τό νόσημα περήγαγεν. αλλά και ό κα- λούμενος γυναικε7ος ρονς εις τούτο ποτέ ετελευτησε τό πά- | ·&ος. λελεκται δε κατά τοιαντης της δό'ξης ημ7ν επί πλέον κατά τον άλλον καιρόν, νυν δε ου καιρός ελεγχειν τινά, / inter cutem afferre poteft; non igitur abfurdum eft, ex primis pluviis, quum diuturna ilccitas jam anteceflerit, hoc fumere, ut de aqua inter cutem futura praedicas. Quidam autem funt atque in iis Erafiftratus in primis, qui exiftiment, nulla alia ratione oriri aquam inter cutem poffe, nili quod viarum anguftia fanguis ultra per jecur procedere prohibeatur nec poife ipfam excitari vitio lie- nis aut alterius membri, fed femper ex fcirrho qui jecur ! obGdeat. Et tamen quotidie videmus, ex diuturnis hae- morrhoidibus fuppreilis vel immodica evacuatione ad ex- i tremam refrigerationem hominem ducente, hunc ipfum morbum oriri; mulieres quoque perfecta meniiruae pur-· gationis ceffatio et item immodica ejusdem profufio, quum interdum ipfarum uteri fanguinem vehementer profundunt ; in hunc morbum perduxit. Imo vero etiam fluor qui muliebris appellatur in hunc affectum quandoque termi- navit. Contra vero hanc fententiam nos alibi copioiius difleruimus, nunc Vero minime opportunum efl, quem- £d. Chart. VIII., [ 575. 576-]^ άλλα δεικτέον ο τι των1 νδερων τις ά&ροιζει το πληΰος νγρου λεπτού εν τω κάτω ϋώρακος χωρίω παντι, τον πα- ρακεντούν τις ενίοτε το υγρόν εκκενονμεν. άλλος δε ουχ τδατος, άλλα πνεύματος εχει μιστόν τοντϊ τό χωρίον, και τα άνω μερη πάντα σχεδόν διοιδισκόμενα, και τούτον τνμ- πανίαν κατά την τον τυμπάνου ομοιότητα .προσαγορεύουν οιν, άλλος δε τις όλην την ε'ξιν εχει φλέγματος μεστήν, ον τινές καλουσι υποσαρκίδιον. ζν ω δί τόπω το' νόωρ κατά τό πάϋημα ηϋροισται, πλην 6 τι εϊρηται ημίν εν τω πεμ- πτω των πεπονϋότων τόπων, ούκ άν ην άκαιρον ^ # * * προσεχειν τον νουν τοις άλλοις σημειοις και τα7ς νηνιμίαις και τή του περιεχοντος ημάς άίρος μετα- βολή* μάλιστα γάρ προς την πρόρρησιν των εσομενων ταυτα συμφέρει * * * i. 1* IV. de viet. rat. 111. 109. quam reprehendere, fed potius ofiendendum eft, unum hydropum copiam humoris tenuis in tota thoracis inferna regione acervare, quam interdum pungentes humorem ipfum evacuamus; alter vero hunc ipfum locum non aqua, fed flatu plenum habet et fere omnes fuperiores partes in eo intumefeunt, huneque tyrnpaniam a tympani fimili- tudine vocant; alius autem totum habitum pituitae ple- num habet, quem nonnulli liypofarcidion nominant. Ce- terum quo in loco fit collecta aqua in hoc morbi genere etfi dictum efi; nobis in quinto de locis aifectis, non tamen fuerit alienum hoc quoque loco exponere. * * * * [576] Aliis autem fignis et ventorum vacuita- tibus et aeris nos ambientis mutationi adhibere mentem oportet, fiquidem haec ad futura praedicenda conferunt vel maxime· * # * * Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [576.] • Χε'. Τά χρώματα ονχ δμοίια εν τψιν ώρι;σιν, ουδέ εν βορείοισν καί νοτίοισιν, ουδέ εν τησιν ηλικη\σιν αυτός προς εων- τόν9 ουδέ άλλος αλλω ου δεν. σκεπτεον δε εξων ίσμεν καί παρεόντων και άτρεμεόντων περί χροιών , και οτν αι 'ηλικίαν τζσιν ώρ^οιν εμφερεες είσί και χροιη και τρόπω. Καί1 εν το7ς άφορισμολς γεγραπταν τάς μεν βόρειας καταστάσεις τά σο'ματα ποιεΐν συνεστηκδτα καί έντονα καί ευκίνητα καί ευχροα. δηλον γάρ άλλοιοισϋαν τα χρώματα διά πολλάς προφάσεις, ο'ς εν τω προηω υπομνηματι εϊρηται. καί γάρ υπαλλάττεται διά τους χνμονς εξισταμε'νους της φυσικής ιδέας, η παλινδραμονντας εις το βάχλος τον σώματος η οιον προς το δέρμα είσϊν είλκυσμενα. είσί δε καί τινες αιτίαν, δν ας αναγκάζονταν χυμοί οΰτω κινεϊσϋαΐ τε καί διατίϋε- σ&αν. εν τουτοις δε ϋετεον καί τά πάϋτ] της ιρνχης καί 1. 1. ΙΙΓ. aph. xyir. XXV. Colores non funt fimiles in anni temporibus, necjue in acjuilonaribus, neque in aufirinis confiitutionibus, necjue in aetatibus; necjue etiam quispiam fecum, necjue alius cum alio collatus. Conjiderandi autem colores funt ex iis quae praefentia quiefcentiaque effe novimus et aeta- tes fimiles temporibus effe 'et colore et modo. In aphorifmis quoque fcriptum eft: aquiloniis confii- tutionibus corpora cogi firmarique et expeditiora colora- tioraque reddere. Planum enim eft colores multis de cauiis immutari, ut in primo commentario docuimus. Nam mu- tantur vel propter liumores qui a forma naturali recefle- runt vel qui in imas corporis partes reverfi funt vel qui veluti ad cutem funt attracti. Sunt vero etiam caufae quaedam quae humores ad tales motus talesque affectus impellunt. In his autem ftatuend^e funt animi perturba- GALENUS TOM. XVI. F f ' Ed.Chart.YHI. [576. ] τον περιέχοντος ημάς άέρος ai εϊς το θερμόν και χρνχρδν μεταβολαί, περί ών νυν Ιπποκράτης λέγει,· και αυτού τού σώματος διαθέσεις η θερμοτερον ϊσχοντος η Λρνγρότερον η έλαττον η πλέον η ω&ονμενον έκτος η έσοτ έλκόμενον το αΐμα. ετι δε η κακοχυμία πάσα τι)ν άπαντος τού σώματος χροιάν άλλοιοι, ώς έν ύδέροις τε και ίκτέροις και έλέφασι και σπληνός και ηπατος πάΟεσιν. έχεις δε ιδεΤν ταυτόν έν τα\ς καθ' όιιυνν μδριον αχροίαις, αϊπερ τι, χρίσει των όψθαλμών διαγινώσκονται. καί η περί παν το σώμα η περί μόριόν τι περί παν μεν καθάπερ επί των ίκτεριωι- το)ν , ώς ειπομεν, έχει, καί της *ηπατίιιδος καί σπληνίτιδος νοσον, και τισιν είδεσι των υδρωπων. κατά τι δε μόριον καθάπερ εν μόντ] τrj γλωττrj πολλάκις δράται άχροιά τις. καί έν το7ς μορίοις τοις. έξ αποστημάτων μελανϋεισιν η πε- λιδνοίς γινομενοις. ωσαυτοτς δ έν1 πολλοις παρά φΰσιν όγκους ως τοις άνθραξι καί το7ς έρνσιπέλασι καί ερπησι καί γαγ~ γραιναις και κατα φυσιν χρώματα μεταβάλλεσθαι πέφνκεν. 1. Corr. δ3 Ιν pro αν. tiones €t aeris nos ambientis in calorem et frigus muta- tiones, de quibus Hippocrates hoc loco verba facit, item- que affectiones corporis, in quo fanguis vel calidior iniit vel, frigidior vel parcior vel copioiior vel foras protufus vel intro retractus; omnis praeterea malijtia fuccorum totius corporis colorem immutat, ut in morbo regio, aqua inter cutem, elephantia!! et lienis ac jecoris vitiis ufu venit; idem in quavis particula licet intueri, prae- fertim in iis vitiis colorum, quae oculorum judicio dig- ! nofcuntur; live haec totum corpus live particulam quan- dam obiideant; atque in toto quidem corpore, ut in ar- quatis, ut diximus, res fe habet et jecoris lienisque mor- bis et hydropibus; in parlicula quapiam, quemadmodum ,in lingua fole color alienus faepe confpicitur; tum vero in particulis quae propter abfceifum vel nigricant vel li- vent. Simili quoque modo in multis tumoribus praeter naturam, ut in carbunculis, igne facro, herpete, gan- graena naturales colores immutantur. Jam veru nativum F.d. Chart. ΥΙΓΓ. [576.] υπαλλάττέι δε καί τάς κατά φνσιν χροιάς και άλφός και λευκή καί ελεφας και τοιαντα. εστι di ίδειν πολλάκις τάς των χρωμάτων μεταβολάς περί τά σκέλη ?; περί το πρόσω- πον η σόμπαν γε τό άνω η σόμπαν τό κάτω τον σώματος, ίώρακα δε εγώ τίνος δ η χϋ εντός υπό της εχίδνης μεταβάλ- λουσαν την χροιάν ολην, ως γενεσϋαι πρασοειδή. αλλά και άνεν τούτον καί χωρίς εμφρά’ξεως η φλεγμονής η σκίρρου του ηπατος τοιαότη γίνεται κακοχνμια, ώς το σώμα όμοιον ώχρολεόκοις πόαις όλον ποιείοϋαι. ενίοτε δε μολόβδω πα- ραπλησιον εχον τό χρώμα η καί φαιότερον * ενίοτε δε τάς άλλας ε/ειν ιδιότητας τών Αρωμάτων, ας γνωρίζειν τόν ια- τρόν δει. ώσπερ εγώ παρόντων πολλών Στησιανόν {λεασά- μενός άμα τό πρώτον είσελϋείν εν&α κατεκειτο, εφην ανιόν εχειν ονκ άπόστασιν εν τω ηπαϊι, ώς ηγούντο πολλοί τών άλλων ιατρών ^ αλλά εν τώ βάϋει μνών απόστημα, οπερ η δη πνον συνείλκετο μεταξν τών τε εγκαρσίων καί τών κάτω- θεν άνω φερομε'νων λοξών, οιδας δε σύ καί πολλούς άλλους quoque colorem variant vitiligines quae albae qnaeque ni- grae appellantur et quae itfjfit hujus generis ; licet etiam faepenumero colorum mutationes in cruribus aut in facie aut in toto fuperno corpore aut toto imo intueri. Equi- dem hominem vidi quem vipera momorderat, in quo to- tus color immutatus, ut porri colorem referret confpicie- batur; quin etiam vel citra hanc canfam et line ulla ob- flructione aut inflammatione aut fcirrho jecoris humores hhjusmodi vitio afficiuntur, iit totum corpus iimile herbis candenti pallore infectis fiat; interdum colore fit plumbeo aut etiam magia fufco, interdum alias colorum proprieta- tes habeat, quas nolle medicum Oportet; quemadmodum ego, quufn Stefianum multis praefentibus vidiflem, ut primum ih Cubiculum in quo decumbebat ingreflus fum, dixi ipfum habere abfceiiuta non in jecore, ut plerique ex aliis medicis arbitrabantur, fed in imis mufculis qui pus jam contraxerant, in medio fpatio eorum mufculorum qui per transverfum incedunt et eorum obliqui ab infer- F f 2 Ed. Chart. VIII. [ 576. ] - σημειωσάμενόν με εκ της χροιάς τά πά&η, οΤς οΐ κάμνον- τες ενοχλούντο, ους ηδη εν τα7ς ίδίαις πραγματείαις εμνη- μόνενσα, ώστε ονκετι χρή μήκυναν νπερ των αυτών. πα- ραινεί δε αυτός σκεπτεσΟαι εξ ών φανερά, ηδη ημ7ν και εξ ών ηδη εμπειρίαν εχομεν των γνωρίμων ημΊν άνδρών εί τά παρόντα όμοια εσιι τοις παρεληλνϋόσιν ?; και αυξάνει η μειουται. καί πότερον η αυτή χροιά, η μεταβαλλόμενη, καί ποτερον η ηλικία ομοια εστϊ και εμφερης τη ώρα και τη χροιφ καί τω τρόπω τον νοσήματος. οϋτω δε κελεύει κατά το προγνωστικόν εις το πρόσωπον καί το κατά φνσιν χρώμα είσβλεπειν καί τότε κινδυνώδες είναι νομίζεΐν, οτε πολύ της φνσεως άποκεχωρηκός η, ήττον δε, οτε τούτο ού πάνν γε- γονός ευρίσκετ au Η γαρ αυτός έαυτώ οι δεν όμοιος ενρί- σκεται άνθρωπος, ι'σ&ι οτι εις τον έσχατον κίνδυνον άφι- κνείται καί αγαπητόν εσται, εί1 μη τώ {λανάτω νικη&ήσε- ται. εί δε περιεσιηκός είη, χρρνιωτερα διάϋεσις γενήσε- 1. 1. IV. aph. XL. nis furfum feruntur. Tu autem nofK me alios plerosque notaffe ac morbos quibus conflictabantur ex folo colore cognovifle, de quibus jam in libris meis fuo loco men- tionem feci. Quocirca nihil opus eft de eis nunc agere copioflus. Ipfe autem admonet, fpectemus ea quae jam nobis fint perfpicua et ea ex quibus jam peritiam nacti fumus in iis hominibus-qui noti nobis funt; utrum prae- fentia flnt praeteritis fimilia an vero aucta imminutave fint} atque utrum idem fit colon an immutatus, et utrum aetas fimilis p'arque fit anni tempori et colore morbi modo. Sic etiam jubet in praefagiis, ut in faciem et naturalem colorem intueamur ac tunc periculum imminere exiftimemus, quum a naturali flatu multum recellit; mi- nus vero quurn^ lioc parum efle factum invenimus } fi enim ipfe fibi nulla in re fimilis comperiatur, fcito eum ad extremum periculum efle perductum, ac bene cum illo agetur, fi evadere mortem poterit; fi. vero fuperfles fue- rit, ea profecto erit diuturnior affectio, idque ipfe con- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [576.] ται, καϋΰπερ ειπεν αυτός* οκού εν ολω τω σώματά μεταβολή και ην τό σώμα καταψνχηται η αυϋις ΰερμαίνη- ται 7] χρώμα ετερον β'ξ ετέρου γένηται, μήκος νόσου ση- μαίνει. και περί τούτων άλις. μεταβησομεν δε προς τάς εχομένας ρήσεις, ^ ϊνα τό τέλος τοΰτω τω υπομνηματι ευ- καίρως ΰησομεν. κστ. 01 αιμορροΐδας εχοντες ούτε πλευρίτιδι οντε περιπνευμο- νία] ούτε φαγεδαίνη ούτε δο&ιησιν ούτε τερμίν&οισιν άλίσκονται, ίσως δε ούτε λέπρφσιν, ίσως δε ούτε άλλοισιν. Αιμορροΐδες εί και δννανται πάντας αν&ρωπους τε και εν πάσαις ηλικίαις ένοχλείν και κατά πάσαν ώραν τον έτους, άλλ' όμως οίκεΐον όντως εΐσι της των παρακμαζόνιων ηλι- κίας παΰος, ώσπερ αϊ μελαγχολίαι. γίνονται γάρ νπο με- firmavit, quum dixit: cum toto corpore mutationes acci- dunt, et fi corpus refrigeretur ac viciifim calefiat vel color alius ex alio oriatur , morbi longitudinem fignificat. Sed de his hactenus. Ad fequentes autem dictiones transeamus, ut huic commentario finem commode et opportune im- ponamus* XXVI. Qui haemorrhoides halent ii necjue pleuritide, neque pul- monis inflammatione, neque phagedaena, neque furun- culis , neque terminthis, fortaffes vero neque lepra, ac fortaffis neque vitiliginibus corripiuntur. Haemorrhoides quamvis omnes homines omnemque aetatem et omni in tempore anni vexare queant, tamen revera funt affectus aetatis declinantis proprii non fecus quam melancholiae*, fiunt enim ab atra bile quae ad ve* Ed. Chart. VIII. [576. 577.] λαίνηζ' χολής, εηειδαν1 εις τάς κατά 'την έδραν φλέβας ά&ροώτερον κατασκήχργ. δω καί το7ς μελαγχολικο7ς καί τοις νεφριτικο7ς επιγενόμεναι αιμορροΐδες θεραπεύειν εΐω- ΰασιν, οττερ2 ον μόνον λόγω κενώσεως, άλλα και irj των κενωμένων ποιότητι εργάζονται, κενώσι γάρ το αίμα παχύ μεστόν του μελαγχολικοδ χυμόν, .ον ημείς οΤον τρνγα καλοδ- μεν. επειδή ούν την οΤον ίλνν τον αίματος εκκενοδσιν, εϊ- κ°ιως 3 Λ* αυτών η μελαγχολία ίάται. τοσαΰτην δί τοιαυτη κενωσις εχει δύναμιν, ως οίμίν εΐωϋόιες δ τ' αότων εκ- κενονθαι πάσαν επισγ/ιν θέλωσι και ούτως ως ονδεμία διαφυλαχϋή κίνδυνον είναι, πολλά καί δνσίατα νοσήματα, μαλιστα δε τον νδερον η την φθίσιν επιγενεσ&αι. τούτου δε αίτιόν εστιν ότι διά το πλήθος άναστομοννται φλέβες εκειναι κατά την έδραν, και ύφ ήπατος υποτίθεται εις αύτάς ήλιώδες' τε και μελαγχολικόν αίμα. τής δε φοράς ταΰτης κωλνθείσης τό ήπαρ σκιρρώδες άμα γίνεται και τω πλή- 1. 1. III. apii. XXX. 2. 1. yj. aph. χΙ# 3. I. Vr. aph. XII. nas feclis uberius cumulatiusque decumbit; quocirca quum melancholicis et vitio renum laborantibus fuperveniunt, curare eas folent, quod non folum ratione evacuationis, fed etiam humoris qui evacuatur, qualitate faciunt; effun- dere enim craifum fanguinem humoris melancholici ple- num folent, qualem nos fecem in vino appellamus. Ita- que quum haemorrhoides veluli fecem fanguinis evacuent, merito fit ut melancholiam curent; haec autem evacua- tio tantam vim habet, ut qui folili funt per eam partem evacuari, fi totam excretionem cohibere velint atque ita ut ne una quidem liaemorrhois aperta fervetur, periculum fubeant, ne [577] poftea multos infanabilesque morbos, praeierfim vero aquam inter cutem et tabem patiantur; hujus rei caufa eft quia venae illae propter plenitudinem in fede aperiantur et ad ipfas fanguis feculentus et me- lancholicus a jecore rejicitur; fi quis igitur hanc viam illi praecluferit, tum fcirrhum jecur contrahet, tum mul- Ed. Chart. νΤΠΤ. [577.] , „ * , » - i&nN τι καί toj πάχη β&ρννίτβι, ο$εν η ΰερμαοια αυτόν κατά μικρόν μειονται και οΐον άποσβενννιβι, ώστε την αι- μάτωσιν χρηστήν ον γίνεσϋαι. δήλον δε οτι ϋδρωψ απο- τυχία του αίματος άποτελείται, αλλά και δια την αυτήν in Ισχίο ιν η φ&ίσις γίνεται, τον ήπατος άπω&ονντος το πλήϋος ini τάς iv τω πνευμόνι φλέβας και τον άγγιίου εν- ταύθα ραγε'ντος. λύονται1 γουν2, ταϋτα τά παθήματα των αιμορροΐδων επιγενομΐνων , η και μιας διαφνλαχθεισης άνεωγμενης. ως και διά των* κνροο)ν ισμεν ποτι και την μελαγχολίαν πεπανσθαι· και τούτο δι αντην αιτίαν. ιιοι γάρ κνρσοί άνενρεσεις των φλεβών των iv τοίς μηροις και οκελεσιν από παχεος και μιλαγχολικοϋ αίματος γινομίνοι· ονπερ εις τά άκνρωτερα μέρη ωθονμενον η μελαγχολία λύεται, μεγίστη γάρ ωφελεια εκ τοιαντης της κεντόσεως εστι* και εί μη σοι παρακαλεσαντι γραφήναι ταυτα τα υπομνήματα δια ταχέων απαγομεντο τε προς την αποδημίαν γράφοιμι. πολλά αν εχοιμι είπεΐν σοι και διηγήσασθαι 1. Corr. λύονται pro λιίον τε, 2. 1* Vi· aph* XXI· 3. i. VI. aph. XLVII. titudine ac craflitudine gravatum reddetur; unde ejus ca- lor paulatim minuetur et quaG exftinguetur, atque ita bonum generare fanguinem non poterit. Perfpicuum au- tem eit aquam inter cutem fruftrata fanguinis procrea- tione effici; propter eandem vero cohibitionem tabes iit, quum jecur plenitudinem in venas pulmonis protrudit et vaCculum inibi ruptum eft; liis porro morbis homiqes li- berantur, ii .haemorrhoides fuperveniant aut etiam G una adaperta Gt confervata, qua fane ratione icimus etiam melancholiam interdum varicum beneGcio fedatam effie, idque ob eandem caufam evenifle; funt enim varices ve- narum quae in cruribus et femoribus funt, dilatationes a craffio et melancholico fanguine factae, quo in partes ignobiliores detrufo Gt melancholiae folutio. Maximus enim ex hac evacuatione functus exiftit, ac niG hos com- mentarios te rogante ac ^ i fce der e properante celeriter et brevibus confcribendos recepilfem, multa fane eaque ad- Ed.^Chart. VIII. [577.] Ttovt “‘Ρορροΐδων θαυμαστά, νυν δε άναγκασ&είς εν οκιγαις ημεραις τήνδε την εξηγησιν ποιε7ν, εν μόνον παρά- δήγμα παραγράφω, jjp εν τη 'Ρώμη τ6 πρώτον, όταν, ώς οισ&α, ετεροι πάντες ηνεδρευσαν εμοΓ ην δε και ένδοξος καί ηλουσψ άνηρ Αεύκιος ό Μάρτιος, ός μελαγχολία ηλίσκετο έκαστον έτος. θαυμαστόν δΐ ήν ίδειν άνοιάν τεάμα *“1 (Χί,ά{>ί1(χν την άσελγειαν τών εκείνων των ιατρών, °νς τότε παντες εν το7ς πρώτοις ειίϋουν. άλλοι μεν γάρ φλεγματώδεις, άλλοι δε πικρόχολους εκενούντο χυμούς. Αεύ- κος δέ ούδΐν προς άγαϋόν επιδιδοίς, άκούων περί εμού, εκάλεσε με, όπως δέ αυτός περί της γενεσεως τού παίλονς καί θεραπείας διαλεγοιμι. εγώ δέ παρελ&ών εκ του χρώματος μόνον τ εκμαιρόμενος τον ενοχλούν τα μελαγχο- λικον χυμόν ε'γνων καί εκενωσα, καί παραχρημα επαΰσατο της μελαγχολίας, καί συνεβυύλενον ταύτό κα&' έκαστον έτος τού ηρος και εΐ χρη rofi φ&ινοπώρον ποιε7σϋαι, άπαγγει- 1* 1. I. de loc. aff. V. mirabilia mihi fuppeterent, quae de haemorrhoidibus af- ferrem atque exponerem ; nunc vero cum fim coactus, hanc explicatroneni paucorum dierum curriculo conficere unum folum exemplum fubjungam. Eram Romae primum quum, ut tufcis, ceteri omnes mihi infidiabantur; erat etiam vir quidam praeclarus ac fortunatus L. Martius, qui quotannis incidere in melancholiam confueverat ·, erat porro admirabile videre dementiam iimul et infcitiam et temeritatem illorum medicorum, quibus eo tempore cuncti principem locum tribuebant; alii enim pituitofos, alii bi- liofos humores evacuabant; at Lucius quum nihil profi- ceret nec meliusculus eiTe inciperet, ac de me efiTet ad ipfum perfatum, ftatim me advocandum cenfujt, ut ego quoque et de origine et de curatione' morbi diiTererem. Ego vero acceili et ex folo colore feci de noxio humore conjecturam ipfumque eiTe melancholicum cognovi; itaque eum ipfum evacuavi,' et ftatim Lucius efi melancholia li- beratus; hoc praeterea illi confilii dedi, ut lingulis annis verno tempore, ac fi opus etiam fuifiet, autumno idem Ed. Chart. VIII, [577,] λάμενος ουκετι αυτόν τό πά&ος άλίσκεσϋαι. όπερ εκείνος ποιων την εμην φωνήν εκ τρίποδος χρνσηλάτου είναι καί νυν1 φησι. τοντο μεν ουν γίνεται η διά της φλεβοτομίας η διά φαρμάκου η και διά της άναστομώσεως των αιμορ- ροΐδων, ο και άσφαλεστερόν εστι. διό συνη&ονς ουσης της κενώσεώς τινι, είτα έπισχεϋείσης η μελαγχολία είωϋε συστη- ναΐ. καί εί καταςρονων τις με φϋάσειε κα&αρϋηναι, άνάγκη των τον πάϋονς συμπτωμάτων αίσ&άνεσ&αι. επεται2, δε καί οσα αυτός ειπεν ως άποσκήψιες η αποπληξία του σώ- ματος η σπασμός η μανία η άλλα ανιαρά πά&τι· οιαν δ μελαγχολικός χνμός επί πλέον ήτοι σνγκαυϋείς η διασαπείς Ιπικτήσεται κακόηχη δριμντητα. οτι μεν ουν άττό χολί]ς μελαίνης εχομενω συντελεί η αίμορρο'ίς ουκ ετι πάντες γι- νώσκουσι, καίτοι */πποκράτονς σαφώς διδαξαντος, αλλά τοντο μόνοι όσοι γνησίως των αυτόν συγγραμμάτων ώμίλησαν, μεμαϋήκασι παρ' αντον, πως μεν αΐμορρυις γίγνεται, πώς 1. Corr. καί vlv pro κενήν, 2· 1, VI. apii. LVI* faceret, eique recepi fore ut poflea eodem morbo non corriperetur; quod quum feciflet, meam vocem ex aureo Apollinis tripode miilam etiam hodie praedicat. Ea aulem evacuatio fit aut venae- fectione aut medicamento aut haemorrhoidibus referatis, id quod etiam tutiuh eit; ex quo fit ut cum haec evacuatio fit alicui confueta, tum vero fuppreffa, exiftere melancholia foleat; ac fi quis id parvi faciat nec prius corpus expurget, eum fymptornata hujusce affectus perfentifcere neceffe fit. Sed confequun- tur ea etiam omnia quae ipfe memoravit, ut abfceffus, morbus attonitus, convulfio, infania aut alii affectus, quorum nulla poflit inveniri levatio, quum humor me- lancholicus plus vel aduftus vel putris redditus malignam acrimoniam contraxerit. Ceterum conferre haemorrhoidas ei quem atra bilis occupat non jam omnes norunt, quam- vis hoc Hippocrates aperte doceat, fed illi foli ab ipfo didicerunt, qui in ejus libris funt vere legitimeque ver- fati j quomodo haemorrhoides varicesque gignantur ac non Ed. Chart. VIII. [577.] δε ααι ανρσός. καί ότι ova άει δει εαασιον τούτων αω- λνειν} οτί ηδη σνστη. άλλα1 ότι συνεργείν η της φνσεως ησνχαζονσης αυτή το παν διατρύπα,2 όιΐ οντω συμγερει. οι3 γάρ ταΰτα μα&όντες μη μόνον ού σπενδονσι την αι- μορροΐδα προ τον καιρού ιάσ&αι, αλλά και αυτοί μηδ' ολως ονσαν ποιονσι, καί τις άγνοα, εί πολλούς μελαγχολήσαντας ααι εκμανεντας επί τοιανταις εκκρίσεσιν ιατρών άμα&ι'α κωλν- <&είσας; άλλοι δε τινες πλινρίτισι ααι νε^ αίτισ ιν εαλωσαν. άλλοις δε σννεβαιιεν ό τον αίματος ia γαστρός εμετός η ααΐ διά βηχα ia τον 'Θωρααος η καί παραπληγίαις 4 η νδεροις απωλοντο· διαφνλάττειν ονν χρη τάς αιμορροΐδας ως ιωμενας τα μελαγχολικά πά&η, τω γάρ όντι μελαγχολίας η δη γεγε- νημενης ι'αμα μεγιστόν εστιν αίμορροΐς, μέλλονσης εσεσΟαι γε αωλνμα· διό ειπεν5 αντος ιοΐς μελαγχολικοΐϊς ai αιμορ- ροΐδες επιγενόμεναι άγαϋόν. καί πάλιν, τοίς μαινομενοις 1« Corr. vult ότι ante οτβ interponi. 2· Corr. Siurge- Ttnv. 3. Corr. oi pro tl. 4. 1. IV· aph. XXV. 5. 1. VI. aph. XI. femper opus efle lias ipfas prohibere, quum jam coniti- terint, fed quandoque fimul adjuvandum efle aut quum natura quietem agit, ei totum effle negotium committen- dum, quando fic fore utile videatur; qui enim haec di- dicerunt, tantum abeft ut haemorrboidas ante tempus curare feilinent, ut vel ipii eas quae penitus non funt efficere Audeant; ac quis tandem ignorat plerosque in melancholiam infaniamque liifce excretionibus infcitia me- dicorum fuppreffis incidiifle? Alii dolore lateris, alii re- num vitiis correpti funt, aliis accidit ut fanguinem e ventriculo vomerent aut ex pectore tufli rejicerent aut paraplegia aut aqua inter cutem opprefli interirent; quo- circa fervandae haemorrhoides funt, utpote quae melan- cholicos affectus curent. Enimvero ejus melancholiae quae jam conftiterit maximum eft in haemorrhoidibus re- medium; futuram vero eaedem prohibent; ideo fuit ipfius fententia haec: melancholicis haemorrhoides fupervenientes bono funt; itemque haec: infartis fi varices aut haemor- Ed. Chart. VIII. [ 577.] κνρσών η αιμορροΐδων1 επιγενομένων της μανιης λνσις. το μίν ονν τάς μελαγχολίας τε καί μανίας υπό των αιμορ- ροΐδων ώφελεΐα&αι των εναργών φαινομένων έστί. και οτι ωφελεί μίν γινόμενη, βλάπτε δε hτίσχε&εΐσα' καί ότι άναστομονν αντην χρη, ότε μύσειε' και τοντ εστιν, όπερ γέγραφεν αυτός κατά τό εκτον των επιδημιών, μελαίνης2· χολής ώς όμοιον αίμορροΐδι. ίστέον δε μη διά παντός άγα- μόν είναι τό αΐμα κάτω διά των αίμορ'ροΐδων έκλνϋέν, άλλα όταν εκκενοί τά μελά να καί όταν η φνσις τον άν&ρο πον άϋροίζη πολυν τόν τοιοντον χυμόν, άλλως δέ ουκ έπι- τρεπτέον έ&ίζεσΟαι τη τοιαντη κενώσει, επειδή σφαλεράν εχει την άμετρίαν έκατέρα, εν δε τω περαιτέρω τον δέον- τος έκν.ρίνεσ&αι, κάν τω ίσχεσ&αι ολως * εν γάρ τη άμε- τρία φοβουμεν μη τοσουτον έκκενω&η τό σώμα (υς τόν άν- &ροιπον εξαίφνης άπόλλνσ&αι η νδρωπα άποτελεΊσΰαι η καχεξίαν έμποιειν. εμπαλιν δε τους εξ επισχέσεως των αι- μορροΐδων η&ροικοτας αίμα φλεβοτομεΐν δε7 9 ϊνα μη εις 1. 1. VI. aph. Π. 2. 1. IV. aph. XXV. rhoides fuperpenerint, infaniae folutio. Melancholias igi- tur atque infanias ex haemorrhoidibus levari evidenter confiat, atque adjumento eife haemorrhoidas apertas j no- cere vero quae fupprefiae fini, et aperiendas eiTe, h clau- dantur, atque id eft quod ipfe libro fexto de vulgaribus morbis fcriptnm reliquit: atrae bilis ut fimile per hae- morrhoidas profluat. Scire tamen convenit non femper boni confulendum eiTe, ut fanguis per infernas partes ex haemorrhoidibus effluat, fed tum denique quum nigra ex- cernuntur et quum hominis natura mullum humoris hujus- modi accumulat; alioqui natura non eft tali evacuationi aiiuefacienda, quippe quae utrumque exceifum periculo- fum habeat et quum fanguis ultra modum excernitur et quum et toto cohibetur. Nam in immodica evacuatione veremur ne homo derepente moriatur a,ut hydrops fiat aut malum habitum contrahat*, contra vero iis qui ex co- hibitis haemorrhoidibus fanguinem coacervant, fecare ve- nam oportet, ne in magnum aliquem morbum cadantj Ed. Chart, VIII. [577.] μέγα τι νόσημα πίπτωσιν♦ Ινδιχδται μιν γάρ αντονς δπι- τηδδίονς μΐν δίναι πρός τι μδγα πά&ος, ουδδπο) δδ 1 πδ- πον&δναι διά την νπό των αιμορροΐδων κένωσιν, «λλ* ονκ άδι σκοπούς δ'χομδν τον δύνασ&αι ημάς ασφαλώς αίμα άφαι- ριΐσϋαι· διό Ιν τω τδτάρτω πδρϊ διαίιης οξιών νοσημά- των δχδίς γιγραμμένον, και αδί μιαν καταλίμπανδ. καλώς μίν ουν δίπδν ό Ιπποκράτης τους τάς αιμορροΐδας δέοντας ϋντδ δίς την πλδνρίτιδα οντδ πιριπνδνμονίαν ουτδ φαγέδαι- ναν ουτδ δο&ιηνα ουτδ τιρμιν&ον Ιμπίπτδίν. αίτιον δδ οτι η κακόχνμία, ης δκγονοί δίσιν ai νόσοι τοιανται, διά των αιμορροΐδων Ικκδνοννται. νυν δδ λιγιι φαγδδαίνας τά έλκη τά διαβιβρωσκόμδνα, απδρ3 άπαντα άδι μδίζω καϊ χδίρω γίνδται. και ούτως ίκάλονν αυτά οι παλαιοί. νστδ- ρον δδ δνιοι δπδ/δίρησαν προσηγορΐαις έκαστον διοριζδσ&αι, τά μίν αν των χδίρωνια καλούν τδς, τά δδ τηλέφια, φαγδ- δαίνας δδ άλλα. ημδις δδ τάς φαγδδαίνας όνομαζομδν όσα 1. Corr. ουδίπω 2. 1. IV. de rat. viet. 124· 3. L VI. aph, IV. fieri enim poteft ut apti fint ad magnum quempiam af- fectum contrahendum, nondum tamen adhuc propter eva- cuationem ex haemorrhoidibus quidquam patiantur. Ve- rum non femper nobis fcopi fuppeditant ut fanguinem detrahere tuto poflimus ; quamohrem in quarto de ratione victus in morbis acutis feriptum eft unam haemorrhoida femper eJTe relinquendam. Recte igitur ab Hippocrate dictum eft: eos qui haemorrhoidas habent neque dolore lateris, neque peripneumonia, neque phagedaena, neque furunculis, neque terminthis corripi; caufa eft quia vitio- iitas humorum, ex qua hujusmodi morbi oriuntur, per hae- morrhoidas excernitur. Phagedaenas autem nunc vocat ulcera exedentia, quae omnia femper majora delerioraque redduntur, atque ea ita veteres appellabant; quidam vero poftea ipfa diftinguere conati funt et quaedam chironia et quaedam Telephia, quaedam etiam phagedaenas nomi- narunt ; nos vero phagedaenas vocamus omnia ulcera Et!. Chart. YIII. [577.] των έλκων την νποκειμένην διαφθείρει σάρκα * όταν δέ επι- πόλης η καί κατ αυτό τδ δέρμα, ερπητας. ανθραξ δέ κα- λείται ίλκος έσχαρώδις άμα πολλή τη των πέριξ σωμάτων φλόγωση, δοθιήνας1 δε λέγει τους όγκους εκ παραπλήσιων το7ς ίόνθοις χυμών γινομένους. ουτοι γάρ, καθ όλον τδ σώμα διττοί πως είσι. και ένιοι -μεν σκληροί καί δύσπε- πτοι, ένιοι δε φλεγματώδεις, άπτεται δε ενίοτε υπό τούτων ό πυρετός καί αυτοί εις μέγεθος αίροΰνται καί εις πύον μεταβάλλονται. τερμίνθοι δε είσιν νπεροχαί επί του χρω- τος σννιστάμεναι, στρογγυλαι^ μελανόχλωροι, εοικυιαΐ τερε- βίνθου καρπω. περί δε των επί τω τελεί ρηματοτν άδηλον η άλλοισιν 7] και άλφοΊσιν γραφηναι χρη. έκάτερον γάρ οίκέϊον τη ρησέι, επειδή καί οι άλφοί εκ της κακοχυμίας της έν τω δέρματι ουσης γίνονται, ώσπερ καί περί λέπρας δηλόν έστίί i. in marg. vel δοθηίνας. quae fubjectam carnem corrumpunt, quum vero in fu- perficie aut in ipfa cute confiftunt, herpetes nuncupamus, ut carbunculus dicitur ulcus cruftam excitans cum magna partium vicinarum inflammatione. Furunculos porro vo- cat eos qui ex iimilibus humoribus veluti rari generantur. Sunt autem per univerfum corpus duplices, alii duri et qui aegre concoquuntur, alii pituitoii, hi autem interdum febrem accendunt ipfique in magnitudinem attolluntur et in pus commutantur. Terminthi vero funt eminentiae in cute confiftentes, rotundae, colore ex nigro et viridi, fimi- les ciceris fructui. De verbis autem quae in extrema oratione fcripta funt incertum eft, fcribendumne fit, ne- que aliis, an vero neque alphis, quum utrumque fit huic loco accommodatum, quando alphi quoque, hoc eft vitili- gines, ex humorum vitio quod in cute fit, quemadmodum etiam de lepra planum eft, oriuntur. 46'i ΓΑΛΗΝOr ΕΙ2 ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑTOT2 Ed. Chart. TIII. [578-1 Ίητρευΰεντες γε μην άκαίρως συχνοί, τοίσι τοιουτεοισι ον βραδέως ηλωσαν και όλε'&ρια οϋτως. Έϊρηται ηδη ημιν δε7ν τους καΦ’ έκαστον έτος η και κατα περιόδους η και πολλάς ημέρας ενοχλούμενους τη των αιμορροϊδών κενώσει t μηδε επισχειν αυτίκα αυτήν , μηδό πασας τας αιμορροΐδας αφαιρείν, αλλα ίί τις ίάοαι t&ilotj τον αυτόν τούτο ποιείν η τμηϋείσης φλεβός η διά φαρμά- κου κενονν τό σώμα και μηποτε πάσας άναιρεΊν, μίαν δε σώζειν, ϊνα σύνηϋες γενηται εκκρισις. αυτός γοΰν φησι τούς ιατρούς εκείνους άναίρως και κακώς ϋεραπενεσϋαι, όσοι μήτε δια φλεβοτομίας μήτε διά των υπαγωγών φαρμάκων η διά γυμνασίας την κενωσιν εργάζονται, άλλά πάσας άμα εξαιρούσε και μηδεμίαν άφιάσι. XXVII. [578] Intempeflive tamen curati frequentibus ejusmodi morbis non multo pofi correpti funt, iisque ita perniciofis. Eli jam a nobis ante dictum, eos qui lingulis annis et quodam temporum circuitu aut per multos dies evacua- tione haemorrhoidum vexantur, neque eam evacuationem quam primum compefcere, neque omnes auferre haemor- rhoidas oportere, fed fi quis curare eas velit, id ipfum efficere aut venae fectione aut medicamento corpus eva- cuare ac nunquam omnes adimere, imo potius, ut con- fueta fiat excretio, unam relinquere. Ipfe autem ait, eos medicos et importune et male curare, qui neque venae fectione, neque medicamento alvum fubducente, neque exercitationibus evacuationem moliuntur, fed omnes fimul oblatas volunt nec ullam relinquunt. Ed. Chart. ΥΙΙί. [ 578. j *>/· Και offae άλλαι απόστασής, οΐον σύριγγες, ετερων άνος. ΙΙερι των αποστασιών εν τω δευτερψ των εις τό προ- γνο\στι*όν βιβλι'ον νπομνηματι γράφεται ini πλέον ναι μη δέον εστιν εκείνα ναλώς, ώς ιμοι δονεί, ενταύθα είρημενα μεταφερειν ενθάδε. αλλά ναι άνωθεν ερρεθη πολλά ναι εξής ιίρήσεται. παράδειγμα δε προστίθησιν, δπερ είναι άνος των άλλων φησιν, οΐον σύριγγες. εστί γάρ σνριγξ νολπος εξ άποστημάτων τά πολλά συνιστάμενος. ονομάζε- ται δε εν μεταφοράς των Vaλαμΐνων συριγγών. ναι εί σΰ- ριγ'ξ εις όστονν καταλήγει, των αδυνάτων εστιν αυτήν άνιν- χειρουργίας ίαθήναι. εί δε μη, ουν άδΰνατον ’ εί δε ναι μέ- χρι του οστού άφιννήται ναι τω χρόνω λεπις αυτομάτως η ναι οστουν άποσιαίη , τότε υπό των 'ιαμάτων ωφεληθήσε- ται. εί δε μη καταλήγει εις όστονν, διά των εντυλωτιν.ων τε ναι κολλητικών ίαθήσεται φαρμάκων, ναθάπερ ημείς εν zrj θεραπευτική προς Γλαΰνωνα με&όδω είρήναμεν. νατά, ΧΧΥΙΙΙ. JEt quicunque alii abfcejjus, ut fijiulae, aliorum medela funt. De abfceilibus actum eit copioiliis in fecundo in prae- fagia commentario, nec decet ut quae illic mea quidem fententia recte dicta funt, buc transferamus, quin etiam de eisdem fupra prolixa habita eft oratio et deinceps ha- bebitur; exemplum autem fupponit, quod efle remedium aliorum feribit, ut fifeulae. Eft autem fiitula tinus qui fere ex abfceilibus conitat, ita enim appellator per trans- lationem a fiftulis arundinum ductam, ac ii in os fiftula deiinat, tine opera chirurgi curari nullo modo poteit, fe- cus vero poteit} ii vero ad os ufque perveniat et pro- greifu temporis fquama fua fponte ut etiam os abfcedat, tum medicamenta proderunt. Si vero in os non delinat, tum medicamentis iis quae callos adimunt et in quibus agglutinandi vis ineil curabitur; quemadmodum nos in libro de ratione curandi ad Glauconem docuimus. In 404 TAAiusor εις το ιπποκρατοτς Ed: Chart.^ VIII. [578.] γουν τοιαύτην σημασίαν εγραχρεν 'Ιπποκράτης αλλαχού, οσόις 1 di αί αποστασίας γίνονται εκ των περιπνευμονιχών νοσημα~ των παρά τά ώτα και εκπυοΰσιν η είς τά κάτω χωρία η σνριγγουνται, ουτοι περιγίνονται. οπού τω ρηματι συριγ- γοννται κέχρηται προς το σημαίνεσ&αι τάς προμηκεις κοι~ λότητας ίν το7ς των ζώων σώμασιν. γινομενας όμοιας το7ς των μουσικών όργάνοις, άπερ σύριγγας άπαντες όνομαζου- σιν. υπό δε τούτων, ως και υπό των αιμορροΐδων ?) πε~ ριουσία των χυμών των ίν τω του ζώου σώματι η&ροισϋέν- των εκκα&αίρεται. και πολλοί κα&άπερ τη εκκρίαει των αιμορροΐδων διά την ταυτήν κίνωσιν νγιαίνουσιν. ύόσπερ ουν ου χρη παρίργως και άνευ μεγάλης πρόνοιας Φεραπεύ- εσ&αι τάς αιμορροΐδας,, ούτως ουδέ τάς σύριγγας, ανάγκη γάρ την ίπίσχεσιν των χυμών πόνους και νόσους εργάζε- αϋαι και τοιανται οΐοί περ αν ώσιν οι πλεονάζοντας χυμοί* ούκονν άλόγως είπε τάς σύριγγας είναι τών ετέρων παϋη- μάτων άκος, ώς και περί αιμορροΐδων είπε, μήτε περί- 4· 1. II. prognofi. LXIV. lianc porro fignificationem hoc nomen accepitHippocrates alio in loco, quum ait: cjuibus ex pulmonis infammatione abfceffus circa aures jiunt et in partibus infernis fuppu- rantur, ac ffiulam effciunt, ii fanefcunt. Quo in loco verbo συριγγοΰνται, hoc efi fifiulam efficiunt, ufus elt, ut oblongas cavitates Ggnificaret, in corporibus animantium exortas quae mulleis infirumentis quae liftulae ab omnibus appellantur limiles funt; ab bis enim, ficut etiam ab hae- morrhoidibus redundantia humorum in corpore animantis collectorum expurgatur, ac plerique non fecus quam ex haemorrhoidum excretione hujus evacuationis beneficio integra valetudine perfruuntur. Ut igitur neque ofeitan- ter neque fine magna diligentia curare liaemorrhoidas oportet, ita ne fifiulas quidem: neceffie enim efi ut hu- mores fupprelli et dolores et morbos pariant, eosque ejusmodi, cujusmodi fint humores qui redundent; non igitur alienum a ratione efi; quod dixit, fifiulas effie alio- rum morborum remedia, llcut de haemorrhoidibus loquens Ed. Chart. YJII. [57δ.] πνευμονία , μήτε πλενρίτιδι, μήτε τοίς λοιπαίς νόσοις άλι- σκεσ&αι τούς έχοντας αύτάς. κ&\ *Όσα πεφνκεν επιφαινόμενα πανειν, ρύεται τούτων προγε- νόμενα κωλύματα, άλλοισιν ai κοινωνίαι. Κα&άπερΧ τά παρά τω παλαιω καλώς γεγραμμενα καί συν αποδείξει πολλάκις και σαφήνεια και το7ς διορισμοίς προσηκονσιν, εγει διδασκαλίας ώφελούσας, ούτως οιδε εκείνα διδάσκειν δύναται τά όντως εσπαρμενα, κα&άπερ πολλά των εν τωδε τω βιβλίω ευρισκόμενα. άλλ’ όμως ονκ εστι πεΐσαι τούς πολλούς των άνϋρωπων νπερχεσ&αι μεν σαφή των γραμμάτων μόνα, καταλιπείν δε τοίς γράιμασι τά μη τοιαντα. δίκαιον γάρ εγώ είναι ηγούμαι, εί μηδεμίαν εκείνοι φροντίδα τού γινώσκειν ημάς ά γεγράφασιν εποιησαντο♦ i. de rat. viet. 113. affirmavit, eos in quibus illae effient neque lateris dolore* neque pulmonis inflammatione, neque ceteris corripi morbis poffie. XXIX. Quae fedare confueverunt quum pofiea apparent, ea prius oborientia impedimenta ab iis liberanti aliis autem focietates. Quemadmodum quae ab Hippocrate funt literarum monumentis recte ac faepe cum demonilratione, perfpicui- tate et opportunis diftinctionibus confignata “utilem nobis doctrinam afferunt, ita nihil docere nos poliunt illa quae ita difjuncta diffolutaque funt, ut multa eorum quae in hoc libro comperiuntur, et tamen plerisque hominibus fua- deri non poteli; ut ea fola feripta quae clara funt per- legant, quae vero non funt hujusmodi, ea relinquant iis qui ea confcripferunt. Si enim nullam illi curam im- G 8 CALENUS ΤΟΜ. ΧΤΓ. I 400 ΓΑΛΗΝ Ο Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΡΑΤΟ ΤΣ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [578.] μήιε ημάς λιπαρώς προσκείσΘαι, ζητουντάς τε καί χαια- μαντενομενους ών λεγουσιν. εκείνα μεν ευκαταφρόνητα1 μη εις σμικρά, όσα περί την λε'ξιν άμφισβήτησιν εχει, της των πραγμάτων αληΘείας φυλαττομενης. εάν δέΖ κάκεΐνα χινήται, φευκτεον ήμΊ,ν εστι τάφ γραφάς τοιαύτας. ονχ ήγητέον δε τον Ιπποκρατην ένοχον είναι και αίτιον της παροΰσης δυσκολίας, ώσπερ ουδέ πολλών άλλων, ας εν τοίς γράμμασιν αυτόν εξευρίσκομεν, άλλα τους βιβλιογράφους, οί- περ μη αυνιεντες την έννοιαν των ρητών, μήτε τής τέχνης τρίβονες, αλλά άντ άλλων γράφουσι πολλάχις, άπερ ουδέ συνεχείαν, ουδέ έννοιαν τινα δοκουσιν εχειν. εν γαρ τή προκειμένη ρήσει -Θαυμαστόν εσιιν ίδείν την των εξηγητών απάντων διαφωνίαν καί ταΰτην μη μόνον ν.ατά την γραφήν, άλλα κατά την έννοιαν. Αιοσκορίδης μεν γάρ οίεται χάν- ταΰΘα λογον είναι περί αιμορροΐδων καί λεγειν τον ιατρόν 1. Corr. in marg. ixelva μέντοι χαταφρόνητα, 2· Corr, add. δε. penderunt, ut nos ea quae ipfi. fcripferunt intelligeremus·, par etiam effe cenfeo, ut neque nos in ftudio tum per- quirendi tum divinandi quae ab ipfis dicantur diligenter verfemur, quamquam illa contemnenda et parvi plane momenti funt quae de verbis fervata rerum veritate dif- putantur. Si vero res evertantur, liujusmodi quoque fcripturae nobis fugiendae funt. Sed tamen non debemus exiflimare hujus culpae affinem eife Hippocratem, neque hujus difficultatis auctorem; ficut neque etiam aliarum multarum quas in ejus libris invenimus, fed .potius libra- rios, qui quum verborum fententiam non intelligant, ne- que artis medicae iirrt periti, alia pro aliis fae^e defcri- bant quae neque conjuncta inter fe fint neque ullam ha- bere fententiam videantur. Etenim in his verbis quae modo funt in manibus admirabile eft omnium interpretum, varietatem, quae non folum in fcriptura verborum, fed etiam in fenfu verfatur intueri. Diofcorides enim putat hoc loco verba fieri de haemorrhoidibus, ut Hippocrates ΠΕΡΙ XTMSIN ΤΠΟ ΜΝΗΜΑ Τ, * ^67 Ech Chart% VIII. [578/579. ]a δικός και άληϋΐς ιΊναι, ei διά των αιμορροΐδων δκκρισις Ιπιφαινομενη λνδι τα προειρημένα πάθη, δίναι και τούτο άληϋδς αυτήν προγδνο μόνην κωλΰδιν, ϊνα μη τά αυτά πά&η σννισιωσι, και ακόυα τά επιφαινόμενα αντί του επιφαινό- μενη, τοντόστιν η αΐμορροΐς, οί'τω δε και προγινόμεναι, το δε ρήμα το ρΰεται ου γράφει αυτός, αλλά μεταβάλλει εις τό κωλύεται. τάλλα δε ά εφεξής ουκ εχειν δοκεΐ, ’Λρτδ- μίδωρος δε ουκ οιδ * εγωγε τι ϋελει * λίγα γάρ πολλά ουτω συγκεχυμένα και ανάρμοοια και άλλόκοια, ως μηδε αυτόν δίδε’ναι τι των εκείνων κατά γε την i μην δόξαν, φησί μεν κελεΰειν */πποκράτην πειρατεον είναι ως τά επιφαιν6μίνα, τουτεστιν όσα ini νοσήματί τινι φαίνονται, επειδάν συστφ πανωμεν. ετι δδ λΰομδν τά πρότιρον γδγδνημίνα και δια- στρΐφιι παντάπασι την λεξιν, πολλά τδ προστίϋησιν, άπερτ, ως ειπδν, άγνωστα πάσιν όντα τυγχάνει. Σαβλνος δδ την ρησιν εχει τόνδε τον τρόπον, σκεψις μεν εφ οΐσι επιγινό- ' dicat, verifimile Μ verum etiam effe , ii excrelio per liae- morrhoidas fuperveniens folvit morbos de quibus dictum eil ; hoc quoque verum effe, eandem, ii prius fiat, im- pedire ne illi morbi oriantur; et verbum επιφαινόμενα, acuta antepenultima pro επιφαινόμενα cum tono in pen- ultima intelligit, ut fit fuperveniens haemorrhois; fic etiam illud προγδνόμδνα, i. e. prius fit, ipfeque verbum liberant non fcribit, fed mutat in verbum prohibet, ac cetera quae fequuntur habere non videtur. [579] Arte- midorus autem quid fibi velit nec vivam J1 fcio; multa enim ita conlufa itaque abfurda et aliena affert, ut ne ipfe quidem, ut mea fert opinio, quidquam illorum intei- ligat. Ait autem jubere Hippocratem dandam nobis efTe operam ut quae poft apparent, hoc efi quae poit morbum aliquem apparent, poftquam conititerint, fedemus; deinde vero expellamus ea quae prius facta fuerint et fententiam omnino diftorquet, multaque adjicit quae, ut dicebam, ignota funt omnibus. Sabinus verba ita fcripta habuit: conllderandum in quibus facta liberat; alii vero in* libris Gg 2 40g ΓΑΑΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΕΑ ΤΟ ΤΣ Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [579.] # μίνα ρύεται. άλλοι δε εν το7ς πανυ παλαιο7ς εδαφοις γε- γράφϋαι ούτω φασι, σκήψις μεν εφ* οΐσιν επιγενόμενα ρύεται, τούτων προγενομενων κωλύει και την σκήipiv άκούειν επί της άποσκήφιος εϊρήσ&αι. ώςτ λεγειν Ίπποχράτην, εφ* αΐς νόσοις γινυμεναι άποσκήψεις λύειν δύνανται τάς νόσους. εΐ προγεγενηντο τούτων, κωλύει γενεσ&αι. εί δε γράφεις μη2, το σκήψις, αλλα σκεψις, δυνατόν εσται ούτως άχούειν της ρήσεως, ινα Χεγτι, σκεπτεον πάντα εφ* οΐς γενόμενα ρύεται. και ίστεον ότι ει ταύτα πρόιερον γενηται, κωλύει γενεσ&αι αυτά, ως είναι συμβουλευτικόν παράγγελμα και προσέτι εις την θεραπείαν συντελεΐν, ϊνα προγενομενων τοιούτων τινων, ά κωλύειν εσόμενα νοσήματα πεφυκε, μή ϋεραπεΰ- σης άν πριν την ωφέλειαν παρεχειν. και ίσως ή παλαιά γραφή ούτως εϊχεν, επειτα δε σφαλεντος τον πρώτου γρά- χραντος βιβλιογράφου ή των εξηγητών διαφωνία τε και τής ρήσεως ασάφεια παρείπετο. 1. Corr. ώ$ pro πως, 2, Corr♦ add, μν. anliquiffimis ita fuifie fcriptum atteilantur: σκήψις in quibus facta folvit, in eis eadem antea facta prohibet, et σκή'ψιν pro abfcefiu intelligunt, ut fit haec Hippocratis fententia. In quibus morbis abfceifus qui fiunt poliunt morbos folvere, fi prius fiant, prohibent ne morbi poftea fint. Si vero fcribas non σκήψις, fed σκεψις, ita hanc fententiam poteris accipere ut dicat confideranda elle omnia, in quibus quae fiunt liberent; ac fciendum, fi haec prius fiant, prohibere ne illa oriantur, ut hoc prae- ceptum fit ad confilium dandum accommodatum et infu- per ad curationem valeat, ut quum talia quaedam quae prohibere futuros morbos poliunt ante morbos facta fint, ea non cures prius quam ufum praefiiterint utilitatemque attulerint, ac fortaiTe vetus haec fcriptura fuit, deinde vero quum primus librarius erravifiet, inde et interpre- tum difcordia et fententiae obfcuritas eft confequuta. Ed, Chart. VIII. [579.] f λ · 01 ύποπτοί τόπον νποδεξάμενοι πονώ r βαρει η «λλω τινι ρΰονται, άλλοισιν αί κοινωνίαι. Τέσσαρες είσιν αί φνσικαι δυνάμεις εν1 τω σώματι ημών, ως εν το7ς περί των φυσικών δυνάμεων ΰπομνημασιν εδείχβη. προ'ίτη μεν ελκτική, δεύτερα δε κα&εκτικη, τρίτη άποκριτικη και τετάρτη άλλοιωτικη. ως δε παν μόριον δυ- ναμιν έχει την των οικείων ελκτικήν, οντω και την των άλλοτριων άποκριτικήν. το δ αλλοτριον διττόν εστι το μεν τω ποσο7, τω δε τω ποιώ· ον πάν δε μοριον ομοίως διάκειται προς την άποδοχην τών είσρεόντων και άπόκρισιν τών ενοχλούν των, άλλα αί σάρκες τε καί οί αδένες τάς μεν άλλας τρεις δυνάμεις άσϋενεστέρας έχουσι' την άλλοιωτικην δε μόνην ου πολλώ μείω τών άλλων μορίων, επί δε τοις άδένεσιν 6 πνεύμων, επειδή το σώμα αυτού χαύνόν εστι καί άσ&ενείς έχει τάς τρείς δυνάμεις, ετοιμότατος εστι δε- i* Corr. add. tv. XXX. Sufpecti ad ^excipiendum loci aut dolore aut gravitate aut ob aliud quiddam liberant aut aliis focietates. Quatuor funt in noftro corpore naturales facultates, ut in commentariis de facultatibus naturalibus demonftra- tum eft·, prima eft attractrix, fecunda retentrix* tertia expultrix, quarta alteratrix. Ut enim quaelibet pars vim habet quae funt ei propria attrahendi, fic etiam aliena excernendi*, duplex autem eft id quod alienum eft tum quantitate tum qualitate, non omnis tamen particula eodem modo affecta eft ad ea quae irruunt excipienda et ad ea quae infeftant rejicienda, fed carnes ac glandulae quum alias tres facultates habent imbecillas, tum vero folam alterantem haud ita multo ceteris partibus minorem poflident; poft glandulas fequitur pulmo, qui quoniam corpus laxum habet et tres facultates iniirmas, ideo eft F.d. Chart. VIII. [579.] Ιαοϋαι το ρεύμα. εϊ& εξής 6 οπλήν, εγκέφαλος δε ή ομοίως τοντοις ή καί μάλλον επιτήδειος το ρεύμα βεξασ&αι. άλλα διαφέρει, αυτών εις τήν άπόκρισιν των υποδεχόμενων, οιι' μεγαλας εχει κοιλίας, αΐ κατά τους κατάντεις πόρους εκχε- τούνται. διό ειδομεν πολλάκις εις τους αδένας καί τάς σάρ- κας καταβαι-νεσ&αι τα ρεύματα οΐς άν ταύια τά όργανά εστι φύσει τον σαρκώδους γένους ρωμαλεώτερα, τουτεστιν ό πνεν- μων και 6 οπλήν καί 6 εγκέφαλος, τούτο δε αίτιόν εοτιν, (υς καν μη βαρυνοιτο τι μοριον ΰπο των κατά αυτό χυμών, αλλά όμως δύνηται υπό τών εκ τών άΚλων μορίων εχρεόν- των βαρύνεσϋαι. καί εί ίσχει τινά περιττώματα κατά τήν ποιότητα παρά φνσιν επί τήν άπόκρισιν όρμαν αυτών δ/ά των εν αύιώ φλεβών ώσπερ δι οχετών. εί δε τό είσρευν αφα μοχ&ηρόν εϊ είτ άλλος χυμός, τότε ανάγκη είς τι τών πλησίον άφικεσ&αι μορίων αυτόν, επειδάν δε εκεί κα- ταστή, ή πεφϋησεται ή διαφϋαρείται ή μηδέν τούτων ποιη Όήσεται, άλλα εις ετερόν τι μόριον σνμβήσεται αντώ με- fluxioni excipiendae promptiifimus; deinde lien, tum ce- rebrum vel aeque ut illi vel etiam magis aptum ad exci- piendam fluxionem. Sed ad ea quae excepit ejicienda, lioc illis praefiat, quod magnos ventriculos habet qui de- clivibus meatibus evacuantur; quocirca videmus peVfaepe in glandulas et carnes comportari fluxiones in iis in qui- bus haec inftrumenta, hoc eft pulmo, lien et cerebrum funt carnofo genere robuitiora: haec caufa fecit ut licet aliqua pars non gravetur ab iis humoribus qui in ipfa continentur, ab iis tamen qui ex aliis partibus in ipfam irruunt gravari plane queat; ac fi excrementa quaedam habeat in qualitate praeter naturam, ad eorum excretio- nem per venas quae in ipfo funt ceu per canales infur- gat. Si vero id quod influit pravus fanguis fit five alius humor, tunc neceffe efl ut in aliquam propinquam par- tem perveniat. Qui quum ibi confliterit, aut concoquetur aut corrumpetur aut neutrum horum fiet, ftd in aliam partem quampiam dilabetur; tum ex illa in aliam trans- L5;,W παΑτν * «ΑΧΟ. Τ' τοότο y.WSd. «fi άχρι αν iis » χατασχήψη τοιαϋιον 6 μηχιτι ιις άλλο διώσαα&αι δόνασϋαι το πλιονάζον ιν «ότώ. ^οπιρ ιϊωβι ου μ β ah ι ιν μάλιστα ixilvotg τοις μορίοις, ΐν οις ή δυναμις άποχριτιχη άσϋινήρ ίοτι *αί μάλλον Η τα «»*««&«« το» ύωμάλιώτιρα. τ<!» /«> το «eftiWff W°*· οο <W«* onoiooo^ot το λυπούν *<’<? *« «AjjoiW f«5 ιΐαδιχομινα δια την ρώμην αύτών, άλλα μάλλον άντιπΐμπιι τί χα'ι αντω- ϋιϊ, oig ίσχνρότιρα τνγχάνοντα. ϊξ άλλων μίν ονν τόπων ιίg ά,λλας γίνονται διαδοχαί ταΊν yv[w,v, οϊ μιταψρομινοι γιννάν τά νοσήματα πιφύχασι, διά πολλάς Si αίτιας τα νο- σήματα τίχτουαιν. αυτός δΐ πόνον χαϊ βάρος λιγη. χα'ι δια πόνον μΐν, όταν πονά, τό μόριον, ιίg ο μΐ&ιστάμινοι οϊ χυμοί χατασχήπτουσι. διά δί τό βάρος, όταν βαρυνομινο^ ον δύνανται νπ' αυτού τού μύρους φίρισ&αι, χαί ουτω νυσος γινναιαι. ίνίοτί δΐ φάρμαχον δριμύ ή τρίψng η ϋιρμαο,α^ τις ΐξωϋιν ΐμπίπτονσα ταντό τούτο ποιιί, ώοπιρ και fluet idque femper fiet ufque dum in aliquam hujusmodi decumbat, quae amplius in aliam propellere, quod in fua redundat non poffit, quae res illis potiffimum accidere partibus Tolet, quarum vis expellens imbecilla eft, atque etiam magis, fi vicinae partes robufiiores fint: tunc enim pars infirma repellere id quod moleftum eft in propin- quas, quae propter virium robur illud non excipiunt, non poteft; imo vero illae partes utpote robuftiores id ipfum remittunt et contra repellunt. Itaque humores ex alus locis in alia commigrant, qui translati gignere morbos folent; mullis autem de caulis morbos pariunt, ipfe vero dolorem ac gravitatem memoravit, ac propter dolorem morbi fiunt, quum membrum dolore conflictatur, in quod commigrantes humores decumbunt, propter gravitatem vero quum humores gravantes ferri ab ipfa particula non poliunt, atque ita quidem morbus generatur. Interdum vero idem facit medicamentum acre aut frictio aut calor quis foris adveniens, ficut etiam vehementes quaedam £d. Chart. VIII. [579. ] σφοδρά^ ζινζς Tjg ψνχ-9 xlvja(lgt 0)ς γαΧ φ^ος> β>_ Ίί“ν Τ°υ'ου δοχοΰαι ’ γίνονται μίνιο,, καί διά ζην χοινων,ο,ν της φύσζως ζών μορίων ai μζταστάσζις, ως ϊσμιν «ο,νων,αν ιΐναι των ζιζθών προς ζην μή,ραν. ό&ζν iv ζοΊ . ' τ,°>μ i7lldWl01v' γιγρο,μμίνον ήν των μασϋών “ Οηλαι και ζο ίρυΟρόν χΧωρόν ιϊη, νοαώδ,ς ζό άγχος · χαΐ Ζιχοτως γι ο, τιζϋο'ι νστιρφ ονμπάσχουσιν. η φύσις νάο αμφοτζρα τα μόρια ζίς i ιός Ι’()),0υ ύπηριαίαν παρισκζύέ- σ\ Τ αύτα διά ζών άγγζίων χα'ι φλίβας ζζ T‘ αρτηρίας ζίς Υποχόνδρια καί ζό σόμπαν ύπογάστριον νγαγζ.' χαπιιτα^ σννηψζ το7ς άπό ζών χάιω μζρών άνα- φιρομζνοις, άφ ών ini τι μήτραν χα'ι ’όρχζων άφικνούνται φλζβζς. " αυτή δδ ή κοινωνία διά ζών άγγιίων τούτων Ίγ,ν- νηΟη, ,να, όταν μζν ΐν ταίς μήτραις άυξάνηται χα'ι δια- πλαττηται ζό ϊμβρυον, ζχζΊνο μόνον* ζών ίξ άμφοτζοων ζχζιναι φΧζβζς3 ίπάρδωσι τροφήν, όταν δί άποχνηϋίν ή, 1. 1. V. in VI. epid. XVIII. 2. Corr. fa,** μ6νο,. g Γ:'α ln codice “μφοτέςων ir.uv a dk φλέ- loi tallis ιιμφοτεςων ίχεϊ ?m dk φλέβες. animi motiones, ut iracundia et metus eandem afferre caufam videntur. Fiunt etiam hae migrationes propter naturae membrorum communionem, ut fcimus inter mam- mas et uterum communionem intercedere; quocirca in fexto de vulgaribus morbis ita fcriptum comperies: fi pa- pillae mammarum et rubrum earum pallidum fit, vafcu lum aegrotat; ac merito quidem affecto utero iimul etiam mammae quid patiuntur; fiquidem natura ambas has par- tes ad unius operis minifterium eft machinata, ideo ipfas per vafa conjunxit et venas atque arterias in hypochon- dria totumque bypogaftrium deduxit, deinde iis quae a partibus infernis furfum feruntur conjunxit, a quibus ve- nae ad uterum fcrotumque perveniunt. Haec autem com- mumo per haec vafa facta eft, „t quum foetus in utero augeretur ac conformaretur, communes venae illi foli ab utrisque alimentum affunderent, quum vero in lucem edi- Ed, Chart. VIII. [579. ] ^ της τιτθης αύθις επιρρεϊ συμπασα. νυν δε ώσπερ κοινω- νία τις εστι τοΓις υστέραις προς τούς τιτϋούς, όντως εϊς τε τον αριστερόν δρχιν και την άριστεράν μήτραν εμβαίνουσιν αγγεία από των ιίς το κατ ευθύ νεφρών εμπεφυκότα κίαι άρχεις ποτέ διά την βηχα οίδήσας· τεκμηριόν εστι της κοινωνίας αντω προς το στήθος, μαζούς, γονην και υστέ- ραν καί τώ στόματι της κοιλίας προς την καρδίαν. οθεν1 οι παλαιοί το στόμα αυτό καρδίαν ώνόμαζυν άφ ών συμ- πτωμάτων, ών επιφέρει. ού γάρ μόνον ως καρδιακαίς ουγκοπαΊς, ούτω καί ταΐς στομαχικαΐς άλίσχονταί τινες, άλλα καί σπασμοίς καί κάροις, έπιληψίαις τε και μελαγχο- λίαις καί ταύτα πάντα σνμπασχόντων αντω μορίων ετέρων γίνεται, διό εδιδά'ξαμεν εν το7ς περί των πεπονθότων τό- πων νπομνημασι δεΊν ημάς προσέχειν ακριβώς τον νουν τοϊς κατά συμπάθειαν επ' αύτω τω μέρει γινομένοις νοση- μασι περί ον αν μέρους ό λόγος η. καί χωρίζειν αυτά των κατά πρώτον των μερών λόγον γινομένοις, οπερ ουit ί. 1. y. de loc, aff. VI. tus iit, rurfus totum alimentum mammis afflueret. Nunc vero ut inter uterum ac mammas focietas eft, fic in fini- iirum teiticulum et finiitram uteri partem vafa quaedam perveniunt quae in renem e directo litum inferuntur. Et tefticulus tumefactus in tuflientibus indicat ei cum mam- mis , pectore, genitura et utero focietatem intercedere, Efi: etiam ori ventriculi cum corde focietas, quamobrem veteres os ipfius, ducto ab iis fymptomatis quae indu- cere videntur nomine cor appellarunt; non enim folum ut fyncopis cardiacis, ita et itomachicis quidam corripiuntur, fed etiam convullionibus, foporibus, morbis comitialibus et melancholicis, atque omnes hi affectus confentientibus ei ceteris partibus in eo fiunt; quocirca in libris de locis affectis docuimus, nos adhibere animum accurate debere iis morbis qui per confenfum in ea parte exoriuntur, de qua parte habeatur oratio, eosque diftinguere ab illis qui prima ratione partium nafcuntur, quod non difficulter Ed. Char*t. VIII. [ 579* 580-] είναι χαΧεπόν δοκει τω άνδρί τετριμμένω περί τάς διαγνώ- σεις, η^ς παρεδώκαμεν. ιστέον δε ότι η ρησις κάν τω ε:κτω των επιδημιών κατά το τρίτον μέρος γέγρα- πται y ώσπερ και αΐ έξης πάσαν άχρι τον τέλους, οο /71/ διά των αυτών ρημάτων, άλλως γάρ οΐ κατά τον eΡονφον τον 'Ρφέσιον, άλλως δε οι περί τον Σαβ7νον και άλλως πά- 7i.iv Άρτεμίδωρος, 6 επικλήσεις Καπίτων, έγραίρεν. δ μεν γάρ 'Ροΰφός φησιν οϋτω εν το7ς παλαιοές άντιγράφοις εό- ρίσκεσΰαι y άλλου τόπον τόποι νποδεξάμενοι η πόνω η βά- ρεν η άλλω τινϊ ρνονται κχχι της επομένης ρήσεως αρχήν ποιεί τηνδε * άλ)έ οΐαι κοινωνίαι, ώς επ' άλλο είδος κοινω- νίας αυτών μετεληλυϋέναι. οι δε περί Σαβινον ταντα αυνά- πτονται και της ερχόμενης ρήσεως άρχήν ποιονσι τηνδε διά την ροπήν. %Λρτεμίδωρος δε πάλιν ουτω γράφει * η άλλοισι κατά τάς κοινωνίας· ημε7ς δε την έννοιαν ηδη ερμήνευσα- μενοι περί της παλαιάς γραφής ονδέν πλέον έχομεν είπε7ν, διό προς τά έξης μεταβαίιωμεν, ΐνα μηδέν έχγς άνευ της difcernet is qui fit in notionibus quas nos tradidimus di- ligenter verfatus. Scire autem convenit hanc ipfam di- ctionem efie in tertia libri Texti de vulgaribus morbis parte confcriptam, ut funt etiam ceterae omnes quae deinceps ad finem ufquo confequuntur, non tamen eisdem expreliae verbis, nam Rufus aliter, aliter Sabinus, aliter denique Artemidorus, qui Capito [580] cognomento dice- batur confcripfit. Rufus enim fic in veteribus libris fcri- ptam efie banc fententiam memorat: alterius loci loca excipientia aut dolore aut gravitate aut alia re quadam liberantur; et fequentis orationis hoc efie initium vult: diverfae focietates, ut Hippocratem ad aliud focietatis ge- nus pertranfifie intelligamus. Sabinus autem haec con- junxit omnia et fequentis dictionis hoc principium fecit: propter propenfionem. Artemidorus rurfum fic fcribendum . denfuit: aut aliis fecundum focietates. Nos vero cum jam fententiam expofuerimus, de vetere fcriptura nihil am- plius habemus quod afFeramus; ideo ad ea quae fequun- Ed. Chart. VIII. [580.] ■ εξηγήοεως * οιο&α γαρ και σν οτι εν το7ς απαοι σχεδόν το7ς του Vπποκράτους βιβλίοις επιμαϋεΐν μεν ονδεν εχου^ Giv οΐ μανΟάνοντες τι)ν τέχνην, εξωΌεν ων εν ταίς ιατρι- χα7ς πραγματείαις έγραψα κατα διέξοδον σαφώς, ως και τους οκνηρούς τε και βραδείς την διάνοιαν ειιεσ&αι τοις λεγομένόις. ησχννάμην οίν τανια λίγων, ει μη προτερον άπαντα σχεδόν τα της ιατρικής τέχνης τα χρήσιμα ε’γεγρα- φην, και ον ε’ίδφς εμέ τάληϋη λέγειν· λα. Αια την ροπήν ουκ ετι αίμα έρχεται, αλλα κατα τον χυ- μόν την συγγένειαν τοιαΰτα πτυονσι. Το 1 αΐμα διά τε πολλάς αιτίας ρεϊ καί δια πολλών τόπων έκκρίνεται. τμη&είσης δε φλεβος τούτο μεν πρώτον συμβαίνει και της αρτηρίας άναστομίο&είσης* λεπτόν γαρ τότε και ξαν&όν αΐμα εξακοντίζεται, ε’ιπερ σνοιαντος άνευ- 1. de humor. XI. tur transibimus ? ut nihil non explicatum habeas. Nofti enim tu quoque, in omnibus fere Hippocratis libris nihiL eiTe quod perdifcere queant illi qui artis percipiendae Audio ducuntur, praeter ea quae ego fufa et perpetua oratione in medicis lucubrationibus expofui, ut etiam qui hebeti tardoque ingenio funt, ailequi ea quae dicuntur1 poilint; puderet autem me haec dicere, nifi prius quae ad medicam artem accommodata funt omnia fere pertra- ctaflem, actu me verum dicere plane fcires. XXXI. Ob inclinationem non amplius fanguis prodit, fed juxta humoris* cognationem talia infpuunt. Sanguis multis de caulis fluit et per multa loca ex- cernitur, nafu et fecta vena hoc primum evenit et item arteria referataj tunc enim tenuem flavumque fanguinem tenui multoque fpiritui commixtum arteria ejaculatur, ϋ ΓΑΑΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΙΖΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. ΤΠΤ. [580.] ρισματος τρω&τ]χ πνδύματι λεπτω και πολλω συμμιγές, εστι δδ και Φερμότιρον του κατά τάς φλέβας, ιστι δδ και ή ικ των ρινών αιμορραγία, κα& ην οιδάς ηοτδ τιμάς πω2, εί- ρηχιναι ότι εξ αριστερού μυκτήρος ρυήσεται αΰ&ήμαρ τό αίμα, και γεγονός τούτο ι&αυμαζδτο υπό των άλλο>ν ιατρών τότδ παρΰνιων. ουκ ην δδ χαλδπόν τοντο προγινώσκειν. τοίς μΐντοι πολλοίς τών ιατρών ον μόνον χαλδπόν, αλλά ουδό δυνατόν ολως είναι δοκδί, μι) δνναμΐνοις δυο ταντα σκιπτεσ&αι, τό τδ ό&εν ή ορμή της φνσιως και τό που, ΐνα συνεργησωμεν ταις ίλλδίψδσι και κωλυσωμιν τάς άμε- τρως γινομένας φοράς. διό ημείς ποτέ μεν εκ δεξιού μυ- κτήρος, ποτδ δδ εξ αριστερού ρόσασϋαι τό αίμα επιστημο- νικώς είρήκαμεν. ότι μδν εκ του στομάχου και της γαστρός ίμείται τό αΐμα ώμολόγηταί πως τοίς ίατροίς * και μδτά μδν βηχός Ικ τών οργάνων αναπνευστικών ανάγεται, άπο- ητΰεται δδ ώσπδρ εκ του στόματος άπλυίς ικ τών κατά γαργαρεώνα και φάρυγγα χρεμπτομένης. αλλά κατά διά- 1* Corr* τρω&Ιί pro τροφή. 2. Corr* add. πω, \ contracto jam aneuryfmate fit convulnerata, iisque fan- guis eft eo qui venis continetur calidior. Jam vero e naribus quoque fanguis prorumpit; qua in re fcis, me quandoque praedixiiTe fanguinem eo die e dextra nare prorupturum, quod quum eflet factum, ceteri medici qui j aderant hoc magnopere admirabantur nec tamen erat dif- ficile id praefagire et tamen plerisque medicis non modo difficile, fed ne fieri quidem polle videbatur, quippe qui haec duo confiderare non pollent, et unde naturae motus agatur et quam in partem , ut quae deficiunt adjuvemus et quae immoderate feruntur coerceamus·, quae res fecit ut nos modo ex dextra, modo e finiltra nare fluxurum efle fanguinem, certa veraque fcientia praedixerimus. Ce- terum ex gula ac itomacho fanguinem vomitu rejectari fere inter medicos confiat, ficut cum tufli ex organis re- fpirationis rejici folet, atque ut ex ore fimplici exfpui- 'tionej fio ex faucibus et fcreatu expellitur j erofa et jam ΠΕΡΙ XTMSIN TIlOMmiMA r. m Ed. Chart. ΤΙΙΓ. [580.J βρωσιν γίνονται πολλάχις al του αίματος άνοφοραι ά&ρόαύ μετά βηχός, όταν εμπεσόντος τίνος τω Όώραχι βάρους αι- μορραγία πολλή άμα βηγ\ γίνεται, εΐ δε αφρώδες τι σννε- πτύσθη, σημείον εσται της ίχ του πνενμονος1 αναγωγής, ην οι άριστοι των ιατρών η αθέρα:τεντον 7] χαϊ δυσθερά- πεντον είναι φασι. κατά δε τον θώρακα ονκ άγαν δνσχο- λον χολλάσθαι2 τά αγγεία ρίαγεντα , εφ’ οΤς3 επιυσεν αίμα. ώσπερ εκ του θώραχος καί πνενμονος πτνεται, ου τω εχ του στομάχου καί γαστρός εμείται, 4 εκ νεφρών δε οίρείται, εκ δε των εντερτον διαχωρείται. πολλάχις δε το αίμα άποw μύττεται, ?]ν και μη παρη οδύνη η βάρος της κεφαλιάς, μήτε πληγή αυτόθι γενηται. σχεπιεον ουν εί βόελλη τις προσπε- φνχυία την τού αίματος ρύσιν εργάζηται, ως καί εκ της γαστρός εμείται ποτέ τό αίμα βδε'λλης χαταποθείσης. οίδα γάρ εγώ πολλούς των ιατρών άδυνατονντων διαχρίναι τάς διαθέσεις, εφ* αΐς εχχρίοεις αίματος γίνονται. η μεν γάρ 1. Corr. πνενμονος pro πνεύματος. 2. Corr. χολλασ&αι pro πολλάς τε. 3, Corr. Ιφ οΐς pro ευθύς. 4· Corr. i μ είναι pro αιμείχαι· vena perfaepe fanguis affatim tuifiendo ejicitur, ut quum aliquod grave pondus in thoracem ceciderit, copiofa fiat cum tuffi fanguinis profullo. Si vero fpumofum quidpiam Ilmul educatur, ligno erit excretionem e pulmone fieri, quam medici optimi aut infanabilem aut certe vix fanabi- lem efle cenfuerunt, at in thorace non admodum difficile eil difrupta vafa a quibus fanguis exfpuitur conglutinare. Quemadmodum autem fanguis ex thorace pulmoneque ex- fpuitur, ita ex gula ventriculoque evomitur, ex renibus mingitur, ex intellinis dejicitur. Saepe etiam a capite quali emungitur, licet neque dolor adfit, neque gravitas caput vexet, neque plaga ibi fit accepta. Confiderandum igitur eil utrum hirudo aliqua illic adhaereat ac fangui- nis fluxum efficiat, ficut etiam eruor epota hirudine ex ventriculo interdum evomitur. Ego enim multos medicos novi qui affectiones eas in quibus fanguis excernitur dig- nofcere ac diitinguere non valerent, at quae ex haemor- Ed; Chart. ym. [580.] άπο των αιμορροΐδων εκκρισις ουδέ αυτούς τους χάμνοντας λανθάνει f των δέ άνωθε ν Ιπϊ την 'έδραν άφωνου μινών αι- ματωδών' ενια μέν Ια της αρχής αυτής ήκει, τινά δέ προη- γησατο τι τοιούτον, ει ε'ξαίφνης αίμα πολύ διαχωρήσειεν9 | γινώσκεις άναστόμωσιν αγγείου γεγενημένην, ήπατος δ' αυ- τόν άρρωσιούντος ως το πολύ οίον κριών πλνμμα1 εχκρί- I νίται, ποτέ μέν αΐμα καθαρόν ον πολύ7 ποτέ δέ καί μετά χολής 'ξανθής, ποτέ δέ καί οΐον τρύ'ξ αίματος. νυν δέ ού ! γρη λεγειν ώς εκ της μήτρας τε καί άλλων μορίων τινών | ρει και πως επι κακώ εν τοίς μη διαλείπουσι πνρετοίς» τούτο γαρ αυτός είπε διά ταΰτην την ρήσιν’ αιζ άπο- γρεμψιες εν τοίς πνρετοισι τοιοι μη διαλείπονσιν αι πε- λιδνά! καί αιματώδεις καί δυοώδεες καί χολώδεες πάσαι κα- καί. επειδή γονν εκ πολλών τόπων έκκρίνεται τό αίμα, ει μέν διά ρινών ή εκ τής γαστρός ή άπο κεφαλής ή μτμρας ή ήπατος ?} νεφρών ή κΰστεως τρωθείσης ή άλλου τίνος μορίου τμηθεντος ή αγγείου ραγέντος ή άλλως χακοπρα- 1. Corr. .πλνμμα pro πλήμα. ο. 1, U# aph. XLVIi. rhoidjbus fit, ne aegrotos quidem latet; cruenta vero quae defuper ad fedem deferuntur, alia fiatim a principio ve- niunt; alia ubi tale aliquid praeceflerit. Si repente mul- I tum fanguinis dejicitur, adapertum eiTe vafis ofculum* r;ognofces, ex jecoris autem infirmitate, ac plurimum ve- lut carnium dilutum excernitur ac quandoque purus fan- guis non multus, quandoque cum flava bile commixtus, quandoque velut fex fanguinis. Nunc vero minime opus eft exponere fanguinem quoque ex utero et aliis quibus- dam partibus fluere et quomodo malo confulendum fit, fi in febribus non intermittentibus prodeat, id enim ipfe docuit, quum ita fcriptum reliquit: exfcreation.es in febri- bus non intermittentibus lividae , cruentae, foetidae , bilio- fae, omnes malae. Quum igitur fanguis ex multis locis excernatur, fi per nares aut ex ventriculo aut a capite aut ab utero aut a fede aut a jecore aut a renibus aut a vefica vulnerata aut alia parte quadam incifa aut vafe Ed. Chart. ΥΙΙί. [580.J ^ r cf γοΰντος , εκκενονμενον επί τά άλλα μόρια ρεπει , δηλον εστιν οτι ούκετι εκκενονται διά τού πρόοθει/ χωρίου, ώαπερ είΧ iu του ήπατος εις τους νεφρούς εκκενονται καί τρειτειαι εις τον θώρακα ή και εις τον πνεύμονα, τότε γάρ οώτε ου- ρείται ούτε βιαχωρείται, άλλα πτύεσθαι πεφυχε, καί εί φλεγματικός 6 χυμός εϊ, άqρώδες τό αίμα εσται, εί δε χολώδης, ωχρόν και επί των λοιπών κατά την τον χυμόν συγγένειαν, άλλοι δε την ροπήν εις τ ροπήν τρεπουσι, βου- λόμενοι τρεπεσθαι τό αΤμα πολυειδώς ως επί το με.λαγχολι- κόν και ώς επί τό πικρόχολου καί επί τό φλεγματικόν, ως καί επί τό ερυθρόν, οτε μείζόν εστι του αίματος καθαρού η των άλλων χυμών μοίρα. εί μεν ουν γραφή τοιαΰτη είη9 εσται αληθές ό λεγουσι καί οίκείον τη τον 7πποκράτους γνώμη * πτΰονσι γάρ πολλάκις τοιαύτα οι καμνοντες. και ενίοτε ουκ εύπετες τους χυμούς τούς εν τοίς πτνε'λοις συγ- κεχυμένους διακρίνειν, εί μη τις εν τοίς της τέχνης εργοις ζ πάνυ τετριμμένος. __ 1. Corr. add. fl. rupto aut ali® modo male affecto excretus ad alias partes repat. Planum eft ipfum non jam per priorem locum evacuari, ut ii ex jecore in renes evacuetur, tum in thoracem aut in pulmonem vertatur; nunc enim neque cum urina exit, neque per alvum fecedit, fed exfpui io- let, ac fi humor pituitofus fit, fpumeus erit fanguis, II bilioiiis , tunc fanguis flavus exibit et in aliis pro humo- ris affinitate continget. Alii vero nomen ροπήν, hoc eft propenfionem in τροπήν, hoc eft verfionem vertunt; quo- rum fententia eft, fanguinem verti multis modis, ut in melancholicum, ut in biliofum, ut in pituitofum, ficut in rubrum colorem , quum major eft puri fanguinis quam aliorum humorum copia. Si ita fcriptum fit, verum etiam erit quod ajunt et Hippocratis accommodatum fententiaey fiquidern aegroti exfpuunt talia perfaepe et interdum non ita facile eft humores qui fputis confufi funt difeernere, nili quis fit in arte exercenda diu multumque verfalus. 480 ΓΑΛΗΝΟ Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΛΤΟΤΣ £d. Chrirt· VIII. [580.] V "Εστιν οΐσιν αίμα άφίισ&αι έν χαίρω ini τοΊσι τοιούτοισιν, in άλλοισο di, ώσπιρ ini τοιούτοισιν, τούτο ούχ Ηχος,. Έν τω ηρωτω των ης το παρόν βιβλίον υπομνημάτων ίίρηται τούς σχοηούς της τού αίματος άφαιρέστως dvao πολλούς, μέγι&ος di τού νοσήματος χαϊ τήν ρώμην δύνα- μής ίϊναι πρώτους, φυλαττομένων απάντων των έχιϊ ήδη ίιρημΐνων. όταν μιν ούν το αϊμα πλέον έσιιν iv τισι1 τούτοι, πιρι ών άνω (ίρηται, συμβουλινη νυν Ιπποκράτης ovvoiasiv αύτοις την άφαίρεσιν. μάλιστα di ti μή τρέπδ- ται άξιολόγως (ις άλλον τινά χυμόν, si di τροπή γ*γένηται, ούχ άφαιριτέον, διο ούχ άπί&ανον ίσως πη χατά τήν προη- γουμένων ρήσιν ού τό ροπήν ονομα, αλλά τό τροπήν γρά- φιο&ατ* ί· Corr· tuti pro τοϊσι. XXXII. JE/t interdum opportune janguinem detrahi iis, cjui hujus- modi funt; in aliis vero, ut in iis, non par efi. In primo Lorum commentariorum multos efle mit- tendi fanguinis fcopos diximus, ac primos efle eos qui morbi magnitudinem ac robur virium attingunt, iis omni- bus obfervatis quae ibi jam dicta funt. Quum igitur fan- guis copiofior fit in quibusdam eorum de quibus ante facta eft mentio, hoc confilium dat, detractionem utilem fore; praefertim vero fi non in alium quempiam humo- rem infigniler convertatur. Si .vero verius fit, non erit facienda detractio, quocirca non fuerit fortafle abfurdum in fuperiore fententia, fi verfionem, non propenfionem fcribamus. 481 Ed. Chart. TIII. [581.] Xy. Κώλυσις επί το7σι di δή1 αίματώδεα πτύονσιν ώρη} πλέν- εις, χολή. Πολλά πράγματα παρε7χε το7ς εξηγητα7ς αύιη ή ρησις επειδή άλλοι άλλως και γράφονσιν αυτήν και εξηγούνται, εγώ δε ού βούλομαι νυν ενταύθα διατρίβειν εν τα7ς φλυα- ρίαις άλλοτρίαις ώς ελεγχειν αύτάς, μάλλον δε άπάδειν προς το τέλος προτιμονμαι. έννοια2 γουν του ρητόν φαί- νεται είναι, ώς δει προσεχειν τίν νουν τοίς το αΤμα πτνονσι, πότερον άφαιρετεον τμη&είσης φλεβός του αίματος ή ου. οοον μεν γάρ επί τω αιματώδει πινσματι φλεβοτομητεον πάντως αν ήν. κωλύεται δε ή φλεβοτομία διά την ώραν η τήν πλευρίτιδα η και διά χολήν, τουτεστι τον χολώδη χυ- μόν πλεονάζοντα. πρόδηλον γάρ οτι υπό κύνα3 ού φλεβοτο- μούμεν, καν 6 κάμνων $ χολώδής ίκανώς, τό δε περί τής 1. manus prima deΐ« U.· Corr. έννοια pro Itoα. 3. in marg. fortafle υπό xvvu. xxxur. [581] Impedimentum certe in. cruenta exfpuentibus tem- pus anni, pleuritis , bilis· ————— \ Haec fententia magnam interpretibus molelliam attu- lit, iiquidem alii atque alii ipfam et fcribunt aliter et ex- ponunt. Ego vero nolo hoc loco in nugis aliorum recen- fendis ac redarguendis immorari, imo potius ad finem mihi efie properandum propofui. Sententia autem horum - verborum efie haec videtur. Adhibendam efie mentem iis qui fanguinem exfpuunt, utrum fanguis mittendus fit fecta vena an Jecus; nam habita cruenti fputi ratione vena eflet omnino incidenda, fed Tectionem prohibet anni tempus aut pleuritis aut bilis, hoc efi humor biliofus qui redundet in corpore; perfpicuum enim efi fub canem venam non fecari, neque etiam fi homo fit admodum bi- liofus. Quod vero ad pleuritidem pertinet, efie contro- GALENUS ΧΟΜ. xvi. H h Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [581.] πλευρίτιδας δοκεϊ άμφισβήτησίν εχειν, επειδή ως εϊιί τη νόσω την φλεβοτομίαν άπαιτεί Λ άλλά καί αυτή ονκ αεί, ti μη καί άλλα παργ, όσα την τον αίματος άφαίρεσιν ενδεί- κννσι, περί ων είπα μεν ηδη πολλάκις εν ταίς ημετεραις πρα- γματείας. εστι γάρ δτε η πλευρΐτις επιεικής εστι καί ούκ άναγχαιον φλεβοτομείν η και τό αϊμα δ άνθρωπος πτύει, αλλοις δε τοις της πλευριτιδος βοη&ημασιν ίάσαι συμφερει9 ώστε ονκ άπίϋανον κωλύεσ&αι την φλεβοτομίαν επί τόΐς αίμα πτύονσι διά την χωράν του έτους λίαν ϋερμήν καί χολώδη φύσιν τον άν&ρωπον καί τό πλενριτικόν πά&ος δτε δ κάμνων διά πλενρίιΐν τά αιματώδη πτύει, μι/ράς δηλον- ότι καί μειρίας οναης της πλευρίτιδας. ϊσϋι δε δτι μη μοιον δει του αίματος αφαιρεισ&αι τούς αίμα πιύοντας} άλλα καί δσοι πτύσαντες εν τω παραυτίκα ε&εραπεύϋησαν, μάλιστα δε εί ταύτην εχονσιν εν τοϊς κατά τον ϋώρακα καί πνεύμονα μορίοις κατασκευήν. ώς οί πλέον βραχύ τό αίμα α&ροισ&ΐ}, παλιν αυτοις αναστομωϋηναί τι1 των άγ- i. Corr. τι pro τ»/. verfum videtur} propterea quod ii morbum attendas venae Tectionem poftulat} ipfa tamen non femper id exigit, nili alia quoque adfint quaecunque fanguinis detractionem in- dicant, de quibhs jam faepe in noftris libris diUeruimus· Interdum enim pleuritis placida eft ac mitis, neque ne- ceiTe eft Tanguinem mittere, etiam fi homo fanguinem exfpuat, Ted aliis remediis ad pleuritidem accommodatis curare morbum prodeft} quocirca probabile eft, venae Tectionem prohiberi in iis qui Tanguinem exfpuunt, fi anni tempus valde calidum fit, fi homo fit natura biliofa et fi morbus lateris adfit, quum is qui cruenta exfpuit propter pleuritidem id facit, quod nimirum parva mitis- que pleuriti^» exiftat. Scito autem non modo detrahen- dum eile Tanguinem iis qui fanguinem fputo rejiciunt, Ted etiam iis qui rejecerunt et modo curati funt; praefer- tim fi eam in partibus thoracis ac pulmonis κατασκευήν, ftructuram habeant, ut fi vel plusculum fanguinis colli- , J1EPI XTMSlJN TUO MINUM A Γ. £d. Chart. YIII. [581. ] γδίων ή ραγηναι. τούτους ti και μηδέν διη κατά το σώμα σύμπτωμα , φλδβοτομδΐν χρή κατά την αρχήν τού ηρος, ώσπδρ και τούς δίς Ιπιληψίαν τί και αποπληξίαν ρ (ιδίως Ιμπίπτοντας και τούς τισί των άλλων νοσημάιων δύαλώτονς ανθρώπους, καθάπδρ δϊρηται ηδη πολλάκις ημϊν, οπού και την αιτίαν προατδτύχαμδν, λδ\ Τα παρ' ούς οισιν αν άμφι κρίσιν γινομδνα ην μη Ικπυη- σδΐ} τούτον άπαλλαόσομδ'νον υποστροφή γίνδται καί κατά λογον των ύποστροφδων της υποστροφής γδνομινης 1 κρι- νομδνα αύθις αϊρδται και παραμύνδί. ώσπδρ ai των πνρδτών υποστροφαί iv δμοίη πδριοδω y ini τούτοισιν έλπίς δίς άρθρα άφίστασθαι. Ονκ δ'σιιν όπως2 άπαλλμχθησομαι των πραγμάτων, ti} τάς αρχαίας γραφάς και τάς διαφόρους των προτΐρων 1. Corr. γερμένης uncinis incluiit. 2. Corr. ol ex- punxit. 3· Corr. ei pro ή> gatur, rurfus aut ofculum vaiis aperiatur aut rumpatur, his etiam fi. nullum fymptoma fit in corpore, vena fe- canda eit ineunte vere, ficut etiam iis qui facile in mor- bum comitialem atque attonitum cadunt et item iis quos facile ab aliis corripi morbis fciamus, ut nos faepe ad- monuimus, ubi etiam caufam fubjunxit. >' i * ' ' ' l XXXIV. Quibus circa crifin juxta aures exorta tubercula minime fuppurarunt, iis fubf dentibus reverfio fit, ac pro reci- divarum ratione, dum reuerfione judicantur, rurfum attolluntur ac permanent, quemadmodum febrium re- perfiones in fimili circuitu, in his fpes efi ad articulos abfcedere. Nihil eit cur explicari a moleitiis poflimus, fi vete- res fcripturas hujus loci et varias interpretum fuperiorum II h 2 Ed. Chart. VIII. [581.] εξηγητών ερμηνείας τε καί εξηγήσεις ΰελοιμι προστίθεμαι. διαφερονσι γάρ σχεδόν άπανιες προς άλαλους, Γλαυκίας, Ήρα Αηδής και Σαβ',νος εν τε τή γραφή και εν rrj εξη- γήσει. Λύκος δε ονκ οιδα όπως και αυτός περί τής ρή- σεως ταύτης διαλέγεται. καΓΉρος δε και Φην.ιανός, εΐς άμφοτεροις διδασκάλοις εχρησάμην, πιθανώτερον εξηγούνται, άν τήν έννοιαν ημείς μιμούμενοι δι ολίγων τον νουν τού παλαιού ω'ς οΐοί τε 1 αν ώμεν λεξομεν, τά παρ ονς, φησϊν, οιδήματα η και επαρματα, αμφοτερως γαρ αυτά καλειν ειω- &εν, ά εν τφ τής κρίσεως χρόνω γινόμενα και μή εκπυή- οαντα απαλλαττει, ειωθασι τήν αποστροφήν ποιε7σ&αι, υποστροφής δε γινόμενης τά επαρματα πάλιν αυξάνονται και κρινονται κατά του των2 υποστροφών λόγον, και δεϊ προσδεχεσ&αι το7ς ουτω διακειμενοις αποστάσεις τινάς εις άρθρα γενησεσϋαι, οπερ επί των χρονιζόντων παθημάτων μαλιστα συμβαίνει. αύτη μεν ονν εστιν ή τού *Ιπποκρά- τους περί των επαρματων ή παρωτίδων έννοια. περί δε U Corr. ως οloi τι pro εΐ είτε. 2. Corr. των. fententias explanationesque afferre voluerimus. Hi enim omnes fere, Glaucias, Heraclides et Sabinus tum in le- ctione, tum in expolitione inter fe differunt. Lycus vero quomodo ipfe quoque de liac fententia differat, non fat fcio. Satyrus porro et Ficianus, quibus ego doctoribus ufus fum probabiliorem explanationem attulerunt, quorum fententiam nos fequuti mentem veteris magiffri, quoad ejus fieri a nobis poterit, breviter dilucideque exponemus. Tumores, inquit, qui οιδήματα vel επάρματα dicuntur qui prope aures judicationis tempore nati nec fuppurati eva- nefcunt, iacere recidivam folent; facta autem recidiva, tumores iterum augentur et pro ratione recidivarum ju- dicantur et iis ita affectis abfceffus quosdam in articulos futuros exfpectandum eff; quod praecipue in diuturnis morbis ufu venit. Atque haec quidem eft Hippocratis de tumoribus aut de parotidibus explicata fententia. De ve- Ed. Chart» VIII. [581] ^ „ Trjg των παλαιοτιρων Ι'ξηγητων διαφωνίας *χω τβοοντον timiv. πρώτον μίν πιρί της γραφής imi τινις όντως ανα- γινωσχονσι και τοντον λαπασομινου, τινίς δί τοντων απαλ- λαττομινωνί άλλοι δί ix τοντων1 ο τι fv το7ς αί>τιγραφοις το7ς παλαιο7ς, ων ημ(7ς * * * * ον χρη δί μηδέ χαζά τνχην χαί τον ανιομάτον τας αρχαίας ρηοίΐς μίταλ- λάττην, η μη ΦίλΗ τις πάντα τα των προτΐρων άνδρων δόγματα τόνδδ τον τρόπον άπο * * xai αναοχινα- ζίσ&αι, οπίρ όντως ίοίχαοι ποιί7ν μαλιστα ζΙιοσχοριδης τδ χαί Καπίιων χαι άλλοι πολλοί τω των ίχίινων ιπι τηδ * * ^ ^ αντός γάρ ή απλώς χαι ίλληπως η χαι μίτά της τον οίχδίον ονόματος προσ&ηχης, χαϋάπιρ tv τι$ * * των ini * * * * * * λ*\ Ονρον παχν, λινχόν οίΐον το τον Αργιγίνίος ιπι ιο7σι χο- πιωδδοι τδίαριαίοις ίοτιν ’οιδ ίρχιται χαι ρνιται της 1, Corr, in marg. .γίνεται υποστροφή, temni autem interpretum diiTeniione hoc tantum habeo dicere j in primis de fcriptura, quum aliqui Gc legunt, hoc fubducto, aliqui vero iic, his fuhlatis, aliqui denique ad hunc modum: ex his fit recidiva; m veteribus libris quos quidem nos vidimus iic fcriptum efle: * # ^ & Veteres autem fcripluras non decet pro cujusque arbitrio et ut fors ferat immutare, nifi velit quis omnia veterum decreta ad hunc modum pervertere et infirmare, quod Diofcorides et Capito et qui illorum funt fludium aemu- lati, maxime videntur fecifle; * * * * ipfe enim hoc ufurpat vel (impliciter et abfolute vel proprio ad- juncto nomine, ut in libris de vulgaribus morbis· ^ # * * * * XXXV. Urina craffa, alba, qualis Archigenis erat in febribus laffitudine obortis quarto die, interdum abfceffuque li- Είί·, Chart. Vili, ζ581. 582.] «ποστασιος· ην δε προς τούτω καί αίμορραγήσΐ] από ρι- νών ίχανως καί πάνν. Τω μεριχώ παραδείγματι χρωμενος ini τον Άρχιγε- νονς διδάσκει τους εκ των κόπων πυρεττοντας τον πυρετού επι τω πλήϋει φαύ\ων τε και παγίων χυμών σννισταμίνων ιασασ&αι, εΐ κίνωσις διά των ούρων ποιείται, διό εϊπεν αυτός ούρον παχύ, εί δί εν τή ήμερα κρισίμω ή εκκρισις την αρχήν εχει, τότε πιστοτίραν τε και βεβαιοτεραν εσε- σϋαι λνσιν ελπίς εστιν, άλλα καί πανσεται ^ νόσος, εί εκ των ρινών τό αϊμα εκρύσει. πρόσεχε δε τω προδιορισμω τον νούν. φησί γάρ, ίχανως καί πάνν ώσεί μή πάνν καί μη ίχανως και μη οΐον καί οσον δει αίμορραγήση μή μελει την νοσον λνσιν. σημαίνει δε καί ποίω κακω άλίσχονται 01 m Μ™ διά ούρων μήτε διά τής αιμορραγίας κρίνονται τό τής αποσιάσεως ονομα προστιϋείς. διότι επί πολύ τούτοις το νόσημα τήν απόστασιν επιφερει, οπερ μή ποιειν δύνα- berat, fi praeterea /anguis etiam a naribus abunde co- piofeque fluat. Unici exempli appoiitione in Archigene docet, eos qui ex lailitudinibus in febrem inciderunt, quum febris [582] ex magna cralforum pravorumque humorum copia confiat curari ac fanefcere, fi evacuatio per urinas fiat, quocirca dixit, urina crajfla. Si vero etiam excretio in critico die inceperit, fideliorem ac firmiorem fore morbi folutionem, fperandum erit; quin etiam morbus fedabitur, ii fangnis e naribus profluat, fed attendenda efi ea quam adjunxit difiinctio; fic enim loquitur: fi abunde cupiofe- que fluat; perinde ac fi neque copiofe, neque abunde et non tantum quantum opus fit fluxerit, non fit fuLura morbi folutio. Indicat enim in quem cafuri morbum fint qui neqae excretione urinae, neque fanguinis profufione judicantur, quum nomen abfceflus adjungat, propterea quod in hujusmodi hominibus abfceifum afferre morbus Ed. Chart. ΥΙΙΤ. [582.] „ „ ^ „ „ τcti ini το7ς ηδη διά των ονρων η της του αίματος εκ ρι- νων κενωσεως κριϋιΊσι. νυν di την των εξηγητών δια- φωνίαν χαζά την γραφήν παραβήσομαι χαι προς την εχο- μίνην ρησιν τελευταίαν ονσαν των iv τιρδε τω περί χυμών συγγράμματα περιεχομενην ηξω· λστ Τ£1ι το εντερον ini δεξιά αρθριτικό} πά&ει εγενετο, ην ησν- χαίτερος, inel de τούτο ιητρευ&η, επιηονωτερος. Την των ονομάτων κατά την γραφήν διαφωνίαν, όταν tj αυτή φνλάττηται διανοια, εατεον ιστιν * όταν δε την διάνοιαν νπαλλαττrj, ουκ αμελητεον αυτής , ώσπερ και νυν· παλαιοτερα γάρ εχει το ί'ντερον και αρθριτικός εγενετο. άλλοι δέ τό έτερον ini δεξιά αρθριτικό, παθει εγενετο^ ϊνα κατά την πρώτην άκονωμεν περί των αλγησαντων η confaeverit, quem tamen excitare in iis non poteft qui jam urinae aut [anguinis e naribus evacuatione iint judi- cati. Ceterum hoc loco omiiTa interpretum difteniione, quae in horum verborum lectione verfatur, aiTequentem fententiam quae eil earum quae hoc libro de humoribus continentur ultima pertransibo. XXXVI. Cui intefiinum in dextra parte dolebat et arthritico af- fectu correptus efiy quietior erat; quum autem hic fa- natus fuit , magis doluit. Diflenfio quae in verbis cernitur, quum eadem fen- tentia fervatur, omittenda eft; quum fenfum immutat, non eft plane contemnenda, ut hoc loco fieri videmus. Antiquior enim lectio eft haec : cui intefiinum in dextra parte et arthriticus factus eft; altera vero hujusmodi: alterum in dextra parte arthritico affectu factum eft, ut ex priore lectione intelligamus, hic verba fieri de iis 4S8 ΓΑΛΗΝΟΤ ΕΙ2 ΤΟ ΙΠΙΙΟΚΡΑΤΟΤ2 χ, τ. λ. Ed· C,iar*· VIII. [582.] τΖ°μΪΓ" " * ** Τ"9* «χούο. ιιιρον των παρα το οZg γινομίνων, πιο} ου χαι ttj - *» ** *-* «^ 4; I0! _*"*««* συνισιαμινον ; ΐσως μ{ν ίηϊ τ0- άλγ·μα_ παιΐισ&αι ^ ”1°™ν τά ^ρτηχων αλμάτων «»«** σ*0<5ρό»ρ« τνηάνη, ■ αι 'ZL7 70e,y.,s’ πό>ω> “>« ^ ««*« jT°;:onoy · r**** w- - ?«*.*. ^ XI Τ κ“λτίνου ™« γ™ άί ηγ0νμα1 Μ νμάς ϊν ταΐς αίνι- ΖΐΖ XfaiVJ™°v!illV’ *·»«* ^ονόη fiUU» ποΙΙά - f°S την ,Των ”WH«™v Μωρίαν καί πρός τά ιργα t ”f-w Μ71μα ’ πίρί' “ συΙ*φ*?όντως τι και μ(τα όά· SVS χαλως δνναμξϋα χαταγίνισϋοα. *ατ« των (αυτών τόπων, fed alius fecit qmbus inteftinum dolet aut diftenditur; ex pofteriore vero agi de altero eorum oedematum quae fecundum au- res oriuntur, de quibus fupra dixit. Sed qui fieri pote- nt, ut qui dolore articulorum vexatur a tumore qui fe-^ eundum aures confiflat levetur? Fuerit igitur fortaffis probabile ut dolores articulorum coli inteftini dolore qui vebementior eft leventur; ita enim eft apud eum in aplionfm.s confcriptum : in doloribus fimul excitatis, non eundem tamen locum obfidentibus, vehementior alterum objcurat. Non defunt qui haec de inteflino quod caecum vocant dicta eife arbitrentur; mea vero fententia eft mi- nime par efle, ut quum multa quae ad rerum contempla- tionem et ad artem exercendam accommodata funt co- piofe nobis fuppetant, in quibus utiliter ac laudabiliter ver an poflimus; in obfcuris et aenigmatum fimilibus ora- tiombus diutius verfemur. ΓΑΛΗΝΟΥ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ ΠΡΟΡΡΗΤΙΚΩΝ BIBA1CN ΠΡΩΤΟΝ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΩΤΟΝ. Ed. Chart. ΤΙ». [692. ] Ed. Baf. V. (167.) ΤΙροοίμοον. Ον μην ουδέ την 'ΉροφΙλου νομοθε- σίαν άποδεχτεον} επιχειρούντος διωρίσϋαι πρόγνωσιν προρ- ρήσεως τω βεβαίω τε xaI ού βεβαίω · καί γαρ καί προ- γινώσκομεν εχατερο>ς καί προλεγομεν, ώσπερ καί ταλλα πάντα κατά πάσας τάς τεχνας. δμβρονς γουν και αύχμονς και κρύος και θάλπος, άνεμους τε και νηνεμίας εκ τινων σημείων προγινώσκονσε και κνβερνήται και γεωργοί καί ποτέ μεν ακριβώς τε και βεβμίως , ποτ£ δ* άχρε πιθανής είπι- GALENI IN HIPPOCRATIS PRAE- DICTIONUM LIBRUM I. COM-- MENTARIUS I. Prooemium. JNon equidem Herophili fententiam, qui praenotionem a praedictione certo et incerto diftin- guere conatur, probare oportet*, praenofcimus fiquidem modo utroque et praedicimus veluti et caetera omnia omni in arte. Imbres fiquidem ficcitatesque et frigora et aefius et ventos et ventorum tranquillitates quibusdam ex fignis praenofcunt tum navium rectores tum rullici, atque interdum quidem tum exacte tum certo, interdum Ed. Chart. ΥΙΙΤ. [602.] ^ ^ Ed. Baf. V. (167.) δος· καί γεγραπται περί των τοιουτων σημείων, άλλοις τε πολλο7ς καί 'Αράτω κατά τά τελευταία τον των εν αέρι φαινομένων βιβλίου * πως δ* αν διναιτό τις ετερως προει- πείν δτιονν ως εσόμενον, άνευ τον πρότερον αυτός γνώναι; τοντο γονν αυτό καί Ιπποκράτης εδήλωσεν εν αρχή τον προγνωστικού γράψας ωδε· προγινωσκοιν γάρ και προλεγων παρά το7σι νοσεονσιν. άλλ’ η μεν πρόγι>ωσις εν ταΐς ψν- χα~ις ημών, η δε των προγνωσϋεντων το7ς πολλο7ς προρρη- σις διά τη'ς φωνής γίνεται, καί δηλον ως ονκ άλλα μεν εν τη ψυχή δο'ξάζομεν, άλλα δε προλεγομεν. αλλά γάρ οπο>ς άν εχει τα της επιγραφής τον βιβλίου καταλιπόντες ετεροις επιζητε7ν, οσοι των έργων της τέχνης ου πάνυ τι πεφρον- τίκασιν, αυτοί των γεγραμμενων κατά τό βιβλίον, έκαστον επισκεψώμε&α, καβότι κάπί των άλλων εποιησαμεν, ά προ- ε’ξηγησάμε&α, τοίις μεν διορισμούς τινας άναγκαίους προσ- τιϋεντες, ονκ ειρημενονς νπδ τον γράψαντος, ενια δε δεικννντες ονκ είναι καΰόλον κάν τω χαρακτηρι της λεξεως, ως περί τοιουτων ο σνγγραφενς φαίνεται διαλεγόμενος. et ad probabilem ufque exfpectationem. De iignis autem liujusmodi cum alii pierique tum Aratus in libri eorum quae in aere eonfpiciuntur calce fcripiit. At quonam quis pacto futura praedicere valebit, nili ea praecognove- rit? Quod fane demonilravit etiam Hippocrates in exor- dio prognoitici, ita fcribens : praenoscens enim et prae- dicens apud aegros. Praenotio autem in anima eit nofira; praedictio vero eorum, quae funt praecognita, qper vocem efficitur ; coniiatque non alia quidem in anima nos opi- nari , alia vero praedicere. Caeterum quonam pacto li- ber iufcribatur caeteris qui opera artis non valde cura- verint perveitigandum relinquentes, quae in libris lingu- lis funt confcripta, ipii contemplemur, quomodo in aliis quoque fecimus, quae antea expofuimus, aliis quidem di- Xtinctiones aliquas neceifarias a fcriptore praetermiffas adjicientes, alia vero non eile univerfalia demonilrantes quamvis dictionis charactere formave tanquam de ejus- modi auctor diflerere videatur. F.d. Chart. ΥΠΙ. [693.] # Ed. Baf. V· C167·) d. [693] 01 κωματώδεες εν άρ'χζσι γινόμενορ μετά κεφαλής, δσφΰος, υποχονδρίου, τραχήλου- οδύνης, άγρνπνεοντες αρά γε φρενιτικοί είσι; μυκτήρ εν τουτεοισιν άποστάζων όλε- ΰριον* άλλως τε και ήν τεταρταίοισιν άρχομενοισι. Τα πλείστα των παλαιών αντιγράφων οΰκ εχει προσ- κείμενον [τω φρενιτικοί τδ είσι. διδ και ζήτησις εγενετο, πόιερον ήδη φρενιτικούς τις ονομάσει τούς ούτως έχοντας ή γεψήσεσ&αι προσδοκήσει, προσκείμενου μεντοι τον είσι ■ καί γεγραμμενης δμού τής λί'ξεως, άρά γε φρενιτικοί είσιν; j ή ζήτησις εστι πότερόν είσιν ή ούκ είσιν οί όντως εχον- τες ήδη φρενιτικοί. ταύτΐ] δε τη ζητήσει καί άλλη τις ον σμικρα συνάγτεται ζητησις, ήν καί περί τής αρχής των πυρεκτικων παροξυσμών εποιήσαντο. καί γάρ εν εκείνοις εύλογον είναι φαίνεται μή τον εσόμενον ύστερόν ποτέ παρ- οξυσμόν προγινοίσκειν ημάς, αλλά τον άρχόμενον ήδη δια- γινώσκειν εκ τής των σφυγμών αλλοίωσεως. επεί δε ούδεπω I. Qui foporati funt in principiis cum capitis, lumborum, hypochondrii ct cervicis dolore, vigilantes, num phre- nitici funt? Nafus in his difiillans perniciojum tum alias tum fi quarto die coeperit. Plurima veterum exemplaria verbo phrenitici ver- bum exifiant non habent adjectum. Hinc exorta eft quaeftio utruinne eos qui ita habent quis jam phreniti- cos appellabit, an fore exfpectabit. Adjecto vero verbo exifiant atque in hunc modum iimul fcripta oratione, plireniticine exiftant? quaeftio eft an qui ita affecti funt jam phrenitici iint vel non llnt, Quaeftioni autem ejusmodi jam et alia quaedam non momentanea annectitur quaeftio, quam et de febrilium .acceflionum principio mo- verunt. Nempe in illis rationi confentaneum efte vide- tur non poftea venturam praecognofcere nos acceflionem, fed incipientem jam dignofcere ex alteratione pulfuum. Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [693.] ^ _ Ed. Baf. V. (167.) μέγε&ος ά'ξιόλογον ειληφεν, ώζ χαϊ τώ νοσοιντι φαίνεσ&αι σαφώς, έχείνω μεν ώς μέλλον τι λέγεα&αι, γινώσχεσ&αι δ* υφ ημών ώς η δ η γεγενημένον' όμοιου του πράγματος όν- τος τtj διαγνωσει τών άρτι της γης άνισχόντων φυτών, ά γεωργός μεν τις η διαγνωστικός απάντων φυτών ευ&έως γνωρίζει, τοις δ αλλοις άγνωστα έστι· πολλάχις γουν όρώ- μεν άρουρας όμοιοτάτας την βλάστησιν εχοιισας πόας, άς ημε7ς μεν ου διαγινώσχομεν, οί γεωργοί δέ ϊσααι τι μεν αυτών εστι ποα f τί δέ πυρος άρτι γεννώμενος, τι δέ κριϋη, τι δε ζειά, τί δε τών άλλων έκαστον. ο'ΰτω 9ε χά- πι τών δένδρων έχει, καί γάρ καί ταυτα συμπεπληρω- μένα πάσι τοις οιχείοις μορίοις άπαντες γνωρίζομεν, άρχό- μένα δε φυεσ&αι παντάπασιν όλίγοις γνωρίζεται, τούτον τε ουν τον λογον ώς πάνυ πι&ανόν άποδεχτέον, εφεξής δέ ζητητέον εστϊ περί της κατά την φρενιτιν έννοιας, εν γάρ τοΊς τών επιδημιών βιβλίοις, ώς επιδέδειχταί μοι διά τών εις αντα γεγραμμενων υπομνημάτων, ό * Ιπποκράτης φαίνε- Quoniam vero nondum infignem acceperit magnitudinem ut aegro quidem tanquam dicenda confpicue videatur, a nobis vero ut tanquam jam facta cognofcatur; quae res eodem fe modo habet ac cognitio plantarum recens e terra ortarum quas rutlicus quidam Vel qui in plantis omnibus dignofcendis eil peritus, confeilim internofcit, caeleris vero incognitae manent. Agros iiquidem herbas germinatione iimillimas faepius ferre confpicimus; quas nos., quidem non internofcimus, ruftici vero internoverunt, quidnam fcilicet ex his herba Iit, quid triticum nuper enatum,* quid hordeum, quid zea et quidnam aliorum unumquodque. Ad hunc quoque modum res habet in arboribus, nempe et eas quum omnibus fuis partibus ab- folutae funt, univerli cognofcimus; quum vero incipiunt enafci, omnino a paucis cognofcuntur. Sermo igitur hic veiuti admodum probabilis recipiendus eil. Sed deinceps efi; inquirendum, quidnam per phrenitim oporteat intelli- gere. Nempe Hippocrates in libris epidemiorum, ut in Ed, Chart. VIU. [693. 694J ^ Ed. Bai*. V. (167.> ica την iv ό'ξνι πνρίζω δνηνίκη παραφροσύνην φρινιτνν δνομάζων. δνηνίκη δί ίιπον, init ταις άκμα7ς των σφοδρών πυριτών, ίνιοτί παραφροσύναι ίμπίπτουσνν, iv τα7ς παρα~ χμα7ς (ύϋίως πανομίναν, μαινιαϋαι μέν χαρ όνομάζονσο πάντις άν&ρωπον τούς άνίυ πυρίτου παραφρονονύτας, φρ£· νντιζινν δί τούς iv πυρηω. το δ* iv ακμή σφοδρού πυρί- του παραφρόνησαν, παρακόυαν τί και παραχϋηναν και πα~ ραληρησαν και αυτό δη τούτο παραφρόνησαν καλούσν. φρί^ νιτιν d* ούκ όνομάζουσνν, άνίυ τού πυρΐσσίνν και τού δνη- νίκούς της παραφροσύνης, τω δνηνικι7 δί της παραφροσυ- γης, ον αν άμα πυριτω γινηταν, την φρίνιτνν γνωρνούμίν, ούόίν δί ηττον όρώμίν ιϊναν φρίνιτνκους όσον κωματιοδίνς οντις ού σωφρονούσνν, αλλά παράφορα τί φϋιγγονταν καί προς των παρόντον διιγίρϋίντίς, ικτίϋαμβημινονς ιοίκα- οιν. οϋτω γούν καν τω τρίτω των iπιδημνών ιφη, oud ίξίμάνη των φρίνντνκών ονδιις, ώσπίρ in άλλων, αλλ αλλ*; «m νω&ρτι καταφορά καρηβαρίις άπώλοντο, [694] καί eorum docuimus commentariis , continuam eam, quae cum acuta febre efi, dementiam, phrenitin appellare videtur f continuam autem dixi, quia nonnunquam in vehementium febrium vigoribus deiipientiae fuperveniunt, fed in decli- nationibus confeftim fedantur. Μαίνισϋαν iiquidem, infa nire, omnes liomines dicunt eos, qui defipiunt citra fe- brem, φρινντίζινν vero, qui cum febre id patiuntur; quod vero in febris vehementis vigore accidit, appellant et παρακόυαν et παραχϋηναν et παραλήρησαν et παραφρόνησαν' phrenitin vero non appellant, nili febriat aeger et con- tinue deliret. Continuitate igitur dementiae, quodque limul cum febre fiat, phrenitin agnofcemus, nihilo vero minus phreniticos efie dicimus, quicunque comatofi quum fint, non fapiunt, fed delira loquuntur atque a praefen- tibus expergefacti iiupefactis fimiles videntur. Sic itaque et in epidemiorum tertio ita ait: nullus autem phreniti- corum vehementer infanipit, ut in aliis, fed alia cjuadam veternofa in fomnum delatione capite gravati morieban- Ed. Chart. VIII. [694.] Ed. Baf. Y. (167.) τούτον ουν τον λόγον εγώ, ώς πι&ανώτατον ηροσδεχομαι Xul καλείσ&αι ηάντας υφ '/πηοκράτους ηγούμαι ψρενιιι- χούς7 όσοι tag φρενας βεβλάμμόνοι διηνεκώς ώσιν, ώσπερ οι μαινόμενοί, βόνω τω πυρεττειν αυτών διαφεροντες. επεί δ ως τα πολλά τοντοις υπάρχει και τών βλεφάρων άνεω- j γότων άγρυπνεΐν, οι πλείσιοι τών Ιατρών εν τo7g πα&ογνω- μονικοίς φρενιιιδος και την τοιαυτην αγρυπνίαν έγραψαν. ειπον δε ιοιαύτιγν, επέι και μετά κώματος άγρνπνίαι γίνον- 1 ται, καΰάπερ αυτός εδηλωσεν εν τω γ τών ίπιδημιών εί- ■! πών· ην δε y το κώμα συνεχίς, ουχ ύπνώδες η μετά πό- νων άγρυπνοι j ώς είναι τό κώμα την εις ύπνον καταφοράν ου δνναμενών τών εχομενων τω συμπτώματι τά τών εγρη- j γορότων πράττειάλλα κλείειν τε τά βλέφαρα δεόμενων, ελπιζοντών τε κοιμη-ΰηναι. συμβαίνει δ ενίοτε τομιων τιοί $ μη όυνασΟαι Χοιμη&ήναι, χλεισ&έντων τών βλεφόροιν, άλλ* ' αγρυπνείν επι πλεϊσιον, οπερ ωνομασεν ό *Ιπποκράτης όυχ υπνώδες χώμα* περί μεν ουν τον κατα κώμα σημάινομενου fur. Sermonem itaque hunc tanquam maxime probabilem recipio* vocarique omnes ab Hippocrate phreniticos exi- Itimo, qui mente laefi continue fuerint, quo modo et qui infaniunt fola febre ab his difcrepantes. Sed * quoniam his magna ex parte iniit ut palpebris apertis vigilent, 1 ob id quam plurimi medicorum vigiliam etiam hujusmodi inter ea, quae , phrenitidem indicant fcripferunt.* Dixi, hujusmodi, quoniam et cum eoiftate vigiliae fiant, ut Hip- pocrates ipfe in epidemiorttrrt tertio oilendit inquiens: prehendebat autem eos vel coma continuum non fomnicu~ lofum pel pervigilium laboriofum. Ut coma fit in fom- i num delatio, nequeuntibus, qui ab hoc occupantur fym- ptomate, vigilantium munia obire, fed tum palpebras claudere cupientibus tum dormire fperantibus. Contingit autem interdum liorUm quibusdam, ut claufis palpebris dormire nequeant, fed plurimum vigilent, quod Hippo- j crates corna non fomnolentum appellavit. De eo autem, quod per vocabulum coma fignificatur librum, habes in- BIBAION A, ΤΠΟΜΝΗΜΑ Α. 465 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [694. J ^ Ed. Baf. Υ. (167. 168.) βιβλίον όλον εχεις ήμετερον, εν ω διά πλειόνων μαρτυρίων επιδΐδεικται πάσαν όνομάζων καταφοράν 6 'Ιπποκράτης κώμα, και νυν ούόεν ϋαυ μαστόν τους αυτούς άμα τε κω- ματώδεις είρήσΰαί καί άγρυπνοννίας, ως εύγε κωματώδεις μδν ήσαν, αγρυπνίας δε χωρίς, ουδ* άν i ζήτησα,’ δί φρενι- τικονς όνομαστΐον αυτούς, είτε όντας ή γενησομενονς. άει γαρ ούτως ακούε μου, δια τά προηγούμενα της πρρηης γδ- νΐσεως (ΐ68) απάντων πραγμάτων, ον μόνον των παϋών, ον μην ούδ εί τά νευρώδη μέρη κακώς διΐκεττο μετ άγρυ- πνίας, ΐν αρχή τον νοσήματος, ονκ άν ουδ? ούτως εζήτησα, δί φρενιτικούς όνομαστΐον αυτούς. οί τε γάρ άνευ της αγρυ- πνίας κωματώδεις ουδ* ολως φρενιτικοί, οΐ τδ άγρυπνοι χωρίς κώματος , όταν εν άρ/rj τούτο πάσχωσι, μετά τής των δίρημενων μορίων οδύνης, εξ ανάγκης φρενιτικοί· μι- χ&είοης δ αγρυπνίας τώ κώμάτι, αμφιβολία γίνεται και διά τούτο τοΊ λόγω τον άρα σύδεσμον προσΐ&ηκεν, ον πε- ρισπώντες τω τυνω λεγομεν, όταν περί τινων πραγμάτων tegrum noftrtim, in quo. pluribus teftimoniis Hippocratem cataphorani omnem, coma appellare demonftravimus; Qutf fit ut in praefentia eosdem comatofos et vigilantes dici mirum non fit. Si enim comatoii quidem, fed absque vigiliis fuiiTent, non quaefiiiTet, phreniticosne eos vocare oporteat vel jam exiitentes vel futuros. Perpetuo fiquidem ita me audias ob ea, quae primam rerum omnium gene- rationem, non folarum affectionum praegrediuntur. Jam vero fi nervofae partes male cum vigilia fine comate in- ter morbi initia affectae fuiffent nec ita quidem quaefi- viffet, an phreniticos eos appellare opus fit. Nempe qui fine vigilia comatoii exiftunt, nullo pacto funt phrenitici; at qui fine comate pervigilant, fi id per initia cum prae- dictarum partium dolore perpelli fuerint, neceffario phre- nitici exiftunt. Si vero vigilia comati annexa fuerit, am- biguitatem res habet atque ob id in oratione άρα con- junctionem, id eft ne, adjecit; quam accentu circumflexo pronunciamus, quum de quibusdam rebus dubitamus. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 694. ] ^ ^ # _ Ed. Baf. V. .(168.) άπορονντες τύχωμεν. o δε καν τοίς εφεξής εστι μεμνή- σϋαι χρήσιμον, άκούσαντας άπαξ δεΐ ad πρόχειρον έχειν άφορίζοντας τά διά τι των εξω&εν αιτίων γεγονότα και τα κατά τον του νοσήματος λόγον επιφαινόμενα, εάν γάρ οδοι- πορίας τις συντόνως ?; κατ άλλας τινάς ένεργείας κοπώ- σεις η και συν αυτοίς έκκαυ&είς, άμα τε πυρέιτειν άρ'ξη- ται και κεφαλήν άλγέίν και όσφύν και υποχόνδριον και τρά- χηλον, μηδέν εκ τούτων ελπιζε μύγα ληψεσΰαι γνώρισμα προς διακρισιν των εσομενων η γεννωμένων ηδη παϋών. εΐ δ* άνευ της έξωϋεν αίτιας οδύνη των είρημένων είεν μο- ρίων, εί μεν αγρυπνίαν τω καμνοντι χωρίς καταφοράς συμβαίν ιεν, έλπιζε παραφρονησειν αυτόν* εί δε μετά κω- ij ματος συμβάλλει, κατα το παρόν άναμένειν ημέραν μίαν, !, εν η την κίνησιν τού νοσήματος διάγνωσή. φρενίτις μέν γάρ η ακριβής καί άμικτος έτέρω νοσηματι γίνεται χολής ξαν&ής καταλαβούσης τον τόπον, εν ω το της ψυχής ηγε- μονουν εστι. ληΰαργος δε τον αυτόν τόπον ύγράνανιός τε Quod autem et ίπ fequentibus memoria tenere commodum exiitit, id femel intellectum perpetuo habere in promptu debemus·, et quae propter caularum externarum aliquam facta ilnt et quae morbi ratione fuperveniant dillinguen- tes. Nam fi quis ubi contente ambulaverit vel alia ex actione laifitudinem fenferit vel et una cum his exufius fuerit, fimul febrire coeperit, capite item dolere et lum- bis, hypochondrio et cervice, nullam magnam profecto ex his accepturum te vel ad futurarum vel jam natarum af- fectionum difcretionem fperaveris notam. Verum fi abs- que externa caufa praedictas partes infefiaverint dolores; fi vigiliae quidem aegro contigerint abfque ea, quae in fomnum fit, delatione, deliraturum eum fperabis. Quod fi una cum comate conjungantur, tunc diem unum exfpe- ctes, in quo motionem morbi dignofcas oportet. Phre- nitis fiquidem, quae exquifita eft et nulli alteri morbo permifcetur, fit quum bilis flava locum, in quo princeps animae pars relidet, prehenderitj lethargus vero quum 1 i al fe 11 ¥ fi lii »o fl ii: tu fai Β1ΒΛΪ0Ν Λ. ΤΠΟΜΤΜΙΜΑ A. 4g7 Ed; Charf. VIII. [694. 695.] Ed. Baf. V. (168.) «ο/ διαβρεξαντος φλέγματος, ai γάρ ii ετεροις τισί μερεσν δυνάμωναν εις συμπάθειαν άγαγείν τδν εγκέφαλον, in χολής Heu φλέγματος βλαβαι, το διηνεκές ουκ εχονσιν. [695J όταν ονν νπ άμφοτερων των χνμών ενοχλεΐσθαι συμβαίνω τον εγκέφαλον, εναντία συμπτώματα καταλαμβάνω τδν άν- θρωπον, ώς άγρνπνείν re άμα καί καταφερεσθαι κατ ολί- γον, όταν δε καί καταφερηται άμα καί παραφρονη, την μικτήν διάθεσιν δια μινών αιτώ νομιστεον, ερίοτε di ini ϋατιρον ερρεψεν, ώς ήτοι την χολ?)ν η τδ φλέγμα νίκησαν καί γενεσθαι τδν άνθρωπον ήτοι φρενιτικόν ακριβώς η λη- θαργικόν, εγώ μίν ονν, όταν άχρι τέλους η τε παραφρο- σύνη καί τδ κώμα διαμείνη, μικτόν ονομάζω τούτο τδ πά- &ος φρενίτιδδς τε καί ληθάργον. τινες δε τυφομανίας εκαλεσαν, ώς καν τώ περί νουσων 7πποκράτει γίγραπταν κατά μεντοι τδ γ των επιδημιών, ώς εφην άρτιως, άπαντας ονομάζω φρενιτικούς δ Ιπποκράτης, οσοι διηνεκώς παρα- φρονούσε πυρεττοντες. υπόλοιπον δε εστι ζητησαν διά τί της ρήσεως άρχόμενος μεν εΊπεν, οι κωματώδεες εν άρχη- locum eundem humectarit perfuderitque pituita; nam quae partibus in aliis ex bile et pituita noxae cerebrum ipfum ad fympathiam trahere poliunt, hae continuae non funt; quoties igitur uterque humor cerebro moleftus fuerit, pre- hendunt contraria hominem fymptomata, ita ut tum vigi- let tum leniter in fomnum deferatur. Quum vero et ad fomnum defertur fimul et deiipit, mixtam ipii permanere affectionem eil putandum. Nonnunquam et in horum al- terum res ita deflexit, ut vel bilis vel pituita fuperior iit, aegerque reddatur aut phreniticus exquifite aut lethar- gicus. Ego vero, quoties ad finem ufque tum defipien- tia, tunc corpa perfiftunt, affectionem hanc ex phreni- tide et lethargo mixtam appello, quidam typhomaniam vocaverunt, ut et in libro de morbis ab Hippocrate fcri- ptum elt. In tertio vero epidemiorum, ut paulo ante dixi, phreniticos omnes appellat, qui continue defipiunt cum febre. Jam reliquum eft ut quaeramus quam ob caufam dictionis principio dixerit, qui comatoii inter ini- GALENUS TOM. XY1. T { Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [695-1 ν Ed. Baf. V. (168.) σιν, τελευκών δε πάλιν άλλως τε καί τεταρταίοισιν άρχομέ- νοισι, το γάρ της αρχής όνομα δηλοΐ μεν και την πρώ~ την εισβολήν του νοσήματος, δηλοΐ δε και την εν πλάτει νοουμένην άχρι της τρίτης ή τέταρτης ημέρας, δηλοΐ δε και τον Ίΐρώτον καιρόν τον νοσήματος, όταν εις τέσσαρα μέρη διελόνιες αυτόν εΐποίμεν εξ αρχής τε και άναβάσεως ακμής τε καί παρακμής συγκεΐσ&αι. περί μεν ουν του σημαίνε- σ&αι ταυτα παρά του τής αρχής ονόματος, εν τώ πρώτω των περί κρίσεων επιδέδεικται. νυνί δε έπισκεηηΐιμε&α κατά ποιον αυτών σημαινόμενον εϊρηταο τουνομα. δοκεΐ δε μοι κατά μεν ιό πρώτον μέρος τής ρήσεως αρχήν είρηκέναι j την κατά πλάτος εισβολήν ολον του νοσήματος, επί δε τής τελευτής, ενϋα φησίν, άλλως τε καί τεταρταίοισιν άρχομέ- νοισιν, άρχεσϋαι τηνικαυτα λέγειν μόνα τά προειρημένα συμπτώματα, φ&άνοντος ήδη πυρέττειν εκ τεττάρων ημε- ρών του νοσουντος, ϊν έν τή κατά πλάτος αρχή την γένε- σιν ΐσχει τό τε κώμα καί ή αγρυπνία καί τά τών νευρω- δών μορίων άλγήματα, κατά μεν γάρ την πρώτην ή δευ- tia fiunt, in calce autem tum alias, tum fi quarto coe- j perit die. Nempe principii nomen indicat quidem et pri- mum morbi infultum, indicatque et eum, qui fecundum latitudinem ad tertium ufque vel quartum extenditur diem*, indicat praeterea et primum morbi tempus, quum mor- bum in quatuor partes dividentes conitare ex principio, j incremento, itatu et declinatione pronunciamus. Quod ( autem liaec nomine principii fignificentur, in primo de ; erilibus eit demonltratum. Nunc autem, in quo iignificatu. dictum hoc nomen fit confideremus. Arbitror equidem Hippocratem in prima dictionis parte principium dixilTe i ; morbi totius infultum, qui fecundum latitudinem intelli- | f gitur, in calce autem quum ait, tum alias, tum ii quarto c coeperit die, dicere tunc incipere praedicta fola fympto- i q mata , aegro jam quatuor ante diebus febre correpto, ut i in eo, quod fecundum latitudinem fumitur, principio ge- q nerentur tum coma, tum vigilia, tum partium nervofarum n dolores. Nempe primo vel fecundo die prae copia fan- e Ed. Chart. ΥΙΓΙ. [ 695.] Ed. Baf. Y. (168.) τάραν ημέραν, εκ πλήθους οΐ'ίματος, εχοντός τινα δριμύτητα δακνώδη, δι επιμιξίαν χολής δνναται γενέσθαι κωματώδης τε και άγρυπνος δ αυτός άνθρωπος, uno' μ*ι/ του πλήθους του αίματος βαρυνομένης τής κατά τον εγκέφαλον δννάμεως, νπο δε τής χολής ερεθιζόμενης, ώς νπνουν κωλΰεσθαι, κατα di τετάρτην ημέραν τον πλήθους ήδη συνηρημένου και μάλιστα εάν ό ιατρός αυτό φθάση κενώσαι και τής δριμυ- τητος πεπεμμένης, χρή άμφότερα πανεσθαι τά συμπτοψατα, και τό κώμα και την αγρυπνίαν. όταν ουν εν ω χρόνω πεπαυσθαι έχρήν αυτά, γινόμενα φαίνηται χολήν, ή φλέγμα δηλοί κατειληφέναι τον εγκέφαλον, ουχ αίματος πλήθος. εϊ- ρηται όε εν τω περί κρίσιμων ήμερων ή τής τέταρτης δΰναμις, εξηγούμενων ημών εν αυτοΊς την Ίπποκράιονς γνώμην, όίσπερ καν το7ς είς τό προγνωστικόν νπομνήμασιν. έπϊδηλον γάρ είναι φησιν αυτήν τής έβδομης, οπερ εστί προδηλούν πεφνκέναι οποία τις ή έβδομη γενήσεται. μοχθη- ροί) μεν ουν εν τη τέταρτη φανέντος σημείου μοχθηράν άναγκαΊον εσεσθαι καί την έβδόμην * σωτηρίου δέ καί αγα- / * ■ ’ y ' guinis , qui propter bilis permixtionem acrimoniam quan- dam mordacem habeat, poteit reddi idem aeger tum co- matofus tum vigilans gravata quidem ob fanguinis co- piam cerebri facultate, fed a bile ufque adeo irritata, ut fomnus inhibeatur. Quarto vero die copia jam imminuta et praeferlim ii medicus eam vacuare praeverterit, atque acrimonia cocta delinere utrumque fymptoma, tum coma tum vigilias, par eit. Si ergo, quo tempore cefiafie de- buerunt, ea fieri videantur, bilem vel pituitam cerebrum invalide, non fanguinis copiam, id commonftrat. De po- tentia autem quarti diei in libris de diebus decretoriis eil dictum, quum inibi mentem Hippocratis explicaremus, quomodo et in prognoftici commentariis; nempe hunc ait, indicem feptimi ejje, quod eit, eam habere naturam ut qualisnam feptimus futurus fit indicet. Quum#ergo tignum malum quarto apparuerit die, malus necetfario feptimus eit futurus; fi vero falubre et bonum, feptimus bonus I i 2 V 500 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΙΙΤΙΚΙΙΝ Ech Chart. VIII. [695. 696.] ^ f Ed. Baf. Υ. (168.) θού καί την ίβδόμην αγαθήν γενήσεσθαι. κατά γάρ την αναλογίαν της τον σημείου δννάμεως τό ήττον τε και μάλ- λον αγαθήν η κακήν γενεσθαι την ίβδόμην ημέραν ακόλου- θον. δεδεικται γάρ εν τω προγνωστικά τά μεν μάλλον, τά δε ηττον ολέθρια τε και σωτί]ρια των σημείων, και την ίβδόμην ονν αιαλογον κατά την τετάρτην ήτοι μάλλον η ηττον αγαθήν τε και κακήν γενεσθαι συμβήσεται. [696] της ούν από των ρινών στάξε ως ούσης αεί κακού σημείου τελειότατη κακία δηλονται τον νοσήματος, εάν εν τη τε- τάρτι} των ήμερων γενηται. φαίνεται γάρ εγκεχειρηκεναι μεν η φίσις, απορρίψασθαι το κατά τήν κεφαλήν ήθροι- σμενον πλήθος, ου δεδυνήσθαι δε. πρόδηλον δ* ότι κάκι- στόν εστι τό γένος των τοιοντων σημείων, καί γάρ υσα φύματα και εξανθήματα προς τό δέρμα τού βάθους εξαν- θήσαντα παλινδρομώ, χαλεπώτατα πάντων εατί. και οι άρξάμενοι μεν ιδρώτες, ευθέως δε παυσάμενοι, καί ούτοι μοχθηροί καί τά διαχωρήματα δ’ ομοίως, οσα τε δι αι- μορροΐδων η μήτρας επί γυναικών κενούται. πάντα γάρ erit, nam proportione virtutis iigni tum magis tum mi- nus vel bonum vel malum fore feptimum fequens eft. Quae autem figna magis minusque tum perniciofa tum falutaria exiftunt in prognoitico oftenfum eft. Septimum igitur proportione quarti magis minusque tum bonum tum malum fieri continget. Quum itaque ftillatio e na- ribus femper malum fignuin iit, abfolutiilima morbi mali- tia fignificatur, ii quarto fiat die; videtur fiquidem natura collectam in cerebro abundantiam conata eJTe ut expel- leret, fed non potuiiTe. Talium autem lignorum genus deterrimum efle confiat; nempe quae vel tubercula vel pullulae ex imo ad cutem enata recurrerunt, graviflima omnium exiftunt, fudores quoque, qui coeperunt quidem, fed protiuus ceflaverunt, pravi funt; dejectiones item et quae per baemorrhoidas vel in mulieribus per uterum vacuantur; omnia fiquidem haec deteriora bis funt, quae t Ed. Chart. YIII. [696.] ? Ed. Baf. Y. (168. 169.) ταντα χείρω των μηδ* ολως επιφανένζων, όταν άρξάμενα πανσηται. ενίοτε γάρ συμβαίνει πέττουσαν ετι τα λυπουντα την τρύσιν ονδΐπω της άποκρίσεως αυτών εχεσ&αι, των d’ άρξαμένων μέν, εύϋεως δε παυσαμένων, ώσπερ ορμή τις εμφαίνεταί, της φνσεως έκκρίναι τα λυπουντα σπενδονσης και ουτω δι άσ&ένειαν μη δνναμένης ό προυϋετο κατερ- γάσασ&αΐφ Κοιλίης περίπλνσις εξέρν&ρος κακόν μέν £ν πάσι τοίσι νον- σημασι, ουχ ήκιστα δέ £πϊ το7ς προειρημένοις. (169) Ο μιν ούν Ιπποκράτης εν τε τω προγνωστι- κοί σνγγρο’ιμματι των σημείων έκαστον διδάσκει την δυνα- μιν, έπι τέλει τε του βιβλίου συμβουλεύει τας δυνάμεις των είρημένων σημείων εκλογιζόμενον , όπερ εστίν άλληλοις πα- ραβάλλοντα την προγνωσιν οντω ποιεϊσ&αι. τινά μεν γαρ nullo apparent pacto, 11 ubi coeperint ceflent. Contingit enim interdum coquentem adhuc contriflantia naturam nondum ad horum expuliionem excitari; in illis vero, quae coeperunt quidem, fed protinus deflerunt, apparet veluti excitatio quaedam , conante natura excernere, quae molefia funt, atque ita ob imbecillitatem, quod propo- fuerat, perficere nequeunte. II. Alvi proluvies admodum rubra malum quidem in omni- bus morbis, non minime pero in praedictis. Signorum Ungulorum vires docet in prognoftico Hip- pocrates*, vultque in calce libri, viribus dictorum ligno- rum aeflimatis perpenflsque, id eft inter Te coliatis, fieri ita praenotionem. Nempe lignorum quaedam fpeciei ejus- dem exiftunt, quum autem ejusdem fpeciei dico, quali et Ed. Chart.jm. [ 696.] Ed. Baf. Y. (ι69.) ομοπόη των σημείων εστι, ,άχουε δε μου νυν ούτως όμοειόη λεγοντος, ώσεί καί ομογενή φθάσας ειπον. ενια δε οντε γένος εχεν ταυτόν οντε είδος, όμοειόη μεν ουν εστι τά ' εν τι πάθος γιγνόμενα, τά μεν άναπτυ υμένα της κατά πνεύμονα καί θώρακα καί τραχειαν αρτηρίαν και λάρυγγα, συνελόντα δε φαναι, των αναπνευστικών οργάνων διαθεσεως ειναΐ" σημεία, των δ αυτών τούτων οσα χάπι της άνα- πνοης πλημμελειται πρώτως· εξωθεν γάρ αυτών εστι τά κατα συμπάθειαν, εγκεφάλου δε καί μηνίγγων, όπως διά- κειται σημεία διά μεν των εκκρινομενων, οΤα τά διά μυ- κτήρων J όπερωας χενούται. διά 0i των βεβλαμμενων ενεργειών εν χαταφοραίς η άγρνπνίαις η παραφροσύναις η σπασμοίς ή τρόμοις όλου τον σώματος. εάν ούν άμα πα- ραφρονεί καί σπάταί τις, ευδηλον οτι μείζων εστίν ύ\ διά- θεσις η εί το ετερον ijv μόνον· οντω δε καν δνσπνοών εν- &υς και πίνει μελανα· καί ταύτα μεν ουν ίσως ονκ άν ejusdem generis jam dixerim ita me audias, alia vero ne- que genus liabent idem neque fpeciem. Speciei ergo ejus- dem funt, quae in una aliqua fiunt affectione. Quae quidem per fpula excernuntur, affectionis tum pulmonum, tum thoracis tum afperae arteriae, tum gutturis atque, ut in furnma dicam, refpiratjoni fubfervientmm infirumen- torum figna funt horum autem ipforum, quae et in re- lpiratione vitium per fe et primum contraxerunt, nam ab his Separantur, quae per confenfum afficiuntur. Ce- rebri quoque et membranarum ipfum tegentium, quonam afficiantur modo, figna funt, per ea quidem, quae excer- nuntur, quae per nares et palatum vacuantur, per fun- ctionum vero laefionem quae in cataphoris vel vigiliis vel defipientiis vel convulfionibus vel totius corporis tre- moribus vifuntur. Si quis igitur fimul tum defipiat tum convellatur, quo*d affectio ea gravior fit quam alterum illorum duntaxat fuerit, liquido confiat omnibus; pari modo ii difficulter fpirans protinus et nigra exfpuat. Sed forfan haec non recte inter fe quis permifcuerit juxta Ed. Chart. VIII. [696. 697·] % ^ Ed. BaT. V. (169.) τις όρ&ώς άλληλοις επιπλέκοι, διά της εν το7ς βιβλίοις δι- δασκαλίας. άρχει γάρ έκαστον την δΰναμιν ειπειν επιτρε- Ίβαντα τω μανϋανοντι σχοπεισϋαι παντα επι tcov άρρωστων, η δέ των έιερογενων σημείων επιπλοκή πανταπασιν άχρη- στος, iv βιβλίοις τε γραφόμενη καί δια της εν το7ς λογοις συνουσίας εις γνμνασίαν ηκονσα. [697] μετά γάρ την των απλών έκαστου δΰναμιν δρισϋε7σαν αρκε7 μονον εφεξής απα'ξ ειπε7ν, οπερ ειπεν δ *Ιπποκράτης, ως εχλογιζεσ&αι δει των σημείων τάς δυνάμεις και παραβαλλειν άλλτ^λοις εις την περί των καμνοντων αποφασιν. εαν δε τις ειπων κακόν είναι σημε7ον ουρά μελανα, προσ&η τουτω κακιον είναι καν πτνφ μελανα. και ιοΰτου πάλιν εφεξής φησει, καν διαχω- ρηστ] 'δέ μελανα, ει δε καί κατ άρχάς, ετι κακιον. εφεξής τε πάλιν ετι κακιον είναι φτάσει τεταρταία) συμβηναι τούτο, προσϋτι δε τοΰτοις καί τό κατ' άρχην τοΰ προγνωστικού γεγραμμένον καί τό προσωπον νεκρωδες, οπερ ιδίως ονο- μάζονσιν οι ιατροί, ματαίαν επιπλοκήν γράφει σημείων, ουδείς γάρ όντως εστίν αδιανόητος, ως μη νοε7ν ηττον μεν eam, quae in libris efTe debet doctrinam; fufficit enim cujuslibet virtutem recenfere, permifla diTcentis arbitrio omnium in aegrotantibus contemplatione. Signorum au- tem diverii generis connexio prorfns inutilis eft et quum in libris fcribitur et quum in exercitationem per eam, quae Termonibus fit conventionem venit. Nempe definita cujusque fimplicium virtute Tatis eft poftea Temel dunta- xat dicere, quod dixit Hippocrates, perpendendas Tcilicet lignorum vires conTerendasque inter Te , ut de aegrotan- tibus quippiam enuncietur. Si quis autem fignum malum efTe urinas nigras dixerit, adjeceritque et pejtis efTe, fi nigra quoque exTpuerit et deinceps lioc rurTum pejus, fi et nigra dejecerit atque fi inter initia id contigerit; prae- terea et pejus adhuc efle, fi quarto id Tuerit die; adje- ceritque et his, tum quod in exordio prognofiici efi fcii- ptum, tum Taciem illam, quam privatim cadaveroTam me- dici appellant; vanam Tane fignorum permixtionem fcri- pferit. Nullus fiqnidem ita amens eft ut non intelligat Ed. Chart. ΥΙΠ; [697.] Ed. Baf. V. (169.) \χΗν χαχως, ηίρΐ πνιυμονα μόνον ή βώραχα διάϋισίς ίστι νοσώδης, ω <5’ ίν άμφοτίροις χώρον, ω δί προς ιού- τοις χαί χατά γαστίρα μάλλον. d δί χαί χα&' ήπαρ ή ίχχιφαλον^ άτι χαί μάλλον, άπιρ ούν άπαντις νοοϋσι ν.αί χωρίς του γραφήναι, μάιην ταϋτα γράφτται, πλήν d χάρ- τας τις η χρόνον άπολλνναι βούλίιαι. τούτου μίν ουν άιΐ μοι μίμνησο. προς δί τό προχι/μινον ΐπανίλϋωμιν. τοίς χτφαλην όδυνοψίνοις όσφύος μίν άλγήματα χαί τραχήλου χαί υποχονδρίου προσΟώναι λόγόν ί'χπ. πλιιόνων γάρ όμοπ- δών σημώυ,ν γινομίνων άμα, ού μόνον τό τής δια&ίσιως ώδος ή γόνος άσφαλίστιρον, αλλά χαί τό μίγιϋος αύιού γνο>- οϋήσιται. προστίΟίντος τι χώματος άμα παραφροσύνη χαί αυτών ΐνδιιχννμόνων τά χατά τόν ίγχίφ,αλον ίχμν χαχώς, ή #’ νμιτίρα γνώσις άσφαλιστύρα γινήστται χαί ή διά&ισις μιίζων φανώται. προσιλ&ούσης δί τής άπό ρινών στάξιως ονχ ααφαλιατίραν αν άτι φ,αίην διαγνωσιν ιιναι, άλλ’ ίπι- στημονιχήν καί βιβαίαν, ϊνδηχνυμίνων των σημώοίν νινιχή- οϋαι τήν χατά τόν ίγχίφαλον δύναμιν υπό τοϋ νοσήματος. minus male eum habere, cujus pulmonem vel thoracem morbola urget affectio; deterius vero eum, cujus partem utiamque fatigat; licuti et adhuc deterius, quem una cum his ventris exercet affectio; atque adhuc deterius, quem vel jecoris vel cerebri affectus premit. Quae igitur uni- verfi vel non fcripta norunt, ea fruffra temereque feri-, buntur; nili quis vel chartas vel tempus perdere volue- rit, quod perpetua fervari memoria velim. Sed ad infti- tutum redeamus. Capite dolentibus non abfque ratione lumborum dolores cervicisque et hypochondrii adjecit; nempe pluribus generis ejusdem hmnl factis lignis non folum fpecies vel genus affectionis compertius erit, verum quoque et magnitudo ipfius dignofeetur. Quum autem de- lipientiae coma adjunctum fuerit, eaque cerebrum male habere demonftrent, fecurior nuftra erit cognitio, videbi- turque affectio major. Quum vero et e naribus flillatio accefferit, jam non fecuriorem cognitionem effe dixerim, fed fcientificam et certam, quum ligna victam a morbo Ed. Chart. TIII, [ 697.] f ^ Ed. Baf. T. (169-) ii 06 καί το της τηάρτης ημόρας προστδ&η, βίβαιότατα αν όντως ίιδίίημίν iv μιγάλη μεν διναι διαϋόση τον ίγκίφα- λον, όλΐ&ρίως δ δ τον άν&ρωπον 6 γην. Ιάν di τις τούτοις προσϋϊ}, ψυχρόν δδ ίκπνΐόμδνον ίκ των ρινών και τον στ6- | ματος, όλίϋριον μδν iv πασιν, ονχ ήκιστα δδ iv το7ς προ- I αρημόνοις, άληϋίς μΐν τι φησι, πδριττόν δδ προς την iv σνγγραμμασι διδασκαλίαν, ώσπδρ ii καί τούτοις πρρσϋδίη μίλανα πτυσματα · κακά μδν γάρ καί ταυ τα, δια&ίσεως δ* άλλης ισιί παρα τάς προιιρημόνας γνωρίσματα, κα&άπερ και τα ουρά· και γαρ και ταντα μδλαινομινα τραυλόν ion σημηον, άλλ’ έτόραν διΰϋδσιν ίνδιίκνυται. κατά μίν ουν το προγνωστικόν Ικάστου των σημδίων η δύναμις ιδία δη-* λουται καί σύνοδος αυτών ίνίοτδ γόγραπται μίαν ίνδηκνυ- μόνων διά&ΐσιν. ,ώς iv αρχή μίν δπί τού νδκρώδους προσ- ώπου, κατωτιρω δδ ίπί τδ των δμπυημάτων καί ιπί υδΐρων καί τινων άλλων, ίνταυϋοι δδ πολλάκις iv μια συνδρομή των έτίρογδνώνκ δαιιπλέκδται πολλά πιριττώς. ίξόρυϋρος cerebri facultatem commonftrent. Quod fi et quarto die factum eile id adjectum fuerit, certiflime ita cerebrum in magna quidem effe affectione, confiabit, fed perniciofe hominem habere. Quibus fi, adjecejit quis frigidum] eum e naribus, tum ex ore exfpirat^m, pernicjofum, quidem in omnibus eft, non minime autem in praedictis, et ve- rum quidem aliquid enunciabit, fed doctrinae qua liber pollere debet fupervacaneum. Quo modo et fi his adje- cerit nigra fputa , nempe et haec quidem mala funt, fed alteram a praedictis commonfirant affectionem, vel uti et urinae·, nam et hae fi nigrae fuerint, vitiofap praeftant notam, affectionem tamen aliam offendunt... In progno- ffico igitur feorfum fignorum fingulorum virtugdeclaratur ; atque eorum quae affectionem unam indicant,, concurfus aliquando eff fcriptus, ut in exordio quidem in ea facie, quae mortem portenditinfra vero in fuppurationibus, hydropibus et aliis quibusdam; in hoc autem libro faepius in una diverfi generis lignorum concurffone complura fu- Ed. Chart. VIII- [697. 698.] ν # Ed. Baf. Υ. (169.) ούν ηδρίηλυσις Ιν τα7ς ηηατικαίς διαθδ'σδσι γινόμενη κακώς ίζδνκται ννν το7ς κατά τον δχκιφαλον. δ'στι. μίν ονν καϊ ανςη κα& αυτήν ονκ αγαθόν σημδλον, αρρώστιαν ηπατος δνδδίκννμύνη , προστδθδίσα δδ τώ κατά τον δγκίς,αλον πά- θα, κατά δύο διαθύσδίς ισχνράς δνδδίξδται τον άνθρωπον κινδννδύδίν. άλλά τί τούτο; καϊ γάρ Ιάν πλδνρΊτις και τιβ- ριπνδνμονία καθ’ δνα γύνηται χρόνον, ίπικινδννόκρόν ίσιιν η δΐ θάτιρον αυτών μόνον δγδγόνδι· καν δνσδντίρικυς ΙπΙ τονιοις ο αυτός άνθρωπος γένηται δ τι, καν οτιυύν άλλο ούν αύτο7ς πάθη,. άλλ\ ούδδίς Ιν σνγγράμματι τοιαντας < ίπιπλοκάς διδασκδί. [ 698 ] πδριπλίσδίς δδ όνομάζδΐ κοι- } λιας τάς των λδπτών κατά την σύστασιν υγρών δΐάχωρησδίς, ώσδΐ και πλύνάς' τις ύβάτι κοιλίαν ημαγμύνην, ίκχΐδι ι ο | ύδωρ, ούτω δέ και χόλώδης λύγδται πδρύπλυσις, Οταν οΐον άν ύδατος Ιγύνδτο και χολής ολίγης μιχθύντων τοιούτον φαίνηται διαχωρούμδνύνϊ αρρώστια δδ της· καθδκτικης δυ^ νάμδως τού ηπατος, ώς τά πολλά δ i συν αντηκαι της αί- ματοποιητικής το σύμπτωμα τούτο γίνδται, το7ς Ιμονμινοις pervacue implicantur^ Valde rubens igitur proluvies, quae in jecoris fit affectionibus, * perperam':liCc in loco " non bo- j dens j fed adjecta cerebri affectioni^ >dnas ob valentes affectiones periclitari hominem praeriUneiabit. Sed quidiiam lioc?' ISTam ii pleuritis et peripneumonia uno fiant tempore, pe- riculofius id exiftit quam ii horum alterum duntaxat factum fit;;*r nec minus, ii praeter haec dyfenteria quoque aeger Vexetur aut quaevis a-lia cum his* oboriatur affectio. Sed nemo permixtiones hujusmodi in libris docet. Ven- tris autem proluviem valde rubentem appellat tenuium fubftantia humiditatum dejectiones, ut fi quis ventrem languine confperfum aqua abluerit aquamque excreverit; fic et biliofa dicitur proluvies, quum quod excernitur, tale apparet, quafi ex aqua et pauca bile mixtis fiat. Im- becillitas autem retentricis facultatis eft hepatis atque ut plurimum languificae fymptoma comitatur; hoc autem ex- cerebri vitiis adjuncta eft; eft fane et ea pet fe num lignum, jecoris follicet imbecillitatem often Ed. Chart. YIII. [698. ] ^ ^ Ed. Baf. Y. C169.) περιττώμααιν άνάλογον. όταν γάρ η κατά την γαστέρα πέιρις αμίμητος γίντμαι, τοιουτον ουδεν επεται σύμπτωμα, βαρνν&ίίσης δε υπό πλη&ους η διαφ&οράς αυτής η καί περιττών υγρών υπολειφ&έν των iv τώ στο μάτι της κοιλίας ου πάνυ τι χρηστών, επί την άπόκρισιν αυτών εξορμώσα τους εμέτονς εργάζεται, τοιουτον δη τι και κατά την του αίματος γένεσιν iv ηπατι συμβαίνει, και διά- τούτο ποτέ μεν αιματώδεις γίνονται διαχωρίζεις, ενίοτε ό’ ε'ξέρυ&ροι περιπλυσεις} εξ αυτοΰ του ηπατος υδατώδους άμα και αι- ματώδους ίχώρος είς την γαστέρα συρρέοντος η βραχέος αίματος, δριμέος καί δακνώδους , ώς άν ημιπέπτου λεπτοίς καί υδατώδεσιν ΰγροις άναμεμιγμένου καί χρωννύντος αύτ^άς. Υ· Ai δασεΐαι γλώσσαι καί καταξηροι ψρενιτικαί. crementis, quae vomuntur proportione refpondet. Nam quum ventris concoctio inculpata fuerit, nullum iymptoma hujusmodi fubfequitur; quum vero ob copiam vel corrurp ptibnemlvel et fuperfluas humiditates non valde utiles in. ore ventris relictas gravatus venter ad liorum excrelio- nem infurgit, vomitum facit* Tale quippi^m et quum fanguis in jecore genebatur contingit*, atque ob id cruen- tae interdum fiunt dejectiones ^. interdum autem et impenfe riibens proluvies, aquofo fcilicet fimuL et cruento ichore ex hepate in ventrem confluente·, vel tnodico fanguiue tum acri tum mordente et velut femicocto tenuibus et» aquofis humiditatibus permixto, atque colorem illis prae- bente. III. Denfae linguae afperae et aridae phreniticae· Ed. Chart. VIII. [698.]^ f Ed. Baf. Y. (169. 170.) "Λμεινον ην τραχεία* γεγράφΰαι, σνμφντον γάρ εχού- σης υγρότητα της γλώττης την ίχ των ονομαζόμενων σια- λοχόων (ΐ7θ) αγγείων τε xal αδένων η μεν πρώτη ταΰτης ενδεια δασεΐαν αυτήν, η δ' επί πλέον τραχεΊαν εργάζεται, η d* άμετροτερα ’ξηρότης ρηγνυσιν αυτήν, τοντεστι την χά&- υγρόν j ώσπερ την λιπαράν γην δ πολυχρόνιος αυχμός. ουχουν οΤόν τε χατά'ξηρον άμα xal δασεΐαν είναι την γλώτ- ταν, άλλ* άμεινον, ως εφην, γεγράφ&αι τραχεΊαν, ώστε δυοΐν Οάτερον, η αυτός ό συγγραφευς άμελώς ηρμηνευσεν η ό πρώτως έγγραφό μένος την ρησιν ημαρτεν. αλλά γε η τοι- <χ^τη γλώττα ξηρότητας εστιν άμετρου γνώρισμα, διό χαι τοίς χαυσώδισι πνρετοίς επιγίνεται. xal ηρχει τοντο διδά- ξαι τω κατά τον εν τω προγνωστικά) νόμον, επι την διδα~ σχαλίαν άφιχνονμενω· νοεί γάρ ο μαν&άνων χατά τον αυ- τόν λόγον; εν τε τοίς τοιούτοις πνρετοίς γίνεσϋαι χάν τω φρενιτικά) την χαταξηρον γλώτ ταν, επειδή και τό φρενιτι- κόν πάϋος υπό της ξαν&ης χολής γιγνόμενον Φερμον καί ξηρόν εστιν* εμοί μεν ονν άμεινον δοχεϊ την λεξιν ημαρ- ■ f ; .) ΟI.) H Ο» · · i % i j4l U,»· /. 7, i; f , έ 1 1 Γ ί Γ.. \ Scriptum efie afperae, non denfae erat melius. Nam quum lingua connatam tum ex vaiis tum ex glandulis, quas falivam fundentes appellant, humiditatem habeat; primus quidem ipiius defectus denfam eam facit; major vero afperanij immoderatior autem iiccitas perrumpit eam non fecus quam pinguem terram diutini fqualores; qua- propter ut lingua iicca fimul et denfa iit fieri non poteft* Melius eft igitur, ut retuli, afperam fcribere. Quare al- terum eft e duobus; nempe aut fcriptor neglectim enun- ciavit, aut qui primus adfcripfit dictionem corrupit. Ta- lis vero lingua ficcitalis immoderatae nota eft; quo fit ut et ardentibus fuperveniat febribus. Hocque docuifle ei qui fecundum prognoftici legem ad doctrinam accedit fue- rit fatis; nam qui difcit, ficcam linguam ratione eadem fieri intelligit tum in hujusmodi febribus tum in phreni- tico; fiquidem et phrenitica affectio, quam flava bilis pa- ritf calida et iicca eft. Praeftat igitur mea fententia I BIBAIOJX A. ΤΠΟΜΝΗΜΑ A. 509 Ed.Cbart.Tm. [ 698. 699.] Ed. Baf. Y. (170.) τήσθαι φάναι, καθάπερ καί άλλας πολλάς εν πολλο7ς των παλαιών επεδεί’ξαμεν ήμαρτημόνας των προ εμού γεγονότων ονκ ιατρών μόνον, αλλά και φιλοσόφων και γραμματικών και ρητορικών, ενίοι δε των εξηγησα μόνων το βιβλίον επε- χεί η σαν αυτω βοη&ε7ν, γλωττας είρήσθαι φάσκοντες δασείας τάς ποιητικάς της δασείας φωνής, είναι γάρ τινας φασιν ούτως όνομαζομενας φωνάς, άφ* ων τους φϋεγγομόνονς αν- θρώπους αυτάς δασνστόμονς όνομάζεσθαι. τάς ουν τοιαυ- τας φωνάς μετά κατα'ξήρου γλωττης φρενιτικάς είναι φα~ σιν, ώσπερ ου δννηθόντος αν είρηκόναι τον συγγραφεως, αΐ δασεΊαι φωναι μετά κατα'ξήρον γλωττης φρενιτικαί. το δ* αντί των φωνών γλώτταν είπε7ν αλλόκοτον εστιν. οντοι γάρ άν τις είπη και βαρείας και οξείας καί μεγάλας καί μικράς γλωττας, όταν οξε7αν η βαρε7αν η μικραν η μεγα- λην ε&όλει δηλώσαι φωνήν· [699] προς το μηδ άκηκοε-* ναι με τινας όνομαζομενας φωνάς δασείας, ώσπερ ηκονσα, μελαίνας τε καί λεύκάς εκ μεταφοράς όνομαζόντων ενίων9 ώστ ουδέ τινας λόγου σι δασείας οϊδα· τάς μεν γάρ βραγγω- dictionem corruptam effe affirmare, quomodo et alias mul- tas ita corruptas efle demonftravimus apud plerosque me fuperiores veteres, non medicos modo, verum quoque et philofophos et grammaticos et rhetoricos. Sunt tamen ex libri expofitoribus qui hoc ipfum defendere fint co- nati, linguas denfas dici, quae denfam efficerent vocem affirmantes; nempe voces quasdam ita appellari ajunt, a quibus qui eas proferunt, δασνστόμονς, id eft denfi oris appellitari dicunt. Yoces ergo hujusmodi cum ficca lin- gua phreniticas effe ajunt, perinde quali fcriptor dicere non potuiffet, denfae voces cum ficca lingua phreniticae. Sed pro vocibus linguam dicere extraneum eft*, nempe et hoc pacto quis dixerit tum graves tum acutas, tum parvas tum magnas linguas, ubi vel gravem vel acutam vel magnam vel parvam indicare vocem voluerit. Adde quod neque voces ullas denfas appellari audierim, quem- admodum nigras et albas audivi, per metaphoram quibus- dam ita appellantibus; proinde nec novi quidem quasnam £d. Chart. ΥΙΙΙ. [ 699.] _ Ed. Raf. Y. (ITO.) δεις καί μελαίνας εν τούς περί φωνής εδειξα δο υγρότητα των φωνητικών οργάνων γιγνομενας, τάς δασείας δε εί μεν «Αλας τινας παρα ταντας λεγονσιν, εχρην ερμηνεύειν αυτούς, εί <Γ εκ τούτων τινάς, δι υγρότητα μάλλον, ού διά ξηρό· τητα τοιαυται γίνονται φωναί, καϋάπερ ό'ξεΐαι και κλαγγώ- δεις επι ξηροτητι των φωνητικών οργάνων, άπερ εστϊ τά κατά τον λάρυγγα, την γλώτταν δέ ον φωνητικόν, άλλά διαλεκτικόν οργανον ισμεν ονσαν και διά τούτο πασχούσης αντης ιρανλίζειν τε καί ψλλίζειν συμβαίνει κατά τάς δια- λέκτους , ου βραγχωδη φωνήν η μελαιναν ϊσχειν, ον γενονς υπονοώ τινας είναι νόμιζε ιν, άς αύτοί καλονσι δασείας φώ- νας. εγω μεν γάρ, ως εφην, ούκ ηκουσα καλονντος ούτως Ονδ ενός, καιτοι πολλών ακουσας ιατρών λεγόντων δασέα βλέφαρα τά τραχύτητα εχοντά τινα μετρίως, καϋάπερ η δασεία γλώττα. τας γαρ ολοκλιίρους δασύτητας εν τοίς βλεφά- ροις ουκετι δασντητας , αλλά τραχύτητας καλούσιν. ανάλογα ονν ηαλιν και ταύτα τη κατά την γλώτταν τραχύτητι. Vocent denfas. Raucas quidem et nigras in libro de voce propter vocalium initrumentorum humiditatem fieri oftendi. Denfas vero fi alias quasdam praeter has dicant, explicare debuerunt5 et fi ex his aliquas voces, fane ejusmodi ob humiditatem potius, non ob ficcitatem fiunt; ficuti tum acutae tum clangentes ob vocalium initrumentorum, quae circa guttur fita funt, ariditatem. Caeterum linguam non vocis, fed loquutionis inftrumentum efle confiat; atque ob id, quum ea patitur, balbutiem blaefitatemque in lo- quutionibus fieri contingit et non raucam habere vocem vel nigram; cujus generis efie quosdam fufpicor eas exi- fiimare quas ipfi appellant denfas. Ego enim, ut retuli, neminem qui ita vocaret audivi; tametfi plerosque medi- cos audiverim dicentes palpebras denfas, quae afperitatem quandanf exiguam haberent, ficuti eft denfa lingua; nempe abfolutas denfitates in palpebris non amplius denfitates appellant, fed afperitates ; proportione igitur linguae afpe- ritati haec refpondent. Β1ΒΛΙ0Ν Λ. THOMISHMA Λ. Ed. Chart. VIII. (.699,] Ed. Baf. V. (17Θ.) Tu επι ταραχώδεσιν άγρύπνοισιν ουρά άχροα, μελανα, εναιωρούμενα εφ Ιδρώιι φρενιτικά· Σολοικώδεις κατά την λεξιν (ίσιν ουκ όλίγαι των Ιν τουτω τω βιβλίω ρήσης, ως καί διά τούΦ’ ύποπτευειν αυτό τινας ευλόγως 7πποκράζους ουκ είναι. διά βραχυλογίαν μεν γάρ άποκεχωρηκέναι τον μοχλικοΰ, δντος των όμολογου- μενών Ίπποκράτους βιβλίων οΰ μόνον τούτου, άλλά και των άφορισμών. καίτοι διά βραχύτατης λεξεως ερμηνευόμενων κάκείνων, ον μην σολοικώδης γε εστιν η ερμηνεία κατ αν- το, μετά και του περιγίνεσ&αι των ερμηνευόμενων, ως λε~ γειν δεινόν όντα τον γεγραφότα το βιβλίον εκείνο, τουτϊ δε τό προκείμενον ημΐν άλλόκοιον εν πολλαις ρήσεσιν εχεύ την ερμηνείαν, ώσπερ επί των ουρών εν τηδε τη νυν προ- κειμένη. ούτω γάρ άκύρως λελεκται τό είαιωροΰμενα γίνε- ται τα ουρά, των εμφερομενων αυτοΊς ονομαζόμενων ούτως, ουκ αυτών των ουρών, διό καί τινες ύπαλλαξαντες την λε- IV. In perturbatis vigilantibus urinae decolores, nigrae j fuf- penfa ferentes cum fudoribus phreniticae. Soloeco in dictione participant non paucae libri hujus orationes, ut ob earn rem jure fufpicati quidam fint li- brum Hippocratis non efle; ob Termonis enim brevitatem rejectus erat is qui ‘ de mochlicis liber, quamvis et ex iis fit quos Hippocratis efle fatemur, neque folum ille, fed et is qui eft aphorifmorum ; qui quamquam maxima cum brevitate enuncientur, non tamen quod foloeci par- ticeps iit in ipfis reperias; adde quod enunciatiQnes adeo excellunt, ut plane dicant gravem ejus libri autorem efle. Praefens vero liber alienam in multis orationibus habet enunciationem; ut quum in praefenti dictione de urinis ait; nempe hoc pacto improprie dictum efl fufpenfae, quum quae urinis invehuntur dici ita debeant, non uri- nae ipfae. Ob eam caufam nonfiulli permutata dictione Ed. Chart. VIII. [G99. 700.] Ed. Baf. V. (170.) ξιν όντως έγραψαν, τά επί ταρα/ωδεσιν αγρνηνοισιν ουρά άχροα, μελασιν εναιωρονμενα. ενιγούν και κατά τήνδε την γραφήν το σολοιχοφανες, καν ότι μάλιστα δοκωσιν αυτό φενγειν, ύπαλλάττοντες την λεξιν. το γάρ εναιωρονμενα φανερως επι τά ούρα την αναφοράν εγει. ταντα ουν αυτά και φρενιτικά λεγειαι, τουτεστιν ήτοι σημαίνοντα φρενϊτιν η ποιοΰντα. το μεν ουν ποιε7ν ουκ εύλογον, το δε σημαί- νειν ούκ άλογον. εΐ δε σημαίνει, αυτή τη ποιονση αιτία την φρενϊτιν κατά τι κοινωνει αυτά. δεδεικται δε τά με- λανά διά τον ορρόν της μελαίνης χολής τοίς νδατώδεσι ανναπερχόμενον περιττωμασι γίνέσϋαι. διττή δ* εστιν η γενεσις της μελαίνης χολής, η της 'ξαν&ης νπερωπτημενης η τον παχεος αίματος. νπεροπτάται δε διά ϋερμασίαν ίσχυράν. εικότως ουν εν τε τοίς καΰσοις όνομαζομενοις ττυρετοίς ονρειται καν ταΐς φρενίτισι ταντα τοιαύτα. &ερ- μά γάρ και ξηρά τά πά&η ταντα. χείρω δε των ού- [700] ρων εστί τά δο* όλων αυτών μελανα , των εναιω- ita fcripferunt: urinae in turbulentis, vigilihusc/ue decolo- res, nigris fufpenfis. Sed procul dubio reperitur et in ea fcriptura foloecifmus, etfi quam maxime vitare ipfum videantur, qui dictionem permutant; nempe liaec oratio, fublime petentes, manifeitam ad urinas relationem habet. Hae igitur ipfae et phreniticae dicuntur, id eil plirenitin vel iignificantes vel facientes; quod faciant, non confen- taneum videtur; quod iignificent non vacat ratione* Quod ii iignificent plirenitidem cum effectrice caufa qua- damtenus communicare iignificant. Demonffratum autem eft nigras urinas ob ferum bilis atrae una cum excremen- tis aquofis emiffum procreari. Gemina vero bilis atrae exiilit generatio; nempe vel flava bile fupra modum ad- uila vel craffo fanguine, fupra modum autem affatur pro- pter vehementem caliditatem. Jure ergo in febribus, quae caufi appellantur et phrenitidibus tales mejuntur, quum tum calidae tum ficcae affectiones ejusmodi exiftant. In- ter urinas autem quae per ie totas nigrae funt deteriores Ed. Chart. VIII. [700. J , ^ Ed. Baf. V. (170.) ρήμα μόνον εχόντων μελαν. άλλα κατά την προκειμενην λεξιν ουδέ τούτο διήρϋρωται σαφώς είθ'* όλα λεγει τα ονρα μελανα είτε μόνα τα εναιωρήματα. βούλεται ονν ο γράφας την προκειμενην ρήσιν οστις αν y , τα τοιαυτην εχοντα χροιάν, ούρα γινόμενα ταραχώδεσί τε και άγρυπνοις φρενλτιν σημαίνειν) ταραχώδεις άκονόντων ημών τους άλό- γως ταραττομενονς, ό γίνεται βεβλαμμενης μετ ολίγον της διανοίας. αυξηϋείσης δε της όλίγη<ς ταΰτης βλάβης οΰ ταραχώδεις άπλώς, αλί* ήδη παραφρονουντες λέγονται τε και γίνονται, περί δε της αγρυπνίας τι δει καί λεγειν ως εν τι) των φρενιτικών εστι σνμπτωμάιωνς εκ περιττού δέ πρόσκ&ιται κατά την ρησιν τδ άχροον επί τών ουρών, σννεδηλοντο γάρ το7ς μέλασι. " τό δ* εφ* ιδρώσι δηλοι μεν Ιδρωτάς γίνεσϋαι περί την κεφαλήν, σημαίνοντας αυτήν νπό πλήθους ενοχλείσ&αι. καί είη αν καί εν το7ς άλλοις καί τούτο φρενιτικόν σημε7ον. άκύροις δ* ηρμήνευται μή δυναμενών ημών εφευρεόν τί νοήσαι δει εφ* ιδρώτι^ πότε- his -habentur, quae enaeorema duntaxat nigrum habent; in praefenti tamen dictione, neque hoc aperte diftinctum eft, an urinas totas nigras dicat, an fola enaeoremata. Vult autem dictionis hujus auctor quicunque fuerit urinas hujusmodi, quum in turbulentis vigilibusque apparuerint, phrenitiden indicare; ut turbulentos eos intelligamus, qui -praeter rationem turbantur, quod offenfa leviter mente fieri confuevit; adaucta vero hujusmodi, quae exigua fue- rat, offenfa non perturbati ταραχώδεις fimpliciter, fed jam παραφρονουντες dejlpientes, tum dicuntur tum funt. De vigilia autem quid attinet dicere quod ex phreniticis fym- ptomatis unum Iit? Supervacaneum praeterea in dictione eft verbum hoc decolores in urinis quum per nigras con- lignificatum fit. Quod vero dictum efi: in fudoribus offen- dit quidem fudores circa caput fieri, prae copia ipfum conflictari indicantes; fitque inter caetera et hoc phreni- ticum lignum; improprie tamen enunciatum eft, quum quidnam intelligere oporteat excogitare nequeamus, ubi Kk GALENUS TOM. XVI. Ed. Chart. VIII. [700.] ^ Ed. Baf. V., (170. 171.) ρον ουρά, πιΰανώτατον γονν τούτο δό'ξειεν άκούεσ^αι, χαιά την άχολουϋΊαν της όλης ερμηνείας η τα πεπον&ότα σώ- ματα και προς ζούτοις έτι τα πά&η. όπως δ * αν τις άχοΰοι, το γε της ερμηνείας άκνρον ονχ έστιν έχφνγειν, αλλά καταλιπρντες ταύτην όπως άν έχει περί τών γεγραμ- μένων επισχειρώμε&α. τά μεν ούν της’ αγρυπνίας τε χαί ταραχής των καμνόντων όντως φρενιτικά, τά δε των οϋροιν τε καί εφιδρωσεως ονδαμώς. των γάρ κατά τάς αρτηρίας τε και τάς φλέβας χυμών όπως εχονσι γνωρίσματα εστι τά ουρά, τά δε φρενιτικά σημεία την περί τον εγκέφαλον ένδείκνυται διά&εσιν, ώσπερ γε καί τά κατά τους ( 171 ) ιδρώτας άλλων μεν τινών εστι δια&εσεων γνωρίσματα, περί ών εϊρηται πολλάκις. ον μην δπιος έχει τά κατά τον εγκέ- φαλον ικανά δηλοΰν έστιν. ένιοι δε τών εξηγησαμένων το βιβλίον εκ τών εν τα7ς έπιδημίαις γεγραμμένων άρρωστων έκλέγονσι τους παραφρονήσαντας, οΐς συνέβη ίσχειν ti τών ενταν&α λεγομένων συμπτωμάτων ηε καί σημείων η εν δια- χωρημασιν η εν ουροις η εμέτοις η ίδρώσιν η έξανϋημασιν dicitur in fudoribus an urinas, quamquam ipfa totius enun- ciationis fequela hoc videatur maxime verifimile intellectu; an affecta corpora; an praeter liaec et affectiones. Sed quovis modo quis intellexerit, quod enunciatio impropria non iit effugi non poteft. OmiiTa igitur ea quovis modo * habuerit fcripta confideremus. Vigiliae igitur et pertur- bationes aegrotantium revera funt phreniticae; urinae vero et fudores nullo pacto. Nempe quomodo fucci tum arte- riarum tum venarum habeant urinae indicant; figna vero phrenitica cerebri offendunt affectionem. Pari modo fu- dores aliarum quarundam affectionum notae exiftunt, de quibus mentionem faepius fecimus, non tamen cerebri affectionem fuflicienter monftrare poliunt. Sunt fane non- nulli ex iis qui librum hunc expofuerunt, qui ex fcriptis in libris epidemiorum aegris defipientes colligant, quibus aliquod habere contigit eorum quae hic referuntur tum fymptomatum tum lignorum vel in dejectionibus vel uri- nis vel vomitibus vel fudoribus vel puffulis vel Jputis vel Ed. Chart. VIII. [700.] # Ed. Baf. V, (m.) V πτνσμασιv ή κατά τι μέρος ενοχλονντων. μή μεντοι γε οντων φρενιτικών των τοιοντων σημείων, υπαρχόντων de τοις άρρώστοις εξ ανάγκης. αδύνατον γάρ ην Ιν αΰτοίς μηδ’ όλως ενρείν η το7ον η μη το7ον ούρείν. ωσαύτως δε κάπί των διαχωρημάτων καί πτνσμάτων καί των άλλων απάντων, εάν ονν άμα το7ς φρενιτικοίς σημείοις επ άρρω- στου τίνος όφ&ξ διαχώρημα το7ον η το7ον άλλοτε, κάπειτα φρενιτικός ό άνθρωπος γενηται, μοχθηρώς άν τις άποφαί- νηται τα γενόμενα σημε7α πάντα φρενίτιδος είναι δηλωτικά. δυοιν γάρ ϋάτερον ύπάρχειν δει το7ς ίδΐοις των νοσημάτων σημείοις, ήτοι διά παντός η μόνοις σνμβαίνειν. όταν δε Φ μήτε μονοις υπάρχει μήτε διά παντός, ουκ εστιν εκείνων ίδια, καί τοίννν καί τα φρενιτικά σημεία, βεβαιότατα μεν εστιν όσα διά παντός τε καί μόνοις υπάρχει το7ς φρενιτι- κο7ς. ειθ’ εξής όσα διά παντός μεν, άλλ’ ου μόνοις. νφ ημών μεν ονν εν τα7ς περί τούτων πραγματείαις διώρισται τούτα καί δεδεικται μήτ εν ονροις μήτ εν διαχωρήμασι μητ εν ιδρώσι μητ εν πτνσμασι μήτ εν το7ς εμονμξνοις partem aliquam infeilantium ; quum fane talia figna phre- nitica non Uni, quamquam aegris et ex neceflitate infint, fieri fiquidem non poterat ut talis vel non talis urina ih his non inveniretur. Pari modo et de fputis dejectio- nibusque et caeteris omnibus eil dicendum. Si igitur in aegro quopiam dejectio ejusmodi vel tale aliud quippiam una cum ignis phreniticis vifum fuerit, atque deinde ae- ger phreniticus reddatur, perperam quis ea omnia phre- nitidis indicatoria eiTe pronunciaverit. .NeceiTe eil enim ut propriis morborum fignis alterum e duobus iniit; nempe ut vel perpetuo vel folis contingant; quum autem neque folis infint neque perpetuo propria illorum non funt. Ob eam caufam phreniticorum fignorum ea funt certiflima quae perpetuo et folis infunt phreniticis. Deinde ab his quae perpetuo quidem, fed non folis; quae in fuis tracta- tionibus diltincte funt tradita a nobis, demoniiratumque neque in urinis neque in dejectionibus neque in Pudori- bus neque in fputis neque in vomitibus phrenitica efie Kk 2 515 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ 1ΠΠ0ΚΡ. J1P0PPIITIKRN Ed. Chart. ΥΙΪΙ. [700. 701.] _ , , Ed* Baf* V* C*71·) φρενιτικά γενέσΰαι σημεία. το7ς δ* εξηγησαμένοις το βι- βλίον ολίγου δε7ν άπασιν ε&ος εστιν, ως εφην, παραγρά- φίίν ιου$ ί*κ των επιδημιών άρρωστους, ου μόί/ον «πί rifc προκειμένης ρήσεως, αλλα καί ιώι> όμοιων αυτή πασών. [701 ] διά τοντ ουν ανιών οι ζηλωταί πολύλογοι μεν γί- νονται καθ’* εκάστην ημέραν επί των αρρώστων, ίδιώταις δε όμοιοι φαίνονται προγνώσεως ενεκα. το γάρ συγεχές εστιν εν άπασι το7ς πρoγvoJστικo7ς τής των νοσημάτων ιδέας σημείοις εν τη περί των πεπον&ότων τόπων μεϋόδω γε- γννμνάσϋαι, περί ής ίδια μοι γέγραπται, κα&άπερ γε και περί των τάς κρίσεις σημαινόντων, ών αγύμναστοι τινες όν- τες εξηγε7σ&αι τολμώσι τάς των παλαιών άνδρών βίβλους, ουκ έίδότες οτι τον άγαϋον εξηγητήν ικανόν είναι χρή κρίνειν πρότερον αυτόν οσα καλώς ή μή καλώς ειπεν c συγγραφεύς, ϊνα μή το7ς κακώς είρημένοις συναγορενων, άγνοιας ή φιλονεικίας άπενέγκηται δόξαν, επεί δε ού μό- νον εν αυτή τη ρήσει τη νυν προκειμένη παρατί&ενται τούς εκ τών επιδημιών άρρωστους, άλλά καί δι ολου του ligna. Confueverunt autem libri interpretes propemodum omnes, ut dixi, adnotare ex epidemiis aegros neque folum in praefenti dictione verum quoque et iimilibus buic om- nibus. Eam ob caufam qui fefe eorum aemulos praeftant, ii apud aegros quotidie multa quidem effutiunt; fed quan- tum ad praenotionem attinet idiotis confpiciuntur iimiles; nempe quod in omnibus prognoiticis fpeciei morborum lignis in affectorum locorum methodo exercitati efle de- beant eff perpetuum. tDe ea autem methodo a me feor- fum fcriptum eff, veluti et de iis quae judicationes ligni- ficant. In quibus parum exercitati quidam veterum libros exponere audent plane ignorantes quod bonum enarra- torem oporteat efle idoneum prius judicare quae bene et quae perperam ab autore dicta funt, ne iis quae perpe- ram dicta funt, patrocinatus opinionem vel ignorantiae vel contentionis reportet. Verum quoniam non in hac dictione iolum, fed etiam per librum totum inferunt, quos ex epidemiis collegerunt aegros, praefentem fermo- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [701.] ^ Ed. Baf. V. (171.) βιβλίου τούτο πράττουσιν, άμηνον είναι μοι δοχεί τελειον ολον εκπλήρωσαν τον ενεστώτα λόγον, εαν δε τις άχθηται τω μήχει9 νομίζων της προκειμενης ρήσεως ίδιον αυτόν, ον κοινόν υπάρχειν ολον του βιβλίου, παρ’ ημών ακονσας, ως το7ς μεν ε'ξηγηταίς εν άπάσαις σχεδόν ταίς εξηγησεσιν, εξ ων κακώς παρατίθενται ρήσεων, οΰ μόνον μαχρός, άλλοι χαι βλαβερός τοίς μανθάνονσιν ο λόγος γίνεται * τά δ υπ εμοΰ νυν άπαξ ρηθεντα χρησιμωτατά εστι χαι τήν των μελλόν- των απάντων εξήγησιν σύντομον ποιείται, παΰσεται μεν εγχαλων τω μήχει, χάριν δ ’ είσεταί μοι της των διδαχθεν- των ωφέλειας ένεκα xal τής των μελλόντων λεχθησεσθαο συντομίας. γενήσεται δ* ό λόγος, ως επί παραδείγματος τής φρενίτιδος, απάντων νοσημάτων κοινός ων. επεί τοίνυν πρόκειται μεθόδω τά φρενιτικά σημεία πάνθ* ευρείν, απο τής του πάθους έννοιας άρξωμεθα. δεδειχταί γάρ εν τοίς περί άποδεί'ξεως άρίστη πάντων των ρηθήσεσθαι μελλόν- των αρχή, του ζητούμενου πράγματος ή έννοια. φρενίτιν nem totum ad finem ufque perducere Tatius efle arbitror. Quod fi quis prolixitatem moleite tulerit, proprium di- ctionis hujus Termonem, non libri totius communem efle exiftimans, ubi a nobis audierit quonam pacto expolito- ribus quidem in omnibus fere dictionum expolitionibus quas perperam in medium afferunt, non prolixus modo, fed edifcentibus etiam ipfis nocuus Termo fit; quae vero a me nunc Temel dicta et commodiflima fint et dicendo- rum omnium brevem compendiofamque faciant explana- tionem ; delinet certe prolixitatem incufare, habebitque mihi gratiam tum ob eorum quae oftenfa Tunt utilitatem tum ob eorum quae dicentur brevitatem. Erit autem Ter- mo tanquam in exemplo phrenitidis, fed morborum om- nium communis. Quoniam igitur phrenitica figna omnia methodo invenire propofuimus ab affectionis notione ex- ordiemur; nempe quod optimum omnium dicendorum principium fit rei quae inquiritur, notio in libris de de- monilratione eft oitenfum. Quum ergo phrenitin morta- Ed. Chart. ΥΙΗ. [701. J # ^ Ed. Baf. Y. (i71. ) ovv ονυμαζόντων πάντων ανθρώπων την τοιαύτην διάθεσιν} ίν η τας φρενας ορωσι βεβλαμμενας, ας δη καί νουν καί διάνοιαν όνομάζουαιν, ενρησθαι χρή πρότερον εν ω του σώματος μορίω το φρονούν της ψυχής εστιν. επιδεόεικται δ ημΤ,ν πρώτον τούτο εν το7ς περί των *Ιπποκράτους καί Πλάτωνος δογμάτων, ώστε απ' αυτών νυν άρξάμενοι διά κεφαλαίων είπωμεν, οιον επιτομήν τινα. των εν τη περί των πεπονθοτων τόπων πραγματεία γεγραμμενων. άναγκαίον γαρ είναι φημι τη τε βλάβη των ενεργειών του πεπονθό- τος μορίου καί το7ς κατ αυτό φαινομενοις ιύρίσκεσθαι την διαθεσιν ήτοι γ* άρχομενην η συνιετελεσμενην. ειρηται δε μοι καί προσθεν ως τά της άρχομενης γνωρίσματα προ- γνωστικά σημεία της ηδη συμπεπληρωμενης εστί. τινα τοί- ννν έργα του εγκεφάλου κατά φΰσιν ε/οντος εστιν δ γνούς εκ της βλάβης αυτών ειρίσχειν δυνησεται, πρώτον μεν ότι πεπονθεν, είθ οποίον τι το πάθος εστιν αυτό» ενρεθη δε ημίιν ταυτα, η τε κατά προα/ρεσιν ενεργεια κάί διανόη- °ις ι αισθησίς τε καί μνημη. τούτων ουν ai βλάβαι τον les omnes eam appellitent affectionem, in qua φρενας men- tem laefam elTe videant, quam intellectum et intelligen- tiam etiam vocant; prius qua corporis in parte animae intelligentia iit invenire oportet; id quod primum in libris de Hippocratis et Platonis placitis demonftravimus; quare ab ipfis nunc exorii fummatim quandam velut epitomen eorum quae in libro de affectis locis defcripta funt recen- feamus. NeceJTe etenim dico effe ut affectio live quum incipit five quum abfoluta jam efl, ex functionum partis affectae noxa et ex iis quae in ea apparent reperiatur, dixi autem et ante exordientis affectionis notas progno- Itica ligna effe ejus quae jam completa eft. Qui igitur cerebri naturaliter liabentis munia noverit, is ex offenfa horum primum quod perpeJTun\ fit, deinde qualisnam is morbus iit invenire valebit; inventa autem a nobis funt haec, arbitraria functio, intelligentia, fenfus et memoria. Offenfae igitur horum cerebrum ipfum tali vexari malo, Ed. Chart. YIII. [701. 702·] ^ Ed. Baf. Y.'(l7i.) εγκέφαλον ενδεί'ξονιαι ηάσχοντα τοιοντον πα&ος, οιον αν (iri το της βλάβης είδος , οιον αντίκα των κατά προαίρεσιν ενεργειών όργανα μεν οι μνες είσί. γίνονται δ αυιαι το7ς διά τ( των χειρών και σκελών ενεργονσι και την κεφαλήν χαι ράχιν κινοΰσι διαλεγομενοις τ( και φοη>ουσι και άνα- πνέουσιν. εδείχ&η γάρ και ηδε η ενεργεια την πρωτην αρχήν της κινησεως εχονσα διά των άπ εγκεφάλου νεύρων επι τους του ΰώρακος μυς άφικνονμενων. όταν ονν τις ενεργεια των είρημενων φανείται βεβλαμμενη, ζητητεον εστι σοι ποτερον το ίδιον πάχλος εστι των εργαζομεναεν αυτήν μνων [702] η διά την άπδ της αρχής άφικνουμενην iV αυτοίς δΰναμιν η βλάβη γίγνεται. ειτ αν ενροις ότι δια την από της άρχεις, νποπτενε ενρε&ησεσ&αι τι νόσημα της άρχης αυτόν, εάν η φαινομενη βλάβη μη μικρά και την ανξησιν άξιόλογον εχη, οιον, ϊνα σαφής ο λογος γενηται, της αναπνοής υπό των κατα τον ΰωρακα μυών γινόμενης, όταν άπα&εις ωσιν οι τοιοντοι, ζητησαι μη τι των άλλων μορίων πέπον&ε, δι ων το πνεύμα κατα τας αναπνοας qualis fuerit offenfae fpecies demonftrabunt * verbi gratia functionum arbitrariarum inftrumenta mufculi exiftunt. Fiunt autem hae tum iis qui per manus cruraque agunt mu- nera; tum iis qui caput fpinamque movent; atque iis qui loquuntur, vociferantur etrefpirant; demonftrata eft enim et haec functio primum motionis initium habere per ner- vos a cerebro ad thoracis mufculos pervenientes. Quum igitur functio quaedam ex dictis laefa eiTe videbitur, in- quirendum eit tibi an affectio ea propria Iit eorum, qui functionem hanc obeunt mufculorum an ob eam, quae a principio in ipfos procedit virtutem offenfa haec oriatur. Deinde Ii laefam ob eam quae a principio efl facultatem eJTe inveheris, morbum quempiam qui principium infeftet, reperiendum eiTe puta, ii quae apparet offenfa non levis fuerit incrementumque effatu dignum habuerit, verbi gratia, ut fermo confpicuus fiat, ubi thoracis mufculi a quibus refpiratio perficitur affectione vacuaverint, perve- ftiga num quaedam caeterarum partium, per quas fpintus Ed.Chart.yiII. [702.] Ed. Baf. Υ. (ι7ί.) ασω τεκαι ίξω φερηται, καί μηδέν ενρων εκείνων βεβλαμ- μινον* νηδπτενε τον εγκέφαλον πεπονϋεναι. ϊνα δε ακρι- βής ο' διορισμός γ καί τα συγκινονμενα τω Μωράκι μόρια σννεπίσκεχραι. δεδεικται γάρ Ιν τω περί δνσπνοίας καί ταΰτα βλάπτονια την αναπνοήν. εάν ονν απαν& ενροις αυτα τελεως απαϋή, τηνικαϋτα τό της δνσπνοίας είδος επί- σκειραι τίνα δνναται διά&εσιν ενδεϊξασϋαι των κατά τον εγκέφαλον, οΤον, ϊνα πλήρες η τό παράδειγμα, φησίν 'Ιπ- ποκράτης εν τω προγνωστικά), πνενμα δε πυκνόν μεν Ιόν πόνον σημαίνει η φλεγμονήν εν τοϊς υπέρ των φρένων γω- $ιοις, μεγα δε άναπνεόμενον και δια πολλών χρόνου παρα- φροσύνην’ δηλοΐ. ονομάζει δί τό διά πολλοδ τοντο πνεύμα καί αραιόν άΰτός, ως επιδεδεικταί μοι κατά τα περί δύσ- πνοιας υπομνήματα. το μεν γάρ άραιόν ϊδιόν τε άμα καί αχώριστον^ παραφροσύνης σημεϊον. επιδεδεικταί δε καί κατά τα των επιδημιών βιβλία ιός άπαντες οι μεγα καί άραιόν άναπνεοντες παρεφρονησαν. ει μεν ονν τις εν ουροις ή δια- in refpirationibus tum intro tum foras feratur affecta fit; nam ii nullam ex his laefam inveneris, cerebrum laefum effe exiitimabis. Ut autem et res exquifite definiatur, conlidera quoque et quae una cum thorace moveantur partes; nempe et eas refpirationem laedere in libro de difficultate fpirandi elt demonitratum. Si ergo liae omnes plane morbi expertes inventae fuerint, tunc difficultatis fpirandi fpeciem infpice, quamnam fcilicet cerebri affe- ctionem indicare poilit; quomodo, ut exemplum integrum iit, ait in prognoitico Hippocrates: fpiritus frequens qui- dem figniflcat dolorem aut inflammationem, quae partes fepto transverfo fuperiores fatiget; magnus vero et ex longis intervallis delirium. Vocat autem fpiritum ex lon- gis intervallis etiam rarum, ut in commentariis de diffi- cultate fpirandi oftendimus; nam magnus et rarus pro- prium iimul et infeparabile delipientiae elt lignum; de- mon liravimus quoque et in libris epidemiorum omnes quibus magna et rara refpiratio fuerit defipuilfe. Si quis ΒΙΒΛΙΟΝ Α. ΤΠΟ MJSIIMA A. Ed. Chart. ΤΠΙ. [702.] ^ Ed. Baf. Y. (171. 172.) χωρήμασιν η πτύσμασιν η εμετοις η ίδρώσιν η τινι των άλλων δύναται δείξαί τι σημείον, είτε ιδία μόνης της πα~ ραφρδσύνης εστιν ίδιον είτε μη nui μόνης, άλλ* άχώριστον αύιης, εικότως αΰτό το7ς φρενιτικοίς συναριϋμήσειε ση- μείοις. εί δ ουτ εκ της (ΐ72) των πραγμάτων φύσεως άπόδειξιν είπείν αύτω τινα δυνατόν εστιν ον τ εν τοίς των επιδημιών δείξαι παραφροσνναις πάσαις ήτοι διά παντός νπάρχον, η εί μη διά παντός, αλλά μόναις ύπαρχον αύταίς% ονκ εύλόγως τό τοιοΰτον σημεΊον εν το7ς φρενιτικοίς τάττει, τοΰτ* ε'χων εν μόνον είπείν} ότι τεϋέαταί ποτέ φρενιτικοίς τισιν ύπάρ'ξαν αυτό. κατά γουν τον αυτόν λόγον τάναντία το7ς φρενιτικοίς νοούμεν σημεία είναι, φερε γάρ είκός ημίρ εωρασ&αι φρενιτικούς , ών τοίς μεν τά κατά την κοιλίαν επισχείσϋαι, τοίς δε άλλοις και πλείω των κατά φύσιν εκ- κρίνεσϋ'αι. εγραψε δη που τις, συν τοίς φρενιτικοίς ση- μείοις και την της γαστρός επίσχεσιν, είτά τινα τούτου μαριύριον είναι νομίζει των φρενιτισάντων εκείνους, οΐς προσεπεσχε&η γαστηρ. προπετούς γάρ τίνος εν ταίς άπο- igitur in urinis vel dejectionibus vel fputis vel vomitibus vel fudoribus vel aliorum quopiam lignum aliquod de- monitrarc poilit, quod feorfum delipientiae foli proprium iniit; vel ii non foli quidem, ab ea tamen infeparabile; jure id phrenitica inter ligna collocaverit. Si vero neque ex rei natura demonitrationem aliquam expromere poilit, neque in libris epidemiorum, deiipientiis omnibus ineile vel perpetuo; vel ii non perpetuo, faltem his folis oilen- dere queat; non rationabiliter lignum hujusmodi inter phrenitica conitituit; hoc iiquidem unum duntaxat aiTerere * poteit, quod phreniticis quibusdam adfuiiTe vifum iit. Ea- dem vero ratione contraria phreniticis ligna eile intelli- gimus. Jam age ponamus vifos a nobis phreniticos, quo- rum aliis fupprimi alvum, aliis plura quam naturae ju- ftum ht excerni contigerit; nempe et cum lignis phreni- ticis fcribat aliquis alvi fuppreflionem, deinde exiitimet aliquis hujus rei teitimonium eile eos phreniticos, quibus alvus fupprelTa iit. Nam h protervus quidam in Tuis Ed. Chart. TITI. [702. 703.] Ed. Baf. Υ. C172.) φάσεσι γράιβαντος, επισχε&είσαν κοιλίαν φρενιτικόν είναι σημείον, ενεστιν άλλω προπετει, μη μαρτνρεΐν τω λόγω φά- σκοντι καί τούσδε φρενιτικούς, ών εκταραχϋείσαν εθεάσατο την γαστέρα, γράφοντος ούν *Ιπποκράτονς επί των επιδη- μιών άπαντα τά συμβαίνοντα το7ς άρρώστοις, άναγκαίόν Ιστιν ώσπερ τοίς φρενιτικούς , ούτω καί τοίς περιπνευμονι- κοίς καί το7ς κνναγχικο7ς άπασί τε το7ς άλλοις ήτοι γ επισχεθείσης τής γαστρός η ύπελθούσης, εκείνον μεν γρά- apai, συν το7ς ίδίοις των παθών καί ταύτα. τους δ* ε%η- γητάς ήγείσθαι τον νοσήματος αντά είναι σημεία, μη γΊ- νώσκοντας άλλα μεν είναι τά παθογνωμονικά καί προγνω- στικά νοσήματος ίδια * άλλα δε καί άχώριστα σημεία, κα- θάπερ ολίγον έμπροσθεν εφηνγ επί τής άναπνοής μεγάλης καί άραιάς γινόμενης, όταν δε τούτων μη ενπορώμεν, το μήτ ίδιον τι ζητείν ?] άχώριστον τού πάθους γνώρισμα, £703] άλλά πότερον ήλεθρίως ή σωτηρίως δ κάμνων εχει, τότε πάντων των κατά τυ σώμα φαινομένων αντω σημείων τε καί συμπτωμάτων ή επίσκεψις άναγκαία γίνεται, περιε- enunciationibus fuppreflam alvum phreniticum efle lignum fcripferit, poteft fane et alter qui etiam protervus iit Termoni non fubfcribere, eosque aflerere phreniticos elbe, quibus perturbatam alvum confpexerit. Sane quum Hip- pocrates in epidemiis fcribat omnia quae aegris contin·* gunt necelTe eft, quo modo in phreniticis ita et peripneu- monicis et anginofis aliisque omnibus, ut his quidem fi alvus fuppreiTa fit vel fluat, una cum propriis morbi in- diciis et haec fcribat; expofitores vero ea morbi eife ligna exiftiment, non cognofcentes alia quidem efie pathogno- monica prognofticaque morbi propria; alia vero et infe- parabilia; veluti paulo ante dixi in ea, quae magna et rara eft refpiratione, At quum de his non dubitamus, quod nullum inquiramus proprium vel infeparabile morbi indicium, fed an pernfciofe falubriterve aeger habeat, tunc neceffaria confideratio ipfi erit omnium, quae in corpore apparent, lignorum et fymptomatum. Continen- Ed. Chart. ΥΙΪΙ. [703.] ^ ^ Ed. Baf. Y. (172.) χεται δ' εν αυτοις καί τά των κρίσεων δηλωτικά, πάλιν ονν επ’ άρχην άναγαγόντες τον λόγον είπωμεν, ως κατά την προκειμε’νην ρησιν ό γράψας τά ini ταραχώδεσιν άγρνπνοις ουρά άχροα, μελανα, εναιωρονμενα, εφ ιδρωτι φρενιτικά, περί μίν ίδιων τε καί άχωρίσιων φρειάτιδος έγραιρεν εν τω φάναι τά επί ταραχώδεσιν άγρνπνοις. των δ* οντ αχώ- ριστων οντε μόνης αν της ιδίων, την εφ ιδρωσιν, αλλ' όμως αυτή κατά τον πεπον&ότα γιγνομένη τόπον, σννενδείκνϋσΰαι δνναται τοίς προειρημένοις. τά δε πδρί των ονρων συνημ- μένα κεχωρισται μεν των φρενιτικών. δίς γουν την επί- σκδίριν τον πότδρον όλεϋρίως η σωτηρίώς ό κάμνων έχει ' συντελεί, εί γε προσηκει πρώτον άπάντων εν τα7ς προς τους άσ&ενοΰντας δίαόδοις ευρελν, % είτε μιας εκ των τριών άρχων νοσονσης είτε δυοίν η και πασών ο κάμνων έχει μοχ&ηρώς , η των μεν άρχων ονδεμία πέπον&ε, των d’ άπό τίνος αυτών εκπεφνκότων η όπωσονν ωκειωμένων τι* ταν ονν επί ταραχώδεσιν άγρνπνοις επισκεπτομενωι σοι τά ονρα tur autem in bis et quae judicationes praemonftrant. Sed rurfus orationem ad principium revocantes dicamus, quo- modo auctor in propolita dictione: urinae in turbulentis vigilibuscjue decolores, nigrae, fublime petentes atcjue in fudoribus phreniticae, propria et infeparabilia phrenitidis figna fcripfit, quum inquit, in turbulentis vigilibusque; non infeparabilia vero neque ei foli propria, quum ait atque in fudoribus; quamquam fudor, quum affectum oc- cupaverit locum una cum praedictis demonflrare poflit. Quae de urinis dicta funt a phreniticis quidem feparata funt; fed ad infpiciendum utrum perniciofe an falubriter aeger habuerit conducunt. Imo vero quum ad aegros in- troducimur, primum inveniri convenit an laborante uno ex principiis tribus vel duobus vel etiam omnibus aeger perniciofe aegrotet; vel principiorum quidem nullum af- fectum fit, fed quippiam eorufh quae ab horum aliquo enata funt vel quovis modo focietate conjuncta obftricta- que. Si ergo quum in turbulentis vigilibusque urinas 54 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. IIP0PPHT1KSIN Ed. Chart. VIII. [703·] ^ Ed. Baf. Υ. (172.) μηδέν εν αντο7ς σημείον μοχ&ηρδν φαίνηται, αλλα μηδ* εν το~ς σφυγμο7ς. ένεκα γάρ ακριβέστατης διαγνώσεως άναγ- καλόν έστι και τούτο προσϋ είναι, φρενιτικόν μέν ονδέν ητ- τον εγχωρεϊ γενέσϋαι τον ούτως διακει'μενον άν&ρωπον, επειδή τά της φρενίτιδος αυτω πάρεστι σημεία, κινδυνέυ- σαν δ* ηττον εκείνων, αβλαβείς τας κυριωτάτας ενεργείας των υπολοίπων δνοίϊν αρχών εχοντα. ταν&’, ώς έφην, απα'ξ μεν είρησ&ω μοι, μνημονευεσϋω δε κα&’ δλον τό βιβλίονΧ ϊνα μη πολλάκις άναγχάζωμαι λέγειν τά αυτά. Ενύπνιά τε εν φρενιτικολσιν εναργή. Τούτο Σάτνρος ό Κοΐντου μα&ητης, ον εγώ πρότερον εσχον διδάσκαλον ΤΙελοπος, ούτως εξηγείτο * των εν το7ς φρενιτικούς εναργώς δρωμένων τε και πραττομένων προς αυτών οσα όράσ&αί τε καί πράττεσϋαι δοκέι ημ7ν, ονκ εστι κατ άλέ]ϋειαν υπαρ, άλλ* ενύπνια πάντα εναργή, οτι infpicis, nullum in ipfis pravum fignum videatur, neque etiam in pultibus, nempe et id dignotionis exactiflimae gratia adjeciffe 'eil necelTe, nihilo quidem minus ita affe- ctum hominem phreniticum fieri 'polfe contingit, ubi phre- nitidis tigna huic affuerint; verum inter hos periclitantur minus, qui principes facultates reliquorum duorum prin- cipiorum illaefas habent. Haec ut dixi femel a me iint dicta; totoque libro memoria non excidant velim, ne fae- pius ea cogar repetere. y. lnfomnia quoque in phreniticis confpicua. Satyrus Quinti difcipulus, quem ante Pelopem habui praeceptorem, dictionem hanc ita expofuit: eorum quae in phreniticis confpicue videntur atque ah ipfis fiunt, quae- cunque et cerni et feri nobis videntur revera non exifiunty fed infomnia omnia confpicua. Quod ergo et alii quidam BIBAION A. ΤΠΟΜΝΗΜΑ A, 555 Ed. Chart. ΥΙΙΪ. [703. 704.] j Ed. Baf. Y. (172.) μεν ουν και άλλοι τινές εκ των ύπνων άνιστάμενοι περιέρ- χονται, κοιμώμενοι μεν, αναπεπταμένους di τους οφθαλμούς έχοντες ομοίως το7ς έγρηγορόσιν, iv πολλολς ίστόρηταί τί και γέγραπται. εί δε τοιαντά εστι το7ς φρενιτικούς τα πραττόμενα, των άδηλων ήμ7ν έβτιν. όπως δ* άν έχει τό αληθές, ούδέν εις πρόγνωσιν όνΐνησιν ή εξηγησις αύτη. εί δ * εγώ τά προηγούμενα των φρενιτικών ενύπνια βλέπεσθαι λέγω σαφώς ούτως, ως εκθροε7σθαι των ύπνων αυτούς, αναπηδώντας η φθεγγομένονς διά την ενάργειαν των φαν- τασμάτων, χρύ^σιμον εις την τού πάθους τούτου πρόγνωσιν- ή γάρ ξηρόιης αύτη της άγρνπνίας εστίν αιτία και της των όνειρά των έμφάσεως. ούτω γούν καί τούς μελαγχολικούς διά την ξηρότητα πάντη ιέναργή φαίνεται τά κατά τούς ύπνους φαντάσματα, καί των ύγιαινόντων δε το7ς μεν ίνδεώς διαι- τηθείσιν εναργε7ς οι όνειροι γίνονται, το7ς d’ έμπεπλησμε'-*■ νοις η με-θνουσιν ούτως άφάνταστοι δοκονσιν είναι, διαρ- ρεόνιων αύτο7ς των φαντασμάτων ύπ’ άμνδρότητας, ως μηδέ ίχνος αυτών καταλιπεϊν εις μνήμην* [704] ούτω καί των e formio Turgentes obambulent dormientes quidem, fed apertos vigilantium inftar oculos habentes in multis eft narratum fcriptumque. Si vero talia fint quae a phreni- ticis fiunt, inter ea quae nobis manifefta non funt repo- nuntur. Sed quovis modo verum hoc fit, ita tamen ex- pofuiffe nihil ad praenotionem contulerit. Si vero ego antecedentia, phreniticorum infomnia confpici dico eviden- ter ita ut exturbentur e fomno exfilientes vel loquenies propter viforum confpicuitatem, praenotioni morbi hujus adjumentum id confert; nempe ficcitas ipfa vigiliae caufa eft et confpicuitatis fomniorum. Sic fane et melancholi- cis ob ficcitatem prorfus confpicua videntur in fomnis pliantafmata; atque ex fanorum genere his quidem qui jejune parciufque funt cibati fomnia confpicua fiunt; re- pletis vero temulentifque, ita ut fine vifis elle videantur, phantafmatibus propter obfcuritatem parvitatemque ita ef- fluentibus , ut ne reliquias quidem et veftigia in memo- ria relinquant; fic et affectiones quae cum cerebri humi- £d. Chart. "VIII· f704.J Ed. Baf. V· (172·) πα&ών οσα με&' ΰγρότητος εγκεφάλου γένηται, κωματώδη τε είσι και ύπνώδη και αφάνταστα, μοχ&ηρός ούν εστιν 6 λόγος των οίομένων ουδ3 εννπνιον όράσ&αι το7ς φρενιτι- κοΐς εναργές, εϊ γε φασιν ώς μηδ’ οήως όρώσιν εννπνιον, ως αν μη κοιμωμενοι. πρώτον μεν γάρ ετοιμως λαμβάνουσο το τά συμπεπληρωμένα συν τοις οίκεΐοις μεγέ&εσι πάϋη, μόνα καλείται τα7ς ίδίαις προσηγορίαις, ύπεριδόντες ον σμι~ κροϋ λόγου τον κατ άρχάς ημ7ν ρη&έντος, ώς ούδε προ- γινωσκεται τι το7ς ιατροις μέλλον πάθημα- των δε η δη μεν αρχήν γενεσεως εχόντων, ούδέπω δε το7ς πολλο7ς διά την σμιχρότη τα γνωριζόμενων, η γεν ο μεν η το7ς τ εχνίταις γνώσις επαγγελϋε7σα το7ς ίδιώταις πρόγνωσις ώς προς εκείνους εστιν, ώστε και τους φρενιτικούς ηδη το7ς τεχνί- ταις γνωρίζεσϋαι της κατά τον εγκέφαλον δια&εσεως άρτι σννισταμενης.' έπειτα δε εί και μη σνγχωρεί τις ονομάζειν φρενιτικούς ηδη τούς μηδέπω σαφώς παρατώπτοντας, αλί* ότι γε φρενιτικοί γενήσονται, προγνώναι δυνατόν εστιν εκ των ενυπνίων, ώς κατά την προκειμένην ρησιν εγχωρει λε~ ditate fiunt comatofae funt, fomniculafae et fine vilis. Pravus itaque eft eorum fermo qui neque fomnium phre- niticis videri confpicuum putant, quod utique, ut dicunt, ii veluti fomno deitituti fomnia prorfus non videant. Pri- mum fiquidem prompte illud aflumunt, folos videlicet eos morbos qui cum Tuis magnitudinibus abfoluti fint propriis nominibus appellari, refutantes non parum Termonem eum qui inter initia a nobis dictus eft; nempe quod nullum futurum pathema a medicis praenofcatur; verum eorum quae jam principium quidem generationis habent, fed nondum multis propter parvitatem cognita fint, facta ab artificibus cognitio, idiotifque pronunciata, praenotio apud illos exiftit ita ut et phrenitici jam ab artificibus cogno- fcantur affectione in cerebro nuper confiitente; poilea vero etiam fi quis non permiferit jam phreniticos appellari eos, qui nondum confpicue delirant, tamen quod phrenitici fient, praenofcere ex infomniis eft poflibile; ut dici in B1BAI0TS A. mOMJSHMA A. Ed. Chart. TITI. [ 704.] _ # ? Ed. Baf. T. (1720 λέχ&αι, τα εν το7ς φρενιτικο7ς εσομενοις ενύπνια προηγού- μενα, πάσιν αντοϊς εναργως όράσ&αι. t στ. Άνάχρεμχρις πυκνή, 'ήν δη τι και άλλο σημε7ον προση, φρενιτικά· Βελτιον ην 'ίσως προσκε7σ&αι τω λόγω τό μηδενός άποπτυομένου κατ' αυτήν, ως εϊ τι άποπτΰοιτο, καΰάπερ εν κατάρροις ενίοτε συμπίπτει, διά τό σνρρεον εις τό στό- μα διά των εις την ρίνα σνντρησεων, είω&ε γίνεσϋαι τούτο' συμβαίνει δ' ενίοτε καί τίνος εξω&εν τη ρώμη της ανα- πνοής ελχ&εντος, ειτ εν ανιοις το7ς κατά την σΰντρησιν πόροις εμπλασ&εντος η σφηνω&εντος άνάχρεμχριν γίνεσ&αι πυκνήν· άλλ' οπερ εμπροσ&εν εφην, ύπερ των άμελεστερον η άπλοΐκώιερόν ερμηνενόντων άνευ διορισμού, χρη μεμνη- σϋαι τα λεγάμενα πάντα κατά τάς τοιαύτας διδασκαλίας, praefenti dictione potuerit, in futuris phreniticis fomnia antecedentia omnibus his confpicua videri. VI. Screatus frequens, fi fane quoddam et aliud Jignum ajfue*- rit, funt phrenitica· Commodius forfan erat, fi fermoni adjectum fuiflet, nullo per eum exeunte fputo. Nam fi quid exfpueretur, quomodo in difiillationibus interdum ufu evenit, ob id quod in os confluit per foramina, quae in nares perve- niunt, fieri id confuevit. Contingit autem et aliquanda frequens hujusmodi fcreatus , ubi refpirandi facultas ex- ternum quippiam attraxerit, ipfisque qui fecundum fora- mina funt meatibus vel adhaeferit vel impactum fuerit. Sed quod antea dixi propter eos qui vel negligenlius vel fimplicius citra difiinctionem enarrant, quaecunque in I 5QS ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΤΙΚΙίΝ Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [704·] Ed. Baf. V. (172. 173.) νπεξηρημενων των εξω&εν αιτίων λεγεσ&αι. διά τούτο ονν και η άνάχρεμψις εν τι των προαιρετικών ουσα έργων, γί* γνεται πυκνή βλαβεντος του λο- (173) γισμον, κα&αΊτερ και άλλη τις των προαιρετικών ενεργειών, ως ενιοι μεν γε μετά 'ψόφον φυσάν εκκρΐνονσι, περί παντός άνωϋεν ποιού- μενοι, τούτο όράν άκούοντυς τίνος, ενιοι δε χειραμινουσιν άλόγως η σκέλος η ότιουν άλλο τοιοΰιον πραττονσιν η λε- γουσι· κατά τον κοινόν ονν λόγον άπασών των προαιρε- τικών ενεργειών άλόγως πλιοναζονσών η ελλειπονσών και η άνάχρεμψις εν τοίς φρενιτικοίς σημείοις ίσιΐν. ου μην οντω γε ισχυρόν, ώς η άγρυπνία και μάλιστα η ταραχώδης, αυτή γάρ η ίδιος των φρενιτικών. εστι δε ταραχώδης; ώς εφην, εί εν φαντασίαις εκβοωσιν η άναπηδώσι και μόλις γνωρίζωσι τους οικείους. καλώς ουν προσε&ηκεν επί, της άναχρεμψεως, εί δέ τι και άλλο σημείον προση* μικράν γάρ εχον την δυναμιν τούτο τό σημειον, ετερων δειται μαρ- hujusmodi doctrinis dicuntur, quod ea omnia feclufis ex- ternis dicantur meminilEe: oportet. Ob eam igitur caufam fcreatus, qui ex arbitrariis functionibus una exiftit, fre- quens redditur oblaefa ratione quomodo et arbitraria alia quaevis functio. Nonnulli quidem cum flrepjtu flatum excernunt, qui quum extra moibum funt, fu^nmopere Ubi cavent, ne id agant, idque praefertim ii quis Audiat; alii manum abfque ratione movent vel crus aut quidvis aliud limile faciunt vel dicunt. Communi igitur ratione fun- ctionum voluntariarum omnium praeter rationem vel ex- fuperantium vel deficientium phrenitica inter ligna fcreatio annumeratur, quamquam non ufque adeo valens fit, ut vigilia et potifiimum quae turbulenta exiftit; nernpe pro- pria liaec phreniticorum eft. Turbulenta autem exiftit ut dixi quum per vifiones vel exclamant vel exfiliunt et vix familiares agnofcunt. Bene itaque in fcreatione adjecit: et fi aliud cjuoddam fignum adfuerit, nempe lignum hoc, quod parum momenti habeat, alia quae fubfcribant patro- ΒΙΒΛίΟΝ A. T110ΜΝΗΜΑ A. Ed. Chart. VIII. [704. 705.] Ed. Baf. V. (173.) τυροΰντων αύτω. γιγνομενης δε ποτέ πυκνής άναχρεμ'ψεως, διά γλίσχρον πτύελον εμπεφραγμενον το7ς εις το στόμα πό- ροις εκ τής ρινός, ονκ αδύνατον ονδ* ούτως [705] τισι των φρενιτίζειν μελλόντων συμπίπτειν αυτήν, διά τήν κατά τον εγκέφαλον διάθεσιν 'ξηράν και -θερμήν ονσαν. τό δε επι τω τελεί τής ρήσεως ειρημενον ούχ ενικως φρενιτικόν, αλλά πληθυντικως φρενιτικά, πάντως προς τά σημεία τήν αναφοράν ή προς τά πάθη λήψεται, καθ' εκάτερον δε τήν ερμηνείαν άλλόκοτον εργάζεται. /* Τά εγκαταλιμπανόμενα καύματα εν υποχονδρία) πυρετόν περιψυχθεντος κακόν, άλλως τε καν εφ ίδρωσιν. * Ασφαλώς είπε 7 πυρετού περιψυχθεντος, ου γάρ αλη- θές ήν φάναι πυρετού παυσαμενου. διαμένει γονν εν το7ς χυρίοις μερεσιν, ει και κατά τήν επιφάνειαν επαύσατο, πυ- cinenturque expoffulat. Quando igitur frequens fcreatio contigerit et ob glutinofum fputum, quod in canalibus a naribus ad os pertingentibus infarctum iit, ut ea delira- turis quibusdam propter calidam et iiccam cerebri affe- ctionem pariter obtingat impoflibile non eit. Quod autem in orationis calce dictum eff non fingulariter phreniticum, fed pluraliter phrenitica, vel ad hgna vel ad morbos pror- fus referetur; modo vero utroque abfurdam facit enun- ciationem. VII. Qui in hypochondrio refrigerata febre ardores relinquun- tur tum alias tum in fudorihus malum· Secure protulit refrigerata febre, non enim vere di- xilfet fedata; nempe in praecipuis manet partibus quam- quam in fuperficie placata fuerit. Febrire iiquidem exi- GALKNUS ΤΟΜ. ΧΥΓ. L \ Ed. Chart. VIII. [ 705. ] Ed. Baf. V. (173. ) ρέττειν 'ημών λεγόντων, ον μόνον τον κατά το δέρμα και την εκτός επιφάνειαν εχοντα πυρώδη θερμασίαν, άλλα καί πολύ μάλλον τούτου τους εν τώ βάθει τε και τοίις απλά- γχνοις. ο* μεν ούν ολέθριος καύσος τά μεν ένδον εκκαίει, τά δ εξωθεν ουδέ μετρίως θερμαίνει. και μέμνηται τον τοιοντου πυρετόν κατά τούς άφορισμούς αυτός ο *Ιππο- κράτης εν ω φησιν, ην εν μη διαλείποντι πυρετω τά μεν εξω ’ψνχρα ?}, τά δ* ένδον καίηται και δίιραν εχη, θανάσι- μον. το δ εφ ίδρωσιν, επειδή ποτέ μεν επί το7ς κατα κεφαλήν ή θώρακα χωρίοις ίδρώηων γινομένων είώθασι λί- γειν, ενίοτε όέ επί των δι ολου μέν τού σώματος, αλλ* ολίγον * οποτερον δ άν είη νυν είρημενόν, ούκ άγαθόν εστι αημεΐον* οι μεν γαρ δι όλου τού σώματος ίδρωτες επ όλί- γον οττω γιγνομενοι, διότι μή λύουσι την καθ' υποχόνδριον φλύγωσιν ούκ άγαθοι. οί δ* εν το7ς άνω μέρεσιν, επειδή κατα διττόν γίνονται τροπον ?] άρρωστονσης τής δυνάμεως ή βαρυνομένης υπό πλήθους. ilimamus non eum modo, qui in cute et fuperficie exte- riori igneam habet caliditatem , verum etiam et hoc ma- gis eos, qui in corporis imo et vifceribus eam continent. Letalis igitur cautus interna quidem extorret, externa vero mediocriter quidem calefacit. Febrem fimilem re- cenfuit Hippocrates in aphorifmis quum inquit: fi in fe- bre non intermittente frigida exteriora fuerint et interna exurantur, fitimcjue aeger habuerit, letale. Caeterum quum orationem hanc in fudoribus dicere confueverit interdum de iis qui ex capitis thoracisque fedibus oriuntur fudori- ribus; interdum quoque et de iis qui per totum corpus, fed exigui effluunt; utrum in praefentia dixerit lignum bonum non eit. Nempe qui per totum corpus ita fiunt fudores fed exigui, quod non flammeam illam quae hypo- chondrium fatigat, folvant caliditatem, ob id boni non furit; nempe etiam boni funt qui in fuperioribus oriun- tur partibus, quum geminam ob caufam fiant, neque ob vel languentem vel prae copia gravatam facultatem. IJTBA10N A. TIl Ο ΜΝΗΜΑ A. 53 j Ed. Chart. YIII. [ 705.] Ed. Baf. Y. (173.) V‘ Ai προεξαδυνατησαντων παραφροσυναι κάκϊσται, οΤον και Θρασύνοντι. Ούτως είσιν ai προεξαδυνατησάντων παραφροσυναι κά- κισται, οίς ουκ άν έλπισες σω&ηναί τινα εξ αυτών, άκουειν όί δηλονότι περί των παραφροσυνών εκείνων προσηκον, οσαι κατα διάϋεσιν νοσώδη γίγνονται του φρονουντος εν ημίν μορίου. πρόσκαιροι γαρ ετεραί τινες συμπΐτιτουσιν από των ε'ξωϋεν αίτιων, οΐον άνϋράκαιν 'θέρμης η οίνου πόσεοος η οίκου την εκ της τιτάνου διασώζοντος ποιότητα, βλαβε- ρά} μίν γάρ και κινδυνοίδεις είσι και ai τοιαυται προε'ξα- δυνατηκόσι συμπίπτουσαι. παντάπασι δ* όλε’Οριαι των κατά διάθεσιν εγκεφάλου φρενιτικήν παρακοπτοντων. μέγεθος γαρ τι της κατά την δυναμιν αρρώστιας ενδείκνυται το προεξαδυνατησάντων δνομα προσκείμενης της εξ προθεσεως, τω προαδυνατησάντων, ο και αυτό καθ' αυτό βλάβην ικα-« νην σημαίνει της δυνάμεως και κατά τινα των αντιγράφων VIII. Praedebilitatorum defipientiae peffimae, ut et Thrafynonti. Peffimae praedebilitatorum deiipientiae ita funt, 'ut nullum ex ipfis fanari fperaveris; fed de iis intelligendum deilpientiis, quae ex fapientis in nobis partis morbofi* affectione fiunt. Temporariae fiquidem aliae quaedam ab externis eveniunt caufis, ut ex carbonum caliditate vel vini potione vel domo calcis fervante qualitatem; noxiae enim ac periculofae tales funt fi praedebilitatis accidant; fed letales plane funt eorum qui ex phrenitica cerebri affectione defipiunt. Nempe magnitudinem quandam in virtutis debilitate offendit nomen προεξαδυνατησαντων prae— debilitatorum propter adjectam *£ praepofitionem nomini huic προαδυνατησάντων, quod etiam per fe fufficientem virtutis laefionem offendit; atque in exemplaribus quibus- L1 2 ΓΑΛΗΝ. Ε12 ΤΟ 1ΠΠ0ΚΡ. ΠΡΟΡΡΙΙΤΙΚΗΝ Ed. Chart. ΥΙ1Ι. [705. 706.] # ^ Ed. Baf. Υ. (173.) ονιως εύρίσκεται γεγραμμενον. ου μόνον δε ai παραφρο- ούναι δέονται δυνάμεως ερρωμενης, ΐνα κάμνων εξαρκεστ] τη πεψει του νοσήματος, άλλα και περιπνευμονία και [706] πλευριτις καί κυνάγ/η και τάλλα τά μεγάλα πά&η. προέρ- χεται δε εξ επιμέτρου τή παραφροσύνη και αγρυπνία κατα- λνουσα την δύναμιν, ούδεν νττον των αισθητών εκκρίσεων, η τ εν κινήσεσι πολλαις και άτάκτως γινομεναις πλημμε- λεία. το δ * οΤον και Θρασΰνοντι, μάλλον ύπομνήματι πρε- πον εστϊν ή συγγράμματι. κατά γοΰν τό προγνωστικόν και τούς άφορισμονς και τό περί άγμων και άρ&ρων, ομοίως δε καί κατά τό περί διαιτης οξέων, ετι τε τό περί των εν κεφαλή τραυμάτων ουδαμόθι φαίνεται μεμνημενος ονό- ματος , ώσπερ γε ονδ* εν τοις άλλοις, ότι μή μόνοις τοίς των επιδημιών , εν οΤς αυτό τούτο προκείμενόν εστιν, εξε- τάσαι τά καθόλου διδαχ&εντα διά των κατά μέρος φαινο- μένων, εφ εκάστης άρρωστίας. dam ita fcriptum reperitur. Non folum autem defipien- tiae-virtutem expoftulant robuftam, ut aeger fufficere morbi coctioni poflit; verum quoque et peripneumonia et pleu- ritis et angina et graves aliae affectiones id defiderant. Praecedit autem et ex abundanti delipientiam tum vigilia quae virtutem non minus exfolvit quam feniibiles evacua- tiones , tum qui in motionibus multis inordinatifque com- mittitur error*, quod autem dicitur, ut et Tlirafynonti, commentarium magis quam opus id decet; neque enim in prognoilico aphorifmisque et libris de fracturis articulis- que , neque in libro de victus ratione in morbis acutis, neque in libro de capitis vulneribus, ullo pacto nominis meminilTe videtur, ficuti neque in aliis, praeterquam in li- bris epidemiorum; in quibus duntaxat propoiitum eft ge- neratim tradita per ea confirmare, quae particulariter in unoquoque morbo videntur. Ed. Chart. YIII. [706.] Ed. Baf. V. (173·) Τά φρενιτικά νεανικώς τρομώδεα τελευτά, Τδ νεανικώς δηλονότι άντι τον γενναίως η σφοδρώς η ισχυροίς ε’/ρηκε. μέσον δε τεταγμένον τον τε φρενιτικά και τον τρομώδεα δνναται μεν, όσον έπι τη τάξει, με& έκα- τέρου λέγεσ&αι. κατά, δε την των πραγμάτων αλη&ειαν έξεταζυντων τον λόγον ον δνναται τω τρομώδεα σνντασσε- σϋαι. γενησεται γάρ η διάνοια τοιαντη, ότι τά φρενιτικά πά&η τελευτάν εϊω&εν εις τρόμον σφοδρόν, ο προφανώς ψευδές εστι, μόναις ταϊς σφοδροτάταις φρενίτισιν επομένου τον συμπτώματος. ai γάρ άτονίαι των νεύρων δια την του πά&ους ξηρότητα το7ς φρενιτικούς υπάρχουσιν άχρι πλεΐστον. καταλυ&είσης δ£ της δυνάμεως αγρυπνίαις τε και πολλαις κινησεσιν, άμα δέ και των νεύρων νπερξηραν- Μέντων οΐ τρόμοι γίνονται. IX. Phreniticae vehementer affectiones tremulae definunt. Adverbium νεανικώς pro γενναίως vel σφοδρώς vel ίσχυρώς, id eit generofe vel vehementer vel valide dixit. In medio autem horum nominum phrenitica et trementia ordinatum poteil, quantum ex ordine eft, cum utroque enunciari, fed ii fecundum rei veritatem fermo pendatur, non poteil cum hoc nomine trementia ordinari, fieret fiquidem talis fenfus. Phreniticae affectiones in tremorem vehementem finiri confueverunt; quod manifeite falfum exiitit, quum folas vehementiflimas phrenitidas coniequa- tur hoc fymptoma. Nempe nervorum imbecillilales pro- pter affectionis ficcitatem phreniticis diutiilime infunt; ex- foluta autem virtute tum vigiliis tum motionibus multis, fimul vero et nervis fupra modum reficcatis, tremores fiunt. Ed. Chart. VIII. [ 706.] _ Ed. Baf. V. (173.) i · Τα εν κεφαλαλγία iv ιωδεα εμέσματα μετά χωφώσιος άγρυ- ηνωδεα, ταχύ εχμαίνει. Μεμνημενω σοι της των χυμών των τε άλλων και της μελαινης χολής ού χαλεπόν εννοησαι περί των ιωδών εμε- σμάτων, ως κατα την επί τον μελανα χυμόν οδοιπορίαν γί- νεται, μεμα&ηκας γάρ εκ τε της ξαν&ης χολής ύπεροπτη- Όεισης και ιού παχεος αίματος γενιάσϋαι την μελαιναν. η ’ξανϋη χολή δ ύπεροπτωμενη πρώτον μεν εις τον ιώδη τρέπεται χυμόν, επειτα εις τον μελανα, νπεροπιάται δε δια μεγεϋος πυρετού, κατειληφυίας ούν τον εγκέφαλον χο- λής ξανθής εν το7ς φρενιτικούς πά&εσιν, όταν η τού πυρε- τόν οφοδροιης, οπιώσα τον χυμόν τούτον, εργάζηται με- λαγχολικον, αι παραφροσνναι γίγνονται σφοδραί, διά την κακοη&ειαν της μελαινης χολής , άς μανιώδεις καν τοις των επιδημιών βιβλιοις Ιπποκράτης ώνόμασεν. αυτός ονν ό ιώδης χυμός άν τε δι εμετών, άν τε διά της κάτω γαστρός, X. Tn capitis doloribus aeruginofi vomitus cum furditate et pervigilio citam infaniam Jignificant. Si generationem humorum cum aliorum tum atrae bilis in memoria tenueris, quod aeruginoii vomitus pro- greiTu ad nigrum humorem fiant mente concipere difficile non eff; nempe atram bilem ex flava fupra modum affata et craflo fanguine .fieri novifii. Flava autem bilis quum lupra modum affatur ^ primum quidem in aeruginofum migrat fuccum, deinde nigrum; fupra modum autem affa- tur propter febris magnitudinem. Quum igitur flava bilis an phreniticis affectionibus cerebrum prehenderit, febris- que vehementia affatum hunc fuccum melancholicum red- diderit, propter atrae bilis malignitatem vehementes fiunt infaniae, quas furiofas in libris epidemiorum appellavit Hippocrates. Aeruginofus igitur humor five per vomitum five per ventrem inferiorem five per fputa five per uri- J£d. Chart. ΥΙΪΙ. [706. 707.] # v Ed. Baf. Y. ( 173. 174.) Ιίν τε διά πτυσματων, αν τε δι ουριον επιφανηται, τον τε χυμόν εξ ου γεννάζαι δηλώσει καί τδ νόσημα -θερμόν τ είναι καί 'ξηρόν ίσχυρώς. αδήλου δ δνιος, οσον int τω Μι,ονμίνω χυμω, πόιερον άνευ τόπου πεπονθοτος τίνος εξαίρετου [707] η μ"ά τίνος κυρίου (174) μορίου φλε- γμονήν ερυσιπελατώιδη εχοντος η γενεσις αύιώ γεγονε, δια- γιγώσκεται καί διορίζεται τούτο τοΊς συνεζευγμενοις ανμ- πτώμασι. καί γάρ καί δι ήπαρ οντω φλεγμαίνον ιώδης γεννάται χυμός, ου νυν μνημονεύει. τη κοινωνία γονν των άλλων συμπτωμάτων οσα των ειρημενων μορίων τε και παθών εατιν ίδια την διάγνωσιν αυτών ποιείται, η τε γάρ άγρντινία καί ή κεφαλαλγία καί η κωφωσις εν τη κε- φαλή δηλοί την διάθεσιν είναι, χαλεπώς δ εχοντος του εγκεφάλου προς εμετόν όρμάν τό στόμα της γαστρός ϊσμεν, εϊρηται γάρ ιπιερ τούτων πολλακις. εύλογον ονν εστι παρα- κόχρ-αι σφοδρώς τον τοιούιον άνθρωπον επι ξηρά και θερ- μή κατά την κεφαλήν δυσκρασία, διά ξανθής χολής πλεονε- ξίαν νπεροπτωμενης. εν τάχει δε γενησεσθαι τούτο δια nas apparuerit, et fuccum, ex quo ortum liabet et mor- bum vehementer tum calidum tum liccum elTe demonftra- bit. At quum perfpicuum non fit quantum ex humore eft, qui vacuatur an is progenitus fit non affecto prae- cipuo aliquo loco, an principe aliqua parte plilegmonem eryfipelatofam habente conjunctis id dignofcitur diftingui- turque fymptornatis. Nam et ob jecur ita phlegmone af- fectum aeruginofus generatur fuccus cujus nunc meminit. Per communionem igitur aliorum fymptomalum, quae praedictarum cum particularum tum affectionum propria funt dignotio ipforum facienda eft. Nam et vigilia et capitis dolor et furditas morbum in capite eife demon- ftrant. Graviter autem affecto cerebro ventris os excitari ad vomitum novimus ; nempe de his dictum faepius. Ra- tione igitur optima homo hic ex ficca et calida capitis intemperie propter flavae bilis fupra modum affatae re- dundantiam vehementer infaniet. Cito autem id fiet tum £d. Chart. VIII. J 707.] Ed. Baf. V. (174.) τ* το μιγι&ος τής όια&ισίως καί την Ιδέαν του πλίονίκτουν- τος χυμόν, οσα μιν γάρ ini ιρνχρο7ς η παχίσιν η γλίσχροις η όλως δνσκίνητοις χνμο7ς παθήματα γίνιται, βραδΤιαν ισχη την ini την ακμήν άνάβασιν. δσα δ3 iv λιπτο7ς μιν τη σνστασίι , ϋιρμοις δι τη κρασιι, δακνωδισι δι τη ποιο- τ*1τι> χρόνον ον πιριμινιι πλιίονα , καϋαπιρ ονδι τα Φι- λίσιω γινόμενα τω γιγραμμινω κατά το τρίτον των ιπιδη- μιών} ον ιμισαι μιν ιφη χολωδία ολίγα, ‘ξαν&ά πρότιρον) μιτα δι ταντα ιώδια πλιίω. ιιτα ιίπών δτι κωφωσις αν- τιρ σννίπισιν, ιφιξης φησιν, ιξιμάνη. καί νυν ονν όρ&ώς ου μόνον ότι παρακόιμονσιν οΐ όντως ιχοντίς, άλλα καί ότι οφοδρως, ιδήλωσι προσ'&ΐις το ικμαίνιι, μιγάλης παρακο· τιης δηλωτικόν ρήμα. Τα ιν οξισι κατα φαρνγγα οδυνωδία ισχνά, σμικρά, πνι- γωδια, ότι χ^ανοι μη ρηϊδίως σννάγιιν τι και ικκλιίιιν propter affectionis magnitudinem, tum propter fpeciem redundantis humoris. Nam quae ex frigidis vel crailis \ vel lentis vel omnino difficulter mobilibus affectiones ofiuntur, tardius hae ad vigorem adfcendunt. Verum quae ex tenuibus fubilantia et temperie calidis et qualitate mor- dacibus procreantur non multum hae cunctantur j flculi neque quae Philiito fcripto in tertio epidemiorum facta funt, quem vomuiffe quidem biliofa pauca, flava primum, mox aeruginofa plura , deinde flmul accidifle homini fur- ditatem, atque demum vehementer infanivifle eum pro- nunciavit, Recte igitur nunc non folum quod infament ita affecti, verum quoque et quod vehementer infanient oftendit, quum verbum hoc ικμαίνιι, adjecit, quod mag- nae delipientiae indicatorium exiitit. XI. In acutis faucium partes dolentes firigofae parvae et fuf- focantes, quum aeger hiaverit, non facile os tum co- Ed. Chart. YIII. [ 707.] ^ Ed. Baf. V. (174·) το στόμα, παρακρουστικά, εκ τοιουτεων^ φρενιτικοί και όλε&ριοι, *Οτι μεν ονν επί τοιούτοις σνμπτωμασιν ενίοτε γίνε- ται φρενιτις, ότι τε γιγνομενη πάντως εστιν όλε&ριος όρ- >&ώς είρηται. μη μεντοι παρνπονοήσαις εσεσ&αι το7ς εί- ρημενοις σνμπτωμασιν εξ ανάγκης ο^ρενΊτιν, ονδεν γάρ πρόσ- κειται τή συνδρομή των συνενδεικννμενων πεπον&εναι τον εγκέφαλον, εκ δε του τά κατά τον φάρυγγα κακώς διακεί- μένα, τον τοιοντον άν&ρωπον εχειν άνευ τίνος1 όγκου παρά φνσιν, ον δυνάμενον οπότε χάνφ συνάγειν ετοίμως την γε- νυν και εκκλείειν το στόμα, τεκμαίροιτ άν τις ενίοτε πε- πον&έναι την αρχήν των νεύρων, άρχεσ&αι γάρ είκός εστιν, ως επί των φαινομένων μορίων τάς δια&εσεις, ούκ ά&ρόως όλων ήιοι φλεγμαινόντων ή οίδισκομενών ή ερυσιπελατοι ισχόντων, άλλά εφ* ενός τίνος αυτών τόπον, κατά τον αυ- τόν τρόπον επί των εν τω βά&ει κείμενων. μεγε&ος ουν άξιόλογον εχοντος του εγκεφάλου καί πολλάς νεύρων εκφύ- gere tum claudere poffit^ deliria portendunt. Ex his phrenitici ac perniciore laborant· Quod ex fymptomatis hujusmodi phrenitis interdum oriatur, quodque ii fit, prorfus perniciofa fit, recte eil pro- nunciatum. Neque tamen quod ex dictis fymptomatis neceifario futura fit phrenitis intellexeris; nihil enim eo- rum quae affectum cerebrum commonftrant concurfui ad-r jacet. Ex quo autem aeger is male in faucibus abfque tumore aliquo praeter naturam affectus quum hiaverit, prompte tum maxillam reducere tum os aperire nequeat, conjicere quis poflit principium nervorum aliquando af- fectum eife. Nempe ut in confpicuis nobis partibus affe- ctiones exordium aliquod fumunt et non univerfim totae vel inflammantur vel oedema vel eryfipelata contrahunt, fed in uno aliquo harum loco; ita et his quae in imo corporis pofitae funt fieri eft verifimile* Quum igitur ce- rebrum ipfum magnitudinem infignem habeat, multasque Ed. Chart. ym. [707. 708.] > ^ . Ed, Baf. Y. (174.) σεις είχός εστιν9 άλλοι an άλλων ανιών πρώτων άρχε- σ&αι τ?]ν φλεγμονήν ανιόν. καθ’ ο τι δ* αν μέρος 7ΐά&?}, και εκείνο καί τάς των νεύρων εκφνσεις πασχούσας αδυ- νάτους γίνεσ&αι κινειν τους μυς εις οΰς εμφνονιαι, την τοίννν κάτω γένυν, ετέρων μέν μυών άνοιγδντων, ετέρων δε χλειόνtojv, όταν μεν εν τοίς των διανοιγόντων μνών νευ- ροις η δια&εσις γένηται, όνσκόλως άνοιγννουσιν ’ [708] όταν δ* εν τοΊς των κλειόντων, ον ραδίως κλείουσιν. ενδε- χομένου δέ δντος αύτους μόνους ενίοτε τους μυς πεπονϋέ- ναι, χωρίς της των νεύρων αρχής, ονχ άναγκαιόν εστι το7ς έίρημένοις σνμπτώμασιν άκολουΟεΊν φρενιτιν. ουδέ γάρ δ μάλιστα αυτόν επεισεν, νποπτενσαι 7ΐεπονϋέναι την αρχήν των μνών} εστι δέ τούτο των κατά τον φάρνγγα χω- ρίων η ίσχιότης, των αναγκαίων εστι μορίων. εγχωρει γάρ τους εν τω φάρυγγι μυς φλεγμαίνοντας τό πνιγώδες εργά- ζεσϋαι σύμπτωμα, μη δυναμένους φανηναι9 μηδ* άν έπι πλειστόν τις διανοίξτ] το στόμα, ώς εϊ γε χωρίς της τού- των φλεγμονής γίνοιτο’ τά είρημένα συμπτώματα, σκοπεί- nervorum propagines piilegmonem ipiius alias ab aliis ea- rum primum exordiri par eil; qua vero parte membrum affectum fuerit, ea et nervorum propagines affectae, mu- fculos quibus inferuntur movere non poliunt. QuUm igi- tur maxillam inferiorem mufculi quidem alii aperiant*, alii vero claudant, quum in aperientium mufculorum ner- vis affectio fuerit, difficulter aperiunt; ubi vero in clau- dentium, non facile claudunt. At quum fieri poillt ut foli ipfi mufculi interdum abfque nervorum principio fint affecti, quod phrenitis praedicta fymptomata fubfequatur, neceife non eil. Neque enim quod ipfum maxime addu- xit, ut affectum efle mufculorum principium fufpicaretur, eft autem hoc locorum quae in faucibus funt gracilitas, inter neceffaria cenfetur; fieri fiquidem poleil ut faucium mufculi inflammatione laborantes ftrangulationis efficiant fymptoma, nequeant tamen videri, etiam fi plurimum quis os aperuerit. Si igitur abfque horum inflammatione prae- dicta fiant fymptomata, infpiciendum eff an folorum mu- Ed. Chart. VIII.' [ 708.] ^ ^ Ed. Baf. V. (174.) σ&αι χρή μη τις των μνων μόνων Των κινοννιων την κάτω γινυν ιδία τις ιστι διά&ισις. ιάν γάρ μή&' οντοΐ τι πι- πον&ότις ωσι μήϋ' οι του λάρυγγος, ινλόγως άν τις αί- τιάσαιτο την άρχην των νιΰρων. ιάν μϊντοι δια την αρχήν η tu τοιαυια συμπτώματα γιγονότα, χαλιπωτατην ινλογον ΐιναι την διάϋισιν, ως και σπασμόν άκολου&ήσαι. μιμα- ·&ήκαμιν γάρ ιπι τα7ς των μνων τάσισι διά την άρχην γι- νομίναις ίπισΟαι σπασμόν, οΰκ ιμνημόνινσα δξ iv ω διηλ- &ον λόγω των ιπι τόις του τραχήλου σπονδΰλοις ας το πρόσω ρινσασι κυναγχικών, διά τι τό σπάνιον τής δια&ι- σιως1 οτι τι μοι δοκουσι και τότι σνμφλιγμαίνιιν οι του λάρυγγος μΰις. Φ'·_ Έν τοισι φρ?νιτικο7σιν ιν αρχή το ιπιιικις, πυκνά δι μι- ταπίπτιιν, κακόν τό τοιοντον. και πτυιλισμος κακόν· fculorum maxillam inferiorem moventium propria quae- dam iit affectio; nam Ii neque lii neque qui in gutture exiffunt aliquatenus affecti fuerint, ratione optima lae- fum eife nervorum principium quis pronunciaverit. Quod Ii ob principium nervorum oborta iint hujusmodi fym- ptomata, graviilimam eife talem affectionem rationi confo- num eft, adeo ut et convuliionem fecuta fuerit; nempe eas mufculorum quae ob principium fiunt tenfiones con- vuliionem fequi didicimus. Won feci autem in eo quem percurri lermone mentionem eorum, qui angina ex colli vertebris in anteriorem partem luxatis corripiuntur, tum quod raro contingat affectio tum quod gutturis mufculi tunc quoque iimul inflammari mihi videantur. XII. In phreniticis per initia moderatum effe, fed crebro per- mutari malum id efi; Jputatio quoque malum. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [7Θ8.] ^ , Ed. Baf. Υ. (174.) Ονδεν εξαίρετον επι φρενιτιδος 6 λόγος έχει. χαι γάρ mani των άλλων παθών εΐ μεταπεση τό επιειχες , ενδείχνυ~ ταν την δύναμιν νπό τον νοσήματος νιχάσθαι. τό δ* εν αρχή πρόσχειται τάχα μηδ* άλλως γενησεσθαι δυναμενου. εν άρχη γάρ όρώνται συνεχείς μεταπτώσεις, ονχ όταν χρο- νίζη τά νοσήματα, και ταυ τ είχός σνμβαίνειν εν ταίς κατά πλήθος η ποιότητα μοχθηρών χυμών διαθεσεσι, άλλοτ εις άλλο μόρων, ενίοτε μεν εις χνριρν μεθισταμενων, ενίοτε δ& εις άχυρον. at μεν ουν εις τά κύρια μέρη μετάρροιαι, διαφθείρονσι τό επιειχες, αΐ δ* ες τά μη κύρια δηλούσιν εν ω χαίρω μαλιστα χρη τον ιατρόν επι τάς κενώσεις ίεναι τών λυπούν των χυμών η χατά πλήθος η ποιότητα. τούτο μίν ovvj ώς εφην, απάντων νοσημάτων κοινόν. 6 πτνελι- σμός δε γίνεται μεν και διά τό στόμα της γαστρός άρρω- ατούν εφ νγρότητι} γίνεται δε και διά τον εγκέφαλον εμ- πεπλησμενον υγρών, εξ ών σνρρει τι και εις τό στόμα πα- ραπλησίως τώ χατά τούς φλεγμαίνοντας οφθαλμούς δαχρίω λεπτώ. νυν ούν επειδή τοίΐς φρενιτιχοις εφη γίνεσθαι τον Nihil quod phrenitidi peculiare iit fermo hic habet; nempe et in caeteris affectionibus (1 permutetur clementia, vires vinci a morbo fignificatur. Adjecit autem in, prin~ cipioj quia nec forfan alias fore poteft; nempe in princi- pio permutationes afliduas videmus, non autem quum morbi protracti fuerint. Continguntque haec ex ratione in his affectibus qui ex copia vel qualitate fiunt pravorum hu- morum in aliam alias partem, interdum quidem in prin- cipem, interdum vero in ignobilem transmigrantium. Qui igitur in principes partes confluxus fiunt clementiam cor- rumpunt; qui vero in ignobiles, quo maxime tempore medicis ad infeftantium vel copia vel qualitate humorum vacuationes procedendum fit offendunt, quod fane morbo- rum omnium, ut dixi, commune exiftit. Caeterum fputa- tio et propter os ventriculi ex liumiditate imbecillum et propter cerebrum humiditatibus refertum oritur; ex qui- bus nonnihil et in os confluit, lacrymae tenui quae ex inflammatis oculis manat fimiie. Nunc ergo quod phre- Ed. Chart. YIIT. [708. 709.] Ed. Baf. Y. (174.) πτυελισμόν, εγκεφάλου κακοπραγουντός εστι σημείον, rour- έστ* πεπληρωμενού όντος» 7* φρενιτικο7σι λευκή διαχώρησις κακόν * ω£ καί Άρχεκρά- τει. αρά yf ίπί τοΰτοισι καί νω&ρότης γίνεται; ijri τοΰτοισι κάκιστον. [709] ^ toxa? διαχωρίσεις οτι και δι' εδεσμάτων χροαν γίνονται πρόδηλον. όρώμεν γάρ οσοι γάλα προσηνή γκαντο μόνον η άρτον κα&αρυν η χόνδρον η ’&ερμους η τΰ τοιοντον, την διαχώρησιν αυτών λευκήν γινομενην, εί παρα- βάλλοιτο το7ς φακήν εδηδοκόσιν η κράμβας η εφϋδν αΐμα λαγωών η ζωμόν μελανα των διά σιραίον πολλον σκευάζομε νων. αλλ* δμως και το7ς Εδέσματα λευκά προσενεγκαμενοις προσαπερχόμενυν τι της ξαν&ης χολής χρώνννσι την δια~ χώρησιν, ώς ωχρότεραν φαΐνεσΰαι των εδηδεσμενων. όταν ουν ακόυσες τίνος των ιατρών Ιπι των ίκτεριώντων λεγον- niticis fputationem fieri ait, cerebri male affecti, id eff repleti, lignum exiilit. XIII. In phreniticis alba dejectio malum; quemadmodum et Ar- checratu An et his torpor fuccedat? Rigor in his peffimum. Quod albae dejectiones et ob ciborum colorem fiant liquido confiat; videmus fiquidem eos qui lac folum in- gefferunt vel panem purum vel chondrum vel lupinos vel tale quippiam dejectionem habere albam, ii his com- parentur, qui lenticulam ederunt vel brafiicas vel deco- ctum leporinum fanguinem vel jus nigrum eorum, quae cum multa conficiuntur fapa. At certe iis qui alba in- geflerunt edulia, flavae bilis quiddam adveniens dejectio- nem colorat, ita ut ingeftis pallidior efficiatur. Quum igitur medicum quempiam audieris dicentem, albas eile Ed. Chart.IX. [ 709.] ^ Ed. Baf. Y. (174. 175.) τος λιυχά γινδσϋαο τα (175) διαχωρήματα, δη προς τά χατα φνσιν ’έχοντα αυτά παραβάλλην καί προς παραβολήν τούτων γδγονέναι τον λόγον αυτω χαι χαϋάπιρ αλλού πολ- λοί των ιατρών έγραψαν, λίνχά διαχωρήματα γι'γνδσ&αι το7ς ίχττριώσιν.' οντω χαι ννν οντος Ιπι των ηρδνιτιχών ίΊπδν, ώς Η χαι μηδ* ολως έχοντα την ξαν&ήν χολήν δίρηχε. γί- νεται δε τούτο μηχέτ αυτής εις την γαστέρα σνρρεοΰσης, άλλα τώ προς δλον το σώμα φερομένω χατά τήν άναδοσιν αίματι συναναφερομένης, διά στέγνωσίν τινα του χαταη,έ- ροντος αυτήν εις τήν γαστέρα πόρον, χαθάπερ έπϊ τών ίχιτριώντων ή διά σφοδράν πίρωσιν έν τοϊς άνω του ήπα- τος μορ/οις άναρπάζονσαν το αΐμα συν τη χολή, χατά μεν ~ » , , . ονν τον πρώτον τροπον αναηερομενης τις ολον ίο σώμα της χολής ή βλάβη γίνοιτ αν έ'ξ αυτής τοΊς χατά τον έγχέ$α- λον, ήδη χαι πρόσΰεν έχχεχολωμένοις. χατά δε τον δεύτε- ρον τροπον ον μόνον αίτιον βλαβερόν ή τής χολής άιάδο- σις, αλλά χαι σημεΐον εσται Όερμασίας παμπόλλης, ε.νδει- χννμένης νπάρχειν εν αντω. το δ\ ώς xal Άρχεχράτει ictericorum dejectiones, ad naturales eas comparare et ad collationem harum Termonem ipii efl*e oportet. Atque qua modo plerique alii medici dejectiones in ictericis albas fieri dixerunt, ita et nunc in phreniticis dixit; quali eas prorfus flava carere bile dixerit. Fit autem id quum ea non amplius in ventrem confluat, fed una cum fanguine, qui in univerfum corpus diftribuitur furfum fertur; idque vel propter adftrictionem quandam ejus, qui bilem ad ventrem defert canalis, veluti in morbo regio laborantis ufu evenit; vel propter vehementein ardorem, qui in fu- perioribus jecoris partibus exiftens fanguinem una cum bile furfum rapit. Priore igitur modo delata in totum corpus bile cerebrum laeditur, jam et antea bile ipfa af- fectum ; pofteriore modo bilis diftributio non folum caufa noxia, verum quoque et caliditatis multae, quae in ipfo efle demonfiratur fignum erit» Oratio autem haec ut Ar- ΒΙΒΛΙΟ IS A. TH0M1SHUA A. 5*3 Ed. Chart. IX. [709.] # # Ed. Baf. V. (175.) πρόσκίίΓαί, συγγράμματα μ£ν ον πάνυ προστι&εμενον, ως εφην, υπομνήματα δε πρεπον καί μάλισ&* δταν εαυτόν σ γράφων άναμιμνήσκειν ε&ελει. των δ* εξής είρημενων το μεν, άρά γε ini τοΰτοις και νω&ρότης γίνεται; δοκει μοα προσγεγράφ&αι, ως του Άρχεκράτονς ούτως διατε&εντος. άλλ* επειδή μή διά παντός ή τε πείρα δείκννσιν ο τε λόγος ενδεΐκνυται, λεγεσ&αι δει επί το7ς είρημενοις νω&ρότητα ου προσηχόντοίς. νωΰρότης γάρ επί ψυχροίς και πάγιοι και γλίσχροις και ολοις δυοκινήτοις χνμοίς, ονκ επί &ερμο7ς καί λεπιο7ς και δριμεσιν, οΐος 6 τής ξαν&ής χολής είω&β γίγνεσ&αι, πλήν εί &ανάτω πλησίον ήκοιεν, ως διά νε'κρω- σιν ήδη τής δννάμεως ήσνχάζειν. και γάρ διά νέκρωσαν τής δννάμεως, ον διά τον χυμόν γεγονεν. αδύνατον δε τους ο’υτω γενομενονς νω&ρονς σωϋήναι, και κοινόν τοΰτό εστι σύμπτωμα των κατά δυσκρασίαν άμετρον άπο&νησκόν- των απάντων, ονκ ίδιον των φρενιτικών, είπερ ουν εγενετο νωϋρόιης τω Άργ^εκράτει, κατά τούτον άν εγενετο τον λό- cbecrati, operi quidem non admodum convenit, ut retuli, fed commentarium magis decet et potiilimum quando fcri- ptor Te ipfum admonere voluerit. Inter ea quae confe- quenter dicta funt oratio haec, an et in his torpor fiat? Videtur mihi adfcripta efle perinde atque Archecrates ita affectus fuerit; fed non congruenter quidem, quoniam non perpetuo dici debere in liis fegnitiem demonftrant tum experientia tum ratio. Nempe ignavia ex frigidis craflis- que et glutinofis et omnino moveri contumacibus humo- ribus et non ex calidis tenuibusque et acribus, cujusmodi eft flava bilis fieri confuevit, nifi aeger morti ita pro- pinquus fuerit, ut ob exfiinctionem virtutis jam conquie- fcat; nempe defidia hujusmodi non propter humorem, fed propter virtutis exftinctionem facta eft; fieri autem nequit, ut qui ita defides facti fint ferventur; effcque id fymptoma commune omnium ob immoderatam intemperiem morien- lium et non proprium phreniticorum. Si igitur torpor Archecrati factus fit, hac occafione factus eft atque pror- Ed. Chart. VIII. Γ?09. 710.] # ^ Ed. Baf. V. C175.) γον xal πάντως άπέ&ανεν, ουχ οτα λευχά διεχώρησεν η της νω&ρότητος η του ϋανατου συμβάν τι, άλλα διά τό μέγε- θος του νοσήματος, ου σημειον η λενχή διαχώρησις ην. το μεντοι ρίγος αυτοίς είναι κάκιστον ουχ απλώς άχουστεον. επιφαίνεται γάρ ενίοτε και κρίσιμον ρίγος τοίς φρενιτικοίς, Ιδρώσι λύων τήν νόσον, άλλα καί το χατ εκείνον τον χρό- νον ρίγος είρήσΟαι χρή νομίζειν όλέ&ριον, εν ω διαχωρουσι λευκά, δέδειχται γάρ εν τοίς περί κρίσεων εν άπεπτω νο- σήματα μή δύνασ&αι γενεσϋαι χρίσιν άγα&ήν. άπεπτον δε εστιν εν ω σνναναφερεται τω αΐματι χολή9 χα&* ον άν χρόνον τούτο γίνηται, και μάλλον γε όταν άμετρία πνρώ- δους ΰερμασίας η&ροισμένης εν εγχεφάλω, συμβαίνει τα τοιουτον· ιδ\ [710 ] Τοίσιν εξισταμενοισι μελαγχολιχώς, οΐσα τρόμοα επιγίνονται, χαχόη&ες. Tus obiit; non quod alba dejecerit torpore vel morte ac* cita, fed propter morbi magnitudinem, cujus lignum alba dejectio fuit. Rigorem vero ipiis contingere peflimum non fimpliciter eft intelligendum; nempe et interdum cri- ticus rigor fuper apparet phreniticis morbum fudoribus folvens; fed fane rigorem perniciofum dici eo tempore eft exiftimandum quo alba excernunt. Nempe in libris de erilibus in morbo crudo crilin bonam fieri non pofle eft demonftratum; crudus autem eft in quo una cum fanguine bilis furfum fertur quocunque tempore id fiat; magisque quum tale quiddam ex igneae calidilatis in cerebro col- lectae immoderatione contingit. XIV. Mente ob melancholiam oberrantibus, quibus tremores fu- perveniunt, malignum. Ecl. Chart. VIII. [710. ] # Ed. Baf. V. (175.) Μελαγχολικήν εκστασιν άκουστεον την σφοδράν και •θηριώδη * γίνεται δ’ α£τ>? διαβρεχονσης τον εγκέφαλον ξαν- θης χολής κατοπτηθείσης · εμάθομεν δε εν Τ(υδε την με- ταβολήν αυτής εις τδ μελαιναν ποιεΐσθαι. όταν οιν επί τη τοιαυτη διαθέσει τρόμος γίνηται, μεγάλως υπεξηράνθαι δηλοΐ τά νεύρα και διά τούτο τον άνθρωπον όλεθρίως εχειν. ον καλώς ονν ήρμήνευσεν είπων κακοήθες, εσχάτως γάρ όλεθριον όν τδ σύμπτωμα προσηγορίας ετέρας εδεϊτο. τον γοΰν εκσταντα μελαγχολικως επιγινομένου τρόμου βεβαίως τις αποθανεισθαι λόγων ουκ αν άμάρτοι. κακοήθη δε νο- σήματα καλοΰμεν όσα κίνδυνον άπειλοϋντα το7ς κάμνουσιν ουκ άποκόπτει την τής σωτηρίας ελπίδα, βέλτιον ουν εί- ρήσθαι την γεγραμμένην συνδρομήν όλεθριον ή θανατικήν ή τι τοιοϋτον· Οι εκστάντες όξεως επιπυρέξαντες συν ιδρωτι φρενιτικοί γίνονται. Melancholicam ecftafin mentis motionem oberratio- nemque intelligere oportet vehementem et ferinam, quae irrigante cerebrum allata flava bile oritur; nempe et ex hoc commentario permutari eam in nigram didicimus. Quum igitur talem ob affectionem tremor fiat, vehemen- ter exficcatos oftendit nervos, atque ob id hominem le- taliter habere. Non recte ergo enunciavit, quum dixit, malignum, nam quod fumme perniciofum exifiit fymptoma aliam exigebat appellationem. Qui ergo ex atra bile mente aberrantem, fuperveniente tremore certo moriturum affir- mat non fallitur, morbos autem malignos appellamus, quicunque periculum minantes fpem falutis non adimunt. Melius igitur erat fcriptam concurfionem dici vel perni- ciofam vel mortiferam vel quiddam hujusmodi. XV. Infanientes acute in febrem relapfi cum fudore phreniticifiunt. M m CALENUS TOM, XVI. 545 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΤΙΚΤίΝ Ed. Chart. VIII. [710.] _ ^ Ed. Baf. V. (175.) ’Λσνμφοινον μΐν καλόνμεν την τοιαυτην ερμηνείαν. ασαφής ό* αυτών η διάνοια γίνεται, δ uva μινών άλλέβοις απάντων των ονομάτο)ν σννάπιεσ&αί τε και χωρίζεσϋαι. μία μέν γάρ έστι συνΟεσις αυτών, οί έκστάντες ό'ξέως, είτ άπ άλλης αρχής επιπυρεξαιτες ό'ξέως. άλλη δ’ au πάλιν ουνϋεσις το συν ίδρώτι, ποτέ μέν τώ προ αυτόν, ποτέ δε τώ μετ' αυτό σννταιτομενον. δνναται γάρ και ούτως η ρημ σις άναγνωσΰηναι, επιπυρέξαντες συν ίόρώτι, κάπειτα άφ ετέρας αρχής φρει>ιτι/.οί γίνονται. όΰναιαι δέ και συν ιδρωτι φρενιτικούς αυτούς γίνεσϋαι λέγειν δ γράιμας ταύτα. δηλον ουν έστιν όπερ άει λέγω τάς ασαφείς ερμηνείας ονδέν διδάσκειν. εννοήσαντας γάρ ημάς το άληϋές έφορμόσαι χρη δυναμέντ) λεξει προεσϋαι τον λόγον »; κατατριβηναι μέν χρόνου παμπολυ, ουδέν δ* ημάς έπιμα&είν. εν η γάρ χρη- σει παρ' αυτού χρη φέρονια το άληϋές έφαρμόζειν πείρά- σϋαι ταΐς κατά μέρος λέξεσιν, εν τavirj βοηϋεια μέν τις εξ ημών tjj ρησει γίνεται, κινδννευούση φανηναι μοχϋηρά, Confonantia alienam talem dicimus enunciationem; fed obfcura hujus intelligentia ideo fit, qudd nomina in- ter fe omnia tum conjungi tum feparari poliunt. Com- ponuntur fiquidem uno tali haec modo, mente oberrantes acute; deinde altero principio fuperfebrientes acute. Rur- fus quoque et alia eft orationis hujus, cum Judore com- poiitio, quae aliquando quidem praecedenti, aliquando vero et feqnenti coordinalur; Poleft eni«i et ita dictio legi/ fuperfebrientes cum fudore, deinde altero principio phre- nitici fiunt; potefl etiam et qui haec fcripfit, quod cum fudore phrenitici hi fiunt enUnciare. Conftat itaque quod femper dico, nihil obfcuras enunciationes docere; fiquidem nos excogitata veritate eam dictioni, quae rationem ad- mittere potefl:, accommodare oportet aut temporis pluri- mum conterere nihilque addifcere; quatenus enim fingulis dictionibus ab auctore acceptis veritas accommodanda no- bis eft, eatenus juvamen quoddam a nobis dictioni acce- dit periclitanti, ne videatur vitiofa, caeterum nihil ab ea ΒΙΒΛΙΟΥ Α. ΤΠΟΜΝΗΜΑ Α. ^47 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [710* 7Μ·] ^ # ^ Ed. Baf. Υ. (nr».) διδασκόμενα δε ούδεν εξ αυτής. αλλά καίιοι τούτων όντως εχοντων και φαινομενης εναργούς της των ασαφών αχρη- στίας, όμως ούκ ολίγον των σαφών συγγραμμάτων ήδιον ομιλονσι τοίς άσαφεσι. μη τοίινν εμε τον μήκους τής ί'ξηγήσίως μεμψαιτ αν τις, άλλα την εαυτών άλογον επι- θυμίαν όσοι τα τοιαύτα βιβλία προϋΰμως άναγινώσκουσιν. Ιγώ μεν γάρ ότι οι’/ εκών ini τάς εξηγήσεις αυτών ήκω οι εταίροι παντες ϊσασι καί μαλιστα οι των νυν γραφόμε- νων αίτιοι. μοχΟηρώς δε πάντοτν εξηγησαμ&νων το σύγ- γραμμα τούιο, κάγώ τοίς άναγκάσασί με πεισϋείς ini την εξήγησιν ήκον, ής αυθις άρξά^ενοι λέγομεν. εάν μεν συνά- χβαντες- άλληλοις τό τ’ εκστάνιες [71ΐ] καί το όξεως, επειια δή σιωπήσανιες εϊπωμεν, επιπυρεξαντες συν ιδρώιι καί πάλιν εφεξής, φρενιτικοί γίνονται, την εξήγησιν ποιη- συμεΟα τοιάνδε. πρώτον μεν επισκεψώμεθα τό κοινόν άπο- ρον άπασών τών άναγνώσεοτν. εκστάνιας γάρ όξέως είπεν εν άρχή, ους κατά την τελευτήν τής ρήσεοτς εφη φρενιτι- κούς γίνεσ&αι, ώσπερ ούχί καί τών εκστάντων ήδη φρενι- docemur. Quamquam vero haec ita habeant, videaturque conrpicua efle obfcurorum inutilitas, non pauci tamen li- bentius in obfcuris quam manifeiiis verfanlur operibus. Nemo igitur expolitionis prolixitatem mihi obiiciat, fed irrationabile accufet eorum deiiderium, qui libros hujus- modi legunt alacriter. Nempe quod invitus ad horum ex- planationes veniam familiares mei omnes noverunt et po- tiflimurn qui me ad ea quae nunc fcribuntur incitaverunt. Quum igitur librum hunc perperam omnes expofuerint, aggreifus funi et ipfe expolitionem, ab iis perfuafus qui me impulerunt; a qua rurfus incipientes dicimus; fiqui- dem iimul conjunxerimus et mente aberrantes et adver- bium acute; deinde filentio facto dicamus, fuperfebrientes cum fudore et deinceps phrenitici fiunt, talem faciemus expolitionem. Sed primum quidem lectionum omnium commune dubium confideremus. Nam mente aberrantes acute dixit per exordia, quos in calce dictionis phreniti- cos fieri dixit; tanquam mente aberrantes non jam pbre- M m 2 JEd. Chart. ΥΙΙΙ. [741.] Ed. Baf. Υ. ( 175. 176.) τικών οντων. δρουμεν ουν κατεσπάσθαι την λέ'ξιν ενδει- χνυμένην διά τον επιπυρέξαντες, το και πρότερον αυτούς) οϊπερ εξέστησαν, όξέως πυρέττοντας ύστερον παύεσθαι, κά- πειτα πάλιν εξ υποστροφής πυρέξαι συν ιδρώτι. τούτους ουν φησι φρενιτικούς γίνεσθαι. το μεν ουν οτι γενήσον- τοΙι φρενιτικοί λογισαμενος εκ της έμπροσθεν αύτο7ς γενο- μενης παρακοπής σφοδράς, ήν διά της εκστάντες ε δήλωσε φωνής. εκ δε του συν ιδρώτι την υποστροφήν γίνεσθαι βεβαιούμενος την υπόνοιαν, επειδή τάς τοιαΰτας είσβολάς των πυρετών, άν τ εξ αρχής άν τε μεθ* υποστροφής γί- νωνται, πλήθος ίσμεν ενδεικνυμένας. επεϊ τοίννν οσα πε- ριττά κατά τούς χυμούς ή εν ποσότητι εν αύτοις ή εν ποιότητι άθροίζεται κατά το σώμα, ταύτα επί τούς πεπον- θότας ε’ίωθε ρε7ν τόπους, επεπόνθει δε τούτοις ό εγκέφα- λος, ούκ άν γάρ εξέστησαν όξέως άν επιπυρεξωσι και μά- λιστα με!? Ιδρώτος. εύλογον ουν εστιν ελπισαι φρενιτικούς ούτως (176) εσεσθαι. γνωσθήσεται γάρ ή διάθεσις αυ- τών ολη τοιάδε τις υύσα, πλήθους χολωδών δριμέων ευθύς nitici exiftant. Diftrahi ergo dictionem dicimus per ver- bum fuperfebrientes, quod oilendit prius eos, qui mente aberrarunt, acute febrientes poftea delinere·, deinde rur- fum ex recidiva febrire cum fudore; bos itaque phreniti- cos fieri ait; quod phrenitici quidem fient ex vehementi ea, quae ipfis ante facta eft defipientia, quam per oratio- nem mente aberrantes indicavit, arbitratus; ex eo vero, quod cum fudore recidiva fiat confirmans fufpicionem; quoniam tales febrium invafiones live ab initio live cum recidiva fiant plenitudinem fignificare nobis confiat. Quo- niam igitur quae ex humoribus vel quantitate vel quali- tate fuperflua in corpore colliguntur fluere in affectos locos confueverunt; affectum autem fuerat cerebrum, non enim mente moti fuiffent acute ii fuperfebrierint et prae- fertim cum fudore; ratione fane optima phreniticos ita fore efi fperandum. Nota liquidem tota horum affectio ita evadet quae talis efi. Copia bilioforum acrium prote- BIBAION A. niOMlSHMA A. ^49 F.d. Chart. VIIt. C 711. ] # βδ. Baf. V. (176.) ' lv άρχη ρυεντος επί τον εγκέφαλον εκστηναί τινι σνμβαινει) τούτον δ’ αν&ις εις ετερόν τι μδριον μεταρρυεντος παν- σασ&αι την εκστασιν. αν δ* επιπυρε’ξωσιν ουτοι με& ιδροί- τος, ini τδ πεπονϋδς αΰτο7ς παλινδρομήσει το χολωδες πλη&ος, ως γενεσΰαι φρενιτικούς. εάν δε το ό'ξεως τω επιπνρεζαντες συνταξωμεν, ο λογος εσται τοιοΰτος. οι εκ- στάντες ειτα πανσάμενοι και πάλιν επιπνρεξάντες ο'ξεως ονν ιδρωτι φρενιτικοί γενησονται, της προρρησεως και ταυτης και της προειρημένης ονκ εχούσης τδ διηνεκές, αΜ ώσπερ και άλλαι πολλαι τδ πλειστάκις. εάν δε τω συν ιδροίτι το φρενιτικοί γενησονται συντάξωμεν, ο λογος εσται κα& ετε- ραν άνάγνωσιν των προειρημενών κατα την αρχήν της ρη- σεοις τοιδσδε * κατά μεν την προτεραν οι εχστάντες οζεως, είτα επιπυρεζαντες, φρενιτικοί σνν ιδρωτι γίνονται * κατα δε την β' οι εκστάντες φρενιτικοί συν ιδρωτι γίνονται, και δύναται μεν ό γράιβας ταντα τοιουτον άρρωστον εωρακεναι9 τδ πολλάκις δε προειρημενον ούχ ε§ει. πολλά μεντοι και nus ab initio ad cerebrum fluente mente moveri cuipiam contingit; quae fl rurfus aliam in partem transfluat, defi- nit mentis motio; fi vero bi fuperfebrierint, cum fudore in affectum locum recurret bilioforum copia, ita ut phre- nitici fiant. Si vero adverbium acute nomini fuperfe- brientes compofuerimus , talis erit fermo : mente aberran- tes deinde delinentes et rurfum fuperfebrientes acute cum fudore phrenitici fiunt. Sed praedictio tum haec tum antedieta, quod perpetuum fit non habet, fed quod maxima ex parte fit, veluti et aliae multae. Verum fi orationi huic cum fudore orationem hanc phrenitici fiunt conjun- xerimus, fermo fecundum alteram earum, quae in capite enarrationis dictae funt, lectionem talis erit, fecundum priorem quidem : mente aberrantes acute, deinde fuperfe- brientes phrenitici cum fudore funt; fecundum vero alte- ram: mente aberrantes deinde acute fuperfebrientes phre- nitici cum fudore fiunt. Poteft quidem et qui haec ficri- pfit talem aegrum vidiffe, fed quod faepius praedictum fit Ed. Chart. ΥΙΪΓ. [711. 712.] _ ' Ed. Bafi y. 176.) aUcc των κατά βιβλίον τούτο γεγραμμενων ούχ εστιν ως ιπι το πολύ γιγνόμευα, τού γράψανιος αυτά θεασαμενου μιν τινας άρρώσιονς τοιούτους, ονπφ δε' γιγνώσχοντος είτε το διηνεκές εχουσιν ens τε ιο πλειατάκις. εοιχε γάρ εχ τη- ρήνδως μάλλον ού της των παθών οικείας κατασκευής 6 γράιρας ταύτας απόφασης εθελειν ποιείαθαι. τω <Γ όντως αθροίζοντο την ιατρικήν θεοψίαν ονχ εκατόν, άλλα χιλίων Ιτων εστι χρεία xal διά τούτο την μιχράν χαί ταπεινήν ό Ιπποκράτης ηυξησεν επι πλείστυν, οΤς εχ τε της ιστορίας ίμαθε και αυτός εθεάσατο την λογικήν χρίσιν προαθεις. Ιχ πολλο)ν ούν ύπονοήσαιεν αν τις ονχ είναι τού 'Ιπποχρά- τονς σύγγραμμα το βιβλίον τούτο, πολύλογε7 γάρ εμπειρι- χως αντο σννϋείς, μη δννάμενος εις το καθόλου λογιχως άναγαγείν τά θεωρήματα. ιστ. f712] Oi φρενιτικοί βραχυπόται, 'ψόφου καθαπτόμενοι, τρομώδεις. non habebit. Multa vero et alia ex bis, quae in hoc li- bro fcripta funt, non magna ex parte fiunt, quum auctor quidem hujus libri nonnullos tales aegros viderit, non- dum vero cognoverit an id quod femper fit an quod magna ex parte habuerint. Nempe ex obfervatione magis, non ex peculiari affectionum conditione, auctor has enuncia- tiones velle facere eft vifus. Qui autem medicam fpecu- lationem ita congerit, is non centum, fed mille annis opus habet; atque ob id parvam hurnilenique eam plurimum adauxit Hippocrates, iis quae et ex hiftoria didicit et ipie infpexit logicam adjiciens cenfuram. Ex multis igitur opus Hippocratis librum hunc non effe quis exiitimaverit; multa fiquidein loquilur, quae empirice compofuit nec theoremata ad univerfale rationabiliter reducere valens. XVI. Phrenitici pauculum bibentes levi firepitu cjuum turbantur, tremuli. Ed. Chart. ΥΙΙΓ. ^712. ] f Ed· Baf. Τ. (ΐ76·) Ovy. ανιοι ψόφον καθαπτόμενοί βελτιον ην ειπειν, άΐλ' ών 6 ψόφος καθάπτεται. τό μεντοι λεγόμενον αλήτες ίοτιν, υπό γάρ των ψόφων θορυβούνται, παραπλησίως τοις δειλο7ς, οκχν εξαιφνης ακονσοισι μεγάλης βροντής η θηριον τι θεάσωνται πλησίον. άλλα καί βραχνποται τιανζως εισιν οϊ φρενιτικοί, καίτοι διάθεσιν εχοντες θέρμην και ξηραν ώστε και την γλώτταν ε/ειν δια την πολλην ξηρότητα τρα- χείαν. (δίδαξε δε ό 'Ιπποκράτης ημάς ότι τοντοις η γνώ- μη νοσε7, κατά τον άφορισμόν, (ν ω φησιν, οκοσοι πονεον- τες τι του σώματος τά πολλά των πόνθ)ν μη αισθάνονται, ίουτεοισιν η γνώμη νοσεί, και μεντοι καν τω τριτψ των επιδημιών, εν τί] λοιμωδει καταστασει πΐρι των φρενιτι- κών αυτός ειπεν, άόιψοι δε ούτοι πάνυ ησαν. τρομο}δεις δ( ού πάνιες εγίνοντο οι φρενιτικοί, άλλ' οι χείριστα διακεί- μενοι, καθάπερ εϊρηται και πρόσθεν. ενιοι δε βραχυπο- παι γράψαντες άξιούσιν άκουειν τους υποτοπονμενονς τα βραχύτατα, και τούτο μαρτνρε7ν φασι τό ψόφου καθαπτο- Non hi ftrepitum tentantes fed quos firepitus tentat dicere erat melius. Quod vero dicitur verum exifi.it; nempe ob ilrepitus tumultuantur, non fecus quam timidi, quum magnum aliquod tonitruum derepente audierint vel feram aliquam propius confpexerint. Prorfus item paucibibae funt phrenitici quamquam affectionem habeant calidam et ficcam, ita ut et linguam, prae multa ficcitate afperam habeant; led docuit nos Hippocrates mentem his aegro tore in eo aphorifmo, qui ita habet: cjuicunque parte aliqua corporis dolent, atque ut plurimum dolores non fentiunt, hi smens aegrotat. Praeterea in tertio epidemio- rum ubi de peftifero agit fiatu, de phreniticis idem inquit: valde autem hi fine fiti erant. Non autem phrenitici om- nes tremorem incurrunt fed qui deterrime habent, ut dictum etiam eft fupra. Quidam vero qui βραχυπόπαΐ, parum fufpicantes, fcripferunt, volunt intelligi metuentes ea quae maxime funt exigua; ajuntque rei huic fidem facere quod dicitur, ψόφον καθαπτόμενοί, id eft ταραττομενοι, turbatit Ed. Charf. ΥΙΙΓ. [712.] Ed. Bal. V. μί"0*> τονιιατί ταραττόμινοι, διά το και βραχύτατα τοπίισ&αι t τουιεστιν ιηοπτενειν. (Π6.) νπο- ιζ\ Τνξ tWl0V “Wi0?’ φω^', 2^«*« «V^oov ?0,'r“’ 0'Τ0" *«* »ί Έρμοζύγου ίκμανιΊσα δξίως άφωνος απί&ανε. . lu yrui που ®*QOvg ωρα καύματος ισχυρότατου διά *0V!O>S, °^ηορησαντας, τιθίασαι ξηρούς ίκανώς ίχοντας τους οφθαλμούς, ώς δοχι',ν τού καλουμίνον χνοϋ μιστούς τοντους ίν νφ λαβών νοήσιις S βούλιται δηλοίν η ηροκιιμινη ρησις. ίστι γάρ τοίν κατ' αυτήν ιίρημίνων τό κυριωτατον τούτο. κοινόν μίν ούν των τι μαραινομίνων Χα\ Τω\ ΒΨ°δροτατα φρινιτιζόν,ων, ον μην δυσχιρή την γνωσιν ιχοντων των μαραινομίνων ίωρακότι ηοιί'κάν ϊνα. το·ς μίν γάρ μαραινομίνο,ς ίκτίτηκι πάν όσον ίστ'ι κατά το προσωπόν τι καί τούς κροτάφους σαρκώδις, άμα το> καί propterea quod ea quae maxime exigua funt, υηοτοηοΰν ται, id efl νποπτιΰοναι, fufpicantur. XVII. Ex vomitu fafiidiofo pox clangens oculitjue fordes halen- tes tnfaniam portendunt; ut Hermozygae uxori, ouae vehementi infania acute correpta muta obiit, 1 Si aehivo tempore per vehementiffimum aeftum, [via pulverulenta proficircentes quosdam videris reficcatis ita oculis ut pulvere pleni videantur, eosque animo fueris complexus, quid praefens dictio indicare velit intelliges; nempe id eorum quae in ea dicuntur maxime proprium exiftit, commune nimirum et tabefcentium et vehemen- ti llim a phrenitide laborantium ; neque ei cognitu difficile, qui ex tabefcentibus unum aliquando etiam confpexerit. JVempe tabefcentibus colliquatum ell id omne quod tum 2n facie tum in temporibus carnofum exiflit, factis una Ed. Chart. IX. [712. 713.] ^ Ed. Baf. V. (ι76.) τους όφ&αλμονς κοίλους ίκανώς γιγονέναι. οί φρενιτικοί ό£ χωρίς τούτων τον όφϋαλμόν Ιηίχνουν εχουσι, προς τώ καί το βλέμμα ϋρασύ μεν τοις φρενιτικούς, δειλόν δ* είναι τοις μαραινομενοις. 6 δε άσώδης εμετός κοινόν μ£ν σύμ- πτωμα το7ς τοιούτοις φρενιτικούς ίσιο πρός τινας των κακο?}&ων πυρετών, ώσπερ καί η κλαγγώδης φωνή, γίνεται δε 6 μεν άσώδης εμετός ini τε χοϊ.ώδει καί δακνώδει χυ- μω, η φωνή δ£ κλαγγώδης διά 'ξηρότητα φωνητικών ορ- γάνων, ώς Ιν τοις περί φωνής ύπομνημασι δεδεικται. όταν νυν τοίϊς φρενιτικούς ταντα σνμπεσοι, μανιωδώς παραπαί- ονσιν, οπερ ταύτόν βούλεται σημαίνειν τω σφοδρώς καί γί-, νιται τούτο διά τε την κακοη&ειαν τον χυμού καί την άμετρον ξηρότητα, διό καί άφωνοι γίνονται. ΐη\ [713] Εν πνρετω κανσώδει ήχων προσγενομενων μετά άμβλυωγμού καί κατά τάς ρίνας προσελ&όντος βαρέος, εξίστανται μελαγχολικώς. et cavis admodum oculis. Phrenitici vero abfque his ocu- lum habent pulverulentum. Praeterea phreniticis adfpe- ctus audax feroxque; marcefcentibus timidus exiilit. Vo- mitus autem faiiidiofus commune quidem fymptoma tali- bus eft phreniticis cum malignis quibusdam febribus, ve- luti et vox clangorofa. Fit autem hujusmodi vomitus ex humore tum biliofo tum mordenti; vox vero clangorofa propter liccitatem voci aifervientium inftrumentorumut in commentariis de voce oitendimus. Quum igitur phre- niticis haec obtigerint, ferine defipiunt; quod idem cum vehementer vult fignificare; fitque tum propter humoris malignitatem tum propter immoderatam liccitatem j quo fit ut et muti evadant. XVIII. In ardente febre fi aurium tinnitus cum vifus hebetudine fuerit provenerittjue in naribus gravitas, mente ex me- lancholia aberrant· Kd. Chart. Vili. [713.] , ^ Ed.JBaf. Y‘ (1 > Γίνεται μεν ό κανσωδης πυρετός και δι άλλας αιτίας, ωσαύτως δε και διά τον εγκέφαλον. φλεγμαίνοντα. τούτω γάρ επεται και η διηνεκής παραφροσύνη εκ το)ν οικείων της φρενίτιδος σημείων. εκ δε του πλεονάζοντας νγρού τη κεφαλή γεννάται πνεύμα φνσωδες, διό και οι ήχοι γίνον- ται. ωσαύτως και άμβλνωγμός παχεος τίνος υγροί η πνεύ- ματος εμηίπτοντος τοΊς όφθαλμοίς. αλλά καί καια τας ρί- νας εμπεσόν νγρού πλήθος α’ίσθησιν ποιεί βάρους εν αυ- τα7ς. είκός δ* εσθ’ οτε γίνεσθαι την των είρημενων σνμ- πτο>μάτων συνδρομήν καί διά συνεχή πυρετόν χολώδους ίλης εμφερομενης ταίς φλειρί καί στεγομενης εκείσε , έξης καί πνεύματα φνσωδη προς την κεφαλήν πεμποντα προς ωτα τε καί οφθαλμούς, πλήθος τε κατά τάς ρίνας υγρού, ει δε που εγκανθη , ε'ίτ εν τη κεφαλή η ξανθή χολή ε’ιτ εν ολοι τω σο’ιματι, προς τό μελαγχολιχωτερον ρεπει, κακειθεν προς αυτόν εκπεμπεται, καί διά τούτο εξίστανιαι μελαγχο- λικως. Eebris ardens tum ob alias caufas tum propter cere- bri inflammationem aeque fit; nempe et huic fuccedit ex propriis phrenitidis fignis continua defipientia. Ex ea vero quae in capite redundat bumiditate [piritus ftatno- •fus procreatur, quapropter et aurium tinnitus fiunt; pari modo caligo quum craflus quidam humor vel f^iritus ocu- los ■ invadit. Naribus praeterea ingruens humoris copia Xen-fuffi gravitatis in ipfis facit. Probabile eft autem et nohnunquarri dictorum fymptomatnm concurfionem propter afliduam fieri febrem ex biliofa materia, quae per venas fertur inibique eft condita; a qua flatuofi fpirilus ad ca- put mittuntur, adque aures et oculos atque ad .nares hu- moris copia. Quod ii flava bilis quodammodo exufta live in capite live in toto corpore fuerit, ad id quod melan- cholicum magis eft vergit, atque hinc in cerebrum ipfum emittitur; ob idque mente ex melancholia moventur. Ed. Chart. ΥΠΙ. [713.] Ed. Baf. Y. (176. 177.) Ai παρακροΰσιες συν φοινή κλαγγο'ίδει, γλωσσάς σπασμοί τρομώδες, καί αυται τρομώδεις γενόμεναι εξίσιανται, σκληρησμός τουτέοισιν όλέϋριυν. \ ^ Οταν επί φρενιτιδι παραφροσύνη γενηται θερμόν ουση χαι ξηρόν τιάϋος, τη iv αυτή δε ξηρότητι μεταόοϋείση ιή τραχεία αρτηρία,, γίνεται η φωνή κλαγγώδης, , οΊσπερ τώ ταις νγρόιησιν άναποϋείσαις βραγ/ώδης, αλλ* ουχ ως ίδια της φρενίτιδος. γίνονται γάρ καί ετέροις νοσήμασιν, ουδέ γάρ συνυπάρχουσι διηνεκώς τή φρενιτιδι. 6 γουν τρόμος γίνεται τη γλοίσση, διά την in τον προειρημένου πάγους ξηράν δυσκρασίαν άιονησάσης τής χρυχικης δυνάμεως. σπα- σμοί δε τή των εν αυτή μυών ξηρότητι ετιονιαι, τή κεφαλή σνμπασ/όντων, ώσπερ και ή φωνή τρομώδης δι ατονίαν (177) νηο τής αυτής δυσκρασίας. ταΰτα δε σνμπαντα τά προειρημένα σνμπταψατα δι επίτασιν γινόμενα της εν τή κεφαλή ξηρότητος εκστασιν δηλονσι γενέσϋαι. τοντοις δέ XIX. Dejipientiae cum voce clangente linguaeque convulfiones tremulae et voces ipfae tremulae evadentes, mentis in- dicant alienationem} duritiefcjue his pernicioja. Quamquam ex phrenitide, quae calida et ficca ejt af- fectio, defipientia proficifcatur, atque ex ipfius ficcilate, quae afperae arteriae communicata eft, vox clangofa fiat, veluti et ex humiditatibus imbibitis rauca; non tamen propria phrenitidis exiflunt, nempe et aliis in morbis re- periuntur et non perpetuo fimul phrenitidi infunt. Tre- mor igitur linguae accidit debilitata propter ficcam prae- dictae affectionis intemperiem animali fiicultate; convul- fiones vero ficcitatem mufculorum ipfius una cum capite affectorum confequuntur; ficuti et vox oblremifcit pro- pter infirmitatem, quae ab horum contracta eft intempe- rie. Praedicta autem haec omnia fymptomata, quae ob ficcitatis capitis intentionem fiunt, mentis motionem fieri Ed. Chart. YHI. [713. 714.] ^ Ed. BaL V. (177.) ηάσι σχληρυν&εΊσιν όλιϋριον διά την Ιν τω εγχεφάλο) άμε- τρον γεγονυιαν ξηρότητα. r X . ΛΙ χρομώδεες γλώσσαι σημείον ουχ ιδρυμένης γνώμης. [714] Είρηταί μοι πολλάκις ως ai τρομώδεις γλώσ- σαι δι άσ&ενεΐαν της ψυχικής δννάμεως γίνονται. σημείον δ* εστιν ουχ ιδρυμένης γνώμης, διά τό επί τη φρενίτιδι γίνεσθαι. πάσχοντος γάρ του εγκεφάλου ν.αϊ του πάϋους οντος ϋερμον ήρεμεΊν ον δνναται. ώσπερ γάρ του ψυ- χρόν τό ποιείν στάσιμα δυσκίνητα τε καί ακίνητα εν οϊς εμφιλοχωρήσει, όντως του &ερμου το κινείν αεί καί μη εάν ήρεμεΊν. μελλων οιν ο *Ιπποκράτης δηλώσαι την εν τη κεφαλή διάϋεσιν οποία τις εστιν, ουχ ιδρνμεν?)ν γνώμην Λονόμασεν. ουχ εστι δε ή τρομώδ7]ς γλώσσα των οικείων τής φρενίτιδος σημείων ενταυ&α, «λλα των κατά συμπα- indicant. Univerfis autem his induratis perniciofum prom- pter immoderatam eam, quae in cerebro facta Jiccitatem. XX. Linguae tremulae fignum non conflantis mentis. Dixi faepius linguas ob facultatis animalis imbecilli- tatem contremifcere, eftque lignum non conflantis mentis quod ex phrenitide fiat; patiente fiquidem cerebro calida- que exiflente affectione quiefcere non potefl. Nempe ut frigidi eil tum flabilia tum difficile mobilia tum immobi- lia ea efficere, in quibus moram facit, fie calidi movere femper et non linere quiefcere. Oftenfurus igitur Hip- pocrates qualisnam capitis affectio iit, non conflantem mentem nominavit. Non efl autem hic tremor linguae peculiare phrenitidis lignum, fed per fympathiam com- Ed. Chart. VIII. [714.] Ed. Baf. T. (177.) ϋειαν πασχόντων ειερω τινι πρωτοπα&ονντι ή διά γειτνία- σιν η διά κοινωνίαν των Ιν αυτή μορίων· κα. Έπί το7σι χολώδεσι άκρήτοισι διαχωρήμασι τδ αφρώδες επάνϋισμα κακόν: άλλως τε και όσφυν προηλγηκότι και παρενεχϋέντι. "Οτι μεν δ άφρός γίνεται διά ψύξιν καί διά ϋερμό* τητα δηλον εκ τον τους ανέμους άφρους εμποιε7ν το7ς νδα- οι καί την Ιν τω λεβητι ζίονσαν Όερμασίαν. το γουν Ιν το7ς χολώδεσι διαχωρήμασιν αφρώδες ίπάνϋισμα, οΐον άν- ϋος άνωϋεν επικείμενον, ζεσιν ον μικράν ενδείκνυταί της τοιαντης χολής, προοδυνώνται δε την όσφυν διά το δρι- με7αν είναι καί δακνώδη την εν το7ς εντεροις διερχομενην χολήν, τον γάρ τοιούτου διαχωρήματος παρενεχϋεντος το7ς εντεροις, ου το7ς κατ όσφυν μονον, αλλα και το7ς λοιποίςf όδυναι τοΰτοις επακολουϋουσι· patientium alteri cuidam primum patienti vel propter vi- cinitatem vel propter focietatem quae in ea funt partium* XXI. In biliofis flncerifcjue dejectionibus fpumofa efflor efcentia malum tum alias tum ei qui lumbis ante doluerit et defipuerit. Quod fpuma tum propter frigiditatem tum 'propter . caliditatem fiat indicium faciunt tum venti in aquis ipfis fpumam concitantes, tum effervefcens ea quae in lebete eft caliditas. In biliofis igitur dejectionibus fpumofa ef- florefcentia veluti flos fuperne incumbens bilis hujusmodi fervorem non modicum oifendit. Sed lumbis ante dolent, propterea quod bilis per inteftina penetrans acris fit et mordax; tali fiquidem excremento per inteftina deducto translatoque non lumbos modo, verum quoque et reliquas partes dolores fubfequuntur. Ed. Chart. VIII. [714. ] Ed. Baf. Υ. (177.) χβ'· Tu αραιά χατα πλενρόν εν τουτιοισιν άλγηματα παρα- φροσύνην ϋημ αινεί· ’Ελλιπώς όντως χαι άπροσδιοριστως ρη&είς ο περί των άλγημαιων των Ίΐλενρών λόγος άσάφειρ,ν ου την τνχούσαν εμποιεί, αλλ ημείς σπουδαζοντες εν σαφει διδασκαλία τα προς αυτού ασαφώς είρημενα διδα'ξαι της εξηγήσεως εφα- 'ψομε&α. αραια οδννη γίνειαι iv πλευραίς, όταν τι φν- σώδες πνεύμα γεννάται tv αύιαις. τοντ ονν καταλεπτυν- ϋ(ν και διαφορηθεν παύει την οδύνην, ει&’ υσιερον πάλιν ετερον γεννη&εν αιξει ταντην. η γοιν ούτως αραιά γιγνο-· μενη οδύνη παραφροσύνην ον σημαίνει, 'όταν δε φλεγμαίνη η πλευρά και ποτέ μεν συνεχούς αϊσ&ανεται της οδύνης ο χάμνων, ποτέ δε διά χρόνου δε/κννσι την γνώμην νοσεϊνί ουχι παντελώς σημείον γουν το τοιουτο παραφροσύνης. XXII. Rari in his laterum dolores delirium fignificant. Imperfecte hoc pacto indiftincteque prolata de late- rum doloribus oratio obfcuritalem non vulgarem efficit. JNos vero qui obfcure ab eo dicta perfpicue docere omni ope affectamus explanationem attingemus. Dolor rarus in lateribus progignitur, quum fpiritus quidam flatuofus in ipQs procreatur; nempe is tum extenuatus tum difcuffus dolorem fedat; deinceps rurfus procreatus alter dolorem ipfum inaugebit; quomodo fi rarus fiat dolor, defipientiam non fignificat. Quum vero latus inflammatum fuerit et interdum quidem continue dolorem fentit aeger, interdum ver6 et per intervallum mentem aegrotare indicat. Hoc itaque non plane efi; fignum defipientiae. Ed. Chart. YIII. [714. 715.] # Ed. Baf. V. (177.) */· Ai μετά λυγγός άφωνιαι κάκιστον· [715] Άφωνιαι γίνονται μεν και διά την των φω~ νητικων οργάνων βλάβην και διά την αρχήν των νίτρων πεπονϋνΊαν. η δε λι'^| οΊον σπασμώδης τίς ιστι τον στό- ματός της γαστρός διάϋεσις επι πλήϋονς υγρών βαρυνο- μενού η δακνομενον η διά ψν'ξιν άνιωμενου. τίνι παϋον1- των ονν των φωνητικών οργάνων λυγξ επηκολον&ησε } λί/!- nειαι ονν η πληϋος υγρόν του και την αφωνίαν εμποιτ\- σαντος παραρρνηναι εις το στόμα της γαστρός η διά το είναι δριμν η 'ψυχρόν· κδ\ Ai μετ* εκλνσιος αφωνίαν κάκιστον. εν άφωνη] πνενμ,α οΐον τοισι πνιγομενοισι πρόχειρον πονηρον· αρά γε xctl παρακρουστικόν τό τοιοντον; XXIII. J^ocis interceptiones cum fingultu peffimum. Vocis privationes fiunt quidem et propter voci infer— vientium inilrumentorum laelionem et propter principium nervorum affectum. Singultus autem eit veluti convuliiva. quaedam oris ventriculi affectio, quod ex humorum copia gravatur vel mordetur vel propter frigiditatem contrifta— tur. Quam ergo vocalium inilrumentorum laelionem fub— fequutus eft fingultus? Relinquitur itaque aut copiam liumiditatis, quae vocis privationem procreavit, in os ven- tris defluxiffe aut quod acris iit aut frigida. XXIV. Cum exsolutione vocis interceptiones peffimum. In vocis defectione fpiritus veluti his qui firangulantur promptus malum; an et tale delirium portendat? Ed. Chart. VIII. [715.] f # Ed. Baf. V. (177.) Πνίγονται τε εικότως, διότι άερος πλή&ος όνχ υπάρ- χει, φαινόμενόν τε λεγειν αντω ε&ος εστι το τοιοντον πνεύμα. φαίνονται γάρ οΰτοι πάντες οι την τοιαντην εισπνοήν είσπνεοντες, όλας κινείν τάς ωμοπλατας, ως καί διά των άμφιεσμάτων εναργώς όράσ&αι την κίνησιν, ως άτι ίσχνρώς ενεργοννιων ανιών τοίίς άνω μερεσι τον ΰώρακος, εικότως ονν ενταΰ&α μεν ώνόμασε πρόχειρον τό τοιοντον πνεύμα, κατά δέ τό δεύτερον των επιδημιών μετέωρον* πρόχειρον μεν, επειδή φαίνεται προχείρως, οπερ εστϊν ειοί- μως τε και ραδίως το7ς τον κάμνοντα Όεο)μενοις είωϋότων ημών αυτών άντιδιαιρεΐν τοίς άποκεκρνμμενοις καί μη φαι- νομενοις τό πρόχειρον* μετέωρον δε, επειδή τά μετεωρα μέρη τον ΰώρακος οι όντως άναπνεοντες φαίνονται κινούν- τες. δνναται τοιγαρουν το τοιουτο πνεύμα και διά την των άναπνενστικών οργάνων στενοχώριαν γίνεσ&αι και διά την άρχην των νεύρων πεπον&νίαν, ην εδείξαμεν όρ&ώς τον 'Ιπποκράτην βλαβεΊσαν ηγείσ&αι μεγάλην αναπνοήν εργά- ξεσ&αι, δυναμενης ονν καί τής αφωνίας αυτών τε τών Strangulantur jure optimo quoniam aeris copia non iit; eitque ipfi confuetudo ut talem fpiritum apparentem dicat. Videntur autem omnes qui talem infpirant infpi- rationem fcapulas movere totas, ita ut per veftimenta motio confpicue appareat; tanquam valide ipii fuperiori- bus thoracis partibus operentur. Non igitur absque ra- tione hoc in loco talem fpiritum promptum appellavit, quem in fecundo epidemiorum dixit fublimem; promptum quidem quoniam prompte, id eft tum parate tum facile his, qui aegrum cernunt, videtur; quoniam et nos ipii confuevimus abfconditis et non apparentibus promptum opponere; fublimem vero vocavit quoniam qui ita refpi- rant fublimes thoracis partes movere videntur. Poteil fane refpiratio hujusmodi et propter refpirationi delima- torum inilrumentorum fieri anguitiam et ob affectum ner- vorum principium; quod fi laefum fuerit, magnam efficere refpirationem recte Hippocratem i exiftimare oitendimus. Quum ergo poilit et vocis privatio contingere, tum ipfis ΒΪΒΛΙΟΝ A, ΤΠΟΜΝΗΜΑ A. Ed. Cbart. Vill.-frisl Ϋΐθ.] ^ Ed. Baf. V. (177.) φωνητικών οργάνων βεβλαμμένων και διά τ?]ν αρχήν των νεύρων πεπονϋυϊαν γίγνεσθαι και του προχείρου πνεύματος ομοίως, άδηλον ην όσον επί τούιοις εί ιταραφρονήσουσι; καί δια τούτο αμφιβάλλοιν ειπεν, άρά γε καί παρακρουστι- κον το τοιοντον ; περί μεντοι τον πονηρόν είναι το σημείον ουχ ως αμφιβάλλων, αλλ* ώς βεβαίως επιΰτάμενος άπεφη- νατο. εί γάρ μη της αρχής των νίτρων πεποιΌυίας, άλλ’ αυτών τών αναπνευστικών τε καί φωνητικών οργάνων βε- βλαμμενων η αναπνοή τοιαντη μετ αφωνίας εγγενηται9 κίνδυνον ου τον τυχόντα φερει, πνίγομε νων εν τάχη τών ουτω διακειμενων. ιε. Αι επ ολίγον ΰρασηαι παρακρούσιες ϋηριώδεες εϊσίν * ον μόνον εάν επ ολίγον χρόνον γίνωνται. Τάχα άν ει'ποι τις εγκαλών τώ λόγω τάς επί πολύ γι- νομενας θρασείας παρακρονσεις μάλλον τώνεπ* όλί-[716] γον vocalibus 'nftrumentis laefis tum ob affectum nervorum principium, pariterque fpiritus promptus , incertum erat quantum ad haec an futurum elfet ut deiiperent; atque ob eam rem ambigue protulit: an et tale delirium por- tendat? Quod vero malum lignum fit non ut dubitans, fed ut certo fciens pronunciavit. Si enim non affecto nervorum principio, fed oblaefis tum refpirationi tum yoci deputatis organis talis refpiratio cum vocis privatione facta fit, periculum non qualecunque affert, quum qui ita affecti fint celeriter firangulentur. XXV. Quae pauco tempore feroces fiunt defipientiae, ferinae funt; nec folum fi pauco tempore fiant. * * · Non folum fi pauco tempore fiunt, feroces defipientiae ferinae funt, forfan dixerit quispiam orationem vitio ver- Nn GALENUS TOM. XVI, 502 ΓΑΛΗΝ. ΤΟ ΙΠΠρκρ. HPOFPJiTilUlN Ed. Chart. ΥΙΙΪ. [Ϊ16.]^ ^ ; JSd* Baf. Y. Γ.1Ϊ7. 17.8« ) είναι αλλά xal ταυιας μεν οόδε όδυμδϋ,α ini- γνώναι, τχκς δ Ιη ολίγον γινομενας βρβσε-ίας, είτα παυ~ ς&μίνμς, νηοηιευδιν (\νμβουλδΐδΐ κ«ί μι] πιατδνπν αυτα7ς ώς ουχ ίη«ρελδυοαμίναίς. at μ{ν γαρ tm πνρε&άϊς Όδρ*· μο7ς γινομδναι παραχροισης ονπ εχονσι -,το &ρασύ9 . ταις δδ qQfviuy.aig λίγομιναις royft'νττάρχη, δυνάμει ιοι~ γάρουν δ λόγος εοταί τοιοντος * όταν ίδρς τιναΆ)ραοίως ηαραχρούσαντα, χμν ολίγον ύστερον ηανσ.ηταί, γΐνωσκε τούτον ου ηνρετου λόγω βλαβεντα την γνώμην, : άλλα τιρ φρενιτικήν νποιρεφεσϋαι δια&εσιν^ ητις> ύστερον ανξη&ε7σα {ληριώδης σοι φαιε7ται. {ληριώδης δ’ ονομάζει πάραφρο* αννας ιν αΐς καί πατονσι καί λακτιζονσι καί δάχνουσι καί χολώσιν, ώς επίβουλους τους είσιόντας νομίζοντες. κατ'* (178) ΛΙ μετά καταψόξιος ονχ άπνρίτφ εφιδφώοντι τα tens exiftimans eas deiipientias, qnae multo tempore fe- roces funt* magis eife ferinas quam illae quae pauco tem- pore funt. Sed neque ut has cognofcamus opus habemus·, eas vero quae pauco tempore fiunt feroces, deinde defi- nunt, fufpectas haberi admonet, ipfisque tanquam non re- dituris haud fidendum eife. Nam quae in calidis febri- bus fiunt defipientiae ‘ferocitatem non habent, fed phre- niticis appellatis defipientiis id ineft. Talis igitur poten- tia fermo erit; quum videris quempiam cum ferocitate defipientem , etfi paulo poft ‘fedetur, cognofces mentem ejus non febris ratione laefam efle, fed quia phrenitica fubalitur affectio, 'quae poft adaucta ferina tibi videbitur. Ferinas autem deiipientias vocat in quibus aegri calci- trant, pedibus feriunt, mordicus impetunt et excandefcunt, eos qui ingrediuntur tanquam hoftes exiftimantes* XXVI. Jactationes cum perfrictione non febris experti fuperiori- BJBA10N A. ΤΠΟΜΝΙΙΜΑ Λ. Ed.CHarK VHf. . . EdiBat. T. (!78.) ,/ „ uai. y. (|78 ) uvto, ovaqo(j,cu φρινηιχαως χαί’Λρ,σ ταγόργ, y.ul μί„- toi χαι ύΧί&ριαί, , -?}** μΙ*,·άς *βί ηρόσβιν ϊφ,,ν, βίβοαα γνωρίσματα αρχομανών γίνεσΰαι νόσημάτων% τινά δ* ε’στί μεν ως τδ ηολν, αλλ εγγύς των βίαιων. ένια δ’ ουκ Ιγγ,υς μίν, ου μην ηδη γε πόρρω. τινά άμφίδο'ξα καί τινα τούτων Ί]δη κατωτέρω, περί ών δταν γράφει, ποτέ μεν άπθρε7ν ομολο- γεί, ποτέ δε ονομαστί μνημονεύει των άν&ροίπών, Ιφ ών ε&εάσατο γινόμενόν τι τοιοντον, ώσπερ και ϊϋν: άπαντα ά διηλ&ε συμπτώματα και άλλων εστί πυρσών, εγ/ωρεΐ γε μην καί φρενηιν επ αντο7ς μάλιστα διαί την εφίδρωσιν των αν ο), το δ όλεϋρίας είναι τάς τοιαΰτας διαθέσεις, Ιαν τε φρενΐτιν Ινέγκωαιν εάν τε μη, δηλον ότι, το7ς τε των άχρι δΑρο λελεγμένων μη παρέργως ψηκοόςι καί με- μνημενοις των εν τω προγνωστικοί· lus partibus parce fudanti phreniticae, ut et Arifiago- rae, atque etiam perniciofae. Nonnulla quidem, ut et antea dixi, incipientium mor- borum indicia certa funt; alia autem magna quidem ex parte funt, fed certis prope accedentia; alia vero etii non prope quidem accedant, non tamen jam longe rece- dunt; alia praeterea ambigua et alia bis jam inferiora. De quibus quum fcribit, interdum fefe addubitare confite- tur, interdu-m quoque et nominatim mentionem aegrorum facit, in quibus tale fieri confpexit; ficut et nunc omnia quae percurrit fymptomata aliarum quoque funt febrium; pbrenitin certe et ex ipfis fieri eft poflibile et potiflimum propter partium fuperiorum fudores. Quod autem tales affectiones five pbrenitin inferant live non perniciofae fint, bis conflat qui non incuriofe liucusque dicta intellexerunt atque eorum meminere quae in prognoflico recenfentur, ΓΑΛΗΝΕΙ2 ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΊΊΚΛΝ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [716.] f Ed. Baf. V. (178.) Tu εν φρενίτισι πυκνά μεταπίπτοντα σπασμωδία* 'Έμπροσ&εν μεν εϊ'ρηκε το επιεικες επι των Ιν άρχζ τηζ νόσου μεταπιπτόντων ονκ άγα&όν σημε7ον είναι, νννι di προεθετο περί τίνων μεταπιπτόντων ό λόγος εστιν αν- τω διαρ&ρώσαι. δυναται γάρ και συμπτώματα τα7ς δννα- μεσιν εναντία μεταβάλλειν εις άλληλα, κα&άπερ εν το7ς εφεξής αυτός ειπεν, άκρεα επ άμφότερα ταχύ μηαπίπτοντα κακόν* και η δίψα δε η τοιαυτη κακόν· επ* άμφοτερων γάρ άκονστεον, επι μεν των άκρεων εκϋερμαινομενων σφο- δρως και πάλιν ψυχόμενων Ισχυρως, επί δε της δίψης γι- γνομενης σφοδράς και μετ ολίγον θίγόμενης τελεως. ου ταντόν δε τοντ εστι το επιεικες ταχύ μεταπίπτειν, επ εκείνον μεν γάρ εξ άγα&ου προς το μογ&ηρόν, αυϋις δ* εξ εκείνου προς τό κατά φνσιν επάνοδος γίνεται, κατα δε την νυν είρημενην ρησιν μετάπτωσις εκ μοχ&ηρων συμ- XXVIL Crebrae in phrenitidi permutationes conuulfionem de- nuneiant. Supra quidem clementiam in iis qui circa morbi ini- tia permutantur non bonum lignum efle dixit, nunc vero de quorum agat permutationibus explanare propofuit. Pof- funt fiquidem et fymptomata viribus contraria invicem transmigrare, ut in fequentibus ipfe dixit: fummae cor- poris partes fi celeriter in utramque conditionem tranfeanty malum; fitisque hujusmodi mala. Nempe in utramque conditionem intelligere oportet, in fummis quidem cor- -poris partibus ut vehementer calefiant, deinde rurfum re- frigefcant valide; in fiti vero ut vehemens fit et poft paulo prorfus reilinguatur. Non idem autem cum hoc eft clementiam cito transmutari, nempe in illo ex bono ad pravum eft tranfitus et rurfus ex illo ad naturalem ha- bitum fit regreflus; in nunc vero propofita dictione ex Ed. Chart. VIH. [716. 717.] c Ed.^Baf. V. (178.) 7iT0)juauuv εig μοχ&ηρά δηλοΰται. αι τοιαυται δε άπασαι μεταπτώσεις επι χυμοις μεταρρεονσι γίνονται. το7ς μεν γάρ ivi μορίω στηριχ&εισιν εν είδος επεται συμπτώματος θίχε7ον τη τε τοΰ μορίου φύση [717] χαί τη του χνμοΰ δυνάμει. χαί μην ix του διαμενειν in αυτών την φρεν7τιν ιστηρίχϋαι τις αν εν τη χεφαλη τον τό πάθος ^γαζόμενον ΰπονοησειε χυμόν, όντως οΰν χατ αυτόν τον εγχεφαλον η μετάρρνσίς εστιν, άλλοτε χατ άλλο μέρος αυτου τι γινόμενη, την μεν ιδέαν τοΰ πάθους φυλάττονσα, χατά μέρος δ νπαλλάττονσα τά συμπτώματα. χαι νυν ο γραψας το προ- χείμενον βιβλι&ν επί των τοιοντων μεταπτώσεων ποιείται τον λόγον, ϊνα χροχυδίζοντες η χαρφολογουντες εφ ησυχίας πολλής Ολίγον ύστερον άναπηδώσιν η χαί τι μανιώδες πρα- ’ξωσιν, ειτ αΰθις ησνχάσωσιν η μέμψωνταί τι των εξωθεν ου παρόν, ώσπερ ουν χελεΰουσιν άπενεχθηναι τους σαλ- πιστάς η τους αυλητας ονδ ενός τοιουτου παρόντος, ως γάρ τό χροχυδίζειν χαι τό χαρφολο/ειν βλάβη της οπτιχης εστιν αίσθήσεως, οΰτω ταΰτα της άχουστιχης. χαί χατά pravis fymptomatis ad prava oilenditur permutatio. Per- mutationes autem hujusmodi ex migrantibus fiunt humo- ribus j nempe firmatos ftabilitosque una in parte fpecies una fymptomatis tum naturae partis tum humoris virtuti peculiaris confequitur. Atqui quod phrenitis in ipfis per- duret, ex eo firmatum in capite eum, qui affeetionem pa- rit, humorem quis fuerit fufpicatus. Vere igitur in ce- rebro ipfo transfluxio eft, alias in alia quapiam ipfius parte orta, fpeciem quidem affectionis fervans, fed pro parte affecta fymptomata ipfa permutans. Et fane libri hujus auctor nunc de hujusmodi peirmutationibus agit, ut fcilicet vel floccos evellentes vel feftucas colligentes in quiete multa, poft paulo exfiliant vel etiam quippiam vio- lentius agant, deinde rurfus conquiefcant·, aut externum quippiam quod praefens non fit incufent, quomodo et expelli jubent tibicinas tibicinasque, quamquam ex his adiit nemo. Ut enim floccos evellere et feflucas colligere fenfus videndi eft offendiculum, ita hoc audiendi. Fit quo- 56(3 TAyJlIJS. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΙΙΟΚΡ. IWOPPliTiKSlJS Ed. Charti yill. [717.] Etl. Baf. V, (178.) Τ7]ν οσφραντικήν δε παραπ,λήσιον γίνεται σύμπτωμα,. δν.σώ- dug τίνας όσμάς ον παρούσας μίτιωμινών αύτώχ* ξ^σΐ <J* Οι και τών επικείμενων τι κελεύουσιν αίρειν, ως βμρννον οφοδρώς ή θερμαινον ή δάκνον ή ψύχον βαστάζθντεςΫ τής απτικής αισθήσεως εν τοΐς τοιούτοις συμπιώμάσι βεβλαμ- μενης. εικός ούν εστι τον συγγραφέα τοή βιβλίου τούτον τας τών συμπτωμάτων μεταπτώσεις αίτιάσθαι, διμμ,ενοντος του φρενιτίζειν. εώρανται γάρ ήμεν ούκ όλιγάκις ai τοιαύ- ται παρακοπαι diu παντός μεν εν τώι παρανοειν ετι οντος τον καμνοντος , νπαλλαιτομενου δε τοις τρόποις κατά πάντα τα γένη τών ψυχικών ενεργειών. ώς γάρ έπί τών αίοθη- τικων διήλθεν, οντο) κάπί τών καπά λόγον και γνώμην μνή- μην τε και νοησιν ορώμ(ν ενίοτε το7ς φρενιτικούς μετάπτω- σής γιγνομενας, ώστε ποτέ μεν όργιζεσθαι, ποτέ δ' ενήδε- σ&ατ ή σπονδείον τίνος εχεσθαι λόγου παραφρονούν τας αυτούς, και γάρ ρήτορος ήκουσα μελετώντος εν παρακοπ7 και γραμματικού βιβλίον άναγινώσκειν ο ιυ μεν ου Βακ.χνλί- δειον 7] Σαπφικόν. αριθμητικού δε τίνος τγ γεωμετρον que et in olfactu fymptoma non difiimile, quum fcilicet grave olentes quosdam odores qui non adfunt accufant. Sunt qui incumbens quippiam fuftolli jubent, tanquam grave admodum vel calefaciens vel mordens vel refrige·* rans portent, fenfu tactus in hujusmodi fymptomatis ob- laefo. Quod igitur libri hujus auctor permutationes fym- ptomatum permanente phrenitide culpet confentaneunj eit. Vidimus fiquidem faepenumero tales dem^utias per- petuo quidem delirante adhuc aegro, fed modis fecundum uni ver fa functionum animalium genera variante. Quo autem modo in fenfitivis percurri, ita in ratione, mente, memoria et cogitatione permutationes phreniticis fieri vi- demus, ita ut nunc excandefpant nunc laetentur defipien- tes ipfi vel fiudiofa quadam detineantur cogitatione. JXempe et rhetorem quum defiperet meditantem audivi, , gramma- ticumque librum legere .putantem Bacchylidion vel, Sap- phicon, alium arithmeticum vel geometram theoremata Ed. Chart. ΥΙΠ. [717.] # _ Ed. Baf. Υ. (178. ) θεωρήβατα δίερχομενοϋ Της αυΤης τεχνχς. εάν όυν ταΰτά σεμνώς λεγοντες ολίγον ΰσϊερον αισχρών καί ασελγών πρα- γμάτων μνημόνενσωσιν, οηερ εν τα7ς ετιιδημ'ίαιζ; αίσχρομυ- •0*1 ν εκάλεσεν , η μειάιττωσις ούκ εκ φανλώΐι εις επιεικής αλλ’ εκ μοχθηρών εις μοχθηρά γίνεται. καθάπερ ενίοτε θρασΰτατόι κατά τίνα καιρόν όφθεντες οΐ παραφρόνοΰντες ολίγον ύστερον (ραίνονται δειλοί καί κατεπτηγόιες. δράται γάρ τα τόιαύτα περί αυτονς συμπτώματα ποτέ μεν μΐ]δέ τά φοβεριόιατα φοβούμενους, ενίοτε δ’ επί το7ς σμικροτά- τοις εκπληττόμενους. των γονν τοιοΰτων μεταπτώσεων δοκει μοι· καί κατά την επομενην βησίν γεγρόί^ώς παράδει- γμα, καθ' ήν φησι τά ονροίμενα μη υποβνησάντων ολέ- θρια. νόει ουν μοί τινα τάς ειρημενας μεταβολάς άπασας εσχηκότα περί τε την ονρησιν καί τά άλλα, οσα κατα την μνήμην σφάλλονται τινες, νοησον δή Καί κατά τάς αίσθη- τικάς παρατυπώσεις άπασας εν μερει σφάλλομενον, ωσαύ- τως καί κατά τάς διανοητικός, επί του τοιοΰτου, κατά μεν τον εγκέφαλόν εατι το αίτιον, «λλ* άλλοτ άλλον αυτοΰ το- r · . . · ■ \ · t fuae artis narrantem. Si igitur haec graviter cafleque proferentes poit paulo turpia obfcoenaque commemorent, quod in epidemiis turpia ioqui vocavit, permutatio haec non ex vitiofis ad clementia, fed ex pravis ad prava eft. Quo pacto «udaciflimi interdum tempore aliquo vifi deii- pientes, poit paulo timidi et perterriti videntur. rIalia liquidem circa ipfos videntur fymptomata, ita ut inter- dum ne horrendiflima quidem timeant, interdum vero et minimis perterreantur. Talium permutationum exemplum IcripiiiTe milii videtur et in fequenti dictione, quum in- quit : mictus in non admonitis perniciofi. Imaginare ita- que mihi et aegrum aliquem dictas permutationes omnes liabuiile et circa urinas et circa alia, quibus ntemoria in nonnullis offenditur·, imaginator item et in feniibilibus repraefentationibus' viciflim offenfas fieri, pari modo et in- tellectualibus ; in tali caufa quidem in cerebro exifl.it, fed alias alium ipfius locum infeiiat quod transfluit. Demon- • / 568 ΓΑΑΙψ, ΕΙΣ ΤΟ ΐπηοκρ. IIPOPPHTIKJIN Ed. Cbart, VIIL [717. 718.] Ed. Baf. Y. (178.) nov ενοχλεί μεταρρεον. εδείχϋησαν δ* ημϊν ai τοιαϋταε μεταρρυσεις γινόμεναι τών δεχόμενων μορίων έκαστον το περιττόν ώ&ονντος εις ετερον άφ* εαυτόν. καί τοίννν εί- xog εστιν, εάν άλλοι ε'ξ άλλον μέρους τον κατά ιόν εγκέ- φαλον εις άλλο καταρρεων ό λυπών χυμός υπό πάντο>ν ωϋεΐται, το7ς άποπεφυκόσιν αυιοΰ νεΰρδις εμπεσών ποτέ σπασμόν επενεγκεΐν. είρηκε γάρ αυτός ό ‘Ιπποκράτης υπό πληρωσεως καί κενώσεως το πάϋος τούτο γίνεοϋαε, κη\ [718] Τά ούρούμενα μη νπομνησάντων όλεϋρια* άρά γε τοντεοισιν ονρεεται, οΤον εΐ την νπόστασιν άναταράξειας ,· Επ\ φρενιτικών ακούε του λεγόμενόν , παραβάλλοντος αυτόν τους μετά της νπο τών παρόντων άναμνησεοις ον- ρονντας, τοίϊς χωρίς ταντης. οΐιινες ονδε άγγειον αϊτόν- σιν, αλλ ατακτως καί άλόγως εις την στρωμνήν προΐενταο το ονρον, (άδηλον ονν, ότι πολύ χείρον εχονσιν οντοι τών liravimus autem transfluxiones hujusmodi fieri, unaquaque partium fufcipientium in alteram a fele quod fupervacuum eft expellente. Si igitur ex alia cerebri parte in aliam defluens qui contriftat humor ab omnibus rejiciatur, ut enatis ab ipfo nervis aliquando obrepens convuliionem inferat eft veriiimile; nempe affectionem hanc a repletione et inanitione fieri dixit Hippocrates. XXVIII. Quae urinae non recordantibus nec admonitis effluunt per- niciofae. Num et ab his mejuntur, ac fi fedimentum conturbaveris ? De phreniticis quod dicitur intellige. Comparat fi quidem auctor mejentes ex praefentium admonitione cum iis, qui abfque illa mejunt; qui fane neque matellam pe- tunt, fed citra ordinem rationemque urinam in lectum effundunt. Quod igitur longe hi deterius habeant quam ΒΙΒΛΙΟ Vi Λ. ΤΠ Ο ΜΝΗΜΑ Λ. Ed. Chart. VIII. [718.] ^ J Ed. Baf. Υ. (178. 179.) μηδ* άλως ονρούντων, εΐ μη τις αυτούς νπομνήσειεν. επ εκείνων μεν γάρ εν γουν τι σώζεται των κατά φνσιν έργων της διάνοιας, φυλαττομενων ούρον εις την στρωμνήν άπο- χρίνειν, επι τούτων <Γ άπόλωλε nui τούτο* το δε προσκεί- μενον επι τή τελευτή της ρήσεως, ενϋα φησιν, άρα γε τού- τοισιν ονρεεται; οΐον εί την ύπόοτασιν άναταράξειας; δια τούιόμοι δοκει προστεϋεικεναι, διότι τοιανιην ιδέαν ού- ρων ζφ ενός η δυοίιν εθεάσατο των όντως ούρούντων. αδύ- νατον ούν εχ τής τον πράγματος φύσεως ενδειχτιχώς άπο- φήνασ&αι τό κα&όλου μετά τού μηδ* εκ τής εμπειρίας (179) εσχηκεναι τι πιστόν όλιγάκις εωραμενου τού πρά- γματος, εικότως τον τής απορίας δηλωτικόν προσεϋ'ηκε σύν- δεσμον τον άρα. τόλμησαιμεν ονν ημείς άποφήνασθαι τό καθόλου, ν.αθάπερ έμπροσθεν επ’ άλλων εποιήσαμεν, ως τον των ωμών χυμών πλήθους ήτοι πετιομενων ή πνευ- ματωθεντων η τοιαύτη των ούρων ιδέα σύμπτωμά εστιν, ου φρενίτιδος. άλλα και τούτο και γενεσθαι ποτέ δύνα- ται τοις φρενιιικοίς και μή γενεσθαι, καθαπερ τι και qui nullo pacto nifi admoniti urinam excernunt liquere arbitror *, in his enim fervatur naturalium intellectus fun- ctionum una, quum urinam in lectum excernere averfen- tur, in illis autem periit et ea. Quod autem in line ora- tionis adjacet ubi, inquit, excernaturne et his tanquam fubiidentiam returbaveris? ob id adjeciife arbitror, quod talem urinae fpeciem in uno vel duobus ita mejentium confpexerit. Quum igitur ex rei natura fieri non poilit ut indicative univerfaliter hoc pronuncietur, neque prae- ter hoc probabile quippiam experimento ipfo habuerit, propterea quod res ipfa raro vifa fit, jure conjunctionem dubitandi άρα i. e. num adjecit. Audebimus itaque nos uni- verfaliter pronunciare, ut antea in aliis fecimus, quod copiae crudorum humorum, qui vel coquuntur vel in fla- tum verfi funt, talis urinae fpecies fymptoma fit et non phrenitidis*, verum et hoc phreniticis aliquando fieri pot- Edw Ctviri. YJJJT. 0718.] ^ s ^ Ed. fiaf. Y. C 179. > άλλο σύμπτωμα >.τών ουτ οικείων ψοενίτιόι ουτ εναντίων αντί}. ... *>■: V·) οι " · .· . ιΟι παλμώδϋς δι δλον, άρά γε άφώναις τδλιντώσι; Λί}λάς εστν πάλιν ενταΰ&α παλμώδη τινά τδ&εαμίνος; ήτοι δι · υλου τον σώματος η τω τνγάντι μέρη, άδηλο» γαρ ποτερον είπε το δι όλου , κμπειτα πλησίον του &ανά- τον γενομενον αφώνον ιδών όντα, ου δυνάμδνος ·ε/,επειρικώ^ ούτε λογικώς ευρείν εξ ανάγκης αφωνίαν επόμενην τω παλ- μωδει παΰ'ηματι καί δια τούτο επιζητών καί άπορων προσ- τεΟεικεναι τω λόγω τον άρα σύνδεσμον. ημείς ονν πάλιν άποφαινόμε&α κάνταυϋα τον παλμόν, κα&οτι δεδδικιαι, διά πνεύμα φυσώδες γιγνάμενον, του φνσώδονς ά·&ροιζομε'νου πνεύματος δια χρν'ξιν. όταν ονν όλον τό σώμα παλμώδες γινηται, δυνατόν τον οντοις εχοντα διά ιρίξιν άποΟανεΊν αφωνον, μηκετι των τον λάρυγγα κινοννιων μυών η των eil et non fieri, veluti et fymptoma aliud quoddam eorum quae phrenitidi neque propria neque contraria exiftunt. XXIX. J^alpitantes pet totum an voce capti intereant? Confiat quod et hic palpitantem aliquem viderit vel toto corpore vel quavis parte, non etenim liquet utrum dicat oratio haec per totum; deinde aegrum proxime mortem voce privatum videns neque empirice neque lo- gice quod vopis privatio palpitationem de neceflitate fe- quatur, reperire valens ob id quaerens et addubitans ter- moni conjunctionem an adjecit. Nos fane rurfum et in praeientia pronunciabimus palpitationem, quatenus demon- liratum eft, flatuofum ob fpiritum fieri congefto ob frigi- ditatem fUtuofo fpiritu. Quum igitur corpus totum pal- pitaverit, fieri potefi ut qui ita affectus fit propter frigi- ditatem voce defiitutus pereat, non amplius mufculis qui EtU Cbart. YJIf..[ T18. 719. J # Ed. Baf. y. (179·) eig TQixoug .εμβμλλόντων νεύρων ένεργειν δυτιαμενων, διά τυύτ .ο'νν αυτό βελτιόν εστιν άκούειν τους δι’,,ολον τον σώματός παλμώδη ηινησιν έχοντας, οντί γάρ η πείρα τούτο έδειξιν ο'ότ εύλογον εατι τω τνχόντι μέριι παλμώδει γενο^ μίνω σνμπάσχειν τά φωνητικά μόρια. [719] Τμ εν τοΐσι φρενιτικοισι μδτά καταιρυξεφςίττυε^ λΐζονια μςλμνα άνεμείται. *ΕπεΙ μηδέν εστιν άλλο τι ρπονοησαι σημαινειν την πτυελιζονσαν φωνήν, ότι μη τό πτΰειν πολλάχις η πληρού- ι σΟαι συνεχώς πινέλου τό στόμα, διά τούτο κάγώ και οϊ άλλοι πάντες όντως ηχούσαν όσοι τό βιβλίον εξηγήααντο, ί και μεντοι και φαίνεσαι πληρούμενον σιάλου.λεπτού τό στόμα το7ς μέλλουσιν εμείν διά την κοινωνίαν του χιτώνος, ενός όντος μυιού συνεχούς,, τού τε ιό σ\όμα πμν ένδον νπαλείφοντος τύ( φάρνγγι και τον κατά τον στόμαχόν τε, laryngem movent aut iis qui in eos prorunt nervis fuo iungi munere quentibus. Quare ut hi per totum corpus palpitantem motum habeant intelligere eft melius; neque enim ul cuivis parti voci affervientes partes compatiantur, experientia demoufiravit neque rationi eil confentaneum. XXX. Quum crebrae in phreniticis cum perfrigeratione fputa- tiones βμηί, nigra revomuntur. Quoniam nihil aliud fufpicari liceat per vocem fpu- tare hgnificari quam iaepius fpuere vel o.s‘ ipfum ailidue fputo plenum eil*e, ob id tum ego tum caeteri omnes, qui librum expofuerunt, ita intelleximus. Adde quod et os ipfum vomituris fputo tenui plenum elfe videatur, propter tunicae communitatem, quae una eli, ori to,ti, interno cou,r linua faucibusque et ftomacl^o et ventriculo. liinc fit ut Ed. Cfcart; VIII. [719.] ^ # ■ Ed. Baf. Υ. (179.) και την γαστέρα' και διά τούτο ένιοτδ το κάτω σίίίται χέι- λος fig ί'μιτον όρμωντος τον στόματος της γαστρός. iv- δίικνυται γάρ η αιίσις τον χδιλονς δάκνεσθαί τ( και σπα- ράττδσθαι και κλονιΊσϋαι τον έκτίταμένον από τον στόματος ini την γαστέρα χιτώια. ini μίν ονν των δυναμένων ιί-* ntiv ά πάσγουσι και καρδιωγμός έστι σημίϊον ον σμικρον ιμέτον μέλλοντος, άλγονσί τδ και κεφαλήν καί τι και το7ς οφθαλμούς φαντάζονται όρφνώδις. ιίρηιαι γονν iv τω προ- γνωστικά ταντα* όστις δ* άν iv πνριτω μη θανατώδδΐ φησι κδφαλην άλγέδιν η και όρφνωδές τι προ των οφθαλ- μών φαίνισθαι, ην καρδιοτγμός τουτέων προσγένηται, χο- λωδης δμδτος παρέπδται· των φρινιτικων δ* ον δυναμένων α πάσχονσι λόγω δηλονν, έξ ων αυτοί θδώμδθα μόνων έπι- χηρονμτν τη προγνώσίΐ. θδώμδθα δ,i ιπι των φρδνιτικων το λδπτόν τη συστάσα πτυδλον ικανωτατον ένδίιξαβθαι τον ίμδτον» οΰ γάρ άν άλλως iv £ηρώ νοσήματι φρδνιτιδι, καθ* ο και η γλωττα πολλάκις γίνδταί ξηροτάτη, πιριττινον iv τά στόμα τι φαίνοιτο το λδπτόν υγρόν. η δ£ κατάιψνξις labrum inferius interdum concutiatur, ventris ore ad vo- mitum excitato nempe labii concuflio tunicam eam, quae ab ore in ventrem extenditur tum morderi tum vellicari tum concuti oftendit. In his igitur qui fuam affectionem recenfere poliunt cardiogmus , id eft cordis feu fiomachi morfus, futuri vomitus lignum exiguum non eft; dotent praeterea et hi capite et atra quaedam ante oculos obfer- vantur; quo fit ut in prognoftico dictum fit: fi quis per febrem non letalem ait fe capite dolere et atrum quip- piam ante oculos cernere, fiomachi quoque morfus huic advenerit, biliofus aderit vomitus. In phreniticis vero qui affectionem fermone aperire nequeunt, falis iis quae cer- nimus praenotionem adfiruimus. Cernimus autem in phre- niticis tenue fubftantia fputum maxime idoneum ut vo- mitum indicet j non enim alias in phrenitide, quae liccus morbus eft, in qua et faepius lingua licciflima eft, fuper- fiuere in ore ipfo videretur tenuis humiditas ·, perfrigera- ΒΙΒΛΙΟΝ Λ. ΤΠ0MJSHMA A. Ed. Charti rm. .[719.] % r r · Ed. Blf. TV(f79.) ανιω προσερχομενη την ποιότητα δηλοΐ τον μέλλοντος εμείσ&αι χνμον. διά μεν ούν τον πτυελισμόν; ότι γενήσε~ ταί τις εμετός, διά δε την κατάχρυξιν ότι μελανών ενεσιι προγνωναι. ' ' ·'/ ·;* . ν.Μ , ■ .«“,>% ... · V-Ht ,·.·> 'I · ·, {? ■ ■ · λα. Κωφωσις και ονρα άκατάστατα, εξερυϋρα', εναιωρούβtvai παρακρονστικά· τοίσι τουτεοισιν ίκτερούσϋαι κακόν, κακή δε και η επί ίκτερω μώρωσις. τούτους άφωνους- μεν9 αίσ&ανομενους δε συμβαίνει γίνεσ&αι. οίμαι δε κα κοι- λίαι καταρρηγνυνται τουτεοισιν, οΤον εγενϊτύ 'Ερμίπαω, και άπε&ανεν. Έϊρηταί μοι καί πρόσ&εν, ως εν οΤς πά&εσίν ουτε τηρησιν επί πολλών ειχεν άρρωστων οντε της τον πράγμα- τος φνσεως ενδεϊξιν βεβαίαν, επί τούτων εϊω&εν ήτοι τούς άν&ρώπονς όνομαστι γράφειν, εφ* ων ε&εάσατο τά συμπτώ- ματα ? περί ων εκάατοτε πεποίηται την διηγησιν, η ζητειν tio autem huic adveniens vomendi humoris qualitatem ollendit. Quod ergo ob fputationem vomitus fiet, quod- que ob perfrigerationem nigra revomentur licet praenofcere. ■ 1 . ‘| 111 ί ■■ — 1 XXXI. Surditas et urinae non fubfidentes praerubrae cum fufpen- βτ mentis emotionem portendunt. His icterum oboriri malum. Mala vero et ictero fatuitas fuccedens; hos quidem voce privari, verum fentientes effe contingit* Quum et arbitror his alvus prorumpit 9 ut Hermippo contigit ac mortuus efi. Dixi antea quod in quibus morbis neque obfervatio- nem in multis aegris habebat, neque certam naturae rei indicationem in his confuevit homines nominatim perftrin- gere, in quibus fymptomata confpexit’; aut de his ubili- bet enarrationem fecit, peryefiigare adhuc et addubitare / 574 ΤΑΛΙφ, ΕΙΣ ΤΟ IIMOKF. ΠPOPPHTIKJIN Ed. Charf VIJJ. [719. 720.] Ed. Baf. V. (179.) mxl anορεΐν ομολογείς ntj ποτ εχη τύ άΚη&ες. εοικεν Qvv xal vfv, επί τίνος '£ρμίππου ΰεάσασ&οατά κατά την ^tjGiv *ιρημ.ενα: ουμπτοτματα παρακρονσαντός τδ και ικτερωϋεντος ίπι κωλώσει και οϋροις εξερν&ροις άκαταστάτοις. η μεν δη κώ^ωσις εν τι των ενδεικνυμενων Ιστϊ πεηον&εναι τον εγκεφάλου. εξερνϋρα δε ουρά δια- tyfQfh[ 720,] μ?ν δη πον των υπέρυθρων^ ά κατά τδ προ- γνωστικόν είρηται χρόνον μεν είναι σημεία , μη μεντοι κίν- δυνου. τίνα δ* άλλα νοήσετε τις εξερνϋρα η τά καλονμένα προς απάντων, αιματώδη, πολλοις των νεφριτικών ονρόύ- μδνμ,\,κ(χι εϊπερ ταΰτα βούλεται δηλοΰν, ανάλογός τι ση- μαίνει τον πρόσϋεν είρημενου, κοιλίης περίπλυσις εξερνϋρος. ώσπερ ουν εκείνην εφαμεν ηπατος άρρωσζονντος γίνεσϋαι, κατά πον αητόν τρόπον εττϊ νεφρ&ις' κακ&Ηρ,αγονιην, ονρον ί&ρνΰρβν ερονμεν γίγνεσθαι. τό <Γ άκατάστατόν αντοϋ με,τά τον φαίνεσϋαί τινα παχύτερα της όλης ουρίας των ουρών ίναιωρούμενα ταραχήν ενδδικνυται κανά τάς φλε- 4·*^ } > * va‘ kC· r.i1r •S. ·»*· %:λ. " · ·.! ίί * ’ ' '' \ fefe fatetur, quatenus veritatem habeat. Videtur igitur et nunc quae in praefenti recenfentur dictione fymptomala in quodam i confpexiire Hermi ρρά, qui et mente aberrarat et morbo r^egio. fuerat correpturi cum furdi(ate et urinis praerubris non fubfidentibus. Surditas autem unum eft ex lignis, quae cerebrum affectum indicant. Praerubrae vero urinae a fubrubentibus, quas in prognoftico diutur- nitatis, non periculi figna effe profiunciavit, difcrepant. Quas vero alias intelligat quis praerubras quam quae a cunctis vocantur cruentae^ quales in nephriticis multis excernuntur ?' quas fi indigare voluerit, analogum quippiam fignificant ei quod antea eit dictum. Ventris valde rubens proluvies. Quo igitur modo ventris valde rubram prolu- viem affecto' jecore fieri diximus, ita praerubrarn urinam ex renibus fuo perperam fungentibus munere effici affir- mamus. In urina vero fubfidentiae privatio, cum qua crafliora quaedam tota urinarum fubfianlia fublime peten- tia appareant, perturbationem in venis effe demonftrant, P^^r··'v ··■; . , mjBMOIf 4. TfMMlSimA a. 575 Fd. rCJiart. DC. f 720. J ^ ~ Ed/ *Bf f. « Υ· <» i 79·) βμ$ ίπάρχειν μμα {λερμαβίατινί παρά φύσιν, ουκ ολίγου ηνεν,μ#ιος..ηΟρμισμένου φναο'ιόονς.· ώσπερ ουν ενδεχόμενόν εστιν Jjti jjhv ειρημενων Gvyo.dfov ηαρμκρουσαι ι tov άν- tfpampv, gjfofag qvx άναγχαίον. η γάρ επιπλοκή τών ση- μείων ουχ απάντων εστίν ομογενής, της . μεν τκ&)φωσ.εως Λ,ην κεφαλήν ενδεικννμενης πεποψ&εναι, τών' δ εξερνϋρων ουρών· τους νεφρους , τών -δε\ ών.αταστάτων•ουρών- εν το7ς ΐννιωρήμαοι, πρώιιον μ£ν εν τα7ς qXt.xptv' άπεπτων -χνμών ταραχήν ενδείαννμενων, κατά βνμβεβ,ηκος, δ£< κοτ τη ^της παρακροναεως γενεσιι βρν&λρύν,τωγ... το δ \ εφε'ξης\·τών εί~ •ρημενων γεγραμμένόν^ το τμνς τόιούτονς ·ίχτερ&7όβαιχο(κυν, αληθές μεν’εσιιν·, άλλ* οτι συγδρομάς είεράγενώνσημείων Ον. χρη. ηοιε7αΟαΙ κατά τάς αοίαντας διδασκτι*Χίμς έμπρο- σθεν δεδεικται. καί μεν δη καί περί ,του κακόν είναι μω— .ρωσιν enl . wjQ ίκτέροις, ε'ίρηνΜΐ πρόσϋ£ν ιμίχα προειπών εν \φρενιτικο7ς λευκή δια/ώρησις κακόν, &ρ.<ί γβ καί επί τοΰτοισι νωθρόιης γίνεται; καί γάρ μεΐαλαμβάνει τον λόγον εις ετερας φωνά,ς, αντί μεν της λευκής διαχωρη- σεως, ητις ίσιίν ίδιον τών ικτερικών ουμπτωμα του πα- I . _ . . . ' , I J I una cum caliditate praeler naturam non pauco acervato flatuofo1 . fpirilu. Ut igitur in dicto fymptqmalum ;p.on- curfu delirare aegrum contingens eft, ile et non neqeilar· rium; nempe lignorum permixtio non opminpx. ejjusdem generis exiftit. Surditas etenim qaput affectum , indicat; praerubrae urinae penes; privatio fubfideutiae et fublimp petentia,, primum quidem et per fe crudorum humorum in venis perturbationem fignifieaqtj per accidens vero et ad defipienliae generationem confer urit. Quod autem poffea feriptum eft, morbum regium his malo elfe, verum qui- dem eli; fed quod fignoruiq fliverii generis concuriiones facere in talibus difciplinis non oporteat fupra eft demonr ftratum. Praeterea quod ex morbo regio mala fit fatui- tas dictum eft antea quum ubi in phreniticis dixiflet, dejectio alba malum fubintulit, an et ex his veternus fiat? Nempe fermonem in alias transfert voces, pro alba quidem dejectione quae ictericorum peculiare fymptoma Ed. Chart. ΥΠΙ. [720-] ^ Ed. Baf. Υ. (179. 180. ) &ονς αυτού μνημονεύσας, άντϊ δε της νω&ρότητος την μωρωσιν eίπων. τούτους ονν, φησίν% άφωνους μεν, αίσ&α- νομέ- (180) νους δε συμβαίνει γίνεσϋαι. φαίνονται Se των άφωνων iV όξέσι νοσημασι γιγνομένων ενίοι μϊν ονδ* αίσ&ανόμενοι διά το της αρχής πά&ος άμφοτέρων αύτο7ς των συμπτωμάτων επομένων, ενιοι δε μόνον άφωνοι γινό- μενοι καί τούτων οί μεν άμα τω και τάς άΧΚας κινήσεις οσαι κατά προαίρεσιν γίνονται βεβλάφ&αι πάσας, οί δε την φωνήν μόνην, εάν ονν άμα τη φωνή καί των άλλων ενερ- γειών η βλάβη γένηται, της άρχης των νεύρων έστί το πά&ος · εάν δε μόνης της- φωνής, μόνων των φωνητικών οργάνων. αλλ* επί γε. της προειρημένης συνδρομής,-όταν πλησίον ηδη ηκωσι τον θανάτου, τό της άφωνιας αύττς άχολον&εΐ σύμπτωμα. τό δ* επι τω τέλει της όλης ρήσεως (ίρημένον, καί κοιλίαν καταρρήγνυνται, οΐον έγένετο καί 'Ερ- μίππω και άπέ&ανεν, όντως αυτόν ιίκός είρηκέναι, διότι μήτε ετε&έατο πολλάκις επόμενον τό σύμπτωμα τούτο τη προκειμένη συνδρομή μήτ αν λογικως εύρεϊν ηδννη&η. efb affectionem ipfam commemorans; pro veterno vero fatuitatem. Hos igitur, inquit, voce quidem privari, fed 'fentientes contingit. Qui autem in acutis morbis /ine voce fiunt, quidam horum non fentiunt propter principii affectionem utrisque ipfos fequentibus fymptomatis *, alii duntaxat voce privantur; atque horum quidam laeiis quo- que et aliis omnibus, quae ex arbitrio funt functionibus, alii fola voce oblaefa. Si igitur tum vocis tum functio- num aliarum oblaefio fiat, principii nervorum affectio eft, fi vero folius vocis, folorum voci infervientium organo- rum. Sed in praedicta concurfione, quum jam prope mor- tem ventum fit, aphoniae confequitur fymptoma. Quod item in orationis fine dicitur venterque, arbitror, his pro- rumpit, ut Hermippo factum eft et obiit, ita auctorem dixifle probabile eft, quoniam neque faepius fymptoma hoc praefentem concurfionem fequi viderit neque ratione inveniri potuerit. ΒΙΒΛΙΟΝ A. ΤηθΜΝΗΜΑ A* δ/7 Ed. Chart. ΤΙΙΓ. [720. 721.] , Ed. Baf. T. C180. > Κωφωσις iv οξεσι και tαραχωδεσι παρακολουθούσα κακόν, rivncu μεν και διά τινα χυμόν κατά τους ακουστι- κούς πόρους σφηνωθεντα κωφωσις ούδεν ίχονσα κακοήθες, γίνεται di ενίοτε και της ακουστικής δυνάμεως νενεκρωμε- νης% ην εν τοΊς όξεσιν αμα καί ταραχωδεσι νοσημασιν όρω- μεν συμπίπτουσαν, υπέρ ης νυν άπεφήνατο, κακόν είναι λε- γων αυτήν σύμπτωμα, ούτε τό άρα προσθεϊς ούτ' αυτό το ονομα τον νοσησαντος ούτως, επειδή ενεστιν άποφηνα- οθαι περί των τοιούτων συμπτωμάτων. V· [721] ΑΙ τρομωδεες άσαφεες και ψηλαφωδεες παρακρου- σιες πάνυ φρενιτικαι, ως και τω Λιδυμάρκω εν Κω, — Γίνεται καί τι τοιούτον παραφροσύνης είδος ούκ όλί- γακις, ως ησυχάζοντα κατακεισθαι τον νοσούντα, μη ότι XXXII. Surditas in acutis et turbulentis conjectaria malum. Fit furditas et ob humorem quendam in auditoriis meatibus impactum infarctumque nihil quod malignum fit habens. Fit quoque interdum emortua audiendi facul- tate, quam in acutis turbulentisque morbis contingere cernimus; quam nunc pronunciavit malum eife fymptoma, neque adjecit conjunctionem an, neque nomen ipfum ae^ groti, quoniam certo de tali fymptomate pronunciare licet. XXXIII. Tremulae, obfcurae et contrectabiles defipientiae valde phreniticae; ut Didymarcho in Co. Fit et talis quaedam defipientiae fpecies non raro, ut aeger quietus jaceat neque folum non tumultuofe ex- GALENUS TOM. XVI. v Q Q EA. Charf. ΥΙΙΙ. [721.] ι-ί^ Ed. Baf. V. (180.) ΰυρνβωδώς χεχραγότα χαί άναπηδώντα, χαϋάπερ έμπρο- σθεν, αλλ« ρηδε φθεγγόμενον ολως, μηδε το της χαταχλί- σεως όχημα μεταβάλλονια χαι πολλαχις γε τοϊς οίχείοις ου- τοι παρεσχον δόξαν, ως εί γενοιτό τις σιγή χοιμηθησομέ- νοις. σνγχλείσαντες ουν τας θυρίδας ησνχάζουσιν ιπιτη- ρονντες* έν τοντοις τε τρίβεται χρόιος ενίοτε μαχρός, των μιρ οικείων των χαμνόντων εχ του μη φθέγγεσθαί τι μηδε χινέισθαι τον νοσοννια τεχμαιρομένων χοιμάσθαι τον αν- 1Ορωπον, αντού δε τον νοσούντος μήτε χοιμωμενον χαϊ τάς χείρας χινούντος άτρέμα, ομοίως το7ς δια ιμι^λαφίας ηρε- μαίας άψασθαί τίνος η ενρεΐν τι βονλομένοις. έπειτα τού- των ούτως εγοντων ενιοι μεν χεχλεισμένων των βλεφάρων ταυτα πράττονσι, χαι εί προσελϋών τις αντοις διαλέγοιτο, τινες μίν ονδ* ολως άνοίγουσι τους οφθαλμούς, ένιοι δ£ άνοιξαντες ήτοι μιχρόν ύστερον έκλεισαν η ακινήτους φυ- λάττουσιν, ένιοι d’ ονδ* αν εμβοήση τις αντο/ς ή ννξη, τα βλέφαρα διανοίγονσι. περί τοιούτων ουν φρενιτικών ό Ιπποκράτης χατά το γ των επιδημιών ούτως έγραψεν, ούό* clamet exfiliatque ut antea, fed neque prorfus loquatur, neque figuram decubitus permutet; faepiusque qui ita affe- cti funt familiaribus praebent opinionem, quod mox fint, fi quod fiat filentium, dormituri. Claufis itaque feneftris conquiefcunt cuftodes, tempusque in bis interdum lon- gum conterunt dormire aegrum, quod neque loquatur ne- que moveatur arbitrati, aegro ipfo non dormiente «t ma- nus quiete movente non fecus quam qui per levem contrec- tationem aliquid vel tangere vel invenire volunt. Deinde bis ita fe habentibus quidam claufis palpebris liaec agunt; et fi quis accedens cum eis loquatur, quidam neque pror- fus oculos aperiunt; alii pofteaquafn aperuerunt aut paulo poft clauferunt aut immotos fervant. Alii neque fi quis eos inclinaverit vel fiimulaverit, palpebras aperiunt. De phreniticis hujusmodi Hippocrates in tertio epidemiorum ita fcripfit: nullus vero phreniticorum vehementer in fani- BIByllON A. ΤΠΟΜΝΗΜΑ A. Ed. Chart. TIII. [721.] Ed. Baf. y. (Ί*0.) εξεμάνη των φρενιτικών ονδείς, ώσπερ επ άλλοις, άλλ* άλλη τινι καταφορά νωΰρ% καρηβαρεες άπώλοντο. τούς <Γ αυ- τούς τούτους φρενιτικούς κατά την προκειμένην ρησιν ώνό- μαοεν άσαφείς, ως εί και δνσγνωσιονς είπε τοίς πολλοΊς ού μόνον των Ιδιωτών, αλλά και ιών ιατρών, οίονται γάρ εκείνους μόνους είναι φρενιτικούς , οσοι κεκράγασιν η άνα- πηδώσιν, 7πποκράτους τούς βεβλαμμενους τάς φρενας ού- τως ονομάζοντας, καν διά παντός εν καταφορφ τινι τύχοιεν οντες. συνεισβάλλει μεν ούν εξ αρχής παραφροσύνη κώ- ματι» δεδεικται γαρ εν τώ περί τον παρ* *Ιπποκράιει κώ- ματος, επι ταύιόν αναφερων άμφοτερας τάς προσηγορίας, την τε της καταφοράς και την τού κώματος. άλλα το μεν της ησυχίας άσαφες ai τοιαύται φρενίτιδες ούκ εχουσι. το δ\ ώς είρηται, νυν άσαφες είδος φρενίτιδας επι προη- κοντι τώ χρόνω γίνεται και πάντας ούς ειδον ούτω παύον- τας , άρρωστον και σκληρόν και στενόν καί βραχύν εϊχον τον σφυγμόν, ώς τεκμαίρεσΟαΐ κεκμηκυίας της δυνάμεως αυτοις γίνεαϋαι την ησυχίαν, ού δυναμενοις ισχυρότατα κι- v\t, veluti aliis ufu venit; fed alia quadam veternofa ca- taphora capite gravati peribant. Caelerum lios ipfos ia praefenti dictione phreniticos obfcuros nominavit, perinde atque multis cognitu difficiles dixiifet neque idiotis fokim verum quoque et medicis. .Nempe folos illos opinantur effie phreniticos, qui exclament vel exhliant, Hippocrate mente oblaefos ita appellante, tametG in quadam cata- phora perpetuo fuerint. Defipientia igitur una cum co- mate Hatim ab initio aliquando iimul invadit; nempe in libro de comate apud Hippocratem, ad idem utrasque ap- pellationes, tum cataphorae tum comatis referre ipfum de- moniiravimus. Atqui tales phrenitides quietis obfcurita- tem non habent; fed obfcura, ut dictum nunc eft, phre- nitidis fpecies ex procedente tempore efficitur; omnesque quos ita affectos viderim, languidum durumque et angu- fium et exiguum habuerunt pulfum, ita ut quies fieri ipHs fatigata virtute conjiciatur, qui fcilicet validius mo- O o 2 rAAliy. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΠΤΙΚΏ,Ν Ed. Chart. ΥΠΙ. [T2U 722.] ^ ^ Ed. Baf. V. (180.) νε7αθαι τινες δ’ αυτών ώσπερ τας χώρας ήρεμα mvov- σιν, ουτω και φθέγγονται βραχύτατα * και τούτο λανθάνει τούς πολλούς και μόνοις γίνεται κατάδηλον οσοι περ αν εγγυτερω γενομενοι κατακυ\ρο)σιν εις αυτούς, εστι δ* οτε πειράταί τις προς το καιακούειν σαφώς πλησίον αυτών τον προσώπου καταθεϊναι το ούς, αλλα και η ιών χαρών κίνησις αύτοΊς βραχεία τρομώδης ούσα, λανθάνει τούς πολ- λούς, μόνοις τοΊς ακριβώς κατα σκεψαμενοις φαινομενη· τεκμήριον μεν ούν τούτ εστι του την δΰναμιν αϋτών άρ- ρωσταν. έκτικήν δε τινα διάθεσιν είναι φρενίτιδος, ώσπερ πυρετών εκείνων, ους δι αύτο τούτο προσαγορεΰομεν εκτι- κοΰς. είρηται δε περί αυτών εν τε τόις περί της διαφοράς τών πυρετών ύπομνήμασι καί το7ς της θεραπευτικής μεθό- δου γράμμαοι καί μεντοι καν τώ περί μαρασμόν, τά στε- ρεά τού ζώου μόρια κατειληφεναι τούς τοιούτους πυρετούς ενδεικνυ μένους, ούκ επί χυμώ σηπεδονώδει γίνεσθαι. [ 722 ] καί τής φρεν/τιδος ούν επί χολο)δει χυμώ τήν γίνεσιν εχον- σης όταν επί τον εγκέφαλον οντος κατασκήφει, κατ άρχάς μεν ούδεπω τής ποιότητος αυτού κεκραμενης ολω τώ σώ* veri nequeant. Quidam horum ut manus quiete pacate- que movent, fic et breviflime loquuntur; id quod multos latet folisque illis patefcit, qui propiores facti fefe in eos inclinaverunt; funt autem qui aurem prope faciem ipfo- rum deponere tentent ut manifeffe audiant. Praeterea manuum motio his exigua et tremula exiitens multos etiam latet folis his qui diligenter infpiciunt confpicua. Hoc igitur arguit virtutem horum languere atque hecticam quandam efle affectionem phrenitidis veluti febrium ea- rum, quas ob id hecticas appellamus. Sed de his dictum eft in commentariis de differentiis febrium atque in libris de methodo medendi, praeterea et in libro de marafmo, folidas animalis partes prehendiiTe tales febres, non ex putredinofo humore fieri indicantes. Phrenitide igitur ipfa ex biliofo fucco generationem habente, quum is in cerebrum decubuerit, principio quidem qualitate ipfius B1BAI01S A. ΤΠΟΜΝΗΜΑ A. 53 J Ed. Chart. ΤΙΙΪ. [722. ] f Ed. Baf, V. (180.) μάτι τον εγκεφάλου, θορυβώδεις παραφροσύναι γίνονταν, προηκοντος di τον χρόνον παραπλησιόν τν πάσχα το7ς υπό των καλούμενων βαφέων ερίοις βαπτομενοις. καί γάρ και ταντα δενσοποιά γίνεται, το7ς κατ* άρχάς ίδιον ε/ουσι τό χρώμα παραπλησίως. καί η τοιαντη τοίννν οΐον βαφη τ$υ εγκεφάλου την παραφροσύνην εκτικην ί'σχει και διά τοΰτ ϊστιν η διάθεαις αυτών μοχθηρά το7ς εκτικο7ς πνρετο7ς ώσανιως, ονς εδείχννμεν αρχομανούς μεν σννίστασθαι μο- γις λυόμενους, σνστάντας δε ακριβώς και εκπληρωθεντας ουκετι δννααθαι λυθηναι. όρθώς ονν εϊρηται τάς τοιαντας παρακροάσεις πάνυ φρενιτικός είναι. ταυτήν την ρησιν, ώσπερ και άλλας τινάς των ιατρών παρατρέχοντας ei εξη- γηταί, χρονίζονσιν εν το7ς σοφιστικο7ς ζητημασιν. ονομάζω δε 9 ώς ’ίστε, σοφιστικά τα μηδέν εις τό βελτιον ίατρευειν συντελονντα. τοιαυτα δε ουκ ολίγα και κατά τάς εξηγήσεις ενρίσχεται, τινά μεν μάλλον άποκεχωρηχότα τον προς τας •θεραπείας χρησίμου, τινά δε ητιον, ώσπερ αμελεί και το ζητησαι την αίιίαν, δι ην προσεθηχεν επί τώ τελεί της nondum toti cerebri corpori permixta tumultuatae fiunt defipientiae; procedente vero tempore fimile quippiam contrahitur lanis, quae a tinctoribus appellatis tincturam accipiunt* nempe et hae vix eluibiles redduntur non fe- cus quam quae proprium ab initio colorem habent. Ta- lis igitur cerebri veluti tinctura defipientiam hecticam,. habet; atque ob id affectio horum, ut febrium hecticarum prava eft; quas quidem, quum incipiunt conftitui, vix folvi, exquifite vero conffitutas abColulasque folvi non amplius pofle demonilravimus. Recte igitur pronunciatum eft ta- les defipientias phreniticas efle. Dictionem hanc veluti et alias quasdam medicorum praetercurrentes expoiitores in fophifticis quaeftionibus cunctantur; voco autem, ut ici- tis, fophiilica, quae nihil ad melius Fanandum conferunt. Talia autem non pauca et in expolitionibus reperiuntur; quorum nonnulla ab eo quod fanalioni commodat recef— ferunt magis, alia vero minus, quomodo profecto et cau- fam perveiligare, ob quam in calce praefentis dictionis Ed. Chart. VIII. [722.] ^ Ed. Baf. Υ. ζ 180· 181.) ηροκειμένης ρήσεως, οΤον τω άιδυμάρχω εν Κω. δεδεικται γαρ έν τω προ τούτου λόγω, προσγράφειν όνομαστί τους νοσησαντας έπ εκείνων των ρήσεων έν αΐς ον τολμά κα- ΰολου τον πράγματος, υπέρ ου ποιείται τον λόγον, εν τι κοινόν άποφήνασΟαι. νννϊ δε άλη&ές γε φαίνεται λίγων, καϋολον κατά πάντων των όντως έχόνιων άποφαινόμενος, ονχ ως αμφιβάλλων, α’λλ* ως πάνν πεπεισμένος, προσέϋηκε γουν ( 181 ) τώ λόγω και πάνν φρενιτικά!, καίτοι δννά- μένος απλώς φρενιτικάί είπείν, δοκεϊ δε μ οι μαρτνριον τω λογω προσγράxpai τον άρρωστον όνομαστί, διά το πολλούς ον μονον των ιδιωτών, αλλά καί των ιατρών επί των τοιον- των ε'ξαπατάσ&αι. καί μοι γούν ποτέ' τις αμφισβήτησε περί τίνος οντω φρενιτίζοντος, ουτ όλεϋρίως εχειν αυτόν ου& ’όλως φρενιτικόν είναι νομίζων. ίσως δε καί αντώ το προρρητικον τούτο γράψαντι τοιαντη τις άμφισβέ^τησις εγενετο προς τινα, διό τού παϋόντος έμνη[ιόνευσεν όνομαστί. adjecit: ut Didymarcho in Co; nempe in eo qui praece- dit Termone quod auctor nominatim aegros in illis adfcri- bat dictionibus, in quibus non audet rei de qua agit unum quippiam quod commune fit univerfaliter pronunciare, eft demonftratum. Nunc autem verum dicere videtur de om- nibus ita habentibus univerfaliter pronuncians, non tan- quam dubius, fed tanquam valde perfuafus. Adjecit au- tem Termoni valde phreniticae, tanquam /impliciter phre- niticae dicere potuiiTet. Videtur autem mihi teftimonium Termoni adfcripfiiTe aegroti nomen , quod multos non idio- tarum modo, verum etiam et medicorum in talibus Talli contingat. Imo et de quodam aliquando quis mihi quae- ilionem movit ita defipiente neque hunc perniciofe habere neque prorfus phreniticum e£Te exiftimans, et Torfan huic qui prorrheticum hoc Tcripfit talis quaepiam dubitatio cum aliquo Tacta eft, ideoque nominatim aegrum memoravit. ΒΙΒΑΪΟΝ Α. ΤΠΟ ΜΝΗΜΑ Λ. §83 Ed. Charl. ΤΙΙΪ. [722.] Ed· Baf· V. ( 181.) λδ\ Ai Ικ νωθρόψητίς ου πάνυ ηαρ ΐωντο7σιν. 0Jx otd* όπως ός ίγραχβι τούτο το βιβΧίον iv πολλα7ς τα~ς ρήσισιν άλΧοκότω χρηται τη Χιξη, μηαβαίνων tvloit μιν από των παθών *πι τους πάσχοντας ανθρώπους, ίνίοτε dt από των πασχόντων ιπι τα πάθη, και νυν γονν π ρομ- πών, al Ικ ρίγιος νωθρότητις, Ιπψ*γκ*ν, ον πάνυ παρ' £ωϋιο7σιν, καίτοι δννάμινος ιίπίίν οΐ ικ ρίγιος νωθροί, ον πάνυ παρ* έω'νιοισιν. ο δ ουν λίγη τοιοντον ιστιν* οιαν άκολονθησιι ρίγη νωθρότης, ον πάνυ την διάνοιαν οντοι άβλαβης γίνονται, δηλουται γάρ ικ του συμβάντος ιψύ/θαι το σώμα μιγάλως. ιμάθομίν δ' ότι τα7ς καθ' όλον τό σώμα δνσκρασιαις ιπιταί πολλακις η της διάνοιας βλάβη, παθόντος ομοίως τοι παντι σωμαιι τον ιγκιψαΧον· XXXIV. Κχ rigore torpores non valde apud fcfe exijtunt. Haud fcio cur libri hujus auctor orationibus in mul- tis aliena utatur dictione; qui interdum ab affectibus ad affectos homines perlranfeat, interdum vero et ab affectis ipfis ad affectus. Praefatus igitur et nunc, ex rigore de- hdiae, fubintulit, non valde apud fe exiftunt, quum dicere potuiflet, ex rigore defides non fibi admodum conflant. Quod ergo inquit tale eft: quum rigorem iOnlequetur defidia ignaviaque, hi non admodum inco!u'mi mente exi- fiunt; nempe corpus vehementer refrigeratam =eX eo, quod contingit offenditur. Conflat autem quod ‘totius corporis intemperiem magnam confequitur mentis laeflo, affecto non fecus quam totum corpus cerebro. Ed„ Chart. VIII. [ 723.] Ed. Baf. V. (t8l.) Xt . [723] Oi mgl όμφαλον novat παλμώδιις ΐγουπι μΐν Tl yfΡ’Κ παράφοροv. πιρ'ι χρίαιν ii τοντΐοιαι ηνιΐμα aUs pv νάνο, δ,ΐρχιtai’ xa't οί XUI(i ?ββΓρ0κνψΙψ „0'_ νοι tv τουτοιοι γνώμης παράφοροι. , , Tws ου μονον αλις, οπιρ άϋρόον σημαΐνιι, γράφουσιν, ιο' °υΧ*ο» προστιϋΐασιν, ΐιιροι ii το γόνο, διΐρχιται,> διά τοϋ γ γράφουσιν, οϋ διά του τ xai προστΐ- ■βιασιν αύτώ ιϊχιλόν, ολην την λΐξιν ποιοϋντιςτοιάνδι, γό- νω ι,χιλον διΐρχιται. ϊνιοι δι άντί του πνιϋμα φλΐγμα γραφουσι. τδν μΐν ουν παλμόν ΐδιίξαμιν ΰπο φυσώδους πνινματος γίνισϋα,, διό τούτο χατά μίν το διάφραγμα θυ- όταν παραβλαπτιι τι χαι την γνώμην, ΐπιιδή το'ις νιυρώ- ιοι μορίοις ή άρχή συμπάσχι'ιν ιΐω&ιν. όταν δί χατ άλλο τι των ινιαυϋα μιρυιν γΐνηται, τά μΐν τής γνώμης άβλαβή μινιι, διΐρχιται δ’ αύτοΐς χριτιχώς φλΐγμα συχνόν κάτω XXXV. Dolores circa umlilicum palpitantes halent quidem aliquid mentis efferatum, fub judicationem vero his fpiritus cumulate cum vehementi contenfione prodit. Surae quo- que dolores in his mentis alienationem fignificant. Quidam non folum αλις, id eft fatis, quod άϋρόον, id eft fimul totum univerfimque fignificat fcribunt; verum quoque et multum verbo αλις adjiciunt; alii γόνω per γ fcribunt et non per τ τόνω, adjiciuntque γόνω fimile, to- tam dictionem talem facientes, γόνα, ιίχιλον διΐρχιται, id eft geniturae llmilis prodit; alii pro fpiritus φλΐγμα, pi- tuita, fcribunt Palpitationem ergo flatuofo a fpiritu pro- ficifci dqmonftrqyimus. Ideo fecundum feptum transver- um collectus laedit nonnihil et mentem, propterea quod nervofis partibus principium compati affuevit; quum vero aliam quandam earum quae inibi funt, partium occupa- verit, mens quidem incolumis manet; fed critice his pi- Ed. Chart. VIII.· [ 723. ] ^ Ed. Baf. V. <181- D μηά τόνου, τουτεστι μετά προ&υμίας ίσχυράς, όποια κατά τούς τεινεσμούς γίνεται, τοιανται di τάσεις ειωΦασι συμ- βοίνειν επί το7ς παχεσι και γλισχροις χυμούς μόγις διερχο- μενοις εις τά εΐσω χωρία των εντερων* εν τισιΧ δ*, ως ύφην, των αντιγράφων ού διά τον τ γεγραπταiy τόνω διέρ- χεται το κενονμενον, αλλά διά του γ γόνω είκελον, τόυτεστι γονω ομοιον. είτε δε κατά την σύστασιν είτε κατά την χροαν ειτ αμφω βούλεται γόνω παραπλησιον είναι τό κε- νονμενον, άδηλον ύπαρχον εστίν. ο γε μην υπό Πραξαγό- ρου καλούμενος ύαλώδης χυμός 'όμοιος ων ύελω κεχνμενη, τοιοντός ίότιν, ιός όδύνας μεγίστας τονωδεις παρεχειν, όταν δτεξερχηται τους χιτώνας των εντερων. εστι δε τη κράσει ψυχρότατος απάντων των κατά τό σώμα γεννώ μενών χυ- μών. ότι δ εκ των παχύτερων χυμών τό φνσώδες πνεύμα την γενεσιν ίσχει, και τούτ εμπροσ&εν ηκουσας εν τοις περί τον παλμόν λογοις, ου μην οι γε κατα γαστροκνημίαν πό- νοι παραφροσύνην εν τούτοις σήμαινουσι, διό κελεύονσιν ημάς οι βοη&όΰντες τη ρήσει προσυπακούσαι καταπανσάμε- νοι, τουτεστιν αλογως έξαίφνης άφανιοϋεντες και παρατί- tuita multa ctim terifione, id eft cum vehementi cupidi- tate, qualis in tenefmis fieri folet, deorfum agit. .Tales tenfiones evenire confueverunt ex craflis lentifque humo- ribus, vix ad internas intefiinorum fedes commeantibus. In exemplaribus quibusdam non eft fcriptum per τ τόνω διέρχεται τό κενονμενον, fed per γ γόνω είκελον, geniturae fimile ; fi vero vel fubftantia vel colore vel utroque velit geniturae fimile efte quod vacuatur non confiat nobis. Qui autem a Praxagora vitreus appellatur humor, quod vitro fufo fimilis fit, ejusmodi eft ut maximos tenfivos inferat dolores, quum per intefiinorum meat tunicas; eft autem temperamento omnium qui in corpore generantur humo- rum frigidiftimus. Quod autem ex crafiioribus humoribus fpiritus flatuofus oriatur, id etiam antea audivifti, quum de palpitatione ageremus. Non tamen qui furam infeftant dolores, defipientiam in ipfis indicant. Unde fit ut qui dictioni opem praefiant fubaudiri velint, absque ratione 535 ΓΑΛΗΝ, EIS ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. IIPOPPHTIKJIN κ.τ.λ. Ed. Chart. VIII. [723.] # Ed. Baf. V. (l81. ) &tvrat τον εγγεγραμμενον άρρωστον εν τω τρίτω των επι- δημιών iv τω Αεάλχους χηπω χαταχείμενον, εφ ου προει- ηων 4 *Ιπποκράτης , οτι γοννατα καί χνημας επωδύνως ει- χί λωφησάντων αυτών, άχολου&ήσαι παραφροσύνην φησίν (ίρηταί τε μοι πρυσ&εν, ως ον χρη διά τοιοντων αρρώστων παραϋεσεως εξηγήσεις ποιείσ&αι. πάντα γάρ εσταί πάντο)ν σημεία χατά τούτον τον λογον. αλλα ν.αι το τους χατα γαστροχνημίαν πονονς γνώμης γενεσ&αι παράφορους, επει- δάν άφανισ&ώσιν, ού προχειμενου χατά την ρήσιν του παύ- σασ&αι τους τοιουτονς πόνονς) άτοπωτάτην εχει την εξη- γησιν. ου τω γάρ εξεστι παν οτι αν βονλη&ώμεν εις τουν- αντίον ελχειν, ώστε χάν χεφαλαλγίαν εύρωμεν που γεγραμ- μενην, ου την ονσαν, αλλά πανσαμενην άχούειν ημάς καί βήχα καί δύσπνοιαν, χάν ήχον ώτων xav οτιούν άλλο. derepente occultati; citantque fcriptum in tertio epide- miorum aegrum, qui in Dealcis horto jacebat, in quo praefatus Hippocrates quod genibus et tibiis doluerit, fedatis ipiis confequutam ait defipientiam. Sed dixi an- tea expolitiones faciendas non eiTe per talium aegrorum citationemj omnia fiquidem omnium ligna hac ratione erunt. Praeterea furae dolores mentis perturbationem in- dicaturos, quod fefe occultaverint, quum in oratione non fit appofitum ejusmodi ceJDTalTe dolores, abfurdiflimam ha- bet enarrationem. Nam hoc pacto liceret quidquid vel- lemus, in contrarium trahere, ut fi et capitis dolorem fcriptum alicubi invenerimus non qui exiftit, fed qui pla- catus fit audire oporteat; tuflim item et fpirandi difficul- tatem, aurium etiam ilrepitum atque quodcunque aliud. ΓΑΛΗΝΟΎ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΎΣ ΠΡΟΡΡΗΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΝ Ι1ΡΩΤ0Ν ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΔΕΎΤΕΡΟΝ. Ed. Chart. VIII. [724.] Ed. Baf. Τ. (181. ) λστ [724] Ih Ιναιωρηϋη τι τω ουρώ, τον κατά τον μηρόν άλγηματος άφανισ&έντος παρακρονστικόν και οΐα ττΐρΐ ήχους τοιαντα. *' Εστι μίν ονκ ολίγον Ιν ολω τω βιβλίω το ασαφές, το di της διάνοιας ίφί'ξης ίδωμεν. iaν Ιναιωρη&ΐ) τι τω ουρώ του κατά τον μηρόν άλγηματος, οίς οΐ ίξηγηταϊ λε- γονσιν, άφανισ&έντος, άσφαλεστερόν τε και βεβαιότερον GALENI IN HIPPOCRATIS PRAE- DICTIONUM LIBRUM I. COM- MENTARIUS II. XXXVI. Q. ... . ibi quid in urina innatavit, diffipato fefriogis dolore deli- rium portendit, et que circa aurium foriitus talia exifiunt. Multa quidem in libro toto carent perfpicuitate, fed quem fenfum habeant deinceps videamus. Si occultato, ut interpretes dicunt, coxarum dolore quippiam in urina fublime petierit, nos fecurius certiusque de futura defi- Ea. Chart. VIII. [724.] # , Ed. Baf. Y. (181.) άποφαινόμεϋα περί της εσομενης παραφροσύνης, ον μην γ άλη&ες ο λεγουσιν, εάν ως χα&όλου λεγηται. τό γαρ λίνκον και λέων και ομαλόν εναιώρημα χάλλιστον εστιν. ούκουν απλώς χρη λεγειν, εάν εναιωρηϋη τι τω ούρω, του κατά' μηρόν άλγηματο^άφανισϋ εντός , εσεσ&αι παρα- φροσύνην, #λλ* εάν μοχ&ηρόν ητό εναιώρημα, κμι ουδέ τούτο αυτάρκες, 'αλλ* εί τι καν εϊ άμα τόις είρημενοις γε- νησεται παραχροηστιχόν σημεΤον. ενδεχεται γάρ τον καια- σκηπτοντος εις τον μηρόν χυμού παλινδρομησαντος άλλο τι κατωτέρω της κεφαλής μόρων νποδειξάμενον αυτό μεν τίάϋεεν; ' κωλύσαι δε βλαβηναι την κεφαλήν εάν άφανισδη μεν τό κατά τον μηρόν άλγη μα, εναιώρημα δε φανειται μηδέν της κεφαλής πασχούσης' οτι εστιν ούρον άμεμπτον, μη εχον εναιώρημα, μόνον γάρ εν εστιν άμεμπτον, οπερ αν η, κατά μεν ττ]ν χρόαν ϋπωχρον μετρίως, κατά δε την συ- στασιν σύμμετρον, εν τω μεταξύ δηλονότι τού τε παχεος ούρον και λεπτού. εγώ μεν ούν άει προσδιορίζομαι τα κατά το βιβλίον άδιορΐοτοος είρημενα. και διά τούτο μελτ Η-■ ί»κ « > , \ tv.*· ···.·■' pientia pronunciabimus. Non tamen verum eft quod di- cunt, fi tanquam univerfale proferatur; nempe enaeorema optimum eft tum album tum laeve tum aequale. Non eft igitur fimpdiciter dicendum futuram eiTe defipientiam, II quippiam iq urina fublime petierit, occultato coxarum dolore ,fea ft\naeorema praVhm fuerit Neque hoc fa- tis facit, fed fi aliquod et unum delirii fignum fimul cum dictis apparuerit. Nam fieri poteft ut fi delapfus in co- xam humor recurrerit, pars quaedam alia capite inferior eo recepto ipfa quidem afficiatur, caput vero laedi inhi- beat, fi eoxafeOTil6W apparere defierit atque enaeorema comparuerit capite nihil patiente; quoniam eft urina in- culpata quae enaeorema non habet. Sola quidem una eft inculpata, quae colore quidem fubflavo mediocriter fuerit et fubftantia moderata, quae fcilicet tum craflae tum te- nuis urinae medium obtinet. Ego fane quae in libro in- diftincte prolata funt atque ob id legentes offenfura per- ΒΙΒΛΙΟΝ A. TIIOMTSHMA B. 5gg Ed. Chart. TUI. Γ 724. 725.] , Ed. Baf. Y. (184. 182.) λοντα βλάιραι τούς άναγινωσκοντας αυτά, τοίς δ* εξηγη-i τα7ς αδιόριστος η διδασκαλία γιγνομενη βλάπτει μάλλον η ωφελεί τους νέους. αρετήν γάρ εξηγησεως νομίζουν ιν είναι συναγορεύειν το7ς γεγραμμενοις εξ άπαν- (-182) τος τρό που, καν προφανώς ύπάρχη ψευδή. οπού δε και τούτο πράττονσιν ετοίμως ini των προφανών, πολύ δηπου μάλ- λον επί των αφανών ούδεν αυτοίς μελει της άλη&είας. το δέ επί τω τελεί της ρήσεως είρημενον, [725] το και οΤα περί ήχους τοιαϋτα, καλόν ην αυτό κα&* εαν,τό γεγράφϋα* χωρίς της των ούρων επισκέψεως, ϊν ό λόγος tj μερικός^ ον μικρόν εμπροσ&εν ειπον εγω κα&όλου. τα> γάρ κατά μηρόν άλγήματα παλινδρομήσαντος τού ποιήσαντος αυτά χυμού δύναταί ποτέ παραφροσύνην ενεγκείν, επί την κε- φαλήν άφικνουμενον τού χυμού. σημε7ον ονν εσται της επί την κεφαλήν ανόδου τά εν" αύτη συμπτώματα , ων είσι καί οι ήχοι. γράφουσι δ' ενιοι και όσα περί κύφτιν τοιαϋτα καί φασι δηλονν την λεξιν ού μόνον εναιωρήματα σκοπεί- σϋαι των ούρων, ν ως παρακρουστικόν σημε7ον) αλλά καί εί petuo diftinguo; nam quae indifiincta eft expofitoribus doctrina, novitios ea laedit magis quam juvat. Virtutem Cquidem expolitionis exiftimant efle, fi fcripta omni ope omnique pacto, etiam fi confpicue falfa fuerint, defendant^ Quod ubi in manifellis confpicuisque itudiofe faciant, multo utique magis in obfcuris abfconditisque nihil ipfis curae eit veritatis. Quod in fine dictionis dictum efi; et quae circa aurium fonitus talia exiftunt, bene per fe fcri- ptum fuifle fine urinarum confidei^atione, ut fermo parti- cularis eifet quem paulo ante univerfalem dixi; nempe dolores coxae, fi qui eos fecit humor recurrerit, poliunt aliquando defipientiam inferre, fi ad caput humor perve- nerit. Adfcenfus igitur humoris ad caput fignum erunt ea quae in eo apparent fymptomata; quo e numero ha- bentur et fonitus. Scribunt autem nonnulli et quae in vefica talia; ajunt fiquidem orationem hanc ofiendere non folum confideranda efle urinarum enaeoremata tanquam delirii fignum, verum quoque et fi aliud quippiam tale £d. Chart. ΥΠΙ. [725.] ^ _ fEd. Baf. Τ. (182.) τι άλλο τοι^ντον φαίνοιτο των ex της χύστιως άττοχρινομί- νων, ωσπδρ ου δυνη&έντις avfv τούτου fine7ν 6 6 αυγγρα- φδύς ηβονλή&η χατά τόνδδ τον τρόπον Ιρμηνιύσαι* άλλως τί καί ην ονρον ίναιωρη&η καί όσα άλλα κατ’ αυτό yiyve- ταν παραχρονστιχά σημηα. πάλιν χάνταΰϋα τούς νέους άναμνησαι άναγχαιον μηδέν των Ιν ούροις σημείων yiyve- σ&αι παραχρονστιχόν. ivdiixvviai γάρ ταύτα diu&taiv μο- ρίων ηπαιος χαΐ νίφρών καί χνστίως καί των το αΤμα ne- ρΐδχόντων άγγιίων, ρώμην ve χαί αρρώστιαν της τούς χυ- μούς γιννώσης δvvάμeως. των δέ κατά τον ιγχέφαλον πα- ·&ών άλλα συμπτώματα io τι καί σημιΊα, πeρi ών Ιμπρο- o&ev ηχουσας, ■■ _ _ λζ\ 'Επί χοιλινι υγρή, χοπωδη, χδφαλαλγιχω , διχρωδίΐ, αγρυ- πνώ, άσαφέϊ, αδυνατώ, οΐσι τα τοιαύτα, ίλπίς έχστηναι. videatur ex his quae ex vefica excernuntur, tanquam ci- tra hoc affirmare, quod fcriptor enunciare lioc pacto vo- luerit nequeuntes. Praefertimque β urina enaeorema ha- buerit et quaecunque alia in ea fiunt defipientiae figna, Rurfus et in praefentia memoria tenere tirones ipfos opor- tet, nullum in urinis elTe lignum quod delirium porten- dat. Nempe hae partium hepatis renumque et veficae affectionem indicant, vaforumque fanguinem continentium et facultatis fuccos generantis tum robur tum imbecillita- tem ; affectionum vero cerebri alia funt tum fymptomata tum ligna, de quibus antea audivifti. XXXVII. In alvo liquida laffitudine laboranti, caput dolenti, fiticu- lofo, vigilanti, obfcure loquenti, impotenti; quibus talia funt, mentis emotio metuenda efi. I ΒΙΒΛΙΟΝ A, TUO ΜΝΗΜΑ B. 59 j F.d. Chort. TIII. f725.) Ed. Baf. Y. (182.) *Η μ*ν υγρά κοιλία f λέγοιτο δ* αν ούτως έφ* ης υγρά διαχωρ*7ται, καί η κοπώδης αϊσ&ησις, η αύιω τφ κάμνοντι δηλονότι γιγνομένη^ νοσώδη μέν έστι συμπτώματα, παρα-> κρουστικά όέ ονκ ί'στιν, ii τι μιμνήμϊ&α των έ'μπροσϋιν {ίρημένων, ϊν&α δίηλΟον όπως χρη γνώριζαν τα δηλωτικά των νοσημάτων έκαστον σημίϊα και τάλλα πάντα τα κατά το σώμα τού νοσούνιος φαινόμίνα. τινά μέν έν*κα τού τάς έν έκάατω νοσηματι διαφοράς άπ* άλληλων χωρίααι, τινά δέ χάριν τού γνώναι τό η&ος έκαστου των παϋών η την έαομένην κρίσιν% όποια τέ τις ί'σοιιο και υπόιί * την γί μην διδασκαλίαν έκαστον των συμπτωμάτων τ( και σημίίων έδίίκνυον ούτω χρηναι ποιασ&αι, κα&άπδρ ό 'Ιπποκράτης έν τω προγνωστικω τκποίηκιν, ένός έκάσιον κατά μόνας έκ- διδαακων την δΰναμιν η πάλιν άμα πλαόνων όμοιιδών, ώσπ*ρ και νυν J ταύτα γράψας έμνημόνινσδ κδφαλαλγικών, άγρυπνων, ασαφών. έάν μιν γάρ ασαφώς άκοΐσωμίν ii- ρησϋαι τούς διαλιγομένους ασαφώς ήτοι διά την των &α- λικτικών οργάνων βλάβην, ην έκ της των νίνρων κακώσιως Liquida alvus, ita autem appelletur in qua liquida dejiciantur, et lailitudinis fenfus, qui fcilicet aegro fit, morboia quidem funt fymptomata; fed delirium non por- tendunt, fi quae ante dicta funt memoria non exciderint; ubi quonam pacto Ungulorum morborum figna atque alia omnia, quae in aegri corpore appareant, cognofcere opor- teat percurrimus. Quaedam enim funt, ut morborum Un- gulorum differentiae inter fe feparentur; alia vero ut Un- gularum affectionum mores cognoicantur vel futura cogno- fcatur eri iis, qualifnam futura iit et quando. De lingulis porro tum fj^mptomatis tum fignis ita dooendum efle offendimus, quomodo Hippocrates in prognoftico fecit, fin- gulorum vires per fe edocens aut cum pluribus ejusdem generis; quo modo libri hujus auctor capite dolentes com- memoravit vigilesque et obfcuros. Nam fi obfcuros dici intellexerimus eos qui obfcure loquuntur, propter voca- lium organorum offenfam, quam ex nervorum vitio con- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [725. 726.] ^ Ed. Baf. Υ. (182.) έοχον η διά την της διάνοιας αυτής, ε’ίη άν όμοειδη τά τρία σημε7α, κεφαλαλγία μεν άντικρυς δηλούσα τον πεπον- ΰότα τόπον, αγρυπνία δέ τω γινωσκοντι κατά διαφερού- ΰας εγκεφάλου διαθέσεις εγρηγορσίν τε και ύπνον .αγρυ- πνίαν τε καί κώμα γιγνόμενα. περί δέ της άσαφείας άρ- τίως ειπον, όπως άν.ονόντων έστί παρακρουστικη. ταντα μέν ονν έκ του γένους η είδους, η όπως άν έθέλη όνομά- ζειν, των φρενιτικών έστι σημείων, επεί δε ξηρόν μάλιστα τό φρενιτικόν πάθος όρωμεν ύπάρ/ον, οσα συμπτω- [726] ματα ξηροτητος εν το7ς πλησίον της κεφαλής όργάνοις έστίν η καθ’ όντιναούν αύιη τρόπον κοινωνούσι, καί ταΰτα σννεν- δείκνυται την μέλλουσαν έσεσθαι παραφροσύνην, ων σημείων κατά την εν τη προκειμένη ρησει νόσον ε’ίρηται τό διψοίδει, ιο κοπο'ίδει, διά τό πολλαχως γίγνεσθαι τογ κόπον, ως εν το7ς υγιεινοίς δέδεικται, σαφές ημ7ν ονδέν άλλο όηλο7. τον μεν ούν ελκοίδη την αίσθησιν εχοντος κόπον, διά χυμούς δακνώδεις τδ καί δριμε7ς γινομένου, τού δέ τονωδη διά πλή- traxerunt vel propter mentis laelionem, tria ejusdem ge- neris erunt figna. Dolor quidem capitis fere locum affe- ctum demonftrabit; vigilia vero quae in diverfis cerebri affectionibus fiunt, vigiliam fomnumque et vigilias coma- que cognofcenti oftendet. De afaphia, quam obfcuritatem diximus, quo fenfu intelligentibus delirium portendat nu- per egi. Haec igitur vel genere vel fpecie vel quovis modo quis appellare voluerit, inter phrenitica connume- rantur figna. At quoniam phreniticam affectionem maxime ficcam cernimus, quaecunque ficcitatis fymptomata in vi- cinis capiti inilrumentis aut quamcunque cum eo habeant focietatem exiilunt, ea quoque et futuram defipientiam coindicant. Quo lignorum in genere in praefentis dictio- nis morbo dictum efi: litis. Lallitudo autem quod multis modis fiat, ut in commentariis de tuenda valetudine de- monfiratum elt, nihil aliud nobis manifefii indicat. Quum enim lallitudo, quae ulcerofum fenfum habet ob mordaces acrefque humores fiat; quae tenfivum ob copiam quae BIBAION A. T 110MJSIIMA B% Ed. Chart^Tni. [726.] , Ed. Baf. T. (m.) τοΰ δε φλεγμονώδη δι άμφω. ii μεν ελκώδης η φλεγμονώδης δ κόπος 17η, σνντελεσει τι προς την ελπίδα της γενεσεως τον παρακοπτικοΰ πάθους, εί δε τονώδης, ου- δεν. ονιω δε και η υγρά κοιλία χολής μίν ξανθής άκρα- του κενόν με νης η και τον εκ συντήξεων σννενδείξεταί τι περί τής τοΰ φρενιτικού πάθους γενεσεως, καί μάλλον εάν άφρώδη τα διαχοιρήματα γίνηται. μη προστεθείσης δ’ εν τω λόγω της ποιότητας τών εκκρινομενων, άλλ* άπλώς νγράς κοιλίας ρηθείσης, ου δ εν αν. εχοιμεν εξ αυτής λαβείν εις πρόγνοισιν τον τοιοντον νοσήματος. ώς γάρ είρηται και προσθεν επι τοίς ιδίοις τοΰ πάθους σημείοις οσα τοΰ γέ- νους εν ω το πάθος εστϊ δηλωτικά ενδείξεταί τι. πρώτον μεν γαρ ον τοΰ πάθους αυτόν δηλωτικά τα τοιαΰτά εστιν, αλλά τοΰ γένους εν ω περιεχεται το πάθος, ο εστι θερμόν και ξηρόν. επεί δε έκαστον γένος ωκείωται τοίς είόεσι, χρήσιμον εις την τών ειδών γίνεται πρόγνωσιν, όταν τών ιδίων τοΰ γένους σημείων φαίνηταί τινα. τό δε άδυνάτω προσκείμενον εν τή συνδρομή τών είρημενών σημείων ου δεν phlegmonofum ob utrumque; ίι fane ea vel ulcerofa vel phlegmonofa fuerit, ad fpem defipientiae generandae quip- piam conferet; 11 tenGva nihil. Sic et alvus liquida bile quidem flava iincera exeunte vel et ex colliquamentis, de generatione phreniticae affectionis quippiam coindicabitj magisque 11 fpumofae fuerint dejectiones. Quum vero non adjecta fit in dictione exeuntium qualitas, fed dicta iimpliciter alvus liquida, nihil ad morbi hujus praenotio- nem ex ea aflumere valebimus. Nempe ut antea dictum eft poli; propria affectionis ligna, quaecunque generis in quo affectio eft indicatoria exiftunt, ea quippiam indica- bunt. Primum fiquidem non affectionis ipfius indicatoria talia exillunt, fed generis in quo affectio continetur, quae calida et ficca eft. Quoniam vero unumquodque genus fpeciebus familiare eft, ad praecognitionem fpecierum con- feret, 11 lignorum generis propriorum quaedam apparue- rint. Verbum autem impotentia in dictorum lignorum CALKNUS TOM. XVI, P P Ed. Chart. VIII. [726-1 _ , Ed. Baf. Y. (182.) ολως εις την τουπαραχοητιχοΰ πάΰονς πρυγνωσιν συντε- λη , χαϋάπερ ονδ* εις την τον μεγε&ονς αυτόν γνώσιν. εί-> ηων γάρ ελπίς εχσιηναι, παραχοπτέχόν μεν εδήλωσεν εσε- α&ατ πάΰος, ον μην δε μικρόν η μεγα τούτο· πόβεν συν 'ίλαβεν αυτόν τό μέγεϋος; ούτε γάρ ιώδης εμετός ούτε με- Χας οντ ονρον ούτε διαγώρημα τοιοντον φαίνίται'γεγονδς, ωαπίρ ουδέ των άλλων, οσα προείρηχεν αυτός εχστάσεως οημεία. οΰ τοίννν την είρημενην άρτι συνδρομήν ελπίζο- με εις φρενΊτιν τελευτησαι, και κινδυνώδη φρειΊτιν, επειδή προσεϋηχεν άδυνάιω, τοιαυτην δ* επεσΰαι φρενίτιν, ως εχστηναι, μήτ αυτός προσδοκήσεις μητ αλλω προειπείν τολμήσεις. ενδέχεται yrcp ποτέ μεν γενέσϋαι καί τοιαυτην, άλλ* ονχ έχ των σπανίων σημείων η προγνωσις’ άλλ εκ των ήτοι διηνεκών η πλειστάκις άληϋευοντων γίνεται, βονλο- μεΰα γάρ εν ταίς προρρήσεσι μάλιστα μεν, εί οΤον τε, δια παντός επιινγχάνειν, ώς εάν γε τις οχταχις αποτνχων, επι- concuriione adjectam, nihil prorfus ad affectionis delirii praecognitionem affert auxilii, ficuli neque ad magnitudi- nis ipiius cognitionem, Nernpe, inquiens, ut hi mente moveantur fpes eft, delirii quidem affectionem fore often- dit, non tamen hanc vel parvam vel magnam. Unde igi- tur magnitudinem ipiius accepit? Neque enim aerugino- fus neque niger vomitus factus videtur, non urina non dejectio talis, iicuti neque alia quae ecftafeos, id eft com- motionis mentis, iigna prius recenfuit. Non jgitur dictam nuper fyndromen in phrenitin finituram fperamus et pe- riculofam phrenitin, propterea quod verbum impotentia adjecit; talem autem fequi phrenitin ut mente moveatur, neque ipfe fperabis neque alteri praedicere audebis, fa- lis fiquidem fieri quandoque potell; fed praenotio non ex his quae raro contingunt fignis fit, fed ex liis quae con- tinua funt vel maxima ex parte veritatem habent. Vo- lumus fiquidem in praedictionibus ipfis perpetuo, fi fieri poffit, voti compotes eife, ita ut fi quis octies animi fen- tentia fruilretur, bis vero ei fuccedat ex voto, is quam :ΒΙΒΑ10Ν A. TU 0 MISII ΜΑ Β. 595 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [726. 727.] Ed. Baf. y. (i8o. 18, , ***» 0li' ,dMtov ftotottgOf iau. dvvarat γοΐν /dJiljg ini τοΊν νοσοδντων άποφαινόμινος άι'ι ζο ίπιλϋδν, idv i,u- tvXV ήλιοι αχις, αλη&ινιιν η xpivdio-dai. lr>· ΟΙ ι'φιδροϋνης^ xal μάλιστα χιφαλην iv δξισιν νποδόσφο- ροι,χαχον, άλλως τι κα'ι ΐπ οδροισι μίλασι, χαι το ϋο- λίρον im τοντεοιοι ηνίνμα κακόν. Καί χωρίς μίν των άλλων δλι&ριόι ΐστι τδ μιλάν οδ- ρο*. ιί di χάρτινα προστιϋρ, σννιπανξήσιι ιδ πλιίσχον της ηρογνώσιως. τδ di &ολιρδν πνΛμα ii ηοτι δ,,λοΐ τά,ν “Ga<fU‘V ^^1 μάλιστα δη μρτ' ii τώ προγνωστιχώ L127] μι,τ^ ιν (183) άςορισμοϊς μψι ϊν άλλω τιν'ι τά,ν γνήσιων ο Ιπποκράτης ονγγραμμάτων ιτρηχι πνιϋμα ϋο- λιρον,ωοπιρ, οΐρον. αλλά τδ μίν οίρον δποΐόν ίστι τδ ϋολιρον ήμας τι νοοϋμιν άχούοντις ίχάστοτι των άνθρώ- πων λιγόντων ϋολιρδν νδωρ χα'ι δ Ιπποκράτης ίδίδάξιν idiota abjectior et contemptibilior fit. Potefi fiquidem idiota de aegris pronuncians femper quod evenit, fi fae- pius aflequatur quod velit, vera loqui vel falfa. XXXVIII. £xfu dantes ac potiffimum circa caput in acutis Julmolefie ferentes malum, tum alias tum in urinis nigris; turbi- dus Ijuoxjue et in his fpiritus malum. Perniciola quidem et absque aliis eil nigra urina, verum fi et illa adjecta fuerint, praecognitionem valde augebunt. Sed quidnam indicet turbidus fpiritus inter obfcura collocare oportet; et potiffimum quod neque in prognoftico neque in aphorifmis neque in legitimo alio libro fpiritum turbidum dixerit, quemadmodum urinam. Sed quaenam urina fit turbida non nos modo e!x iis, qui turbidas aquas perpetuo dicunt intelligimus , verum quo- que et Hjppocrates jpfe docuit, quum inquit, tatlquam Pp 2 590 TAAHJS. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. IIP0PPHT1KSIN Ed. Chart. VIII. [727·] ^ Ed. Baf. Υ. (483.) αντ6 διττών, οΤον ii την ΰπόατασιν άναταραξειας. εικάζει de αυτό καί το7ς των υποζυγίων. οΰ μην οποίον δή τι το θολερόν πνεύμα χρη νοησαι δηλόν εστιν, επεί μηδείς λεγει ώσπερ ϋδωρ θολερόν οντω καί άερα, πλην ii τις ατμού μιστόν άκούσειεν, ώσπερ καί ηκουσάν τινες των εξηγήσαμε- νων την προκειμενην ρησιν, καί λεγουσί γε ώσπερ έκτος αποχεόμενον ιδρώτα κατά τάς σνγκοπάς όρώμεν, ούτως εσω ζην ρνσιν των υγρών επί των εσω διαφορουμίνων αρρώ- στων γίγνεσθαι, καί διά τούτο πάμπολυν ατμόν έκπεμ- πεσθαι διά της εκπνοης καί τούτ είναι το θολερόν πνεύμα. ει δ*, ώς ενιοι την προίτην συλλαβήν, ού διά τού ο γρα- φονσι δολερόν, αλλά διά τού α -θαλερόν, ούκειι τεκμηρα- σθαι ποιόν τι τό θαλερόν πνεύμα εστι. πρόσωπον μεν γάρ θαλερόν, ώσπερ είρηται, τάχ άν τις ηκονσε τό οΐον εύεκτικόν καί εύχρουν. πνεύμα δε θαλερόν ούκ εστι νοη- σαι τι σημαίνει, πλην εί τό σφοδρά μεγα βούλεται δηλούν. η γάρ των ονομάτων αλλόκοτος χρησις αφορμήν παρεχει το7ς βουλομενοις νοε7ν} ώς άν ίπΐλθοι. τοιγαρούν καί διά fedimentum returbaveris, afiimilat quoque et eam jumen- torum urinis; non tamen quid per fpiritum turbidum in- telligere oporteat liquet} quoniam nullus dicat ut aquam turbidam ita et aerem turbidum; nifi quis vapore plenum intellexerit, quomodo expofitores quidam hujus orationis intellexerunt. Quo etenim pacto fudorem in fyncope fo- ras effundi confpicimus, ita effluvium humidilatum in iis qui intus divaporantur, aegris internum fieri dicunt; at- que ob id per exfpirationem vaporem effundi perquam multum, idque turbidum fcriptum effle. Si vero, ut non- nulli, primam fyllabam non per ο θολερόν, fed per a θαλερόν fcripferis, non amplius qualisnam fit fpiri tus θα- λερός conjectura eft colligendum. Faciem enim θαλεράν forfan quis intellexit veluti bene habitam et bene co- loratam ; fed quidnam fignificet fpiritus θαλερός, noffle non efi, nifi vehementer magnum indicare voluerit. Nominum fiquidem alienus ufus caufam praebet iis qui volunt, quo- quo pacto evenerit, intelligendi. Proinde quidam per o Ed. Chart. YIII. [727.] ^ ^ Ed. Baf. Y. (183.) του ο γεγραμμενον ϋολερδν το δυσώδες ηχούσαν ενιον, χα- ϋάπερ άλλον τδ βραγχώδες, άλλον δ * au το τεταραγμενον, οίς δύσπνοιαν ύπ\ αυτού δηλονσ&αν, χαΰάπερ χάν εΐ όντως είπε, χαν δύσπνοια δε επί τονιοις κακόν, ον μην εοιχεν δ σνγγραφενς απλώς δυνασ&αν δήλωσαν δύσπνοιαν, αλλα ζινοι μίαν εν αυτί] διαφοράν. εΤτε γάρ διά τού α θαλερόν είτε διά τον ο ΰολερδν είη γεγραμμενον, εμφαίνει αν τ$ προση- γορία δήλωσαν βονλόμενος εν είδος δύσπνοιας, ονχ απλώς πάσαν δύσπνοιαν, λ&\ Λι παρά λόγον κενεαγγνχδν αδυναμίαν, οΰκ εονσης κενεαγ- γείης, κακόν. Ούτε τδ λεγόμενον ασαφές οντε την αιτίαν αυτόν χα- λεπόν ενρείν. αύτδ μεν γάρ τδ λεγόμενον εστν τοιούτον' τους αδυνάτους καί αρρωσιους χατα τας ενεργειας ομοίως feriptum ϋολερόν, grave olentem intellexerunt ut alii rau- cum; alii rurfus turbatum ut difficultatem fpirandi ab eo fignificari velint, veluti ac II ita dixiffiet: fpirandi quoque difficultas in his mala. Neque tamen libri liujus auctor polle iimpliciter fpirandi difficultatem indicare videtur, fed unam quandam ejus differentiam; Uve enim per a Φαλερδν, live per ο Όολερδν feriptum fit, videtur ea ap- pellatione fpeciem unam difficultatis fpirandi, non fimpli- citer difficultatem fpirandi omnem indicare voluiife. XXXIX. Praeter vacuationis vaforum rationem impotentiae, non exifiente paforum pacuatione, malum. Quod dicitur neque obfcurum efi; neque ipfius caufa inventu eft difficilis; nempe quod dicitur tale eit: invali- dos imbecillosque in actionibus ficuti plurimum vacuatos Ed. Chart. ΤΙΙΓ· [72?. 728.] Ed. Baf. V. fm 1 τοις ίτιι πολύ χικτνωμίνοις, iv χινδύνω καθισιάναι νόμι'ζι, μηδιμιας αυτής γίγινημίνης άξιολόχου χινώσιως. ή δί κατά Την όυναθιν «ρρωστία, δίαν ini μηδιμιά φανιρφ χινώση γινηται, πλήθος ί,δίίκννται βαρννον ή δυσκρασίαν μ,άς των αρχήν, τριών di ούσήν, ο',ς ίμαθις, τήν άρχών ιής μιντων προαιρηικήν ίνιργιιυΊν ιγκιφάλου · τής δί ταΊν ζοι- τικο,ν ονομαζομίνων καρδίας· τής di πιρί την τροφήν, άς >1 χαι φυσικαςονομαζουσιν ήπατος. ή τής φυσικής δυνά- μιως και ζωτικής άρϋωοιίά χιιρίστη τι ia τι καί διά τα- X οιν αναιριΐ, συχκαιαλυιται γαρ αυτή και ή κατά τον ιγχιφαλον ιυθιως. ικιίνης μίντοι πασχούαης οϋκ ιΰθι'ως V καρ ια, βλαπτηαι. μιμάθηχας δί πιρι των τοιούτωυ σπάνιων ιν πολλαΐς των*1 ημιτιρων πραγματιιων. Γ “ ‘ 1?Γ'] KoiUtt\ «ποΜοιμμίναι, σμιχρά δί μίλανα σπυρα- θωδια προς άνάγκην χαλώσαι, μυκτήρ ini τοντέυισι ρη- γννμίνος, κακόν. periculo efle ονillima. fi nulla in ipfis facta fuerit in- Jignis vacuatio. Nam fi facultas fine ulla manifefta va- cualione imbecilla fuerit, gravantem oftendit copiam vel «mus principiorum intemperiem. Quum vero tria Gnt, ut didicifti, principia, cerebrum quidem functionum earum quae ex voluntate oriuntur; cor vitalium appellatarum; jecur vero earum quae alimoniae inferviunt, quas et natu- rales vocant; naturalis facultatis vitalisque imbecillitas eterrima eft et cito hominem tollit; nempe et una cum ea quae a cerebro eft confeftim exfolvitur; quae ii affi- ciatur, non protinus cor ipfum laeditur. Sed de hujus- modi cunctis in multis noliris lucubrationibus didicifti. XL. Alvi interceptae fed parva, nigra, caprinis fiercoribus fimi- lia ad neceffitatem dejicientes; nafus in his fanguinem fundens malum. Ed. Chart. VIII. [728.] „ ,Ed.· Eaf· V‘ (183·) Σπνράβονς ίνομάξρνσι τά των αιγών διαχωρηματα. ξηρά δεΊστι ταντα καϊ περιφερή κατά πιριγραφην ιδίαν έκαστον εκκρινομενον. οι αν ονν τις ομοίως ξηρά και περι- γεγραμμενα δταχωρησει, σπυραϋιοδη Καλείται και γινεται τοιαδτα διά τε το χρόνιο πλείονι καιεσχησ&αι καί διά Όερμασίας πνρωδονς πλη&ος. εάν ονν προς τώ τοιαυτα είναι καί μέλανα γίνηται, κανσώδη διά&εσιν ενδεικνυται π(ρί τά μέσα τον σώματος είναι καί διά τοντ εστι κακα. πρόσχειται δέ τω λόγω τό , μυκτήρ hτί τούτοις ρηγνόμένος κακόν, ώσπερ εν άλλαις πολλαίς ρήσεσι^ τό κοινόν πολλών οίς ίδιον γράφοντος αυτόν, διά τό μη δυνασΰαι περιλαβείν, ivi λόγω καΰολον την διδασκαλίαν. εστι δε το κοινον εν αντοίς τοιονιον, χολής πολλ?)ν κενωσιν, ώς κλόνον σφοδρον κρισίμως επί πολλών γινόμενον νοσημάτων, ον φερονσινοι καταξηράν&ενζες οντε ρίγος ονιε γαστρός^ εχκρισιν ούτε ιδρώτας ονιε παρωτίδας μεγάλας η τι τών άλλων άπο- σκημμάτων. οντω γάρ τ οι τάς εν τ οίς τών επιδημιών με μ- Σπνράϋονς vocant caprarum dejectiones ; funt autem liae iiccae atque id quod excernitur, propria circumfcri- ptione rotundum circumductumque exiftit. Quum igitur quis hoc pacto ftcca et circumducta dejecerit in fpiras voluta appellantur; fiuntque talia et quod plufculo tem- pore retineantur et propter copiam igneae caliditatis. Si igitur praeterquam quod talia exiftant, nigra quoque fue- rint, flagrantem ardentemque circa medium corporis affe- ctionem effe declarant; atque ob id mala exiftunt. Ser- moni adjectum eft et/ per nares eruptio fiat malum; ve- lati in aliis multis dictionibus feribente quod multorum commune eft tanquam proprium auctore; quod fermone uno univerfali doctrinam comprehendere non poflit. Eft autem commune in ipfts tale. Bilis vacuati.on.em multam tanquam quaffationem vehementem atque multis in mor- bis commode factam non fuftinent praeftccati neque rigo- rem neque alvi excretionem neque fudores neque paroti- das infignes vel quempiam decubitqm alium. Ita enim Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [728il p r _ , φομιβα γινομίνας άηοστάσης ή μΐίους, ώς 'ίφψ, ώς μ^δΐν ωφΛιιν, η μι,’ζονς ώς μη δύνασ&αι φίριιν. οϋτως ανν *“* τα« “ψορραγίας ού φίρονοιν οί προιξηραμμίνοι. τοι- αν’η * iauv i ”&»ιιρημίνη διά&,σις, ovi' ivi κατ' άρ~ XV» της νόσου σπνρα&ιοδών δ,αχωρημάτων ίκκρινομίνων Τ \0υτΤ y- άηλ^< μηά-tov πραγματτύτσ&αΐ τι τον ιατρόν η~ διά κλυστήρας ή διά βαλάνου, το γάρ προς avayxTjv τοιουτον τι οημαίνιι. μα. ΟΤσιν όσφύος άλγημα ίπί πολύ μπά καύματος άσώδτος, ιφι ροΰντις ουτοι κακόν, άρα γι τουτίοισι τρομώδια χιχνιται ; καί φωνή δί ώς (ν ρίγη αύτοπτική. Πάλιν ή συνδρομή τών ιιρημίνων συμπτωμάτων αύ- τιν.η ιστιν, ού λογική. δια τούτο και αυτός απορών ™ρι γι τούτον λίγη, άρά γι τούτοις τρομώδις γίγνιται; eos qui in epidemi is facti funt, abfceflus incufamus vel minores, ut dixi, tanquam nihil juvantes, vel majores Unquam Mineri nequeant. Sanguinis itaque eruptiones hoc modo non ferunt, qui ante funt arefacti. Talis au- tem eft praedicta aifectio, quum ne uni quidem per morbi mitia, in fpiras circumducta exeant excrementa; neque ea hmphcter fed cum medici diligentia et operatione vel per c yiterem vel per glandem; nempe haec oratio ad necefli- tatem tale quippiam ollendit. XLI. Qmhus lamiorum dolor diuturnus cum aefiu faftidiofo, hi fi cxjudent,' malum. Num it his tremores fiunt? Sed et vox ut in rigore confpicua. Rurfus concurfio dictorum fymptomatum ex proprio conflat intuitu, non logica eft; atque ob id ipfe quoque de hoc addubitans inquit an et his tremor fit? Malam ΒΙΒΛΙΟN A. mOMJSHMA Β. gQj Ed. Chart. ΥΙΙΙ. C^28. 729.] ^ # Ed. Bai. Υ. (183.) χαχήν μεν τον φησϊ την συνδρομήν, ου χ απορών περί ταυ της, δια τό μετά καύματος άσώδους έπι πολύ παραμενειν το της όσφύος άλγη μα. και η εφίδρο)σις δε τούτοις προσελ- θούσα βεβαιοτεραν εργάζεται την πρόγνωσιν. εάν τε γάρ ολίγον ιδρώια, καθ' ολου τού σώματος γιγνόμενον, υπό τού της εφιδρώαεως ονόματος δηλούσθαι νοήσωμεν, ονχ αγαθόν τό σημειον. έχρην γάρ νπ αυτού, καν εί μη τό της όσφύος άλγημα, τό γε άσσώδες καύμα λυθηναι. εάν τε περί θώ- ρακα και κεφαλήν ιδρώτας γινομένους, εμάθομεν οτι διά παντός ούτοι μοχθηροί, δυνάμεως αρρώστιαν η πλίνθος εν τοΊς τοιούτοις μορ'ιοις ενδεικνύμενοι. διά μεν δή ταύτα πάντα η είρημενη συνδρομή τών σημείων υπάρχει κακή. [729] πολλών δε κατά την όσφύν κείμενων μορίων, άδηλον οσον επί τοΊς είρημενοις τό πεπονϋός εστιν, εφ φ το άλγημα διαμένει μέχρι πολλού· και τό καύμα τό άσώδες ου παύε- ται. διακρίνειν ονν προσήκει το7ς άλλοις. σημείοις εί μεν ονν οι νεφροι πεπόνθασιν, έμαθες όπως χρη γινώσκειν δι ούρων τά κατ αυτούς, εί δε τις τών ενταύθα μυών η κατά vero ait concurfionem de ea re non dubitans quod lum- borum dolor una eum aeitu faftidiofo diutius maneat: fudatiuncula autem his adveniens certiorem efficit prae- cognitionem. Sive namque fudorem exiguum tolo fieri corpore ab εφιδρώσεως nomine fignificari intellexerimus, fignum bonum non eft, quum ab eo et fi non lumborum dolorem, certe faitidiofum aeftum folvi oportebat; five fudores eos qui circa thoracem caputque fiunt intellexe- rimus, quod perpetuo hi mali fint confiat, facultatis im- becillitatem vel in his partibus copiam indicantes. Ob haec quidem omnia praedicta lignorum concurfio mala efi. Quum vero multae in lumbis fint partes, non liquet ex auctoris verbis quaenam afficiatur, in qua dolor diu per- feveret et aefius fafiidiofus non delinat, fed lignis aliis dijudicare convenit. Si igitur renes fuerint affecti, fcis horum affectiones per urinas cognofcendas efle; li vero aliquis vel eorum qui inibi funt vel dorfalis medullae Ed. Chart. VIII. [729.] ^ Ed. Baf. Υ. (183. 484.) τον νωιια7ον avcovy έτι δηλον αμα τω προσγενεσθαι τι γνώρισμα καί άλλο, τον γάρ νωτιαίου παθόντος α'ίσθησις εσται ναρχώδης ίν το7ς μορίοις έχείνοις, 'όσα του πεπον- θότος εκφύεται. έμαθες δέ από της των του νωτιαίου νεύρων ανατομής τα τε καθ' έκαστον σπόνδυλον εκφυό- μενα νεύρα, τά τε του σώματος μόρια εις ά διασπείρεται. έάν ουν τί σοι γνώρισμα του νωτιαίου πεπονθότος γένηιαι, και τρόμον έλπιζε καί παν άλλο πάθος έσεσθαι νεύρων, εν δέ τι τούτων έστί καί η της τρομώδους φωνής βλάβη, το γάρ ώς εν ριγεί την τρομώδη φωνήν δηλοι. ■ ■ μ(Τ. C184) 'Άχρεα επ' άμφότερα ταχύ μεταπίπτοντα κακόν. και δίψα τοιαύτη πονηρόν. ΉΕνιοι τι} προγεγραμμένη ρησει σννάπτουσι την νυν είρημΐνην καί διά τούτο μετά του δέ συνδέσμου γραφουσιν αυιην κατά τόνδε τον τροπον * ακρεα δε επ αμφοτερα mufculorum paiTus fuerit, jam tibi et cum alio adjecto jGgno conflat/, nempe afFecta dorfali medulla fenfus torpo- ris erit in liis partibus, quae ex ea afFecta enafcuntur. Didicifti autem ex diiTectione nervorum dorfalis medullae et qui ab unaquaque vertebra enaFcantur nervi et partes .corporis, ad quas difpertiantur. Si igitur lignum aliquod affectae dorfalis medullae tibi adfuerit, tum tremorem tum aliam omnem nervorum affectionem fore exfpecta, quas inter una exiftit tremulae vocis oblaeiio. Nempe oratio haec ut in rigore, vocem tremulam indicat. XLII. Extrema corporis cjuae ad utraque contraria cito permu- tantur malum; fetis quoque hujusmodi, malum. Quidnam cum praefcripta dictione praefentem anne- ctunt ; atque ob id eam cum conjunctione autem, hoc fcribunt pacto: extrema autem corporis, fi celeriter in / ΒΙΒΛΙΟΥ A. TII0M1SHMA B. 6Q3 Ed. Chart. ΥΠΙ. [729.] f Ed. Baf. Y. (184.) ταχύ μειαπίπτοντα κακόν. εστι di τα κατ' αυτήν λεγόμενο, της προειρημένης συνδρομής άφωρισμενα. διό και 6 συγ- γραφεύς άμα εκιίνοις αυτά γεγραφώς, καϋάπερ και άλλα πολλά συνηψεν άλλήλοις ούκ άναγκαίαν εχοντα κοινωνίαν· ημάς ουν αυτών την εξηγησιν ιδία χρη ποιείσ&αι. μετά- πίπτυνια· γάρ επ' άμφότερα ραδίως τα το,ΰ σώματος άκρεα πονηρόν εστι σημεΐον. άκρεα δε δηλονότι πόδες και χε7ρες ' είσι καί ώτα καί ρις, ά δη καν τα7ς μετά καταψΰ'ξεως είσβολα7ς των παρο'ξυσμών απάντων πρώτα ψύχεται, το δ' επ' άμφότερα δηλον ότι ’&ερμασίαν τε καί ψύ'ξιν λεγει. κατά φύσιν μεν ούν εχόντων ημών εύκράτως διάκειται τά του σώματος άκρεα , μηδεμιάς εξαιφνιδιου γενομενης μετα- βολής εν αύτοϊς. εί γάρ και ότι μάλιστα χειμώνος μεν ε'ίη ψυχρά ^ {λερούς δε &ερμά, κατά βραχύ την τοιαύτην ίσχεο μεταβολήν, ου διά ταχέων, ούδ' ίσχύράν, ως ήτοι κρυστάλ- λω παραπλησίως εψύχ&αι χειμώνος η το7ς παρά πυρί πολλω Όαλφϋε7σιν εοικεναι τού ΰερους. εν δε γε τα7ς κακοηΟε- utrcimque conditionem permutentur, malum. Sed quae in. £a dicuntur, ab ante dicta concuriione diilinguunturj quapropter et fcriptor, qui cum illis ea fcripiit, veluti et multa alia inter fe conjunxit, quamquam nullam ha- beant -communitatem. Nos igitur horum expolitionem feorfum moliri oportet. Nam ii fummae corporis partes facile in utramque permutentur conditionem, malum lignum eft. Summae corporis partes pedes funt, manus, aures et nafus, quae et in his, quae cum frigore fiunt, acceilionum invafionibus primae omnium frigefeunt. Quod autem oratio haec in utramque conditionem caliditatem dicat et frigiditatem, liquido confiat omnibus. Quum igitur fe- cundum naturam habemus, temperate habent fummae cor- poris partes, nulla repentina facta in his mutatione. Nam tametli quam maxime hieme frigidae et aefiate calidae fuerint, paulatim tamen tabem afiequuntur permutationem*, non celerem quidem nec ufque adeo validam, ut vel hieme fimiliter glacie refrigerentur vel aefiate iis, quae ab jgn.e Ed. Chart. YI1I. [ 729. 730.] # ^ # Ed. Baf. Y. (184.) στάταις νόσοις η μετάπτωσις ανιών iv ώρα μια γίνεται προς ταναντια, ποτέ μεν, ώς iv χειμώνι, 'ψυχρών γίνομε* νων, ποτέ di, ώς iv ϋερει, ΰερμών. και συμβαίνει το τοιον- τον τι)ν μεν οίκείαν ρμασίαν ονκ εχόντων αυτών, υπό Si της πυρεκιικης θερμαινόμενων, ηιις από των μισών του σώματος άρξαμενη παραπλησίως φλογί παν επινεμομενη τό σώμα σννεκθερμαίνει τα πΐρατα. διαπνευσάσης δ* αύ-» της εύθεως ψυχρά γίνεται, της εμφύτου θερμασίας εσβε- σμενης. και δίψα δε, φησιν, η τοιαύτη κακόν, εύδηλον δ* ότι τοιαΰτην λεγει την επί ταναντια μεταπίπτουσαν εν τάχη, παραπλησίως τοΊς άκροις. επί δέ ταναντια μετά- πτωσις γίνεται δίψης, όταν διψών ολίγον έμπροσθεν, [73θ] άδιψος εν τώ παραντίκα γενησεται, καί μετ ολίγον αύθις διψών εστάι, μ?} παυόμενης δηλονότι της διψώδους διαθε’* οεως. αδύνατον γάρ ολίγον έμπροσθεν ίσχυρώς ϊξηραμμε- τον τον άνθρωπον νγρανθηναι τελεως, ιός άδιψον γένη- σεσθαι. τι ποτ ουν εστι το συμβαίνον επί τών ούτως ϊχόντων; όπερ κάπί τών δι όλης ημέρας τε και νυκτός multo calefacta fint aflimilentur. In morbis autem fumme malignis permutatio harum hora una ad contraria efficitur, interdum quidem ut lanquam hieme perfrigescant, inter- dum vero tanquam aeftate calefcant. Id autem contingit, quum propriam caliditatem non habuerint, atque a febrili calefiant; quae a corporis medio incipiens, flammaeque iimilis corpus totum depafcens extrema concalefacit; quae et quum tranfpiraverit, ftatim ea refrigefcunt, exftincta na- turali caliditate. Sitis quoque hujusmodi, inquit, mala eft; ubi verbum hujusmodi quod eam dicat, quae celeri- ter in contraria permutatur, veluti de fummis dictum eft partibus, nemo ignorat. Permutatio aut litis ad contraria fit, quum paulo ante fitiens corifeilim fine fiti reddatur; et rurfum poft paulo fitiens erit, non delinente fcilicet fiticulofa affectione; fieri fiquidem non poteft ut aeger paulo ante valenter exficcatus ita perfecte liumectetur ut fine fiti fiat. Quidnam ergo eft quod in ita affectis con- tingit? Sane quod his qui toto die totaque nocte in- ΒΙΒΛΙΟ Λ. TUOMJSUMA Β· β()5 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [730.] f r Ed. Bfff V- (184.) iviou ονδ * ολως ονρησάντων. προτερον μεν γάρ ούτε παρηχολού&ησε τοίς κατά τυ σώμα παϋήμασιν η γνώμη του άν&ρωπου, το τ ά&ροιζόμενον ονρον ονπω διετεινεν ισχνρως την κνστιν. επει de η τε διάνοια παρηχολου&η~ σεν η τε κύστις επληρώ&η, δι άμφω ταυτα του πα&ήμα~ τος δ κάμνων ησ&ετο. καΟαπερ ονν τούτο παραφροσύνης Ιστι σημειον, οντω χαι το χατά την δίψαν* εγοντων μεν αυτών άει την του διψην διά&εσιν, ονκ αίσ&ανομενων δε πριν?} i»;V τε ψυχικήν αυτών αισ&ητικωτε'ραν γενεσ&αι^ την τε τού διψην διά&εσιν εις άχρον αυξηΟηναι. την μεν ουν των άκρων μετάπτωσιν επι τάναντία χαχον είναι νομιστεον> ενδειχνυμενην αρρώστιαν μεν της εμφύτου ’&ερμασιας, ίΐ/- ρωστίαν δε της παρά φυσιν. την δε της διψης μεταπτω- σιν άμανρωσιν μεν της αίσ&ητιχής δυνάμεως, ίσχνν δέ της διψοιδονς διαϋεσεως. 'Ex χοσμίον &ρασε7α άπόχρισις χαχον. terdum nullo pacto fecernunt urinam. Prius fiquidem neque corporis affectiones mens aegri confequuta eft, col- lectaque urina nondum valenter veficam diffendit; at po— fleaquam mens confequuta eff et veGca impleta, ob baeo ambo fenfit affectionem aeger. Quo igitur modo id defi- pientiae eft flgnum, iic et quod in fiti dictum eft·, quum aegri quidem iitiendi affectionem femper habeant, Jed nori fentiant, donec eorum anima fenfu praedita magis redda- tur et fttiendi affectio ad fummum augeatur. Summarum igitur corporis partium ad contraria permutationem ma- lum e fle putandum, utpote quae caloris nativi imbecilli- tatem offendat et ejus qui praeter naturarn eft robur. Sitis vero permutationem languorem quidem feniificae fa- cultatis, robur vero fiticulofae affectionis. XL1II. Ex moderato ferox refponfio malum· Ed. Chart. VIII. [T30.J , Ed. Baf. V. (184.) Καϊ τούτου τον λόγον γενικώτερος άλλος εστί περΐέ- χων ού τούτον μόνον, αλλά καί τινας άλλους πολλούς, το γάρ παρά την οϊκείαν φύσιν άπαν κακόν γένος τούτων καί άλλων πολλών των λόγων Ιστίν, οτω μεν γάρ η οικεία φυσις κοσμιος, ουτος ού μονον Ιν άκόσμω παραφρονησας όλεϋρίως έχεινενδείκνυται την διά&εσιν, άλλα καί ϋραοέως άποκρινόμενος εγγύς ηκει φρενίτιδος. οτω <Γ έμπαλιν άπο- κρισις κόσμιος εν τω φύσει ϋρασεϊ, τούτο καταφοράν η λή&αργον ελπίζειν έσεσϋαι. Φωνή ό'ξεΊα, υποχόνδρια τουτε'οισιν είσω είρύαται, Κατα φνσιν μεν ονν ην ειπείν, οϊς οξύνεται νοσονσιν η φωνή, τούτων ελκεται τά υποχόνδρια προς την έσω χώ- ραν. άλλ* ούκ οιδ * όπως χαίρει ταΐς άλλοκότΟις ερμηνείαις ο του βιβλίου σνγγραφεύς. εάσαντες ού ν την περί τούτων Λ ’} ' ■ ' " . : ). ’ V'.V ; Sermone hoc generalior exiftit alius qui non folum hunc continet, verum et alios quosdam non paucos. Omne fiquidem quod praeter naturam propriam malum, genus horum eft atque multorum aliarum Termonum. Cui enim proprie natura compofita eft, is non folum, quum incom- poiitus defipit, perniciofe affectionem habere demonftrat, verum quoque et cum ferocitate refpondens prope ad phre- nitidem acceifit; cui vero vice verfa refponfio in feroci ; natura compofita eft, ut is vel in cataphoram vel lelhar- gum venturus fit fpes eft. XLIV. Vox acuta, his hypochondria intro trahuntur. Secundum naturam fane dicendum erat, quibus in morbis vox acuitur, trahuntur his hypochondria ad inter- nam fedem. Sed nefcio quo modo oblectatur libri hujus auctor ita enunciationibus alienis. Relicto igitur de hac Ed. Chart. YIII. [ 730.^731·] f ; Ed. Raf. V* (184.) σπονδήν, ini την των είρημενων διάνοιαν ελϋωμεν, ουδ* αυτήν μ*ν ουσαν καθόλου παραπλήσιας τα7ς πολλά7ς των χατά τούτο τό βίβλίον είρημένων, άληθη δ’ άν ώδέ πως, λεχθησομένην, πολλαϊς των όξνφωνουντων iv τα7ς νόσοις,. τά υποχόνδρια προς την εσω χωράν ελκεται. τούτο γάρ δηλονότι σημαίνει τό είρναται, ουκ αυτόν του υποχονδρίου προστρεχοντος το7ς είσω κατά τινα διάθεσιν ιδίαν, αλλ* εκείνων ελκόντων αυτό μάλλον, τό γάρ τοι διάφραγμα του τοιουτον συμπτώματος αίτιόν εστιν, ήτοι φλεγμα7νον ηξη- ραινόμενον υπό της πυρώδους θερμότητας η άνασπωμενον νπό του τάς πλευράς νπεζωκότος νμένος, [^3ΐ] αυτόν πά- λιν εκείνου διά φλεγμονήν η ‘ξηρότητα τεινομένου' και οι μεν πολλοί των ιατρών εν το7ς αυνεδρεύουσι τη φρενίιιδι καί τό άνεσπασμένον υποχόνδριον έγραφαν, καί γάρ ν,αϊ φαίνεται τοίς των φρενιτικών πλείστοις οϋτω διακείμενον. άλλ* η προκειμένη ρησις ουκ άνασπάσθαι τά υποχόνδριά φησιν, άλλ* είσαν ελκεσϋαι. αν δ* εί βοόλει τελεως άλη- θεΰειν, εξ ημίσεος άμφότερα σννθείς ερε7ς εισω τε και άνω re Audio ad eorum quae dicuntur intelligentiam veniamus; quae neque ipfa univerfalis eft, ut aliae inultae eorum quae in hoc libro dicuntur, vera tamen ita enuncietur, quod plerisque, qui in morbis vocem mittunt acutam, ad internam fedem trahantur hypochondria. Nempe id ver- bum είρυαταί fignificat neque quod hypochondrium jpfum propria quadam affectione intro accurrat, fed quod interna magis ipfum trahant. Nempe feptum transverfbm fym- ptomatis ejusmodi caufa efl, quum vel inflammatur vel arefcit propter igneam calidilalem, vel a membrana coftas fuccingertte retrahitur*, quum rurfus et ea ipfa ob phle- gmonem et ob flccitatem tendatur. Suntque ex medicis pleriquej qui retractum hypochondrium iriter ea, quae fimul cum phrenitide aflident, fcripferunt; nam plerique phrenitici ita afflci videntur; fed praeiens oratio retrahi hypochondria non dicit, fed ad interna trahi. Tu autem fi verum prorfus loqui lubet, ex dimidio utrumque com- pones dice&que, intro furfumque trahi hypochondrium Ed. Cbart. VIII. [731.] ^ Ed. Baf. V. (184.) το υποχόνδριον ελκεσθαι, nui τούτο εικότως γίνεσθαι διά την τον διαφράγματος θεσιν λοξήν ούσαν, άρχεται γάρ από του κατά το στερνόν περατος. εντεύθεν δε και βραχύ λοξού μ* ν ον εϊσω τε και κάτω προς την όσφύν άφικνείται, ώστε το πλε7στον μεν αυτού της όλης ουσίας ύποκείσθαι κατά το βάθος των υποχονδρίων, την δ* άνωθεν αρχήν υψηλό τέραν είναι. καί τοίνυν διά ταϋτα φαίνεται προς την είσω τε καί άνω χωράν ελκόμενον. εί δε παραβάλλοις άλ- ληλοις ταυτα, πλέον είσω μεθεστός η άνω σοι φανε7ται, την ονν φωνήν παρα φυσιν οξννομενην, διά τε την των ορ- γάνων ξηρότητα καί φλεγμονήν των μυων καταλιπών, επειδή κυνάγχη τούτο το πάθος προσαγορεύεται, περί της όξννο- μενης εν τα7ς άλλαις νόσοις φωνής άπεφηνατο λεγων είρύα- ται κατα ταύτας είσω τά υποχόνδρια, δεδεικται μεν ουν εν το7ς περί φωνής επι στενότητι των φωνητικών οργάνων ο'ξυνομενη φωνή, και διά τοοτο ευνούχοι τε καί παίδες καί γυνα7κες οξυφωνούντες είσιν. αλλ* εν το7ς πυρετώδεσι σημασιν η ξηροτης εργάζεται την στενωσιν αυτών, neque immerito id fieri propter obliquum fepti transverfi litum. Incipit enim ab oflis pectoris, quod fternum ap- pellatur, extremo; atque bine feniim oblique defeendens tum intro tum infra ad lumbos pervenit, ita ut plurimum quidem totius ipfius fubitaritiae profundis hypochondriis fubjaedat, fupernum vero principium altius iit, Ob haec igitur ad internam fupernamque fedem trahi videtur. Quod ii haec inter fe comparaveris, plus intro quam fur- fum transpofitum eife tibi videbitur. Relicta itaque ea, quae praeter naturam ob iniirumentorum iiccitatem phle- gmonemque mufculorum acuitur, voce quoniam angina haec affectio vocetur de ea quae aliis in morbis acuitur, voce pronunciavit inquiens, his hypochondria intro tra- huntur. Vocem itaque acutam ex vocalium inilrumento- rum anguftia in commentariis de voce demonftravimus; atque ob id tum fpadones tum pueri tum mulieres vocem reddunt acutam; in febribus vero ficcitas horum angu- itiam efficit. I ΒΪΒΛΙΟΝ A. ΓJIO ΜΝΗΜΑ B. gQg Ed. Chart. ΤΠΙ. [731.] _ Ed. Baf. y. (im. i85.) μ$. 'Όμμα άμαυροΰμενον φλαΰρον και το πεπηγός και άχλυώόδς κακόν. Το άμαυροΰμενον ο μ μα, καΦαπερ γε και το άχλυωδες, αντω τε τω κάμνοντι και το7ς όρώσι γίνεται δηλον * αΰτω μεν τω κάμνοντι μηκετ εναργώς όρώντι, καΰάπερ εμηρο- σ&εν ίν ταις άμαυρουμεναις δψεσιν, ώσπερ iv το7ς ά- (J85) χλνώδεσι προς το βλεηειν αμαυρόν, iri και διά τίνος άχλΰος οίομένω βλεηειν. άχλΰν δ' όνομάζουσι ϋόλωσιν άε- ρος εν τω μεταξύ νόθους τε και ομίχλης εχουσαν τό πά~ Χ°ς> ω£ ομίχλης μεν μάλλον πεπιλησΰαι, νέφους δ’ ηττον. και γίνεται το τοιονιον παϋημα κατά τους όφ&αλμοις και των άπυρετων μεν οΰκ όλιγοις, ώσπερ και η άμαΰρωοις αμυδρα των οργάνων αϊσϋησις ουσα χωρίς της καιά την αρχήν φαντασίας ηδη και των νοσοΰνιων πολλοίς. εστι δέ γενικώτερον η άμαΰρωοις της άχλυώδους οχβεως. άμυ- δρως γάρ άμφοτερων δρώντων προσέρχεται το7ς μεν κά- XLV. Oculus hehefcens pravum, et fixus et caliginofus malum. Oculus hebefcens ficuli caliginofus tum ipfi aegro tum videntibus fit manifeitus; aegro quidem, quum non amplius confpicue videt quomodo antea in liebefcentibus confpectibus; quemadmodum, in caliginofis praeter id, quod obtufe refpicit, adhuc per quandam caliginem videre putat; vocant autem άχλΰν, aeris turbationem, quae me- dium tum nubis tum nebulae habet craflamentum, ita ut quam nebula quidem magis concreverit, quam nubes vero minus. Fit autem tale in oculis pathema et non paucis qui febre carent, veluti et άμαΰρωοις, quae obfcura im- becillaque inftrumentorum feniio exiftit fine turbamenti apparitione; jam vero et laborantibus multis. Eit autem άμαΰρωοις turbido adfpectu generalior; nempe quum in utroque obfcure cernatur, aegris quidem i piis feniio ve- CALENUS IOM, XVI. Q q , Ed. Chart. VIII. [731. 732.] j , Ed. Baf. Y. (18Λ.) μνουσιν αύτο7ς αϊσθησις οΐον ά/λύος τίνος Ιν τα7ς άχλνώ- δεσιν ύχρεσι' το7ς δ εξωθεν όρώσι των οφθαλμών ό μεν ήμαυρωμενός ονόεμίαν ε/ων φαίνεται σΰστασιν υγρού παρά φύσιν' άπόλωλε δ’ εξ αυτού το λαμπρόν και στίλβον IV τοΊς όξεως ορώσιν 6φθαλμο7ς ύπαρχον καί είσιν οι άμαυ- ρούμενοι παραπλήσιοι τόις των νεκρών. και πολλοις των άποθνησκοντων ετι ζώσιν οι οφθαλμοί τοιούτοι φαίνονται, καθάπερ καί το7ς εν εσ/άτω γήρα, άχλυώδεις δ* ού πάσιν, αλλ’ οΐς μονοις τεθολώσθαι φαίνεται το κατά τήν κόρην υγρόν, ο λαμπρόν τε καί λευκόν ήν όθ* νγίαινον. εκ γοϋν των είρημενων εύδηλον μ οχληράς τάς διαθέσεις άμφοτερας είναι των οφθαλμών» [732] το δέ πεπηγός ομμα διά την ακινησίαν γίνεται των κινοΰντων τον οφθαλμόν μυων, ήτις ακινησία διά παράλυσιν ή τάσιν ίσόρροπον απάντων αυτού γίνεται των μυών ή διά τελείαν αρρώστιαν τής κι- νουσης αυτούς δυνάμεως, εναντίας τής τοιαντης καταστά- σεως ονσης τή των ενδεδινημενων οφθαλμών. αστήρικτοι luti turbationis cujusdam in cajiginoiis confpectibus eve- nit; extrinfecus vero videntibus oculus hebefcens nullam humidi praeter naturam habere videtur confidentiam; periit autem ex eo tum fplendidum tum lucidum, quod in acute videntibus oculis ineft. Hebefcentes item mor- tuorum oculis fimiles exiftunt; multisque morientium at- que adhuc tamen viventium tales oculi videntur, veluti et his quos extrema habet fenectus; caliginofi vero non omnibus, fed Tolis iis quibus turbidum in pupilla vide- tur humidum, quod fanitatis tempore tum lucidum tum albicans erat. Ex dictis itaque affectiones oculorum utras- que pravas efle manifeito liquet; fixus vero oculus pro- pter moventium oculos mufculorum immobilitatem fit; immobilitas autem ea propter omnium ipfius mufculorum vel refolutionem vel aequam et quae in neutram partem vergat tenGonem proficifcitur; vel propter exactam mo- ventis mufculos facultatis imbecillitatem. Talis confiitu- tio ei qua oculi in gyrum vertuntur ex adverfo pugnat; J31BM0N A. TnOMJSHMA Β. gU Kd. Chart. VIII. [732.] # Ed. Baf. V. (185.) γαρ tiat παραπλησίως ίκδίνοις το7ς τον καλοΰμτνον ίππον ίχονσιν, ως μηδίποΰ' ήσνχάζην. ί'μπαλιν ό’ αυτοίς οί πεπηγοτίς ουδέποτε κινούνται. τάς ονν αίτιας άκηκοότι σοι τής τοιαότης καταστάσεως των οφθαλμών ενδηλόν ίστο και το μοχ&ηράς αύτάς ιϊναι. γράφονσι δ* έιιοι και τό πεπηγος άχλυώδες κακόν, αχλύν τινα παραπεπηγέναι βον- λόμενοι τοϊς όφΰαλμοϊς, κατά τήν τής διαθέσεως ξηρότητα και θερμότητα. ματ. ΟξνφωνΙη κλαγγωδης πονηρόν. "Ενιοι μίν κλαγγωδης, ένιοι δε κλανθμωδης γρά- ψονσι. λέλεκται δε οτι κλαγγωδης γίνεται φωνή τής ξηρό- τητας επιτεινόμενης των φωνητικών οργάνων, ή κλαυθμοί- δης δε κατά τήν αυτήν ταντην επίτααιν νοείται και ίστο χαλεπωτερα τής κλαγγωδους, όσω και τήν διάθεαιν εν δει- κνυται μείζονα. nempe infiabiles funt non fecus, quam qui equum ap- pellatum habet, ita ut nunquam conquiefcant; contra au- tem fixi nunquam moventur. Si igitur caufas talis con- ftitutionis oculorum intellexeris, confiat et eas pravas efie. Scribunt aliqui in dictione et fixum caliginofum malum, caliginem quandam concrevifle in oculis volentes ex affe- ctionis tum ficcitate tum caliditate. XLVI. Vox acuta clangorofa malum. Nonnulli quidem clangorofa, alii querula plorabun- daque fcribunt. Quod autem clangorofa vox fiat, quum ficcitas vocalium organorum intenditur, eft demonfiratum. Plorabunda vero fecundum eandem nofcitur intenfionem, fed difficilior qu&m clangorofa exifiit, quanto majorem indicat affectionem. Ofi 2 ΓΑΛΗΝ. EJ2 ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΊΊΚϋΝ . Ed. Chart. VIII. [ 732. } r Ed. Baf. Y. (135.) μζ · *Οδόντων ηρισις ολε&ριον, οΐσι μη συνη&ες και νγιαίνουσι* πνιγμός εν τουιοιαι πάνυ κακόν· Των iv τω προγνωσιικώ γεγραμμενων ουκ είω&ώς μνημόνευαν ο τό βιβλίον τούτο γράι]ιας iμνημόνευσε νυν της των όόόντων πρίσεως, ετι προσΰεις κατά τό τέλος αυτό, το πνιγμός εν τουτοισι πάνυ κακόν, εμαϋες di και περί πρίσεως όόόντων όπως γίνεται και περί πνιγμού, αίστε ουδεν ετι κατά τήνόε την ρησιν λεγεσ&αι άναγκαΐον περιτ- τότερον, αυτός γάρ εξ εκείνων νοήσεις άπαντα. _ μη. Προσώπου ευχροια καί τό λίην σκυ&ρωπόν πονηρόν. *Επειδή πολλάκις εξαπατασΊλαι συμβαίνει διά την ευ- χροιάν του προσώπου και νομίζουσιν ήτοι γε αιμορραγίας κρίσιμου της εκ των ρινών η παρωτίδων αυτήν είναι δη- XLVII. Dentium flridor perniciofum, quibus non efi per fanitatem ajfuetus; fujfocatio quoque in his peffimum. - Quum libri hujus auctor memorare non confueverit quae in prognoilico fcripta funt, nunc tamen de firidore dentium mentionem fecit, adjecitque in fine quod fuflb- catio in his valde mala iit. At quum didiceris quonam pacto firidor dentium procreetur, quonam item modo fuf- focatio, nihil in hac etiam dictione fufius recenfere efi: necefle, nempe ex illis univerfa ipfe cognofces. XLV11L Probus faciei color et pultus vehementer trifiis malum. Quod faepius fallat coloratior facies, putentque hanc vel fanguinis per nares eruptionis criticae vel abfceiTuum pofi; aures fignificatoriam eiTe, ob id jure etiam fi cum Ed. Chart. ΥΠΙ. [732. 733.] ^ w Ed. Baf. V. (185.) λωτιχήν, εικότως εγραψεν) όταν άμα σχνΘρωποτητι πολλή γίνηται, μοχΘηρόν είναι σημε7ον αυτήν, ενχροείν γαρ iv νοσήμασιν ομοίως τοΊς ύγιαίνουσιν άριστα χατα μεν την αυτήν εκείνοις διά&εσιν ούκ ενδέχεται, χαταλείπεται δ νπό Θερμασΐας πολλής ε'ξερύ&ρους αυτούς γεγονοτας ομοιους το7ς εύχροούσι φαίνεσΘαι. το d* εξερυΘρον iv τώ δεντερω των επιδημιών επιτήδειον εις μελαγχολίαν είναι φησιν, r\g σημίϊον ?] σκνΘρωπότης εστίν. [733] όταν δε χαί το λίαν αυτή παρή πολύ δή που μάλλον, αία#’ όταν εύανΘες μεν φαίνηται το πρόσωπον, ο δ* άνΘρωπος ή λίαν σκυΘρωπος7 εμφαίνεταί τις είναι χατά τον εγκέφαλον Ιχανώς -Θέρμη διά&εσις εχχαίουσα το αίμα χαί διά τούτο γεννώσα την με- λαιναν χολήν, ως επιδέδειχται, εύδηλον ό ίσως εστιν, ώσπερ τινών εις ολον το βιβλίον αδιανόητων απλώς εμνη- μόνευσα, καί νυν οντω ποιήσω χαί γράψω τινα των αδια- νόητων εξηγήσεων ένεκα παραδείγματος, υπέρ ων ονχι τον είπόντα πρώτον εΘαΰμασα. κοινόν γάρ αμάρτημα τούτο πάν- των, ώσπερ τούς υίεις, ουτω χαί τά προς εαυτών επινοούμενα multa triftitia fiat, malum effe fignum fcripfit. Fieri fi- quidem nequit ut aegri ita bene colorentur ut qui optime valent pro ea quidem quae in illis eft affectione, fed ob caliditatem multam impenfe rubros ipfos factos et bene coloratis iimiles videri relinquitur. Quod autem valde rubrum eft, id ad melancholiam idoneum eXTe ait in epi- demiorum fecundo; cujus fignum moeftitia exiftit; atque fi multa ipfi adfuerit, multo magis. Quum itaque florida quidem apparuerit facies, aeger autem valde triftis fuerit, quaedam in cerebro valde calida affectio eife videtur quae fanguinem exurit; eamque ob caufam bilem atram ut de- monftratum eft gignit. Sed forfan alienum non erit, ut quaedam per totum librum fenfu carentia fimpliciter com- memoravi, ita et nunc faciam fcribamque ex enarrationi- bus fenfu et intelligentia carentibus aliquam gratia exem- pli. Neque fane eum qui primus de liis dixit fum admi- ratus; commune fiquidem id omnium eft vitium, ut quo- Ed. Chart. VIII. [733.] # Ed. Bai. V. C185. ) στεργειν, πλήν ii τις ασφαλής Ικανώς υπάρχων εν μνήμη dia παντός εχει τον Αΐίσωπειον μνθον} εξήφθαι όνο πήρας ημάς ειποντα, έμπροσθεν μεν την των άλλοτρίων κακών μεστήν, όπισθεν di την των ίδίωνί και dia τον το τα μίν των άλλων αμαρτήματα θεάσθαι, τα di εαυτών μη βλεπειν. οντος γαρ μονος εαυτόν ασκήσει προς την των αληθών γνώσιν. ουχουν, ως εφην, θαυμάζω του πρώτον γράψαντος την εξηγησιν, άλλα των άδιανοήτως τα εκείνου επαινουντων, ώσπερ και νυν τις επαινεί την εξήγησιν των είπόντων ακονειν χρήναι προσώπου μεν ει'χροιάν προς την του νο- σουντος αυτόν, το di λίαν σκυθρωπόν ini του ιατρόν θεωμενου την παρά φνσιν ευχροιαν, ως κακόν σημείον· εΐ γαρ τουτ εβουλετο διδασκειν ό γράχβας τό προρρητιχόν, ού- τως αν ειρηκει, προσώπου ευχροια λίαν σκυϋρωπόν εργά- ζεται τον ιατρόν. _επί τουτω δε πονηρόν ούκ αν ετι προσ- εγεγραπτο κατα τό τέλος. άδιανόητον γάρ ιχανώς προσώ- που λεγειν ευχροιαν, λίαν σκυθρωπόν σημείον ίατρω πονη- ρόν, η παλιν οΰτω, προσώπου ευχροια, λίαν σκυθρωπόν modo filios ita et quae ab illis excogitantur diligant; nili quis valde fecurus Aefopi fabulam perpetua in memoria habuerit, quae duas nos geilare manticas ait, anteriorem quidem vitiorum alienorum plenam, pofteriorem noftrorum; atque ob id delicta aliorum videre nos, noitra vero non cernere; is etenim folus ad verorum cognitionem fefe exercebit. Non igitur, ut dixi, eum qui primus expoli- tionem fcripfit demiror, fed eos qui dicta prius inepte laudant; quomodo et nunc quidam laudibus extollit eo- rum explicationem, qui intelligendum efie ajunt faciei quidem bonum colorem in aegrotantis ipfius colore; moe- ililiam vero multam in medico colorem bonum praeter naturam ut fignum malum cernente. Nam 11 id docere voluilTet prorrhetici auctor, ita dixifiet: faciei color bonus valde moeflum fignum medico; aut 11 non ita: faciei co- lor bonus valde moefium reddit medicum; neque ad hoc in fine pollea adfcripfiilet, malum. Abfurdum fiquidem admodum atque ab omni intelligentia alienum dicere, Ed Chart. VIII. [ 733. ] ( j Ed. Baf. V. ( 185.) εργάζεται τον ιατρόν χαί πονηρόν εστι σημεΊον. ήτοι γαρ τό σχυ&ρωπόν εργάζεται τον ιατρόν χαι πονηρον εστι ση-> μεΊον ΐ] πονηρόν είναι την ενχροιαν ηρχει λελεχϋαι μονον. άμφότερα δ* άμα λεγειν ονχ εγχωρει, μετά τον χαι τον σύνδεσμον προσχείμενον ενδείχννσ&αι σαφώς, εν τω χα- μνοντι ταντ αμφω σνμβεβηχεναι, την τ ενχροιαν του προσώπου χαϊ τό λίαν σχνϋρωπον, ϊνα δε τις εασας την από της λεξεως ενδειξιν επί τό λεγόμενόν ελ&οι, ψευδής εστιν 6 λόγος των ούτως εξηγησαμενων. ον γαρ εξ αναγ- χης η ενχροια του προσώπου λίαν εργάζεται σχυ&ρωπον τον Ιατρόν, άλλ3 εστιν οτε χαι φαιδροτερον ?] προσΟεν, όταν αιμορραγίας η παρωτίδων χρισίμων ελπίση σημεΊον είναι την ενχροιαν. εί μεν ονν άπορου χαί ασαφούς εσχάτως της ρήσεως ονσης επενόουν τοιαϋτα τινα, ίσως αν αντοις συνεγνωμεν ’ επει δε χρησιμώτατον πράγμα διδάσχει σα- φώς διοριζόμενον, πότε μεν άγαϋόν εστι σημείο ν η ενχροια φ faciei colorem bonum valde moeftum fignilm medico ma- lum vel rurfum hoc pacto, faciei color bonus valde moe- ilum reddit medicum et eft fignum malum. Nempe vel id moeitum reddit medicum et lignum eft malum vel malum efle colorem bonum duntaxat dictum fat fuerit; fed ut utrumque fimul dicatur fieri nequit. Adde quod etiam conjunctio et appofita clare indicat in aegroto haec ambo contigifle, tum coloratam faciem tum vehementem triftitiam. Ut ergo quis praetermifla hujus lectionis in- dicatione, ad id quod recenfetur veniat, falfus eft eorum qui expofuerunt, fermo. Non enim de neceflitate color faciei bonus valde moeitum reddit medicum, fed interdum laetiorem quam antea reddit, quum fcilicet faciei colo- rem bonum vel fanguinis eruptionis vel abfcelfuum poft aures criticorum fignum efie fperaverit. Si itaque di- ctione ipfa fumme tum ambigua tum obfcura exiftente talia quaedam excogitarent, veniam hi a nobis mereren- tur; fed quoniam rem commodiflimam clare diftinguens docet, quando fane quidem bonum exiftat fignum bene k Ed. Chart. VIII. Γ 733. 734. ] Ed. Baf. V. (185. 1Se. V του προσώπου, πηνιχα di οΰχ άγα&ον, τις αυτοίς συγγνώμη; χαϋάπ(Ρ_ τ07ς λίγονσι πιρί.τής ιίς (186) £,χη)Μ μ(ταπτώ- στως^τής τ’ ιύ/ροίας τον προσώπου χαι τής αχυϋρωπότη- rog eivui τον ίνιστώτα λόγον, ηγούνταν μίν γαρ, 'όταν αλ- Ι»;Ια διαδιχιται ταύτα, και της μίν ινχροίας παυσαμίνης ο «αμνών γίνηται λίαν σχυ&ρωπός, αν&ις de την αχυ&ρω- ποτητα γινομίνην ίύχρο,α διαδίχητατ, χαλτπόν tlvai σημτίον tog 0V' δυναμιτών άμψοτίρων αμα γίγνια&αι, η οΰ πτρί τοϊν τναντίων τμπροσϋτν ιίρηχότος αυτού, την τις ύλληλα μιτά- πτωσιν ονχ άγαϋόν ιΊναι σημι'ιον, ίχιΐ μίν γαρ ή ϋατίρου yeveoeg, αναιρτΐ τήν ύπαρξιν ϋατίρον xal diu τούτο αδύνα- τον αυτοίς νπάρχην 'άμα. τη d' τύψοία τού προσώπου σχυθρωπότητα συνυπάρχην αμα, οΰχ άδύναιον. ίαν μίν ονν ίφ ίχάατη το'ιν ρήσιων, οσα χαχώς ιίρηταί τ,σιν ίξ(- [ 734] μίμψονται πολλοί τώ μήχιι των υπομνη- μάτων. ίαν δ’ dveXeyxta παραλίπωμιν, σνμβήστταί τ,νας δφι'ξύς αχοί’σαντας ίξηγήοιως -ξινής, ώς παραλτλι,μμίνης υπ ιμου μίμφισ&αι χαι μάλιαϋ’ όταν διαχρίνιιν ούδίπω colorata facies, quando vero non bonum, quisnam ipfis ignofceret? Sicuti et his qui praefentem fermonem de mutua inter fe transmutatione boni faciei coloris et moe- ftitiae efle dicunt. Exiilimant fiquidem, quum liaec fibi invicem fuccedunt, quando fcilicet colore bono definente aeger valde moedus reddatur, rurfusque et moeftitiam illam fubfequatur color bonus, difficile lignum effe, ac fi ambo fimul efle nequeant vel ipfe de contrariis antea non dixerit, mutuam in fefe transmutationem non bonum lignum efle; inibi fiquidem generatio alterius tollit alte- rius eflentiam, quo fit ut fimul efle nequeant; fed quod moeftitia fimul cum colore bono confidat, non ed im- poflibile. Si igitur quae in unaquaque oratione ab ali- quibus peiperam dicta funt redarguamus, commentario- rum prolixitatem non pauci incufabunt; fi vero non re- prehenfa praetermittamus, jam podea erunt qui auditam peregrinam expolitionem tanquam a me praetermiffam vitio vertant, et maxime quum expolitionis tum vilium ΒΙΒΛΙΟΝ Α. ΤΠΟΜΝΗΜΑ Β. g jy Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [734.]^ ^ Ed. Baf. Υ. ^ 186.) δύνωνται κακίαν και αρετήν έξηγησεως, επει τοίννν αδύ- νατόν Ιστιν εκφνγειν την μέμψιν η ως μήκυναντα περιτ- τώς η ως παριχλιπόντα τι των χρησίμων, ειλόμην ΰάτερον, ο τοίς άναγνωσομε'νοις τάς ύη εμού γεγραμμένας εξηγήσεις ώφελιμώτερον εσεσ&αι πεπεισμαι. μ&. Τα τελεντώντα νποχωρηματα εις άφρώδεα άκρη τα παρο- ‘ξυντικά. Ούκ οίδ* όπως οΐ εξηγησάμει>οι το βιβλίον ώσπερ άλ- λων πολλών παρακηκόασι λέξεων, οντω και τησδε. τελευ- τώντα γάρ είπόντος αυτού την εξήγησήν ούτοι ποιούνται διαχωρημάτων αφρωδών ακράτων, ον ταύτόν δέ εστιν η ώ τα τοιαύτα διαχωρειται παροξυν&ήσεσϋαι την νόσον η ω τελευτησονται αΐ διαχωρησεις εις τά τοιαύτα. μοχ&ηράς μεν ούν έστι διαϋε'σεως γνωρίσματα τά αφρώδη y.al τά άκρητα , μεμνημένων ημών άκρατα καλεΊσ&αι διαχωρήματα 4 tum virtutem nondum difcernere queant. Quum ergo fieri non po/Iit ut incufationem devitemus, qua vel fu- pervacue Termonem protrahamus vel utile quippiam prae- termittamus, ad alterum divertam, quod lecturis fcriptas a me explanationes commodius fore credidi. XLIX. Dejectiones in fpumofas fincerafque definentes exacerbant. Caufa cur qui librum expofuerunt ut multas dictio- nes alias, ita et hanc perperam obaudierunt, non novi. Nempe quum ipfe dixerit definentes , expolitionem hi fa- ciunt dejectionum fpumofarum fincerarumque; at idem non eit aut cui talia dejiciuntur exacerbandum morbum, aut cui delinent dejectiones in talia. Pravae igitur affe- ctionis figna funt fpumofae, et fincerae fi memoria tenue-* rimus dejectiones finceras appellari quae duntaxat unum g[g ΓΑΛΗΝ. EU ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. JIPOPPHTIKJlN Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [734.] , ^ Ed. Baf. Y. (186.) τα μόνον ενα τον άποχρινόμενον εχοντα χυμόν άμιχτον ετέ- ροις. ου μην τοίς εχχρίνονσε τά τοιαΰτα παρο'ξννϋήναύ την νόσον άναγχάίόν εστιν, αλλ’ εγχωρει xal λοιφήσαί nutu βραχύ πεττομενης της διαθεσεως, εφ η τα τοιαυτα εξε- ν.ρίνειο· πότε ονν άναγκάιον παροξυνθήσεσθαι την νόσον; όταν τά διαχωρήματα προς τω μη παύεσϋαι την μεταβο- λήν εις αφρώδη τε xal άκρατα ποίησηται. .χείρονα γάρ όντα των έμπροσθεν εχκρινομενων ταϋτα παρο'ξυνθήσεσθαι δηλοι, 9 V 4 ΑΙ εκ χαταχρό'ξιος εν%οξεσιν ουρών άπολήψιες κάκισται, Τά όξεα νοσήματα γίνονται επί θερμοτεραις υλαις. εΐ ουν επίσχεσις των ονρων εκ καταψνξεως γενηται τής κύ- στεως, χαχόν♦ δηλοι γάρ εχ τής τοιαύτης δυσκρασίας ατο- νίαν γενεσθαι τής άποχριτιχής εν τή χΰστει δυνάμεως ή αναισθησίαν, διά τό χαταιρυχθήναι τό εν αυτή νευρον xul » / qui excernitur,, humorem caeteris impermixtum habent; non eft tamen ut talia excernentibus morbus exacerbetur necelTe, quum fieri poflit ut conquiefcat paulalim cocta affectione, in qua talia excernebantur. Quando igitur necelTe eft ut morbus exacerbetur? Quum fcilicet deje- ctiones praeter id quod non ceffent, in fpumofas quoque fincerafque permutabuntur; nempe hae aliis quae ante excernebantur deteriores, exacerbandum morbum indicant. L. Urinarum in morhis acutis ex refrigeratione interceptiones peffimae. Morbi acuti ex calidiore materia ortum habent. Si ergo urinarum retentio ex veficae refrigeratione fiat, ma- lum ; nempe ex tali intemperie fecretricis, quae in veiica eff, facultatis factam imbecillitatem vel fenfus ob refrige- ratum ipfius nervum privationem, nervumque ipfum quod Ed. Chart. VIII. £734. 735.] f ^ , Ed. Baf. T. (186.) μη αίσθάνδσθαι της ανίας. η δδ κατάχψν'ξις δν trj χΰστδΐ γίνδται του κατά φύσιν δν avirj θδρμού υπό της παρά φύ- οιν θδρμασίας διαφορηθδντος. ίσως δ * αν τις δϊπτ} r dia ποιαν αιτίαν τον πυρδιού δν όλω τω σωματι όντος δψύχθη η κύστις; λύσις δδ τοΰιο)ν Ιστϊν η του μορίου ίπιτηδδΐό- της, ου γάρ άπανθ* ωσαύτως της αυτής δτυχδ ψύσδως. να'· Τα όλδθρια άσημως ρσστωνήσαντα θάνατον σημαίνει. [735] Χωρίς σημδίων ήτοι δχκρίσδως η πεχριως. ταύτόν δδ δηλοΧ τω καθόλου δν άφορισμοίίς δίρημενω τωδδ, τοΧσι μη κατά λόγον κουφίζουσιν ού δδϊ πιστδυδιν ουδέ φο- βιΧσθαι λίην τα μοχθηρά γινόμδνα παρά λόγον, η γάρ νυν προκειμένη ρησις άποχωρησασα τού καθόλου των ύποπε- πτωκότων αυτω τι διδάσκδί. πιρι γάρ των ολέθριων άπο- φαίνεται μόνον, ούχ απάντων των μοχθηρών· ονκ εξ α- contriftat haud quaquam fentire oilendit; refrigeratio au- tem veficae fit difloluto ab eo qui praeter naturam eft naturali veficae calore. Sed forfan quis objecerit, quam ob caufam, Ii febris totum occupaverit corpus, veiica refri- gerata eft? Quaeitionem fane diluit partis aptitudo j non enim omnia naturam eandem pariter fortita funt. LL Pertiiciofa fine fignis levantia mortem fignificant. Sine fignis inquit, vel excretionis vel concoctionis j non autem aliud docet quam univerfale illud in apho- rifmis ita fcriptum: quae non ex ratione levant, his fi- dendum non eft; neque valde formidanda malay quae prae- ter rationem eveniunt. Praefens fiquidem dictio ab uni- verfali recedens, eorum quae univerfali fubjecta funt, quippiam edocet, de perniciofis fiquidem duntaxat pro- nunciat, non de pravis omnibus*, neque enim prorfus quid- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [735.] Ed. Baf. Y. C186.) παντός δε πΰν ο τι περ άν η μοχθηρόν ηδη τούτο και ολέθριον εστιν. άπεδείξαμεν γάρ εν τω προγνωστικά δια- φοράς πολλάς των μοχθηρών εί'ρημενας, εφ* ών αυτόν τον *Ιπποκράτην προσθήκη των οικείων ονομάτων ενδείκνυσθαι το μεγεϋος αυτών, περί μεν ουν των απλώς μοχθηρών, ου μην ολέθριων γε, αρκεί τούτο μόνον γινώσκειν ώς ου χρη πιστευειν αύτο7ς άσήμως παυσαμενοις, επανηξει μεν γάρ αυθις, ου μην άποκτενεϊ γε τον άνθρωπον. όσα δ* ιίς τοσοντον προήκει μοχθηρίας, ώς εν το7ς όλεθρίοις είναι, τανθ’ οτι μεν άπιστότερα τών μετρίως μοχθηρών εστιν, ού δυναμενα πιστώς παυσασθαι, χωρίς επιφανών σημείων, εν το7ς περί κρίσεων επί πλε7ον μοι δεδεικται. κατασκενά- σάντα γάρ εν τώ χρόνω τά τοιαυτα βλάβην εκιικήν και άλυτον επανηξει κατά τό μεγεθος της αυτών κακίας, το του κίνδυνον φεροντα μεγεθος. ενια γάρ αίτια τών κατά τό σώμα γεννωμενων παραπλησίαν εχει δΰναμιν τώ τε τών λυττώντων κυνών ίω καί τών θανάσιμων φαρμάκων εκείνοις, οσα κατά τά πεπονθότα επί δ ήλον ουδεν εν τώ παραυτίκα Ρ quid pravum fuerit, mox idem et perniciofum exiltit. Demonitravimus iiquidem in prognoilico malorum lignorum differentias non paucas dictas eife, in quibus Hippocratem ipfum ex nominum propriorum adjectione magnitudinem horum indicare offendimus. De pravis igitur limpliciter et non perniciolis nolfe id duntaxat fatis eft, non effe liis fidendum, fi absque lignis delierint*, redibunt iiquidem, fed non tollent hominem. Quae vero eo pravitatis devene- runt ut et inter perniciofa cenfeantur, quod haec quidem mediocriter pravis infida magis lint, nequeantque fecure et cum fiducia fine manifeliis fignis fedari, in libris de erilibus eft latifiime a me demonftratum. Nempe ubi ta- lia tractu temporis laeiionem habitualem indilfolubilem- que confecerint, revertentur pro malitiae luae magnitu- dine, periculi magnitudinem afferentes. Nam caufae ali- quae eorum quae in corpore procreantur potentia ? vir- tuteque tum virus rabidorum canum tum letalia ea me- dicamenta repraefentant, quae et fi in affecto loco nullum Ed. Chart. TIII. [735. ] Ed. Baf. Y. (186.) * ~ «A S σύμπτωμα εργάζεται, μετά δε τετταρας rj ε'ξ μήνας η καί χότων άμα τώ χενω&ήναι γαντα χαϊ ή των στερεών αλ- , «· ; ,ν».4) . &,4·. . ' ·· , » ' χ ; ‘\yi \ .j ..J $· '.il ·Λ ν \)ϊ'4 . ·· ' * ,· ■*. · . protinus quod notabile fit pariant fymptoma, poft qua- tuor tamen vel fex menfes vel longinquiorem tempori» moram hominem perimunt. Scimus autem nonnullos et a cane rabido morfos, qui poftea tum aquas formidave- runt tum interierunt, a primo principio, in quo morii fuerant, poft duos vel tres vel quatuor vel multa plures menfes. Novi fane et quendam qui exacto anno eum in- currit affectum quem hydrophobum, id eft aquae timorem, vocant; de quo medicis omnibus fumma in folidis ani- malis partibus ficcitas fieri videbatur, atque una adaucta naturalis caliditas in igneam converfa. Affectionem hanc caninum virus parit longo tempore, hoc efi; paulatim; atque ob id immedicabilior exiftit, quod partium folida- rum fubfiantia in aliam tranfeat conditionem; veluti in vitiliginibus, leucis appellatis, fieri confuevit, nempe et altius defcendit haec praeter naturam affectio. Quum au- tem haec alterent quidem folida corpora, fed nondum al- teraverunt, Jimul ut vacuata funt, folidorum quoque al- Kd. Chart. VIII. Γ 735. 736.] # Ed. Baf. Y. (486. 187.) λοίωσις παύεται, ποτέ μέν ημέρα μια} ποτέ δέ xai θάττον (ϊς τό κατά φύσιν επανερχομένων. γινόμενη γάρ ή διάθε- σις και ονπω γεγοννία σνντόμως άποκαθίσταται τον ποι- ονντος αυτήν αίτιου χωρισθέντος. σνμπληρωθείσης δ9 αυ- τής, καν έκκευωϋή τά ποίησαν τα την διάθεσιν υγρά, πλέον ούδέν εις υγείας λόγον. ομοιον γάρ τι συμβαίνει τω γινο- μένω περί τά ξύλα τά πλησίον του μαλθακού κειμένου πνρός. θερμαίνεται μεν γάρ μέχρι πολλού, καίεται δέ ου- όεπο), καν φθασ^ς αποχωρισαι τού πυρος αυτά πριν άρξα- σθαι καιεσθαι, ταχεοις αποτίθεται την γεγονυιαν αύτοίς θερμότητα, δεξάμενα δ* εις έαντά τοσούτον, ως άρξασθαι καίεσθαι, κάν άπαχθη τού πνρός, ούδέν ήττον καίεται, καν εις αυτό δέ τό πύρ τό υγρόν ξύλου ελθοι, ούκ ευθέως απτεται, καθαπερ ει στυππιον ενθείης ή καλαμον ξηρόν ή θρυαλλίδα, καί εί μετά βραχύ βαστάσειας τό τοσούτον ξύλον, [736] αποθησεται την εκ τού πυρός εν αύτωγενομένην αλλοιω- (187) σιν ου μετά πολυν χρονον. ούκουν άπεικός καϊ γεννηθήναι κατά^ βραχύ τοιοϋτον εν τιρ σωματι χυμόν, teratio ceiTatj interdumque die uno, interdum vero citius etiam ad naturalem redeunt habitum. Nempe quum affe- ctio fit et nondum facta eft, breviter feparata efficiente ipfam caufa fedatur; fi vero completa ea fuerit, etiam fi vacuata fuerint quae affectionem procreaverint humida, nihil in fanationis ratione amplius exillit. Simile enim quippiam contingit, quemadmodum in lignis evenit, quae proxime mollem ignem funt appofila ; calefiunt fiquidem valde, fed nondum inuruntur; quae fi prius ab igne fepa- raveris quam inuri incipiant, celeriter contractam calidi- tatem deponunt; fi vero tantum in fe exceperint, ut in- uri incipiant, etiam fi ab igne tollantur, nihilo minus inuruntur. Quod fi lignum humidum in ignem eundem conjiciatur, non protinus accenditur, ut fi vel fiuppam vel calamum ficcum vel ellychnium conjeceris, et fi poft paulo lignum hujusmodi fuftuleris* brevi pofi intervallo deponet eam, quam ab igne contraxerat, alterationem. Non eft igitur abfurdum, ut talis in corpore paulatim progeni- Ed. Chart. YIII. [736.], _ , Ed. Baf. Y. (187.) οποίος ο τε των λυττώντων κ.υνών εστι καί των εν χρόνορ ττλείονι διαφθειρόντων φαρμάκων, ως και λανθανειν τους πολλούς των ιατρών, ως επί του δια κόπον, ως εδοξε, με- τριώτατον πυρεξαντος , ός μετά την τειάρτην ημέραν άπε- κρινεν ονρον, τη μεν συστάσει λεπιόν, τη χρόα δε μελαν, ως εοικεναι κατ άμφω τη γινόμενη κράσει μελανός ολίγου γραφικού μιχ&εντος νδατι πολλω} καί άλλως γε εί μη τό μελαν αύιό νοησαιμεν μεμιγμενον, αλλα καν την καλονμενην υπό των πολλών άσβόλην, ην άσβολον οι "Έλληνες όνομά- ζουσιν' ό άνθρωπος οντος εδο'ξεν εχειν καλώς κατά την τετάρτην ημέραν, ως καί λούσεσθαι τα7ς έξης ημεραις, ειτα κατά την έβδόμην ημέραν εις εσπεραν άρξάμενος πυρεττειν άπεθανε μαρανθείς. τούτο αυτό κατά την προκειμενην ρησιν διδάσκεται, τοίς άρίστοις των ιατρών ωφέλειαν φερον, ου τοίς επιτυχούσιν. ούτοι γάρ ουδέ γινώσκουσι τά τών ολέθριων νοσημάτων σημεία. νεανίσκος γούν τις εξεκρινεν άμα πυρετώ βληχρώ περίπλυσιν ερυθράν ούκ όλιγην πολ- λάκις εν ήμερα μια καί νυκτί μετά χλιαρού πυρετού τουν- tus iit humor, qualis eft et rabientium canum et medica- mentorum tractu temporis longiore corrumpentium, ita ut plerosque medicos lateant. Quomodo in eo qui ob lafiitudinem, ut videbatur, moderatiflime febriit, qui poft quartum diem urinam fecrevit fubitantia quidem tenuem, fed eoiore nigram, ut in utroque eam, quae ex pauco atramento feriptorio aquae multae diluto confurgit mixtu- ram reprefentaret; atque modo alio, Q non atramentum ipfum dilutum intellexerimus, certe eam quae a multis fuligo appellatur, quam άσβολον appellant Graeci. Yifus eii aeger hic quarto die bene habere ita,, ut fequentibus diebus lavaret*, deinde die feptirno vefperi, quum febrire coepiiTet, tabefactus obiit. Docetur autem in praefenti dictione id, quod optimis medicis opem affert, non vulga- ribus ; neque enim pernicioforum morborum ligna hi no- verunt. Adolefcens praeterea quidam excernebat cum fe- bre imbecilla rubidam proluviem non paucam *, faepiusque die uno nocteque cum tepida febre j qui hinc moderatius Ed. Chart. TIII. [736.] ^ # Ed. Baf. V. (187.) τευθεν εδοξε μετριώίτερον εχειν ως τη y των ημερών απνρετον είναι δοκεΊν. εγώ μεν οΰν επισκοπονμενος αν- του τα ουρά λεπτά και λευκά, καθάπερ νδωρ όντα, την κατά τό ήπαρ ατονίαν ετεκμηράμην διαμένειν, εκέλενόν τε το7ς προς αυτήν άρμόττονσιν επιθέμασί τε και βρώμασι και σνμπάση τη διαίτη χρησθαι. καταγελάσας δε μου των απο Θεσσαλου τις ιατρών, ον μόνον αυτός ουδέποτε την δι ουρών έπίσκεχριν πεποιημένος, αλλά και τους έπισκε- 7ττομένονς αυτους γναφέας αιτοκαλών, κεχώλνκε βοηθεισθαι τον άνθρωπον, άναθρέψεως μόνης έπϊ κενώσει χρηζειν εί- πων. αλλα και τούτο κατά την έβδόμην άπό της αρχής ημέραν έπελϋόν τό νόσημα φανερόν έγένετο πάσιν ηπατι- κόν ύπαρχον, τά μεν ουν τοιαντα πάντα παρατρέχονσιν οι έξηγηται μεγάλως όντα χρήσιμα, κατατρίβονται δ* ενίοτε περί λεξίδια μηδ* ολω£ χρήσιμα. habere eft vifus, ita ut tertio die a febre immunis eile videretur. Ego itaque urinas ipfius, quae tum tenues tum albae inftar aquae edent, confpiciens, jecoris infirmita- tem permanere conjeci, praecepique ut occurrerent huic idoneis tum epithematis tum efculentis et ratione vivendi univerfa. Deridens vero me medicus quidam a ThelTalo edoctus, qui non folum ipfe nunquam urinas contempla- tus erat, fed et contemplantes fullones appellabat, prohi- buit} ne homini praeGdium ferretur, fola poit inanitio- nem refectione utendum elfe inquietis; fed morbus fepti- mo a principio die fuperveniens patuit omnibus eile he- paticus. Talia igitur omnia, quae valde utilia funt, prae- termittunt expofitores, tempusque interdum circa dictiun- culas nullo pacto utiles conterunt. J31JJM0N A. ΤΠΟ ΜΝΗΜΑ H. Ed. Chart. YIII. [ 736. ] 625 Ed. Baf. y, (is?,) Tu Iv όξδ'σο χολωδδσιν δ'κλιυκα, άγροίδδα, πδρύχολα δια- γωρηματα κακόν. κακόν δ£ και ουρά τοιαντα · άρα τουτύοισιν ηηαρ ίττωδννον; Τό πολλάκις ηδη και πρόα&δν δίρημδνον δρω και νυν. 6 σννϋδις τό βιβλιον τουιο qaivnai μύν από της αύιης ων Ίπποκράτδΐ τω μδγάλω τέχνης% άηολδΐτιδται δ' αντου ττάμηολλα, και διά τουιο δ vio ις μύν δόο'ξδ του Ζ/ράκον/ος Ίπποκράτονς, tvioig di τον Θδπσαλοϋ τό σύγγραμμα τουιο δίναι. δύο γάρ νίδΊς του μδγάλον ' /ηποκράιονς ομολογούν- ται γδγδνησΰαι, Λράκοιν και Θδσσαλός, ων ίκατύρου πά- λιν 'Ιπποκράτης. δ’ίτ ουν υπό ϋατύρου τουιονν δύκ καί νη άλλου τίνος ύγρά^η τό βιβλίον δΐτ δφϋαοδν ό γράψας αντο πριν Ικδουναι τοϊς "Ελληοιν άποϋανδίν, πιριττόν iativ δ’ργον ζητδϊν. ικανά γάρ και τά νυν διρημένα πδρι αυτόν. σπούιδιισμα δ* ίστω το7ς άναγινωσκουσιν αυτό την διάνοιαν των λιγομύνων ί'ξδτάζδίν. ή δέ ιξίτασις ίσιο) διττή πρός L1L In acutis hiliofis albicantes, fpumofae et circum biliofae dejectiones malum i malum quoque et urinae hujusmodi i an et his jecur dolore affectum ? Quod faepius jam et antea dictum eft, dicam et nunc. Qui librum liunc compoPuil, videtur quidem ejusdem cum magno Hippocrate elle artis ; fed ipfo longe eil inferior, atque ob id quidam librum hunc Draconis Hippocratis, alii TheiFali elFe putaverunt. Duo hquidem magni Hip- pocratis filii fuifle perhibentur, Draco et TheiTalus, quo- rum utriusque rurfus filius Hippocrates, Sive igitur ab horum altero live ab alio quodam fcriptus Iit liber; live qui feripiit, priusquam Graecis publicaret, obierit, perve- ftigare fupervacuum videtur; nam quae de ipfo dicta nunc funt, fufficiunt. At legentes conquirere intelligentiam eo- rum, quae dicuntur, fludeant, fitque gemina inquihtio, id GALENUS TOM. XVi. R r Eli. Chart. VIII. [ 736. 737.] # , Ed. Baf. Υ. (187.) τί την των όμολογουμένων 'Ιπποχράτους βιβλίων καί προς την των πραγμάτων άλλήθειαν αναφερόντων ημών, ο τι περ αν αντω λέγηται. καί νυν αυτό το προχείμενον όντως έξε- τάσωμεν, ώς έπιπλεχοντος ενίοτε [737] συμπτώματα τονδε τον άι'δρός, ών έκάστον χαθ εαυτό την δυναμιν εμώθομεν }ν τώ προγνωστιχώ. τά γάρ εχλευκα και ιά αφρώδη δια- χωρήματα μοχ&ηρα λέλεκται κατ εκείνο το βιβλίον. αλλά καί ότι κινδυνενουσιν εν ταΐς νόσοις ήττον, οϊς άν οίκείη της φνσεως η νόσος η, μεμαθήκαμεν εν το7ς άφορισμοίς, ώσ&* οσοις άν μή οικεία τνχοι, μάλλον ονιοι κίνόννενονσι. τοΊς ονν χολώδεσιν είτ άνθρώποις είτε νοσήμασι χολώδες διαχωρείν η ονρειν οίκείον. άχολα δε καί λευκά παρά την φώσιν αυτών έστι καί διά τούτο μοχθηρά, αφρώδη δε δια- χωρείν άπάσαις φνσεσι κακόν. εί μεν δη ταντ είρηιο μόνα κατά την προκειμένην ρησιν, ονδεν άν ην ζήτημα, προσκειμένου δέ τον περίχολα μέγισιον γίνεται ζήτημα, πώς γάρ άν χολώιδεά τε μμα και έκλευκα διαχωρείσθαι δν~ χατόν εστιν; εγώ μέν ονν νομίζω καί ταντην την λέξιν quod ab ipfo dicatur, tum ad librorum Hippocratis con- feJTorum tum ad rerum veritatem referentibus nobis. Et nunc fane quod proponitur ita inveitigabimus, quod au- ctor plerumque fymptomata implicet, quorum uniuscujus- que vires per fe in prognoiiico didicimus. Nempe quod dejectiones tum albicantes tum fpumofae malae fint, dictum eft in libro illo. Quod praeterea minus periclitentur, quorum naturae convenit morbus, ex apborifmis confiat; quare quibus non convenit, hi magis periclitantur. Bilio- fae igitur dejectiones et biliofa veficae excrementa cum bilioiis hominibus et morbis familiaritatem habent et co- gnationem ; non biliofa autem et albicantia his praeter naturam funt atque ob id prava cenfentur. Spumofa vero dejectio naturis omnibus mala eft. Quae fi tantum- modo in oratione dicantur, nulla oborietur quaefiio; ve- rum ii adjeceris circumbiliofa, maximam movebis quaeitio- nem ; quo etenim pacto fieri poteil ut albicantia fimul et biliofa dejiciantur? Vitiatam equidem et hanc dictionem, ΒΙΒΛΙΟΝ A. T1L0MISHMA B. ^ Ed. Chart. YIII. [737.] Ed. Baf. V. (1S7.) ημαρτησϋαι, καϋάπερ και άλλας πολλάς. 'άμεινον γάρ ην η μη περίχολα γεγράφ&αι κατά αυτήν η μηδ' ολως γε- γράφ&αι τα εκλενκα, εΐ δε περ αναγκαζόμενα την λεξιν ως αναμάρτητου ηγεϊσ&αι, δυοίν &άτερον> η τον μεν ενα καιρόν εκλευκα διαχωρείσϋαι νομιστέον, εν ετερω δε περί- γολα, η ειπερ ενι χρόνο) βοΰλοιτό τις άμφότερα λεγειν εκ- κρινεσ&αι, τα μεν εκλενκα των εστώιων τε και σκληρών διαχωρημάτων την χρόαν δηλώσει, τα περίχολα δε τα περιξ ανιών εχοντα χολήν τή σνστάσει λεπτήν. είώ&ασι δε όνο- μάζειν τάς τοιαντας εκκρίσεις περϊχρονς. τά γε μην ουρά τοιοντον μεν εχειν ουδεν δνναται μεμιγμενον, ήτοι δε f/ά- τερον των είρημενων επ αυτών η το ετερον άκουειν άναγ- καιόν εστιν. άμφω δε μοχ&ηρά, τό τε εκλευκον καί τό περιχολον, ακόυσαν δε επι τών ουρών τό περίχολον άναγ- καιόν εστιν, αυτό τό περιττώς χολώδες. ον γάρ οΐόν τε κατά τον αυτόν τρόπον, ον επί τών διαχωρημάτων είπον, εγχωρείν γενεσ&αι τά περίχολα μετά τών εκλεΰκων, οντω 'veluti et alias multas, exillimo; nempe commodius fuit ut in ea fcriberetur non circumbiliofae, vel omnino omifla fuiifet haec dictio circumbiliofae. Si vero dictio- nem tanquam vitio carentem exiflimare cogimur, e duo- bus alterum ut fit oportet *, nam vel uno tempore albi- cantia , in altero circumbiliofa , dejici eit putandum; vel fi tempore uno fecerni utraque quis aflerere voluerit; albicantia quidem tum conflantium tum durorum excre- mentorum colorem indicabunt; circumbiliofa vero, ea quae circa ipfa funt, bilem fubftantia tenuem habere* Confueverunt autem tales excretiones circumcoloratas appellare. Urinae autem permifcferi quidem hoc pacto non poliunt, fed in his alterum eorum, quae dicta funt, vel alterum intelligere eft necefie; atque utraque eile mala, et albicans et circumbiliofum. In urinis autem circumbiliofum, quod fuperflue biliofum eit, de neceffi- tate, eit intelligendum; neque enim fieri poteft ut quo- modo in dejectionibus circumbiliofa cum albicantibus R r 2 Ed. CharnYIII. [ 737.] ^ Ed. Baf. Τ. (m.) χάπι των ονρων άχονην. ο ίπ ί τοΤ τ ίλη της ρήστως ϊγρα- ytv, άρά γ( τοντοισι ήπαρ ϊπώδννον ; όρΰώς ίϊρηται. τισι μίν γάρ αυτών ίπώδννον γινηαι, τισι di ου, διά φλδγμο- νην itai δι *μφραίιν χαι diaflfoiv φλογώδη χοτα ΐί την γαοκ'ρα χαι δια ιης χΰαΐίως ίχχρϊνίσΟαι. λΐλίχιαι di σοο π*ρι των το ιόντων απάντων άμα ταϊς oixtiaig άπυδίί&σιν ιν ταΐς ημίτί'ραις πραγμαΐίίαις, ώσΐί ον χρη νυν xa&' ίχάοτην ρηαιν άποδί/ξίΐς άχοΰίΐν φνσιχάς, άλκ άρχιϊσ&αι μόνοις τοϊς *£ ανιών άποδίδίιγμΐνοις. νγ AI iv nvgno7σιν άφωνίαι σπασμωδία τρόπον ίξ/σταντα* aiyrj, όλιϋριον· * Απαντούν μίν των παλαιών αντιγράφων την γραφήν τανιην ιχόνιων, άπάνιων di ιών ιξηγηοαμΐνων ιό βιβλίον fieri poiTe retuli, ita et in urinis intelligatnr. Quod au- tem in fine dictionis fcriptum eft, an et his jecur dolore affectum? recte efi dictum: nempe aliis dolorofnm fit et aliis non propterea quod haec ob tum pldegmonem tum obilructionem tum inllammatoriam qnandam affectionem et per ventrem et per veficam excernantur. Sed de ta- libus omnibus una cum peculiaribus demonfirationibus in nofiris tractationibus diximus; ut neque nunc lingulis in dictionibus phyficas audire demonfiraliones conveniat, fed Tolis his, quae ex ipfis demonfirata Tunt, unumquemque contentum effe oporteat. LIII. Si vocis interceptiones in febribus convulfivo modo ob- ortae mentis alienationem cum filentio afferant, per- niciofum. ♦ ' Quamquam vetera omnia exemplaria ita fcripta fint, librique interpretes omnes hoc pacto recipiant, quidam JBIBAIOX A. ΤΠΟΜΝΗΜΑ B. §29 Ed. Chart. ΥΠΙ. [737. 738.] Ed. P>af. V. (187. 188.) δί/ομίνων αυτήν, ϊνιοι τοϊν χθες καί πρώην γίγονότων μ{· ταγράφονσιν ίις τοιαντην λί'ξιν^ ήν ίξηγήσασθαι ρασιον αντοίς, ίγώ δί τον μ*ν άποροΰνια ητρι τής ίξηγήσίως ι'πο- νοήααί τι την λιξιν ήμαριήσθαι και μίταγράψαι πρυς ιό qcaioufvov άληθϊς ον μίμηομαι' το δ’ ονιω γ>γραμμινον *| <*PXfls ι α,ζ ουιδς ί’τόλμησί μίταγράψαι την τ'ξηγησιν πυιώοϋαι, μίμ-ψΐως άξιον flvai νομίζω. πίποιηκόι ων ό Ινίων τονιο κατά [738] πολλάς λφις, ini πάντων μψνή- σθαι τής ραδιουργίας ανιών μακρόν tlvat νομίζω. ώβπ*ρ δί καί «λΑ« πολλά των κ«ί>* ολον το βιβλίον γ?γριχμμένων άπαξ ή όίς Ιπτοημψάμην, οντω καί τούτο λίλί/,τui μιν ονν ματ ταντα διά τους (188^ όλον aqflovraq τής προ- κημένης ρήσεοις ιό σιγή όλίϋριον Ιγώ δ£ ηγούμαι την διάνοιαν tivai τοιαντην* αι Ιν πυρίτιο aqωνίοι, οσαι κατά σπασμώδη τρόπον γίνονται τίλίνιώσιν ί/ς την μίια σιγής ίκσιασιν όΙίθριον. το δ* tht πάθος ή σύμπτωμα προσυ- πακονααι δ*ϊ τούτο, σννήϋως ούτως ίρμηνίνονιος τον γρά- ψαντος το βιβλίον, χρή τοίννν το σιγή κατά δοτικήν tamen ex iis, qui tum heri tum nudius tertius nati funt, in eam quae expofitu ipfis facilis iit, tranfcribunt dictio- nem. Ego vero eum , qui de expolitione dubitans vi-, tiatam elfe dictionem fufpjcetur et ad id quod verum ap-»· pareat tranfcribat, non increpo^ fed quod expolitionem faciat, ut ipfe tranfcribere eft aufus perinde atque ab ini- tio ita fcriplum iit, increpatione dignum elfe arbitror. Quum vero plurimis in dictionibus fecerint id nonnulli, malam ipforum in omnibus adulterationem memorare lon- gum ei[e puto. Quo autem modo et alia multa hoc toto libro fcripta femel aut bis annotavi, ita et hoc. Dicta igitur a me funt haec propter eos, qui prorfus a prae- fenti oratione auferunt verba haec duo, cum iilentia per- niciofum. Ego autem fenfum talem elfe autumo. Si in febre vocis privationes, quae convulGvo modo fiunt, de- Gnaut in eam quae cum Glenlio Gt, ecftaGn, perniciofum* perniciofum autem vel pathema vel fymptoma fubaudire oportet, libri auctore ita ex confuetudine enunciante Ed.Chart. VIII. Γ 738.3 ^ Ed. liaf. V. (188.) πτωσιν αχοίιιν, σνντάιτοντας τό ιξίστανται τώ σιγή · *ατά δοτικήν δ* πτώοιν άκονόμινον το σιγή ονκιτι αυτό σημαί- ηι μονον το ιξίστανται μηά σιγής πάνυ κακόν' δήλος γάρ ιστι πάλιν ύποτά'ξας τω σιγή τό όλι&ριον , οπιρ άκου- στίον αντί του λιλη&ότως τι και άδήλως το7ς πολλο7ς. γι- γνομινων ουν άφ ωνιών κατά πολλούς τρόπους, αίς δίδηκται ννν, ουτος φησι την σπασμώδη τρόπον γινομινην αφωνίαν ΐις την μίτα σιγής ικστασιν τιλιυταν. τίνων τοίνυν σπα- σμώδη τρόπον άκοΰσομιν; ΐιπτ] τις των φορτικών όργά- νων, ά και τώ παραλιλυσϋαι και τω μηδ* ολως υπό τής προαιρισιως κινΓισ&αΐ τής αφωνίας αίτια γίγνίται· τού- των ον ν την διάϋισιν άφορίζων την σπασμώδη, διά τούτο ιιπιν·) αι ιν πνριτοίς αφωνίαι σπασμώδια τρόπον, αύται τοιννν ου μιτα Όορύβον καί κραυγής, ου γάρ δννανται φωνι7ν οι άφωνοι γιγονοτις , αλλά μιτα σιγής ιίς ικστασιν αφικνουνιαι καί ζήτημα ούδιν ιστι πώς ιξίστανται μιτά Nomen igitur αιγξ, id eft cum filentio, in caiu dandi eft intelligcndum et cum verbo ίξίσιctvtut, id eft mente mo- ventur, conftruendum ordinandumque. In cafu autem dandi intellectum non amplius hoc iignifical folum, ii in mentis motionem tranfeant, cum filentio valde malum; nam rurfus eum nomini filentio verbum perniciofum fub- jeciffe confiat; quod fane intelligendum pro latenter et obfcure vulgo. Quum ergo vocis interceptiones multis fiant modis, ut dictum eft, nunc eam, quae convulfivo modo fit, in eam quae cum filentio efficitur, ecftafin de- linere ait. Sed quorumnam convulfivum modum inlelli— gemus ? Dixerit quis vocalium inftrumentorum, quae tum quod refoluta funt tum nullo pacto a voluntate movean- tur, interceptionis vocis caufa exiftunt. Ab his ergo affectionibus convulfivam diftinguens inquit: fi in febri- bus vocis interceptiones convulfivo modo. Non hae igitur cum tumultu et clamore, non enim vociferari pofiunt qui voce funt deftituti, fed cum filentio in ecftafin per- veniunt ; et nulla fane quaeftio eft, quonam modo cum Ed. Chart, VIR. [738,] ^ , Ed; Baf- J· (188·) σιγής oi μηδ* 6λθ)ζ (foivfiv δνναμενοι. ποθεν ovv, φασι, γνώμεν ανιονς εξισταμενονς ; γελοιοτατον ερωτωντες ερώ- τημα, μόνοις πρεπον εχείνοις ερωτα,ν, όσοι μΐ]δεποτε εω- ράχασι βεβλαμμενονς την διάνοιαν ανθρώπους, καν γαρ μη φθεγγωνιαι, τω μιj βλεπειν ανιονς προσηχοντως τους συνήθεις μήτ’ ερωτωμενονς ά πεπονθασι λεγειν η δια γρα- φών η νενμάιων ενδείκννσθαί τε κινήσεις άλογους, αναπη- δώντας η εσπασμένονς άτακτως, ενδεικτικόν εσιι της πα- ραφροσύνης ανιών, καν ισχνρώς εκστατικόν τούτων γίνεται τό πάθος, ον παραφροσύνην απλώς, αλλ εχσιασιν εικότως όνομάζομεν. νδϊ. ΛΙ εκ πόνου άφωνίαι δυσθάνατοι, Τό δνσθάνατοι σημαίνει μεν ποτέ καί τό βραδυθά- νατοι, σημαίνει δε χαι τό συν οδυνιj θνησχειν, όπερ ευ- filentio mente moveantur, qui nullo pacto vocem emit- tere poifint. Unde igitur, inquiunt,-mente aberrantes eos cognofcimus ? Ridiculam admodum interrogantes interi o- gationem, folisque iis interrogari dignam, qni nunquam aegros mente laefos confpexerint. Nempe et fi non lo- quantur, quod domefticos convenienter ipfi non videant, neque quum interrogentur, affectionem dicant vel fcripto vel nutibus*, quod item motus oftendant a ratione alienos exfilientes vel inordinate convulfi, haec defipientiam ipfo- rum indicant; et fi valenter horum affectio excedat, jam non defipientiam (impliciter, fed ecfiafin, id eil infamam, jure appellamus. LIV. J^ocis ex dolore interceptiones, cum cruciatu letales. Verbum δνσθάνατοι, id eft difficiles ad moriendum, modo vqui tardius moriuntur, modo qui cum dolore figni- fnd;.CI,?rl· νΐ,Γ· , Γ738. 739. ] Ed. Raf. r. ( 188.) , ' >ητί ,r‘v προχτιμτ'νηρ ρησιν ίίρύ/αΟαι, και ιια~ γωνίας ίμνημόνιναίν *>« προ αό- τνι<* > οδυνηρόν γάρ πάθος σπασμός. t Vf . Οι ιξ υποχονδρία)» άλγημάτο,ν πυριτοι χαχοή&ιις. [739] Ε’ί»' ο ovv&flg ζο βιβλίου th’ SUog ίγρα- ■ψ(ν ανίας τήνδι τι]ν ρ,',π,ν, ουχ ίπαι,ώ. χωρίς γάρ διο- ριπμου λτγομινη διηώς ίαιι ψινόής, ύιι καί όιτιον dio- ρισμοδ δτ',ται. noUo.v γοϋν ίν τοίς νποχονδρ/ο,ς χι,μίνων μορίων ουχ ίπΐ πάσιν αντοίς οί πυριιοί χαχοήθτις ιίπίν, «W ini διαοςράγμα,ιχα'ι γαοτρί καί ijnatl. γ,νώοχομιν δ' oti καί των μνο'ν ϊνιοι των ΐνταύϋα </).ίγμαίνο»τις άνά- ητονσι πνρηούς. ον μ,)ν οι»* δ,αν ίφ άπατος ,) γαστρύς »; διαφραγματος (ςλίχμονη γίγνηται, πνριιδς ίνθυς αυτός ισιι χαχοήβης, «U' οξύς ’ίοως άν ιϊη, χαίτοι γι ούδί τούτο, ficat, quod optima ratione in praefenti oratione dicitur; et maxime quia vocis interceptionem liujusmodi in ante- cedente dictione memoravit; nempe convulfio doloris plena eil affectio. LV. Febres ex hypochondriorum doloribus malignae· Orationem hanc Uve libri hujus auctor live alius fer ip Terit, non laudo; nili etenim diilinguatur, bifariam falfa eil, quod et gemina indigeat diilinctione. Quum ergo non paucae in hypochondriis fitae Ont paries, febres non funt ex omnibus his malignae; fed ex fepto trans- verfo, ventriculo et jecore; fcirnus quoque et mufculos quosdam qui inibi jacent, ii inflammentur, febrem accen- dere. Quin imo neque ubi in jecore vel venire vel fepto transverfo phlegmone oriatur, febris haec continuo ma- ligna eil; fed acuta forfan fuerit, quamquam ne hoc qui- Ed. Chart. VIII. I 739.] , ^ # ^ Ed. Bar. V. (188.1 κακοη&ης δι οι δ en ω. διότι, de μηδ* ό'ξύν aei φημι γίγνί- ο&αι, μαρτυρι7 μίν και η πι7ρα και 6 λόγος de dnodei- κννσιν, από των ικιος ^λΐγμονων Ιναργη κομιζομινος ni- οτιν. άι'άλογον γάρ dei τω μeγi&eι των φϋγμονων των πνρ*τών ακολουθούνται· ώσπιρ ονκ ιστιν άναγκα7ον aei η,λιγμαίνιιν ίσχνρώς των iv νποχονδρίοις τι κυρίων μορίων, ούτως ουδέ πνριιόν όξνν iniqe^etv. dqir^a τοιγαρούν την λύξιν το7ς και των ιρινδώς τίρημύνων αιτίας \1ηυδι7ς ως αληθί/ς λιγουσιν. ιμοι δ*, ως eq ην, ούτι συναγορτνιιν τινι ηρόκιιται των παλαιών ου te φιλονιίκως αύτο7ς αντιλύγιιν, αλλ* απτρ αληθώς οιδα γιγvόμevά re και φαινόμινα κατά τους άρρωστους, ταυτα και τοις ασκουσι την ιατρικήν τι* χνην διιρχισϋαι. νστ. Jixpa παραλόγως λυθι7σα ιν όξύσι κακόν. dem perpetuo, nondum vero maligna. Quod autem neque acutam perpetuo fieri dicam teilatur experientia et ratio demonftrat, ab externis inflammationibus confpicuam re- portans fidem. Nam quum inflammationum magnitudinem perpetuo febris ex proportione fequatur, ut in hypochon- driis non perpetuo partem aliquam ex praecipuis valen- ter inflammari eft necefle, fic neque febrem inferri acu- tam. Orationem igitur his dimitto, qui et falfe dictorum caufas falfas tanquam veras pronunciant. Ego vero, ut retuli ^ neque veterum cuiquam patrocinari neque illis pertinaciter contradicere propofui *, fed quae vere tum fieri tum apparere in aegris vidi, ea iis, qui medicam exercent artem, narrare. LVI. Sitis praeter rationem foluta in acutis malum* i Ed. Cbart. VIII. [ 739.] ^ ^ Ed, Baf. Υ. ( 188,) Μέρος εστι χαί τούτο τον καθόλου λόγον, χαθ’ ον πάντα τα παρά λόγον ρηίζοντα πρώτον μίν άπιστά φησιν νηάρχιιν, ειτα nui κινδυνώδη πολλάχις, όταν χαί αυτά παρά λόγον ρηΐζοντα τά χινδυνώιδη συμπτώματα, εϊρηιαι di τις χαϊ άλλος εν ά^ορισμοίς καθόλου λόγος, εφ ώ χαΐ αυτό λελεχται τό νυν είρημενον. όχόσοι γάρ πονεοντες τι του σοψατος τά πολλά ιών πόνων ονχ αισθάνονται, του- τεοισιν ή γνώμη νοσεί* το τοίνυν εν όξεσι νοσήμασι παρα- λόγως λυθήναι δίψαν, οτι μεν χαχόν εστι σημείον αυτό το παρά λόγον λυθήναι διδάσκει Ιχανώς. ότι δε χμΐ της γνοίμης βλάβην σημαίνει, εκ τούτον δήλόν εστιν, οτι της διαθ'έσεως ετι μενούσης αναίσθητος εστιν αυτός, χαίτοι γε όδυνηράς ονσης διαθεσεως. τό δε παραλόγως οποίον τι δηλοί, πολλάχις μεν εν πολλοίς ειπον, ού χείρον δε χαί νυν άναμνησαι, όταν μήθ* ιδρώτας γενομενου μήτε εμετού μήτε όιαχωρήσεως, βλλα μηδε αποστήματος χρισίμον λν&ήναι συμβΐ] την δίψαν, ού τοτ πεηαΰσθαι την διάθεσιν, αλλά Eft et liic fermo pars illius univerfalis, qui omnia non ex ratione levantia primum quidem fufpecta eife ait; deinde et periculofa faepius, quum et ea ipfa quae praeter rationem levant fymptomata, periculofa exiflant. Dictus autem et alius quidam in aphorifmis univerfalis fermo, in quo et id ? quod nunc dicitur, eil pronuncia- tum: qui etenim parte aliqua corporis dolent et magna ex parte dolorem non fentiunt, his mens aegrotat. Quod igitur in acutis morbis iilim praeter rationem folvi lignum malum Dt, ‘declarat abunde quae praeter rationem fit folutio; quod vero mentis laefio iignificetur ex eo patet, quod aeger manentem adhuc affectionem non fentit, quam- quam affectio doloris expers non fit. Quodnam autezp παραλόγως, id eil praeter rationem, indicet, tametfi fae- pius plerifque in locis dixerim, non perperam tamen et in praefentia dicetur. Quum igitur neque per vomitum, neque per fudorem, neque per dejectionem neque eliam per abfceifum criticum folvi filim contingat; non quod ΒΤΒΛ10Ν 4, ΤΠ0ΜΝΗΜ4 B. @35 Ed. Chart. VIII. [739. 740·] Ed. Faf. V. (l88. ) jw την αϊσ&ησιν ήμανρώσ&αι. τούτο γιγνόμενον ονκ άγα- •Οόν εστι σημείον· εάν δε γλο'ισσης ξηράς μενονσης και των ούρων άπεπτων δντων η δίψα πανσηται, βεβαιότερον tu διάγνωσή την κακίαν της διαΰεσεως. εάν δε και χο)ρις τον τον ιατρόν επιϋ είναι τι των ψνχόντων τε itai νγραι- νόντων εξωΰεν, επειδή και μάλλον τά τοιαντα την εν όξεσι νοσήμασι δίψαν ού πανειν, άλλα πραύνειν πεφνκε, παντοίως δε κακόν τό πανεσϋαι τελεως την δίψαν εν όξεσι νοσήμασι. καί μοι μεμνησο των είρημενων άρτι, τω τον παραλόγως λύεσ&αι παραδείγματι, όπως μή πολλάκις αυτών χρήζ^ς άκούειν. [740] *Ιδρώς πολύς άμα πνρετοίσιν όξεσι γιγνόμενος φλανρος. Τω, πολύς μάλιστα πρόσεχε τον νουν, ίπεί τοι πολ- λάκις εν όξεσι νοσήμασιν Ιδρονντες άει μετρίως χρονίζονσι μεν9 ού μην άποΰνήσκονσιν, εί δε και πολύς ιδρώς γί- affectio fedata fuerit, fed quod fenfus hebetatus fuerit; id Ii fiat, fignum bonum non eft. Quod ii et lingua ficca manente, urinisque crudis exiitentibus fitis tollatur, cer- tius adhuc malitiam affectionis dignoveris; atque adhuc ii medicus nihil Ltum refrigerantium tum humectantium exterius adhibuerit; quandoquidem talia in acutis morbis magis Gtim non tollere, fed mitigare nata funt. Prorfus autem in acutis morbis malum, ii fitis perfecte tollatur. Atque haec, quae nuper dicta funt, in exemplo ejus, quae praeter naturam eft, folutionis memoria teneri ve- lim, ne faepius eadem audire tibi opus fit. LVII. Sudor multus cum febribus acutis oboriens malus. Ad nomen multus mentem potiflimum converte, quoniam faepius qui in acutis morbis affidue fudant me- diocriter , quamquam cunctentur quidam trahantque, non Ed. Chart. ΥΙΤΪ, [740.] ' Ed. Baf, V. (188. 189.) νοιτο? μη λνων τον ττνρηόν, δ'νδηλον 6u χαταλυϋήαΐται *α- χέως η ιου χάμνονιος δνναμις. νηΐ Και ουρά δ ίπίποϊα,. πονηρόν. Καια τα πλιίατα των αντιγράφων οιρα πίπονα γι*· γραπται χαι οι ίξηγηααμδνοι το βιβλίον ούτως ϊσασι γδ- γραμμινον, ο τι μη Ρουφάς ό Έφΐαιος, άνηρ φυλάσααν μιν άι'ι 7ταρωμηος τάς παλαιμς γραφάς, ϊνταυϋυϊ (189 ) δέ επίτιμων Ζιυξιδι, τω παλαιτατφ ιμπδίριχω , τω tig άπαντα τα Ιπποχράιονς βιβλία γΐγραφοτι υπομνήματα , τάδε φη- οιν avro7g όνομασι' Ztv^ig δι% ii άρα δίι και τούτον μνη- μονίνσαι, χατα πολν diag.itγων τό άο διττόν ΐντανΰα δια- ntgj^viv, tnimaoiv γάρ άμαρτήματι τφδλα&ν αυτό, βον- Ittai γάρ γτγραφβαι το ουρά πίπονα, ώαι χαι ουρά πνωδη χαι πάχος ί/οντα μοχϋηρόν, ονχ ίιδως τον&* ότι χάνι ίν tamen moriuntur. Si vero multus fuerit fudor, qui fe- brem non folvat, quod aegri virtus cito exfolvetur, li- quido oilendit. LVIII. Atque urinae lahoriofae malum. In non paucis exemplaribus urinae coctae fcriptum efl; ljbrique interpretes ita fcriptum norunt; nifi quod Rufus vir Ephefius veteres fcripiuras obfervare conatus, lioc in loco Zeuxidem increpet, tum vetuiliflimum em- piricum tum qui in omnes Hippocratis libros commenta- ria fcripfit, his ufus verbis: Zeuxis autem, fi utique et ipiliis meminiife oportet, quum diu effugifiet infciliae opinionem, hic aperuit; obviam enim vitio factus in ipfo immoratus eit. Vult enim urinas coctas [criptas eiTe Ut purulentas et pravum continentes craifamentum, ne- quaquam quod hae inter praefentiflima numerarentur au- &ΙΒΛ10Ν A. ΥΠΟΜΝΗΜΑ Β. β37 Ed. Chart. VIII. f 740. ] _ Ed. Baf. T. C1B9. > «ο/? μζγίστοις βοηθημασι καταριθμζΤται. ταΰτα μζν ό *Ρούφος ούχ άγζννώς ίγραψί προς τον Ζζνξιν, ημαρτησθαο λζ'γων την πΐπονα γραφήν, ταύτης di την τα Ιπίπονα προζλόμζνος, ϊνα σημαίνγ τα μηά πόνου άποκρινόμζνα. το7ς di προσιζμζνοις την πζ'πονα γραφήν ζιρηιαί τινα μζν απίθανα μηόί του μνημονζύιιν αυτών αξία. πιθανόν da τι όυνάμ(νον παρακροίσασθαι τους πολλούς τοιοντον, infidt] φα/vnai λόγων ό 'Ιπποκράτης, τα κρίσιμα μη κρινοντα, τα μζν θανατο'ιόζα, τα' di dύσκριιa. dia τοντό φησι καί τα πόπονα ουρά, όταν μη λΰζι την νόσον, ούκ αγαθόν *1- ναι σημώον. άγνοονσι d* ουτοι κρίσιμα μζν νφ 'Jmτο- κράτους όνομαζόμζνα, σνμπτοφατά τε και σημίϊα, τα ση- μαίνοντα κρίσιν η καί ποιοΰντα παρ iαυτών, καθαπζρ αι- μορραγία η dia γαστρός κόνωσις, ονρων τι πλήθος, ίμζιος, ζπιμήνια, αίμορροΐς, παρωτίδες, άποσκημματα παν, άλλο, τούτων di ϊτζρα τα της πζ'ψίως σημώα πζρί ών αυιός ilntv iv τω πρώτω τών (πιόηαιών. οι di πζπασμοϊ ταχύ- τητα κρίσζως, άσφάλζιαν ίίς νγίααν σημαινουσι, και μζνιοι xilia confpicatus. Haec Rufus non ingenerofe adverfus Zeuxin fcripfit, vitiatam quidem fcripluram, qua urinae coctae fcribatur, afferens, alque huic urinae, quae cum labore excernuntur, praeferens. Qui fcripturam ninovu recipiunt, hi nonnulla quidem tum improbabilia tum memoratu indigna effutiunt; fed probabile quiddam, quod vulgus in errorem pellere poflit, hoc eft: videtur fiquidem dicere Hippocrates : criticorum non judicantium alia leta- lia , alia difβcilem Jaciunt judicationem. Ob eam caufam et coctas urinas, ubi morbum non folvunt, non bonum efle lignum ait. Ignorant autem hi judicatoria quidem ab Hippocrate appellari tum fymptomata tum figna, quae judicationem indicant vel ex fefe etiam faciunt; ut eft fanguinis eruptio, per ventrem vacuatio, urinarum copia, fudores, vomitus, menfttua, haemorrhois, parotides, col- lectiones et quodcunque aliud, quorum alia coctionis figna exifiant, de quibus in primo epidemiorum ait: coctiones celeritatem portendunt judicationis fecuramcjue fanitatem.. Ed. Chart. TUI. [740. 741.] ^ Ed. Baf. V. (189.) καν τω προγνωστικά ini των ουρών αυτός ϊγραιμιν · ot- ρον di άριστον μιν ιστιν, όταν η ύπόστασις λιυκη τι ιίη και λιΐη και ομαλή παρά πάντα τον χρόνον, tat αν κριΟη η νουσος, σημαίνιι τι γάρ άσφάλΐΐαν και τό νόσημα όλι- γοχρόνιον ισισθαι. πάριστι di σοι και τηνδι την των νο- σημάτων διηγησιν, iv το7ς των ιπιδημιων βιβλίοις άναγνόν- τα μα&(7ν> ως ονδιις των άπο&ανόντων ούρησι πιπονα. χρη δι γινωσκίιν σι κατά πολλά των αντιγράφων απλώς γιγραμμΐνον και ουρά πιπονα μη προσκΗμίνου τού πονηρά. ιπίνηνίκται γάρ ολίγον ίστιρον κα\ τουτοις και το7ς ιφιξης ιίρημινοις ούροις τό πονηρά. ν&'. [741] Και τά ιρνϋρά ικ τούτων ιπαν&ίσματα κατιχόμινα και τά ιώδια πονηρά, και τό μικρά ιπιφαινίσϋαι οΐον στάξιας. Quin et in prognoftico de urinis ipfe fcripGt: urina optima efi, fi quod fubfidet album fuerit, laeve et aequale per totum tempus, donec morbus judicetur; fecuritatem enim morbumque brevem fore ofiendit. Tibi autem, qui in epi- demiorum libris morborum enarrationem legeris, conflat nullum ex iis, qui* mortem obierunt, coctas urinas excre- viiTe. Caeterum te latere non debet exemplaribus in mul- tis fimpliciter fcriptum eiTe, urinae etiamnum coctae, non adjecto nomine malae, nempe paulo pofl tum Lis tum deinceps dictis urinis adjectum efl nomen malae. LIX. Rubrae quoque ex his efflor efcentiae retentae ac aerugi- nofae malae; parvas quoque veluti fiillas apparere malum. Β1ΒΜ0Ν A. ΤΓ10 ΜΝΗΜΑ Β. 03g Ed. Chart. VIH. [741.] ^ ^ , Ed. Baf. V. (189.) Περί των είρημενων ουρών 6 λόγος, συνάψαι δε χρή ιαύτα σαφήνειας ενεκα, ως γενεσ&αι την (ίλην ρησιν τοιάνδε* και ούρα επίπονα και τα ερυ&ρά εκ τούτων επανϋίσματα κατεγόμενα καί τα ιώδια πονηρά. τό τοίνυν εκ τούτων, Ικ των ίπιπόνων ουρών βούλεται σημαινειν, ούκ εκ των πεπόνων, ονδε γάρ εφίαταταί ποτέ πεπαν&είσιν ούροις θύτ( επαν&Ισματα κατά χροιάν ερυ&ρά οντ ιώδη, τό δδ καιεχομενα πρόσκειται το7ς τοιοντοις ούροις, ητοι μόγις εκκρινυμενα δηλούν η καί τελείως ισχόμενα, φαίη δ* άν τις ίσως άδύνατον είναι τά κατέχομε να διαγνώναι τίνος ιστί χροιάς, αλλ’ όταν φ&άνη τε πρότερον ούρείσ&αι τοιαύτα καί μετά την επίσχεσιν εκκριϋη, βιασαμενων των άρρω- στων η καί πραγματευσαμενων των ιατρών, άμα τε τω τάς χρόας αυτών εγνώσ&αι και τό κατεχεσ&αι καί ούτως ά:το- κρίνεσ&αι λίγων άν τις ού Ίβεύσηται. προσκείμενου δε τώ λογω καί τού μικρά εηιφαίνεσϋαι οΐον στάξιας, ετι καί μάλλον η τε της χροιάς αυτών γνώσίς εστι σαφής καί άλη- De urinis jam dictis eft fermo, fed claritatis gratia copulanda funt haec, ut tota dictio talis fiat i urinae eticimnum laboriosae et rubrae ex his efflor efcentiae fi retinentur et aeruginofae, malae. Oratio autem haec ex his vult fignificare ex urinis quae cum labore excernun- tur et non ex coctis; nunquam enim ex coctis urinis efflorefcentiae colore rubrae neque aeruginofae fuperve- niunt. Verbum fi retinentur adjectum eft talibus urinis, vel quod aegre excernantur vel quod prorfus detinean- tur indicans. Sed forfan quis dixerit fieri non poife ut cujusnam coloris fint cognofcatur, fi retinentur; ve- rum quum talia prius minxerint et poli retentionem ex- creta fuerint, ubi vel aegri vi expreiferint vel arte fua medici provocaverint, atque una cognitis tum colore tum retentione quisquis ita excerni dixerit, nequaquam men- tietur. Ex eo autem quod fermoni adjectum fit, atque exigua parvaque velut Hillae fuperapparentia, adhuc quo- que coloris ipforum notitia evidentior erit et retentionis Ed. Chart. VIII. [741.] _ Ed. Baf. Y. (189.) •θες τό χατεχεσ&αι. μεμνησθαι δε σε βούλομαι των κατά το προγνωστικόν είρημενων ini των υπερύθρων ουρών κατά τηνδε την λεξιν. εΐ δε είη τό ούρον υπέρυθρον και η ύπόστασις υπέρυθρός τε και λείη, πολυχρονιωτερον μεν τούτο τον πρόσθεν γίνεται, σοιτηριον δε χάρτα, των τοί- νυν εξερΰθρων ούρων ών νυν με'μνηται, πάμπολν διαφέρει το χαιά προγνωστικόν ύπίρυθρον λελεγμενον. τό μεν γάρ εξερυθρον ο τι των άπεπτων εσιι και πρόσθεν εδηλωσα, τό δ' υπέρυθρον επαινεί μεν οις σωτήριον, χρόνου δέ π λείο- νος είναι φησι σημείον. ότι δε και τό ερυθρόν ούρον εν τω μεσω τνύ τ εξερυθρον και τού υπερύθρου τεταγμενον εν τω μεταξύ καθ’ εκάιερον αυτών εσιιν επαίνου τε και ψόγον πρόδηλον. Και εμετοί μετά ποικιλίας κακόν, άλλως τε και εγγύς άλλήλων ιόντων. veritas. Volo autem ut memoriae mandes quae de fub- rubentibus urinis in prognoiiico dicta Gnt bis verbis: urina fubrubens fi fuerit, fedimentumque tum fubrubrum tum laeve, haec priore quidem diuturnior, fed valde fa~ lubris, Subrubrens igitur urina, cujus meminit in pro- gnoftico, a praerubra, de qua nunc agit, valde diftat. Nempe quod praerubra ex incoctis fit, fupra oftendi; fubruben- lem vero commendat quidem tanquam falubrem, fed diu- turnioris temporis fignum eife ait. Quod vero rubens urina in medio tum praerubrae tum fubrubentis qonfti- tuta medium tum laudis tum vituperii oblineat palam eft omnibus· Vomitus quoque cum varietate malum tum alias tum fi prope inter fe prodeant. Β1ΒΑΙ0ΝΑ. ΤΠΟ ΜΝΗΜΑ Β. Ed. Cbart. VIII. [741. 742.] Ed. Baf. y. (189 ) Τπαλλάξειεν αν τις τό της ερμηνείας άλλόκοτον, 'ω φαινηαι χαίρων 6 γράψας το βιβλίον. J δί τοιοντος και εμετοί χαια ποικιλίας των εμυνμενων κακόν σημε7όν εστιν, άλλως τε και εγγύς άλληλων ιόντων των εμονμενών, οπερ εστιν ον μετά πολνν χρόνον καί διά τον προσΰεΐναι τούτο της ποικιλίας των εμον μενών εμνημό- νενσε. φαίνεται γάρ ον πάντων των εν τω προγνωστικά! μνημονενων, εί μη τις προσ&είναι βοόλοιτο. γεγραπται δ) εν τω προγνωστικω περί των εμετών όντως· εί δε ενη το εμονμενον πρασοειδες η πελιδνόν η μελαν, ο τι άν είη τού- των των χρωμάτων, πονηρόν χρη νομίζειν είναι, εί δε και πάντα, τά χρώματα ό αυτός άνϋρο)ποςεμεοι, κάρτα όλε&ριον γίνεται, τά μεν εν τω προγνωστικω [742] σαφώς είρηται, μεμφομενον τον Ίπποκράτονς την ποικιλίαν των εμονμενων, επειδή πολλάς δια&εσεις μοχΟηράς κατά το σώμα τον κά- μνοντος ενδείκννται. κατά δε την προκειμενην ενταυ&α ρησιν, ως εφην άρτι, προσκειται το σννεχώς επ' άλλήλοις εμείσΰαι τους παρά φνσιν εν τω σωματι πλεονάζοντας χυ- Permutaverit quis interpretationis abfurditatem, qua libri auctor delectari videtur, erit autem fermo talis: vo- mitus quoque cum varietate eorum quae vomuntur ma- lum lignum exift.it tum alias tum ubi quae vomuntur pro- pius, id eft non multo poft tempore iefe confequantur. Atque propter adjectum illud cum varietate, eorum quae vomuntur mentionem fecit j neque enim omnium quae in prognoftico dicuntur videtur merninifle, nifi quis adji- cere maluerit. Nempe in prognoftico de vomitibus ita feriptum reperitur: fi vero quod vomitur porri colorem repraefentet vel livens vel nigrum fuerit, quicunque horum fuerit color, malum effe efi exifiimandum; fi colores om- nes idem homo vomuerit, valde perniciofum exiftit. Clare quidem m prognoftico dicta funt haec, varietatem eorum quae vomuntur, accufante Hippocrate, quod affectiones multas in aegri corpore, quae pravae fint, demonftret. At in praefenti dictione, ut modo dixi, adjectum eft redun- dantes praeter naturam in corpore, liumores continenter GALENUS TOM. ΧΥΓ. g s Ed. Chajt, VIII. [742.] ^ Ed. Baf. V. (189.) μούς. ότι di οι συνεχώς κινούμενοι χείρους ει’σϊ των dia- λειπόντων εύδηλον παντί. πολλοί μεντοι των εξηγησαμενων τό βιβλίον τον το μίαν ρησιν εξ απάντων ποιούνται των από τησδε της άρχης προειρημενών. Ιδρο)ς πολύς άμα πνρετοίς εν όξεσι γινόμενος φλαΰρον♦ άλληλοις άπαντα συνηφ&αι βονλόμενοι άχρι τού y άλλως τε και εγγύς αλλη- λων ιόντων, ώς εφ* ενός αρρώστου, μίαν συνδρομήν ηγεΐ- σ&αι των γεγραμμενοίν, μεταξύ της άρτίως αρχής είρημε- νης και της εν τη προκειμένη ρήσει τελευιης και δυνατόν εστι κατά, την διάνοιαν ταύτην υπό τού γράχβαντος το βιβλιόν εζευχ&αι ταύτα τά είρημενα συμπτώματα. φαίνε- ται γάρ εξ άνομοιογενών ενίοτε συνδρομάς ποιούμενος. ξα. *Όκόσα εν κρισίμοις αλυσμω άνιδρώτι περιχρύχεται κακόν* και τά επιρριγώσαντα εκ τουτεων κακά. viciflim evomi. Quod autem qui continenter vacuantur deteriores iis funt qui intermittunt cuivis patet. Pleri- que vero eorum qui librum hunc expofuerunt, dictionem unam ex omnibus conficiunt, quae ante dicta funt, ab hoc principio: fudor multus, fi cum febribus acutis fiat, malus; copulata efle omnia volentes ad ufque orationem hanc, tum alias tum ii propius fele confequanlur, ut in aegro uno concurfionem fcriptorum in medio nuper dicti principii et finis hujusce praefentis dictionis comprehen- forum exiftiment. Fierique poteil ut hoc fenfu ab au- ctore libri conjuncta fuerint praedicta haec fymptomata; nempe et ex diilimilibus genere concurfiones interdum fa- cere videtur. LXI. Quaecunque in diebus judicatoriis cum anxietate abfque fudor e perfrigerantur malum; et quae ex his infuper riguerint, mala funt. ΒΙΒΛΙΟΝ A. TI10MJSHMA B. ^3 Ed. Chart. YIII. J 742. J ^ % Ed. Baf. V. Cl80. 190.) Οτι καί των κατά την ρησιν ταυτην ίκ των νφ €/π- ποκράτονς κατά μόνας είρημενων ηϋροισε την συνδρομήν, ενδηλον εστιν. ο τε γαρ άλυσμός αεί κακόν, ωσαύτως δε και τό περιψυχεσ&αι ώς προς τούτον κακόν εστι. τό δε κατα (ΐ9θ) ^«ς κρίσιμους ημέρας τά φαινόμενα πάντα πιστοτερον των άλλων είναι, παρ εκείνον μεμα&ηκαμεν. εντανϋοι δε πρόσκειται κακώς τω άλνσμα τό άνιδρωτι· δοζει μεν γαρ ο με& ιδριοτος αλνσμός ονκ είναι κακός, η {ίπερ εστιν, ουδεν ηττον, α’λλα καί φαλλοί/ κακός, ον μόνον εκ περιττόν φανείται. το δ άνιδρωτι προσκείμενον, αλλά και προς κακόν των αναγινοϊσκονιων το βιβλιον ηγησομέ- νων τον χωρίς ιδρωτος άλνσμόν, κακοηϋεστερον είναι του συν Ιδρωτι. καί μΐντοι καί τό κατά την τελευτήν είρημέ- νον και τα επιρριγωσαντα εκ τούτων κακά ιρενδός εστιν απλώς ούτως ρη&εν, ως ειρηται νυν. εάν μη προστε&ϊ} κα&απερ τω αλνσμω, όντως καί τω ριγεί τό χωρίς ιδρωτος και μάλλον επι του ρίγους η προσϋηκη γνώριμός τε καί χρήσιμος. ο μεν γάρ ιδρωτος χωρίς άλνσμος ηττον κακόν Quod concurfionem orationis hujus ex his acervave- rit, quae feorfum ab Hippocrate dicta funt, nemo igno- rat; nempe quod anxietas femper mala fit: pari modo et perfrigerationes tanquam confequenies malae funt. Quod vero omnia, quae criticis diebus apparept, caeleris fide- liora fintv ab ipfo Hippocrate didicimus; hoc autem in loco anxietati perperam adjacet, abfque fudore; nempe anxietas cum fudore non mala eife videbitur , aut ii eft nihilominus, imo mala magis. Non folum autem fuper- vacue oratio haec abfque fudore adjecta videbitur, verum quoque et in detrimentum librum legentium, qui eam, quae fine fudore eft, anxietatem ea, quae cum fudore eft, maligniorem eife exiftimabunt. Praeterea quod in fine orationis dicitur, atque ex his fupervenientes rigores mali, falfum eft fimpliciter ita dictum, ut nunc dictum eft; nifi ut anxietati, ita et rigori adjectum fit, abfque fudore, magisque rigori tum familiaris tum commoda adjectio exi- ftit; nam quae fine fudore anxietas eft, minus mala eft; - S s 2 Ed. Chart. VIII. [742. 743.] ^ Ed. Baf. V. (190.) Ιστι. τό δε μη με& ιδρώτας ρίγος μιϊζον κακοί/, ώς εάν γε χρισιμον ρΐγος in άλυσμώ γενηται, λύει την νόσον χαι ιδρώτων επιγενομενων η iμίτων χρηστών η γαστρός νηελ- <&ονσης· yr- Εμέσματα ακρητα, άσώδεα , πονηρά· . Συγχειται πάλιν ενταν&α δυο σημεία των Ίπποχρά- τους είρημενων πονηρών, εμά&ομεν γάρ Ιν τώ χα&όλον διδάσχοντος χαι τάς άχράτονς τών χυμών κενώσεις μ οχλη- ράς χαι πάσαν άσην iv νόσοις. ου μόνον ονν εμέσματα άχρητα, άσώδη, πονηρά, άλλα χαι διαχωρηματα και πιά- σματα χαι ουρά χαι ότιουν άλλο, ύ , w- [743] Το χαρώδες άρά γε πανταχοΰ χαχόν; rigor vero iine fudore majus malum; nam fi criticus ri- gor ex anxietate fiat, morbum folvit, fupervenientibus fudoribus vel vomitionibus commodis vel alvo fubducta. LXII. Vomitiones fincerae ntcjue fafiidiofae malae. Compofita funt rurfus hoc in loco figna duo ex iis, quae ab Hippocrate mala efie dicta funt; nempe et quum univerfaliter finceras humorum vacuationes et failidium omne in morbis mala efie doceret, didicimus. Non folum igitur vomitiones fincerae et fafiidiofae malae funt; verum quoque et dejectiones et fputa et urinae et quidvis aliud. LX111. Sopor an ubique malus? Ed. Cliart. YIII. [743.] _ Ed· ?af· y: O,90;) * Λπορίαν ημιν η ρησις κινπ δια το μη σαφώς ειρη~ c&ai το σημαινόμενον όκ της κάρου φωνής. όταν ονν Ιν οίνου πόση πλίίοπ κεκαρωμόνον τινα λόγωμεν, ώσπερ ο ΙΙλάιων hτι τον Πώρον κατά το ονμπόοιον είπεν, ονδεμιαν όνδεικνυμείλα νοσώδη διαΟεσιν. ο δ αν ειποιε τις έρμη— νενων λόγω μακροτερω βαΟυν και δυσεγερτον ύπνον κόρος Ινταϋϋα φαίνεται σημαίνειν ου χρηστόν, άλλα, καί ζήτησις ον σμικρά γόγονε περί του νοσώδους κόρον πότερον την αν την κατά γόνος αιτίαν ε/ων τω διά τον οίνον κάρω το δνσλυτον προσείληφεν η γόνος ετερον εστι της αίτιας, ει- κότως ονν άπορει περί τον καρον ζητών είτε παντελώς tivai χρη νομ/ζειν κακόν είτε ποτέ καί άγα&όν καί μόσον άγαϋών τε καί κακών. όάν γαρ ο βα&νς τε και δυσδιεγερ- τος ύπνος άκονηται καρος, ονκ ε/οντος ετερ,αν τω γενει διά&εσιν του νοσώδους κάρου, γόνοιτ άν ποτέ άγα&όν αί- τιόν τε καί σημεΐον ό καρος. εωρακαμεν ονν επ ενιων αρ- ρώστων ?]γρυπνηκότων εφε'ξης ήμεραις τρισιν η τετιαρσι Ambiguitatem nobis movet dictio, quia fignificatum ex voce κάρου, id eft foporis, non clare dictum iit· Ne- que enim quum ex liberaliore vini potu foporatum quem- piam dicamus, ut Plato in convivio de Poro dixit, mor- bofam ullam affectionem offendimus; foporem autem quem quis interpretando dixerit oratione longiore, profundum aegreque excitabilem fomnum, hic videtur fignificare non bonum. Praeterea quaeftio non parva de morbofo fopore oborta eff, an eandem genere caufara habens cum eo, qui ob vini potionem obortus eff, difficilem folutionera affum- pferit, an alterum genus eaufae exiffat. Jure igitur am- bigit de fopore quaerens, an omnino efle malum exifti- mandum iit, an interdum et bonum et medium inter ea, quae bona, et quae mala dicuntur. Si enim et profun- dus et excitatu difficilis fomnus fopor intelligitur, nullam- que genere diffidentem affectionem fopor morbofus habeat, erit fane aliquando fopor bona tum caufa tum ffgnum. Vidimus enim in aegris quibusdam, qui tribus vel qua- Ed. Cliart. VIII. [743. Τ' pj τ>. r ,r , Λσδιιχιρτον ΐ,π,ον γ,„ίμινον> ω·? Άης ήμ}ρα1 \e xJ™vl *?S ω^λ^“ντα μιχάλως. in! Si παιδιών ιϊδον ηολλάκις ον μιας μονον, αλλά χα! δυο7ν ήμ,ρ,Γ,ν ι’φ,ξής ^qthia γινομί,ον το,ού,ον. Air S' ϊτύρα τώ yivn Μ(Β^ ί,η T0V χάρον, δ,αφιρην μίν ίρ„ίμίν ήπνον βα_ Ϋ* ™U XU'jm\ ™ *’ *αρώδις πανταχού κακύν ,hal. *_ ύιιχμι,ου^ δ’ ήμίν ιγρήγοραι μίν γίνισθαι Sta τι ξηρά- τιμά και θιρμόιητα τοΰ πρώτου αισθητικού μορίου, τουτ- ιοτι του ιγχιφάλου , τδν <Γ ύπνον i„l το7ς ίναντίοις, ύταν νπο πλήθους ύγρού χρηστού βαρύνηται το σώμα, καβάπιρ *' /*Λ«β ύπνος ιστί βαθύς, ον ιξιστι το! βουλομίνω χάρον ονομάζιιν. όμολογηθ,Ιαης. Si τής διαθίσιως iv όνό- ματι μον ον ή δ,αφωνία γίνιται. όταν f ύπ& μίγματος δ γκιφαλος νγρανθν, καί ψυχθή, το κατά τάς ληθαρνικάς διαθισι,ς ίσται κώμα καί καλών Ιξιστι το, βουλομίνυ, καί τούτο χάρον, ϊνιοι S' όταν ακίνητος καί άναίσθηιος δ «V tnor deinceps diebus vigiles permanferant, difficilem ex- citatu fomnuui fupervenientem, qui prorfiis nocte dieque perfeverans magnum attulit auxilium; faepius quoque et m infantibus fomnum ejusmodi fupervenientem non uno die folum, verum quoque et duobus ex ordine di.bus, magno ipGs fuiffe commodo confpexi. Si vero morbofi foporis alia genere fuerit affectio, fomnum profundum a caro difcrepare afferemus, atqne quod foporolum fit, ubi- que malum effe. Demonftravimus autem vigilias quidem fieri propter tum ficcitatem tum caliditatem primae fen- tienhs partis, id eft cerebri; fomnum vero ex contrariis, quum fcilicet ex humidi utilis copia gravetur corpus, quo- modo ex crapula profundus fomnus oritur, quem loporem, fi lubet, appellare potes. Non difcrepante autem affe- ctione, in nomine folum conlroverfia eft. Quum vero cerebrum ob pituitam tum bumectetur tum refrigeretur, in lethargicis affectionibus coma erit; quod et ipfum, fi lubet, foporem appellare poteris. Sunt qui ubi aeger Ed. Chart. VIII. [743. 744.] # ^ Ed; Ba£. Y. (190.) θρωπος επι χρόνον τινά γενηται, καν νυττης αυτόν, καν πλητζγς, καν εχβοάς, όνομάζονσι κάρον, οποίος ενίοις γίνε- ται των πληγεντων σφοδρώς την κεφαλήν κατά τους κρο- ταφΐτος μυς· όράται da πολλάχις ημίν και κατα τας πν- ρετώδεις νόσους εν anισημασίαις , καθ' άς ούτε νντιοντων ονιί θλώντων οι κάμιοντες αισθάνονται και πολλοί μάλλον βοο'ιντων. εάν ονν τις τό μεν τοιουιον πάθημα καρον ονο- μάζει, την δε δυσδιεγερτον κατάστασιν χωμ*χ τε και κατα- φοράν* τό δε τρίτον επ αυτοίις, υπέρ ου πρώτον διηλθον, ύπνον βαθόν" ούτε κώμά ποτέ άγαθόν ούτε πολύ μάλλον αυτόν τον χάρον λεγεσθαι χρή. εάν ονν δη τις αμφισβη- τrj περί των είρημενων διαθέσεων, ετεροις γινεσθαι λεχων αυτάς η ονχ , ώς εγώ νυν λέγω, εν πράγματι ον διαφωνή- σει, σνγχωρών δε ώς εϊρηται γίγνεσθαι, τοίς ονομασιν ιιε- ρως χρώμενος, εν τοντοις μόνον ημιν διενεχθησεται. ι*· [744} Μετά ρίγεος άγνοια κακόν, κακόν δε και ληθη. tum motu lum Tenfu tempore aliquo privatur, etiam ii vel itimules vel ferias vel inclamites, foporem appellant; qualis in quibusdam vifitur, ubi temporalibus in mufcu- lis vehementer percufli fuerint. Videtur quoque faepius et in febrilium morborum acceflionibus, in quibus neque iiimulanles neque ferientes nedum inclamitante^ fentiunt aegri. Si ergo palhema ejusmodi quis foporem appella- verit, difficilem vero excitatu Conftitutionem et coma et cataphoram; tertius autem ab ipfis fomnum profundum, cujus primum meminimus; nunquam quod coma bonum fit, nedum quod fopor, dicere oportet. Si vero quis de recenfitis allectionibus dubitaverit, alias eas effe affirmans vel non, ut ego nunc dico, in re contro veriu-s erit, Ii vero, ut dictum eft, fieri conceffierit, nominibus aliter ufus in liis folum a nobis diflidebit. LX1V. , Ignorantia cum rigore malum ; malum quoque et oblivio. Ed. Chart, VIII. [744.] F. ρ r ΛΓ , Ειτίμττα ρ,/ί0? γ(γραμμίί,ορ t-hh ύ]ς yivixijv o «a ητωσιν, tht μ(τά (Γιγος, ύς αίηατίνήν, ί„ύς ΤΓ “**' "* dluv0lul *<>>«' ίχατόρων, ντντνήσϋατ ,ώ τ£* Tr ^ν:ον *« *„«- ro- αίψητωμα Τφωβ. V **** P'Vot;« “V»o«« A^· Ιμάθομιν γάρ οτι *<» το ,,, χίωρίζην τοός συνήθης χαΐ το ,'ο} “* Γω", ninfum»mv ini rfj ν.αιά τήν Ιγχίφαλον yiital ΤξΗ “V /x««po, ναι καθ’ ίαν,ο μοχθηρόν ιατι σύμπτωμα ναι ιί £μφω χάητατ. ΰιπλασίως ίίτοπον. Η. Μ ίχ ριχτός χαταψύξιτς μή άναθιρμαινόμτνατ χαναί. . ’Λ'Μντ,αν όηλοΐ ναΐ νιχρωσιν τής ίμψύζου ϋίρμα. Giag η τοιαντη χαταψυξις· Sive eum rigore in gignendi cafn five poft rigorem !" cafu accufandi fcriptum fit, non admodum diffident inter fe fermonis utriusque intelligentiae; nam cum rigore ignorantia et oblivio victum calorem nativum ab ea, quae iymptomatica efi, refrigeratione indicant. Quod enim non cognofcant familiares neque factorum recordentur, ex ce- rebri refrigeratione enafci id confiat. Patetque utrumqne per fe malum fymptomata effe et fi ambo fimul fiant, ge- minari pravitatem. LXV. Ex rigore perfrigerationes non recalefcentes malae. Inopiam caloris nativi extinctionemque talis refrige- ratio indicat. £d. Chart. Yill. [744.] Ed. Baf. V. (190.) Γξστ. v " ··' ··*.··· ·. Oi iv. καταχρΰ'ξεως ιδρωδεες άνα&ερμαινόμενοι κακόν' ini τοΰτοις εν πλευροίις καύμα όδυνωδες και τδ επιρριγώσαι κακόν. *Λνα&ερμαινομενους άκουσαι νυν χρη τους άναπνρετ- τοντας. εστι δε ο λόγος τοιοϋτος, Ιάν ιδρωσας τις iv νόσω ψυχρόνερος μεν iv τω παραχρημα γΐνηται του κατά φνσιν, άναπυρε'ξη δ* αυ&ις, οΰκ άκιιδόνως διάκειται. τούτο μεν ουν ότι καί αυτό κακόν ίστι πρόδηλον παν τι. συνάπτει δ* αντω καϋ'άπερ i π άλλων συμπτώματα τινα 9 διαφερου- σαις ίπόμίνα δια&εσεσι. τό γάρ iv τή πλευρά καύμα όδυνωδες σημειόν ίστι της iv εκείνω τω μορίω φλεγμονής, δι ην αν επυρε'ξεν. iav δε καυ ρίγος αντοίς επιγενηται, και διαπυησαι προσδόκα την φλεγμονήν. ώσπερ δΐ επί πλευρά φλεγ μαινονση δυνατόν άναπυρε'ξαι Tcji' άνθρωπον, οντω και διά πνεύμονα και δι ήπαρ η κοιλίαν η όιιονν LXVI. Sudantes ex perfrictione recalefcentes malum i in his late- rum aefius cum dolore et rigor fuperveniens malum· Recateicentes nunc intelligere oportet eos, qui rur- fus febricitant. Sermo autem talis eit: ii in morbo quis, poiteaquam fudaverit, frigidior quidem protinus quam na- turae conveniat fiat, rurfusque febricitet, non fine peri- culo afficitur. Quod autem et id ipfum malum fit, cuivis patet. Connectit autem huic, veluti et in aliis fympto- mata quaedam, quae diverfas comitantur affectiones 5 la- teris fiquidem aefius dolorofus fignum eft phlegmones, quae partem eam infefiet, ob quam febricitavit*, fi vero et ri- gor ipfis fupervenerit, fuppuraturam exfpecta phlegmonem. Quo autem modo fieri potofi ut ex latere phlegmone ob- feflo aeger rurfum febriat, fic et ex pulmone ex hepate vel ventre vel quavis alia parte. Particularis igitur fermo £d. Chart. VIII. Γ744. 745. J Ed. Baf. V. (190. 191.) άλλο, μερικός ουν χαι αυτός 6 λόγος και ού καθόλου και μεντοι χαι μετά σΰνθεσιν ούχ ομοιογενών σημείων. Cl91) Τά χαυματώδεα ρίγεα νπό τι ολέθρια χαι το φλο- γώδες εν προσο'τπω μεθ’ ίδρώιος εν τούτοις xaxov, επί τούτοις η χρυξις των όπισθεν σπασμόν επιχαλεεται. [745] Είτε χαυματώδεα γεγραμμενον ειη της πρώ- της συλλαβής διά τον α χαι Ό γεγραμμενης, είτε χωματώ- δεα διά του ω, χαλεπήν εχάτερον ενδείχνυται την διάθε- σιν. εν γάρ τώ καθόλου περί' ρίγους εγνωχότας χρη με- μνησθαι διά πανιδς ώς εν μεν τριταίω χαι τετ'αριαίω γινόμενοί οίχεΐόν εσιι σύμπτωμα των τοιοΰτών πυρετών, εν νόσοις δε επιφαινόμενου, εάν μη χρίσιν επενεγχη, χάχισιον. εμαθες γάρ ως τά κρίσιμα μη κρίνον τα τά μεν θανατώ- δεα, τά δε δύσχριια. πάλιν χαι τοντω συνηιρεν ετερα συμπτο>ματα διαθέσεων ούχ αναγκαίων άμα ριγεί γίγνεσθαι. et is efi non univerfalis, praeterea et fecundum compofi- tionem diilimilis generis lignorum,. LXVII. uiejtuoji rigores quadamtenus pernicioji et Jlammea cum fudore Jacies in his mala; ex his pojieriorum partium refrigeratio convulfionem arctffit. Sive χανματώδεις, i. e. aefiuofi, prima fyllaba per <k et v fcriptum fuerit, live κωματώδεις, comatoji, per ω, difficilem gravemque verbum utrumque indicat affectionem. Jiam qui univerfaliter de rigore intellexerunt, perpetuo eos meminilfe oportet quod in tertiana vel in quartana eveniens talium febrium peculiare efi; fymploma. Ia morbis vero poltea apparens, fi criGn non intulerit, de- terrimum exiftit. Scis etenim, quod judicatoriorum non judicantium quaedam letalia fint et quaedam difficilis ju- dicii, Rurfum huic fymptomata alia conjunxit affectio- Β1ΒΑΙ0Ν A. ΤΠΟΜΝΗΜΑ B. 0^£ Ed. Chart. VIII. [ 745. ] Ed. Baf. V. ( t91. ) λίλίκται δί καί ηρόσ&ίν ως όσω πίρ αν πληονα συμπτώ- ματα κινδυνώδη πδρί τον άνθρωπον γίγνηται, την ev αύ- τω πρόρρησιν αξιόπιστοι ιραν ίργάζηαν τοίς ίατροϊς, ώσπίρ (ι και τών σωτηρίων σημτίων πολλά φαίνοιτο* και γάρ και οντω βιβαιοτΐρα η της σωτηρίας ίλπις. 'ίσμ?ν δ* ότι καί χωρίς του ρίγους το φλογώδις iv προσώπω μ(&’ Ιδρώτος κακόν ίστι σημιιον, ev γάρ τι τών κρίσιμων και ο Ιδρώς ίστιν, οτμν ουν μη κρίνη, την κακοή&ΐΐαν ίνδόίκνυται του νοσήματος i eni τονιοις δέ κατα-ψυχϋίντων τών οττ/σω, σπασμόν ουκ αν τις άλόγως ίλπioeievy ότι καί τά μέρη ν(υ~ ρωδη καί η ιρνξις σπασμού ποιητική. Μ. Οι ίψιδρώντίς άγρυπνοι άνα&ιρμαινόμδνοι κακόνi Εί. μίμνησ&ε τον πολλάκις δίρημινου περί τών οντω συμπλίκομΐνων, της παρ’ ?}μΐν ίξηγήσίως ον κι τι χρήζδτί. num, quae non neceflario cum rigore fiunt. Dictum au- tem antea quod quanto plura periculofa homini fiant fymptomata, tanto fideliorem in eo efficiant praedictionem; quomodo fi et lignorum falubrium multa appareant, eo certior fit falutis exfpectatio. Non ignoramus autem quod etiam fine rigore flammea cum fudore facies malum efl fignum, quoniam et unum ex judicatoriis fudor fit. Quum igitur non judicaverit, malignitatem morbi oflendit. Ex his autem refrigeratis poflerioribus partibus convulfionem non abfque ratione fperaveris, quoniam et partes nervo~ fae fint et frigus convulfionem pariat. LXVIII. Parum fudantes vigiles, recalefcentes malum· Si quod de ita complicatis dictum eft memoria non excidit, non eft quod amplius nofira indigeatis explica- Ed. CJiart. ΥΠΪ. [745.] ^ , Ed. Baf. Υ. (l9f. ) νπάγιται γάρ iv όλίγω καθόλου παντα τά τοιαυτα, τω τά κρίσιμα μι] κρίνοντα , τά μίν θανατωδη, τά δί δνσκριτα. W. όσφυος αναδρομής οφθαλμού ίλλωαις κακόν. I '·\» ν ,) -M-i. --ν . . ■ ■ · \ V V Ον δίν άλλο νοησαι δυνατόν ϊστ ιν η ότι των κατ' όσφυν άλγημάτων ιίς την άνω χωράν μδταστάντων ίγχωρη και την άρχηντων νινρων παθδίν, ?}ς σύμπτωμά ιστιν η των οφθαλμών διαστροφή. τά γάρ άπ ιγκί^άλου λαμβάνοντα μόρια την των νιΰρων ικφνσιν ου νωτιαίον πάσχοντός τι τοιοντον πάθος ίνδιικτικά των iv αντοίς διαθισιών Ιστιν. ομοιος δι ό λόγος οντος υπάρχιι τοίς κατά τδ προγνωστι- κόν ωδι πως ΐιρημίνοις * ai δί 'ξυν πυριτω όδΰναι γινόμι ναι πιρι την όσφυν τί και τά κάτω χωρία i]v των φρ$- νών άπτωνται τά κάτω ζχλιΐπουσαι, όλΐθριον κάρτα. tione, Nempe talia omnia fubjacent tantulo huic univer- fali: judicatoriorum non judicantium quaedam letalia et quaedam docilis funt judicii. LXIX. Ex lumborum recurfu oculi pervcrfio malum· Fieri non poteft ut aliud quippiam intelligatur quam quod lumborum doloribus ad fuperiorem tranfeuntibus regionem, principium quoque nervorum affici contingit, eujus fymptoma efl oculorum perverfio. Nam quae a ce- rebro nenvorum propaginem aiTumunt paries, quum fpi- nalis medulla talem non patitur affectum, luas affectiones demonftrant. Hic autem Termo iis iimilis eit, qu^e in prognoftico ita dicta funt: qui cum febre circa lumbos et infernas fedes fiunt dolores, fi feplum transverfum relictis infiernis regionibus attigerint, letales admodum exifiunt. Ed. Chart. VIII. [745. 746.] # Ed. Baf. V. (19χ.) ο . ‘Οδύνη ες στήθος ιδρυν&εισα συν νωθρότητι χαχόν, επι- πυρεττήναντες ούτοι χαυστιχοι ό'ξεως άπο&νήσχουσιν. [746] 'Ήμιζε πάλιν ενταυ&α διαθέσεων συμπτώ- ματα δυοϊν, η μεν γάρ ίδριΙνθεϊσα, τοντεσϊι (ΤτηριχθεΊσα δυσλίτως χατά το στήθος οδύνη, την τον θωραχος Ίνδί,ι- χνυται φλεγμονήν. ή δε νωθρότης ύγρότηια χατά τον εγχεφαλον ή φυξιν ή άμφω. δήλον δε δτι χατά τους τοιον- τους άπαντας λόγους μεμνήσθαί σε χρή του σύνδεσμον, τούτο σημαινόμειον εχοντος, ως παραδιαζενχτιχον, ον μην άναγχαιόν γε τούς ούτω πάσχοντας, χανστιχούς ό'ξεως γινο- μένους άποθανεϊν, εϊ γε το χαυστιχοϊ τό οΐον χαυσωδεις σημαίνει. τινες μεντοι νωθρότητα την δυσχινησίαν τού σώματος ηχούσαν όπερ γάρ είρηταί μοι πολλάχις εν ταΐς άσαφεσι ρήσεσιν, ως άν εθελοι τις άχούειν εξεστιν. LXX. Dolor ad pectus firmatus cum torpore malum i hi fuhorta febre exaefiuantes acute intereunt, \ Mifcuit rurius hoc in loco duarum affectionum fym- ptomata. Dolor etenim pectori infitus, i. e. firmatus et aegre folubilis, thoracis indicat plilegmonem, torpor vero cerebri humiditatem vel frigus vel utrumque. Quod au- tem in talibus fermonibus omnibus meminiffe te oportet conjunctionis diiiunctive fignificantis, cuivis patere poteft. Non eit tamen neceife, ita affectos, ii cauilici acute fiant, mori ·, fi utique nomen χαυστιχοϊ idem quod velut arden- tes iignificat. Quidam vero torporem^ movendi difficul- tatem corporis intellexerunt*, nempe quod faepius dixi, in obfcuris et luce carentibus dictionibus cuipiam ut lu- bet intelligere conceditur. «54 ΓΑΛΗΝ, ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΗΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΊΊΚΛΝ Ed. Chart. VIII. [746.] Ed. Baf. V. (l9|.; ou 01 επανεβεοντες μελανα άπόσιτοι, παράφοροι, xa&’ ηβην μικρά όδυνωδεες, ομμα ΰρασύ χεχλεισμειον, τούτους μι) φαρμαχεύειν * όλε&ριον γάρ. Το μεν όλε&ρίως εχειν άπαντας τούτους, οπερ επί rrj τελευτή της ρησεοις εΐρ?]κεν, αλη&ες εστίν, ώσπερ δη γε καί τδ μη δείν φαρμαχεύειν αυτούς, οπερ εστί χα&αίρειν. εδεί- %&η γαρ ηδη πολλαχις ιηι τονιου λεγόμενον τό φαρμαχεύειν, αλλ όμοιος ίστιν ο λόγος όδε τω τοιούτω λόγω, τους τι- τρώμε τους καρδίαν ού χρή ΰεραπεύειν επ αγγέλλεσϋαι, τεϋνη- ’ξονται γάρ. είτ ούν έκαστον ών ε/ρηκε κατά την προκει- μενην ρησιν αυτό κα&* αυτό τις ακούσει, μο/ϋηράς δία&ε- σεοις εστι σημειον, είτε πολλά άμα, παραπλησίως άν εϊη όλεϋριον. τό γούν πρώτον αυτών είρημενον, τό επανεμεΐν μελανα, των ολεΰριωιαιων εστί σημείων, εί καί χωρίς των άλλων μονον είη. εφεξής δε αν τω γεγραπται τό άπόσιτοι, τουτιστι το ατορεκτοι, πολύ γε μην ηττον εκείνου κακόν, LXXI. Qui nigra revomunt, cibos averfantur, deliri Junt, ad pu- bem nonnihil dolent, oculum ferocem aut claufum ha- bent, eos medicamentis purgare non oportet, pernicio- fum enim efi, Quod hi omnes perniciofe habeant, ut in fine di- ctionis retulit) verum eii ficuti et quod eos non oporteat medicari, quod efi purgare; faepius enim jam demonfira- tum efi de hoc dici medicari. Hic autem fermo illi dif- iimilis non eft. Corde vulneratis promittenda curatio non efi, morientur enim. Sive igitur' lingula ea, quae in di- ctione continentur, feorfum quis intelligat, pravae affe- ctionis figna ea funt; five multa quoque fimul , aeque perniciofa fuerint. Quod ergo primo dictum eil, revo- mere nigra inter perniciofiflima cenfelur figna, etiam ii abfque aliis folum fuerit. Deinde fcriptum efi; άπόσιτοι, quod efi ανόρεχτοι, i. e. cibos averfantes, quod quamquam Ed. Chart. ΥΙΙΪ. [746.] # ^ \ Ed. Baf. Υ. (191·) ομοις γε μην κακοί' καί αυτό, κα&απερ καί τό παράφορος τουτε'στι παρανοονντ ες τε καί ποραπαίοντες* το δέ καθ' ηβην σμικρά όδυνώδεες ουδέ σαφές εστι των ϊξηγηοαμε- νών το βιβλίον, ούχ ωσαύτως αυτό νοησάντοιν. ενιοι μέν γάρ διελόντες έκαιερον Ιδια, το μεν καίΡ ηβην αυτό, το κατά την ηβικην ηλικίαν ηκονσαν. το δε σμικρά όδννωδεες, εν τι καί αυτό των συμπτωμάτων ών εποιήσαιο κατάλογον. ενιοι δέ και καΟ* ηβην όδυνώδεες ini του μέρους είρη- σ&αί φασιν, εν ω και η κνστις κείται. βούλεται γάρ αυ- τός ενόεϊξασϋαι πεπονΰέναι μέν αυτήν μεγάλως, παράφο- ρους δέ όντας τω τούς πάσ/οντας σμικράν αιο&ησιν εγειν άπ αρχής αυτής. εφεξής δέ παλιν άλλα δύο συμπτοιματα γράψας σαφώς φρενιτικά, τό τε ϋρασύ και το κεκλεισμενον όμμα. δύο γάρ εστι ταΰτα, καν εφέ ενός μορίου λέγηται* δΰναται γε μην κα&* εαυτό συστηναι τό έτερον αυτών μό- νον, ώσπερ και φαίνεται ϋρασύ ποτέ μέν γινόμενον, ού μην κεκλεισμενον γε το όμμα, ποτέ δέ κεκλεισμενον μέν, ού μην και ϋρασύ. τό γάρ κεκλεΐσϋαι συμβαίνει τοίς κατ όφϋαλ- minus, quam illud malum exiftat, verum tamen et ipfum malum. Pari modo παράφοροι, quod eft παρανοουντες et παραπαίοντες, i. e. deliri. Verum oratio haec, parum in pube dolentes, neque luculenta exiilit, neque qui librum expofuerunt idem cenfuerunt. Quidam enim utramque feorfum explicantes nomine pubis pubertatis aetatem in- tellexerunt, parum vero dolentes, unum et ipfum ex fymptomalis, quorum catalogum fecit. Alii autem in pube parum dolentes de parte dictum eileajunt, in qua vefica lita eft, vult fiquidem pariem eam graviter effe affectam offendere, fed eos deffpere, quod exiguam habent a prin- cipio ipfo fenfionem. Deinceps autem duo alia fcripGt fymptomata, manifeffe phrenitica, ferocem inquam oculum et claufum , duo ffquidem funt haec, quamquam de parte una dicuntur. Poteft quidem alterum ipforum per fe fo- lum conflare, ut oculus ferox quidem interdum exiflat, non tamen claufus, interdum vero claufus quidem, non tamen et ferox claudi, fiquidem oculorum palpebras con- Ed. ehart. yim [ 746. 747.] , Ed. Baf. Υ. (iQI.) μονς βλεφάροις, ήτοι διά τάσιν σπασμώδη τύν κλειόντων αυτούς μυων η δι αρρώστιαν των άνοιγνύντων αυιούς, το tonvv τούς ούτως έχοντας επιχειρεΐν φαρμανεύειν αμαθούς *στι και τελεως ιδιώτου τέχνης ιατρικής, ούχ ό συμβονλεύων Ουν μη φαρμακεύειν σοφός, ού μην ουδέ το γνώναι μι να τι τούτους όλεθρίως έχοντας. ωστ ούδεν ημάς διδάσκει •θεώρημα τεχνικόν η ρησις αξιον συγγράμ- [ 747] ματος, ώσπερ κατά τούς άφορισμονς ημάς εδίδαξεν εν τω καθόλου μεν μια ρησις, εν η φησιν εν τοΐς οξεσι παθημασιν ολι- γάκις και εν άρχησι τησι φαρμακιν,σι χρεεσϋαι. δεύτερον δε καθ' ην λεγει, τα οξέα φαρμακεύειν, ην όργά, αύθημε- ρόν. άξια γάρ ιατρού μεγάλου ταυτι, καθότι δέδεικται διά της εξηγησεως αύιών. τα δε νυν ειρημενα περιττά. κα- θαίρειν γάρ ούδεϊς επιχειρεί τούς ού τω διακειμενους, ο/ς η ρησις εδηλωσε μετά τού και συνενδείκνυσθαι προηκοντος τού νοσήματος ταύτα γινεσθαι και μη κατ' άρχάς ηνίκα μόνον τοΐς οξεσι τον καθαίρειν δ καιρός. tingit vel propter convuliivam claudentium oculos mufcu- ^lorum tenllonem vel propter aperientium imbecillitatem. Qui igitur ita affectos medicari ingreditur, is indoctus eff et artis medicinalis plane infcius, neque fame, qui non medicari confulit, fapiens eft, nec vero quod hi perniciofe habeant noffe magnum quippiam exiftit. .Nullam itaque artificiofam fpeculationem, quae libro digna fit, nos docet dictio; quomodo nos univerfaliter docuit in aphorifmis «na, in qua inquit: in acutis morbis raro et in princi- piis medicamentis purgantibus uti; atque alia in qua di- citur: in acutis medicari, fi turgeant, eodem die. Haec fiquidem medico infigni digna funt, ut in horum expli- catione demonilravimus. Quae vero nunc dicuntur fu- pervacua; nullus etenim ita affectos purgare ingreditur, ut dictio offendit, cum hoc, quod procedente morbo fieri haec Commonffret et non circa principia , quando in acu- tis folum purgandi eff occafio. Ed. Chart. ΥΙΠ. [747.] Ed. Baf. Y. (192.) °β · % (192) Μηδε τους εποιδεοντας, σχοτώδεας εν τω πλανασ&αι εχλείποντας άποσίτονς, άχρόους. *Ώσπίρ δεδιώς 6 του βιβλίου σνγγραφεύς είπείν τι σαφές y όντως επιτηδεύει πανταχοϋ τά χνρια και σαφή των ονομάτων νπερβαινων ετεροις χρησ&αι. τους γάρ εν τω πλανάσ&αι εχλείποντας, ε’ίπερ τοντονς βούλεσαι σημαΐνειν* τους οσοι καν 'ήρεμα χινρΰνται, λειποτρυχονσιν ίσχυρώς ενην αυτόν δι ών ννν ονομάτων εγώ λεγων ετύγχανον ερ- μηνενααι σαφώς, ετι δε άμεινον είπείν ούτως, εν τω xu- ΰόλου το πάσιν ίατροίς όμολογονμενον, ουχ ήκιστα δε xal το7ς ίδιώταις γινωσχόμενον, ώς ον χρη φαρμαχενειν τοίς άσ&ενη την δυναμιν έχοντας, όσον μεν γάρ επι τω οιδα- λέους τε είναι xal σχοτώδεις, οπερ εστϊν εν ταϊς χινήσεσι σχοτονμενους, δόξαιεν δείσ&αι χα&άρσεως οι χατά την " · :* '-·■>' ”’*> ^ r lxxii. ■ ■ Neque eos qui intumefciint, tenelricofa vertigine labo- rant , levi motu deficiunt, cibum a^erfantur, decolores, purgare oportet. · * ■ * Ac fi libri fcriptor luculentum quippiam promere fit veritu? , ita tum propria tum perfpicua ipmina pertran- fiens aliis uti ftudio fibi habet, Nempe fi per orationem hanc in errando deficientes^ ,hos fignificare yoluerit, qui quamquam quiete leviterque moveantur, forti tamen animi deliquio corripiantur, is per nomina quae nunc dico clare explicare p.oter^t. Praeter haec quoque fatius erat ita univerfum * quod medicis omnibus , eft canfeiTum et non minime idiotis notum dixifie, imbecillas habentes vires medicari non oportere. Nempe ex eo quod intu- mefcant fintque vertiginofi , quod eft fi in motionibus obtenebrentur, purgatione indigere videbuntur, qui per OALEtt US TOM. XVI, X t Ed, Chart. ΥΙΙΪ. [747.] ^ ^ Ed. Baf. V. (190.) ηροκειμενην δηλονμενοι ρησιν· 'όσον δ* ίπί roF χαταπεητω- χεναι την δύναμιν ανιών ούχ οισονσι την χενωσιν· ο/. Μηδε τους εν πνρετω, εΐ χωματώδεες, χατακεκλιμένους, ολί- #ρίθ& Τ'αρ. χατακεκλιμενους μάλλον ενταυϋα πάλιν ειπεΤν εϊ- λετο δια την ασαφειαν} επειδή σαφές ην, εκλύτους εΐπειν· νποπειττωχασι δ ούτοι τω κοινή πάσι γινωσκομένω χαϋό- λου λογω. τ/£ yap oibc οι&ν η τις ούκ εϊρηκεν ως τούς έκλυτους ον χρή κα&αίρειν; εκ περιττού τοινυν το εί κω- ματώδεις πρόσκειται διττώς γραφόμενης της πρώτης συλ- λαβής, διά τε του x και ω και διά του χ και α και υ, όπου γάρ ώμολόγηται το μηδ* ενα τφν εκλύτων φαρμα- κενειν, ε'ξεστιν ημιν των πα·&ών έκαστον προσάπτονσιν αύ- τω μνρίους εργάζεσΰαι κατά μέρος λόγους. praefentem fignificantur dictionem, ex eo vero quod vi- res collapfae Hnt, vacuationem non ferent· LXXI1I. Neque in febre fi foporati fint, profiratos purgare oportet; perniciofum enim· Proilratos in liac dictione rurfiis propter oblcUritatem dicere maluit, quoniam clare dicere potuiXTet exfolutos* Subjacent etenim hi univerfali Termoni omnibus 'plane cognito; quis enim non novit aut quis non dixit exfo- lutos purgandos non efle? Supervacue igitur eil adje- ctum verbum comatofos, bifariam ‘ fcripta prima fyilaba et per x et ω et per x et « et v. Quum enim in con- feflo iit nullum exfolutorum medicari oportere, licebit nobis hinc unumquemque affectum ailignando mille par- ticulares fermones conficere. ’ ΒΙΒΜΟΝ Δ. rnQMNHMA Β. Ed. Chart. VIII. [747. 748. J 0(Τ. Ed. Bafi, v. (192.) Καρδιης πόνος άμα νποχονδρίφ ύνντόνω και κεφάλαλγίη χακόη&ες καί τι άα&ματώδες. άρά γε εξαίφνης οντοο τελευτώσιν; ως εν Λνσώδει, τονιω και ουρά εζυμωμενα εγένετο βιαίως εξιρυϋρα. [748] Ληλός εστιν ως tni τώ Λνσώδιι ταϋτα είδε γενόμενα, ζητεΊν ίϊτε καϋόλου περί αυτών άπόφηνασ&αι προσηκεν εϊτέ μη. λίλεκται δε μοι πίρί των τοιούτων εμπροσϋεν επιδεικννντι τά μεν ini μια δια&εσει γινόμενά σνμπτώμάτα προσηκόνιως εφεξής ά/Ληλών διδάσχεσ&αι, τα d‘ ini διάφερονσαις ούκ όρΰώς σϋράπτεσ&αι , μηδεμιάς δι- δασκάλί&ς τϊχνιχής εκ της μίξεως αυτών γινοβενης. ini μέντοι τών νοσονντων τών χρηόψωιάτων ΐστίν άπαντα σκοπεΊσϋαι καί μηδέν παραλιΥιεϊν, άπερ άμϊρότερα πεηοίη- κεν ό *Ιπποκράτης, εν μεν τώ προγνωστιϋω και ιοΐς άφο- ρισμοΤς τας* προγνώσεις διά τών κα&όλου ποιούμενος, εν δε τοΊς τών επιδημιών άπαντα γράδων τά συμβάντα τοΊς LXXIV. Cordis dolor curh hypochondrio difiento dolorque capitis malignum? &t fufpiriofutn aliquid. An repente hi mo- riantur? ut in Dyfode; huic et urinae fermentatae erant vehementer ei faciei Vehemens rubor. Quod quaerat ah , ficut Vidit haec in Dyfode acci*· dere, ita de ipfis univerfaliter pronunciare conveniat necne clare offendit. De talibus autem antea dixi, quum offenderem, quae in uno affectu fiunt fyrhptomata, com^- mode continuo inter fe ordine doceri, quae vero ih di- verfis non recte copulari, quum nulla quae artificiofa fit doctrina ex ebtum mifcella fieri foleat. In aegris itaque utiliilimum eff omnia contemplari, nihilque praetermittere, quod utrumque fecit Hippocrates tum in prognoitico tum in aphorifmis, praenotiones per univerfaiia efficiens; in j epidemiis vero quae aegris contigerunt omnia fcribens, T t 2 . χ β(·0 ΓΑΛΗΝ, EJ2 ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΤΙΚΗΝ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [748.] 1 £.,;# Ed. Baf. Y. (1920 άρρωστοις. έγκειται δε τινα και κατ αυτά τά βιβλία των καϋόλον χωρίς άρρωστων διδασκόμενα. κατά μενιοι τό ηρορρητικον τούτο σύγγραμμα πολλαγόϋι σνγκεγυται τά της διδασκαλίας των φανεντων κατά τούς νοσο.ύντας, απάν- των εις μιαν αναγόμενων συνδρομήν, καν επί διαϋεσισιν ετερογενεοι γίνηται, καϋάπερ και νυν επί του Αυσώδους, καρδίας πόνον είπών, τουτεστι στόματος της γαστρός άμα νποχονδρίω συντόνω και κεφαλαλγίαν, προσεϋηκε το άσ#- ματώδες. είτα μετά ταντα επί τή τελευτή καί ούρα εζυμω- μύνα βιαίως, πρόσκειται γάρ τω λόγω καί το βιαίως, ίνα κάνταύΰα ζητώ μεν είτε βιαίως ε ζυμωμένα φησί γεγενημενα τά ούρα, τό βιαίως άντί τού σφοδρώς είπών% είτε προσυ- πάκουσαν δει τό βιαίως τω ονρονμενα, δηλρύντος αυτού τό μόγις yai μετά βίας ούρειν· άλλα καί τά εξυμωμε'να κατα τον λόγον είρηται, μήτε κατά τό προγνωστικόν γεγραμμένα μίμε εν τοίς τ$ν επιδημιών, εί&ί όταν άπαντα διεζέλϋωμεν, ούόεν ήμίν εστι πλέον. όμως δ* ούν, επειδή κατεστημεν επί το σαφηνίζειν αυτά καί περί κων εζυμωμενων είπωμεν. docentur quoque et in his ipiis libris quaedam citra ae- grotantium mentionem univerfalia. In hoc vero prorrhe- tico faepius confufa eft doctrina, his omnibus quae in aegris videntur, unam ip congeriem reductis, quamquam in diverii generis affectibus fiant, quomodo et npnc in Dyfode inquiens cordis, hoc eit oris ventriculi dolor cuifi hypochondrio contento, .et capitis dolor, adjecit et fufpi- riofum; deinde poft haec in dictionis calce et urinae fer- mentatae erant βιαίως, nam βιαίως fermoni adjectum eit, ut hic infligemus, an fermentatas vehementer urinas fa- ctas dicat, βιαίως pro σφοδρώς vehementer, accipiendo, an cum adverbio βιαίως fubintelligere oporteat, excretae, oftendente auctore urinas tum aegre tum cum violentia excerni. Quin etiam in oratione dictum efl, fermentatae, quod neque in prognoflico dictum efl neque in libris epi- demiorum. Praeterea jam quum omnia percurrerimus, ni- hil amplius nobis accedit, fed quia explicare inflituimus, de fermentatis quoque dicamus. Quum igitur in terram * Ed. Chart. YIII. [748.] Ed* ®af# V* (192\> ILd. l^hart. YI11. 1748. J « ^ ' ' όταν τοίννν κατά της γης οξος ϊκχυΰτι ~δριμν,~ πνευματ μίνον αύτίκα, συναναφερει τινα της γήζ αυτής“ μουριά* κα γίνεται το σύν&ετον εκ τε τής γεώδους ουσίας και τής υγρας τον οξους και του γεννηδεντος άτμώδους πνεύματος. ομοιον δ· αυτω συμβαίνει, κάπειδάν καί μελαινα χολή κατά της γης εκχυΰή και σαφώς γε φαίνεται πνευματώδης τις κί- νησες επ άμφοτεροις γινόμενη παραπλήσια τή κατα το ζέον γλεύκος. ομοιον δε τούτοις κάπί των εζυμωμενων άρ- των όσημεραι φαίνεται γινόμενόν. όταν γαρ αναμιί,αντες νδατι τό των πυρών άλευρον μίξαντες αυτω και την ζύμην εωσι διαφυση&ήναι μετρίως9 η ζυμωσις φαίνεται γιγνομειη, χεομενης τε άμα και ,ττνευματουμενης τής ζυμουμενης ου σίας. ώστε καί τά ζυμονμενα των ουρών πάντως πάχος μίν εχειν χρή αξιολογον, ειτα τουτου βραχεΊαν τίν^α iv ταντ<$ καί κίνησιν λαβόν το πνευματώδες, μειςονα τον ογκον εχειν, ου κατά την εκκρϊσιν ειχεν* ούρα δε οτι^ τοιαυ^ τα γίνεται, των ωμών χυμών ταραχωδώς κινούμενων, εν τοίς περί κρίσεων εμάϋομεν. ο δ αυ προρρήσεις άρρωστος acetum acre effuium fuerit, protinus intumefcens, furfum quasdam terrae partes fimill tollit, fitque compoiitum quoddam ex terreflri fubltantia et aceti humiditate et ex facto vaporofo fpiritu. Simile rei huic contingit, quum atra bilis in terram effufa fuerit, nempe in utroque fpi rituofa quaedam molio evidenter fieri videtur, ei fimilis quae in fervente mufio apparet. Simile quoque et in pa ilibus quotidie fieri videtur·, quum enim remixta aquae tritici farina mixto illis et fermento mediocriter mace- rari permiferint, fermentatio fieri videtur, fufa fimul et intumefcente quae fermentatur fubftantia. Quapropter et urinae quae fermentantur ut prorfus craflitiem nota bilem habeant oportet; deinde et in ea levem quandam effervefcentiam, quodque pars fpirituofa motionem nacta, tumorem habeat majorem quam quum excerneretur ha bebat. Quod autem urinae ejusmodi fiant perturbatis agi- tatifque crudis humoribus, in commentariis de ciifibus didicimus. Praeterea ante dictus aeger forfan non multo Ed.Chart. VIII. [ 748. 749.] Ed. Baf. Y. (192.) μίτ ον πολύ ’/σως εξαίφνής τελευτησας ζητησιν ανιω παρ- δοχίν tat πάνιας χρη τούς ούτως έχοντας εξαίφνής φάναι τελευτάν είτε μη. πρόδηλον di και όποις ημάς άποκρίνα- oftcu προσηχει το7ς όντως ερωτώσιν, ως 6 γράψας ειπεν, αρα γε ε'ξαιφνης ονιοί γε τελεντώσιν; άποχρινυμε&α γάρ ως εικασαι μιν εστιν απο&ανεΐν εξαίφνής τχνιον πνιγενια. τούτο γάρ ίχ τού άσθματος δηλούται. τις δ’ ην η διά&ε- στς, εφ ον τούτο γίνεται το σύμπτωμα, μαντείας δείσϋαι μηδέν είπόντος αυτού σνγγραφεως. [749] και γάρ υπό τε πνεύματος και φλέγματος κατενεχ&εντος πολλον διά της τραχείας αρτηρίας εκ κεφαλής εις τά τον πνενμονος βρογ- χια και μεταστάσεως εις αυτά γινόμενης εκ πλευρίτιδος , διά τε πάϋος ετερον, πύου πολλού την μεταξύ χώραν των δνοίν καταλαβόντος οργάνων, άσϋματώδης οξεία γίνεται δύσπνοια, πυκνονμενης τε πάνυ της αναπνοής και τού δράκος επί πολύ διαστελλομενον. όταν ονν τοιούτον γενηται δύσπνοιας είδος, ερν&ρον εικότως αποτελειιαι τό πρύσωπον, όπου δε και κεφαλαλγία σννεστιν, ούδεν θαυμαστόν εξερυ&ρον poil repente defunctus quaeflionem fcriptori movit, an omnes ita affectos repente morituros dicere oporteat necne. Conflat vero et quonam pacto nos refpondere oporteat ita interrogantibus, ut pronunciavit fcriptor: an hi repente moriantur: refpondebimus enim verifimile effe hominem mori repente ilrangulatum, nempe id ex afthmatc figniB- catur. Sed quaenam fuerit affectio, in qua efficitur hoc fymptoma, efl divinandum, quod nihil fuerit lpquutus auctor. Nempe et ob flatus pituitaeque multae ex ca- pite in pulmonis bronchia per afperam arteriam delapfum atque ex pleuritide in ea translata et pure multo propter affectionem aliam medium inftrumentorum duorum occu- pante locum, afthmatica acuta oritur fpirandi difficultas, crebrefcente admodum refpiratione et valde fefe dilatante thorace. Quum igitur fuerit talis difficultatis fpirandi fpecies, rubens jure optirfto reddetur facies. Si vero et capitis dolor iimul fuerit, nil miri, ii valde rubens fuerit, Ed. Chart. ΥΠΙ. [749.] Ed. Baf. V. (192.193.) αυτόν γενιοϋαι. πάσαι γάρ al κατά τα τοιαντα νοσήματα χε^αλαλγΐαι μετά ΰερμαβίας πολλής ειωϋασι γίγνεσθαι. οε Τραχήλου πόνος xaxov μεν εν παντι πνρετω, χαχιστον δϊ οΐς εχμανήναι ίλπίς. Και τούτο των χατά μέρος ον έγραψε ν χαΰολον. ό γάρ πόνος, Ιάν μεν ήτοι dia το χαχώς εχειν τον εγχ'εφα- λον ή τον νωτιαίον η τάς περί αυτόν μήνιγγας γίνεται, μο/βν,ρόν εστι σημεϊον' εάν δέ των εξω&εν περικείμενων τω σπονδυλω σωμάτων, οΰ χαχόν. εφ ων δε ελπίς εχμανη~ να&, τί άν ετι χείρον σχοιεν ουτοι παϋος ή του εχμανήναι; οστ, (193) Κωματώδεες, χοπιωδεες, · άχλυωδεες, άγρυπνοι, εφιδρονντες πυρετοί χακοή&εες. omnes fiquidem in morbis ejusmodi capitis dolores cum caliditate multa fieri confueverunt. LXXV. Cerpicis dolor malum c/uidem in omni febre, fed peffimum quibus infania fperatur· Particulare et hoc quoque tanquam univerfale fen- pfit. INam fi dolor vel propter affectum cerebrum vel fpinalem medullam vel ipfas cerebri membranas oriatur, malum eft lignum; fi vero affectis quae extrinfecus circa vertebras jacent, partibus enafcatur, malum non eft. Iu quibus autem infaniae fpes eft, quaenam affectio deterior efle poteft quam ea quae cum infania exiftit? LXXVI. Febres cum comate, laffitudine, lucis caligine, Pigiliis et levibus fudoribus malignae. Ed. Chart. Vili. [749.] Ed. Baf. Υ. (193.) Εκ των εμιτροσ&εν ειρημίνων καϊ ταότ εστι δηλα, κατάλογος όντα συμπτωμάτων κακών, ουδέ μίαν ανάγκην εχοντα άμα γίγνεσϋαι. of. Εκ νώτου^ φρικαι πυκνάI, οξεως μεταπίπτουσαι, δύσφοροι, ονρον «7τοληιρίν επώδννον σημαινουσιν· " £ν*στ* καΙ μ*χρ* του δνσφοροι το πρώτον μύρος της ρήσεως περιγράψαντα δεύτερον in αυτω λόγον ποίησα- σ&αι rd ουρου άπόληψιν Ιπώδννον σημαινουσι, ως εί και όντως εϊπεν, εκ νώτου φρικαι πνκναΐ, οξεως μεταπίπτουν σαι, δύσφοροι ii είσι και προσέτι σημαινουσιν απόληψιν, οπερ εστίν ίπίσχεσιν ονρον επώδυνον. άλλ' άμεινον επί πασι τοις ειρημενοις την των ουρών επισγεσιν αυτόν εί- ρηκεναι σημαίνεσ&αι, δηλος γάρ εστιν εωρακώς τινα πε- πονϋότα τον κατά τήν όσφυν νωτιαίον η \άς άμφ αυτόν Ex fupra dictis manifefia funt, quae liic dicuntur, nempe catalogum malorum fymptomatum efficiunt, nullam- que ut fimul fiant habent neceilitatem. LXXY1I. Crebri ex dorfo horrores frequentes celeriter recidentes, molefii} urinae interceptionem dolorem inferentem fi- gnifcant. Praefinita in verbo molefii priore dictionis parte fecundam efficere licet, urinae interceptionem dolorem inferentem indicant,- quafi ita dixerit: dorfo frequen- tes horrores celeriter recidentes molefii funt i atque adhuc urinae interceptionem, quod eft fuppreffionem, indicant. Sed melius eft quod urinarum retentio ex dictis omni- bus fignificetur protulifie. Confiat fiquidem vidifle ae- grum quendam affecta dorfali medulla, quae in lumbis efi vel membranis, quae circa ipfam funt, vel utroque ΒΙΒΛΙΟΝ A. ΤΠΟΜΝΗΜΑ Β. gg^ Ed. Chart. TITI. [749. 750.3^ ^ Ed. Bafi V. (193.) μηνιγγας η άμφότερον, κάπειτα κατά συμπάθειαν ουρών άπόληιμιν επώδυνον εσχηκότα. πιθανόν γάρ και τάς ταχύ μεταπιπτουσας γρικάς τάς δυσφόρους επί φλεγμονή των είρημενων μορίων γίγνεσθαι. — οη.' [75θ] Και οΐ άσωδεες άνεμετως παροξυνόμενοι κακοί. Κχρην αυτω προστεθηναι πότερον ναντ ιώδεις οντες ή ου. τινες μίν γάρ ούκ εμovet ναυτιωντις, ενιοι δδ ασωδεις ονιες ονδ ολως εναυτίασαν , ούς καί δοκει μοι διά της προκειμενης ρήσεως ενδείκνυσθαι. διττώς γάρ γινομέ- νων ασωδών των καμνοντων, ενα μεν τρόπον} όταν η δύ— ναμις υπό τού σώματος βαρυνηται και μηδέν φεργ σχήμα ραδΐως, ετερον δε όταν το στόμα της γαστρός υπό μο- χθηρών δάκνηται χυμών* οι πρόιεροι μεν όλεθρίως διά- κεινται, ναυτιώδεις δ* είσίν οί δεύτεροι. deinde affectus participatione urinarum interceptionem do- lorofam habuifle; nempe quod qui celeriter recidunt hor- rores molefti, ex dictarum partium phlegmone fiant ve- rifimile eit. Lxxvm. Qui cum jactatione ct fine vomitu exacerbantur, male habent. Debuit auctor adjeciffe an naufearent necne; quidam enim naufeant et non vomunt, alii faftidio correpti nun- quam naufeaverunt, quos per praefentem dictionem figni- ficare mihi videtur. Bifariam enim quum jactatione pre- mantur aegri uno modo, quum facultas a corpore grava- tur , nullamque figuram facile fuilinet ·, altero modo quum os ventris a pravis mordetur humoribus, priores perni- ciofe afficiuntur, naufeabundi funt pofieriores» Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [ 750. ] Ed. Baf. V. ( 193.) οθ'. Κατάψυξις μετά σχληρυσμου σημεΐον όλεϋριον. ■* ’ - 4 ί* '*.»’■ * c ~ , ^ V ^*'■ " * ‘ ; -' " * ia «·«* · · \ Κατά διττόν τρόπον σχληρόνεται τά σώματα, ποτί μίν διά βάθος όλα σφοδρώς ψυχόμενα, ποτέ de ισχνρώς ξήραι- να μένα. και η κατάιρνξιςί δε, ei οιτευς είη βίαιος, ως όλα ν δι όλων ψυξαι τά σώματα και σκληρυναι, νεκρώσεώς εστι σημείον. ei δε και ‘ξηρότητα προσλάβοι, κατ άμφω εστιν ούκ αγαθόν σημείον. εάν μεν ουν εν μόναις ταίς επιση- μασίαις γίγνοιτο τούτο, μετριώτερον ενδεικνυται τό κακόν, ιάν δε άχρι πολλου, παραμένει μείζον, εάν di και διά παντός, εγγύς 6 θάνατος. ■ .· » 71. * Από κοιλιης λεπτά μη αισθανομίνω διιεναι, εόντι παρ' εωυτω κακόν, ο Τον τω ηπατικω. Καλώς εποιησεν αυτός προσθείς οΐον τω ηπατικω. και γάρ ημείς ιοτορήσαμεν ενίοις των ηπατικών άδηκτα δια- LXXIX. JPerfrigeratio cum duritie fignum perniciofum. Duobus modis corpora indurantur, interdum quidem quum in imo tota vehementer refrigerantur, interdum quum valenter exficcantur·. Refrigeratio autem, ii ita vio- lenta fuerit, ut tota omnino refrigerentur corpora indu- refcantque exilinctionis lignum exiitit; ii vero et iiccita- tem acceperint, uomine utroque iignum grave eit. Quod fi in folis acceffionibus id fiat, moderatius indicat malum; fi diutius permaneat^majus; fi vero perpetuo, prope mors efi. LXXX. Ab alvo tenuia non fentienti prodire, ei Cjui apud fe fit malum, ut hepatico. Bene fecit auctor quum adjecit ut hepatico; nempe et nos tenuia excrementa morfu carentia hepaticis non- Β1ΒΛΙ0Ν A. T110M1SHMA JB, 557 Ed. Chart. VJJI. [750. 751.] Ed. Baf. Y. (193.) χωρήματa λεπτά γιγνόμενα, καπό* δακνόντων ως τό πολύ των τοιούτων διαχωρημάτων, εοικεν ούν ίπ αυτών η μη γεννάσθαι χολώδεις χυμούς, αρρώστια της εν ηπατι θερ- μασλχς η μη καιαρρε7ν εις τά εντερα. εάν δε κυρίως άκούσωμεν τού μη αίσθανομενω και φώμεν ini των αηρο- αιρετως εκχρινομενων τον λόγον αυτού γεγονεναι νυν ού περί των άδηχτων, ατοπόν τι συμβησειαι. κατά διττήν γαρ τροπον άπροαιρετως ε/.χρινόντων η διά το την γνώμην νοσείν η δν αναισθησίαν των μορίων, δι ών η εκχρισις γίγνεται. το μεν μη νοσείν την γνώμην αυτός εδήλωσεν είπών, εόντι παρ εαυτώ, τουτεστι κατανοούντι [75ΐ] και σωφρονόνντι. τό δ * υπόλοιπον ού πιθανόν νπολαβειν* μάτην γάρ εσται κατά τον λόγον είπών, επί των διαχωρη- ματων τά λεπτά των αναίσθητων μορίων επί πάσι τοΊς διε'ξερχομενοις αυτών, άναισθητως εχόντων, ούδ * ενός τβ συμπτώματος άλλου γεγραμμενου κατά την ρησιν, ό δύναταε νεύρων ενδείξασθαι πάθος, τό γάρ οΐον τφ ηπατικφ, τοΐς μεν άλλοις λεπτοίς διαχωρημασιν εζεύχθαι δΰναται νεύρων nullis fieri narravimus, quamquam talia excrementa magna ex parte mordeant. Videtur igitur in his vel non gene- rari biliofos humores ob caloris qui in hepate efi; imbe- cillitatem vel non defluere ad inteftina. Si vero proprie orationem non fenlienti aegro intellexerimus, dixerimus·!· que nunc ab auctore factum efle fermonem de iis, quae involuntarie excernuntur et non de morfu carentibus, ab- furdum quippiam continget. Nempe quum duobus modis involuntarie excernat aeger aut quod mens aegrotet aut quod partes per quas excfetio fit, minime fentiant; quod mens quidem non aegrotet explicavit, inqujens, fi apud Je fuerit, hoc eft cognoverit et fapuerit; reliquum vero non verifimile exifiimandum ; fruftra enim in fermone dixerit de excrementis, tenuia, quum partes infenfibiles in om- nibus, quae per ipfas tranfeunt, infenfihililer fe habeant; nullumque aliud in dictione fcriptum fit fymptoina, quod nervorum affectum indicare poflit. Nempe haec oratio, ut hepatico, aliis quidem tenuibus excrementis juncta efle 0f38 ΙΑΛΠΝ. eis το ιπποκρ. προρριιίίκλν Ed. Chart. VIII. [751.]^ , # Ed. Baf. V. (193.) Ιπενεγκείν βλάβην κατά σνμπάΦειαν ον δνναται διά το μό- νον εγκεφάλω τε και νωτιαίω τάς των νεύρων απόφυσης δράσ&αι σνμπασχούσας. ηπατι γάρ ονκ οίδαμεν επομένην την τοιαντην συμπάθειαν, ούτε η φύσις ενδείκννται τον σπλάγχνου νεύρων ελάχιστων μετεχοντος. πα\ '·.Τά μικρά εμέσματα χολώδεα κακόν, άλλως τε καί ην επα- γρυπνήσωσι * μυκτήρ εν τοντεοισιν άποστάζων όλεΦριον. *£πι των νοσούντων εν τι και τούτο των καΦόλον μσ* χΦηρών εστι σημείων, άποκρίνεσΦαι σμικρά ειΦ' αίμα διά μνκτηρων είτε κάτω διά της γαστρός είτε δι εμετών ότιούν περίττωμα, ταυτό δί τούτο κάπϊ των ιδρώτων εστι και των διά μήτρας εκκρινομένων. ουδεν γάρ των κρίσιμων σμικρόν εκκρίνεσΦαι προσηκενί αλλά πάντα τά ουτω κενού- μένα δνοιν Φανερόν, η μη στεγόμενα, διά τό πληΦος άπο- poteft; nervorum vero noxam inferre per fympathiam non potelt, qu^od folum tum cerebro tum fpinali medullae nervorum propagines condolere videantur. Neque enim fympathiam hujusmodi hepati fuccedere vidimus, neque id natura commonftrat vifceris, quod minimos nervos obtineat· LXXXI. Vomitus exigui, biliofi, malum, tum alias tum fi pervi- gilia fuperpenerint, nafus in his fiillans perniciofum. Excerni pauca in aegris unum quoddam ex lignis eft, quae ex toto pravitatem habent, Uve fanguis per nares excernatur live deorfum per ventrem; live per vomitus tale quippiam quod fuperlluum ht excernatur; idem et in fudoribus ell et iis quae per uterum excernuntur; nihil etenim eorum, quae decretoria exiltunt, exigue fecerni convenit. Sed quae ita vacuantur, omnia duorum alte- rum fubeunt: nam vel quod non queant tolerari ob co- Ed. Ghart. TUI. [751.] , ^ ^ Ed. Baf,Ύ. (193.) χεΊταν των πεπονϋόιων, μορίων η της φΰσ,εοίς· άσβένειαν ένδείκνυιαι, προελομένης μέν έκκριναν τα περιττά, , μη δυνη^ •Οείσης δε. τούτο ουν κμΰόλου γννώσκοντας εχρην τά κατά μέρος έ'ξ αυτών έξευρίσκειν και τοντ εστι το νυγ είρημέ- νον επί των χολωδών. πρόσκειται δ* αντω >τών ιδίων γνω- ρισμάτων η αγρυπνία, χολώδεσν μεν επομένη χυμοίς, φλε- γματώδεσι δ' ονχ επομένη, καταφο ραί γάρ επί τώι> το ιόν- των, ονκ αγρυπνίαν γίνονταν. καί τοίνυν όταν μέν ολίγον έμηται τε φλεγματώδες, μακρδτερον δε καί βραδΰτερον του συνήθους υπνονντες φαίνωνται, των καταφορικών τι νοση— μάτιμγ προσδόκα, μεμγημένος τονδε του άφορισμοϋ, ύπνος, άγρυπ\ίη, άμφότερα μάλλον τον μέτριου γιγνόμενα κακόν. πβ\. Αΐς h τόκου γε λευκά, επισιάντα δ* άμα πνρετω, κώφω- σις και εις πλενρόν όδΰνη οξείη , εξίστανται όλε&ρίως. piam ab affectis effunduntur partibus vel imbecillitatem offendunt naturae, quae proponit quidem fuperflua excer- nere, fed nequit. Hoc igitur ,univerfali intellecto parti- cularia invenire oportet, idque eft, quod nunc de biliofis pronunciatur, cui adjecta eft ex fignis prppriis vigilia, qXiae biliofos confequitur humores et non pituitofos, nempe cataphorae in talibus fiunt et non vigiliae. Quum igitur piluitofi exiguum vomatur, longiusque et tardius folito dormire videantur, ex cataphoricis morbis quempiam ex- fpecla, fervans in memoria aphorifrnum illum: fomnus et vigilia , utraque, fi modum excedant, malum. LXXXII. Quibus ex partu alba purgamenta retinentur cum febre, furditas oboritur et acutus lateris dolor, hae perniciofe infaniunt. Ed. Chart. 'VlIE [751. 752. J ^ £d. Baf. V. (103. 194.) Καί τό νυν δίρημδνον, ωσήδρ και το προ τούτον και αλλα πολλά των Ιν τούτο) τω βιβλίω γδγραμμίνων, νποπί- πτωκι καϋολικοΐς Οδωρήμασιν. ον μόνον γάρ ini λδυκων των Ιπι τώ τόκω κδνουμδ'νων, (I iπίστασις γύνηται, μοχϋη- (194) ρόν Ιστιν. αίτιον καί σημδίον, άλλα και ini χολωδων και αυτού τού αίματος, ή γάρ τον λοχία κάϋαρσίς δστιν, αλλα και [752] κατά τοννομα κάϋαρσίς των άλλοι ρ!ων, ά korra τον της κυήσιως χρόνον ηϋροίσϋη iv ταίς φλιψι, δα- πανωμδνου μίν δις τροφήν τω κνονμδ'νω τον κατ αντάς χρηστού αίματος , μίνοντος di τόύ φαυλοτίρον, ο καϋ' δκα- στον μήνα πρόΐδρον δξδχρίνδτο διά της μήτρας, όταν ονν τονιο μή κδνωϋή, τδκούσης τής γυναικός, ήτοι τάς μήτρας δις φλδγμονην δξαιρδί μιγαλην η ηρός τινα των άνιοτδρω τόπων ενδχϋίν οίκδίον τω δδ'ξαμδ'νω, τό τδ πάϋος δπιφΐρδί και τον κίνδυνον, δς ο τι δέ διήκη, διά των δπιφαινομδνων συμπτωμάτων δίση, καϋάπδρ και νυν ο τδ ϋωραξ και ή κδφαλη τό απο των νστδρων άναφδρόμδνον Ιδίξάτο πονη- ρόν αΐμ α. Quod item nunc dicitur veluti et quod imtek eft dictum, atque alia multa quae in hoc libro fcripta funt, univerfalibus fubjecta fiiht thebrematis. Non enim in albis folutn, fi eorum, quae a partu vacuanthr, retentio fiat, prava efi tum caufa turti nbfa, verum quoque in bi- liofis et fanguirie ipfo nerripe lochia purgatib efi, atque etiam e* nominis ratione purgatio alienorum, quae ge- ftationis uteri tempore in Venis acerVata funt, abfumpto quidem in foetus alimentum utili qui in ipfis erat fan- guine, fed permanente vitiofiore, qui lingulis menlibus antea per utetuin excernebatur. Quum igitur is vacuatus non fuerit a mulieris puerperio aut uterum ipfum in phlegmonem agit magnam aut ad fuperiorem aliquam fe- dem vectus, parti excipienti proprium affectum pericu- lumque infert; ad quam autem pervenerit, mox apparen- tia fymptomata indicabunt, quomodo et nuOc tum thorax tum caput vitiofum fanguinem ab utero furfum delatum exceperunt. Ed. Chaft. Vili. {752.] , ; Ed. Baf. V. (194.) .'i -> * ’ *Εν πνρετο7σι καυσώδεσιν νποπεριχμύχουσι, διαχϋ)ρημασιν, ύδατοχόλοις, σνχνο7σιν, οφθαλμών ίλλωσις, σημε7ον κα- κόν, άλλως τε καί ην κάτοχοι γενωνται. ** .· * · ■ ■ i» ‘ν····* Κατάλογον πάλιν ενταύθα σημείων τε και σύμπτωμα- των εποιησατο μοχθηρών, ων έκαστον ιδία καθ' εαυτό παρ *Ιπποκράιούς μεμαθήκαμεν ε7ΐ>αί μ'οχθήρδνψ εν μεν το7ς πάθεσι τον κανσον πυρετόν, εν δε το7ς διαχκορ^μ'ασι τα νδατόχολα, των δ* εν τό7ς οφθαλμο7ς μοχθηρών σημείων, εν ην και η ’ίλλωσις. περί δε της κατοχής τί δεί καί λέ* ytiv; tl μεν ονν ηθελησεν άπαντα είπε7ν τά Ονόματα των μοχθηρών σημείων, πάμπολλα πλείω παραλόλοόπεν ων είπεν* εί δ3 (ός μίαν 'συνδρομήν, ονκ εστιν ομοιογενή τά ειρημενα* καύσος μεν γάρ, πυρετός σύν τή περιψύξει, χαλεποηατον σύμπτωμά έστι, τά τε διαχώρόνμΐνα καί &λως τά κατά τούς οφθαλμούς, ταντα μεν ετερογενή, η κατοχή δε αυτή LXXXIII. In febribus ardentibus cum aliqua perfrigeratione έΐ aqueis biliofisque dejectionibus crebris, oculorum difiortio, fignum malum tum alias tjim fi fiupore prehenfi deti- neantur, ' RuTfus lioc in loco malorum tum lignorum tum fym- ptomatnm catalogum fecit, quorum Ungula feorfum et per fe ab Hippocrate prava efle didicimus * in morbis quidem febrem ardentem, in deletionibus vfero aquofae bilis excrementa. Signorum kiitem malorum, quae oculis obvenire folent, unum exiilit Ot perverfio. D<i catoche quid dicere attinet? Si igitur fignoruib pravorum nomina omnia recenfere voluit, longe plura praetermifit quam recenfuit. Si vero tanquam congeriem unam, non funt generis ejusdem quae dicta funt. Nam febris ardens cum refrigeratione, graviflimum eft fymptoma*, quae vero de- jiciuntur et plane omnia quae in oculis contingunt, di·^· ver ii haec funt generis: ciitoche vero generis alterius fym- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [752. 753»Τ # , Ed. Baf. Υ. (1940 μεν γενούς άλλου συμπτωμάτων εστιν* η δε συστροφή των βλεφάρων πάλιν έτέρας διαφοράς. πδ\ Τά εξαίφνης αποπληκτικά λελυμένως επιπυρετήναντι χρο- νίως όλέ&ρια, οΐόν τι ίπεπόν-θη ο Νουμηνίου υιός. Κάνταΰθα μίν εδήλιοσεν είπων εαυτόν επί καθολικήν άποφανσιν άφικνούμενον εξ ενός άρρωστου, μίτά του και των συνήθων τι πΐρι την λεξιν πραξαι. το γάρ επιπυρε- τήναντι λελυμένως εϊπεν, άφίστασ&αι προηρημένος των κυ- ρίων ονομάτων., ίνα έχωσιν νλ>]υ οι σοφισταί περιέργων εξηγήσεων, άμέλει και νυν ’ένιοι μεν επί των άποπληκτι- κων άκούουσι τό λελυμένως άντί του μετρίως, ένιοι δε επϊ τάς ιδίως παραπληγίας λεγομένας μεταφέρουσιν1 εφ* αΐς εις ακινησίαν και άναισθησίαν μορίων τινών κατασκήπτει τδ νόσημα, ταχτας μεν γάρ καί νυν βούλονται άποπληγίας είρηκέναι, καταχρησάμενον ανταίς. [753] ειια διττως ptomatum exiftit: palpebrarum perverilones rurfus alterius funt differentiae. v ‘ LXXXIV. Repentinae apoplexiae folute fuperfebrienti diutine perni- ciofae; quale quiddam paffus efi. Numenii βΙΪΜ. Declaravit quidem et hic fefe ex aegro uno ad uni- verfalem pervenire enunciationem unaque ex confuetis quippiam circa dictionem facit. Jiam folute fuperfebrienti dixit, a propriis nominibus difcedere conltituens, ut cu- riofarum expolitionum materiam fophiftae haberent. Porro et in hoc loco funt, qui in apoplecticis adverbium λελυ- μενως pro μετρίως, id ell mediocriter, intelligant, alii transferunt in proprie dictas paraplegias, in quibus ad partium aliquarum immobilitatem fenfusque privationem decumbit morbus. Nempe et has apoplexiae nunc dixilfe volunt per abufum; pofiea quum hae bifariam fiant, ut BIBAlON A. ΤηΟΜΜΙΜΑ B. Ed. Chart. YIII. [753.], # Ed. Baf. Y. (194.) ανιών γιγνομενων, ως Έρασίστρατος εν ιο7ς περί παραλύ- σεως είπεν, αΐ μεν γάρ συνάγονσι και συντείνουσιν, ai δε iκλΰουσί τε και χαλώσι τάς διαρθρώσεις, είρησθαί φασι νυν νπ αυτόν το κατ εκλυσίν ze καί χάλασαν των νευρω- δών σωμάτων είδος της παραπληγίας. άλλ* επί γε των τοιοντων απάντων παθών, όσα του νευρώδους εστϊ γένους, όταν υπό ψυχρών τε και φλεγματικών γενηται χυμών, ώσπερ αΐ τε άποπληξίαι και ai παραπληγίαι, πυρετός επι- γινόμενος θερμός, ου σμικρόν γίνεται βοήθημα. τα γουν εν άφορισμοϊις είρημενα ενταύθα ημάς διδάσκει. ιό γε πυρετόν επί σπασμώ βέλτιον γενεσθαί η σπασμόν επί πυ- ρετώ και τό ην μεθυων εξαίφνης άφωνος τις γενηται, σπα- στείς αποθνήσκει, ην μη πυρετός επιλάβοι η εις την ώρην ελθών καθ' ην ai κραιπάλαι λύονται φθεγξηται. συνέβη τοιγαροΖν, ώς η ρησις ενδείκνυται, τώ τον Νουμηνίου νιώ γενομενης αποπληξίας οΰκ ό'ξύν καί θερμόν, άλλα βλ?]χρόν και χρόνιον άκολουθήσαντα πυρετόν μηδέν ώφελησαι. Erafiftratus in commentariis de refolutione ait, nam hae articulos contrahunt contenduntque, aliae vero exfolvunt laxantque, fpeciem paraplegiae in nervoforum corporum exfolutione et relaxatione coniiftentem ab eo nunc dici ajunt. Sed in talibus omnibus nervoii generis affectibus, quum ob pituitofos et frigidos fiant humores; ut funt tum apoplexiae tum paraplegiae, febris calida fuperve- niens non modico adeft juvamento. Quae igitur in apho- rifmis dicta funt, hic nos docet: febrem fcilicet a con- vulfione fieri melius , quam a febre conuulfionem. Item: fi ebrius quisquam repente obmutuerit, convulfus moritur, nifi febris prehenderit vel ubi in horam, qua crapulae fiolvuntur, veneritf loquatur. Accidit itaque ut dictio oftendit, Numenii filio, quod oborta apoplexia, non acuta et calida, fed debilis et diuturna fubfecuta febris nihil profuerit. V v CALENUS TOM. XVI. Ed. Chart. ΥΙΙΙΛ [753.] # Ed. Baf. Υ. (m.) ne'. ’-Εξ όσφύος άλγηματος άναδρομαι εις καρδίην πυρετώδεες, φρικωδεες, άνεμουσαι ύδατωδεα , λεπτά, πλεονα, παρενε- χ&εΐσαι, άφωνοι, εμεσασαι μekctva τελευτώσιν. ’Ή&ροισται κάνταύϋα συμπτώματα πολλά μοχ&ηρά μίτά του και την ερμηνείαν ehai κακόζηλον. αΐ γάρ άνα- δρομαι, φησιν, εμεσασαι ze και παρενεχϋ είσαι, δέον αυτούς εμεσαντάς τε και παρενεχ&εντας είπειν. άλλα σύ γε και των συμπτωμάτων έκαστου την δνναμιν είδως , ού χαλεπως ευρΐ]σεις εις όσον ο καμνων ηκει κινδννρυ. τούτο δ* επί τελεί,, τού προγνωστικού παραινεσας δ 'Ιπποκράτης ηρκεσϋη· πστ\ ’Όμματος κατάκλεισις εν οξεσι κακόν. Ηδη καί πρόσ&εν εν αΰροίσματι πλειόνων σημείων, άς συνδρομάς όνομάζονσιν οι από της εμπειρίας, ύμματος LXXXV. Ex lamiorum dolore ad os ventriculi recurfiones febriles cum horrore, acjuofa, tenuia et multa revomentes, mente aberrantes , voce privatae, nigra vomentes, moriuntur. Congefta funt et hoc loco prava et multa fympto- mata atque una inepte pronunciata. Nam recurfiones dixit et vomentes et mente aberrantes, ubi aegros et vo- mentes et mente aberrantes dicere debuiiTet. Tu vero, qui fymptomatum fingulorum vires novifti, non magno negotio invenies ad quantum periculum aeger veniat; hoc vero in fine prognofiici fufficienter admonuit Hippocrates, LXXXYI. Oculi claufio in acutis mala. Jam fupra inter plurium fignorum acervationes, quas fyndromas empirici vocant, oculi claufionem fcripfit. Sunt ΒΙΒΑ10Ν A. ΤΠΟΜΝΗΜΛ B. Ed. Chart. VIII. [753. 754·] - ^ Ed. Baf. (194.) κατάκληαιν ιγραψίν. ivtot δε δ tu του u, ον δ tu του at y.a- τάκλασιν γράφονσιν, ου μιγάλης ουσης διαφοράς πιρι το σημαινόμδνον ίξ άμφοιν. βοΰλδται γάρ δηλώσαι το κατα- κδκλασμίνον η το κατακδκλδίσμίτον βλίφαρον, Ιφ* ω δνοΊν ΰάτδρον, η τη συντονία των κλι,ιόντων αυτό μορίων η αρ- ρώστια των άνοιγόντων, anarat το παϋος. πζ\ *Λρά γ* τοίς άσοίδδσιν άνδμίτοις, όσφναλγεσιν, ην ’&ρασίως παρακροΰσωσιν, ίληις μίλανα διιλϋεϊν; [754] ’Αίποκρινουμι&ά σοι και προς τούτο ραδίως, οτι μη πάσιν, αλλά τισιν αυτών, ί'σται του το κα&άπίρ da- δίΐκτμι πρόσ&ίν. πη\ Φάρνγ'ξ Ιπώδυνος ισχνή, μηά δνσφορίης, πνιγώδης, όλδ- ϋρίη όξίως. qui κατάκλασιν per « et non κατάκλδίσιν per at fcribant, non magno fane circa amborum iignificata exiitente difcri- mine ; vult enim offendere palpebram vel confractam vel claufam *, in quo duorum alterum, nam vel robur con- tentionemque claudentium ipfam partium vel imbecillita- tem aperientium, fequitur affectio. LXXXVII. Num anxie fe jactantibus non vomentibus et lumbos do- lentibus, ferociter deliraverint,, fpes fit nigra per alvum prodire? Ad lioc quoque prompte tibi refpondemus quod non omnibus, fed quibusdam id erit, ut fupra eft demonilratum. LXXXV11I. Fauces dolentes, graciles cum jactatione firangulantesque acute perniciofae. Vv 2 Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [754.^ # _ Ed. Baf. Υ. (m. 195.) Λναμνήσϋητι τής εν τω προγνωστιχω ρήσεως, ής ή άρχη, ai δε χυνάγχαι δεινότατοι μεν είσι χαϊ τάχιστα άναι- ρονσαι, οσαι μ-ητ εν τη qραρυγγι μηδίν εχδηλον εμποιεονσι μτ\τ εν τω ανχενι9 πλείστον τε πονον παρεχουσι χαϊ ορθυ- πνοιαν * εν&α σοι χαι παραβαλλειν εξεστιν ερμηνείαν επι- στήμονας ανδρος ων λεγει πραγματων% τη τον πλανωμενου χατα τας συνδ^ρομας αδυναμία του προς τό χαΰόλον ποιεΊ- σΰαι την συναγωγήν, ο μεν γάρ Ιπποκράτης τό τε του πάϋους ονομα προείπε xal τάς διαφοράς άπάσας εφε'ξης ειπεν1 αρ'ζαμενος απο της χαλεπωτατης αυτών, ής νυν πα— ρεγραχρα την ρήσιν. ο δε τούτο τό βιβλίον γράψας πρώ- τον μεν ημαρτεν ειπων την φαρυγγα πνιγωδη ^ δέον την (195) χυναγγην. ουδέ γαρ τουτ εσχιν είπειν ως αντί του πα&ονς τω πεπον&οτι μορίω χατεγρησατο. την αρχήν γάρ οΰδε πέπον&έ τι τοίς όντως εχονσι φάρυγξ, ως Ιπποκρά- της εόηλωσε, δεινοτατας ειπων είναι χυνάγχας 9 όσαι μήτε εν τη φαρυγγι ευδηλον μηδέν ποιονσι μήτ* εν τω αΰχενι. Memineris velim ejus orationis, quae in prognodico ed, lioc principio: anginae graviffimae funt et celerrime enecant, ejuae neque in faucibus neque in cervice con- fpicuum quippiam habent, plurimum vero doloris inferunt, ac fpira ndi, quae non niji recta cervice ft, difficultatem. Nempe hinc viri docti interpretationem rerum earum quas promit, comparare poteris cum interpretatione errantis in concurdonibus propterea, quod eas ad univerfale re- ducere nequeat. Nam Hippocrates et nomen affectionis prius dixit et differentias omnes continuata ferie recen- fuit a graviflima earum exorfus, cujus nunc dictionem annotavi. Qui vero librum hunc feripiit, primum qui- dem peccavit, fauces drangulantes inquiens, quum angina drangulans dicere debuiflet. Neque enim ed dicendum quod parte affecta pro affectu fit abufus; primo enim ne- que ita affectis affectae quippiam funt fauces, ut Hippo- crates odendit graviffimas inquiens ede anginas, quae ne- que in faucibus neque in collo confpicuum quid efficiunt; Ed. Chart. YHI. [754.] f Ed. Baf. Y. (195.) q δί to προρρητικον τούτα γραψας *φη y φαρυγ'ξ ιπωδυνος ισχνήν τό γάρ ισχνή ταυτον τω μηδιν ιυδηλον ίχιιν δυ- ναται· προοΐΘηχί δί ουιος ματην το μίτοι δυσφορίας, ιξ ίτίρου γίνους υπάργον συμπτωμάτων, Ητα, και το πνιγωδης. ό μιν τούτο το βιβλίον γράιρας άδιορίστως τί καί κοινώς ίίπιν, ό 'Ιπποκράτης δί οίκίίιρ της διαφοράς ονοματι προσηγόρξυσίν ίίπων όρΘόπνοιαν ίπιφιρίΐν αντην· άνομα- ζίΐ δί και αυτός καί άλλοι πάντις ορΘοπνοιαν ίΧίίνο το της δύσπνοιας ίΐδος, Ιν ω πνίγονται κατακίίμίνοι καί μο- ' Ιις ιξαρκουσιγ ορΘιον ϊχοντις τον -Θώρακα κατά μηδίνος ίρηρυσμίνου μίταφρίνου. κατααχιζομίνης γάρ ίίς τον πνίυ- μονά της τραχίίας αρτηρίας, την αρχήν άπο του λάρνγγος ιχονσης, όταν μϊν άνατίίνωμιν ορΘιον τον Θώρακα, συν τω τραχηλω την τραχπαν αρτηρίαν ιξιυρυνίσΘαι συμβαινίΐ και τάς νί| αυτής αποφυσίΐς άπάσας τας ίις τον πνίνμονα κατααχιζομΐν.ας * ίυρύνίσΘαι, καν τουτω την Ινδόν αυτω γωραν αυξανισΘαι. δια τούτο μιν ονν καπι της πίρι- πνίυμονίας η όρΘοπνοια γίνίται καν το7ς καλονμινοις άσΘ · qui autem prorrheticum hoc fcripht, ait: fauces dolentes graciles, nempe vox ισχνή, id eft graciles, idem poteft quod nihil confpicuum habere. Adjecit modo hoc fruilra, cum jactatione, quod alterius fymptomatum generis exi- ftit*, deinde et verbum ilrangulantes. Qui quidem librum hunc fcripiit, indiftincte et communiter eft loquutus. Hippocrates vero proprio differentiae nomine appellavit, inquietis orthopnoeam inferre ipfas. Vocant autem cum ipfe tum caeteri omnes orthopnoeam illam difficultatis fpirandi fpeciem, in qua jacentes fuffocantur et vix recto thorace fufficiunt nulli rei innixo dorfo. Nam quum afpera arteria principium a gutture habens in pulmonem dividatur, quoties quidem thoracem cum collo recte ex- tendimus, arteriam ipfam dilatari contingit, atque etiam, quae ex ea in pulmones diltribuuntur, propagines omnes \ atque interim regionem augeri eis internam. Ob id fane et in peripneumoniis orthopnoea fit et in appellatis afth- Ed. Chart. yill. [ 75. 755·] % Ed. Baf. τ> . μ“τ,χω\ η“θ!σι’ Λ «*»' * τοϊτο xartl τής χαύ„ξ£ της χνναγχης, iv ή φγμαίνοντι? οί τ0· χάρυγγος ^ ^· αποΊρά,τονοι την οδόν τής άναπνοής. ituulvtttu γάο χαϊ τοίχο το πά&,,μα χαταχημίνων, αυξανόμενης τής σττίοχω- ρΐας." aUa *«] τής Άλλης χννάγχης διαφοράς 6 Ίπποχοά- της ιχραψίν ιν τω προχνωστιχώ σαφίατατά τι χαί άχριβι’- οτατα χατ ίχ.ίΊ,ο τοί βιβλίου το χωρίον, Λ <ϊ, χαί ή δη- ϋΊΠα Γ VCV [755] h # τ',Ζ προρρητι- χψ τούτοι, χαί,οι πολλάχις φάρνγχος μνημονίύσας ο γρά- V* Γ °ύ0ίν W* nuf^ όιηρ9ρωμίιον ίΟιόαξδ π(ρί των κατά ταντα παθών. π&\ 0/ς nvtvpa avhXv.erav, φωνή Si πνιγώδης, δ Ιγκάϋιμαι, τονιιοισιν ini των τδλδυτών ως τίνος τδ πνίνμα γίverat. ΰπόνδυλος ονβπώντίς maticis affectibus, ob jdiplum et in graviffima angina, m qua phlegmone obiefli interni mufculi gutturis viam refpirationis intercludunt. Intenditur autem et hujusmodi affectio cubantibus, fufcipiente augmentum ango ii ia. Prae- terea et anginarum differentias alias in prognoftico fcripfit Hippocrates tum evidentiflime tum accuraliffime in ea li- bri parte, in qua dicta a me nunc recenfetur dictio. In lioc autem prorrlielico et fi faucium faepius meminit li- bri auctor, nihil tamen nos, quod manifeilum articula- lumque fit, de his, qui inibi funt, morbis docuit. LXXXIX. Quibus fpiritus furfum trahitur, vox autem fuffocans efi et vertebra intro confidet, his in fine pelut contrahentis cujuspiam fpiritus redditur. Ed. Chart. VIII. [755.] , , Ed; Baf· X’ *1!ί5,) Πιρ! δύσπνοιας υπομνήματα γίγραπται μοι διιχνυνιι πόσοι μίν ai πόσοι διάφορο! χατ αύτών ,ίσιν ίχάατην, τίνις δί αίτιοι ai γιννώααι ίχάατην, ό τι τι σημαΐνιιν πι- φόν,ααιν. ίη,δίδιιχται δί διά των αυτών υπομνημάτων ναι ηιρι των ΰφ Ίπποχράτους ιίρημίνων δυσπ'νοιών, ΐν τοις δμολογουμΐνοις αυτού γνήσιοις βιβλίοις. οντ’ ούν ίγω δ,α- φοράν τινα άνίλκομάου πνάματος άρον ούτε παρ Inno- χαά,ονς μαϋων, ίζήτουν ο'υν ήντινφ που λίγη την δύσ- πνοιαν τούτην ό γράψας τό βιβλίον τούτο, ιία! μίν ουν χα! άλλοι δυο γραφο! τής αύτής λί'ξιως, ων η μιν σημαι- νιι ίτίρας βραχύ παραλλάττουσα νατά τήν φωνήν, ον μην τήν νι διάνοιαν ΰπαλλάττουσα. πρόσχιιιοι γαρ ιν αυτν κατά τήν άνίλχιται φωνήν τό ω γράμμα μιτά τα πρωία δύο τό τι ο χα! τό ν,ο’,ς γτνίσϋαι τήν λίξιν τοιανδι- οις πνιϋμα άνω ίλχιται· πολύ δί άποχωρήσαντις ινιοι των νιω- τίρο,ν άνίρχιται γράφουσιν, ονδ* ίνός των παλαιοτιρων ίπισταμίνον τήν γραφήν. τούτης μίν ο'υν τιλιυτο,ον μνη- μονιάσω, πιρ! προτίρος δί διασχιψόμιϋα τα των ομολογου- De fpirandi difficultate commentarios fcripfi, quot m Ungulis ipfarum differentiae omnes fint demonftrans; qu^enam item caufae cujusque effectrices et q.ud fign.fi- care natae Gnt. Demonftravi quoque et in eisdem com- mentariis eas, quae ab Hippocrate in legitimis ipGusli- bris dictae funt, fpirandi difficultates, neque fane d.fte- rentiam ullam reperi, qua fpiritus retrahitur, neque ab Hippocrate didici, atque ob eam caufarti, quodnam^ diffi- cilis refpirationis genus dicat libri auctor perveft.gavi. Sunt fane et aliae duae orationis liujus fcnpturae, qua- rum haec quidem GgniGcat, ab altera parum quidem voce evarians, fed intellectu eodem. Nempe in ea, vocem - άνίλκιται, id eff retrahitur, litera «, interjacet poft duas primas lileras «, et v ut dictio talis Gt, quibus fpintas άνω ίλχιται, id eff furfum trahitur, valde recedentes. Recentiores autem quidam άνίρχιται icribunt, nu o ex antiquioribus agnofcente fcripturam, de qua quidem circa finem agemus, de prioribus vero, quae tum certorum tum 660 Ι'ΑΛΙΙΝ. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΤΙΙΟΙΝ Ed. Chart. VIII. [?55·] Ed Baf v * f‘S “ oidi» llQov »id' rva ηζ&ανόν ζίηόνζα, o* *«< μζμψαμζνους άντικρνς, ώσηζρ καί τούς μζταγρά- ■ψγτας ιίς την άνίρχζζαι φωνήν. ώαπζρ γάρ άβοηϋήτων οναω, των προτζρων γραφών, ini τό μηαγράφζζν ανζάς οφ,κοντο. δοκζΐ δί μοζ τό άΜκόμζνον πνζνμα το άνω α:Τ'0ν λΤ1ν' ¥ 05 Χαΐά ψηροοϋη λόγον ζφην ίι^β&α\ ™ ηρόγηρον καί τό μζζζωρον, όζαν τοΐς άνω μζρζσζν, ο ΰωραξ μ,γόλην ποιώ την αναπνοήν ζίσπνζόντων, νζνονμζνας τάς ώμοπλάζας καί δζά ζί τον τΤ°\ τ°υτ0ν οί πνζγόμινοι πάνζίς ζδήλωσα. «θ' μζντοζ καί πζρί τών πνζγωδώς ζνοχλονμίνο,ν ον δζά 7,ην ί*™»1*ον', στζνοχωρίαν, ονζζ δζά τήν φλζγμονήν τών iv ται αρνγγι μνών, άλλα δζά την τών ζπζκζζμζνων μζν τώ «ρνγγζ καί τώ στομάχζρ, τοΐς ηρόοο, δζ μόριο, τών ««*- χηο,ν μνων ζηζβζβλημίνων ίμπροαϋίν ζζ καί κατ' αυτό τοντο τδ προρρητζκόν βζβλίον ζ,ρηταί μοζ καί δζ ών ζξη- γηααμηντο διυτζρον βζβλίον τών ιτζζδημιών, ίνϋα φηαζν ην δζ των κνναγχζκών τά παϋήματα το,άδζ· τον τραχήλου confefforum iunt confiderabimus, de quibus qui quod pro- babile- effiet d,cerei; ne unum quidem reperi; alios vero pelam conviciantes, quemadmodum eos, q„i i„ vocem τζνζργζταζ traufcripferunt, liquidem quafi. priores ficriptu- rae fine praefidro effient, ad tranlcribendas eas accefferunt. Videtur autem mihi auctor fipiritum retrahi vel furfum trahi dicere, qufem fuperius tum promptum tum fubli- mem dici afferui; quum videlicet thorax inter infipirandum partibus fuperioribus magnam efficit refpirationem , ita ut [capulae moveri videantur et quam ob caufam qui fuffo- cantur, omnes hoc refpirent pacto, demonftravi. De iis item qui ftrangulatione afficiuntur non propter pulmonis anguftiam, neque propter mufculorum gutturis inflamma- tionem, fed propter eorum, qui gutturi quidem et floma- cio fubjacent, anterioribus autem partibus [pinalium mu- culorum fuperjacent; tum fupra in hoc ipfo prorrhetico libro recenfui tum in iis quibus fecundum epidemiorum rum expofiui, ubi inquit: erant autem angina laboran- JBIBjlON A. TJIO ΜΝΗΜΑ B. ggj Ed. Chart. Τ1ΙΓ. [755. 756.] Ed. Baf. Y. (^95.) ol σπόνδυλοι ε’ίαω ερρεπον, το7σι μεν ini πλέον, τοισι δέ in ελαττον. και εξωϋεν δ * ην δήλος εγκοβως εχων ό τράχηλος και ηλγει ταντα ψαυόμενος· ήν δέ κατώτερόν τινι τον όδόντος καλούμενου ό ονχ ομοίως όξν εστι» πρό- δηλον δ * Οτι τον δεύτερον σπόνδυλον όλον άπό. μέρους όδόντα κεκληκεν η μόνην αυτόν την άπόφνσιν εκείνην, ην οί μεν οδοντοειδή προσαγορεΰονσιν, οί δε. άντικρυς όδοντμ, διότι παραπλήσιος πως φαίνεται τω καλονμενω κνγόδοντι. inει [756] δε μετά το είπε7ν, ην δε κατώτερο) τινι του όδόντος καλεομενον, προσε&ηκεν δ ονχ ομοίως όξν εστιν, ε δήλωσε κίνδυνον ονχ ομοίως επιφερειν όξυν ό γράψας ταντα τον σπόνδυλον τούτον ώσπερ κάπειδάν εν το7ς άφο- ρισμοίς καταλόγων τά λεγόμενα πά&η των παίδων εϊπη, σπονδύλου του κατά τό ίνίον είσο)~ ωσιες, ονκ άλλον σπόν- δυλον άκονειν χρή παρά τον είρημένον, όταν γάρ οί επι- κείμενοι μνες εν το7ς πρόσω μερεσιν αυτού φλεγμήναντες η όπωσουν ίντα&εντες προς εαυτούς επισπάσοίνται ολον τον .4ϋν4ΰ* dum affectiones ejusmodi; cervicis pertelf-ua ad interna vertebantur, aliis quidem magis., aliis vero minus exte- riusque cervix evidentem oftendebat cavitatem , doloremque qui hac patte tangebatur, fehtiebdt. Erat etiam cuidam fub ea vertebra, quam dentem nominant, fedi non adeo efi acuta. Quod autem vertebram fecundam >to tara,a parte dentem appellavi^ vel folam ipfius propaginem illam, quam nonnulli dentiformem, alii plane dentem, quod canine denti appellato fimilis quodammodo videatur, cOnitajt om- nibus, ,■ Quia rautem ubi;[dixerat: erat autem cuiddm fub ea vertebra : quam dentem nominant; adjecit;·.j quod non fimiltfer acuta efi; ofteudit qui haec Tcfipiit vertebram hanc periculum non iimiliter inferre aputtim; vfelutv et quum in aphorifmis puerorum allectiones recenfens dixit: vertebrae, quae in occipitio,, ad interna luxationes ; non aliam inlelligere opprtet. vertebram quam eam quae dicta eft. Quum enim adjacentes partibus anterioribus mufculi vel inflammati vel quovis modo intenll vertebram totam 5§2 γαλήν. εις το ιηηοκρ. προρριιίικλν Eti.Chart.yiII. p56.] f # Ed. Baf. Τ. (195.) σπόνδυλον, ή μεν όπίοω χωρά κοιλοτερα φαίνεται, θλίβε- ται δ’ ό λαρν/£ καί κατα τούτο πνίγονται, σπανιωτάτη δε ή τοιαντη κυνάγχη γίνεται, και νυν ουν δ σπόνδυλος αυτός εγκαθήσθαι λελεκται, το di κινδυνώδες τον πάθους δεδήλώτάϊ διά της προκειμενης ρήσεως, ένθα φησί, τούτοι- σιν επί των τελευτών ώς σνσπώντός τίνος τό πνεύμα γί- νεται, το yap ίττί των τελευτών, όταν άποθνήσκουσι δηλοι* τό δ* &>£ συσπώνιος, επειδή σπασμώδης αύτοίς η αναπνοή γίνεται, τίλ^υτώσ* σφοδρώς μεν ελκοντος τού θώραχος, οδόν δ’ Ονκ εχοντος αυτάρκη τού πνεύματος, αλλα διά τής ατενής οπής βϊαίως είσπνεομενοι). τοογ’ ούν ηγούμενοι δηλονσθάι κακ τής ανέχεται φωνής εγρα'ψάν τινες οΤς πνεύμα άνεχέταί^* ·· ν '·’·ν:".,,λ ί • >* 4 \*«*Λ >’· ■»*' ί \) · RS \ ν Οι κεφαλαλγιχοι κατόχως παρακρούοντες κοιλίης άπολελαμ- μενης, ομμα θρασύνοντες, ανθηροί, όπισθοτονώδεες γί- νονται. ad ffe traxerint, pofterior fedes cava magis videtur, com- primitur autem guttur et ob id ffrangulantur aegri. Talis auctem angina rariflime cernitur. .Nunc igitur vertebra 3pfa intro fugere dicta elt. Periculum autem affectus per propoiltam ^dictionem eff demonilratum , quum inquit: his \n fine veluti contrahentis Cujuspiam fpiritus efficitur· ln autem quum moriuiitur ilgnificaty velut Vero Con- trahentis, quod morientibus his convulilva efficiatur refpi- ratio* Vehementer quidem trahente thorace , fpiritu vero Vi^m fufflcientem non haibentey fed per anguitum foramen ■Vielehter infpirafcd. Id igitur et ex Υοο& 'άρεχεται qui- dam fignificari putantes fcripferont, quibus fpiritus %ai} id eR cohibetur, : f v v ; .· xc. ‘ 4 ; ’ Caput dolentes, cum catoche delirantes, intercepta alvo, oculo ferocientes et fiorefcentes, opifihotono corripiuntur. BIB4WN A, mOMNHMA B. Ed. Chart. ΥΙΪΙ. [756.} . Jl-' Ed. Baf. Y% (195. 196.') 3 Εδπχϋη xal πρόό&δν δ ανήρ νΰϊος ·ίξ άνομοιογδνών σημαιών γραφών συνδρομάς, ας Ιφ* ίνός η δυοιν i&eάπατο (196) κ«ϊ διά τούτο πόλλάκις αδτω προστί&ησι τον άρα οόνδδσμον, bV και νυν άμδίνον ην αντίο σνντδ&δνκοτι φα- ναι, άρά οπύΰϋοτονωδίδς^γΐνόΡΐάτ; η μϊν γάρ κεφαλαλ- γία δηλοΐ πεπονΰδναι την κεφαλήν αυτήν, ζο di κατόχως ιόν Ιγκεφοίλον } αυτόν, ώσπερ δη και τό πα(ΐαχρονοντεςι Ιδείχ&η δε και πρότερον ως ον μάχεται τά faiairra ονμ-> πτώματα, κά&άτΐερ οϊόνΜ τινες , αδύνατον είναι φάσκον- τις άμα τδ κατεχεσ&αι και παρακρούειν τόν άν&ρωπον. «λλα 7τέρι μ£ν των τοιοντων διά των δμπροσΰδν ίίπον; όπηνίκα την ϋρώτην απαθών δξηγονμην ρησιν καί τηνδε, τρομώδεες,λρηλάφώδδδς παρακρονσιδς ,· πάνν φρενιτικαι· ώστ ουδεν ετι χρηναι λεγειν πδφι αυτών, βελτιον δ επί- σημήνασ&αί δύο ταντα, υπόλοιπα των προγεγραμμενων εν τη προκειμένη ρήσει τό μεν δϊέφ&ν, εν&α φησί* κοιλίης άπολελαμμένηξ, τό δ3 έτερον δμμοτ ϋραοννοντέ'ς} ai μέν γάρ άπολέλά{Ρμέναι κοιλίαν, τουτεστέν ίπδγόμδτίαι της κατά Supra demonftravimus‘ vimni hunb irgnorum diverfi gerWis cUrrcuffioiies, quas in aegro uno vel duobus con- fpexerit, feribere; atqub obi Yem faepenirmero coft’·* junctiorieni an adjicit, qiiarh II et in hac dibtione adjecif- - fet, fatius feciilet dicendo: an Opifihlotond cofripiiiritnr*^ Nempe capitis dolor caput ipfum affectum offendit, Χάϊδ* χως vero cum catoche, cerebrum ipfum, quOmodo et Ver-^ bom delirantes. Demonftratum eft quoque* antea Tympto-· mata hujusmodi nequaquam cbntroverfa effe^ quo pacto exiftimant quidam fieri tton'1 polle afferentes vil· 4eger cii·* tocho laboret fimul et mente vacillet. Sed de’ his’ antea egi, quum primam omnium enarravi dictionem, atque eam ubi dicitur intremulae, obfcurae, blandaecjue et contrecta-* biles defipienticte, valde phreniticae; quocirca nihril afriplitis de his dicendum videtur, fatiusque eft exponere irbliqua duo liaec quae praefenti in dictione funt adfcripta, unum quidem qUo ait: intercepta alvo, altarum vero qub dici- tur, oculo feroci. iiempe alvus intercepta, hoc eft re- 0g4 ΙΑΑΗΝ, ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΙΪΡ, ΠΡΟΡΡΙΙΤΙΚΙΙΝ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [756. 757.^ ^ Ed. Baf. Υ. (196.) τον εγκέφαλον διαθεοεως ουκ είσίν οίκεΊον σημείον, αύξά- νουσι μεντοι καί χείρονα ποιούσιν αυτήν, το δ3 όμμα θρα- σύνοντες αναγκαίους πρόσκειται jrj σννδρομή, τούς γάρ Ιδίως κατόχους καλούμενους και οΐ περί τον * Αργιγενην και Φίλιππον ί'σασιν αναπεπταμένους έχοντας τούς οφθαλ- μούς, ούχ ως οι κωματοίδεις και οι καταφορικοί κεκλεισμε- νους. in εκείνων μεν γάρ ύγρότης αιτία τον παθήματος, εκλνουσα τον φονον των νεύρων, ini τούτωγ δε διά £??ρό- τητα ταοις γίνεταε, καί τις των ήμετερων σνμφοιιητών, κάμνων συχνφς ποτέ περί μαθήματα επαθε τα πάθος τούτα, [757J κατεκειτρ γάρ οΐον περ ξνλον ολο,ν άκαμ- πτος αποτεταμένος, εφαίνετό τε βλΐπων ημάς άνειργότων τφν οφθαλμών, ως μηδε σκαρδαμύττειν, ού μην εφθεγγετό τι, , ovjojs μεντοι καί άκονειν εφη κατά τον καιρόν εκείνον οσα λαλοΰντες ετυγχάνομεγ, ού μην εναργφς τε και σαφώς, ελεγε δε τινα άναμεμνημενρς, εμβλεπειν τ εφη τούς παρ- όντας άπαντας ώς καί„ τάς ενεργείας εν ίων άπομνημο- ϊεύων άιηγεΊσθαι j μήτε δε φβεγγεσθαι δύνααθαι μήτε τι tenta; affectionis cerebri Agnum proprium non βφ, auget tamen et deteriorem ipfam reddit. Oratio vero oculo fe- ipci de neceflitate concurfioni adjecta eft; nam quod ca- tqche co^,qp|;i l proprie appellati tenfos apertosque -habeant ©culos, norunt tum Archigenes,^um Philippus; non ut ©qmato.fi efc cataphorici claufos;; in his fiquideqj humiditas affectiones caufa eft nervorum diffolvens firmitatem robur- que; iq illis vero propter ficcitatem tenfio oritur. Qui- dam etiam ex noftris condifcipulis, quum afliduo difci- piinarum, fiudio fe fatigaret, malo hoc correptus eft. Ja- cebat enim veluti lignum prorfus inflexus, rigidusque at- que, qxtenfus, videb}aturque oculis apertis nos ita intueri, ut ne« conniveret quidem, nihil tamen loquebatur. Is quoque tempore eodem, quae loqueremur, audire fe di- xit, quamquam non evidenter clareque, nonnulla item et memoria tenens referebat , praefentesque omnes fefe con- fpicere dixit, ita ut quorundam actiones recordatus ex- poneret, (ed neque, loqui pofle neque membrum ullum BIBAION A. ΤΠϋΜΝΗΜΑ Β. 685 Ed.Chart. yiII. £757. J ^ # _ Ed. Baf. Υ. (196. ) μέλος κινεϊν: διό καί νυν εστιν άπορήσαι τό κατά την ii- ρημενην συνδρομήν, τό παρακρούοντες όπως πρόσκειται. τό μεν γάρ επί της ρήσεως αί τρομωόεες, άσαφώδεες, ψηλα- φώδεες παρακρούσιες, ου παντελούς ακινήτους είναι τους ουτω διακειμενους σημαίνει, ώσπερ ουν ούδε τους εν χώ- ματι παραφρονουντας. επι δε των κατόχων, ονδε μιαν κίνη- σιν κινούμενων, ονδε την παραφροσύνη εστί γνωρΐσαι. τάχ* ουν ούτος είδε κατόχου είδος, ως ακίνητον μεν είναι και πεπηγυς ολον τό σώμα, βραχύ δε τι φθεγγυμενον τον άν- θρωπον, εξ ον δυνατόν ην γνωρΐσαι και παραφροσύνην η προηγησαμενης τής παραφροσύνης, παρηκολούθησεν ή κα- τοχή και γραπτεον εσιί κατ αυτήν τήν ε’ξήγησιν, οι κε- φαλαλγικοί και κατόχως πάρακρούσαντες. εγχωρεΊ δε και κατά τήν πρώτην αυτού σύστασιν επιφθεγγομενών αυτών δηλούσθαι τήν παραφροσύνην. συμπληρωθείσης δε τής κα- τοχής μηκετι φθεγγεσθαι τούς κάμνοντας, ανθηρούς δε ώνόμασεν, ως είκός, αυτούς, ούσπερ ολίγον έμπροσθεν εξερν- θρους εκαλεσε. σημείον δ' αν είη τούτο τού κατά τήν < V movere. Quare in dicta concuriione exoritur ambiguitas, quonam modo adjectum fit, delirantes. Nam quod in ea dictione dicitur \ tremulae, objcurae et contrectabiles de- fipientiae; non prorfus immotos effe eos, qui ita affecti funt fignificat, quemadmodum fane neque eos qui in co- mate delirant: at in catocbis, in quibus nulla prorfus adeft motio, nqc delirium cognofci poteff. Forte igitur vidit catocbes fpeciem, ut immotum quidem et concretum corpus totum efiet, exiguum tamen bomo quippiam lo- queretur, unde dignofci poterat defipientia ·, vel defipien- tiam, veluti ducem fubfequuta efi catocbe, fcribendum- que fecundum eam expolitionem: capite dolentes, cum ca- toche delirantes. Fieri etiam poteft, ut fecundum primam ipfius conliitutionem loquentibus ipfis declararetur defi- pientia, completa vero catocbe non amplius loquerentur aegri, florefcentes vero vocavit eos, ut par efi, ficut paulo ante impenfe rubentes nominavit, quod copiae in Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [757.] ^ Ed. Baf. Υ, (196.) κεφαλήν πλή&ους ή&ροισμενου μετά ϋεμόρτητος , εφ ω καί η προηγησαμενη κεφαλαλγία και 6 μετ αυτήν άκολονϋών οπισ&οτονος, άλλα και ταυτα μεν εις την γενεσιν αν των πρότερον αν τις λάβοι σημείον. δεντερως δε την άπολε- λαμμενην κοιλίαν παροξννονσαν άεϊ τά της κεφαλής συμ- πτώματα, ba, *Επ όμμάτων διαστροφή πνρετώδει} κοπιώδη, ρίγος όλε- &ριον Και οί κωματώδεις εν τοντοισι πονηρόν, Εδείχβη καν το7ς εμπροσ&εν ό άνήρ ουτος επιπλε- κων άλλήλοις χαλεπά συμπτώματα, περί ών έκαστου κατά μόνας εχρήν άπαξ είπείν ώς ?]μών δυναμενων εννοεΐν, ώς επείδαν άλλήλοις επιπλεκηται πλείω, σφοδρόιερον μεν άπο- τελεΊσ&αι κίνδυνον εξ αντών το7ς κάμνονσι, βεβαιοτεραν δ* ημ7ν γίνεσ&αι την προγνωσιν, ουδεν ουν είρηται καινόν, μεμα&ηκαμεν γαρ την τε των όμμάτων διαστροφήν κατά capite «na cum caliditate collectae lignum fuerit; lniic et antecedens capitis dolor atque ab hoc fequens in pofte- riorem partem inflexio corporis a convulfione, fed et haec quidem in ipforum generationem quispiam prius lignum acceperit, pofterius vero interceptam alvum femper capi- tis fymptomata exacerbantem. XCI. In oculorum perverfeone febriculofo, laffato, rigor, per- niciofus et comato fi in his malum, Demonflravimus etiam fupra libri hujus auctorem permifcere invicem gravia fymptomata, de quorum Angu- lis per fe dicendum femel erat, quum quoties plura in- ter fe permifceantur, gravius aegris quidem ex ipAs q?e- riculum reddi, nobis vero certiorem effici praenotionerh, intelligere valeamus. Nihil igitur novi nunc dictum elt, nempe quonam in affectu perverflo oculorum fiat, quae- Β1ΒΛΙ0Ν A. mOMJSHMA B. g£7 Ed. Chart. YIH. [757. 758.] ^ , Ed. Baf. Y. (196.) τίνα γίνεται διάϋεσιν, τίνες τε των χοπων ai διάφοροι χαΐ πότε χρή ρίγος επιηαίνεσ&αι χρησίμως , οποίον τε τό χώμα και η τις αΰιό διά&εσις εγκεφάλου γέννα. ν· Ai εν πνρετοίσι προς υποχόνδριον οδυναι ανανδως, Ιδρώτι λυόμενοι, χαχοη&εες, τούτοισιν ες ισχία άλγη ματ α άμα χανσώδει πυρετώ. χαϊ ήν χοιλίη χαταρραγή, όλε&ριον. £ 758] 'Απορίαν τοίς άναγινωσχουσιν ai ασαφείς των ρήσεων εργάζονται καί των σαφών όσαι τοίς εναργώς φαινομενοις εναντίως αποφαίνονται. τινες δε χαι χατ αμ— φοτερους τους τρόπους την απορίαν επιφερουσιν, ώσπερ χαι η νυν προκειμένη, πλέον δε εν αυτή το μή συμφω- νείν τοίς φαινομενοις επί τών νοσούνίων, τα χατ αύιην λελεγμενα. προχείρως μεν ουν δοκεί τοιόνδε τον λόγον τινά δηλοίν η προκειμένη ρήσις. ai εν πυρετοίς προς υποχόνδρια οδυναι άμα αφωνίΐβ , ιδρώιι λυομεναι, χαχοη- nam item laflitudinum differentiae et quando rigorem com- mode apparere oporteat, praeterea qualenam coma iit et quaenam cerebri affectio ipfum pariat, didicimus. XCH. In febribus ad hypochondrium dolores fine voce, fi fudore non folvuntur, maligni, his ad coxas dolores cum ar- dente febre et fi alvus affatim proruperit, perniciofum. Dubitationem legentibus pariunt non obfcurae dictio- . nes modo, verum quoque et ex perfpicuis , quae contra evidenter apparentia pronunciantur quaedam modo utro- que ambiguitatem inferunt; in quo genere praefens dictio collocatur; exfuperat tamen in ea, quod quae in ipfa dicta iint, minime his confentiant, quae in aegris cer- nuntur. Prompte igitur talem quendam fermonem offen- dere praefens dictio videtur. In febribus ad hypochon- dria dolores cum vocis privatione, fudore fi folvuntur, ma- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [758. ] Ed. Baf. V. (196.) ■θεες. φευδούς ό# είναι φαινομένου του τάς μεθ’ ίδρώιος λύσεις κακοήθεις είρήσθαι; χατ αυτό τούτο πρώτον απο- ρία τις ημάς χαταλαμβανει, τα μεν γάρ άνευ τίνος ήτοι τεχνιχού βοηθήματος η φυσιχού πανσάμενα παθήματα προσηχόντως ωμολογηται την λύσιν άπιστον εχειν, τα δε μετά τοιούτου τίνος, όποΊον xal νυν δ Ιδρο)ς είρηται, βε- βαίως λελύσθαι φαίνεται, τουναντίον γάρ άπαν, όταν ίδρώ- τος η τίνος άλλου φυσικού βοηθήματος γενομενου μη λύηταΐ, τό νόσημα χακόηθες νομίζεται. διό χαί πιθανώς τις επ* αυτής της ρήσεο)ς ελεγε λείπειν άπόφασιν την μη παραλελειμμενην υπό τού πρώτον τό βιβλίον μεταγράφαμε- νου, χαθάπερ χαί άλλα πολλά πολλάκις εν πολλοίς βιβλίοις ώμολόγηται τα μεν παραλελείφθαι, τα δε νπηλλάχθαι, μη- δενός ύστερον επανορθώσαι τα ημαρτημένα τολμήσαντος. αληθής γάρ ο λόγος, εάν ούτω γράφωμεν, εσται αί εν πυ- ρετω προς υποχόνδρια όδύναι άναύδως, ιδρωτι μη λνόμε- ναι, χακοήθεες. άλλα τά σαφή χαί γνώριμα χαταλιπόντες οι πολλοί των ανθρώπων χαίρουσι τοϊς αίνιγματωδώς είρημενοις. ligni. At quum falfum elTe videatur ut folutiones cum fudore malignae dicantur, in hoc ipfo primo ambiguitas quaedam nos occupat. Nam quae absque ullo auxilio vel artis vel naturae ceJTaverunt affectiones, quod infidam ha- beant folutionem in confeiTo eft, quae vero cum tali quo- dam, qualis nunc fudor dictus eft, non firmiter folutae effe videntur, contrario iiquidem prorfus modo, quoties fudore vel aliquo alio naturae auxilio non folvantur, mor- bus malignus exiftimatur. Atque ob eam rem probabili- ter quis deficere in ea dictione negationem non, ajebat, atque ab eo qui primus librum tranfcripferat praetermif- fam, quomodo et alia multa multoties in multis libris nemo negat, alia quidem praetermiffa, alia vero permu- tata effe, quum nullus poftea erratum aufus fuerit emen- dare. Verus iiquidem erit fermo, II ita fcripferimus: in febribus ad hypochondria dolores fine voce fudore fi non folvuntur, maligni. Sed plerique hominum relictis tum claris tum notis aenigmatice pronunciatis oblectantur. J31ΒΛΙ0Ν A. rΠΟΜΝΗΜΑ B. ggg Ed. Chart. ΥΙΠ. [758.] ^ Ed. Bai. Y. (ψ. 197.) ενιοι δε καί το7ς προφανώς ημαρτημενοις συϊαγορενειν επί- δειγμα σοφίας ηγούνται, παραπλι^σίως τοίς κατά τά δικα- στήρια ρητορσιν, οϊ τους φανερώς ήτοι φόνον εργασαμενους η τι τοιουτον κακόν, είρυσαντο της προσηκοΰσης κολά- σεως εξαπατησαντες τε και παρακρουσάμενοι τούς δικαστάς, οιαν Ιδιώται λόγων *ωσι και τάς εν αύτο7ς πανουργίας άγνοωσιν. ούτως ουν κάπί (197) της προκειμενης ρήσεως επενόησάν τινες άναΰδως είρησϋαι τό άλόγως, επειδηπερ 6 λόγος μεν εν τω γενει της φοινης εστι. λέγεται δε η φωνή παρά το7ς παλαιοίς οδχ οντω μόνον, αλλά καί ανδή. κατά δε την μετάβασιν ταΰχην τό άλόγως φαμεν εκ του άνανδως σήμαίνεσϋαι. τά δ αλογως πανσάμενα πάντα εστιν άπιστα, μαχομενων δε καί τοντω τω λόγω του τε κακοηϋεις είρησϋαι τάς τοιαΰτας εκκρίσεις, ουκ απίστους καί τον μηδ’ άλόγως λνεσϋαι συν ιδρώσιν, ως αυτός εϊπεν, ετεροί τινες υπερβαλλόμενοι τη σοφία τούτους άλόγως λύ- εσϋαί φασιν, ον μόνον δσα χωρίς του γενεσϋαι τι βοήϋημα τεχνικόν η φυσικόν ερρφστώνησανί άλλά και ταυτα τά γενό- Sunt etiam qui patrocinari manifefiis erratis fpecimen fapientiae arbitrentur, eorum inftar, qui apud tribunalia rhetoris obeuntes munus manifefie vel caedis vel talis cujuspiam ilagitii convictos a jufta liberant poena, judices ipfos, quum Termonum rudes fuerint et fubdolas eorum aitutias ignoraverint decipientes et*mente vacillare facien- tes; fic iane nonnulli in praefenti oratione fine voce pro fine fermone dici putaverunt, quia fermo in vocis genere fit. Dicitur autem apud veteres φωνή non id folum, ve- rum quoque αύδη, atque hoc translatu άλόγως ex άναΰδως fignificari dicunt, quae autem άλόγως, id eft abfcjue ra- tione, deflerunt, infida omnia et fufpecta exifiunt. At quum fermoni huic adverfentur et quod tales excretiones malignae dicantur, non infidae; et quod non abfque ra- tione cum fudoribus folvantur, ut ipfe dixit; quidam alii fapientia validiores, fine ratione'folvi dicunt, non folum quae nullo auxilio vel artis vel naturae facilitata funt, verum quoque et haec facta quidem, fed non pro magni- X x CALENUS TOM. XVI. 090 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ ΪΠΠΟΚΡ. I1POPPJIT1KJIN Ed.Chart.YIH. [ 758. 759.1 Ed. Baf. V. (197.) μένα μεν, ον μην χατ αξίαν τον νοσήματος, ώσπερ είρη- χότος τον σνγγράψαντος ολίγον γενεσ&αι τον ίδρωτα χαί μη χωρίς άπάσης προσθήκης γράψαντα ίδρώτι λυόμενα, άλλα προσυπαχονσαί φησι το όλίγω. τάχα δε τις χαϊ «λ- λος αναφανείς ποτέ τούτων τολμηρότερος αξιώσει τό πολλω χαί άμετρω προσνπαχονειν, ειτα περί συμμετρίας άμαθεσι παισϊ χαί αγυμνάστοις πάσης παιδείας, ληρησας μαχρά do- ξει τις είναι σοφός. εί δ* ολως οΐςπερ εξεσιι τώ ίδρωτι λνόμεναι προστίθεται τοιοντον, πολλω βελτιον ην προστι- θεντας μίαν συλλαβήν την μη γράψαντας μη λνόμεναι, πραγμάτων άπηλλάχθαι. αί γάρ συν πνρειώ των νποχον- δρίων όδνναι, ας ίδρώς μη λύει, κακοήθεις είσίν. [759] εργω τοίνυν εδείχθη μοι χαί νυν, ώσπερ ηδη πολλάχις, των επί πολλών ασαφών ρήσεων ονδεν μεν ών ουχ iof&v νπ ανιών διδασχόμενον, άνηλωμενον δε χρόνον, ώσπερ επί τών αινιγμάτων, εί εφαρμόσωμεν ά γινώσχομεν τη λε'ξει. χαι γάρ ουν χαϊ το χατά την τελευτήν της ρήσεως είρημενον ον μιχράν εσχε ζήτησιν αυτών, διά τι, εάν η χοιλία χαταρ- tudine morbi, tanquam fcriptor exiguum factum fudorem dixerit, etfi abfque nulla adjectione fcripferit, fudore fi folpuntur, fubintelligendum autem modico, ajunt. Forfitan vero et alius quispiam audacius caeteris pronuncians, multo et immoderato fubintelligendum volet, deinde pue- ris tum rudibus indo^tisque tum difciplinae omnis in- exercitatis, multa de fymmetria nugatus, aliquis fapiens videbitur. Quod fi prorfus bis licet orationi, fudore fi folvuntur, ejusmodi dictionem adjicere, multo melius erat adjecta fyllaba, non fcripta oratione, fi non folvuntur, a negotiis nos extricare; nam hypochondriorum cum febre dolores, quos fudor non folvit, maligni exiftunt. Re ipfa igitur ofiendi et nunc quomodo jam faepius in obfcuris multis dictionibus nihil quidem eorum, quae non novi- mus , ab ipfis doceri, fed infumi tempus veluti in aenig- matis, fi qua novimus, dictioni accommodaverimus. Ita- que et quod in fine dictionis recenfetur, non parvam habuit quaeftionem, quare, fi venter κ.αταρραγη y quod efi: ΒΙΒΛΙΟΝ Α. ΜΟΜΝΗΜΑ Β. Ed. Chart. Vili. [ 759. ] Ed. Baf. V. ( m. ) ραγή, τουτεστεν άθρόως εκκρεθζ πολλά, θανατώδες είναι το νόσημα δήλωση, τά γάρ %ωρεοντα μη ιω πληθεε τε- κμαίρεσθαί φησεν 6 'Ιπποκράτης, άλλ* ως άν χωρετ\ οΤα δει και φερεε ευφόρως. οντος μεν ο λόγος, ότε και σαφής εστε και καθόλου τε δεδάσκεε καταφρονείταε. τά δ* αίνε- γματωδως είρημενα σπουδάζεται τοίς μεν σοφεσταΊς εικό- τως, ίνα τε -θαυμαστόν διδάσκειν δό'ξωσε τους μαθητάς, αν τοίς δέ τοίς μαθηταίς, διά την άπαεδενσίαν των πρωτων μαθημάτων, εν ο7ς οί παλαιοί τους παίδας ετρεφον, άγν· μναστος δε ων ο λογισμός αυτών ουθ* επεταε τοίς λεγομε- νοις ούτε κριναε την εν αντο/ς αλήθειαν δνναταε* επεί τις άκονσας άνευ διοροσμοΰ επικαταρρηγννμενης κοιλίας από- φασιν ηντιναουν, ουκ ευθεως μεμφεταε τον λόγον, ως μηδέν διδάσκοντα, κοιλία μεν γάρ, εν ωτενιουν νοσηματε καταρ- ραγείσα χωρίς μεν των της πεψιως σημείων, ά πολλάκις άκήκοας, ουόεν όνίνησεν' εάν δε δνσφορώτερον εργάσηταε, προς τω μηδέν ώφελεϊν ετε και βλάβην ηνεγκεν, άμα δέ τούτοις ωφελεί και μάλλον, εάν 6 λυπών εκκενωτο χυμός. άθρόως εκκριθή πολλά , id eft confertim multa excreverit, lelalem morbum indicabit. Nam, ut inquit Hippocrates, dejectiones multitudine aefiimandae non funt, fed fi talia dejiciantur, qualia conveniunt et aeger facile ferat. Hic quidem Termo, quod et manifefius fit et univerfaliter quippiam doceat, contemnitur; quae vero aenigmatice di- cuntur, fopbiiiis quidem jure affectantur, ut difcipulos mirum quippiam docere videantur; difcipulis vero propter primarum difciplinarum, in quibus antiqui pueros alebant, ruditatem; inexercitata autem horum cogitatio neque quae dicuntur affequitur, neque veritatem in ipfis difcernere poteft. Nam quis fine difiinctione de erumpente alvo pronunciationem aliquam audiens, non continuo Termo- nem incufat, tanquam nihil docentem? Nempe alvus in quovis morbo erumpens, fine quidem coctionis fignis, quae faepius audivifti, nihil juvat; fi vero implacidius operata fuerit, praeter id, quod nihil juvat, noxam etiam attulit; cum his vero juvat magisque, fi contriftans hu- X x 2 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [759.] f * , Ed. Baf. Υ. (197.) έτι δε μάλλον, εάν ευφορωτερος 6 ν.άμνων ini τη κενώσει γίγνηται\ και βεβαιότερον, όταν iv ημέρα κρισίμω φανη τι προδεδηλωμivov διά της επιδηλου. ταυτ ουν 6 επιγι- νώσκων και της είρημένης ρήσεως καταφρονεί κά7 των άλ- λων άπασών όσαι των ανμπτωμάτων των κατα μέρος η νοσημάτων μνημονευονσιν. εφ οΐς γάρ αν ?] κοιλία καταρ- ραγή νοσημασιν η σνμπτώμασιν, iv οΤς μηδ * ων εΐττον άρτο γένηται διορισμών, ασφαλή την γνώσιν εργάζεται. χωρίς δε τούτων των διορισμών ουδέποτε άλη&ής ό λόγος εαται, κοιλίαν λέγων καταρρηγννμένην ώφελείν η βλάπτειν. ini πάντων γάρ έκάτερον γίνεται, κατά δε τους ώραϊσμένους διορισμούς ονδέν έστιν είπείν, έπϊ μεν ηπατος φλεγμονή φανλον είναι σύμπτωμα καταρραγείσαν κοιλίαν, ini δ' άλλου τίνος άγαϋόν. άλλ* επί πάντων, ως είρηται, και άγα- ϋόν και κακόν γίνεται μετά των οικείων διορισμών. mor vacuetur*, atque adhuc magis, ii aeger poft vacuatio- nem placidior fit, certiusqne quum in die judicatorio ap- paruerit quippiam, quod per indicem fignificatum fuerit. Qui ergo haec novit, dictam dictionem neglectui habet, atque alias omnes, quae particularium fymptomatum vel morborum mentionem faciunt. Nempe in quibus alvus erumpit vel morbis vel fymptomatis, ii cum eis quas nu- per dixi fiat limitationibus, fecuram efficit cognitionem, absque eis autem limitationibus nunquam verus erit fermo, qui erumpentem alvum vel juvare vel nocere afierit. In omnibus fiquidem utrumque fit, at in definitis diftinctio- nibus nihil eit dicere, in hepatis quidem inflammatione vitiofum efie fymptoma erumpentem alvum, in alio vero quodam bonum, verum in omnibus, ut dictum eft, et bo- num et malum fit cum propriis difiinctionibus. Ed. Chart. VIII. [759. 760.] f Ed’ Baf* V* (l97,) V* Oiol (φωψαι αμα πνρποίαιν ixXdnovoca μηα χρισιν, τρο- μώδες καί χωματωδας τίλίνιωσι· Καί ηόι ή ρήσις όμοια τα7? ίίς όοάφιιαν ίπιιιτηδινμίναις ΐστί. το γοΐν ΐχλιίπουσαι ίνιοι μϊν ιπι τών φωνών μόνων rjxovaav, ινιοι di χαί τοός πυρίτου^ αυ- τα'ις προαί&ηχαν, αμφω λίγοντις ιίρήσ&αι ΐχλιίπιιν χαιτας φώνάς χαι τους πυριτούς. ώς ιΐναι τον λόγον τοιοντον, οΤς. δο'ξάντων λιλόσ&αι τον ηνριτόν αφωνία γΐνιται χαι μιτα τήν χρίοιν, οΐχοι τρομώδης χιλιυιώσν «ο! χωματωδιις, δηλονότι ιών πυριτών οΰχ άσήμως, άλλα μιτα χαχης χρι- σιως δοξάντων πιπανσ&αι. [ 76θ] ***άς ^μ*ν *ρ<««ϊ ίχιίνας λίγο μίνας όοαι γινόμιναι μιτα φνσιχων χινωοιων j άποστάφιων οϋ μό,ων ονδιν ώφίληααν τους χαμνοντας, άλλα χαι χώρον ΐχιιν η πρόοϋιν ίποίησαν. ιτιροι δι ονδι τάς φωνάς αμα το',ς πνριτολς, αλλά μόνας αντας νομ,ζον- τις ίχλιίπιιν, ολον τον λόγον τοιόνδι ποιοΐσιν. οιαιν ιχλιι- XC1II. Quibus voces cum fehre deficiunt poft judicationem, hi tre- mentes ac foporati pereunt. Haec itera dictio iis, quae obfcuritatem de indultria fectanlur, fimilis exiftit. Quidam enim verbum deficiunt de folis vocibus intellexerunt, alii vero et febres vocibus adjecerunt, dictum effe afferentes, quod utraeque deficiant, et voces et febres, ut Termo talis fit: quibus apparente foluta febre vocis interceptio fit et pofi judicationem ,hi trementes et comatofi pereunti febribus fcilicet non fine lignis, fed cum mala judicatione vilis deUifle. 'on a autem malas dici judicationes, quae cum naturalibus va- cuationibus vel ablcefiibus factae, non folum aegros mini juverunt, verum quoque et deterius liabere quam antea fecerunt. Alii autem non vocem cum febre, Ted folam vocem deficere exiilimantes totum fermonem ita efficiunt: Ed, Chart. ΥίΙΓ. [7(50.] _ _ Ed. Baf. Υ. (ΐ97.) πονσι φωνάί, μενόντων των πυρετών, ει τούτο γίνεται, μετά χρισιν ουτοι τρομωδεες τε άμα χαι χωματώδεες τδλδντωσι>, xaitot χανταύΰα πάλιν ετερα διαφωνία, το7ς εξηγουμενοις εγενειο. τινες μεν γαρ , orccv ini το7ς είρημενοις τρομώ- δδίς γενωνται, τελεντάν φασι τούτους χαϊ χώμαιώδεις αμα χαι τρομώδης, τινες di χωματώδεις γινομένους όν- τως απολλυοχϊαι, ουδεις δ αυτών ουτ* ix της των πρα- γμαιων φνσεως αποδειξ,ιν ε'γράψε λογιχην ούτε την εμ- ηίΐρίαν εγει δε7ξαι μαρτυρούσαν, ούτε γαρ τρομώδεις ονιε χωματ ωδής επί το7ς προειρημενοις ώς το πολύ φαίνονται τελεντώνιες, ει δε τινες εν τω σπανίω γίνονται τοιουτοι, του προγνωστιχου τε χαι προρρητιχού μέρους της τέχνης εχπεπτώχασιν, ον γαρ των τοιούτων, άλλα των η διηνεχώς V ως το πολύ γινομένων, εις τάς προρρήσεις χρήζομεν, ει όε βουλει χαι των αμφιδοξως άποβαινόντων, ου μην γε σπά- νιων, ούόείς γαρ βούλεται πολλάχις άποτνχών άπαξ επι- τυχειν. quibus voces manente febre deficiunt, fi id fit pofi judi- cationem, hi trementes fimul et comatofi moriuntur. At- qui rurfus in praefentiarum difcordia alia inter expofito- res orta eft. Quidam enim ajunt, quando ex praedictis trementes fiunt, perire hos tum comalofos tum trementes; alii autem comatoios factos ita interire. Nemo autem in- ter eos ex natura rerum logicam fcripfit demonftrationem, neque atteftantem experientiam oilendere poteft , neque enim ex praedictis et trementes et comatofi magna ex parte interire videntur. Quod fi quidam raro tales fiant, ab artis parte tum prorrhetica defciverunt; non enim ad praedictiones talibus utimur, fed iis, quae vel aflidue vel ut plurimum fiunt; imo vero et iis , quae ambigue con- tingunt, non tamen raris; nullus enim vult faepius animi voto fruflratus femel affequi quod petiit. Ed. Chart. VIII. [760.] Ed· Baf· ^. (197. 198.) bo. ohn χαυστιχά, μίμωρωμΐνα, χάιοχα, ποιχίλλοντα υποχον- δρία και χοιλϊην ϊπηρμίνοτ, αϊτών άπολιλαμμόνων, ιφ ίδρώσι, αρα τουιοις το ϋολιρόν πνιυμα χαι τό γονοη- δΐς ΐπίλθον λίγγα διασημαίνιι, xcti χοιλιη δι ιπαφρα χολο·,δί« προσδιόρχιται; τό λαμπώδις ΐν τούτοιοιν ωφι- ίιιι οϋρηθΐν, ΧοΜη δϊ τούτοισιν ΐπιιαράσαιιαι. ’Ήθροισί πάλιν ίνταϋθα συμπτώματα διαϋιβιωυ οιχ όμογινών, ιφ ών ϊδιίχθη πρόσ&ιν ούδιμία διδασκαλία γι- νομίνη τιχνιχή. πάντα μίν γάρ ιπισχΐιρασ&αι διι τα τον νοοούντα χαϊ μηδέν μήτι παροράν μήτ άργως (198) ifSv. έχάσιου δ’ αυτών ίόία μψα&ηχόναι την δυιαμιν, οϊον ίϋ&ίως τά χαυστιχά πρώια πάντων ιιρηται, ^ δνναμι- νων μΐν άχούισΟαι χαϊ παθών χαυατιχών, ώϊ «' θιρμων χαϊ διαχαο',ν (ι’ρηχιι- δυναμιτών δι χαϊ διαχωρηματων νοιϊσΟαι τοιοντων, ών η δύναμίς ianv όξό τι τό νόσημα XCIV. Quibus deurentia, fatuitatem inferentia, inducentia cato- chen, variantia hypochondria, ventre tumidi, cibis in- terclufis cum fudatiunculis, an his turbidus fpiritus et geniturae r,uid fimile fuperveniens, fingultum indicet, ventritjue fpumofa tum biliofa prodeant? Emictum m his fplendidum juvat et venter his perturbatur. Acervavit iterum hoc in loco affectionum diverfi ge- neris fymptomata, in quibus nullam artiffciofam doctrinam efl'e fupra demonilravimus. Omnia liquidem, quae in ae- gro lu.it contemplari nihilque neque negligere neque ociore infpicere oportet; llngulorum vero horum vires feorfum difcere convenit. Ut verbi gratia, verbi χανσιιχα, id e it deurentia, quod primum omnium dictum elt, nempe iutelligi poITunt affectiones caullicae, id elt deurentes, quafi 1 calidas et urentes dixerit; pofluntque et ejusmodi inlelligi excrementa, quorum facultas elt, morbum et acutum et Ed. Chart. VIII. [760. 761.] Ed Rar v , *«< τ«χνχρ,αιμον ίργάζ(α&αί xai ψι'νι0ί ·χα1 iar ισ*Τ* r,1Tai χανσ™«· m<.,,uvu si xaX» J μα,Ρα,σ>„ τμηοτονντα rjStavoia. αίτη Si i„Tl χωρ!ς napa. φροσνρης σύμπτωμα, τοΐς φΰσίι μωροΐς 0>0,V,S dnoqaipop τονς νοαονρτας, 0πο{ονς yMl των λιγομίν(αν άπογηρ-ν ^ ισμίν γιγνομινους." ω παΟήματι παραπλήσιον μίν ίστιν, ΖΓ,Γ··' *"** °*°^ονσ.ν init fc xal J ” 7^* ίπϊ ™r i* το'υ Αοι,,οϋ «Woi^Vraiv ;«* „ «„w? κβί ώ. ”·* 7 *“***“ *V* «ναγχαλον l!g τά παρόντα τ***? τα * ** *««««. *«*«Μ„ν Lo. /;’!V «'«οό,,ω, ήμών, ϊιιροί φαατ τά β(βαίω9 1*?υμ1να ί™ ? «“* *“W« ,oa,>«r« Τ' *“* xai ποτχιλλοντα τά συν,χ(7ς Μ τάν- συμπτώματα τάς μηαβολάς ποιοϋμινα τινις ηχούσαν, «ηοχωρ.frmg Se τής λφως ταύιης χ& ύηοχ<^(ηα {ψ, ^ «ντο πάλη, αραγτνώσχουαι, το χοΜηρ ίπηρμίροτ. Tlvig Si ’ V \ · '■ ' 1 velocis judicationis reddere, praeterea et periculofum, fi e lementer talia fuerint. Μ.’μοιροιμόνα autem, id eil fa- tuitatem inducentia, vocat, quae μοψωοτν, ii eil fatuita- tem , menti inducunt; ea autem eil fymptoma citra deli- rium aegros naturalibus fatuis fimiles reddens, qtfales e iam ex ns, qui dicuntur confenefcere, nonnullos fieri novimus. Cui pathemati fimile quidem eil, quamquam non 'em, quod vocant ignorantiam, de qua et Thucy- i es fcnpfit in iis, qui ex peile fervati funt, hoc pacto· ignoraveruntque tum /e ipfos tum /am,7,V«. Quo autem modo differat ab oblivione non ed ut in praefentia con- i eremus neceffe. Quum autem *dro/«, id eil quae ca- tocken vocatam inferant, intelligamus, alii morbos Habi- les firmosque et veluti χαττχομτνοτ,, id eil detinentes, ap- pc ata e e catocha dicunt. Variantia item, afiidnas con- in fymptomata permutationes facientia quidam in- tellexerunt; feparantesque a voce hac hypochondria, uno. contextu legunt, ventre tumidi. Alii autem uno etiam 131 ΏΜΟΝ A, ΤηοΜΝΗΜΑ B. 097 Ed; Chart. VIII. [761.] # ,Ed* Baf- V*. C498-) ΰφ εν άγνοονντες τά ποικίλλοντα υποχόνδρια, κα&* εαυτό πάλιν άναγινώσκουσι το κοιλίην επηρμένοι, καί φασιν επί των υποχονδρίων είρησ&αι τά ποικίλλοντα· καϋάπερ γάρ ε’/ρηται εμπροσ&εν9 επί των κα&* ολον το σώμα γινομένων επί τάναντία μεταπτώσεων, όντως επί των υποχονδρίων εποίησαν, και μην και οι συνάπτοντες ολην τηνδε την λέξιν, υποχονδρία και κοιλίην επηρμένοι, τους παρά φυσιν όγκου- μένους τά μέρη ταΰτα δηλονσ&αί φασιν. ώσπερ και σίτων άπολελαμμένων9 ων εφεξής έμνημόνευσεν, ενιοι μέν τούς άνορέκτους φασιν είρησϋαι νυν, ωσεϊ καί άποκεκλεισμένους είρηκει της των σιτιών προσφοράς, ενιοι di τόνς επεσχη- μένους την γαστέρα. καί γάρ καν τω περί διαίτης οξέων επί των διαχωρονμενοιν είρησ&αί φασι την φωνήν τ αυτήν, άπαντα οιν ταντα προειπων ό γράψας τόδε τό βιβλίον, ειτα επί τω τέλει προσ&είς έφίδρωσιν1 ο και αυτό πάλιν ολου τον σώματος ολίγον ίδρωτα, κα&άπερ νοτίδα δυναται δη- λονν η τον περί ΰωρακα καί κεφαλήν μόνην} επηνεγκεν αν- contextu legentes, variantia hypochondria per fe rurfus legunt; ventre tumidi ajuntque variantia de hypochondriis dici 5 nam ut antea in his, quae in toto corpore ad con- traria iiunt, transmutationibus dixerunt, fic in hypochon- driis fecerunt. Qui vero totam hanc copulant dictionem, hypochondria ventre tumidi, fignificari ajunt eos, qui praeter naturam his partibus intumuerunt. Quomodo et per orationem σίτων άπολελαμμένων, id eft cibis interclu- fis, cujus deinceps meminit, nonnulli quidem άνορέκτοις> id eft cibum averfantes, dictos efle ajunt, ac fi dixiflet, a ciborum exhibitione άποκεκλεισ μέν ονς} id efl; exclufos. Alii eos qui furit επεσχημένοι την γαστέρα, id efl ventrem ha- bent retentum, nempe et in libro de victus ratione in morbis acutis vocem hanc de dejectionibus dictam efle ajunt. Praefatus igitur haec omnia qui librum hunc fcripfit, adjectoque in fine fudatiunculam, quod et ipfum totius corporis fudorem exiguum veluti νοτίδα, id efl hu- miditatem fignificare poieft, vel eum qui thoracem et ca- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [761.] ν , Έά. Baf. Υ. ( 498.) το7ς* αίνιγματωδεστεραν ετι και τούτων αυτών ρήσιν είπών, άρα τοντοισι τό ΰολερδν πνεύμα και το γονοειδες έπελ&δν λνγγα σημαίνει; πάλιν γάρ ίνταΰ&α τδ Όολερδν πνεύμα, καΰάπερ ήδη και πρδσ&εν, ενρομεν άμφισβητουμενην εχον την νδησιν. αλλ* εν εκείνη μεν τη ρήσο, τδ κατά την Ικπνοήν ’ΰολίρδν πνεύμα είρήσϋαι υπ’ αύτου, ω£ λελεκται, πι&ανδν εφαίνετο. νυν δε και τδ κατά τάς ερυγάς, ενιοι κελεΰονσιν ημάς ήγε7σϋαι λελέχϋαι, κα&άπερ άλλοι τδ κατά τάς φυσάς. είρηται δε καί πρδσϋεν οτι ϋολερδν οι μεν τδ δυσώδες, οι δε άτμώδες ήκουσαν, ώσπερ και τδ χλαλερόν. ενιοι διά τον α γράψαντες, τδ οΐον χλάλλον και άκμάζον και μεγα λεγουσιν είρήσ&αι. προείρηται δε μοι και διι πολλάκις εν το7ς όμολογουμενοις γνησίοις συγγράμμασιν δ *Ιπποκράτης είρηκως, άλλοι; άλλας δύσπνοιας διαφοράς; εν tώ δευτερφ και εκτω πάσας εφεξής, οΰδαμδϋι Όολερδν ώνόμασε πνεύμα, κα&άπερ ουδέ λνγγα ϋολεράν ουδέ φυ- put folum occupat, bis fuperintulit aenigmaticam adhuc magis quam ea ipfa dictionem, inquiens: an his turbidus fpiritus. et geniturae quippiam fimile fuverveniens fingul- tum indicet? nempe et hic Φολερδν πνεύμα, i. e. turbidum fpiritum, veluti jam antea ambiguum habere fenfum re- perimus. At in ea quidem dictione turbidum fpiritum ab eo de exfpiratione dictum efle, ut enarratum eft, veri- iimile videbatur, nunc autem et ipfum de ructibus dictum eife quidam nos exiftimare jubent, quomodo alii de flati- bus, Diximusque antea verbum Φολίρον a quibusdam δυ- σώδες, id eft graveolens et ab aliis άτμώδες, id eft vapo- rofum intelligi, quomodo et ΰαλερδν quidam per a fcri- bentes, id eft veluti μάλλον, id eft germinans et άκμάζον, id eft florens et μεγα, id eft magnum, dictum elfe ajunt. Praedixi quoque et Hippocratem faepius in libris, qui omnium doctorum confenfu ipftus legitimi cenfentur, alias alibi difficultatis fpirandi differentias quum enarrarit, in fecundo et fexto epidemioruro omnes deinceps, nusquam tamen turbidum nominafle fpiritum, ficuti neque turbi- Ed. Chart. VIII. [761. 762.] # w Ed. Baf. V. (198 ) σαν, ουδέ. άλλο τι των τοιοντων. ετι δί μάλλον αίνιγμα- τωδώς είρηται το γονοειδες επελχίόν, είτε ουρον είτε δια- χώρημα. και μετά ταυ τα διά τι προσε&ηκε ίο λύγγα ση- μαίνει καί το ΰολερόν πνεύμα καί τό γονοειδες επελ&όν, άπορον εύρε7ν· ίν γάρ τα7ς των συμπτευμάιων αίΐίαις η λι>/£ εδείχΰη γινόμενη, της γαστρός όρμώσης εκκρίναι τά τοΊς χιτώσιν αϋτοΊς^ ϋΐον εμπεπλασμενα δνσλντως υγρά δυ- ναμιν εχοντα δακνώδη, ούκ άρκεϋ&είς δε τω πλη&ει ιών συμπτωμάτων, έξης προσε&ηκε, κοιλίη επαφρα χολώδεα προσδιερχεται, ο πάλιν καί αυτό διττώς γράφουσιν, ϊνιοι μεν επί της πρώτης συλλαβής τό σίγμα προστι&εντες, ενιοι δε άφαιρουντες. αλλ* εί μεν προστε&είη , τον εφεξής χρόνον δηλώσει τω προειρημενω , εί δ* άφαιρε&είη, τον εμπροσ&εν, ον μην ίσον γε ουδ* 'όμοιον προδιεξερχεσ&αι τό ετερον &α- τερου λεγειν η ίπιδιεξερχεσ&αι. το μεν γάρ προδιερχόμε- νον σημειον εσται του μέλλοντος εκκρίνεσ&αι, τό δ’ εκκρι- νόμενον υπό του προελ&όντος άγγελϋήσεται. [762] τοσαί·* dum fingultum neque turbidum flatum neque aliud quip- piam tale. Magis etiam aenigmatice et hoc geniturae quippiam fimile fuperveniens dictum eft, fi ve urina fue- rit five dejectio. Poft haec et quam ob caufam adjecerit fingultum fig^iificare et turbidum fpiritum et geniturae quippiam fimile fuperveniens, difficile eft reperire , nempe in fymptomatum caufis fingultum fieri demonftravimus, quum venter ad excernenda ea humida, quae tunicis ipfis pertinacius adhaerent, mordentefque habent vires, excita- tur. Non contentus autem auctor fymptomatum multitu- dine deinceps adjecit: ventrique tum fpumofa tum biliofa προσδιερχεται, id eft procurrant? Quod et ipfum rurfua bifariam fcribunt, alii quidem in prima fyllaba σ adji- cientes alii auferentes; quod II adjiciendum fit, tempus praedicto fuccedens fignificabit, fi vero auferendum, quod praecedit. Non eft tamen par neque fimile alterum al- teri fuccedere aut praecedere, nempe quod praecedit, fignum erit futurae e^cretiouis, quod vero excernitur, a Ed. VJIJ. [ 762.J r/ , Ed. Baf. Τ. (108.) της όυν άσαφείας εν auctuιτούτοις υπαρχοΰσης, ονδ’ εκ των έπιφερομένων αντοϊς ξμεστί το προς την των παρόν- των εξήγησιν λαβείν, ώσπερ ονδ' είς εκε7να* φησι γάρ τό λαμπώδες εν- τουτοισιν ονρη&έν ωφελεί, διττή δε καί νατά toviov τον λόγον έστίν η ασάφεια, μία μεν η τομ λαμπώ- δες τί σημαίνει, γραφόμενου προς τινών μεν διά των δνοιν ππ% προς τινών δε διά τον μ και π, μία δ' άλλη εν τοτ- τοισιν, εν τίσι γάρ λέγει; πότερον άνα&ησει το7ς προειρη- μένοις η το7ς έσγάτοις και ποίοις έσχατοις; δνναζαι γάρ έσχατα λέγεσϋαι xal πάν&' οσοί μετά την αρχήν ειπεν ; άρα τοΰτοισι τό δολερόν πνεύμα καί τό γονοειδες έλ&όν λΰγγα σημαίνει η μόνα ταντα έσχατα είρήχει, κοιλίη έπαφρα χο- λώδεα προσδιέρχεται; καί μέντοι καί τοΰτοις απασιν, επί τφ τελεί προσ&είς, κοιλίαι τουτέοισιν επιταράσσονται καί καταπαόσας ένταν&α τον λόγον, ονδ* ενός ένεκα φαίνεται τών έν άρχη μνημονενσας. τά γάρ τοι μεμωρωμένα καί τά κάτοχα μεγάλην βλάβην ένδεικνυμενα του τό της ψνχής praecurrente nuriciabitur. Quum igitur tanta in his om- nibus exiilat obfcuritas, neque ex iis, quae poft ipfa in- feruntur, licet quippiam ad praefentium explanationem uccipere, ficut neque ad illa. Inquit enim: emictum in his fplendidum juvat. Duplex autem et in hoc fermone eit obfcuritas, una quidem eli, qui,dnam λαμπώδες, id eft fplendidum, hgnificet, fcriptum quidem ab aliquibus per duplex π π, ab aliis vero per μ et π, altera vero in hac oratione in his nempe in quibus dicit? an praedictis om- nibus accommodabit an ultimis? et quibusnam ultimis? poliunt liquidem etiam ultima dici omnia, quaecunque poft principium dixit, an his turbidus fpiritus et genilu- rae quippiam iimile procurrens, fingultum fignificet? an fola haec ultima dixit, venlrique tum fpumofa tum bi- Xiofa procurrant? Praeterea his omnibus in fine adjiciens, venter his perturbatur, atque hic termonem abfolvens, nullius gratia videtur eorum, quae in principio funt, rae- minilTe. Nempe fatuitatem inferentia et inducentia cato- chen, magnam partis principem animae facultatem haben- Β1ΒΛΙ0Ν 4. TnOMJSIIMA B% 7Q| Ed. Chart. Viri. [762. J # Ed. Baf, V; (198. ) ηγεμονικόν εχονι-ος μορίου, μάτην είρησϋαι φαίνεται καί χωρίς μεν τ&ν καυστικών άποχτείναι δννάμενα, συν εκεί-* νοις δε μάλλον, άλλ’ όμως ούδ’ εν είρηται περί θανάτου, κα&άπερ επ’ άλλων εμπροσ&έν ονκ ολίγων, άλλα μετά το προσ&είναι ποικίλον το υποχόνδριον καί κοιλίην επηρμενην,· σίτων άπολελαμμενων. συνάχρας δ’ αυτοίς καί την εφίδρω- σιν, άρα τοντοισι, φησί, τό δολερόν πνεύμα και το γονοει- ελϋόν λνγγα σημαίνει τίσι τοντοισιν 7 οΤς άπαντα τα προειρημένα συμπτώματα είσι. καί μην εί μετ’ εκείνων απάντων τό ΰολερόν πνεύμα γενόμενον άμα ταίς γονοειδε- σιν εκκρίσεσι λΰγγα σημαίνει, καν εν ότιουν λείπει των εί- ρημίνων, ?; λυγξ ονκ εσται, και τάχα που τις άπαξ εν ετεσ& πολλοίς άρρωστόν όιρεται τοιοΰτον. ό δε πάνταιν των είρη- μενών εστϊν άτοπώιατον η δη σοι φράσω, πολλούς μεν άρ- ρωστους τε&εαμενος, μύρια δε προειρηκώς των εόομενων, ούτε διά της πείρας εγνων εκ των τοιοντων σημείων λνγγα προεσομενην ουτ εκ της των πραγμάτων φύσεως, ενδεικτι- κώς η αντονς ευρον η τίνος γράχραντος άνεγνων. άλλ’ εστιν tis, noxam indicantia, frufira dici videntur et fine deu- rentibus quidem interficere valentia, cum illis vero ma- gis. At certe nihil de morte dictum efi, ficut in aliis antea non paucis; fed adjectis variante hypochondrio, ven- tre tumido et cibis interclufis, conjuncta infuper cum his fudatiuncula, an his, inquit, turbidus fpiritus et genitu- rae quippiam fimile fuperveniens fingultum indicet? qui- busnam his? quibus praedicta omnia fymptomata infunt. Atqui cum his omnibus turbidus fpiritus factus una cum excretionibus geniturae fimilibus fingultum indicat? quod- cunque ergo vel unum ex dictis deficit, fingultus non erit? Et forfan quis femel in annis pluribus talem cer- net aegrum. Quod autem dictorum omnium eit abfurdif- fimum, jam tibi referam. Quum multos aegros fim con- templatus et mille futura praefatus, neq.ue tamen expe- rimento lignis ex talibus fingultum adfuturum novi, neque ex rerum natura indicative vel ipfe inveni vel in fcri- ptore aliquo legi. Sed praefens dictio ei, quod in ludo Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [762.]^ w Ed. Baf. V, ( 198. 199.) η προκειμένη ρήσις εοιχυ7α τά κατά την παροιμίαν εν παιδιά λεγομενω, ωδινεν δρος και ετεκε μΰν, πολλά γάρ είπων παθήματα, τινά μεν εσχάτως ολέθρια, τίνά δ’ ήτ- τον εκείνων, ενια δε μέτρια λνγγδς πρότερον εγραφε πρόρ- ρηοιν. εφεξής δε τό λαμπάδες, φησίν, εν τοντοισιν ουρη- θεν ωφελεει. τίσι φησι τρυτοις; τό7ς κανστικο7ς, το7ς με- μωρωμενοις η το7ς καιόχοις η οΤς υποχόνδρια ποικίλα και ή γααιήρ επηρμενη η το7ς άνορεκτοις ή ιο7ς επεσχημενοις την κοιλίαν η οις εφίδρωσις ή οΤς τό πνεύμα θολερόν ή οΐς άν (199) ^κκρισις γονοειδής ή το7ς λΰζουσιν ή οΤς ή γαστήρ επαφρα και χολωδεα προδιήλθεν, επειδή και τούτο αυτό διττως γεγραπται, μετά γε του σ και χωρίς τον ο, έκαστον των είρημενων προσήκει. ήτοι γάρ οΤς έκαστον των είρημενων ή οΤς άπαντα είρήσθαι προσήκει δεξασΟαι. τό γάρ τοντοισιν ακόλουθόν εστι το7ς καθ' έκαστα, ώστε αννεπινοείται πάντως, εί μη τύχη λεχθεν. και γάρ εν έκα- στον αυτών ωφελεει τό λαμπάδες ονρουμενον, καν δυο proverbialiter dicitur, fimilis eil, parturiebat montem et murem edidit. Multa iiquidem ubi recenfuit pathemata, alia quidem fumme pernieiofa, alia his minus, alia vero mediocria, fingultus praedictionem prius fcripfit, deinceps fplendidum, inquit, in his emictum juvat. Sed quibus- nam his inquit? deurentibus fciiicet, fatuitatem inferen- tibus vel inducentibus Catochen vel quibus variantia hy- pochondria et venter intumuit vel cibos averfantibus vel quibus alvus retenta eil vel quibus iudatiuncula vel qui- bus turbidus fpirilus vel quibus excretio genituram re- praefentans vel iingultientibus vel quibus venter fpumo- fus et biliofus προδιήλθεν, id eil procurrit, quoniam et hoc ipfum bifariam fcriptum eil, cum σ et fine σ. Nam jfive quibus unumquodque dictorum, five quibus omnia dicta eife aiferitur, admittere eil confentaneum; nempe vox his fingulis apte cohaeret; quapropter omnino fimul intelliguntur, etii dictum non fuerit. Nempe et unum- quodque horum juvat fplendidum emictum, atque etiam B1BAI0JS A. TJ10MNUMA B. 7Q3 F.d. Chart. VIII. [762. 763.] % # Ed. Baf. V. C199.) καν τρία καν πλείω συνελθοι, την ωφέλειαν αύτο7ς παρέ- χει. θαυμαστόν δ* αν εϊη τοσαϋτα μαθήματα διαφόρου- σαις επόμενα διαθέσεσιν άλλων καί άλλων μορίων μετά του λαμπώδους ωφιλέισθαι, πάντως μεν αφρώδους δνζος, εϊ γε λάμπειν ί'σμεν το τοΊς ουροις έποχονμενον λευκόν· [763] οί δ’ αφρώδες πάντες φασιν όνομάζεσθαι} γενομενου δη του άφροΰ} πνευματικής ουσίας άναμιγνυμένης ?} τοΊς ωμο7ς και φλεγματώδεσι χυμο7ς η τηκεδόνι πιμελής, μετά καί του διορισμού δεισθαι την άπόφασιν οϊου καί κατά την προ ταυ της ρησιν, επί των κρισίμως έκκρινομένων ειπον. άπαντα γάρ εστιν αγαθών τε καί κακών κρίσεων κοινά διο- ριζόμενα , μάλιστα μεν καί πρωτοις το7ς της πειρεως ση- μείοις, ά διά παντός αγαθόν τι σημαίνει, συν αυτο7ς δ\ ως εφην, ztj ευφορία καί το τον λυπουντα χυμόν εκκενοΰ- σθαι καί τω της ημέρας, εν ζ ταυ τα γίνεται, πιστω, π α- ραλελειμμένου ζητεΐν ημάς, εί μη λαππωδες έπιγεγραμμέ- νον διά των δυοιν π π σημαίνει τό λαμπώδες) ό διά του μ καί π γράφουσί τινες. ώσπερ γάρ εστι γεγραμμένον διά Π duo et tria et plura concurrerint, auxilium bis praebet. Mirum autem fuerit tot pathemata diverfas aliarum atque aliarum partium fequentia affectiones cum fplendido ju- vari, prorfus quidem fpumofo exiftente, ii utique album, quod in urinis detinetur, fplendere novimus. Omnes au- tem fpumofum inquiunt appellari, facta utique fpuma, cum flatuofa fubitantia vel crudis, pituitoiisque humoribus vel pinguedinis liquationi remixta fuerit; ut et praeterea eandem haec enunciatio diftinctionem requirat, quam et in ea, quae lianc praecedit, dictione in iis, quae critice excernuntur, dixi. Omnia iiquidem tum bonarum tum malarpm judicationum communia diilinguuntur, praefertim quidem et primo coctionis lignis, quae perpetuo bonum quippiam indicant, fed cum iplis, ut dixi, facili fcilicet tolerantia, contriftantis humoris vacuatione et diei, quo haec fiunt, fiducia et fecuritate, praetermilfa a nobis in- veftigatione, fi non λαππωδες fcriptum per duplex ππ fig- liificat λαμπωδες, quod per μ et π quidam fcribunt; ut Ed. Chart. VIII. [763.] _ ^ Ed. Baf. V. (199.) των ανιών από της λαμπης, οντω λαππώδες από τον λάπ- 7την ώνόμασται. ταντ ουν άπαντα σνμπεφόρηταί καϋάπερ αινίγματα, καν διε'ξέλ&οι τις αυτά πάντα. τον κατά τό τέλος, ώσπερ επωδόν γεγραμμένον, και κοιλίαν δε τοντοισιν επιταράσσονται, τον λογισμόν ονκ ε'σιιν είπειν^ οντε γάρ ό λόγος ον&* η πείρα των ως επί τό πολύ τοίς είρημένοις επομένων εδειξε κοιλίαν έπιταρασοομενην. enim per eos fcriptum από της λαμπης, ita λαππώδες από τον λάππειν appelletur. Haec igitur omnia congefta, funt, veluti aenigmata, etiam ii quis omnia percurrerit. Scriptae etiam in fine veluti infinuationis et venter bis perturbatur, ratio afferenda non eft, neque enim ratio neque experientia eorum, quae ut plurimum dicta confe- quuntur, ventrem perturbari offendunt. f ' - ■ [ · · i <i-r, ΓΑΛΗΝΟΎ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ ΠΡΟΡΡΗΤΙΚΩΝ Β1ΒΛ10Ν ΠΡΩΤΟΝ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΡΙΤΟΝ. Ed. Chart. ΥΙΙΙ. Γ 763.] ■ Ed. Baf. V. (199.) V· Οΐς χώμα γίνηαι Ιηάφρων πίρΐόλΰόντων, πυρηδς παρο’ξν- v£tcu ό'ξνς. Την πρωτην άπασών ρησιν Ιξηγησαμένω τού προλι- μέναν βιβλίου γέγραπταί μοι βιβλίδιον Ιπιγεγραμμένον πίρι του παρ* 'Ιπποχράτην χώματος, Ιν ω ίπιδέδΐΐχται το ση- μαινόμίνον υπό της φωνής} ταντης, elvcu την £ΐς ύπνον χα- GALENI IN HIPPOCRATIS PRAE- DICTIONUM LIERUM I. COM- MENTARIUS III. xcv. Quibus coma fpumofis prodeuntibus oritur , febris exacer- batur acuta. Primam omnium praefentis libri dictionem dum ex- ponerem, libellum, cui titulus eil de comate fecundum Hippocratem, fcripfi ; in quo iigniiicatum vocis hujus, de- lationem in fomnum, efle ofiendi vigilare quidem aper- OALP.NUS ΤΟΜ. XVI* Y y V 705 ΓΑΛΗΝ. ΕΙ2 ΤΟ ΙΗΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΊΊΚΛΝ Ed. Chart. VIII. [763. 764.] ^ , Ed. Baf. V. (i69.) taqοράν, ιγρηγοριναι μιν άναπιπταμινοις τοΊς όφ&αλμοίς ον δυναμίνων των κωματο)δών, ονκ ιξ άπαντος δι κοιμω- μδΐΌ)ν, ιπιιδάν μνσωσιν ανιονς, αλλ* ί'οτιν ore και άγρν- ηνούντων. ιόιιξα δι σημα/νισϋαι τούτο δι* ων ιίπιν δ 'Ιπποκράτης ιν ομολογου μινοις γνησίοις βιβλίψς-, τω is πρωτω και τω τριτω των γνηαιων ιπιδη- [764] μιών, ιχ των σνμφρ&ζομίνων η φαινομένων η όπως' άν τις όνομά ζην ιΰιλοι, τω τον χώματος ονόματα μόνως γάρ ουιως *ύ-τ ρίσχίται τό σημαινόμινον υφ* Ικάπτης φωνής, ου μην ιν τοίιτω γι τω βιβλίω δυνατόν ιγινιτό μοι μe/ρι δινρο διά των ονμφραζοντων suρ(7v το οημαινόμινον ιν. τού χώματος, απαθών δι των ρηοΐων αΐνιγματωόώς ιρμηνινομίνων, αλλ* ουδ* ιν τοΊς ιφιξης οΐόν τι διά των ονντιιαγμΐνων ονο- μάτων αύτω τό δηλονμίνον ιύριΊν, odiv ώς ιν άσαφέσι ηάααις ταις ρήσισιν άσφαλίστιρον νπιλαβον ιιναι της qot- νης άκονιιν ταϋτη^., οΊς 'Ιπποκράτης ΐ/ρησατο. yiyviaOai δι καταφοράν άν, ώς ιν άλλοις τΐ τισιν υπομνημασι καν τοΊς πιρι των Ίΐιπονϋότων τόπων ύπΐδιιξα. τό μιν υπό tis oculis nequeuntibus comatofis, at non prorfus dor-, mientibus, ubi eos clauferint, imo interdum etiam vigi- lantibus. Docui autem id fignificari per ea, quae Hippo- crates in confeffis germanis libris tum primo tum tertio legitimorum epidemiorum recenfuit ex iis, quae fimul cum comatis nomine explicantur vel apparent vel quovis modo quis nominare voluerit; folum enim boc pacto fig- nificatum ab unaquaque voce reperitur. JNec tamen boc in libro fieri potuit hucusque ut quod a comate fignifi- calur per coenunciantia invenirem, dictionibus nempe omnibus aenigmatice pronunciatis; imo neque in fequen*- tibus fieri potefi; ut quod fignificatur per coordinata ipfi nomina inveniatur. Quo fit ut in obfcuris dictionibus fecurius exiftimaverim vocem eam ita intelligendam ut ufus eft Hippocrates^ Fiferi autem cataphoram, ut in qui- busdam docui commentariis, atque iis quos de affectis locis confeci, interdum quidem gravato ab utilis fucci ΒΪΒΛΙΟΝ A. TUO ΜΝΗΜΑ Γ. Ed. CharU ΥΙΙΓ. [7f»4.] , ^ Ed. Baf. Y. (199. ) πλη&ους χρηστόν βαρυιομενον τον εγκεφάλου, καϋάπερ Επί των μεχλνσΟε'ντων, εστι δ' οτε διά φλεγματικόν χυμόν η και χωρίς τον χνμον δύσλντον ψύ'ξιν. όταν δ* άγρυφνία ζεν/ϋη το κώμα i δακνώδους μί'ξει χυμόν την τοιαΰτην διάΰεσιν Εδείκνυον γίνεσϋαι. κατά μεν ούν τα των Επιδη- μιών βιβλία, είτ Εκ των συντεταγμένων είτ Εκ των συμ- φραζομενων ΕΟελοι τις όνομάζειν, Εδηλούτο τον κώματος η διαφορά μετά του καί αυτόν τον *ϊπποκράτην διορίζεσ&αι, ποιε μεν βαϋν κώμα λεγοντα, ποτέ δε ύπνώδες, ποτέ δε άγρυπνον η τι τοιοντον. κατά δε τούτο το βιβλίον, ο νυν ημίν πρόκειται, μηδ * Εκ τών τοιούτων διορισμών, μηδ' Εκ τών σνμφραζυμενων, ημών δνναμΕνων νοείν την διαφοράν τον κώματος, ουδέ την Ε'ξ αυτών προγνωσιν οΐόν τε κατα- σιήσασϋαι βεβαίως, ενϋα μεν ούν ήτοι παραφροσύνην η φρενίιιν η μώρωφιν η κατοχήν Ε'ξ ης Εγραψε συνδρομής * προλέγει, χρήσιμόν Εστι την διαφοράν του καύματος Επί- στααΟαι * Εν δε τή νυν προκειμένη παντάπαοιν άχρησιός Εστιν η τοιαντη γνώσις. ώσπερ γάρ Επ' άλλων συνδρομών copia cerebro, ut in ebriolis; interdum vero et propler pituitofum humorem; vel et propter aegre feparabilem abfque humore frigiditatem. Quum autem vigiliae coma junctum fuerit, fucci mordentis permixtione fieri affectio- nem hanc oftendi. In libris igitur epidemiorum five ex coordinatis five ex iis quae fimul enunciantur, quis no- minare voluerit, demonftratae funt comatis differentiae, atque una demoniljfatum eft Hippocratem difiincte inter- dum quidem profundum coma, interdum vero fomniculo- fum et interdurp vigijans vel quippiam tale dixiife. In praefenti vero libro nfque ex hujusmodi difiinctionibus neque ex coenurjpiantibus differentiam comatis intelligere, neque ex his firmiter conftiluere praenotionem valenms. Ubi igitur vel defipienliam vel phrenitin vel fatuitatem vel calochen in ea, quam fcripfit, concurfione praedicit, differentiam comatis fcire commodum exiflit, in praefenti vero concurfione prorfus inutilis exiflit talis notitia. Ut enim libri hujus auctor in caeteris concurfionibus non Yy 2 Ed. Chart. VIII. [764.] Ed. Baf. V. (199.) ovx ολίγα συμπτώματα προστιϋησιν 6 γράφιας το βιβλίον, ονδεν εις ην αποφαίνεται προρρησιν συντελονντα, κατά τον αυτόν τροπον και νυν άχρηστός εστι προς την ενεστώσαν κρίσιν του κώματος η μνήμη. προπαρο'ξυνόμενον γάρ τον πυρετόν επί το7ς αφρωδεσι διαχωρήμασιν εγώ μεν διηνεκώς είδον, έκαστος δε των άλλων αναμιμνησκέσίλω τής ιδίας αυτοψίας, ου μην επί γε το7ς κιόμασιν οΐ πυρετοί παροξύ- νονται/ πάντως. αλλ ίσως ε·&εασατο τινα κώματωδη άμα τί γενομενον, αφρώδη τε διαχωρησαντα, κάπειτα παροξύ- νοντα, καί δια τούτ ωηϋη συνιελεσαι τι τω κωματι τω γινομενω τού πυρετού παροξυσμώ. καΌάπαξ ούν εγώ μεν αφρώδες ωνομασα το διαχωρημα , κα&άπερ *Ιπποκράτης εν τω προγνωστιχώ λεγων, υδαρές δε κάρτα ή λευκόν ή χλω- ρόν ισχυρώς και αφρώδες διαχωρεειν, πονηρά ταύτα πάντα και κατά των επιδημιών ούκ όλιγάκις. εξηγητής δε τις τον προκειμενον συγγράμματος επαφρα καλε7ν εφη τά τον αφρον άνωϋεν εποχονμενον εχοντα, ώσπερ ρυτών τινων ον- των η διαχωρηματων ή ούρων ή χυμών, εφ* ών εν άλλη pauca fymptomata ineam, quam pronunciat praedictionem nihil conferentia adjecit, pari modo et nunc inutilis eit ad praetentem judicationem mentio comatis. Nempe fe- brem ex fpumofis dejectionibus proritari ego quidem con- tinue vidi, Unguli vero alii eorum, quae ipGmet viderunt, reminifcantur, non tamen in comatibus febres omnino exacerbantur. Sed fortaife quendam vidit comatofum fi- mul et fpumofa dejicientem, deinde febrem exacerbatam atque ob id coma invadenti febris exacerbationi conducere putavit. Vocavi autem plane fpumofam dejectionem, quo- modo fecit Hippocrates in prognoftico inquiens: dejectio autem fi valde acjuofa fuerit vel alba vel pallida vel ad- modum rubens vel fpumofa, mala haec funt omnia; at- que in epidemiis faepiuscule. Quidam interpres libri hujus dicebat Hippocratem vocare επαφρα quae fpumam furfum vectam habent, tanquam fluxibus quibusdam exi- flentibus vel dejectionibus vel urinis vel fuccis; in qui- „ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [764. 765.] Ed. Baf. V.^(199. 200.) τά'ξδΐ ϋίσ&οα 6 άςρός φαίνδται. διά τί di το7ς πυριχαύσι πυρδτο7ς μονοις άφρωδδς δια/ωρδ7ται, λδλδχται μοι πολλά- χις, ωσπδρ γδ χαϊ ο τι* τά οννήΰη των ονομάτων δξαλλάτ- τδΐν ο του προ'/.ιιμίνου βιβλίου σνγγραφινς ϊργον πδποίη- ται, καν μη δύνηται τούτο πραξαι, τά οημαινόμδνα γούν νπαλλάιτδιν μίτά του χαι την σύνταξιν αυτών Ιπιτηδδύδΐν ιν σολοιχωδίσι ποιέϊσ&αι σχημασιν. ti δδ ου βούλδΐ σύν- ταξιν όνομάζδιν, δ’ξδστί σοι αύν&δσιν αυτήν naλδ7ν. \στ. [765] Ati tχ Χδφαλαλγΐης άφωνίαι άμα ιδρωσι πνρδτω- δδδ? χμλωνται δφ * έαντονς , δπανιδντα, χρονιωτδρον· δηιρριγωσαι τούτοισιν ον πονηρόν. (200) Λιαφωνία τις ού σμιχρά γύγονδ προς άλλήλους χα\ χατ αντην την ρησιν, άλλων άλλως δξηγησαμινων αυ- τήν. Ιγω δδ οσα μίν δυνατόν ίστί μοι των δίρημδνων iv αύτη προαάγδίν το7ς άλη&δ'σι, πδίράσομαι τούτο πράξαι. bus fpuma poni alio ordine apparet. Quare autem in To- lis febribus ad inftar ignis urentibus fpumofum dejicia- tur, dixi faepius; iicuti et quod uiitata nomina permutare ftudiofe contendat, qui librum hunc fcripGt, quamquam id facere nequiverit. Significata itaque permutando, iimul et horum fyntaxin, id ell conilructionem, fuo arbitrio Itatuendo figuras committit folecifmos. Quod 6 non fyn- taxin appellare lubet, potes eam compoGtionem vocare, XCVI. Si ex capitis dolore vocis interceptiones βαηί atque cum fudoribus febrientes laxentur in fe ipfos et mala repe- tant, diutius perdurant; et fuperrigere his malum non efi, Difcordia quaedam non parva inter dictionis hujus expofitores orta ell, aliis aliter eam exponentibus. Ego vero quae ex dictis in ea veritati adaptare potero, facere id conabor. Quod autem reliquum eft non mea, fed ob- Ed. Chart. VIII. [765.] ^ ^ ^ Ed. Baf. V. ( 200.) το δ υπόλοιπον ovx έμόν, άλλα της του γράψαντος ασ«- φείας εγχλημα. τό γάρ τοιοντων άνδρών μετά πολλής οπού- δης σαφηνίσαέ τά λεγάμενα χαΐ σνναγορενσαι προελομένων} άπανίας άπιϋάνονς φανηναι, αυτού τον σνγγραφέως έστιν εγχλημα. δοχει δέ μοι τό μεν έν. χεφαλαλγίης άφωνίαΐ διά τονιο ειρησθαι, διότι σημεΐον είναι βούλεται την κεφαλαλ- γίαν τον πεπονθέναι την άρχην των νεύρων, ον τοπικήν είναι διάθεσιν της άφωνίας, οΤαι γίνεσθαι πολλάχιςείώ- fiuOiV ?} διά την τάσιν σφοδράν η εχλνσίν τε χαι χάλασιν των την φωνήν εργαζομένων μνών τε και νεύρων, τό δ* άμα ιδρωσι πλήθος ύγρότητος λεπτής ?} της ν.αθεχτιχης δνναμεως έχλνσιν ένδείχι>ντάι, τό δέ χαλώνται έφ* εαυτούς ει μεν ως οι πλειστοι των έ'ξηγητων ηχούσαν, ως έπΐ των αχουσιως διαχοίρονμένων, οντω και ημείς άχοΰσομεν, ήτοι της διαΦοίας ένδε/ξεται βλάβην η των χλειόντων την έδραν μυων τε χαι νεύρων, εί δ\ ως ενιοι νομίζουσι, δηλονται τυ χαλάν έπι της διαθέσεως, οπερ εστϊ μετριωτέραν αν- fcuritatis fcriptoris culpa exifiit; nempe quod viri ejus- modi, qui adhibita multa diligentia quae dicuntur et declarare et defendere volunt, omnes male creduli vi- deantur, fcriptoris efl culpa. Videntur autem milii ex dolore capitis vocis interceptiones ob id dici, quod capi- tis dolorem Velit fignum eife affecti nervorum principii, non autem localem ipfius interceptionis vocis affectionem, qiiales fieri faepius confueverunt vel propter lenfionem vehementem vel propter exfolulionem et laxamentum vo- cem elformantium tum mufculorum tum nervorum. Ora- tio autem haec cum fudoribus tenuis humiditatis copiam vel retentricis facultatis exfolutionem indicat. Haec au- tem χάλωνται έφ * εαυτούς, id eft laxentur in fe ipfos, fi quidem, ut quam plurimi expolitorum intellexerunt, de iis fcilicet, quae praeter voluntatem excernuntur, ita et nos intellexerimus, vel mentis offendet laefionem vel clau-· dentium fedem tum mufculorum tum nervorum. Si vero verbum χαλάν, ut nonnulli exifiimant, de affectione ex- Ed. Cfiart. ΥΙΙΙ. [765. ] : ^ Ed. Baf.^ Y. (200·) την ίργά&ό&αι, διά μίν τοίς ίδρωτάς, φασιν ixiivot, συμ- βήσιται χρονιωτιρον ιργάζισΟαι το νόσημα ν δια τούτο na- ραλιίπουσιν ουτοι την του ιπανιίντος ίξήγησιν, hτπδη ταυ- τον άναγκασϋήαονται λίγην,όηιρ ini του χαλώντος προ fi- ρηχά σι. διά τοΰτ* otv ΐΛ7ΐαλλ«!ίΜΊί£ το * γραμμα καί γρα-ψανιΐς το ον κατά την ηρό τέλους συλλαβή» ίχτανιοντα φασιν ιίρήσ$αρ, δηλουντις. δι αύιου τά ίπμώξρχόμχνα νο- σήματα. καλονσι δ£ ιπανιρχόμινα νοσήματα τα μιτρια- σαντα μιν in ολίγον, · αυ&ις δ£ παροξυνβιντα^ τι μινιόν s τά χαλώντα ιφ ίαυτυυς ini των διαχωρονμίνων άηρουι- ρίιως ιϊρηται, 6 σόμπας λόγος ισται τοιοΰτος. . άν ini κι-' φαλαλγια άςωνία γίνηται, του καμνονιος πυριττονιος συν ιδρώτι, και χωρίς ηροαιρίαιο)ς άποκρίνωνται τα πιριιτω- μ«τα , καν ίηάνιαις τις γίνηται των συμπτωμάτων ομοίως, (ic χρόνον πλιίονα ixnimfi τά τοιαυτα νοσήματα, πρόδη- λόν δ£ οιι χαλιπών συμπτωμάτων Λίρημένων ονκ ιχρήν ti- I * ,; t "■ ' ' ■" > . ν 1 - V » * nitv μονον ο τι χρονιωτιρον γινιται, αλλα και προ αυιου ηόιΐρον ιλπίζιιν χρή αωϋήσισϋαι τους ουτω νοσουντας η ponatur., quod eft moderatiorem ipTam efficere , ob fudores quidem, inquiunt illi, morbum diuturniorem fieri contin- get. Ob eam caufam praetermittunt lii verbi inaviivja, id eii mala repetant, expolitionem, quoniam idem di- cere cogerentur, quod in verbo χαλάν antea dixerunt. Ob id igitur permutantes e literam, fcribentesque ov in ea quae finem praecedit fyllaba iπανιόντα dici ajunt, in- dicantes per id verbum recurrentes morbos; vocant autem ita morbos, qui paulum quidem moderatiores fiunt, fed rurfus exacerbantur. Porro fi oratio χαλωνται icp iaυτοις de involuntariis dejectionibus dicatur, totus Termo talis erit: fi ex capitis dolore vocis interceptio fiat, jebrienie aegro cum fudor e et abfcfue arbitrio fuperfiua excernunt i et ii repetitio quaedam fymptomatum pari modo'fiat, in longius excidunt ejusmodi morbi tempus. Quod autem in dictis gravibus fymptomatis non dicendum erat folum; quod morbi protraherentur, fed ante hoc, an fperandum efiet fervandos, qui ita aegrotant, an morituros, confiat / Ed. Chart.THI. [765. 766.]. Ed. Baf. V.'f200.) τεννηςεσΰαι, παραλιπων ο γραχρας αυτά περί τού ,χρovl- oece μονον εδηλωσεν, αλλα τοντορ πάλιν εναντιουται τό κατά την τελευτήν είρημενον επιρριγώσαι τοντοισιν συ πυνηρόν, οπερ εν ιοί φασιν ήμαρτήσ&αι. χρή γάρ άνευ τής άποφά- οεως πονηρον, ου μετ αυτής, ον πονηρόν γεγράφ&αι.. συγχω- ρηϋεισης δε τής εν άπασι των, αντιγράφων ευρισκόμενης γραφής, ήτις εστι μετά τής άποφάσεως, [766] εικότως φασιν ειρήσ&αι το ρίγος ον πονηρόν είναι διά την. φνσιν εκλελυμενην επεγείρειν. οιι δε εκλελνται, την τε αφωνίαν και τήν ακούσιον άπόκρισιν των περιττών και τους ίδρω- τας δηλονν. . Χε7ρες τρομωδεες, κεφαλαλγεες, τραχήλου δδυνωδεες, υπό- κωφοι, ουρεοντες μελανα δεδασυμενα, οΐσι ταυτα μελανα προσδεχεσ&αι ήξειν, ολε&ριον. omnibus; praetermittens autem haec fcriptor de diutur- nitate tantum explicavit. Sed rurfus rei huic adverfatur, quod in fine dictionis narratur, fuperrigere liis malum non eft, in quo quidam erratum efle dicunt; nam malum fine negatione, non cum ea, non malum, fcribendum fuit. Concefla vero ea, quae in exemplaribus omnibus cum negatione reperiatur fcriptura, jure inquiunt rigorem dici non malum efle propterea, quod exfolutam excitet natu- ram; quod autem exfoluta fit tum vocis interceptionem tum involuntariam fuperfluorum excretionem tum fudo- res id oftendere. XCVII. Manus tremulae, caput dolentes, cervicem dolentes, fur- dafifiy nigra denfata mejentes, quibus haec funt, his nigra pentura effe exfpectar e oportet, perniciofum. ΒΙΒΛΙΟjy Λ. ΥΠΟΜΝΗΜΑ Γ. Ed. Chart. YIU. [766.] Ed. BaA V. (200.) 7/ μδν χδφαλαλγίοι zovzoig την κδφαλην tvdiixvvtat, βραχείαις τδ nui λδυχαΐς οΐον πδρ ΰρΐξΐ τδτραχνσμένα. Capitis dolor caput liis affici, veluti et fenfus audi- torii laeiio , cerebrum ipfum oftendit*, quo fit ut et colli dolor et manus tremulae nervorum principium laefum effe portendant. Quod vero nigrae urinae principii alterius affectionem indicent, faepe eit dictum, fitque lioc propter vehementiflimam caliditatem. Urinae vero denfatae ex eorum furit numero, quae ad obfcuritatem tendunt, ve- luti et alia libri hujus multa, adeo ut impraefentiarum quoque nugari poilint quibus id placet. Nempe Hippo- crates in prognoiiico differentias urinarum omnes, quae in acutis morbis fiunt, enarrans, nullam de denfis men- tionem fecit, ficuti neque in epidemiis neque in apho- rifmis. At qui talia quidem pronunciare audent, de qui- bus notitiam exquifitam habere non pofiumus, neque ii habuerimus plus aliquid iis quae fcimus habemus, vere autem commoda non agnofcunt, inaequalem habere fuper- ficiem ajunt urinas denfas, eminentiis fcilicet tum parvis tum albis veluti capillis exafperatas. Suntque inter hos t Ed. Chart. VIII. [ 766.] > , Ed. Baf. V. (200.) και τινες (μεν ανιών αφρώδη φασ)ν είναι τά τοιαΰτα των ουρών, άφρδν λεπτόν επιπολής άνωμάλως διεσπαρμενον εχοντα, τινες δε παχεα μεν αυτά κατά την επιφάνειαν εχοντα οχληρότητα πάνυ λεπτήν, ώς 'ψάμμον, α’λλά γε ταϋια πάντα διελθονσιν ήμιν ουδεν πλέον. αυτός γάρ επί τω τελεί της ρήσεως εγραιμε μελανα προσδε/εσθαι ηξειν και τοΰτω γε πάλιν αν τω προσεθηχεν όλεθριον, είρηχε δέ έμπροσθεν ανιόν ουρειν μέλανα. τό γονν ελπίς μελανα ηξειν απολείπεται περί των διαχωρονμενων η εμονμενων άχΰοσαι, περιττόν δε άναμενειν εκείνα προρρησεως έρεχεν, όλεθριώ- τερα αυτόν εωραχότα σημεία ουρά μελανα, προς τω μήτε βία παντός- μηθ ως το πολύ μελάνων ουρών γενομενων, εχχρισιν διά γαστρός η εμετόν επεσθαι διά παντός^ μελανα. διό μοι δοχεΐ καί 6 άιοσκορίδης νπομελανα γράψαι τά τοιαντα ουρά, προσθείς την νπό πρόθεσιν, ϊνα προρρητι- νών τι χάν ολίγον ό λόγος tfyij. περιττή δε παντοίως εσται των άλ)>ων συμπτωμάτων η προσθήκη* τά γάρ νπομελανα nonnulli, qui fpumofas tales urinas eiTe dicant, fpfamam fcilicet tenuem in fuperficie inaequaliter difperfam haben- tes, alii vero craiTas quidem eas, duritiem in fuperficie, fabuli inftar, valde tenuem obtinentes. Sed fane percur- rentibus omnia haec nobis nihil commodi accedit.-Nempe auctor ipfe ad dictionis finem ventura exfpectare nigra fcripfit et huic rurfum ipfi adjecit perniciofum. Dixit vero antea nigra mejere aegrum; quare fpes venturorum nigrorum de his relinquitur, quae vel dejiciuntur vel vo- muntur, intelligenda, fuperiluum autem exiftit illa ex- fpectare in gratia praedictionis eum, quh perniciofiora vidit figna, urinas fcilicet nigras. Adde quod neque per- petuo neque ut piurimuip nigrarum urinarum excretio- liem confequuntur per ventrem vel vomitum nigra. Eam- que ob caufam mihi videtur Diofcorides fubnigras tales fcripfiife urinas, fub praepofitionem adjiciens, ut pror- rhelicum quippiam, tametfi exiguum fermo haberet. Su- pervacanea autem prorfus erit caeterorum fymptomatum ΒΊΒΛ10Ν A. ΤΠΟ ΜΝΗΜΑ Γ. F.d. Chart. TITI. [766. 767.] Ed. Baf. V. (200.) - ουρά, ροπήν έχοντα πρός το μέλάνα γενέσΰαι, τής ιδέας δεΊται του πυρίτου, διοριζόμενης άσφαλεστέραν πρδρρησιν, έτέρον δέ ουδενός. έάν γάρ ικανως η δριμυς και πυρώδης 6 πυρετός, ή μετάπτωσις (ίς τό μέλανα των υπομελάνων θέρων εσιαι ραδιως, έάν δέ μή τοιουτος ου πάνυ τι πυ- ρώδης , τοΰτω τρομώδεις αι χεΐρες, ώσπερ καί ή κεφαλαλ- γία και τό νπόκωφον καί'τό τοΰ ϊραχήλον όδυνώδες· ταυτα γάρ άπαντα φρενιτικά σημεία. \η. [767] Αι μετ εκλύσεως κάτόχως άφωνίαι όλέ&ριαι. Πάλιν κάνταΰ&α λόγον έγραψε κατά μέρος, ώσπερ και πρόσϋεν ήνίκα έλεγεν, ai παραφροσύναι κάκισται. κοινώς πάσι τοίς τοιοΰιοις είσίν, ο καί τοίς ιδιώταις δήλον υπάρ- χει τό τά μεγάλα πά&η τοις προκεκμηκοσι την δύναμιν υλέϋρια γίνεσ&αι. αλλ* όπερ έκεϊ προεξαδυνατησάντων, adjectio· Nam fubnigrae urinae, ut nigrae fiant inclina- tionem habentes, febris fpeciem expoitulant, quae cer- tiorem definiat praedictionem, aliud vero nihil. Si enim abunde tum acris tum ignea febris fuerit, fubnigrae uri- nae in nigras prompte tranfibunt, fi vero non talis ne- que magnopere ignea fuerit, huic tremulae manus erunt, veluti et dolor capitis, fu bfurditas et cervicis dolor. Haec etenim omnia phrenitica funt figna. XCY1I1. Quae cum exfolutione et catoche fiunt vocis interceptiones perniciofae. Rurfus in hoc loco particularem fcripfit fermonem, veluti et antea, quum dixit, defipientia^ pefiimae. Com- muniter autem talibus omnibus ineil, quod et idiotis ipfis patet, ut magnae affectiones virtute praefatigatis perni- ciofae fiant; fed quod ibi praedebilitatorum dixit, id Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [767· ] f Ed. Baf. V. (200, 201.) τούτο ενταύθα μετά εχλνσ,εως είπε. δνναται δε τις xul μετά εχλναεως η άσϋενείας η αρρώστιας είτιων εχπξμψαι φαντασίαν το7ς πολλοις και άμαθεαιν άλλο τι λέγειν V du- ναται γ,αί των κατά μέρος:, παθών μνημονεύ^ιν, ϊνα εν τωδε δοξ]] ,^εγειν. άλλοτε άλλα. και γάρ αϊ περιπνενμο.νίαι και ai πλευρίτιδες εν άαθενεία δυνάμεως γιγνυμεναι και παν δτιονν πάθος ισχυρόν όλεθριόν εστιν. οπού γάρ οι)δε οί την (20ΐ) δύναμιν ισχυροί διασώζονται πάντες εξ αντων, ευόηλον ως των ασθενών ον δ εν α σωθηναι δυνατόν εστι, νυν μεν ουν εμνημόνευσε δυο συμπτωμάτων, επόμενων rjj βλάβγ τοϋ εγκεφάλου, και θάτερον d’ αντων μόνον είπών τις αληθεύει. καί γάρ ai μετ εκλΰσεως κατοχαι μοχθηραϊ και ai μ$τ εχλνσεως άφιμνίαι παραπλησίως αύτατς. ΙΊΙενρου άλγημα επι ητυσεσι χολώδεσιν, άλόχως άφανισθεν, εξιστανται. impraefentiarum cum exfolutione dicit. Potefl autem quispiam et cum exfolutione vel infirmitate vel imbecilli- tate inquiens, multitudini indoctisque , quafi aliud quip- piam dicat, praebere opinionem, poteil quoque et de par- ticularibus affectionibus ita agere ut interim alias alia dicere videatur. Nam et peripneumoniae et pleuritides, quae cum facultatis fiunt imbecillitate, 'omnis itern hujus- modi fortis affectio perniciofa eft, fi enim neque ex ipfis qpii viribus valent omnes fervantur, quod nemo ex iis, qui imbecillam habent facultatem, fervari pofiit, liquido conflat omnibus. Hoc igitur in loco1 duo fymptomata, quae cerebri laefiohem concomitantur, memoravit, quo- rum qui vel alterutrum tantum dicit, vera loquitur, nam' catocliae cum exfolutione pravae funt, vocis interceptio- nes item cum exfolutione fimiliter his habent. XCIX. Lateris dolor ex fputis hiliofis, fi abfyue ratione evanue- rit , in furorem aguntur. ΒΙΒΛΙΟJS · A. ΜΟΜΝΗΜΑ Γ. 7^7 Ed. Chart. Yill. [767.] r Ed. Baf. V. (201.) Καί τούτον τον λόγου το χα&όλου πολλάκις εί'ρηται% πάντων των άλογων άφαντα ιόντων κακόν τι σημαινόντων, καί ενταν&α δε πρόσκειται των κατά μύρος τι κακόν γίγνό μενον επί χολώδεσι πτνσμασιν, εν πλευριτικοίς πά&εαιν εξαίφνης άφανισΰε7σιν, ον μην διά παντός η πλειστάκις, άλλ’ όταν η μετάστααις του χολώδους επί την κεφαλήν γενηται, τηνικαύτα μόνον οι κάμνοντες εξιστανται. τω μεντοι συιηϋει της ερμηνείας ηδη χρησάμενος 6 γράψας τό βιβλίον άλλόκοτον εποίησε την λεξιν, ούκ εχόντων ημών τίνι τό εξιστανται συντάξομεν. οσον μύν γάρ επί τη λεξει, τω της πλευράς άλγηματι, φάντος γε αυτού, πλευρού αλ- γημα άλόγως άφανισ&εν, εξιστανται· πάνυ δ* άκνρως αν e/η λεγόμενον τό τού πλευρού άλγημα άλόγως άφανισϋεν εξιστανται· καν γάρ αντί τού εξιστανται εξίσταται γρά~ φωμεν χωρίς του ν της προ τέλους συλλαβής διά μόνου τού τ καί α, καί ούτως άτοπος η ερμηνεία γίνεται και πολύ Sermonis quoque hujus univerfale faepius eft dictum, quod omnia fine ratione evariefcentia malum quippiam portendant. In hoc loco autem adjectum etiam eft ali- quod ex particularibus malum, quod ex biliofis fputis in. pleuriticis affectionibus repente evanefcentibus fit, neque tamen perpetuo, neque faepius, fed quum biliofi humoris ad caput ipfum traniitus fuerit, tunc folum aegri εξίσταν- ται, id eft in furorem aguntur. Ai qui confueta jam enun-· ciatione ufus, qui librum fcripfit alienam fecit dictionem, quum non habeamus, cuinam orationem in furorem aguntur ordinemus componamusque. Nempe quantum quidem ex dictione eft, lateris dolori ordinamus, dicente utique ipfo, lateris dolor abfque ratione fi evanuerit, in furorem aguntur, valde vero improprie dictum fuerit, la- teris dolor abfque ratione fi evanuerit, in furorem agun- tur; nam elfi pro εξιστανται, id eft in furorem aguntur, fcribamus εξίσταται, id eft in furorem agitur, fine v fyl- laba quae finem praecedit per fola στ et a fcripta , non minus et fic abfurda fuerit interpretatio atque priore Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 767. 768.] # ^ ^ Ed.JBaf. V. (20t. } χείρων αυτής, το μεν γάρ ano των ηα&ών ini τον χά- μνοντα σολοιχο'δης ή μετάβασις γίνεται, το δ* άνευ του ν λεγόμενον εξίσταται, τήν αρχήν ονδ * όντως, τι προΓ*-* ρον σημαίνει δυνατόν ενρετν. κατά φΰσιν γάρ ήν είρηχε- ναι ηλενροΰ άλγήματος εηι ητνσμασι χολώδεσιν άλόγως άφανισ&εντος οι χάμνοντες εξίστανται, σημαίνοντος δη- λονότι του εξίστανται ηαραχοηήν σφοδράν και μανιώδη. / <?· [768] Έηι τραχήλου άλγήματι χωμαιώδει, ΐδρωδει, χοι- λίη φνση&εΐσα, εί δε τι ηρός ’άνάγχην υγρά χαλωσα, νποηεριηλυ&εΊσα, εχ τουτεων άχολα εξίστανται. τά τοιαυτα διασωζόμενα μαχροτερως* διανοσεει. άρά γε είσιν άχολοι ηεριπλΰσιες εύηϋεστεραι καί το φυσώδες δγχω ηροσω- φελεοι. ΑΓαί χατά τήνδε τήν ρήσιν άι'ομοιογενών εστι συμητω- μάιων ά&ροισμα. τραχήλου μεν γάρ άλγημα μετά χώματος deterior longe, nempe in illa ab allectionibus ad aegrum per foloecifmum tranfilur. Hoc autem εξίσταται, tametfi abfque v enuncietur, ne Gc tamen proiTus quid prius illud GgniGcet invenire queas, nam fecundum naturam dixiife licebat, lateris dolore ex bilioGs fputis abfque ra- tione occultato aegri εξίστανται, verbo illo videlicet Ggni- ficante dementiam vehementem et maniae participem. C. £# cervicis dolore comatofo et fudante alvus infiata, fi ad neceffitatem liquida demiferit infufo fubluta, ex his bile carentia in ecfiafin aguntur. Talia autem fi fer- ventur , diutius aegrotat; an et his non biliofae prolu- vies benigniores fint et fiatuofo tumori profuerint? Acervantur quoque in hac dictione diflimilis generis fymptomata. Cervicis etenim dolor cum comate morbo- Ed. Cliart. ΥΙΠ. [*Γ68.1 / Ed. Baf. V. (201.) εν rrj κεφαλή νοσώδη δια&εσιν είναι σημαίνει, 6 δ* ώς σύμπτωμα καί μη κριτικός Ιδρως ήτοι πληϋος η αρρώ- στιαν ενδείκννται της ελκτικής τε καί.κα&εκτικής ονομάζο- με νης δννάμεως, εμφυση&ε7σα δ* η γαστήρ αυτό δη τοΰτο πεπον&ε'ναι τό μόριον δηλοι την γαστέρα. τό δε προς ανάγκην υγρά χαλάν, ύποπεριπλν&είσαν δδ τοΰτο ποιειν, τό ήπαρ ενδεικνυταΐ πεπονϋεναι εξίστασ&αι δδ, οπερ εστί παρακόπιειν σφοδρώς, τούτους φησί καίιοι μηδενός σημείου γενομενου της εκσιάσεως♦ τό γάρ κωματώδες εϊρηται μό- νον εγκεφάλου πάΰος, εναντίον ύπαρχον εκστάσει. πλήν εί το τραχήλου τις άλγημά φησι τής εκστάσεως είναι ση- μειον, δ, μηδε την απλήν παραφροσύνην σημαίνειν δνναται μονήν, άνευ γε τον και άλλα προσελ&ελν αντω σημεία, οΐον αγρυπνίαν, κεφαλαλγίαν, όμμα &ρασν, ϋρασεΐαν άπόκρισιν, ύπνους ταραχώδεις ή τι κατά τάς ,αίσ&ήσεις ή προαιρετι- κός κινήσεις βεβλαμμενον. εικότως ονν αντί του εξίσταν- ται ενιοι εφίστανται επί των διαχωρημάτιον είρήσϋαι φά- σκοντες αυτά καί συνήφϋαι μάλλον εκείνοις, ώς είναι το fam in eerebro affectionem effe offendit. Sudor vero tan- quam fymptoma et non judicatorius aut redundantiam aut retentricis facultatis imbecillitatem indicat. Alvus autem inflata eam ipfam pariem affectam efle indicat, ventrem fcilicet. Ad neceflitatem autem liquida demittere fublu- tnmque id facere jecur offendit affectum. ’Έ'ξίστασϋαι autem, quod eft παρακόπτειν σφοδρως, id eft valde defi- pere, eos ait, elG nullum fortis defipientiae, quam εκστα- οιν vocant, flgnum effectum fuerit, dictum eft enim co- matofum tantum , quae eft affectio cerebri, contraria ecftaii, niii quis cervicis dolorem flgnum ecftafis efle dicat; quod neque flmplicem defipientiam abfque Agnorum aliorum conjunctione flgnificare poteft, ut funt vigiliae, capitis dolores, ferox oculus, refponfto audax, fomni turbulenti aut aliqua in fenfibus vel motionibus arbitrariis laefio. Jure igitur quidam pro εξίστανται legunt εφίστανται, id eft cohibentur, de alvi excrementis dici affirmantes atque melius copulari illis, ut ita continuetur dictio: Ed. Chart. ΫΙΙΙ. [ Τ68. J Ed. Baf. Υ. (201.) συνεχες της λε'ξεως τοιόνδε, χοιλίη φυσηϋε7σα. ii δε τι προς άνάγχην υγρά χαλώσα υποπεριπλυ&εισα, ix τουιι'ων άχολα εφίστανται. τούτοις ουν εφεξής ί/πων, τά τοιαΰτα διασωζόιmvcc μαχροτερως διανοσεει. τελευτα7ον εγραψεν άρά γε άχολοι περιπλύσιες εύηϋεστεραι χαι το φνσώδες όγχω προσωφελεει; ως εί χαϊ ούτως είπε* χαι φνσώδες όγχωμα προσωφελοϋσι. τούτο δ* αυτό πάλιν 7σον δνναται τώ τους φυσο\δεις ογχους ωφελειν. ii δε άλλόχοτός σοι η σύνταξις tlvai δοχεϊ, χρη σνγγινώσχειν το7ς όντως εξηγούμε νοις' 7τάμπολλα γάρ εν τω βιβλίω τούτορ το,ιαυτα φαίνεται άσυνη- •θεσι των ονομάτων ερμηνευόμενα, είχότως δε φαίνεται ζη~· των, εί άχοίοι περιπλνσεις τους τοιούτονς όγκους ώφελεουσι, τεχμαιρόμενος τους φυσώδεις ονχ υπό χολής, άλλ* υπό ψυχρών υγρών ύδατο)δών χατά την σύστασιν άμα πνενματι φυσώδει γίγνεσθαι. χατ αυτήν μεν ουν την εξηγησιν δμολογπν άλλήλοις φαίνεται ταύτα χαι χαλώς υπό τινων γεγραπται τό σννίσταται η εφίσταται χατά των δια/ωρη- μάτων, χαι μάλλον γε αυτό τό εφίσταται * διότι γάρ εστιν venter ιηβαtus β ad ηβοεββίαΐεηι liquida demiferit fublu- tus, ex his bile carentia excrementa cohibentur. Pofi haec vero inquiens: talia autem β ferventur, diutius aeger aegrotabit; tandem fcripfit: an his bile carentes proluvies, mitiores meliorisque moris exifiunt et quod fdtuofum efi tumoris adjuverint; quali ita dixerit: et fatuofum tumo- rem adjuverint? Quod rurfus idem in iignificatu potefi, quod et flatuofis tumoribus opem ferre. Quod ii aliena tibi videatur confiructio, ignofcendum efl iis, qui ita enarrant; permulta iiquidem talia libro in lioc videntur pronunciari nominibus inuiitatis. Jure autem optimo in- veftigare videtur an bile carentes proluvies tales juvent tumores flatuofos, non a bile, fed a frigidis humoribus fubilantia aquoiis et flatuofo fpiritu fieri conjiciens. Se- cundum hanc igitur expolitionem confentire haec intei: fe videntur; et non perperam a quibusdam fcriplum efi; συν- ίστανται vel εφίστανται, id efi confiftunt vel cohibentur, de dejectionibus et magis ipfum εφίστανται, id efi cohi- BIBAION A. mUMJSUMA Γ. 7U1 Ed. Chart. YIII. J 768. 769. ] ^ Ed. Baf. V. (201.) αχολα, διά τον το εφίστα ται καί προς ανάγκην μόγις χα- λαται, τουτεστί μετά του πραγματενσασ&αι τι τον ιατρόν. εκ περιττού δε πάλιν φαίνεται τό κατά την αρχήν ini τράχηλου άλγηματί κωματώδει συνήφ&αι, κατά μηδίν συνημμενον το7ς περί την κοιλίαν ουμπτώμασιν. εοικεν ουν, ώσπερ άλλας πολλάς συιδρομάς εφαίνετο τε&εάμενος εφ’ ενός η δνο7ν ini τό γράφειν άφ7χ&αι, και νυν οΰτω πεποιηκεναι χωρίς του προσγράψαν τον άρρωστον όνομαστι, κα&άπερ in άλλων εποίησε. [769] και ε7περ του&’ οϋτως εχει δυνατόν εστιν εν άρχη μεν της νόσον πλή&ός τι χυμών, ψυχρών μεν τη κράση, λεπτών δε τη σνστάσει, τά περί κεφαλήν και τράχηλον ενόχλησαν μόρια, μεταρ'ρυεν δε ini τά κατά την γαστέρα τόν τε φνσώδη κατ αυτήν εργάσα- σ&αι όγκον και τά διαχωρηματα λεπτά και υδατώδη ποίη- σαν και διά τούτο μενοντα κατά την γαστέρα και μη διε'ξ- ερχόμεναί κα&άπερ τά χολώδη και δάκνοντα. διαφέρει δε οΰ σμικρόν η τά συμβάντα τινι διηγούμενον τον τό βιβλίον bentur; nara quia άχολα1 id eft hile carent, ob id cohi- bentur atque ad neceflitatem vix deponuntur, lioc eft cum medici auxilio. Superflue autem inter initia con- junctum elfe videtur: ex cervicis dolore comatofo et fu- dante; nullo pacto ventris fymptomatis cohaerens qua- dransque. Quo igitu^r modo concurfiones alias multas in uno vel duobus contemplatus, ad eas fcribendas perve- nifle eft vifus, ita et nunc fecifle eft verifimile, non prae- fcripto aegrotantis nomine, ut in aliis fecit. Et 11 res ita habet, fieri poteft ut in principio quidem morbi co- pia quaedam humorum et temperamento frigidorum et fubftantia tenuium, particulas circa caput cervicemque in- feftaverit; defluensque in ventrem et flatuofam in eo mo- lem pepererit et dejectiones tum tenues tum aquolas fe- cerit, atque ob id manentes in ventre et non penetran- tes, quo penetrant modo, quae tum biliofae tum morden- tes exiftunt. Caeterum non parum intereft, an auctore libri quae cuipiam evenerunt narrante, caufas nos red- Zz GALENUS TOM, XVI. Ed. Chart. VIII, £769.] ^ Ed. Baf. V. (201.) γράψαντος αιτίας αυτών ημάς άποδιδόναι πι&ανάς, ώς εν τώ των. επιδημιών εποιήσαμεν, ?; ώς χα&ολιχούς τούς λόγους εξετάζειν. από μεν γάρ της κεφαλής είς την γαστέρα με- ταρρνήναί τις δνναται χυμός, ώσπερ γε χαί είς τον φά- ρνγγα χαι λάρυγγα χαι πνεύμονα χαι είς ΰώραχα χαι διά- άραγμα χαι σπλήνα χαι ήπαρ χαι ότιούν άλλο, χα&άπερ γε χαξ εκείνων γε εχάστον πάλιν επί την κεφαλήν άνηνέ- γβαι. τό δ * ήιοι διά παντός η πλειστάκις είς έν των ιΐ- ρημένων την μειάστασιν γίνεσΰαι ψευδός, οπερ αι πλει- σται των κατά τονιο ιό βιβλίον ενδείχνυνται ρήσεις, εφ’ αίς απλώς άποφαινεται, χωρίς τον προσϋειναι τον επαπο- ρηιικόν σύνδεσμον η τον άρρωστον αυτόν όνομαστι. άλλα γε νατά την προκειμένην ρήσιν είπών, άρά γε είσιν αι άχο- λοι περιπλνσιις ενι^&έστεραι; δήλος έγε'νετο μη ϋαρρείν ώς καΟολικώ τώ λόγω. το δε ενηϋέστεραι ρήμα σημαίνει μεν χαί τό χαχοη&εστεραι. χαι πολλάχις χατά τουιο τό σημαι- νόμενον τούιω φαίνονται χεγρημενοι πολλοί τών παλαιών, σημαίνει δε χαί τό εντροποι. χίχρηνται γάρ χαί τούιω dere eorum probabiles tentemus, quemadmodum in opere epidemiorum fecimus, an veluti univerfales fermones in- dagare. A capite enim ad ventrem defluere poteft humor, veluti et in fauces gutturque et pulmonem et thoracem et feptum transverfum et lienem et hepar et quidvis aliud; veluti et ex uno quoque horum rurfus ad caput advehi; fed vel perpetuo vel magna ex parte in unum dictorum permeatio fiat, falfum exiftit; id quod plurimae libri hu- jus dictiones oftendunt, in quibus fimpliciter enunciatur abfque adjectione conjunctionis dubitativae vel nominis aegrotantis. Verum in hac dictione inquiens, an et his bile carentes proluvies ευη&έστεραι, id eft melioris moris, exiftant? fefe haud quaquam fermoni univerfali confidere declaravit. Εύη&εστεραι autem fignificat quidem et χακοη- &εστεραι, id eft maligniores et faepius in hoc fignificato plerique veterum uii videntur; verum et εύιροποι fignifi- cat, id eft mitiores, et ut vertantur promptiores; ufi ΒΙΒΛ10Ν Λ. TU0M1SHMA Τ\ Ed. Chart. VIII. [769·] ^ Ed. Baf. V. (201. 202.) τινες των τίαλαιωvf (202) καθο και νυν εοικεν είρήσ&αι. σν- νεμφαίνει γάρ ιό πατά την τέλη)ΐ?]ν της ρήσεως είρημένον προσωφελέειν. ρα. Εοιλίης περίτασις προς ανάγκην υγρά χαλώσα, ταχν όγκου- μένη } εχει τι σπασμώδες, οΐον και τω Άσπασίου νίω, το επιρριγονν τοΰτοις όλεθριον. εκ τουτέων σπασμώδης γενηθεις και εμφυσηβείς, μακρότερον διανοσήσας, στό- ματι σήψις χλωρή επεγένειο. Είρηταί μοι και πρόσθεν ως ή διδασκαλία τής ιατρι- κής θεωρίας νφ* *Ιπποκράτους διά των καθόλου γέγονεν iv άπασι τοϊς γνησίοις βιβλίοις , προχειρΐζομένου ποτέ και των κατα μέρος ενια παραδείγματος ένεκα προς σαφήι>ειαν των μανθανόνιων. επει δ* ούκ άπόχρη τα καθόλου θεω- ρήματα μαθειν εις τό διαγινωσκειν έτοίμως ini των έργων αυτά χωρίς του γυμνάζεσθαι, διά τοΰιο γνμνασίας 'ένεκα fiquidem funt et hoc fignificato quidam ex antiquis, juxta quod et nunc dictum eiTe videtur, nempe id commonftrat, quod in fine lentendae dictum eft, adjuverint. CI. Alvi circumtendo ad necefjitatem liquida demittens, cito intumefcens, conuulfivum quiddam habet; ut et Afpafii filio. Superrigere his perniciofum ; ex his convulfus et inflatus quis quum diutius aegrotaverit, in ore putredo viridis oboritur. Dictum a me etiam fuperius eft quod medicae fpe- culationis doctrina ab Hippocrate in legitimis omnibus li- bris per univerfalia facta fit, expromente etiam aliquando particularia quaedam gratia exempli ad eorum qui di- fcunt perfpicuitatem. Sed quoniam non fatis eft prae- cepta univerfalia condifcere, ut ea prompte in operibus dignofcantur abfque exercitatione, ob id gratia exerci- Z z 2 Ed. Chart. YIII. [ 769. 770.] Ed. Baf. Y. (202.) ιγραχρι τοίς iv τοίς των έπιδημιών άρρωστους f ίφ’ <*>ν ου- δίν παρίλιπί των συμβάντων αντο7ς. η δ’ νπό του τδ προρρητικόν γράψαντος άνδρός γινομένη διδασκαλία δέδιι- κται μίν ηδη πολλαχις ονχ ίχονσα τδ /.άβολου, πλην ιϊ που σπανίως· άπολαηομινη de και της κατά μέρος άχριβονς διηγησιως, οποία γιγραπται κατά τους iv τοίς ιπιδημιών άρρωστους, ινβα πρώτον μίν iav ιπίσημόν lati τι των προκαταρξαντων αιτίων, διδη?.ωκΐ λίγων οΐον ιϊ τις ix κό- πων 7] γυμνασίων άκαίρων η μέβης ηρξατο voouv, ιΐβ* οτι την μιν πρώτην των ημιρών iyivixo ταντί π*ρι αυτόν, ιν δ£ τη δίντιρα ταντί, [770] καί όντως κατά την τρίτην και την τιτάρτην καί τά *φ*ξής άπαντα διηγιίται τά γι- νόμινα το7ς παρ’ αυτού μτμαβηχόσι την xάβολου βίωρίαν, Ιφαρμόιτιιν προτριπων το7ς πιφηνόσι κατά τους αρρώστους, μιτά του και αυτόν ποόηγην Ινίοτί προς την γνμνασίαν, Ιπιδΐδιικται μοι κατά τάς ιξηγησπς αυτών, ό de τους ev τοντιρ ιώ βιβλτω γραφα>ν αρρώστους από της τοιαυτης διηγήσιως ini τιαι τών όφβέντων άπαξ ηδη βουλιται κα- talionis aegros in epidemiis fcripfit, in quibus nihil eo- rum, quae liis contigerunt, eft omiflum. Quod vero quae a prorrhetici auctore emanavit doctrina, non habeat univerfale, nifi utique raro, jam faepius eft oftenfum. Deficit quoque et ea ab exquifita illa particulari enarra- tione , quae in epidemiorum aegris defcripta eft ; ubi pri- mum quidem, fi infignis aliqua fit ex caufis procatarcti- cis indicat, recenfiens, fi quis verbi gratia vel ex labori- bus vel exercitationibus intempeftivis vel ebrietate aegro- tare coeperit; deinde quod primo quidem die haec circa aegrum contigerunt et fecundo alio et ita tertio et quarto et aliis deinceps diebus, omnia quae fuerunt explicat, iis qui ab ipfo didicerint, praeceptionem univerfalem j conlentaneam iis efle, quae in aegris apparuerunt, often- dens; ducitque fimul interdum is ad exercitationem, ut in horum explicationibus oftendimus. Qui vero aegros in hoc fcribit libro, ab hujusmodi enarratione ex quibusdam femel vifis jam univerfalia praecepta conftituere intendit. Ed. Chart. VIII. [770.] ■ Ed· Baf· y* C202. ) •θόλον & i ω ρήματα συνίστασθαι 1 σςραλλο/ίίΐΌ? fr 7τολλο/£ ou σμικρά, χαθάπερ iv τω hi ρω γίνομε νον, έτερω προσνεμειν, ώσπερ και νυν, τω γουν Ασπασιον υιω τα περί την γα- στέρα συμπτώματα γράιρας μόνον, σπασμώδη ιί φησιν ίχαν αυτά, τρία ο’ έστίν ά έγραψε συμπτώματα, πρώιον μέν χοιλΐης πίρΐιασις, έφφϊί δ' αΰιής τό ηρυς Μάγχην υγρά χαλάν, οπερ tv τισι διαχωρειν εί'ωθε λέγειν, και τρίτον ίπ* ανίοΤς τό ταχέως όγκουσθαι, σννεκφαίνη δ* τοντω καί τό μειοΰσθαι τήν αυτήν ίσως ini το7ς νγροϊς διαχω- ρήμασι, καί χάρ έφεσής αυτών είρηται το ταχύ ογκουμενη. τουιοις di το7ς σνμπτώμαστ μόνοις έζευχθαν σπασμώδες τε iav τις in), νοσοΰντος όντως άνθρωπον προειποι, σφαλη- / σεται μιν πάνν ποΧλάκις, έπιιυχη δ αν ποτ( καν απαζ tv τω σπανίω, καί αυτός δε 6 ταϋτα γραψας, ομοιά το7ς νυν είρημένοις συμπτώμασν κατά τήν γαστιρα προειρηκως tv τή προ ταυτης ρήση, πίρί σπασμού λόγον ηεποίηταε ού- diva, καίτοτ τραχήλου πόνον ιιρηκώς γεγονέναε μετά κω- ματος. έχει δ’ ή ρήσις ωδΐ· ini τραχήλου άλγήματι κω- non parum,in multis errans, ut in hoc, quod alteri fa- ctum iit, alteri attribuere, quomodo et nunc. Nempe ubi Afpafii filii ventris fymptomata folum feripfit, ea convul- fivum quippiam habere ait. Tria autem funt ab eo feri- pta fymptomata, unum quidem eft ventris diflentio ; alte- rum ad neceilitatem liquida demittere, quod pro διαχω- ρι7ν, id eft dejicere, dicere confuevit; tertium ab ipfis eft, cito inlumefcere. Significa* autem cum hoc et quod venter minuatur forfan ex liquidis dejectionibus; nempe mox poft ipfas dictum eft, cito intumefeens. Solis autem his fyroptomatis junctum, convulfivum quiddam, fi quis in ita aegrotante homine praedixerit, falletur fa^piflime; verum aliquando vel etiam in paucis femel voti fiet com- pos, Is quoque qui haec fcripfit, ubi dictis nunc ven- tris fymptomatis iimilia, in antecedente dictione comme- moravit, de convulfione nullum fecit fermonem, etfi cer- vicis dolorem factum cum comate dixerit. Ita autem ha- bet oratio: ex cervicis dolore comatofo et Judante venter Ed. Chart, VIII. [770,] _ Ed. Baf. Υ. (202.) ματωδει ιδρώδει κοιλίη φνση&εΐσα * (I δε τι προς ανάγκην υγρά χαλωσα} νποπεριπλυΐλεισα. δηλον ουν όχι τά μεν κατά την κοιλίαν συμπτώματα παραπλήσια χο7ς νυν είρημενοις tiotV) εξωθεν δ αν των άλγημα τραχήλου πρόσκε itui , νευ- ρώδους μορίου και πλησίον εγκεφάλου κείμενου και τον νω- τιαίον περιεχοντοςt μετά του και τον εγκέφαλον ήδη πε- πον&εναι. το γαρ κωματώδες εκείνου σύμπτωμα πι&ανώ- τερον ην επί του κάμνοντος ούτως γεγράφθαι το εχειν τι σπασμώδες, ουκ επί του νυν. εφ* ου δυνατόν εστιν έτερόν τι σύμπτωμα γεγονεναι του σπασμού δηλωτικόν, δ παρέλι- πεν εν τή διηγησει} ιΐ μή άρα τό επιρριγούν αυτό είρη- μενον εν αυτή νομίζει τις σπασμού σημεΐον. είρηται γάρ καί τούτο των εξηγητών ενίοις. ουδέ τάς όσημέραι τρι- ταίας τε καί τεταρταίας περιόδους όρώσι, μετά σφοδρό- τατου ρίγους ενίοις γινομενάς, ουδέν εχουσας σπασμώδες. αλλ όντως εισί σοφώτατοι τά τής ιατρικής οι τά τοιαϋτα γραη,οντες, ως ήγεϊσθαι νεύρων είναι τι πάθος ρίγος, ως σπασμόν και τρόμον· ούτε δέ διά τι σπασμώδης ό τού inflatus, β, ad neceffitatem humida demif'erit, fublutus. Quod igitur fymptomata ventris haec fimilia iis iint, quae nunc funt dicta, liquido conflat omnibus; fed praeter haec cervicis adjectus eft dolor, nervofae partis et prope cerebrum litae et dorfalem medullam continentis, cum hoc quod cerebrum jam erat affectum; nempe comatofum cerebri eft fymptoma; verifimilius autem erat in ita la^ borante fcriptum fuiffe, Babere aliquid convulfivum, non autem in praefenti; in quo fieri poteft ut fymptoma ali- quod aliud convulfionis indicatorium factum fit, quod iri enarratione omifit; nifi jpfum fuperrigere in ea dictum quis convulfionis fignum effe exiftimaverit; quod fane et ipfum a quibusdam expofitoribus eft dictum, qui quoti- die tertianos quartanofque circuitus quibusdam cum ve- hementiflimo rigore fieri, nihil convulfivum habentes, non vident. Yerum qui talia fcribuht, adeo in re medica fa- pienliflimi funt, uf rigorem nervorum affectionem effe, ut convulfionem tremoremque exiftiment. Neque fane BIBvilON A. TI10MJSJ1MA t. 7^7 Ed. Chart. Y1U,'[770. 771.] ,E1* Bal/ T* (202·} 'Λβπαοίου νιος tyevteQ δνναιτ αν τις tmtiv, «πανιών γιγρμμμΐνων των συμβάντων αύτω, ovet διά τι χλωρά ση- Tltdiov ιν τοϊς κατά τδ οιόμα τόποις lyivtio. κακοχνμιας^ μιν γάρ txyovu τα τοιαντα παθήματα. ττόϋίν δ ηϋροισί ποτ αυτήν άδηλον, ουκ ίιόόιων ημών 'όπως διχμη&η. ου μην οάδέ τά κατά την κοιλίαν αντοΖ γ*νόμί»α σηπιδονω- δονς και κακοχυμίας σημίιον, ττρδς τω μηδέ τινα foytb την χλωράν αηπίδόνα γινώσκισ&αι σαφόίς, intiM χλωρά χαι τά την ιώδη χροιάν ί'χοντα καλονοι και τά την ώχραν. 11 ■—i—1 -v-* ρβ’- ^ t [771 ] Τά κατ όσφυν κατά Xtwov χρόνια άλγηματα, προς υποχόνδριον γριη όμ*να, άποσιτικά , άμα πυρηφ, τούτοι- σιν ιίς χίφαλ^ν άλγημα οόντονον ίλϋόν κτίίνΐι οξιως τρόπω σηασμωδίΐ.. - ■ - Εί&' νπό Χ/πτ&ν tj χαια Χιπτον, ΐχατίρως γάρ )'Ρ“* φονσιν, άσάφηαν ίχη ηολίην, άιό τ«WS ♦>?« tpuvvno nhv- car Afpafii filius conrulfivus factus fit poterit quis di- cere, non fcriptis omnibus, quae ipfi contigerunt; neque cur viridis putredo in oris locis facta fit; fucci etenim vitiofi foboles funt ejusmodi pathemata, quam unde ali- quando acervaverit eft incertum, quum quanam victus ratione fit ufus ignoremus; neque vero quae in ipfius venire facta funt, putridae cacochymiae fignum praefe- runt; adde quod neque quatnnam dicat putredinem viri- dem, manifefie cognofcitur, quoniam ΧΧο,ρά[ et quae ae- rugineum et quae pallidum habent colorem vocitant. CII. Lumborum tenues et diuturni dolores qui ad hypochon- drium irretientes ciborum fafiidium invehunt una cum febre, his ad caput dolor vehemens appulfus, acute con- vuljivo modo perimit. Sive imo Aenide five xctru Xmtov, id eft tenue», fcrl- batur, Utroque enim modo fcribunt, inultam habet obfcu- rA. Chart. ym# [7ui , ^ η «V* * ίντίρον LI 4/Χ ,,νΓΓ^Γ0' ^ " "W.“? ™0μ«ζΑμιν0ν Aatovy. aua Τ<"Γ0’' ” τ°υΤων {noir'BU-> “V λ,'/err «>9ω “1· ^ ™ς ίπιφ,ρομί·νοις. " } Ρ <*πο τη, ιηι πυΑο<ί »Jl((tos, ^oj ά ύ „ xaJ waoyjau, παμηολί.α, κατά t6 μιαά , ο»ν παοχοναώ* Μνα, ϊη(σ0αί χαι/τ>]ν L/ . ΪΖΙΙνΖ *;τβ>Γ ~r «»«ί Ζ- f°V ιηοχονΑριον Μ r* πύλας ΖαΖί HVal Τ°υ. ™&0V* f™19”'»·· Ψ*νμ*»ύοη, V? Φβο, τκοτη, «μα τα„ άηοφίο"» άηάσα^ Μ J, ονγτ~;** ~· *·*—. ****** Z7w r°' *“".*** ^ ™ WVO* ύ,ομά'Ζ. W 0 °»ωί ” **- ^ A»uW, * oJ. ena1601' rEamr ^ CaUfaW 9ai'dam *»* «^«3,, id eft fub Lt”’r f6"’"1· Qui erg° Ve‘ ™ ZtL vel W ί , , η"15 '’ fentemiis funt divifii nempe alii ,e- pel a!! Γ d,'Ci.afrUnt’ a,ii lat““ « et /erum ap- ! ;■ ,Sum 9« Wu“ tertium quippUm {ectru* IruniuT "rU,D<1Ue diCan‘ rati°nem^,e fi““» ii», <juae ΙοοΓΙη ’ JUngami :,e7e 3 9»·« ad portas fieri l„t’ Γ'ΟΡ;,8,'Γ8’/C ‘ aS(ll'e p,UrimaS ίη melaraeo fien a;u„t atque ,11,s affectis lumborum dolores non con- r *’ ied tenuibus quibusdam intervallis infefiantes uccedere; quas ad dextrum hypochondrium in jecoris por- avtum Wuc· ,„m contrahi et ve.uti convelli ajunt/ubi radicem effe affectionis fuppouunt, q„um haec vena a cum propaginibus phlegmone laboret. Quare autem Lodo Tndum fit ve,bum rm^°, id eft griphorum odo euntes^ praetermittunt quidem hi, fed"quidam alii ,"a 1Γ 7Γ n0men aCCei>,ffe V0C*lur *»'» rete quoddam p.fcatorium, no„ ut hi exiflimant, per Ed, Chart. VIII, [771.] # Ed. BalY V, (202. 2030 τον νομΐζονσι διά του φ γραφόμενον. ετερον γάρ τό τής φωνής σημαινόμενον ταντης, αλλα διά τον π, δνό και τινες iv τή προκειμένη ρήση γριπόμενα γράφουσι, τινες δε τούς ενειλονμενους υμένας γριφομενους φασι λεγεσϋαι συνήθως, όταν τις διαγραφή τε και διαγινοισχη τω δάκτυλοι, εκ με- ταφοράς ονν τά το7ς δακνομενοις τε και διαγραφομενοις άλγήματα γιγνόμενα κεχλήσ&αι γριφόμενα. τινες δε και κατά τήν αρχήν τής ρήσεως ιίρήσ&αί φασι τα κατα την Οσφνν και κατά λεπτόν χρόνια άλγήματα > ωσει και κατά τόνδε τον τρόπον είρήκει τά κατά σμνκρόν άλγήματα γι- νόμενα, τοντ- (203) εστι τά άσ&ενή, σνγ/ωρήσαντες ονν και το7ς όντως εξηγούμενοίς και τοιςτάς πύλας τον ήηα- τος πάσγειν νποσχομενοις όρϋώς είρήσΟαι πάν*α, , καί γάρ τό άποσιτε7ν κατά των ανόρεχτων ειρημενον εν τι των τεκμηρίων είναι φασι του πεπον&εναι τό ήπαρ, άκονσοιμεν 7ΐαρ* αυτόν, τις εκ των οϋιως ειρημενων ημιν ωφελεια γε- νήσεται. φησι γάρ ό γράψας τήν ρήσιν, τοΰιοισιν εις κε- φαλήν άλγημα σύντονον ελ&όν κτεινει ύξεως τρόπω σπα- σμώδες άρ* ονν σνμβονλιύονσιν ήμ7ν προειπειν επόμενα rit itv "Οροιιρ i f>'. <ii - It,i-ί 3 *.ΟΠ Ottftii; φ fcriptuirt, nempfc aliud vocis hujus iignificatum exiftit, fed per π. Quare quidam in praefenti lententia fcribunt γριπόμενα; alii involutas membranas γριφομενους dici ex confuetudine inquiunt, quum quis digito deicripferit, dif- creveritque; atque ob id per metaphoram dolores, qui moriis defcriptisque fiunt, γριφομενους vocatos; alii et a principio dictionis dictum eiTe ajunt, lumborum tenuea diuturnofque dolores, quali hoc pacto dixiffet, dolores exigui minutique, quod eft imbecilli. Condonantes igitur tum iis qui ita exponunt lum iis qui portas jecoris pati afferunt, recte dicta effe omnia, nam ciborum averfionem argumentum quoddam affecti jecoris effe inquiunt, ab eo, quodnam ex fic dictis futurum fit nobis emolumentum, audiamus. Inquit enim orationis fcriptor, dolor his va- lens contentusque ad caput perveniens acute convullivo modo perimit, Numquid igitur confulent nobis, ut prae- Ed. Chart. VIII. [771. 772.] ^ # Ed. Baf. Y. ( 203. ) πάντα ταυτα; το μίν γάρ οτι δνναται μετασιαοις ον μό- *νον ini χεφαλην, άλλα και παν οτιονν άλλο μόρων γενεαϋαι των λνπονντων, ε’ιτ ούν τό μεσεντεριον είτε και το ήπαρ πάσχειν βούλονται, συγχωρησειεν άν τις· τό δ* όπως με- τασιήσεται πριν γενε'σϋαι τινά των ίδιων τω μορίω σνμ- πτωμάτων> τοντ ουχ οΐόν τι προ,γνώναι. γενομενην μεντοι γνωρίσαι την μετάστασιν και μάλισ&* όταν πανσηται τά πράτερον λνπουντα. χαι μεντοι χαΐ τοιαΰται μεταστάσεις επι άρρωστων iv τοις των επιδημιών γεγραμμεναι είαι, κα- ·&άπερ χαϊ νυν εγεγραπιο. των δε τινων είρημενων χατά την χοιλΐαν συμπτωμάτων, εΐιττ άφανισϋενιων εξαίφνης^ ηλγησεν 6 χάμνων σφόδρα χατά κεφαλής, εφαμεν άν εις τανιην γεγονεναι την μετάστασιν, £772] ον μην ο τι περ άν εργάζηται βεβαίως ην είπείν, πριν άλλο τι φανηναι ση- μειον η καταφοράς η παραφροσύνης η σπασμού. δυνατόν μεν γάρ και τούτο γίγνδσϋαι, δυνατόν δε και την φύσιν ισχυρό ιεραν του νοσήματος εύρε&είσαν, αιμορραγίας εργά- σασ&αι διά ριγών η παρωτίδας εγεϊραί, μεμά&ηκςις γάρ dicamus omnino haec fequi? Nempe quod infeftantium commutatio non folum in caput, verum quoque et in quamlibet aliam partem, Uve mefenlerium; live et hepar pati velint, fieri queat, condonet quis; at certe quonam; pacto commutatio fiet praenoITe poifibile non eft, prius- quam peculiaria parti fymptomata adfint, quamquam facta cognofci queat; et praefertim quum, quae prius infeita- bant, fedata fuerint. Quin etiam commutationes ejusmodi in aegrotis, in epidemiorum libris,fcriptae funt. Et fane, fi nunc quoque ita fcriptum fuiflet, ejuscemodi quibusdam fymptomatis in ventriculo obortis, ac poitea repente oc- cultatis, doluit vehementer in capite aeger, diceremus in ipfum transmutationem factam fuiiTe; neque tamen quid faceret certo licebat dicere, priusquam aliquod aliud lignum compareret vel cataphorae vel delirii vel convul- fionis, nempe et id fieri poteil; poteil quoque et natura morbo robufiior proritata, fanguinis per nares eruptionem moliri ve) parotidas fufcitare. JDidicifti fiquidem horum ΒΪΒΛ10ΊΧ Λ. THO ΜΝΗΜΑ Γ. 73 j Ed. Chart. VIII. [772.] Ed. Baf. V. (203.) τούτων απάντων-άρχομίνων γίνίσ&αι σημίιον. πριν ό’ άρ- ξασΟαΐ το της κίφαλής άλγημα μόνον ύπαρχον, υποψίαν μίν πάντων παρίχην, βίβαιαν di πρόγνωσιν ovdtvog ί'ξ ανιών. t , , i > 9/· Τα ιπιρριγονντα ναι ίς νύκτα μάλλον τι παρόξυνα μίνα, άγρυπνα, φλίβοδονώδία όντα ίν τοις υπνοις, ίστιν oit ούρα ύφ ίαυτούς χαλώντα, iς σπασμούς άποτίλιυιά κω- ματώδίας. ’Έργον ο ταντα γράψας πιποίηται να&* ίκαστην ρήσιν η όνομά τι των άήϋων η σύν&ίσιν ΙξίυρΙσν.ην, ώσπερ και νυν άμφω πίποίηκίν. αλλα το μίν της άή&ους αυνϋΐσίώς Ιν έχάστγ ρήση γινόμενον, άπό των παϋών μεταβαίνοντος αυτού προς τους πάσγοντας η άπ Ικεινων ini τα π.ά&η, παραλίίπτίον ημιν Ιστιν, όταν όσον ini τούτων μηδίμίαψ ασάφειαν ό λόγος ’ίσχτ], τα δέ φλίβοδονοιδια καινόν και omnium incipientium eJOTe fignum; fed priusquam incipiant, capitis dolorem folum exiflentem fufpicionem quidem om- nium praebere, certam vero nullius ex ipfis praenotionem. ■ ■ ■ ■■■■'.■ ( CHI. j Supervenientes rigores et nocte magis quodammodo exa- cerbantes cum vigiliis et venarum agitationibus in fomnis atque urinas in fe ipfos laxantes, in comatofas aliquando finiuntur convulfiones. Libri hujus auctor ul in Ungulis dictionibus vel no- men aliquod inufitatum vel compofitionem inveniret magnopere laboravit} quomodo et nunc utrumque fecit. At quae in lingulis dictionibus inufitata fit compofitio, tranfeunte eo vel ab affectionibus ad affectos vel ab affe- ctis ad affectiones, praetereunda nobis eft, propterea quod quantum in ipfis eft nullam fermo fit habiturus obfcuri- talem. In praefenti vero dictione φλίβοδονώδία, novum Ed. Chart. ΥΙίΙ. [ 772.] _ Ed. Baf. V. (203.) £t>ov όνομα κατά την προχειμίνην ρησιν εποιησεν, εμφαί- νων οσον ini trj φωνή φλίβας δονονμίνας. είτε δε ως τι- νες έγραψαν αυτό διά τού φλεβοτονοίδεα τάς τεινομενας φλίβας , είτε τάς κυρίο)ς όνομαζομίνας φλέβας, είτε και τάς αρτηρίας, ότι τανίας ενίοτε φλέβας όνομάζουσιν οΐ παλαιοί, δονονμίνας η τεινομένας άχονειν χρη, ΰανμαστον όπως νυν πρώτος αυτών ίμνημόνευσε. τάς μίν γάρ αρτηρίας είπερ βούλεται σημαίναν, ηιοι τ εινομένας η δονονμίνας, όπερ επϊ της κλονώδονς κινησεως άκούειν χρη , κατά πολλά των αρ- ρώστων έχρην αυτόν ειρηκεναι τι περί ανιών, ii γάρ ην ο νιος επιμελής ο άνηρ περί την των apr ηριών κίνησιν, ώστί και κλονουμένας αν τάς και τεινομένας παραφυλαττειν, ου δήπον τάς άλλας διαφοράς τών σφυγμών ηγνόει. πώς ονν ουδεν νπερ αυτών εγραχfjtv i ii di τών κυρίως ονομα- ζόμενων φλεβών μνημονεύει τεινομένων, πώς ονχ’} καί τού- τον τού αυμπτοίματος ηδη πρότερον έμνημόνευα εν εν κε- φαλαλγίαις σφοδραίς γινομένου; φαίνονται γάρ εν αύταΊς και μάλιοόταν μετά πολληςν Οιρμααιας γίνωνιαι, οφύ- peregrinumgue nomen iecit, venas agitari * quantum ex voce eft, oitendens; vel etiam, ut quidam nomen fcri- pferunt, per φλεβοτονώδεα, venas extendi. Sive igitur proprie appellatas venas five arterias ipfas, quod has in- terdum venas antiqui appellent, agitari vel extendi au- dire oporteat, mirari licet quomodo nunc primum eas memoraverit. Nam ii arterias indicare voluerit vel tendi vel agitari, quod de vibratitia motione eil intelligendum, de ipfis aliquid in multis aegrotantibus dixiife oportebat. Nam ii auctor circa arteriarum motiones ufque adeo dili- gens erat, ut et vibrari eas et tendi obfervaret, nequa- quam alias pulfuum differentias ignoravit. Quomodo igi- tur de ipfis.nihil fcripfit? Si vero proprie appellatas ve- nas tendi memoravit, quomodo et non hujus fymptomatis jam antea mentionem fecit, quod fcilicet in vehementibus capitis doloribus fieri confuevit? Videntur fiquidem in Lis et praefertim ubi cum multa caliditate fiunt, pulfan- ΒΙΒΛΙΟ Ν X TUOMMIMA I, 73] Ed. Chart. ΥΙίΙ. [772. 773.] % Ed. Baf. Τ. (203.) ζυυσαι καί βίο*** χλονονμίνα* ai «ara xodff κροτάφους φλί- β*ς. πολλάκις δι καί τάς iv τραχήλω σφαγίιιδας, τάς ίπιπολης δηλονότι δόνουμίνας ίθιασάμίθα σφνγμω τινι παραπλήσιον κίνησιν, και δοκιΐ και iv το7ς κροτάφοις Ικ των υποκημινων αρτηριών η κινησις προσγίνισθαι, καθ* ον καιρόν ixiivai μιγιστον σφόζουσι, ταύτας ονν απορίας iviot φινγην βουληθΐνιΐς αντί του φλιβοδονώδια φλιδο- νωδιά φασι, ποίησαντις από των φλιδονων τουνομα· φλί- δόνας δι ότι φλυαρίας καί λήρους (ονόμασαν ΐνιοι των πα- λαιών οϊοθα. τά ονν άγρυπνα όντα πάθη φησι καί παρα- ληρουνιαι κατά τους ΰπνονς άπροαιριτως ονρον χαλώντις, όπιρ ισιίν άποκρίνοντις. άπό γάρ των παθών ini τους πάσχοντας μιτΐβη καί πάλιν ιπανίλθών ίπί το πάθος φη- σίν, ϊστιν oii ΐίς σπασμούς τιλιντά κωματωδιας. ιίπων iativ oii πραγμαιων ημάς απηλλα'ξι* [773J πίπονθνιας γάρ της αρχής των πόρων, ώς η τί αγρυπνία καί η πα- ραλήρησις η zi των ουρών άπροαίριτος κινησις δηλοι1 θαυμαστόν οόδΐν ιστι καί φρινιιιν in αυτής γινιοθαι και tes et quali vibrari temporum venae. Saepius autem et colli jugularias, quae videlicet in fuperficie collocantur, motione pulfui cuidam non diflimili agitari vidimus. Vi- detur quoque et in temporibus ex fubjacentibus arteriis motio accidere quo tempore illae maxime pullant· Am- biguitates ergo hujusmodi quidam effugere volentes pro φλίβοδονώδια φλιδονώδια inquiunt, nomen άπό των φλι- δόνων facientes; quod autem φλιδόνας et φλυαρίας et λή- ρους, id eft nugas et deliramenta, quidam veteres nomi- naverint non te praeterit. Affectiones igitur, inquit, cum vigiliis exiftentes et in fomnis delirantes, urinam incon- fulto laxantes, quod eil άποκρίνοντις, id eft excernentes. Nempe ab affectionibus ad aegrotantes traniiit; et rurfum ad affectionem revertens inquit, in comatofas aliquando finiuntur convulfiones. r Inquiens autem aliquando nos a . moleftiis liberavit; principio fiquidem nervorum affecto, ut vigiliae, nugae et urinarum involuntaria excretio often- dunt, nil mirum inde phrenitin fieri et coma et convul- J 734 ΓΑΛΗΝ. EIS ΤΟ ΙΗΠΟΚΡ, ΠΡΟΡΡΗΤΙΚΙΙΝ Ed. Chart. VIII. [773. J > Ed. Baf. V. (203.) χώμα xai σπασμόν χαι αφωνίαν xal παν ότιούν άλλο πά- &ημ<χ τοιούτον. περιττά τοίνυν ia τι χαι προς την πρόρ- ρησιν ταντην τό τε έπιρ'ριγούν χαι το tig νύχτα παρο'ξν- νδσ&αι. άλλ' οπερ ηδη πολλάχις έδείχ&η χαι τα μηδέν προσήκοντα ταις ύφ εαυτού λεγομέναις προρ'ρησεσι, γράφει μη δυνάμενος από των ιδίων χωρίσαι τα χοινά. 01 ΐξ αρχής ίφιβρονηις ου uniat πίποσι, χανστ ιχοι, αχ ρΐ- τως περιψύχοντις, διά ταχιών πιριχαέες, νω&ροι, χωμα- τωδεες, σπασμοίδιες, ολέθριοι. ΙΙάλιν ενταύθα τό έ'ξ αρχής εφιδρονντες συν ονροις πεποσι περιττόν. ixava γάρ άποχτειναι τον άν&ρωπον τα χαυστιχά μετά τού περιψνχειν άχρίτως, έπειτα δια ταχέων γινεσ&αι διαχαη, χαθάπερ γε χαι τά της έτέρας αρχής τον εγχεφάλου ιχανά πάλιν αυτά χαθ* αυτά διαφθεΊραι τον νοσονντα, περί ων όντως έγραψε * νωθροί χωμαιώδιες, fionem et vocis privationem et quodvis aliud tale pa- thema. Superfluum itaque fuerit, ad hanc praedictionem tum fuperrigere tum nocte magis exacerbari; fed quod jam faepius eft demonflratum, fcribit etiam quae praedi- ctionibus ab ipfo dictis minime conveniunt, communia a propriis feparare nefcius. C1V. A principio leviter exfudantes urinis concoctis, aefiuantes, qui citra crifin perfrigefcunt et celeriter peruruntur, torpidi, foporati, convulji, perniciofi* Rurfus hoc in loco qui principio leviter fudant uri- nis coctis fupervacaneum eft. Nempe et deuri et absque judicatione refrigerari, perimere hominem fufliciunt j deinde et celeriter peruri; veluti et quae funt alterius principii, nimirum cerebri, per fe ipfa aegrum corrumpere queunt; de quibus ita fcripfit, torpidi item comatoflque et con- liWAlON Λ. TllOMJSHMA ΓΨ Ed. Chart. VIII. [773.] ^ ^ Ed. Baf. V. (203. 204.) σπασμωδεες, επι τοντοις ούν εκατεροις τούς εξ άρχης εφιδρούντας άμα πεποσιν ουροις εγραψεν , ο τοιούιόν Ιστιν οΤον εί καί τι λίγη κινδννεύειν άποϋανίΐν τόνδε τινά τον άν&ρωπον, επει την τι μήνιγγα τετρηται και τα κατά τον &ωρακα συντετρηται και κατά τον μηρόν ελχύδριον εχει σμικρόν. η εϊ τις λεγει κινδννεύειν άποϋανείν τόνδε τ ινά διά τον ϋδερον καί την παρωνυχίαν. τι ούν ετι ζητώ μεν άττα ποτ ουρά λεγει πεπονα ; περί ων εμπροσ&εν εφην επιτιμησαι τον ’Εφεσιον €Ρουφον Ζεύ'ξιδι τω εμπειρικω. ψεύδος μεν γάρ είναι τοΰτο, μηδέποτε κακόν τι των τοιού- %ων ουρών γεννωντων, άλη&ες δε το τά επίπονα ούρα κα- κόν τι σημαίνειν, δηλούσ&αι γάρ τά μετά πόνον κινούμενα, δεύτερον μενιοι τούτο το γεγραμμενον τό των πεπόνων οΰ+ ρων ούκετι πι&ανόν Ιστιν ομοίως κατ άμφοτερας τάς ρή- σεις ημαρτησ&αι την λεξιν, ως ο *Ρούφος ηξίου μεμφόμε* νος τον Ζεύξιν. άλλ* ίσως αυτός 6 γράψας τά παχεα και λευκά πεπονα κεκληκώς εστιν, επειδή τοιαύτην νπόσιασιν (204) εώρα και εν τοις άλη&ώς πεποσιν ουροις. τα δ* vulGvi perniciofe habent. Ab his ergo utrisque principio leviter fudantes cum urinis coctis fcripGt, quod perinde eil atque quispiam dicat in periculo mortis videri homi- nem, quoniam et cerebri membrana perforata fit et tho- rax confoifus atque in coxa ulcufculum aeger habuerit; aut fi quis periclitari hominem dicat propter hydropem et unguium abfceiTum. Quidnam proinde adhuc defideremus, quas nam dicat urinas coctas? de quibus antea dixi a Rufo Epheiio Zeuxidem empiricum increpatum fuiife; nempe falfum effe id, neque malum elle aliquod, ubi tales uri- nae factae fuerint; verum autem efle quod laboriofae urinae malum aliquod fignificent; nempe eas indicari, quae cum labore excernuntur. Secundo vero loco fcri- ptum hoc de urinis coctis in utraque fententia aeque fermonem vitiaife non amplius credibile eil, ut Rufus Cenfuit Zeuxin redarguens. Sed forfan auctor coctas urinas craifas et albas vocavit, quoniam fedimentum hujus- 730 ΓΑΛΗ?*. MUt 7V flUlOKP. UPOPPHTIKJIN Ed. Chart. YIII. [773. 774·] ^ Ed. Baf. V. (204.) δ* άνατειαραγμένα παραπλησιως ιοις των υποζυγίων, ου πέπονα« Τησιν inιφόροισι χεφαλαλγιχά, καρώδεα μετά βάρδος γινό- μενα , φλανρα, ίσως di ταύτησι καί σπασμώδες τι πα- &ειν οφείλει. Πάλιν κάνταΰ&α την σύνταξιν των όνομάιων είδότες σολοιχώδη μετέγραψαν ενιοι την ταυιψι, τοιάνδε ποιη- σαντες την λέξιν} ίσως δε ταυ τα καί σπασμώδες τι παΟεΙν οφείλει, αλλ ως εφην και προσϋεν, όταν ?] αύτη σώζηται £ 774 ] διάνοια, γράφειν επιτρέψαντες ώς άν έκαστος ε&ε- λθί, περί της άληϋείας των είρημένων σχοπώμεν. αλλ* ουδέ περί ταντης ηδη σχοπεΐν επιτρέπει παρεγχείμενον τη ρησει τοννομα το επιφυροισιν εξηγέισεως δεόμενον. ου γάρ μόνον άη&η σύν&εσιν ονομάτων 6 συγγραφενς ενρίσχειν πειράται modi et in vere coctis urinis vidit; quae vero relurbatae jumentorum modo, non coctas. CV. Uterum gerentibus capitis dolores cum Jopore et gravi- tate oborientes mali funt; fortaffis autem et his con- vulfivum cjuid pati contingit. — - — - Quidam rurfus praefentem nominum conftructionem foloecifmum habere videntes verbum his permutaverunt, talem efficientes dictionem : forfitan vero et haec convul- fionum aliquid pati juvat; verum ut antea retuli, dum in- telligentia ipfa maneat, fcribere unicuique fu» arbitratu concedentes, de eorum quae referuntur veritate differa- mus. At de ea certe jam differere non finit dictioni ad- jacens nomen επιφόροισι, id eft uterum gerentibus, quod explicatione eget. Non folum etenim nominum inufita- tam compofitionem dictionibus in fingulis excogitare con- Ed. Chart, YIII. [774.] > _ Ed. Baf. V. (204.) κα&' ίκάστην ρησιν, αλλά και των ονομάτων αυτών, δν μέντοι των πάντων, δ'στι d* οτδ και δυο που και τρία παρδνιί&ησιν, ήτοι ξένα παντάπαοιν η μη κατ αυτό τό σημαινόμδνον, οπ*ρ παρά το7ς " Ελλησιν δίϋιστο. τάς δ * ονν έπιφόρονς δνιοι μίν ηχούσαν τάς έγκυμονονσας, οσαι πλησίον δίσι της άποχυησδως, δνιοι δδ τάς ραδίως συλλαμ- βανονσας και συνδχώς χνούσας. ταντ ονν φησι χδφαλαλγιχά καρώδη βάρδος μέτα γινόμδνα φλανρα. τό κοινόν δδ άπάν- των των ούτως έχόντων τό Ιπιφόρονς, όνομα προσέρριψέ πως τω μδτά βάρδος έντανϋα , Ίνα ζητώμδν, άρά γδ μδτά τον τό σνμπαν σώμα φαίνδσϋαι βαρύ τή χαμνονση, τούτοι προσέϋηχδν η χδφαλαλγιχά μδτά του βαρυνδσϋαι την χδφα- λην η. καρώδη μδτά βάρους, αλλά χαι ταντα πάντα δίδ'ξδλ- &ών τις ουδδν δ'ξδΐ πλέον δίς πρόρρησιν , ουδέ χατ ανιόν ' » . \ Μ i. I , τον γραχραντα. φησι γουν ίσως γδ ταυτησι χαι σπασμώ- δές τι πα&δΐν όφδίλδΐ. όταν δ* άχούσης άν&ρώπου λέγον- τας ίσως πδρί των χατά μέρος, ώς χα&όλου την άπόφασιν πδποιημένου προπδτώς, γινωσχδ σαφώς σπάνιον δϊναι τό tendit auctor, verum quoque et ex nominibus ipfis unum dunlaxat atque interdum et duo et tria inferit vel plane peregrina vel non in eo fignificatu, qui apud Graecos ufui fuit; quidam igitur Ιπιφόρους, gravidas eas, quae non longe a conceptione abfunt intellexerunt; alii prompte concipientes atque aflidue uterum gerentes. Inquit igi- tur: fi capitis dolores foporefque cum gravitate fiant, vi- tiofi exifiunt. Sed commune omnium ita habentium no- men Ιπιφόρους adjecit; quomodo et orationem, cum gra- vitate, ut perveHigemus, utrumne praeter id, quod la- boranti totum corpus grave videatur, id adjecerit vel ca- pitis dolores cum capitis gravitate vel foporem cum gra- vitate. Sed ubi quis univerfa haec transcurrerit, ad prae- dictionem nihilo plus afiequetur, neque fecundum hunc fcriptorem, inquit ergo : forfitan pero et his convulfivum quid pati contingit. Quum autem virum audieris dicen- tem, forfitan atque ex particularibus tanquam univerfa- lem inconfulto fecilfe orationem, raro rem ufu evenire Ed.Chart. VIII. [774,] Ed. Baf. V. ( 204.) ηραγμα. λελεχται δε σοι πολλάχις ' εχπεπτωχεναι τα αηά- νια της προρ'ρητιχης ϋεωρίας. εάν γάρ ως ενδεχόμενα γενεσ&αι λεγει τις, αχηχοας ηδη πολλάχις εγχεφαλον πα- Όοντα ενδεχεσ&αι σύμπτωμα παν ότιοΰν άχολου&ησάϊ των χατά τάς αισθήσεις η προαιρετιχάς κινήσεις. i αν δ* ως πολλάχις γιγνόμενον, ού μόνον ου γίνεται πολλάχις, αλλ* ουδέ άμφιδοξως δ νυν είπε. ρστ. Τα εν φάρυγγι ίσ/νω άλγηματα πνιγωδεα εχει τι σπα- σμώδες f άλλως τε xai and χεφαλης ορμωντα> οΐον χαι τrj Θρασύνοντος aveipifj. Και χατα τούτ αν τις ονχ είναι γνήσιον *Ιπποχράτονς νπολαβοι το σύγγραμμα, χα&* δ εγραψε φάρυγγι ίσχνω. ταύτην γαρ εχει την γραφήν τά τε παλαιά των αντιγρά- φων παντα χαι τα των εξηγησαμενων υπομνήματα, πλην εί χαι του γραφεως εστιν αμάρτημα, χα&άπερ χαι άλλα liquido cognofcas; quae vero raro contingunt, a prorrbe- tica fpeculatione defciviffe faepius tibi diximus. Nam G tanquam contingentia fieri quis dixerit, faepius jam au- divifti affectum cerebrum poiTe quodvis fymptoma vel in fenfibus vei voluntariis motionibus comitari; G vero tan- quam faepius fieri, non folum non fit faepius, fed neque ambigue, quod nunc dixit. CVI. Dolores in faucibus gracilibus fuffocantes convulfivum quid habenty tum alias tum a capite oborti; ut et Thrafy- nontis confobrinae obtigit. # · ' Ex hac quoque dictione librum Lunc non efle legi- timum Hippocratis quis dixerit, ubi inquit φάρυγγι Ισχνάί, id eft faucibus gracilibus. Nempe fcripturam banc ba- bent tum antiqua exemplaria omnia tum interpretum com- ’ mentarii; nifi fcribentis vitio id vertatur, quomodo et alia \ ' / BJBA10N Λ. ΤΠΟΜΝΙΙΜΑ Γ. jjg Ed. Chart. VIU. [774._775.] , Ed. Baf. V, (204.) πολλά κατά πολλά των αντιγράφου ενρισκεται. οϊ γ* μην περί τον Άρτεμίδωρον και Λιοσχονρίδην άντικρυς έγραψαν τα έν φάρνγγι ισχνή, και γάρ το7ς ανωτέρω πάσιν όμολο- γονμένη η γραφή της φάρυγγος, ως θηλνκώς λεγομένης. ενρισκεται και κατά τήνδε τήν λέξιν φάρυγ'ξ έπώόννος ισχνή, μδτά δνσφοριης πνιγώδης. δ τι δ* αρρώστους θεώμενος έγραφεν αυτών τάς συνδρομάς, ουκ έξ ών έ&εάσατο τεχνώ- σας εαυτόν, ουδ* τις το καθόλου τά κατά μέρος άνάγων, ευδηλός έστι κάκ τούτον, φάρυγγος γάρ ονχ άπαξ έμνημό- νευσε , καθάπερ έν τώ προγνωστικω έποίησεν δ */πποχρά- της y άπαντα τά κατ αυτήν όιελθών έφε'ξής ου 7τολλάκιςΤ άλλοτε έν άλλω μέρη του συγγράμματος, δ δ* οιν λέγεο κατά την προκειμένην ρήσιν 6 συγγραφενς, εΐ των πολλά- κις ειρημένων ίδια μέμνησαι και κατά ταντην νοήσεις, όπως εκ του κατα μέρος [775] ενρεθέντος έπι την καθολικήν αποφασιν έτολμησε μεταβήναι, μεμνημένος όνομαστι της Θρασύνοντος άνεχριής, έφ ης Την γεγραμμένην συνδρομήν εθεάσατο. , multa ίπ exemplaribus multis vitiata reperiuntur. Arte- midorus tamen et Diofcorides manifeile φάρνγγι ισχνή fcripferunt, nempe quod φάρυγ'ξ femineo fcribatur ge- nere, fuperioribus omnibus eA confeflum. Reperitur quo- que et in hac dictione φάρνγξ έπώδννος ίσ/ή, μετά δυσφο- ρίης πνιγώδης., id eA fauces graciles dolentes cum jacta- tione, ftrangubantes. Quod autem aegros cernens, con- curfiones horum fcripferit, neque ex iis quae viderit fe ipfum inAruxerit, neque ad univerfale particularia redu- xerit vel ex hoc palam fecit. Fauces enim non femel memoravit, veluli in prognoAico Hippocrates fecit, omnia quae de eis funt, continuata ferie et non faepius percur- rens , alias in alia libri parte. Quod ergo in praefenti dictione ait auctor, fi faepius feorfum dictorum memor fueris, etiam in hac cognofces, quonam pacto ex invento particulari in enunciationem ire univerfalem aufus fit, nominatim Tlirafynontis fratris filiam perfiringens, in qua fcriptam concurfionem confpexit. A a a 2 Ed. Chart. VIII. [775.] f Ed. Baf. V. (204.) . Τα τρομωδεα, σπασμωδία γίνόμινα, εφ* ίδρώσι φιλνπό- στροφα, τοΰτοις η χρίσις επιρριγώσασιν. ούτοι ϊπιρρι- γεουσι πιρϊ χοιλίην χανματι προχληϋεντες. Ταύτην την ρησιν ενιοι διαιρούσιν εις δύο λόγους, (να μεν τόνδί* τά τρομωδεα σπασμωδία γινόμίνα' χαϊ μεντοι χαϊ όμολογούσιν αυτοί κολοβόν fivai τον λόγον τούτον καί χελεύουσι προσυπαχονειν αντω τι, πίρι ού μικρόν ύστερον ερω. δίύιίρον δε άφ* ετερας αρχής ποιούσε, τά εφ’ ίδρώσι φιλυπόστροφα. τοΰτοις η χρίσις επιρριγώσασιν. οΐ δε γί αυνάπτοντες άμφοτέρους τους λόγους χωρίς τού άρ&ρου τού τά γράφουσι, τά τρομωδεα σπασμώδεα γενόμενα, εφ ίδρωσε φιλνπόσιροφα. τούτο μεν οτι ψεύδος εστι διά των εξηγητών χατεγνωσται, τό δ * ιτερον ότι χολοβόν. άλλά τό μεν ελλιπες της λέ'ξεως χαί διά την τού γραφεως αμαρ- τίαν δΰναται γεγονεναι. τό δε ψιύδος ονδίμίαν ιχει παρα- , V" Λα’ ;» CVII. Tremores convulfivi contingentes in fudoribus reverti fo- lent, bis judicatio evenit, ubi fuperriguerint; fuperri- gent hi ardore circa ventrem provocati. Dictionem hano quidam in duas difpertiunt orationes, unam quidem, quae ita habeat: τά τρομωδεα σπασμωδία γινόμενα, id eft tremula convulforia facta i fatentur vero hi orationem hanc mancam eiTe, fubaudiendumque ali- quid, de quo paulo poft dicam, volunt. Alteram oratio- nem principio altero efficiunt, τά εφ* ίδρώσι, id eft cum fudoribus, redire confueta judicatio his evenit, fi fuper- riguerint. Qui vero orationem utram que connectunt, fine articulo τά fcribunt, tremula convulforia faGta, cum fu- doribus redire confueverunt; id quod quia falfum fit, ab expofitoribus eft damnatum; alterum vero quod mancum. At quod dictioni deeft, fcribentis delicto id accidifie pot- eftj falfitas autem ipfa. nuliam admittit excufationem. Ed. Chart. VIII. [775.] # f Ed. Baf. Y. (204.) μυ&ίαν. τα γάρ τρομώδία σπασμώδία γενομίνα τοις Ιφ ιδρώστ φιλυπόστροφα γίνίσϋαι ψίνδός Ιστιν, ου φιλνπο- στρόφων αυτών, άλλ’ όλί&ρίων ον των ίάν τί ιφιδρώσιν αυτοΊς ίίτe καί μ»}. ΰίάσώμί&α ονν αυτά ά λίγουσιν οΰ- τοι} τά τρομοιδία σπασμωδία γίνόμίνα, θάνατον ίπιφίρΐΐ. όνναται δί και ούτως τά τρομώδία η σπασμωδία κα& ίαυτα χίλίνοντίς αναγινώσκίΐν· δυνασ&αι μίν γαρ φασι και ουτω νοίΐσϋαι, τά τρομώδία σπασμωδία γίνόμίνα θάνατον Ιπιφίρίί. δννασ&αι δί και ουτωΦ τά τρομώδία η σπα- σμώδία γίνόμίνα μοχ&ηρά * ινα το μίν πρότίρον την πάνυ τίλίΐαν μίτάπτο)σιν ίκ των τρομωδών ίίς τα σπασμώδη δι- δάσκη, το δί δίύτιρον, όταν το7ς τρομώδίσι πά&ίσιν Ιπι- γίνηται τό σπασμώδίς, ϊπίσ&αι θάνατον, ίκάτίρον μίν γαρ όλίΰριον. άλλά τό μίν πρότίρον, ως μίταπιπτόντων τών τρομωδών ίίς ϊά σπασμώδη, πριν άπο&νησκίΐν τον άν&ρω- π ον, τό δί δevτfρoVy ώς πάντως μίν μίτά τούτου γιγνομί- νων. όπότί δί γΐνηται, βίβαιον θάνατον ίπιφίροντων. ω di ταύτα πάρίστιν αυτοίς χρησ&αι. ίγώ δί μίταβη- Nempe quod tremula convulforia facta cum fudoribus redire confueverint, falfum eft, quum redire non confue- verint, fed letalia exiftant, five cum fudore fiant five non. Confiderabimus igitur ea quae hi dicunt, tremula convul- foria facta mortem inferunt, aut tremula vel convulforia per fe legi praecipientes. Nempe et hoc intelligi pacto pofie inquiunt, tremula convulforia facta mortem inferunt*, poffe autem et in hunc modum*, tremula vel convulforia fi fuerint, prava exiftunt; ut prius quidem plane perfe- ctam abfolutamque ex tremulis in convulforia degenera- tionem doceat*, pofterius vero, tremulis palliematibus ubi fupervenerit convulforium, fequi mortem. Utrumque fi- quidem eft letale*, fed prius quidem tanquam tremulis ad convulforia ante hominis mortem transmigrantibus; pofte- rius vero tanquam plane cum hoc factis, atque ubi firma fuerint, mortem inferentibus. Cui vero haec placent, ipiis licet uti. Ego autem ad eos pergam, qui principio ai- Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [775. 776.] # _ Ed. Baf. Υ. (204. 205.) σομαι προς τους άφ ίτι'ρας αρχής άναγινώσκοντας άμα τα? άρΟρω την ρησιν, τα ιφ* ιδρωσι φιλνπόστροφα, ιιτα δια* σιώπησαν των ημών και μηά ταντα άναγνόντων, τούτοις η κρισις ίπιρριγωσασιν, ϊνα ο λογος γίνηται τοιουτος * ζά ίψ ιδρωσι π(πανσ·9αι δοξαντα πα&η χαι πάλιν νποστρί\}>αντα και πάλιν άναπνρωσαντα και πάλιν ιδρωσι δόξαντα λν&ηναι ζην άλη&ή και βιβαίαν ίσχιι λνσιν και κρίσιν, όταν Ιπιρ* ριγωσωσι. το δ έξης ιίρημίνον οντοι ιπιρριγΐουσι πιρί την κοιλίαν κανματι προκληϋέντις, ϊξιι διάνοιαν τοιάνδδ, καΐμα κατα ζην κοιλίαν προηγιίται, μΐλλοντος ίπιγινισ&αι τοϊς προίίρημίνοις τον ρίγους, QV- [776] (205) Όσφύος πόνος καί κιφαλαλγικός κα) καρ- διαλγικός μ*τα αναχρψψως βιαιας ϊχη τι σπασμώδις. το υπαφοίνον άμα κρίσιι ρίγος. tero fententiam cum articulo τ« legunt: τά ίφ’ ιδρωσι φιλυποσιροφα, id eft cum fudoribus redire confueta ; deinde fubticentibus nobis et poftea legentibus judicatio his eve- nit* fi fuperriguerint, ut fermo hujusmodi fit; cum fu- dore quiefcere vifa pathemata, rurfumque revertentia et rurfum ignefcentia, ac iterum fudoribus folvi vifa, veram certamque habent folutionem judiciumque, ubi fuperri- guerint. Quod autem deinde dicitur, fuperrigent hi prae- clufo in ventre ardore, ejusmodi habebit fententiam; ventris aeftus antecedit, fi praememoratis fuperventurus fit rigor. CVIII. Lumborum dolor et capitis dolor et cordis dolor, cum excreatu violento , convuljivum quiddam habet; fubmu-· tumque cum judicatione rigorem· Ed. Chart. YIII. [776-1 Ed· Ba,f- T·/205*) ’Ένιοι μεν ως άπαξ γεγραμμενον τού καί συνδέσμου την ρησιν εξηγούνται, βονλόμενοι το εχειν τι σπασμώδες ουκ ini τοίς προειρημενοις τεσσαρσι γινόμενον, άλλα πάσιν αληθώς προλεγεσθαι. τετταρα δε λέγω, τον τε της όσφυος πόνον και την κεφαλαλγίαν και την καρδιαλγίαν και την βιαίαν άνάχρεμψιν, διόπερ ούτω γράφουοιν, οσφυος πονος κεφαλαλγικω και καρδιαλγικω. τινες δε γραφονσι τον καί σύνδεσμον δις, ως καγω την αρχήν ενθεως έγραψα, διότι τά πλείστα των αντιγράφων ούτως εχει. δηλώσει δε παλιν η διαγραφή τοιόνδε τι το της οσφυος αλγημα* εαν τε κάι κεφαλαλγικός τις, εαν τε και καρδιαλγικος τις η μετά άναχρεμψεως βιαιας εχει τι σπασμώδες, καίτοι και οχτώ γραφόμενον ενδέχεται δηλουν αυτό , σνναμφοτερον γεγονεναι τω κάμνοντι και τον της όσφυος πόνον και την κεφαλαλ- γίαν. εγώ δ* ούδ* εκ της πείρας, αλλ ©ud εκ της των πραγμάτων φναεως ακόλουθον τοΊς είρημενοις σπασμόν άποφηνασθ αΐ δύναμαι. και μεντοι και ανιος ο γραψας ταύτα προσέθηκεν, εχει τι σπασμώδες, οπερ ον ταύτον εστι Quidam fententiam conjunctione et femel fcripta ex- ponunt, convulfivum quippiam habere non ex praedictis quatuor fieri, fed ad veritatem de omnibus praedici vo- lentes ; quatuor dico, lumborum dolorem, cephalalgiam et cardialgiam et violentum excreatum, ita fit ut hoc fcri- bant modo: lumborum dolor, capite et fiomacho dolenti. Alii conjunctionem et bis fcribunt J quo ego modo proti- nus ab initio fcripfi, propterea quod exemplaria complura ita habeant. Defcriptio autem tale quippiam indicabit: lumborum dolor, fi et capite doluerit cjuis et fiomacho vel cum fcreatu violento , convulfivum tjuippiam habet; quamquam et fententia ita fcripta utrumque fimul aegro- tanti factum fignificare poflit et lumborum dolorem et cephalalgiam. Ego autem neque experientia neque rei natura convulfionem praedictis confequentem efle pro- nunciare polium. Quin etiam auctor adjecit, convulfivum quippiam habet, quod non idem eft ac fi dicas fympto- Ε1· C(iar‘· VIII. [776.] Ed Bar ν . το/ φανατ σπασμώδη τά τοναΰτα συμπτώματα ύπάρχην. τιρηιαι δι μοι καί πρόσΟίν ώς οΰχ όμοιο,ς άχούιτν πρόσή- λιγοντος ιύλαβοντς άν&ρώπον τάς τοταύτας φωνάς Χαϊ του ράδιο,ς αποφατνομΐνου πιρί τών κατά μίρος ώ,ς κα»ο- λΐΧων' 0Γ“" ® ηνοπιτής άμφιβάλλων ΐίπη, (γη Τ, σπασμώδις, ΐνδώκνυται σμνκρόν ί σπανίως γτνόμινον ιϊνα, το λιγομινον. πιρί δΐ τής δυνάμτως ΐκάστον των ιίρημί- να,ν συμπτωμάτων ΐν τα7σδι τα7ς (,ήα,σιν άπάααις, οσας κατα ΤΟ τρίτον όπόμνημα τούτο μτταχηρίζοματ, λίλιχταί μοτ ια βραχιων μιν ΐν τιο πρωτιρ και διυτίρω τώνδι τών υπομνήματα, κατά δτίξοδον δΐ ΐν τι το7ς ώς τά ηρογνω, οττκον υπομνημαστ καί μάλλον ΐττ κατά γι τά π,ρΐ κρίσήν τας των συμπτωμάτων αιτίας. ούκ ολίγα δΐ καί ΐν το,ς των ΐπτδημτών ΐίρητατ πιρί αυτών άρκίση τοτναρούν ινταϋϋα μόνην την λΐξτν Ϊξηγι7α&αι μιτά τον προαιπιφ&ίγ- γ*°»ατ ποτιρον άληθΐς 7} ψυδΐς ίστι τό ^γόμινον καί ποτιρον ως το πολύ η άμφίδόξον η σπάνιον, ΐφ,ξής δί τώ ί/ί» τι σπασμώδις, γίγραπται τό ύπάφωνον Ονομα, ττνών mata hujusmodi convulfiva efle. Docui porro antea quod non fimiliter audire conveniat cautum hominem tales expromentem voces et eum, qui facile de particularibus tanquam umverfalibus pronunciat. fiam quum temera- rius ille haefitans dicat, convulfivum quippiam habet, vel exiguum eiTe vel raro contingere quod dicitur oftendit. De Ungulorum autem, quae in omnibus tertii hujus com- mentarii dictionibus referuntur, fymptomatum virtute pau- cis quidem docui in horum commentariorum primo et fe- cundo , longe autem lateque in prognoitici commentariis, uberius item ac fufius in libris de crifibus et fymptoma- tum caulis ; non pauca quoque de his in libris epidemio- rum funt enarrata. Satis ergo hoc loco fuerit folam fen- tentiam explicare atque infuper verumne an falfum fit quod enunciatur aut frequens aut ambiguum aut rarum rententiam adjungere. Poft orationem, convulfivum quip- piam habet, fcriptum eft ύπάφωνον nomen, id eft fubmu- ΒΙΒΑ10Ν A. mOMNHMA Γ. Ed. Chart. VIH. [776. 777. ]_ Ed. Baf. T. (205.) μεν συναπτόντοιν αυτό τοίς προειρημενοις, ως γίνεσ&αι τοιαντην την λέξιν9 εχει τι σπασμώδες ύπάφωνον. τινών di αρχήν ηγουμένων της επιφερομενης ρήσεως και τοΰιων αυτών παλιν νπαλλαττόντων την γραφήν, ενιοι μεν γάρ ανεν του άρϋρου γράφονσιν, ενιοι δε προστι&εασιν άρϋρον ουδέτερον, τοιανδε ποιούντες την λεξιν. το ύπάφωνον άμα κρίσει ρίγος από κοιλίης ύποπέλια, ταραχώδεα και ουροι λεπτά, τινες δε και κα&* εαυτό μόνον άναγινώσκουσι τα αμα κρίσει ρίγος, ούτε τοίς προειρημενοις συντάττοντες ούτε το7ς επομενοις. ενιοι δε ολην ύπαλλά'ξαντες την λεξιν ούτως έγραψαν* ύπόφοβον αμα κρίσει ρίγος. εφεξής ούν σοι την εξηγησιν εκατερων ακριβώς κατά μάνας γράψω, άμα κρίσει ρίγος. τοϋ&*, ώς εφην, ενιοι καθ'* αυτό γεγρά- φ&αι βούλονται σημαίνον κρίσει πολλάς γίνεσ&αι συν ριγεί. ι/πο- [777] φοβον άμα κρίσει ρίγος, ειπον ηδη και προ~ Ο&εν νπαλλαξαντας ενίους την ύπάφωνον γραφην9 υπόφοβον γράψαι, την εξηγησιν αυτής διττήν ποιοΰντας, τινες μεν tum , quod quidam cum praedictis connectunt, ita ut fiat talis dictio, convulfivum quippiam habet fubmutum. Alii principium fententiae quae infertur efie exiftimant, com- mutantque iterum bi ipfi fententiam·, nempe alii fine ar- ticulo fcribunt, alii neutrum articulum adjungunt, talem fabricantes dictionem, τό ύπάφωνον 7 id eft fubmutus cum judicatione rigor, ventris dejectiones fublividae, turba- tionis plenae et urinae tenues. Quidam legunt per fe, cum judicatione rigor, neque cum praedictis neque cum fequentibus ordinantes. Alii totam fententiam commutant, atque ita* fcribunt: ύπόφοβον άμα κρίσει ρίγος, id eft fub- terrejaciens cum judicatione rigor. Confequenter autem tibi utrorumque expolitionem per fe exacte fcribam. Qui- dam igitur άμα κρίσει ρίγος, id eft cum judicatione rigor, per fe fcriptam eife volunt, multasque fieri cum rigore judicationes fignificare. Orationem vero ύπόφοβον αμα κρίσει ρίγος, dixi jam antea quosdam permutare et pro ύπάφωνον ύπόφοβον fcribere j geminamque faciunt expo- Ed.^ Chart. ΥΙΙΙ. [ 777* ] ^ ^ Ed. Baf. Υ. ( 205.) άντί τού φοβδρόν άμα χρίση ρίγος ίιρησ&αι νομίξοντις, ivioi όδ τό μδτρίως φοβδρόν, ϊν ομοιον y το νπάφωνον άμα χρίση ρίγος τω νποφοβον. ιίη δ* άν nui τρίτη τις δξήγηοις της γραφής ταντης τοιάδδ. το σνντΐϋδσϋαι xu&' όντιναονν τρόπον ρίγος οΰχ ά/α&όν Ιστιν, οΐον δάν ήτοι it αιμορραγίας τις η δμίτου η γασιρός χδνώσδως η Ιδρώ- των η αιμορροΐδος χρινομδνος η γυνή διά χαταμηνίων Ιν ρίγη γιϊηται, το μίν προηγήσασ&αι ρίγος Ιχχρίσδώς τίνος άγα&ής πολλάχις φαίνδται γινόμενον. τδ di Ιχχρινόντων ηΰη ρίγος άρξασβαι φανλον. τούτο δ* οτι μδν άλη&δ'ς ίστιν οι πολλούς αρρώστους τδ&δαμίνοι *πιμίλώς γινώσχον- σιν. ti δ* 6 γράψας τό προρρητιχόν όντως δνόησδ, μαν- τα'ας δδίται. την αρχήν γάρ οι δ’ ti γίγραπται προς δΧδί- νου το νποφοβον ίσμδν. ιν γούν τοίς πλιίστοις των παλαιών αντιγράφων ονχ ούτως γίγραπται. fitionem, alii quiidem pro φοβδρόν άμα κρίση ρίγος dici putantes, alii pro μδτρίως φοβδρόν, quali mediocriter ter- rificum dixeris, ut το' νπάφωνον fimile fit τώ νποφοβον. Fuerit autem et tertia quaedam fcripturae Lujus expolitio talis* Componere quovis modo rigorem bonum non efi; veluti, 11 dum vel per fanguinis eruptionem quis vel vo- mitum vel ventris vacuationem vel fudores vel haemor- rhoidem judicatur vel mulier per menftruam purgationem rigeat. Saepius certe fieri videtur ut bonam aliquam vacuationem antecedat rigor, quum vero jam excernunt, rigorem incipere malum. Quod autem id verum iit, qui multos aegros diligenter contemplati funt, norunt; fi vero prorrhetici auctor ita cenfuerit efl divinandum ; principio iiquidem neque an ab illo fcriptum τό νποφοβον fit no- vimus, in antiquis enim exemplaribus plurimis non ita fcriptum eft* Ed. Chart. Y1II. [777.] Ed. Baf. V. (205.) 1*'· t Άηό κοιλίης νποπιλια, ταραχώδ*α και ονρα λίπτά και νδατώδια, νποπτα. ΙΙιρΙ τούτων ίκατιρων κατά μόνον Ιδίδαξ*ν Ιπποκρά- της iv τφ προγνωστιχφ, τά τί κατά κοιλίαν νπαρχόμινα 7τίλια μοχ&ηρά λίγων ιίναι και τα ονρα τά λιπτά και νδα- ?ω<?*ά. vt>yi δ* Οντως, όίσπιρ αυτω σννηϋις, ίτιρογινη σημίια σνμπλικων, ονδίν πλιον διδάσκη, έξην γονν αντφ και τοντοις ίπισννάψαι π*ρι πτνσμάτων πονηρών η δύσ- πνοιας, η τίνος άλλον των φαύλων ο η μι ίων, ινιοι μιντοι των ίξηγητών ταντην την ρησίν ίπισυνάπτονσι, τφ νπάφω- νον άμα κρίσιι ρίγος και μίαν όλην ποιησαντίς ini πάσι τοις ιίρημΐνοις φαοιν άπόφασιν γιγονίναι τφ σνγγραφιί, το κατά ιό τύλος ιίρημινον ύποπτα. και τοντοις μιν γάρ τοίς από κοιλίης νποπιλίοις και ονροις Χιπτοίς νδατώδισιν οίκ άλόγως ίπιφιριται τά ύποπτα, τοντοις δ* άν τις προσ- CIX. A ventre fullivida, turbulenta $ et lotia tenuia ayuofayue De his utrifque feorfum in prognoftico difleruit Hip- pocrates tum liventes ventris dejectiones pravas eiTe in- quiens tum urinas tenues aquofasque; nunc fuo more di- verii generis notas complectens nihilo plus docet. Potuit fane et his auctor prava fputa conjungere vel fpirandi difficultatem vel aliud quodvis malum tignum. Quidam vero expofitores dictionem hanc, huic fubmutus cum ju- dicatione rigor, conjungunt, unamque totam efficientes, fuper dictis omnibus illatum eiTe ab auctore dicunt, id quod in calce dicitur, νποπτα, id eft fufpicionem habent; nempe et his fubliventibus fcilicet ventris dejectionibus, urinisque tenuibus et aquofis, non abfque ratione infer- tur, fufpicionem habent. Si vero quispiam his addide- rit et το νπάφωνον, id eft fubmutum, non fufpectam fo- Ed. Chart. YIlI. [ 777. 778.] , Ed. ftaf. V. (ο05.) θή και το ύπάφωνον, ονχ ύποπτόν φησι την συνδρομήν, «λλα κακήν είναι σαφώς. , , , ρ*' Φαρνγ’ξ τρηχυνθείσα επ ολίγον και νοιλίη διαβορβορίζονσα κεναΊς ε'ξαναστασεσι και μετώπου άλγήματα, ιρηλαφώδεες, κοπιώδεες, εν στρωμασι και ιματίοις όδυνωδεεςΤ τά Ικ τούτων αυξανόμενα δύσκολα, ύπνος πολύς Ιν τούτοισι σπασμώδης και τά εις μετωπον άλγήματα βαρέα και ον- ρησις δνσκολαίνονσα· Και την διαβορβορίζονσαν κοιλίαν κενα7ς εξαναστάσε- σιν ενιοι φασι φρ εν ιτιών είναι σύμπτωμα. διττόν γάρ άμαρτάνειν τρόπον αυτούς, ή των αισθητών ονκ αίσ&αιομε’- νονς, καίτοι συν οδύνη γιγνομενων πολλάκις, ή των μ ή αισθη- τών £778] αισθάνεσθαι δοκούντας. κατά δή τον δεύτερον τρόπον φασιν εξανίστασθαι μεν οίς δακνομενους, μή ενερ- γείν δε, επεϊ μηδε το δάκνον ήν τι, δάκνεσθαι γάρ οίονται lum ait eiTe concurfionem, verum quoque et evidenter malam· - | CX. Fauces leviter exasperatae et alvus inanibus fur rectionibus obmurmurans et frontis dolores; palpantes, fatigati, in firagulis ac vefiimentis dolentes, quae ex bis augentur, molefia funt, fomnus multus in his convulfivus et dolo- res in frontem graves et mictio diffcilis. Ventrem murmurantem cum inanibus furrectionibus quidam phreniticum eiTe fymptoma contendunt, nempe duobus modis errare eos, vel quod quae fub* fenfum ca- dunt non fentiant, quamquam cum dolore perfaepe fiant; vel quod quae fub fenfum non cadunt, fentire videntur; altero autem modo refurgere quidem eos tanquam morfos ajunt, fed nihil operari, quoniam neque quod morderet t ΒΙΒΛΙΟΤϊ Λ. mOMJSHMA Γ. 749 Kd. Chart» VIII. C 778.3^ s # Ed. Baf. V. (205. 206. ) μη δαχνομενοι. το δε εν στωμαπι και i ματ ίο ις όδυνώδεες κατά τδ σύνηΟες αυχ<$ > είδος της ερμηνείας άλλοχότοις εϊ- ρηίαι, διάνοιαν εχον τοιάνδε. μη φε'ροντες την ψαυσιν των υποβεβλημενων τε καί υπεστορεσμενων αντοες, άλλ* όδυνώμ^νοι, πότερον μεν διά τδ βαρύνεσ&αι υπδ των επι- κείμενον, σκληρά γάρ είναι ( 206) δοχέΐ, η δαχνώδη τά υποβεβλημένα καί όσα περίαειται, δυσ/εραΐνονσι το7ς ιμα- τίοις η δι άλλο τι, τούτο αύιο7ς συμβαίνει πανιάπασιν άδηλον, μετά δί τούτο χαι των άλλων κατά λόγον εφεξής ειπων, ύπνος πολλά εν τοντοισι σπασμώδης αφορμήν παρέ- χει ζητ>ησεως το7ς σοφι&τατς, εί δΰναταί ποιε βλάπτειν ύπνος, η γάρ ώφελε/ν αυτόν φασιν η εί μηδέν ωφελεί, ou μην βλάπτει ποιε. λελεχται δε μοι περί τούτου πρόσ&εν εν το7ς εις τους άφορισμους νπομνήμασιν. ου μην ούδ* εί βλάπτει δ πολύς ύπνος, δοχεϊ .σπασμών είναι ποιητικός, άλλά μόνον ότι κινδυνώδες εστι τδ νόσημα δηλοϊ. το δε ονρησις δυσχολαίνουσα Φαυμασιώς εις ασάφειαν ίπινενόη- I' · . > ♦».»] λ < · iisJ ,ti$oDX9 ί1·) rrnlfit erat; morderi fiquidem fefe putant, fed non rfirordentur; Oratio autem, in ftragulis veftimentisque dolentes, ex airueto fibi enunciandi modo abfurde dicta eft* quae ta- lem habet fenfum; tactum eorum quae ipGs fubfternun- tur, non ferentes , fed dolentes. An ne quidem et ob id quod ab incumbentibus graventur, dura fiquidem efl*e ar- bitrantur vel mordentia, quae fubilrata funt atque invi- fam habent, quae circumfunditur, vellem ilragulam, an ii ob aliud quippiam ipfis contingit, prorfus eft incertum. Deinde et alia deinceps recenfens, quum inquit, fomnus multus in his convulfivus fophiftis praebet perveftigandi occaGonem, an poflit aliquando fomnus laedere; nam aut juvare ipfum inquiunt, aut II non juvet, nequaquam ta- men unquam laedere. De ea re autem in aphorifmorum v commentariis antea diiferui. Neque vero fi fomnus mul- tus laedit, convulGonem efficere videtur, at folum peri- culofum elfe morbum oitendit. Mictio autem δυσχολαί- νουσα , id eft dfficilis, miro modo ab auctore iu obfcuri- Ed. Chart. VIII. [778.] ; # Ed. BaP/ V. (206.) Tui ζω συγγράφει, iv σ μεν τις εΊπη των εξηγητών την μη οδύνης είρησ&αι δυο κολάι νονσ αν, όδετις την επεχο- μενην, άλλος δε τις την μογις γινομενην nui την συνεχώς και την nuru στραγχονρίαν, την δάχνονσαν δ'ίσχνρώς άλ- λος- όταν δε δη πάντα διεξελ&ωμεν, ονδεν αξιόλογον εις πρόγνωσίν είσόμε&α δι ην πολλάκις ειπον αιτίαν, ίπητλε- κοντος ανιόν παμπολλα των ανομοιογενων συμπτωμάτων· άπ όδειξις δε τον του μεγίστη και το των εξηγφαμενων βι- βλίον, ενίοις μεν άχρι του ύπνος πολύς επί τοΐς σπασμώδε- σιν εξηκειν οϊεσ&αι την ρησιν, άπ άλλης αρχής κελεύοντας άναγινώσκειν τά μετά ταυτα , τινάς δ£ συνάιττειν και των Ονναπτοντων αλλονς επ αλλω μερει των εφεξής είρημενων, αξιονν περιγραφεσΟαι την ρησιν· εαν ουν άπαντα διερχη- ταί τις, οΐα κα& ίχάστην υπόνοιαν ιδίως είρήκασιν Οι εξη- χηται, μακρόν μεντοι εργάσεται τον λόγον, όνησει δ* ονδεν τους εντνγχάνοντας. tatem eft excogitata; ita ut inter expoiitores alius dicat δνσκολαίνονσαν, eam, quae fit cum dolore effe dictam, alius eam quae retinetur, alius eam quae aegre fit et eam quae continue et eam quae in itranguria fieri, folet; eam vero quae praepotenter mordet, alius. Ubi vero omnia percurrerimus, nihil quod effatu dignurn fit, ad praedi- ctionem confequemur propter eam, quam faepe retuli cautam, quod fcilicet permulta diverti generis permifcet lymptomata. Argumentum rei hujus maximum eil vel hoc, quod interpretum nonnulli eo quidem ierint, ut dictionem pertingere ad hanc ufque orationem, fomnus multus in his convulfivus, exifiimarent, principio alio quae confe- quuntur, legi praecipientes; alii vero conjungant; atque ex conjungentibus alii alia in parte confequenter dictorum circumfcribi dictionem velint. Si igitur omnia ad finem ufque quis perfequatur, quae in lingulis fufpicionibus fe- paratim expoiitores dixerunt, longum fane efficiet Termo- nem, nihilque eos, qui in hunc incident librum, juvabit. V B1BMQN Ji rnOMJSHMA Γ. 751 Ed. Chart. ΤΙΠ. [ 778.] # Ed. Baf. T. (206.) ,·'■■■■ .;-i r, ρια\ vi . Ονρου επίστααις καί οητ* ρίγεα εηι τουτοισι σπασμώδεσι, οΐον καί αυτί] φρϊξασα εφίδρωσήν. W— χ ’Εαν μετα&ώμεν τον και σύνδεσμον, 6 λαγός'taxea σα- φέστερος τοιούτος γινόμενος, ονρου εηίστασις ο/σι, ρίγεα Hat ini τουτοισι αηασμώδια. τό μεν ονν ,οισι ρίγεα χάν ζο7ς των επιδημιών ε’ίρηται χαιά τηνδε την λέξιν, ηρό ρί- γους ai σχέσης των ουρών· δτι δε χάηι τοΤξ στίασμώδεσι πά&εσιν ισχεται τα otpa, ηροσι&ηχεν ουτος εν trj ηροχη- με’νη ρήσει. τα δ* είρημενα ματαίως ενίοις των εξηγησα- μενων τηνδε την ρησιν άμεινον σιωηαν. εγώ δί ζητησιν ειηω ώφελειν εις πρόγνωσιν ίχανην * καί ούτως φρίξασα εφ ίδρωσε. καί ο Κόϊντος μεν μόνην ειδώς την γραφήν ταΰτην, ην είρεν εν ηαλαιοΊς άντιγράφοις i ως φησιν\ ομο- λογεί μη νοειν. εν δε > το7ς πλείστοις των αντιγράφων γεγραπται και αυτή φρίξασα εφίδρωσεν f ϊνα γυναιχοςί ■ ■ ·'■> ···. ’ ’ - V; i·;·· \'V* bv7so t'.-;.,vro\iv-v CXi. Urinae fuppreffio quibus rigores et in his convujforiis af- fectionibus; ut et ipfa ubi inhorruit9 leviter fudavit. Si conjunctionem et permutaverimus, Termo, erit di- lucidior, talis redditus: urinae retentio r quibus rigores et ex his convulfiones. Haec particula quibus rigores dicta eft et in libris epidemiorum in hac dictione: ante rigo- rem urinarum retentiones. Quod autem et ex qqnvuliivis affectionibus urinae retineantur, praepofuit auctor in prae- fenti dictione. Quae autem temere a quibusdam fenten- tiae hujus explanatoribus dicta TunJ; fublicere eft melius. Ego autem explanationem ad eam, quae idonea iit, prae- notionem, dico. Sequitur et ita ubi inhorruit, f udavit. Quintus quidem, folam hanc quum fciret feriptionem, quam in antiquis, ut ait, exemplaribus repetit, fatetur fe non intelligere. Verum in compluribus exemplaribus feriptum eft et ipfa, ubi inhorruit, fudavit, ut mulieris Ed. Chart. VIII. [778. 779.] r Ed% Baf. V. (206.) Όνομα την αυτήν φωνήν άχονσωμεν, η$ φριξάσης εφιδρώσαν συνέβη* " "' ' ' »; pt/j'. [779] ΆΙ άχρητοι τελευτώσαι χαϋάρσιες, nrj μεν εν ηάσι παροξυντιχαί. τουτοισι di χαϊ ηάνν. εχ τοιοντων χαϊ ηαρ ’ ονς uviatavxac. ’ " ·η»ι ' · ' *Αντ\ του χα&άρσιες άμεινον ην εϊρησ&αι χενώσιες. όταν γάρ εχχρινόμενα τνχοι τά διεφθαρμένα , χά&αρσις γι-* vitat του σοψάτος , οϊαν εχχρίνηται -τα τώ λόγω της νόσου γινόμενα. τίνι δε Ο τν πδρϊ τούτων λεγεται^ δηλόν εστιν }χ του φάναι, τελευτώσαι ώς ai εχκαθαιρονσαι τό σώμα χενώσεις, την άρχην μεν ϊσχονσιν από των ακράτων ενίοτε, τελευτώσϊ δέ εις ευτροπα διαχωρήματα. τό δε εν τουτοισι δε χαι πάνυ τάς τοιαύτας κενώσεις είναι παρο'ξυντικάς, ini τά προειρημένα την αναφοράν εχει, προειρηται δε ον- ρου επίστασις οΐσι ρίγεα xal ini τοις σπασμώόισι σφοδρώς. nomen ea voce intelligamus, quam, ubi inhorruit, parum flidafle contigit* CXII. Sincerae defluentes purgationes, alibi quidem in omnibus exacerbant; his vero etiam valde; ex talibus quoque circa aurem ahfceffus exfurgunt. Ut pro purgationibus vacuationes diceretur praefta- bat. Nempe quum excerni contigerit quae corrupta funt, purgatio eft corporis; quum aero excernantur quae vi morbi fiunt, evacuatio, Cuivis autem, quod de his dica- tur, patet ex verbo delinentes, quod expurgantes corpus vacuationes principium quidem a finceris interdum ha- bent, fed delinunt in benignas mitesque dejectiones. His vero et valde tales exacerbantes efle vacuationes, ad ea, quae prius dicta funt relationem habet. Antea autem di- ctum eft: urinae retentio, quibus rigores et convulfiones. BIBAION A. XΠΟΜΝΗΜΑ Γ. EJ.Ctat.mtm.·] , , ,Ed. Baf.V. (2060 tj προγνωσις de em τούτον, την παρ ους άνίστασ&αι δν- νάμενον μεν ποτέ γενΐσΰαι και δια τούτο γραφών, επειδή τινι πα&όντι τα κατά την ειρημενην συνδρομήν συνέβη ίχαν παρωτίδα. ου μην διά παντός, άλλ' ως το πολύ την προειρημενην συνδρομήν τα παρ* ους άκολον&ε7ν εύλογον. εμάϋομεν γάρ τα των τοιοντων αποστασιών σημε7α. <”/· Ai ταραχώδεις ϋρασυταται inεγιρσιες, σπασμωδίες, άλλως τι και μεϋ* Ιδρωτος. Έμπροσθεν η δη τοιανιας σννδρομάς εξηγησάμεθα, οΰδδν ουτ εξ ανάγκης εχούσας ουθ' ως τδ πολύ, καί διά τούτο καί την προκειμένην ταύτην οι μίν συνάπτουσι το7ς επιφερομενοις, οί δ£ διασπώσι. Praenotio autem in ea re eft, quod parotis fufcitari poffit; atque ob id fcribitur, quod aegro cuidam ex iis, quae in dicta fyndrome relata funt, parotida habere contigerit; non tainen perpetuo, fed magna ex parte parotidas prae- dictam fequi fyndromen eft rationi confentaneum; didici- mus iiquidem talium abfceiluum notas. CX1II. Turbulentae, ferocifjimae e fomno excitationes, convulfi- vae tum alias tum cum fudore. Jam antea concurfiones hujusmodi explanavimus, ni- hil fane neque quod necefte fit neque magna ex parte habentes ; atque ob id praefentem fententiam quidam iis, quae inferuntur, nectunt, caeteri autem diftrahunt. galenus tom. xvr. B b b % V Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [779, 780.] Ed. Baf. Υ. (206.) Qitf, Και ai τράχηλον και ai μίταφρίνον κατάψυξης δοκίονσαι και ολον δί τον σώματος * Ιν τούτοισι και αφρώδης ού- ρησης άμα άψυχη και δμμάτων αμαύρωσης σπασμόν ίγγνς σημαίνίΐ, Έν πολλοΐς μίν των αντιγράφων η ρησις γίγραπται όντως, κατάψυξης δοκίονσαι, κατ ίνια δί άμίΐνον ώδϊ, δοκίονσαι δι ολον τον σώματος , χος αδύνατον ολον άμα κατίψυχΰαι το σώμα και διά τοντ αυτό καλώς προσκιί- μίνον ίστί το δοκίονσαι. το δ* ίφί'ξης ίίρημίνον ον μι— κράν διαφωνίαν ίσχηκίν Ιν rrj γραφή, τινών μίν αφρώδης διαχωρήσης γραφόντων, τινών δί πυώδης, ιύλογώτίρον δί ώς προς την όλην διάνοιαν ίστι το αφρώδης* [780] αΐ μίν γάρ πυώδίΐς διαχωρησης, ίάν yt κυρίως άκοΰοωμΐν και μη κα&απίρ ίιω·&ίν ο τον βιβλίου σνγγραφίύς άκΰροις μίταφοραΐς ονομάτων χρησ&αι, πύον ίπιμίμίχ&αι τοίς ού- ροις δηλουσι. πύου δί γίντσις ού μόνον ον δύναται ση- CXIV. Tum cervicis tum dor fi perfrictiones apparentes, fed et per totum corpus; in his et fpumofae mictiones cum animae deliquio atque oculorum hebetudo convulfio- nem prope effe indicant. In multis quidem exemplaribus dictio ita fcripta eil, perfrictiones apparentes, in aliis vero melius hoc pacto: apparentes per totum Corpus, tanquam fieri non polfit ut totum fimul refrigeratum iit corpus atque ob id bene adjectum fit, apparentes. Quod deinceps dicitur, non parvam habet in fcriptura controverfiam; quidam enim fcribunt αφρώδης, id eft fpumofae mictiones, alii autem πνωδίίς, id eil purulentae, Sed ad totum reifenfum ver- bum fpumofae eil magis rationi confonum; nam puru- lentae mictiones, ii proprie utique intellexerimus et non ut libri hujus auctor impropriis nominum metaphoris uti confuevit, pus urinis permixtum eJTe indicant j puris au- $ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [780.J β e Ed. Baf. V. (206.) μαίνειν σπασμόν, άλλα καν υποπτενομενω τινί σπασ&ηναι σημείον άγαΰόν εστι, πεττεσ&αί γε δηλοΰσα την νόσον. ai δε άφρώδεες εϊτξ διά σνντη'ξιν είτε διά ταρα/jjv τινα καί πνεύμα γίνοιντο φνσοίδεες, εκατερως ύποπτοι προς σπα- σμόν. ον μην αΐ πυώδεις ομοίως ταύταις. εί δ* άκνρως πυώδεις εϊρηκε τάς των ωμών καί παχεων ονρων εκκρίσεις, ονδ’ όντως ύποπτοι, ουδέ συντελεί προς την τον σπασμού γενεσιν. η δ* ατυχία καί η του ομματος αμαύρωσες άρ- ρωστουσης της ψυχικής δυνάμεώς είσι σημεία. τον ονν σπασμόν ονκ αυτά τα σνμπτοψατα προσγενόμενα το7ς εί- ρημενοις, αλλ* εκείνα μόνα δΰναται δηλώσαι. λέγω, δ* εκείνα, τράχηλον καί μεταφρενου κατάψυξιν, άμα τώ παντί σώματι και προς τούτοις ούρον αφρώδες η ωμόν καί άπεπτον. η δε του όμματος αμαύρωσες κατά σνμβεβηκδς επιμαρτυρή- σει τη προσδοκία του σπασμού, διότι την άρχην τών νεύ- ρων πεπον&εναι σημαίνει. γνωστεον δε καί ταντην την συνδρομήν τών δυναμενων ενεργείν σπασμόν, ου μην διη- tem generatio tantum abeft ut convuliionem iigniflcare poflit, ut etiam in aliquo, qui convulfionis incurrit fu- fpicionem, lignum bonum iit, morbum concoqui often- dens; fpumofae vero five .ob colliquationem five ob per- turbationem quandarn flatuofumque fpiritum exoriantur, fufpectae utroque modo ad convuliionem exiltunt; non tamen purulentae bis iimiliter. Si vero improprie puru- lentas dixit urinarum tum crudarum tum craHarum ex- cretiones, 'neque ita fufpectae funt, neque ad convulGo- nis generationem proficiunt. Animi autem deliquium et oculi hebetudo imbecillae animalis facultatis ligna exi- ftunt. Convuliionem igitur non ea fymptomata dictis adjecta, fed fola illa poliunt indicare; illa dico cervicis dorfique perfrictiones una cum toto corpore; urinam item fpumofam aut crudam aut incoctam. Oculi autem hebe- tudo per accidens convulfionis exfpectationi fidem faciet, quod principium nervorum affectum iignificet. Noife au- tem oportet et concurfionem hanc eorum quae poifunt Bbb 2 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [780. ] ^ Ed. Baf. Υ, (206. 207.) νεχώς η ως τό πολύ. μάλλον δέ άμφιδόξως, εάν αφρώδη γράψωμεν, ούτε πυωδών γραφεντων, εμπαλιν, ώς είρηται της προσδοκίας εσται, διά μέσου δ* άμφοΊν νπνωδών γρα- φέντων. επί μάλλον δέ τοΰιων δί ωμά και άπδπτα φαι- νοιτο. τοίς δ’ άναπαυσαμένοις εξ αυτών εγγύς είναι τον σπασμόν και τον θάνατον η τ αμαύρωσες των όφ&αλμών και η άφυχία σημαίνδί. λεγει δδ δηλονότι την λειποψυ- χιαν. Λιοσκορίδης δέ άντϊ της ατυχίας άμα άποφυχζ γράφει. ριε. (207) Πηχεως αλγηματα μετά τράχηλον σπασμώδεα. από προσώπου δέ ταντα και κατά φάρνγγα, ήχοι συχνοί σιελίζοντες, εν τούτοισιν εν ύπνοις ιδρώτες άγα&οί. άρά γε και τού ίδρώτος κουφίζεσ&αι τούς πλείστους ού πο- νηρόν; inferre convulfionem; non tamen perpetuo vel ut pluri- mum, fed ambigue magis, fi αφρώδη, id eft fpumofae fcri- pferimus ; neque fi fcribatur πυώδη, id eft purulentaef ex- pers , ut dictum eft, exfpectationis erit; medium utrius- que obtinente, fi ύπνώδεις fomniculofae, fcriptum fit; fed illis adhuc magis, fi crudae et incoctae videantur. Quibus autem haec celaverint, his prope efie tum convulfionem tum mortem indicant oculorum hebetudo et apfychia. Intelligit autem procul dubio animi defectionem. Dio- fcorides pro αψνχίη fcribit άποχρυχΤ;. cxv. Cuhiti et cervicis dolores convulfivi; a facie autem hi atque in faucibus fonitus crebri cum falivatione; his in fomnis fudores boni; an et fudore quam plurimos levari non malum? Ed. Chart. TITI. [780. 781.] _ Ed. Baf. Y. (207.) Το άηό προοώπον di ταντα παντες ηχούσαν εν ϊοψ τω ano κεφαλής. και γάρ πρόσ&εν είρηχε κατ άλλην ρή- σΐν, άλλως τε και κεφαλής όρμώντα. διά τι di σπασμωδία λεγει ταντα τά συμπτώματα, το7ς μεμνημενοις των έμπρο- σθεν είρημενών, ουκ άδηλον. ενίοι μεντοι το πρώτον με- ρος της ρήσεως αυτό καθ αντο γραφονσί τε και αναγινω- σχονσιν, 1(ν 6 λόγος ή τοιοντας, πηχεως αλγηματα μετά τραχήλου σπασμώδεα, απο προσώπου δε ταντα * μηκετι δεόμενων ήμών εις την προγνωσιν του σπασμού των εφε- ξής είρημενων. ουτοι δε τον καί σύνδεσμον αφελαντες αρ- χήν των εφεξής γεγραμμενων ταντην εποιήσαντο, κατα φάρνγγα ήχοι συχνοί. τινες di αντί τον ήχοι γραφονσί κατά φάρνγγα δχλοι συχνοί, ώσπερ ο /ίιοσκοριδης. ο δε Καπίτων ούτως εγραψεν4 ϊσω και κατά φάρνγγα ωχροί Ισχνοί. προχείρως γάρ, οίς είρηται πολλάκις, οι νεωτεροι επι το μεταγράφειν ήχον, ώς βούλονται τας παλαιας γραφάς εν τοΐς άσαφεσι βιβλίοις· αλλα ταντα μεν [[ 781 3 οη(χις αν Orationem a facie autem lii intellexerunt omnes, ut aequam habeat conditionem cum hac a capite, nempe et fupra in alia dictione dixit tum alias tum a capite orti. Quare autem convulfiva haec dicat fymptomata, non eft incertum iis, qui ante dictorum meminerunt. Quidam vero primam dictionis partem per fe tum fcribunt tum legunt, uf fermo talis fit: cubiti cervicisque dolores convulfivi; a facie autem hi; non amplius indigentibus nobis ad con- vulfionis praenotionem confequente oratione. Hi autem conjunctionem atque tollentes, principium confequenter fcriptorum hoc fecerunt, in faucibus fonitus frequentes. Quidam pro ήχοι, id eft fonitus , , fcribunt οχλοι, id efl; tumultus, ita in faucibus tumultus multi, ut Diofcorides. Capito autem ita fcripfit: atque in faucibus ώχροι, id eil pallores frequentes; prompte fiquidem, ut perfaepe efl: dictum, recentiores in obfcuris libris veteres fcripturas f pro arbitratu mutabunt. At haec quidem quoquo modo Ed. Chart. VIII. [781.] Ed. Eaf. Y. (o0y.) *XV τα συμπτώματα μοχ&ηρά καί δοκεϊ τι συντελε7ν ιίς την της προκειμενης ρησεώς αλήθειαν. αξιον de ζητησεως δια τι προσεθηχεν, οι ev νπνοις ιδρώτες εν τούτοισιν αγαθοί. ονδεν γάρ εξαιρετον το7ς οντω νοσοΰσιν από των ίν τοΐς νπνοις ιδρωτων ωςρελονντων μδνοις. κοινόν γάρ Ιστι τό των ωφελίμων ιδρωτων Ιπί τε το7ς είρημενοις πα- Όημασι και το7ς αλλοις άπασιν ίιιρων διορισμών δεομε- νων, οΤον ei επί πειμει τοΰ νοσήματος, ei δι όλου τοΰ σώ- ματος , ei ev ημεραις κρισιμοις , ei πανσονσι τους τε πυρε- τούς και τά σνμπτο)ματα. τό δε εν νπνοις τους ίδρωτας εγρηγόρόσι γίνεσθαι περιττόν. ενιοι μεντοι βονλόμενοι τώ λογω βοηθείν φασίν επί των σπωμενων ιδρώτας γίνεσθαι, δια^ την σνντονίαν τον πανήματος, εάν ονν εν.λελνμενον και κεχαλασμενον τοΰ σώματος, οπερ εν το7ς νπνοις συμ- βαίνει, γενηται τοντο, κατα φυσιν οίηιεον ίδρονν αντοΰς· το δ εφεξής ειρημενυν ετι μείζονα την απορίαν ε/ει, γρά- •ψαντος ανιόν, αρα γε καί τω ίδρώτι κονφίζεσθαι το7σι 7τλειστοισιν ου πονηρόν; ονδεμίαν γάρ αμφιβολίαν εχει habeant, fymptomata mala funt; videnturque ad praefen- tis dictionis veritatem quippiam conferre. Sed jufta eft quaeftio, quam ob caufam adjecit, fudores per fomnos in bis boni, nihil enim eft peculiare hoc pacto laborantibus, «t a fudoribus per fomnos duntaxat juventur. JNempe commune eil commodis fudoribus tum in dictis affectio- nibus tum in cunctis aliis diilinctiones habere alias, ut ii ex morbi coctione fuerint, jfi per univerfum corpus, ii diebus judicatoriis, ϋ febres et fymptomata fedaverint. Sudores autem qui in fomnis fiunt, vigilantibus fieri fu- pervacaneum. Quidam vero fermoni opem feri'e cupien- tes, fudores in iis qui convelluntur, ob morbi robur fieri ajunt. Si igitur corpore tum exfoluto tum relaxato, quod in fomnis fit, id oriatur, fudare hos fecundum naturam eft exiftimandum. Quod deinceps dicitur, majorem adhuc habet dubitationem, fcribente ipfo: an et Judore quam "plurimos levari non malum? nullam iiquidem ambiguitatem Ed. Chart. VIII. Γ T81. ] ^ f _ Ed. βϋΤ. V. (2°7. ) joviOy προφανώς ύπαρχον αγαϋον. ti ot μη, αλλα παντιος γ* ού πονηρόν· ριστ · 01 ίΐς τα κάτω μόρη πόνοι τοντοισιν ινφοροι· ΤΙοΊα κάτω λίγη μη προσ&ί'ντος αντου σννίβη διτ- τήν ποιήσασ&αι τους Ιξηγητάς την γραφήν, ίνιονς μϊν εύ- φοροι γράψαντας, ίνιονς όί διάφοροι. tav μίν γαρ ιις τα π(ρι ϋώραχα και στόμα γαστρός άφικνώνται ποιοι, δυσφο- ρίαν ϊν&ήσονσι μίιζονα το} τραχηλω τε και πήγεσιν. tav δ3 εις τα σκέλη, μιγάλως όνήσουσιν όλην τήν νοσώδη δια- Φεσιν· Κ'· 01 εν πνρετοΐσιν εφιδρονντες , κεφαλαλγίες, κοιλιης απολε- λαμμίνης, σπασμωδίες. habet, quum manifeite fit bonum; fin minus, at prorfus certe non malum. CXVI. Dolores fi ad inferas dilabuntur partes, his toleratu faciles. Quod quasnam inferas dicat non adjecit, propterea geminam expofitores fecerunt fcripturam; alii fiquidem εύφοροι, id eft faciles toleratu, fcripferunt; alii autem διάφοροι, id eft difficiles toleratu. Nam fi ad partes quae circa thoracem et os ventriculi funt, pervenerint dolores, majorem inducent tolerandi difficultatem quam quum in cervice cubitoque eifent; fi ad crura, morbofam totam affectionem infigniter juvabunt. « _,—. CXVII. In febribus exjudantes, caput dolentes, intercepta alvo, convulfivi fiunt· iotafv i' ’ Ρ^φροσννης »αι σπασμοί προρφησιν άνά- γαχ.ιν; μ(, y/uV' ίπί./ημ.ή$ „■ 2ΓΞ ail' -r -c« , e QlV i’ i “ *·*#*&*" «Λ, *w, Lw^“’ τα,.ίπ\τθύιοισ·' «'>*“ *«Ζ xmit/,,* w οπασμο,όίς; ον» άν Οανμάσαιμι. [782] ΨαΟνρά giu ulv του 8 οί Άττιχοΐ νοά Ζ°\™ ♦ “■"« - «., «1 trJZ lew χαι trlu3lot „α; Β.Βί.Ούιο^ Α,Πμαήιαις , .,fX breViffima inter<Ium exfpectatione convellendos Γ blt; nempe forfan fenlel quendam haben(em ^ ^ ura vidit non faepius. Liber autem fere totus ad de- convulfionisque praedictionem expenditur. Si quis g.tur auctori crediderit et in febre capite dolentes cum atiunculis et alvi retentione convulfione correptum iri enunmare aufus fuerit, faepius admodum aberrans, femel petitum aiTequetur. CXVIIL renulentae liquidae dejectiones perfrigerationesque pra- j“* tlg°res tx his tum veficam tum ventrem prehen- entes, dolorem inferunt. An et in his comatofum ali- quid convulfionis halet? non fuerim admiratus. ψα&υ9& Per * Attici fcribunt, per & vero caeteri omnes, vocantque ψαϋνρίς carnes, quae duris fibrofisque et aegre diflblubilibus atque mandi contumacibus contra- Ed. Chart. VIII. [ 782. ] f ^ , Ed. Baf. Υ. (ο07.) εναντίως διακείμενα. μάλιστα da γίνεται, τοιαύια τα κα- λούμενα προς των πολλών σαχνά, μίαν ημέραν η δυο τι- θέμενα μετά το σφαγήναι το ζώον. έωλα δε είώθασι κα- λειν ανία οι 'Έλληνες, εωλίζειν τε το ούτως προσήπειν, οθεν και σιτίον νέον άκρως εϊρηται το έπϊ βραχύ προσεω- λισμένον. εύδηλον γάρ εκ τού μετ αυτό ρηθέντος ώδε* γέ- ρουοι δε ες τέλος μεταβεβηκός. εγώ μεν ούνέδήλωσα τίνα λέγονσιν οι άνθρωποι ψαθυρά, έπ* εδεσμάτων, ού διαχω- ρημάτων ποιούμενοι τον λόγον, ό δέ τού βιβλίου σνγγρα- φεύς αυτός ην δίκαιον είπ,ειν ημίν τίνα λέγει διάγω ρήματα νιτοχράθνρα, δήλον γάρ Ότι τά μετρίως ψαθυρά, πάντως γάρ ην εκείνου χρεία ημίν δηλώααι, τίνα λέγει τά νποχρά- θυρα· των προφητών δ' αυτών διενεχθέντων άλλήλοις ait μείζων ημίν απορία γίνεται τοίς μή προφήταις, ό μεν γά(* τις τά υγρά φήσει απλώς είρήαθαι νυν, ό δέ τά ύδατω· δώς υγρά πάχος καί σρστασιν ού δε μίαν εχοντα. πίνες δέ ·. , . . ... ,; „ ,;ν. . .·;· . { . . • . ·. ■ \ύΙ , ’·» rio habent modo; tales autem maxime funt quae a multis σαχναι appellantur, diem unum vel duos a jugulato ani- mali repofitae; εώλας autem eas Graeci vocare confueve- runt, quali biduanas vel triduanas dixeris; et εωλίζειν ita ante putrefacere; hinc edulium fumme recens επί βραχύ προοεωλισμένον, id eit parum ad putrefactum mortificatum- que dicitur. Conflat autem ex eo, quod poftea ita dictum eil; fenibus exquiiite mutatum. Ego igitur ollendi, quae- nam dicant homines τβαθυρά, in eduliis et lion in excre- mentis orationem habentes. Sed libri hujus auctorem aequum erat nobis dicere quaenam excrementa ύποιρά- θνρα, id eil fubarenofa vocet; nempe quod mediocriter, •ψαθυρά, id eil arenida, conilat. Prorfus liquidem ad eum fpeclabat nobis oftendere, quaenam dicat νποψάθνρα· Quum autem prophetae ipfi. a fefe diifideant invicem, rna- jor adhuc nobis qui prophetae non fumus , exifl.it dubita- tio. Nempe eil qui liquida nunc iimpliciter dici' ait; alius cum aquolitate liquida, crailitiemque et fubftantiam nullam habentia; alii ea tanquam pinguitudine vacua; Ed. Chart. ΤΙΙΙ. [782.] ^ Ed. Baf. Υ. ( 207.) τα οΐον άλιπη, τινες δε τα οΐον άγλισχρα, τινες δε, ου» ο ιό* δ τι δόξαν αντοις, τα μη μιγννμενά φασιν ετεροις *γρο7ς, ώσπερ τονλαιον, άλλοι δε τα εν ΰγρφ διαχωρηματι χολωδη καί άπεπτα συστρεμματα, τινες δε τα ευδιάλυτα· ααθάπερ ii και 'ψάμμον ϋδατι δεΰσειας, είτα σφίγξειας το7ς δακτυλοις καταθείς, διαλνθεΐσαν ε’ίποις, και δοκουσιν ουτοι ηιθανωτεροι των άλλων είναι» τα δ* aura λεγουσιν αυτοΐς δυνάμει και οι τα μη γλίαχρα φάντες> άπερ είποι τις εν μια συνθέτω φωνή οΐον άγλισχρα. εί γάρ από των ψα- Όυρων εδεσμάτων επί διαχωρήματα μεταφερειν χρη την ομοιότητα, πιθανώτερον αν εϊη λεγειν ψαθυρά, τά ευδιά- λυτα και μηδεμίαν ενωσιν εχονια δΰσλυτον· αλλά τά γε τοιαυτα διαχωρηματα γενοιτ άν και άπ* εδεσμάτων,·ψα- θυραν και ευδιαλυτον εχόντων την ουσίαν. ειδον ουν εγώ εν αγρω παιδία κηπουρού, σίτου μη ευπορούν τα, άπίων δ* ευπορουντα, εκ της εκείνων εδωδης τοιαυτα διαχο)ροΰντα' οΐα την κεγχρον καί τον ελυμον εσθίοντες η τους κρίθινους άρτους, ομοια τουτοις άποπατουσιν· ii δ* άρτους τις εκ alii veluti non glutinofa; alii, nefcio quod ipfis vifum iit, ajunt ea quae humidis aliis, olei inftar non mifcen- tur; alii in liquida dejectione biliofos et incoctos globos; alii autem quae facile diiTolvuntur, ut ii arenam aqua confperferis, deinde digitis componens conilrinxeris et mox ubi folveris, diflolutam dixeris, videnturque hi cae- teris probabiliores eife. Eadem vero poteftate dicunt, qui non glutinofa eife ajunt, quae quis compofita et una voce dixerit άγλισχρα, id eft non glutinofa,· fi enim ab arenulentis eduliis ad dejectiones transferre firnilitudinem liceat, probabilius fuerit dicere ψαθυρά alvi excrementa efie quae de facili diiTolvuntur nullamque habent aegre diiTolubilem unionem. Talia vero excrementa fiunt et a cibis qui arenulentam et folutu facilem habent fubitan- tiam. Yidi ego, quum in agro efiem , hortulani pueros frumenti quidem indigos, pyris vero abundantes, talia dejicere. Qui milium panicumque edunt vel hordeaceos panes, fimilia his excernunt. Si vero triticeos panes quis Ed. Charti ΥΙΪΙ. [782. ] # Ed. Baf. Υ. (207. 208.) πυρών εσ&ίων, τοιαύια διαχωρησειεν} υπονοηύειν χρη λί- πτχ]ν καί διαλυτικην υγρότητα μεμίχ&αι τοίς άποπατήμασιν αυτόν, κωλνονσαν άλληλοις ενούσΰαι. Αιοσκορίδης di ώ'σττίρ αλλα πολλά προχείρως iv το7ς άσαφεσι βιβλιοις ύπηλλαξεν, οϋτω και τά ύποψά&υρα μεταγράχρας εποίησεν ύποψεφαρα καί φησιν αυτός όντως ώνομάοϋαι τά ύπομελανίζοντα. τό γάρ σκότος χρεφας είρησ&αι καί παρά ΤΙινδάρω. μετά di την των χραϋυρών μαντύαν η (208) εικασίαν <η προπέ- τειαν , ο τι γάρ άν τις ii> τοις τοιοΰτοις ώς βεβαίως εγνωκώς άποφαίνηιαι προπετες εστιν, επί τάς έξης ϊωμεν λεξεις, εν άΐς εστι πρώτη περιχρύγοντα ούκ άπνρως. όπερ αν καί αυτό βεβαίως γνώναί τι βούλεται, προπετονς εστιν άν&ρώπου♦ στοχαζόμενοι di, ώσπερ επί πολλών άλλων εποιησαμεν εν τωδε τω βιβλιω kcrt περί τούτου φησο μεν είρησΰαι περιχρύχοντα μη άπύρως} τά κατά μεν την εκτός επιφάνειαν περιχρύχόντα, διά βάϋους df\ του σώματος αι- σΟησιν εχοντα πυρώδους &ερμασίας, ταΐτ ούν φησιν ει- ναι φαύλα, τις δ* ονκ οιδεν δτι περιψυχόμενος μεν τις edens talia dejecerit, quod tenuis et diftblvens humiditas excrementis permixta fit, quae mutuam prohibeat unitio- nem , eft fufpicandum. Diofcorides, ut multa alia in ob- fciiris libris prompte commutavit, ita et verbum ύποψά- &υρα permutavit, fecitque νποχρεφαρα, appellarique is ita ait fubnigrantia; nempe et tenebras χβεφας dictas elTe apud Pindarum. Boft vero χρα&νρών vaticinium vel conjecta^ tionem vel temeritatem, nempe quod quis in talibus, tan- quam certe noverit, enunciet, temerarium exiftet, ad confequentes pergamus dictiones ; ex quibus prima eft, perfrictionesque non fine ardore, quod rurfus ipfutn certo nofle, quid fibi velit, temerarii eft hominis. Conjicientes vero et in hac re, ut in aliis libri hujus multis fecimus, perfrictiones non fine ardore dici afferemus, quum quis fuperficie quidem perfrixerit, in imo autem corpore fen- tiat igneam caliditatem. Has igitur pravas effe ait; quis enim cute quidem perfrigefcentem, intus vero ardorem 704 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡ0ΡΡΗΤ1ΚΛΝ Ed. Chart. ΥΙΠ. [782. 783. J ^ , Ed. Baf. Υ. (208.) το δέρμα [783] πνρώσιως δ* αισθανόμενος ιν τω βάθη φανλως ιχεο και χωρίς τον ζητησαι ημάς ii διιγώρησίν νποτψάθνρα. το7ς γάρ iv τω προγνωστικοί γιγραμμενοις αρκονμίνοι προς διαγνωσιν αγαθών τι και κακών διαχω- ρημάτων ου σφαλησόμέθα. τούτοις δ* ίφε'ξης γιγραπταν κατά την προκιιμινην ρησιν ώδε. τά ίττι τοντοις ρίγεα κνστιν και. κοιλίην Ιπιλαμβάνοντα δδυνώδια. ζιμιιν ονν πάλιν ινταΰθα ημάς ο σνγγραφενς βούλεται τί σημαίνει το ιπιλαμβάνοντα. διά μιν γάρ των ιμπροσθεν απολήιμιις τάς ιπισχίσεις ωνόμασι, νννι δι τά ιπιλαμβάνοντα γρά- <ψας ινίοις μιν ιπι τούτον φιρειν δοκει τουνομα το ιπι~ λαμβάνοντα ταΊς άποληψεσιν., ξνίρις δι το οΐον ιπΐ πλέον $κιείνόμενα δηλουν· το' δί γι δδυνώδια προσκείμενον ικα- νόν ενβεί'ξασθαι κάμνωσίν τινα δηλουσθαι διά της ιπι- λσμβάνοντμ φοτνης. ιπι ουν μιν των άλλων συγγραμμάτων τά πλιμστα των άπορονμίνων ικ των ιπιφερομινων γινώ- σκιται. κατά δέ τδ βιβλιον τούτο μιιζον άιΐ τον πρόσθεν fentieritem prave habere non novit, etiam non quaeren- tibus nobis an fubarenida dejecerit. Nempe fcriptis in prognpftico contenti ad dignotionem tum bonarum tura malarum dejectionum non fallemur. Deinceps autem in praefenti dictione fcriptum eft ita: rigores ex his tum ve- ficam tum ventrem prehendentes dolorofi. Quaerere igi- tur rurfus nos hoc loco vult fpriptor quidnam hgnificet verbum ιπιλαμβάνοντα, id eft prehendentes· ; Nempe antea ipfas ιπισχίσεις, id ell retentiones, vocavit άπολήψεις, id eft interceptiones; nunc autem qui ιπιλαμβάνοντα fcripfit, aliis quidem in re ejusmodi nomen ferre videtur de inter- ceptionibus, retentionibusque quas άποληιμεις vocant; aliis vero quod veluti admodum extendantur, indicare. Quod vero dicitur δδυνώδεα, id eft dolorofi, fufficit oftendere aegrotationem quandam fignificari per vocem ιπιλαμβά- νοντα. In caeteris quidem operibus plurima eorum, quae dubitationem afferunt, ex illatis dignpfcuntur; in hoc vero libro major perpetuo priore infertur quaeftio. Quomodo BIBMON A. TnOMJSHMA Γ. Ed. Chart. ΥΙΙΪ. [ 783. ] - f Ed* Baf. V. (208.) επχφερεται ζήτημα, κα&απερ και νυν είπόντος αυτόν, άρα το κωματώδες; ηιοι γάρ τοιούτον εστιν ο φ?]σιν εν .τούτοις το7ς είρημενοις ή άπασί τε και το7ς ύστεροις. και γάρ και τούτο δήλον, το κωματώδες πά&ημα συνυπάρχον τι εχειν και σπασμώδες, οις εν ω μεν αυιδ και συννπηρξεν, δτι το7ς είρημενοις επεται το κωματώδες. άλλ* ουδέτερον τούτων ουτ άναγκα7όν εστιν ov&' ώς επι πολύ, και μεντοι και αυτός ομολογεί, προσε&ηχε γάρ τον άπορητικόν άρα σύν- δεσμον, οντ επιπεφώνηχεν αύτω το ούκ άν ΰανμάσαιμι. γεγραπται γάρ ούτως εν το7ς πλεΐστοις και αξιοπίστοις άν- τιγράφοις, ώσπερ συν και κατ άλλα τινά, μηδ* ολως γε- γραμμενον εύρίσκεται. ρι&. Τα εν οξεσι εμετωδεως ελκόμενα φ λαύρα και ai λευκαί διαχωρήσιες δύσκολοι, άγλισχρα εκ τούτων διεξελ&όντα εξίστανται καν μάτι πολλω, οι εκ τούτων κωματώδεες et nunc, quum inquit, an et in his comatofum, nempe vel tale eft, quod ait in his mepioratis vel tum omnibus tum poilremis; nam et id patet, comatofum patliema ha- bere quippiarn iimul exiitens et convulfivi, veluti in quo quidem ipfum etiam fimul extitit, quod praedicta coma- tofum fequatur. Sed neutrum horum neque eft· neceifa- rium neque ut plurimum evenit, et quidem auctor ipfe confentit·, adjecit enim conjunctionem dubitandi an; deinde ipfi acclamavit, quum dixit, non admiratus fuerim, nempe ita in compluribus et fide dignis exemplaribus eft fcri- ptum, veluti et in aliis quibusdam nullo pacto fcriptum reperitur. CXIX. Quae in acutis morbis vomitorie trahuntur, vitiofa; atque alhae dejectiones , difficiles, lentore carentia ex his pro- deuntia multo cum aefiu in mentis eunt aberrationem; an ex his comato fi torpidique pofiea fiunt; morbus ex \ 755 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΊΊΚΛΝ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [783.] % Ed. Baf. V. (208.) νωθροί απογίνονται,* τα εχ τοιουτων μαχροτέρως ίπν- νοσέει, αρα πίρί χρίσιν ούτοι ’ξηρώδεεφ δΰσπνοοι; , Τά έν όζέσι} φησίν, έμετωδώς ελχόμενα φλαύρα. τοιού- τον δέ τι χαί πρόσθεν έγέγραπτο χαί ημείς επί των όμοιων λέγειν άναγχαζόμεθα. προσθησω δέ νυν χάχείνο πρόιερον ουχ είρημένον, ηνίχα εφασχον άποτρί'ψασθαι τά λυπούντα της γαστρός όρμώσης γίγνεσθαι την ναυτίαν. τινες δε χαί διά φλεγμονήν αυτής είρήχασι ναυτιώδη γίγνεσθαι διά- θεσιν, οπερ εμπεριέχεται τω πρόσθεν είρημένψ λόγω τω χαθόλου. φλεγμονή γάρ εί χατά τον έαυτης λόγον έποίει ναυτίαν, ουχ άν εύρίσχετό ποτέ φλεγμαίνουσα χωρίς ναυ- τίας. ' συμπίπτει δέ αύιη τό σύμπτωμα τούτο φλεγμαινούσιγ ποτέ χατά διττόν τρόπον, ένα μέν ν όταν άπορρέοντές τινες ιχώρες εχ των φλεγμαινόντων μορίων εις την εντός ευρυ- χοιρίαν αθροιζόμενοι τε χατ αυτό τό χωρίον άνιώσιν αυ- τής τό στόμα, χαθ* έτερον δ\ όταν επίμιχτος η διάθεσις talihus diutius manet; an et circa judicationem arescen- tes difSculter fpirent ? Quae in acutis, inquit, morbis vomitione trahuntur, vitiofa funt; tale autem quippiam et antea eit fcriptum; nosque in fimilibus fimtlia dicere cogimur. Adjiciam vero nunc et illud, quod ante dictum non fuit, quum naufeam fieri dicebam, quando ad expurganda quae contriilant venter cietur. Quidam et ob phlegmonem ipiius naufea- bundam fieri affectionem dixerunt j quod in fupra dicto univerfali fermone continetur. Nam ii phlegmone fua propria ratione naufeam pariat, nunquam venter phleg- mone obfideri citra naufeam reperietur. Incidit autem huic fymptoma ejusmodi, quum phlegmone oblidetur, quandoque duobus modis*, altero quidem, quum tenues quidam ichores ex inflammatis partibus ad interiorem ipiius capacitatem decumbentes, collectique in eo loco os ipiius contriiiaverint j altero autem, quum permixtio affectionum Ed. Chart. Vili. Γ 783* 784.] , Ed. Baf. γ. ( 20$.) γίνητοα, δνοίν άλληλαις επιπλεκο\οενων διαθεσεοον, εν εκατερα κατά μάνας γίνεται. της ουν το ναντιωδες σύμπτωμα ποιου* σης δια&έσεως ειτιπλακείσης rrj φλεγμονή διά την ετεραν αυτών οί κάμνοντες γίνονται ναυτιώδης, ον διά την φλε- γμονήν. [784] συμβαίνει δ* ενίοτε μεν επί μετρίαις ναυ- τίαις εμετόν αντίκα συμπίπτειν, ενίοτε δε σννταράττεσ&α* μεν επί πλείστάν τε και πυκνόν, εμειν d’ ήτοι μηδέν η παντάπασιν ολίγον, οπερ εστίν είκασαν τό εμετωδως ε λ κά- με να δηλοΰν, οπερ είρηται κατά την προκειμενην ρησιν εν α(?ζί· μογβηρόν δ* εστίν ούχ ως σημείον μάνον, αλλα καί ως αίτιον τό τοιούτον σύμπτωμα. κα&’ όσον μεν γάρ ενδείU κνυταν κακοχνμίαν δυσε'κκριτον εν τω στάματι της κοιλίης περιεχεσϋαι, κατά τούτο σημείον εστι μοχθηρόν. ότι di σννεχεσι σπαραγμοίς άνιά την γαστέρα, κατά τούτο πάλιν ως αίτιον αυτής γενήσεται9 της μεν ούκ ουσης φλεγμονής ως γενε'σ&αι νυν, της δ* εμπροσϋεν ουσης ως αυξη&ηναι. «Αλα καί αΐ λεν καί διαχωρησεις9 φησί9 δύσκολοι, τούτο δ' fuerit. Duabus fiquidem inter fe complicatis affectionibus per fe in utraque fieri folet. Permixta igitur ea, quae naufeam parit, affectione cum phlegmone, propter alte- ram earum naufeantes aegri fiant, non propter phlegmo- nem. Contingit autem nonnunquam, ut ex moderatis naufeis vomitus ftatim incidat; nonnunquam fane et con- turbatio quidem plurima et frequens fiat, vomatur vero vel nihil vel prorfus paucum; quod conjicere licet his verbis vomitorie trahuntur, ipfum velle fignificare, quae in praefentis dictionis capite funt polita. Pravum autem eil non ut lignum tantum, verum etiam ut caufa fymptoma hujusmodi. Nempe quatenus fucci malitiam excerni con- tumacem , contineri in ventris ore oftendit, eatenus lig- num pravum eft; quod vero continuis lacerationibus vel- licationibusque ventrem cruciet, ob id rurfum tanquam caufa ipfius erit, phlegmones quidem nondum exiftentis tanquam modo futurae; ejus vero quae jam adeit, tan- quam incrementum fufcepturae* Praeterea, inquit, albi- 7(jg ΓΑΛΗΝ. EI2 ΤΟ 1ΠΠ0ΚΡ. HPOPPHTIKJIN Ed. Chart. VIII. [ 784.] ^ Ed. Baf. V. ( 208.) tnoi μεν από τού προειρημένου χωρίζονσιν, ενιοι <Γ εκείνω ϋυνάπτονσιν. είρηκαμεν δέ οπερ επί των προειρημενών διά Των έμπροσθεν αυτό και περί τούτων. λευκαί γάρ ai δια- χωρίσεις γίνονται, καταρρεοΰσης εξ ηπατος εις την γαστέρα χολής. άλλα τούτο γε και καθ' εαυτό δΰναται και μετά του προειρημένου σύστηναν. διά μεντοι τό μιγνΰειν αυτόν άλληλοις πολλά των ετερογενών, εξεστι το7ς άναγινώ- σκουσι συναπτέιν αυτά και χωρίζειν άπ’ άλληλων, αλλά το γ εφεξής τοίς λευκο7ς διαχωρήμασι γεγραμμενον, άγλισχρα εκ τούτων διεξελθόντα εξίστανται καΰματι πολλω, των άπαξ ίσως η δις εωραμενων εστιν αυτω, μηδεμίαν άναγκαίαν εχοντα της άκολουθίας αιτίαν, άλλ’ ώς εϊρηται πολλάκις ηδη> γίνεαϋαι δυνάμενα, ποτέ μεν τω με&ίστασθαι τους λυπουντας χυμούς, ποτέ δέ τω μερίζεσθαι, ποι« df τω ίτλί/ονας επιλαμβάνειν τόπους, αυξανόμενης της δια&εσεως. ετι δε μάλλον ουδέ κωματώδεις αυτούς γενεσ&αι των αναγ- καίων εστιν, αλλά τώ*/ ενδεχόμενων. τούτο δε καί αυτός ώμολόγησεν είπών, άρά γε εκ τοιοΰτων κωματώδεις; εφάνη cantes dejectiones difficiles, quod quidam ab ante dicto feparant, caeteri copulant. Caeterum quod de praedictis antea diximus, idem et de his nunc dicimus; albae et- enim dejectiones fiunt non defluente ex hepate in ven- trem bile; quod fane et per fe et cum ante dicto con- flare poleft; quia vero auctor diflimilia multa inter fe commifceat, legentes ob id ea et copulare et feparare ab invicem poliunt. Sed quod mox poft albicantes dejectio- nes feriptum efl, lentore carentia ex his percurrentia multo cum aeflu, in mentis eunt aberrationem, inter ea, quae femel forfan vel bis vifa funt auctori efl, nullam, quae neceiTaria fit, habentia confequentiae caufam, fed, ut faepius jam dictum efl, quae fieri poflint, interdum quidem quod infefli transmittantur humores, interdum vero quod dividantur, atque aliquando quod increfcente affectione plures occupent locos. Adde quod neque co- matofos> eos fieri inter neceflaria iit, fed inter contingen- tia; quod et ipfe confeilus efl, quum inquit, an ex ta- BJBAIOTS Λ. XJIO MINUM A Γ. Ed. Chart. YIII. Γ 784.3 ^ Ed. Baf. y. (208.) γούν αυτό διά των έ'μπροσϋεν άει προσγράφων, ιφ ών ούδ' αυτός άποφήνασΰαί τι τολμά. καί μέντοι και τάλλα τά έφεξής άχρι τέλους της ρήσεως ομοίως έχει την άτοπίαν, (ος ίσως έχρήν ημάς ηδη πεπαυσϋαι της έξηγήσεως των υπολοίπων εν τω βιβλίω ρήσεων. τοίς μεν γάρ ακριβώς έκμεμα&ηχόσι τίνα τε εν τοΊς '/πποκράτονς γέγραπται βι- βλίοις, όσα τε κατά τάς εξηγήσεις αυτών νπ εμού λέλεκται, γινωσκειν υπάρχει τίνα μέντοι τών σημείων εγραιμεν, ϊνα έχη τήν προγνωστικήν ωσαύτως έχουσαν άεί, τίνα δ * ώς τό πολύ, τίνα δ* αμφίβολον η σπάνιον, έτι τε τάς εν τού- τοις αύτοίς, εν τω μάλλον τε καί ήιτον διαφοράς, ώστ* ούδεν εμού ττρος τά παρόντα δέονται. τοϊς δέ πριν εκείνα μαϋείν επί ταΰτα ελ&ούσι μακροΰ πάνυ λόγου κα& έκα- στον αυτών έστι χρείας ώστε μή τριών, αλλά τριάκοντα δεηΟήναι βιβλίων. εγώ μέν ονν τάς εν τ<μς πιστοϊς τών αντιγράφων όμολογουμένας γραφάς εν τη προκειμένη ρήσει διήλϋβν., είσί δε και άλλαι πολλαϊ γραφαί, άλλαι άλλως libus comatoil? vifus eft iiquidem et id fupra perpetua adfcribere, ubi enunciare quippiam non audet. Caetera quae deinceps ad finern ufque dictionis dicuntur, fimilem habent abfurditatem, ut forfan jam ab earum, quae huic libro fuperfunt, dictionum explanatione temperandum fit. Nempe qui exacte didicerunt tum quae in libris Hippo- cratis fcripta funt tum quae in ipibrlim explicationibus funt a me dicta, hi cognofcere poliunt, quaenam fane ex; fignis fcripfit, quae vim praefagiehdi aequaliter perpetuo habentem obtineant, quaenam magna ex parte et quae ambigue vel raro; atque amplius quae in ipfis pro ma- joris minorifve ratione funt differentiae; ut nihil ope mea ad praefentia indigeant. Caeteris vero, qui priusquam illa didicerint fele ad haec conferunt, prolixiilimae in horum fihgulis orationis., eft necellitas, ut non tribus, fed triginta opus fit libris. Ego vero comprobatas fide digno- rum exemplarium fcripturas in praefenti percurri dictione. Sunt vero et aliae multae fcripturae, aliae aliter pro GALENUS ΤΟΜ. XVI. C C C Ed. Chart. VIII. [784. 785. J Ed. Baf. V. (208. 009.) ως αν εϋελησωσιν, άλλ’ εις άπειρον, ως εφην, μήκος εκπε- σειν άναγκασ&ησομαί πασών μνημονενων. 9*· (209) Τα εξ όσφυος εις τράχηλον και κεφαλήν άναδι- δόνια και παραλνσανια, παραπληκτιχόν τρόπον σπασμω- δία παρακρονστικά, άρά γε και λύεται, ιά τοιανια σπα- σμώ; εκ ϊών, τοιοντων ποιχίλως διανοσεονσι και διά των ανιών ίόντες, [785] Και κατά ταντην την ρησιν άδηλόν εστιν όπως άναγινώσχειν ημάς ό γράψας ηβονλήΟη, πότερρν εφε- ξής άπαντα συνάπτοντας τά συμπτώματα , κάπειτα επ’ αν- το7ς λέγοντας, άρά γε και τά τοιανια λύεται σπασμω η μέχρι τον παραλνσανια παραπληκτικόν τρόπον εφεξής άνα- γνώναι, ειτα διασιωπησανιας, πάλιν εφεξής είπειν, σπα- σμωδία παρακρονστικά. τινες μεν γάρ όντως, τινες d’ εκείνως άνεγνωσαν. εφεξής γάρ φησιν, άρά γε και τά τοιανια cujusque arbitratu; fed ad infinitam, ut dixi, prolixita- tem incidere cogar, fi omnes memoravero. cxx. Quae ex lumbis ad collum caputcjue redundant, refolvunt- cjue paraplectico modo, convulfiva et mentis vacillatio- nem parientia; an et talia convulfione Jolvantur? Ex his varie aegrotant et per ea profecti· In hac quoque fententia eft incertum, quonam pacto legere nos voluerit, qui librum hunc fcripfit; an ex or- dine univerfa connectentes fymptomata deinde ab his dicentes, an et talia convulfione folvantur? an ad hanc ufque orationem, refolvuntque paraplectico modo, ferie continuata legere mox filentes, rurfum pollea dicere, con- vulfiva et vacillationem mentis parientia, nempe quidam hoc modo, alii illo legerunt; deinceps etenim inquit, an B1KAWN A, TUQM1S1WA Γ. ^ Ed. Chart.TIIf, [785.J ^ Ed. Bar. Y. (209.) Kvticu σπασμω; το μεν otv τα σπασμώδη λνεσ&αι σπασμό} των άτοπων tari, τα de προειρημένα λύεσϋαι σπασμω πιϋανώτερον άν τις άκουσειεν. εστι δε τα προειρημένα ταντι τα εξ όσφόος εις τράχηλον και κεφαλήν άναδιδόντα, παραλόσαντα παραπληκτικόν τρόπον, ύστερον γενέσ&αι σπα- σμώδη , και γινόμενα τοιαΰτα λύσαι την παραπληγίαν. ταντα ,γάρ έχειν τινά νουν φαίνεται, διά το τι)ν παραπληγίαν τοιουτον πά&ος έπάρχην ενός μορίου του σώματος, οποίον Ιστιν η παραπληγία του παντός. τοντω γ’ ένανιιώτατον είναι κατχχ γε την κίνησιν άντην πάθημα τόν σπασμόν. ακίνητα γάρ εργαζόμενης τά πεπονθότα μόρια της παρα- πληγίας, 6 σπασμός εις κίνησιν άγων σφοδροτέραν του κατά φΰσιν, ως διασείεσ&αι αότά βιαίως, εί έμφρα'ξις η σφήνω- σες υγρών η παχέων η γλίσχρων εν τοίς νενροις εϊη, κατά τούτο δοξειεν ωφελεί ν την Παραπληγίαν, το δ3 επί τ$ τε- λευτή της ρήσεως είρημένον * εκ των τοιούτων ποικίλως δϊανοσεονσι και διά των αυτών ίόνιες, &εάσασ&αί μοι δο- κεί γεγονός επί τίνος. είδον ου ν άπαξ κάγώ παραπλησίως «t talia convulfione folvantnr? ConvulfiVa certe convul- fione folvi inter abfurda eft; praedicta vero folvi con- vulfione probabilius quis intellexerit; funt autem quae praedicta fuwt liaec; quae ex lumbis ad collum caputque redundant, refolvuntque paraplecticp modo, poiiea facta fuille convulfiva et talia reddita paraplegiam folviiTe. Haec iiquidem fenfum quendam habere videntur, propterea quod paraplegia affectio unius partis corporis talis fit, qualis eft paraplexia totius, hrticqne adVerfiflimurn fit fecundurti motionem pathema convulfio. Nempe quum partes affe- ctas motu privet paraplegia, convulfio ad.motionem agi naturali vehementiorem, ita ut violenter hae concutian- tur; quod ii obilructio vel humidorum aut craiTorum aut glutinoforum impactio in nervis fuerit, ob id paraplegiam juvare videbitur. Quod vero in calce orationis dictum eff, ex talibus varie aegrotant per ea profecti, in quopiam id factum confpexiffe mihi videtur. Nempe et femel ego Ccc 2 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [785.] , ^ Ed. Bar. Υ. (209.) τινά διατε&εντα καί μεταπτωσιν εχοντα ποικίλως άλληλα διαδεχόμενων των συμπτωμάτων, εγενετο δε κάκείνω ταντα, 7τροηγησαμενών άλγημάτων όσφζος ν.αι τραχηλου καί κεφα- λής , εφ οΐς 7] χειρ ολη δνσαίσϋητός ιε και δυσκίνητος ην, ώσπερ γε καί καιά ταυτην την ρησιν εί'ρηται παραπληκτι- κόν τρόπον, ούκ ουσης ακριβούς παραπληγίας» ‘ είτα σπα- σμός επιγενόμένος αίο&ητικωιεραν τε καί προς τας κινή- σεις ετοιμοτεραν αυτήν είργάσατο. παυσαμενον δε του σπασμού κατά βραχύ πάλιν εγενετο χείρων, ειτα καί τά κατ όσφύν καί τράχηλον καί κεφαλήν ανΰις άλγησας, ά&ρυαν εσχεν ανξησιν της κατά την χείρα παραπληγίας, ειτ αυϋις σπασμόν είχε πάλιν ον σμικρόν. ρκα. 01 εν νστερικα7ς άπνρως σπασμοί ευχερείς, οΤον καί άορ- κάδι. quendam, qui ita affectus erat, permutationemque varie fefe mutuo excipientium fymptomalum habebat, vidi. Fie- bant autem et illi haec, praegreilis lumborum collique et capitis doloribus , pofi; quos manus tota aegre tum fen- tiebat tum movebatur, ficuti et in dictione dictum eft, paraplectico modo, quum non elfet exacta paraplegia; mox fu per veniens convuliio feniiliorem eam atque ad mo- tiones expeditiorem fecit; placata autem convulfione fen- iim rurfum deterior reddebatur; deinde rurfus tum lum- borum tum colli tum capitis dolore correptus univerfam fubitamque habebat paraplegiae in manu adauctionem; at- que rurfus poitea non parum convellebatur. CXXI. Convuljiones in hyfiericis fine febre faciles fiunt; ut etiam Dorcadi c^ontigit. Ed. Chart. YIII. [785. 786. ] e ^ s Ed. Baf. Y. (209.) Κάνταυ&α το γιναισκόμενον ημ7ν έφαρμοζομεν τη ρησει μηδέν απ' αυιης διδασκόμενοι, το γαρ ευχερές όνομα των αμφιβόλων εσιίν όσον έφ' εαυτώ. δΰναται γουν τις άκοΰειν εξ αυτόν και ιό εύλογον της γενε’σεως των έπι νστερικοΐς πα&ημασι γινομένων σπασμών, δΰναται δέ και τό άκίνδν- νον αυτών είρησϋαι, όίστε αυτή μέν η ρησις ουδέν διδά- σκει, κα&άπερ ούδ' άλλος τις λόγος αμφίβολος, οΐ φϋά- νοντες d* έπιστασϋαι την έν τοΊς λεγομένοις πράγμασιν άλήΰειαν, έφαρμότιουσιν ένι μέρει της αμφιβολίας, ενίοτε δέ καί δυσίν, ώσπερ καί νυν άναγινώσκουσιν οντοι, τα7ς γάρ όνομαζομέναις νστερικαΊς γυναιξίν, ai' ταΊς ίστερικα7ς πνί'ξεσιν άλίσκονται καί γίνονται [780] συνεχείς όλου του σώματος συνολκαί σπασμώδεις καί ουχ ομοίως εγουσι το7ς άλλοις σπασμοΊς κίνδυνον. επεί δέ καί τα7ς μεγάλαις της μήτρας φλεγμοναΊς ενίοτε σπασμοί συνεδρειίουσι, τούτων αφώρισε τους νυν εϊρημένους, προσ&είς τη ρησει το απυ- ρως, όπερ εστί χωρίς πυρείου, πρόδηλον γαρ ότι ταΊς φλεγμοναΊς της μέμρας μεγάλαις ’έπονται πυρετοί, άλλ* ουδέ Et in hoc loco quod a nobis cognofcitur fententiae adaptabimus, nihil ab ea difcentes. Nomen fiquidem ευ- χερές, quod facile dixi, ambiguum, quantum in fe eft, exiftit; poteft enim quis intelligere ex eo rationabilem earum, quae in hy fler icis affectionibus fiunt, convulfio- num generationem*, poteft quoque et dici fecuritas ipfa- rum et a periculo recefius. Nihil itaque dictio nos do- cet, ficuti neque alius, qui ambiguus fit fermo. Qui au- tem in rebus quae dicuntur veritatem fcire praevertunt, uni ambiguitatis parti conveniunt, interdum autem et duabus·, quo pacto et nunc I11 legunt. Nempe mulieribus hyitericis appellatis, quae firangulationibus uteri capiuntur, fiunt et continue totius corporis contractiones convulfivae nec fimile caeteris convulfionibus periculum habent. Sed quoniam et in magnis uteri inflammationibus convulfiones interdum allident, ab iis nunc dictas feparavit, adjiciens dictioni άπυρως, quod eit fine febre. Nempe quod mag-> nas uteri inflammationes febres confequantur, neminem Ed. Chart. yiif. [786. ] ^ Ed. Baf. Y. (209.) γίνονται πολλακις, inl φλεγμονή μήτρας oi σπασμοί γινό- μενοι κινδυνώδης είσί. Q*P- Κυστις αποληφθείσα άλλως τε και μετά κεφαλαλγιης ε/ει τι σπασμώδες, τά ναρκωδώς εν τούιοισιν εκλυόμενα δύσ- κολα, ου μην ολέθρια. άρά γε και παρακρουστικόν τό τοιοντον ; Λποληχρτν ουρών ώσπερ και διαχωρημάτων ε’ίωθεν αντί της επισχεσεως ονομάζειν. εχειν ονν φησί τι σπα- σμώδες αντην εν ίσιο τώ δύνασθαι σπασμόν ποτέ εργά- σασθαι και μαλισθ όταν άλγημα προσγενηται κεφαλή, δη- λοι γαρ εν συμπαθείς της κνστεως την των νεύρων αρχήν γεγονεναι. τό δ επιφερόμενον του τω κατά την ρήσιν, εν Ο) τα ναρκωδώς εν τούτοισιν εκλυόμενα γεγραπται, διττώς ε'ξηγησαντο. τινες μεν επ* αυτών των ουρών είρήσθαι φά~ σκοντες, ώς εί εκ της επισχεσεως ναρκωδώς εκκριϋη. βον- latet; et non faepius fiunt ex uteri inflammatione con- vulfiones; ii fiunt, periculofae funt. CXX1I. Vefica intercepta tum alias tum cum capitis dolore con- vulfivum quid habet, quae in his cum fiupore exfolvun- tur, difficilia exifiunt, non tamen perniciofa; num et id mentem emovet ^ quod ejusmodi efi? Interceptionem tum urinarum tum dejectionum pro retentione appellare confuevit. Convulfivum autem quip- piam liabere ait; quod idem cum hoc eft, pofle aliquando convulfionem provocare et praeferlim quum dolor capiti advenerit; fuifle fiquidem nervorum principium in focie- tate affectus veiicae offendit. Quod vero poftea fcriptum eft, quae ex his cum ffupore exfolvuntur, bifariam eft expolitum. Nempe quidam de urinis dictum inquiunt, tanquam ex retentione cum ffupore excretae flnt; volunt Ed. Chart. ΥΠΙ. [786.] # t f Ed. Raf. V. (209.) λονται γάρ αντί του ικχρτνυμίνα ιχλνομίνα ΧιλιχΟαΐ, τινις δι ίπι μορίων του σώματος ηχούσαν qpcivcu ιχλυισΟα, τινις δ* ιφ όλου τον σώματος, ίνα φησοψιν αυτό χατα μιν την αίσ&ησιν ναρχώδις, κατά δι την προαιρίι/χην χίνησιν ιχ- λντον γιγονιναι. τανι ουν βούλονται δύσκολα μιν ιν ιστρ τώ ακίνδυνα λιλιχ&αι, ον μην ολι&ρια γι* Η δι χατα την τίλιυτην της ρήσεως άπορώτιρον άποφαίνιται, παραχρον- στιχόν ιΐναι τό τοιοΰτον η μη, πολλάχις μιμαΰήχαμιν αυ- τόν την γνο)μην ιν οΐς άπορά. (>*/· Ι4ρά γι χαΐ πιρι κρόταφον όστιων διαχοπαι σπασμόν ιπι- χαλιονται; η τό μι&νοντα πληγηναι η τό ρνηναι πολύ ιν άρχησι; ιί τούτο ποιιι σπασμωδία; Τό μ ιν ιπί τω τιλιι της ρησιως ΐίρημινον σπασμάί- δια κατά ιινα των αντίγραφων ον προσχιιται, διαφιριι δ iiquidem quae exfolvuntur, dictura elfe pro quae excer- nuntur; alii verbum exfolvuntur de corporis partibus dictum elfe intellexerunt; alii de univerfo corpore, quali fenfione quidem torpens ipfum , voluntaria vero motione exfolutum fuifle dixerimus. Volunt igitur haec quidem difficilia pro periculofa, non tamen perniciofa. An vero in fententiae fine dubitanter enunciet, in dementiam pel- lere, quod tale eft nec ne faepius mentem ipfius didici- mus, in quibus addubitat. cxxm. JLn et offium, quae in temporibus fita funt, difciffiones, convulfionem arcejjant? vel temulentum fauciari vel fianguinem valenter erumpere, in principiis, fi id fa- ciunt, convulfiva? Quod in fine orationis dictum eft convulfiva, in exemplaribus quibusdam adjectum non eft; neque ii non s Ed. ehart. VIII. [786. 787.] Ed. Baf. V. ( 209. 2(0 ) ovdtv α,ς προς την διάνοιαν, h xai μή προσχίοιτο, σ,η,νπ- axavtzai τφ χαι ΰρχην ιίρημίνω, σπασμόν ΙπιχαΧίονται. προφανώς οίν ίδήλωσιν ivzaifla ζδ φανόν αΰιό xaO' ΐχα- σζον αρρωσζον, οι αν αξιον ιΐναι αντώ δαξτ, γραφής όρμη- vfvuv, uia όνίοτι μίν άποφαζνόμινος ώς χαϋολιχόν, όνίοτι δ{ ^ηορών, όίσπ,ρ χαι νΰν ini τίνος διαχοπόντος όσζοδ της χιφαΧής χαζά χρόιαφον, ος όμόΟυαΐ μόν ήνίχα όπλήγη, παραχρήμα δί αΐμορραγήσας ίσχνρώς νατιρον όαπάσΟη. τρζών οόν ανζω προσγινομόνιον, όνος μίν τής χαζά ζόν χρό- ταφον δζαχοπής, δινιόρου δό ζόϋ μένοντας γινόσ&αι ζονζο Χα1 τΡ1τον *ϊ« αιμορραγίας (ηζιϊ, διά τι τούτων ό σπα- σμός ίγόνιτο. [787] xai ζοίννν άποχρινούμαι άν (210) ραδίως αόζώ. πιρι μίν τής χαζά ζόν χρόζαφον διαχοπής /πποχρατης λίγη οιι χαι πΧηγα'ι χαίριοι χαι χαρονσαι ai χροζαφιται* γίνονται, xai μόνζοι χαι οζι ΐν σπασμυΐς χαι τετάνοις οί χροταφπαι μνίς πρώτοι πασχονσϊ, πίρι di τής μίϋης ζόν άφορισμόν όχύνον ιίρήαϋαι, ήν μιϋύων τις adjectum fit, quantum ad intelligentiam rei fpectat, quip- piam refert, quia fub eo intelligatur, quod principio di- ctum efi, convulfionem arceflant? Dilucide igitur lioc in loco id ipfum, quod in unoquoque aegrotante apparuit, demonfiravit; quum juftum efie fibi fcripturam interpre- tari vifum fuerit, interdum quidem tanquam univerfale enuncians, interdum vero addubitans; ficuti et nunc in aliquo, cui os capitis pofitum in temporibus difciffum fuit, qui temulentus fauciatus efi, confefiimque erupit vehemen- ter fanguis et tandem efi convulfus. Quum ergo tria ipfi evenerint; unum quidem offis temporalis difciffio, alterum quod temulento id factum fit, tertium vero fanguinis eruptio; inquirit a quonam horum fit orta convulfio. Cui refpondebo facile, nam de offis temporalis difciffione ait Hippocrates: quod plagae temporibus inflictae graves funt et foporem inducentes; quod item in convulfionibus di- ftentionibusque temporum mufculi primi patiuntur. De ebrietate vero aphorifmum illum dixit: fi ebrius quispiam Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [786-1 ^ , Ed. Baf. Y. (210.) εξαίφνης άφώνος γένηται, σπασθεις αποθνήσκει. περί di της αιμορραγίας, ότι σπασμός γίνεται νπδ πληρωαεως η κενωσεως, αλλ’ ονχι τον παντός σώματος, αλλά των νεύ- ρων ανιών, οθεν έφ* αιμορραγία ον σπώνται, πλήν εί κα- ταιρυχθείη ήτοι διά την των παραμενόντων αμέλειαν η τδ καταπανειν εθέλειν την αιμορραγίαν διά των ψυκτηρίων βοηθημάτων. ρκδ'. Έν ίδρωτι πτύελα παραρρέοντα πνρετώδει εδντι άηθεα. άρά γε τουτέοισιν επί τινας ημέρας κοιλίαι καθυ)ιραίνον- ται; οΐμαι, άρά γε τούτοισιν εις άρθρον άπόστημα εσε- σθαι; Τινες τδ πέρας της προτέρας ρήσεως αρχήν τανιης ποιούνται διττώς, ένιοι μεν μετά τού άρθρου, τά σπασμω- δία εν ίδρωτι πτύελα παραρρέοντα, διαφέρει δ ονδεν οις πρδς την διάνοιαν, εάν τε προσθ^ εαν τε αφέληται το repente obmutuerit, convulfus moritur. De fanguinis au- tem eruptione: quod convulfio a repletione fiat vel vacua- tione, non autem totius corporis, Jed nervorum ipforum; quo fit ut ex fanguinis eruptione haud quaquam convel- lantur, ni fi refrigeretur vel propter praefentium incuriam vel quod fedare velint fiuxionem fanguinis per refrigeran- tia remedia· CXXIV. In fudore fiputa defiuentia febrienti aegro levia infueta « an ad dies aliquot ventres humectentur? arbitror i an his abfcefifus ad articulum futurus? Quidam fententiae antecedentis' finem principium hujus efficiunt bifariam; alii quidem cum articulo, τα σπασμω- δία, id eft convulfiva in fudore fputa praeterfluentia·, ve- rum quod ad intelligentiam ipfam attinet, nihil intereii Ed. Charl. VIII. [787.] _ Ed, Baf. V. (21*.) άρϋρον. το μι'ντοι πφοτάξαι των ΐφίξης λιγομίνων ‘ τά σπασμωδία μιγάλην ιξαλλαγην ποιιι της διάνοιας. χαί τυντ?ις ys ιτι μάλλον χατά την ιτι'ραν γραφήν, ην τινις των νίωτι’ρων έγραψαν, αντί του ιν ιδρωτι ποιήσαντις 'όνο- μα σννθιτον άνιδρωτί, τουτισιι το μη ιν ιδρωτι η άνΐυ του ιδρωττην· ΐι μιν ονν πολλάχις ιν ττολλα7ς ρήσισι τά μηδι ιΙς την πρόρρησιν συντιλουντα το7ς σνντιλονσιν άντι- γραφιν, άντικρυς αν ιμιμψάμην τους προγράψαντας η προ- ταξαντας τη ρήσιι τά σπασμωδία. προστι&ιντος δ* αντοΰ χαι του μηδιν συντιλουντος, σνγγινώσχω το7ς γράψασι τά οπασμωδια, χαίτοι μηδιν αξιόλογον ΐίς τά παρόντα ανντι- λι7. τά γάρ ιν πνριτοίς άμα το7ς άχρίιοις ίδρώσι παραρ- φ7ονια ητνιλα διά πλήθος άμιτρον η διά αρρώστιαν της δννάμιως γίνιται, χαί διά τονιό ιοτιν άη&η, χα&άπιρ ll γ.αί ιντροπά τις ιιπιν. άλογωτιρα δΐ τις γινοιτ αν η διά- νοια, γραφόντων ημών άνιδρωτί. χαίτοι οι μιτα&ιντις την παλαιάν γραφήν, ως τι σοφώτιρον ΐνρηχότις όντως ιγρα- five adjectus five ademptus fuerit articulus; qui vero deinceps dictis convuliiva praeordinant, niagnam laciunt fenfus permutationem ; atque adhuc magis fcriptura alia, quam recentiores quidam moliti funt, pro iv Ιδρωτι y id eft in fudore, nomen compofitum άνιδρωτί, id eft non in fudore et abfque fudore, facientes. Si igitur non faepius in fententiis multis ea, quae nihil conferant ad praedi- ctionem, pro conferentibus adfcripiiiTet, confeftim culpaf- fem eos, qui dictioni convuliiva praefcribunt praeordi- nantque. Quum vero et ipfe adjecerit quod nihil con- ferret, ignofco iis qui confcripferunt convuliiva; quam- quam ad praefentia nihil quod effatu dignum fit, confe- rat; fiquidem in febribus cum fudoribus non criticis de- fluentia fputa , ob copiam immoderatam vel facultatis im- becillitatem oriuntur; atque ob id funt άη&η, id eft levia, quali ιντροπα, id eft non contumacia et verfu facilia, di- xerit. Abfurdior autem fuerit intelligentia, fi. άνιδρωτί, id eft non cum fudore fcripferimus; quamquam qui feri- Ed. Chart. YIII. [787. 788.] , j Ed. Baf. Y. (210.) 1puv , άντι του εν ιδρώτα ποιησαντες αυτό, τό δε αρά γε τοντοισιν επί τινας ημέρας κοιλία ο καΟυγραίνΌνται; τεϋεα- μένος in άρρωστου δηλονότι γινόμενον ούτως έγραψε, ζη- τών εί πολλοίς δυνατόιι τούτο σνμβαίνειν, άποκρίναα&αι δ' αυτω βεβαίως, όσον ini τοίς είρημένοις ουδεν έχομεν. όπως γάρ έχει τα άλλα τω τοιοΰτω άρρωσιψ, χρη προσδιόρισα- σΌαι, περί ων ουδεν είρηκε. κατά δε τον αυτόν τρόπον και περί των άποστησαμένων εις άρ&ρα* μεμά&ηκας γαρ iit τίνων σημείων χρη τα τοιαντα διορίζεσϋαι, περί ων ουδεν είρηται νυν. ■ Τα επ' ολίγον ϋ ρασέως παρακρονοντα μ ελ αγγολικά, ην di από γυναικείων fj ΰηριώδεα, επί 7ιλείω [788] δε ταυτα συμπίπτει, αρά γε και σπασμωδεες αυται; άρά γε καί αι μετά κάρου άφωνίαι, σπασμωδεες αυται; όιον τρ του σκυτέως ϋυγατρι ηρ'ξατο γυναικείων παρεόντων. pturam antiquam permutaverunt, tanquam faphentius quip-. piam inveniflent, ita fcripferunt, pro εν ιδρωτι, άνιδρωτί facientes} orationem autem hanc, an ad dies aliquot ven- tres humectentur? in aegro factum id videlicet confpica- tus ita fcripfit, an multis evenire id poflk, inquirens, ]N7iliil autem certi, quantum ex dictis eft, quod ipfi refpon- cieamus habemus*, nempe quo pacto tali in aegroto cae- tera habeant, limitare oportet, de quibus dixit nihil» Mo- dus idem eft de futuris in articulos abfceflibus; conflat enim quibusnam ex fignis talia definire oporteat, de qui- bus in praefentia nihil dictum eft. cxxv. Quae modice ferociter mentem concutiunt, melancholica funt; fi vero a mulieribus retentis fuerint, ferina; mul- toties autem haec accidunt ; an et hae convulfivae ? an cum caro quoque vocis interceptiones convulfivae? quo- modo coriarii fliae obvenit, coepit autem malum prae- fentibus menfiruis. 7gO ΓΑΛΗΝ. EJ2 ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. EPOPPHTJKJIN Ed. Chart. VIII.^ [ 788·] Ed. Baf. V. (210.) Tua μεν ονομάζει μελαγχολιών παραφροσύνην εμπρο- οθεν ειπον αυτής ταντης ής νυν είπε ρήσΐω$ j ών ^ρχήν ανιόν γράψαντος. ό di ενεστώς λόγος εστίν, ως αυτός ώμολόγησεν, εωρακότος αυτού την τον σκυτεως θυγατέρα εξ επιμηνίων επισχεσεως παρακρούσασαν θηριωόώς. ενε- ύειξατο di dia της φωνής ταυ της επίτασιν του μελαγχο- λικού. ετοίμων γάρ υντων εις το κακουργείν τους πέλας των μελαγχολικώς παρακρουόντων, όταν μεγάλας ποιώνται τας κακονργίας, θηριώδεις αντάς ονομάζει. αλΑά το εξ επισχεσεως της εμμήνου καθάρσεως τοιαύτην γίνεσθαι παραφροσύνην ούτε παντελώς αληθές ούθ> ώς τό πολύ. μελαγχολικού γάρ οντος τού αίματος τό επί τον εγκεφά- λων ιεναι τοιαυτην εργάζεται παρακοπήν, πικροχόλον di ονκε'τι τοιαύτην) άλλα τήν συνήθως γινομενην. εί di φλε- γματώδες $ το πλήθος, καταφοράν και λήθαργον μάλλον εργάσεται, μικτόν di ε'ίπερ εκ τούτων είη, μικτήν και τήν διαθεσιν εκ καταφοράς και αγρυπνίας ή παρακοπής άπο- τελεσει. ώσπερ di ούδεν τούτων ιστϊ καθολικόν αύτο7ς} αύ- Quamnam appellet melancholicam defipientiam dixi antea j nam is dictionis ejusdem, quam nunc retulit, feri- pfit principium. Praeiens vero termo, ut auctor fatetur, eit quod coriarii filiam ex menftruorum retentione ferine deliraffe confpexerit; demonftravit autem per vocem hanc melancholica intentionem * prompti fiquidem funt ad in- ferenda propinquis mala, qui ex melancholia delirant j ubi autem ingentia mala faciunt, ferinas defipientias appellat. $ed quod ex purgationis menftruorum retentione talis oriatur defipienlia, neque prorfus verum neque magna ex parte. Nam II melancholicus fuerit fanguis atque in cerebrum iverit, defipientiam hujusmodi parit j fi vero bi- liofus, non talem, fed confuetam familiaremque, fi copia pituitofa fuerit, cataphoram lethargumque magis efficiet; fi vero mixtum ex his , mixtam etiam affectionem ex ca- taphora et vigilia vel defipientia conficiet. Ut autem ho- Ed. Chart. Vili. [788.] # s Ed. Baf.^V· (210.) της οι'δε τών εφεξής είρημενων ουδεν, όσα ty του σχν- ζεως έγραψε συμβηναι θυγατρί. - ν;..4 ·,* c; , i „'ν ρκστ * ΟΤσιν Ίν σπασμώδεσιν oq θαλμοί εχλάμπονΰιν άτενεως , ούτε παρ’ εωντοΊσίν είσιν, διανοσεουσΐ τε μαχροτερως. Το παρ* εωντοίσιν ενιοι γράφονσι παρά σφίσιν αντοις είσιν, ενδηλον δ’ ο τι περί τών σωφρονονντων άμφότερα λί- γιταΐ, τδ τε παρά σφίσιν αντο/ς είναι χαί παρ’ εαντρίσιν είναι, τδ δε ονχ είναι παρ’ εαντο7σιν, τοντεστι μη χατα- νοεϊν, άλλά περιφερεσθαι τ$ γνώμγ την διάγνωσιν, άγνοοόσ* δε ώσπερ έξ αλλων τινών, οντω y.al τών ατενώς εχλαμπόν- των οφθαλμών ίσγειν. ηρχει δ εις τοντο το ·νπ αυιου Χελεγμενον, δμματος 'θράσος παραχρονστιχδν , ώς χαΐ τοις Ιδίώιαϊς εστϊ δ ήλον, 'όσοι γε μη παντάπασιν ηλίθιοι, πρό- δηλον )λάρ ότι τούτο προσνπαχόύειν αεί χρη. χαλονμεν γάρ εις τά τοιαντα πάντα μάρτυρας ίδιώτας, αδιανόητους rum nihil univerfale ipfis iheft; fic neque confeqiientium aliud quae coriarii filiae evehiife fcripfit. CXXVI. Quihus conpulfis oculi fixe relucent, non apud fe hi funi diutiusque aegrotant. Quidam pro παρ εωντο7σι fcribunt παρά σφίσιν αΰ- τοίς; fed quod utraque oratio et παρά σφίσιν αντοΊς είναι et, παρ εαντο7σιν είναι, 'de his dicatur qui fapiunt, cuivis patet* Ovx είναι παρ εαντοισιν autem eft non intelligete, fed mente circumagi, diftrahique judicium. Sed quod nota habeatur ex oculis fixe relucentibus, ut ex aliis quibusdam ignorant, fatis vero fuerit in eam rem, quod ab eo dictum eft: oculi ferocitas defipientiam indicat; quomodo et idiotis ipGs dilucet, qui non prorfus ftupidi exiftunt; nempe quod id femper fubaudire oporteat, con- fiat omnibus. Vocamus fiquidem in ejusmodi omnia tefies Ed. CharvVFtI. [788. 789·] Ed. Baf. Υ. [210.) Οντας τε και όνομαζομενονς, αλλά μάλιστα μεν εί οΐόν τε τους φύσει συνετούς, ei de μη, αλλά ye μη τούς νωΦρονς την διάνοιαν, εν μεντοι τω νυν λόγω πρόσκειται το ύπερ- #κλαμπειν τους οφΦαλμους, οπερ ην αυτό καΦ* αυτό των Φυμουμενων γνο\ρισμα , υ τάχα συνελΦόν τω άτενεί δμματι, τοντεστι τω Φραϋεΐ, σφοδροτιραν ενδείξεται γενησεσΦαι την παραφροσύνην. εκ ττεριτιου δε ως τιρύς την τού παρα- φρονησαι αυτους τοιουτους προρρησιν εμνημόνευσε των σπασμωδών· και γαρ και χωρίς αυτών δύναται γενεσΦαί παραφροσύνη και παρόντων αύτοίν μη γενεσΦαί, το di δια- νοσησειν αυτούς μακροτερως, ειι και μάλλον είκη λελεκται, οις γάρ σπασμώδεσιν εκλάμπονσιν άιειες οι όφΦαλμοι, τού- τοις εύλογον ό'ξεως νοσησαι μάλλον, ον χρονίως. ρκζ'. [789 ] Τα άναπαλιν αιμορραγεοντα κακόν οΐον επι σπληνί μεγάλω εκ δεξιού ρεειν και τα καΦ' υποχόνδριον ωσαύ- τως, εφ* ιδρωιι δε κάκτον. idiotas, qui rudes tum exifiunt tum voeantur; fed maxime quidem , ii fieri poflit, natura prudentes; ii non , at non mente 'defides ignavofque. In praefenti vero fermone fti- pra modum relucere oculi ponuntur, quod per fe ipfum lignum irafcentium erat; fed forfan id oculo uievei, id eft fixo con-ftntoque quod- eft Φρασεΐ, id eit feroci concur- rens , vehernentiorem indicabit fore defipienriam. Super- vacue autem ad praedicendum, quod deliraturi. tales fint, convulforum meminit; nam et fine his procreari poteil defipientia et praefentibus his non procreari. Aegrota- turos autem diutius, adhuc etiam temere magis dictum eft; nempe in quibus convulfis fixe ferociterque relucent oculi, hos acute aegrotaturos non diuturnius, rationi eit confentan.eurp. CXXVJI, Sanguinis eruptiones ex contrario malae ; ut in liene magno, fi dextra ex nare fluat.; atque res in hypochon- driis ita fe habet; verum cum fudore id deterius exifiit. % ΜΒΛΙΟΝ,Α. ΥΠΟΜΝΗΜΑ Γ, 7&> Ed. Chart. VIII. [789.] # Ed. Baf. V. ( 211. ) (211) EI τι ηαϊ άλλο πολλάηις αϊτός άποβαϊνον *7- δον, οντω nat τούτο. φαίνεται δε και 'Ιπποχράιης in πολλής πείρας ηΟροιηεναι τά ηα&όλου in της ini μίρονς ανιω γεγοννίας. και γάρ nuta τά των inιδημιών βιβλία ηολλονς εγραψεν άρροίστους αιμορραγήσαντας in άγαθω, τους δ' αν πάλιν ini κακω. την d’ αιιίαν τοντών άποφη- νάμενοι ετερω&ι σκεπτόμε&α. νννι δ* άρχεσει τοντο γινώ- σχετν, ως σι φάσηονττς, ώσπερ εξ ψϊατος η κοίλη φλεψ άναφερεται διά τον ϋώρακος, οντω και in σπληνός ίτεραν άρχομενην διανεμεσϋαι τοίς άριστεροις μερεσΐν} ονχ άλη- ΰενοι>σι, μία γάρ εστι μόνη φλεψ in τών κάιω τον δια- φράγματος άνερχομενη. ζητείται δ* ονη άλόγως νηά τών εξηγητών διά τί προσε&ηκε τό επί σπληνι τω μέγάλιύ' καί φασιν οι τά πιϋανώτα τα δόξαντες Χεγειν ini σμιηροΰ σπληνός ον πάνν σαφή γίνεσ&αι την ιφ εκάτερα ροπήν ώφελείας η βλάβηςν εμοί di δοκεϊ προσϋείναι τω λόγω τό μεγάλω> ώς* ιί nui εξήρμενω η όγηωμενω η φΧεγμαίνοντι Si quippiam aliud faepius contingere ipfe vidi, ita lioc. Videtur autem Hippocrates ex multa experientia, M~am ex particularibus tibi fecit, univerfalia collegiffe. Nempe et in epidemiorum libris aegrotos fcripfit multos, alios quidem, quibus fanguis falubriter erupit; alios vero quibus infalubriter. Caufam horum alibi enuntiantes con- fideravimus. Nunc id notie fatis fuerit, quod qui affe- runt quomodo ex hepate caVa vena furfum per thoracem fertur, ita et ex liene aliam ortam partibus ditlribui fini- firis non vera dicant; quum una fola vena fit, quae ex partibus fepto transverfo inferioribus adfcCndit. Quaeritur autem non fine ratione ab expofitoribus, quam ob caufnm verbo lien adjecerit magnus; ajuntque qui maxime pro- babilia dicere vifi fUnt, in parvo liene non admodum manifetiam effe in utraque vel praefidii vel offenfae in- clinationem. Ego vero termoni adjectum effe exiilimave- lim verbum magnus , quali vel tumefactus Vel in molem affurgens vel phlegmone obfeffus adfcripferit. Nam fi Ed. Charr. Vili. [789.] f Ed. Baf. V. C o 11. ) προσίγραψεν. εί γάρ απλώς ini σπληνί εγεγράφει, ζητησις πάλιν άν ην ετερα τι πάσχοντος λίγα του σπληνός. ei ουν τούτο μη ζητώμεν, αλλ* ειδώμεν ini παντός ,όγκου του παρά φνσιν εν σπληνί την ανάπαλιν αιμορραγίαν βλαβεράν ονσ'αν? ενεκεν τον διορισμού προσεγραψε το μεγάλω, παράδειγμα όί £0τι τιοίΐτ^ αυτό δηλονότι το ini σπληνός απάντων των ανάπαλιν αψορραγουντων και διά τοντο πρόσκειται τοΊ λό- γω, τό οΤον ώς ei και συιως ειρήκει, οΐορ εφ* ηπατι μεγά- λο) εξ_ αριστερού μνκτηρος αιμορραγία γινόμενη, άλλ’ ού- τως ini σπ\ηνι, ώς παραδείγματι, εφ’ ήπαρ μτταβηναι προ- (payig είναι δοκησας, ονκεΥ εμνημόνενσε του ηπατος. οτι δ aiic άπο σπλάγχνου πάλιν ini σ.πλάγχνον η μετάβασις ιγίνετο , προσεϋ η\ιε τρ, υποχόνδριον ε/πών και τά καθ’* υπο- χόνδριον τρραντως, ίνα< μη μόνον ini τοίς σπλάγχνοις τάς κατ ϊ"ξιν αιμορραγίας 'ά,γα&άς ξίναι νομίζωμ&ν η κακάς τάς ανάπαλιν, αλλά και το7ς όποχονδρίοις. ρύσης δε ,κακής της ανάπαλιν αιμορραγίας eti μοχ,&ηρότερον γίνεται τό σημείων lien fimpliqi(.pr fcripfiiTet, rurfus alia oriretur quaeitio, quonap^, vitjo, lienem affici dicat. Si igitur hoc non in· quiramus, fed nobis conftej: in omni tumore praeter na- turam lienem fatigante, in latus diverfum. fanguinis eru- ptionem nocuam -eiTe,, difijri;ctipnis gratia verbum magnus adfcripfit. , fxemplum autem; hoc ipfum videlicet de liene omnium commune eft, quibus ad latus diverfum fanguis erumpit ; atque ob id fermonf additur adverbium, ut per- inde atque fi. ita dixiflet; tut; fi quum jecur magnum fue- rit, ex finifira nare erumpit fanguis; caeteruni ita a liene tanquam exemplo ad jecu? tranfire in promptu effle ar- bitratu^, 'jecoris non meminit. Quod autem a vifcere ad vifcus migratio fieri poflit, adjecit hypochondrium, in- quiens; atque,res in hypochondriis ita habet, ne tantum ex vifceribu? directas fanguinis eruptiones bonas eife exi- ilimemus vel malas, quae in latu? diverfum fiant, fed etiam ex hypochondriis ipfts, Quum autem vitiofa fit, quae in lat.us diverfum fiat fanguinis eruptio, deterius ΒΙΒΛΙΟΝ Α. ΤΠ0Μ1ΧΗΜΑ T. 7g5 Ed. Chart; VIII. [ 789. 790- ] Ed. Baf* V. (211. ) tav t*™ ^ιδρωσεως συμβαίνει. εφίδρωσιν δε πολλάχις μi„ *ίδη κατά τό βιβλίον εγραψεν, ουδαμό&ι δε σαφώς οϊ,τως ως γνώναι πότερον την περί ΰώραχα και κεφαλήν γινομε- νην ιδρώτων επιφάνειαν όντως ώνόμασεν η καί την δι δλου του σώματος, δταν ολίγον τε και μηδέν ώφελονντες γίνων- ταν. μοχ&ηρόν μεν ονν εκάτερον αυτών εστι, μοχ&ηρότε- ρον δε εν τοΐς άνω μερεσι γίνεται. σημαινονσης γάρ άπα- σης εφιδρώσεως ήτοι πλήχϊος εν τοΐς εφιδρονσι μορίοις η της χα&εχτικης δυνάμεως αρρώστιαν, όττότερον αν η τού- των, εν τοΐς περί ϋώραχα και κεφαλήν τόποις μοχϋηρότε- ρόν εστι σημεΐον η κατ άλλο τι μέρος γεγονότα. ρκε. [790] Έχ ρινών μιχροΐς ίδρώσι περίψνχόμενα, κακοη- &εα, μογ&ηρά. Κάνταν&α πάλιν ερμηνεία χεχρηται μη προσβιις τό εκ ρινών αεί αίμορραγοΰνιι, προσνπακουσαι δ’ ημάς εξ adhuc fuerit lignum, fi cum fudatiuncula contingat, fuda- tiunculam autem jam faepius qdidem in hoc fcripfit li- bro, fed nufquam ita lucide ut cogntofcamus numquid fudores circa thoracem caputque apparentes ita appellet, an eos qui toto emanant corporfc, ubi tum pauci tum nihil conferentes fint. Pravum autem utrumque horum eft, deterius autem quod in fupetfis fit partibus. Nempe quum omnis fudatiuncula demonftret vel copiam in fu- dantibus partibus vel facultatis retentricis imbecillitatem; utrumcunque eorum in locis tum thoracis tum capitis fuerit, deterius eft lignum quam fi in alia quapiam parte fuerit·^ ' >'■ · V ** r \ ; ~ ’ ’ $ ii i »'· ' CXXV1II, . Ex naribus effluente f anguine tenuibus cum [udoribus per- frigefcentia maligna prava^ue. Rurfus hoc loco interprefatiUne eft ufus non adjecto orationi ex naribus perpetuo erumpenti fanguine, quod galenus tom. xvr. D d d 780 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ 1ΠΠ0ΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΤΙΚΙΙΝ Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 790.] % f Ed. Baf. Υ. (211.) ανάγκης αυτω χρη, διά τδ μηδέν εχειν άλλο νόησαν, γε- νήσειαι γουν δ λόγος ολόκληρος ερμηνευτείς τοιοσδε* γινό- μενης ί’χ ρινών αιμορραγίας, όταν ίδρωτες η ώσιν η έπι- γενωνται» περίψνξιν μεν φερονσι, μηννονσαν κακόν (Έναν το νόσημα. 7τεριψνξεως δε της μ$ν Ιν τοίς άκραις γινόμε- νης , της δε κα& όλον τό σώμα, χαλεπωτερα δηλονότι πε- ρίψνξίς εστιν η κα&* όλον τό σώμα. ρκ&\ Με&' αιμορραγίαν μελανών δίοδος κακόν, πονηρά δε καί τα εξερυ&ρα. εί δε άρά γε τεταρταίοισι ταΖτα αίμορ- ραγεει, κωματώδεις, εκ τοιοντων σπασμών τελευτώσιν; άρα μελανών προδιελ&όντων και κοιλίης επαρϋείσης. Σννεχεε πάλιν κάνταυΰα κα&άπερ εν άλλοις πολλοίς λόγον σαφή καί χρήσιμον ΰφ* */πποκράτους είρημενον. εστι δ* αυτόν τό μεν πρώτον κα&όλου τοιόνδε. τα κρίσιμα μη nos de neceffitate fubaudire oportet, propterea quod nihil aliud intelligere valeamus. Fiet autem fermo integer, fi ita interpretari liceat,; fi ex naribus fanguis erumpat, quum fudores vel fuerint vel fupervenerint, perfrictionem quidem ferunt, quae indicat malnm efle morbum. At quum perfrictio tum jp extremis fiat tum per totum cor- pus gravior certe difEqjljprque quae per totum corpus eft. CXXIX. A fanguinis eruptione nigrorum per alvum tranfetus ma- lum ; prava autem et praerubra, num vero, et quarti' die haec Janguinis eruptio βαί ? comatofi ex his con- vulfione moriuntur; an nigris praegreffis et tumefacto ventre? Rurfum et hoc loca, ut in aliis multis, fermonem manifefium utilemque a,b Hippocrate dictum confudit. Eit autem ipfius primum, quidem univerfale hujusmodi: ΒΙΒΑ10Ν A. MOMNHM4 Γ. Ed. Charf. VIII. [790. ] Ed. Baf. V. ( 211. ) κρινοντα τα μίν θανατωδία, τα di δύσχριτα. πολλών di οντο,ν κρίσιμων, καθ’ έκαστον αυτών πάλιν iieog γίνιται λόγος, ini μέρους μίν ώς προς τον ιίρημίνον , ϊν τώ κα- θόλου di ώς πρός τούς ΰποιιταγμΐνους, οϊός πιρ χαί ο τοιόσδι · αιμορραγία μη κρίνουσα ϋανατώδης η δύσχριτος. οΰιω di* και ίδρώς ή πλήθος ουρών ή άιαχωρημάτων ή ίμίτων ή τα καθ’ αιμορροΐδας xal μήτρας ίχχίνούμινα χαΐ παρωτίδις άμα το7ς άλλοις άποσκήμμασ,ν. άπαντα ,άρ ταΰτα μή χρίνονια novi μίν ϋανατώόη, noti di δύσχριτα γίνονται, του,έατιν άκριτα πο,ιϊ τά νοσήματα, κοινότατος de ιπ αυτοίς ιστι λογος καί καθολικοηατος καί γτνιχώτα- τος. όνομαζέτω γάρ 'έκαστος ώς άν έ&έλίν, τα κρίσιμα μή κρίνόντα, τά μίν θανατά»η, ικ di δύσχριτα. χρήσιμα ()’ ίνταϋθα διορίσασθαι πότί θάνατώδη καί πότί δύσχριτα. δίδτικται di και τοϋϋ νφ' ’έπποχράτους αυτού, τά μίν ϊα9 im τοϊς κριαιμοις ούδίν (οφελονμίνα όνσκριτα, τά di judicatoriorum non judicantium alia quidem letalia, alia vero judicatu difficilia. Qutini autem judicatoria multa llnt, in liorum lingulis luus eft fermo, particularis qui- dem ad eum, qui dictus eft, relatus, univerfalis vero ad fubjectos fubordinritosque qualis eft talis; fanguinis eru- ptio non judicans vel letalis vel judicatu difficilis. Ita fudor vel copia tum urinarum tum dejectionum tum vo- mituum vel quae per haemorrhoides vel uterum excellun- tur et parotides et caeteri abfceflus. Offinia fiquidem haec ii non judicant, interdum quidem letalia, interdum vero et judicationis difficilis, hoc eft morbos judicationis expertes faciunt. Communiflima autem ex his efficitur oratio univerfalillima generaliffimaque, vocet enim unus- quisque pro fuo arbitratu, judicatoriorum non judicantium alia quidem letalia, alia judicatu difficilia. Praeftat au- tem hoc loco quando fint letalia et quando judicatu dif- ficilia definivifle; id quod ab Hippocrate ipfo eft demon- ftratum. Quae namque ex judicatoriis nihil juvant funt judicatu difficilia, quae vero etiam in contrarium repunt Ddd 2 Ed. Chart. VIII. [790. 791.] f Ed. Baf. Y. (211. ) καί προς τουναντίον ρίπον τα θανατώδεα. μ αρτνρείται δέ τά προς τουναντίον ρέποντα έχ των άλλων σημείων y ώσπερ Kat νυν έγραψε τα κακοήθη διαχωρήματα. γένοιτο δ* άλ- λως τινί τοιουτον έτερον πάθος κακοήθες, οΐον εμετός η ουρά μοχθηρά, καθάπερ γε καί περίψυξις δυσεκθέρμαντος rj όλου του σώματος η των ακρωτηρίων μόνων, ουιω δε και δίψος διά βάθους καί καν μα καί άχλύς και δυσφορία και αγρυπνία καί των άλλων τι των μοχθηρών. έμαθες δε ταυτα αυτά πάντα κατά τά περί κρίσεων υπομνήματα καί τά του προγνωστικού, τινά δε καν τοίς των επιδημιών. έγραψε γουν κάνταυθα τον καθόλου λόγον ενός είδους των κατά μέρος μνημόνευα,ας. [79ΐ] ο γάρ άρτι μανθανων την τέχνην οίεται ταυτα μόνα κακοήθη είναι, περί ών ήκουσεν. εί δε καί φύσει δριμυς Ιατιν, υπονοήσαι ενδέχεται τινα καί άλλα τοιαΰτα είναι καί περιμένειν χρόνον άλλον εν ώ κα- κείνα μαθήσεται, καν οϋτω τύχτ] μαθών, αλλά τά κατά μέρος αυθις περιμενεί t μ?} γινώσκων όπόσον έτι λείπει τής διδασκαλίας αυτω. 6 δε το καθόλου μαθών άπαντα γι- funt letalia. Jam quae ad contrarium inclinant aliis ex lignis certitudinem capiunt *, quomodo et malignas FcripUt hoc in loco dejectiones; acciderit quoque aliter cuipiam altera talis affectio maligna, ut vomitus vel pravae uri- nae; veluti et perfrictio, quae cum difficultate excalefieri poflit aut totius corporis aut extremarum tantum partium. Sic etiam profunda litis aeitusque et caligo et jactatio et vigilia atque pravorum aliorum quippiam. Didicifti vero haec eadem omnia ex commentariis de judicationibus, at- que ex prognoftico, quaedam item ex epidemiis. Scripfit certo et hoc loco fermonem univeifalem, particularium fpeciem unam commemorans. Nempe qui modo artem difcit, putat fola haec maligna eife, de quibus audivit; fi vero acri eft ingenio, poteft et alia quaedam talia effie fufpicari tempusque exfpectare aliud, in quo et ipfa per- difcat. Quod fi non ita didicerit, fed ea quae particula- ria exifiunt, rurfus exfpectabit infcius quantum doctri- nae adhuc ipfi defit; qui vero univerfale didicerit, parti- Ed. Chart. VIII. [791.] s ; e Ed. Baf. Y. (2H. 212.) νάσκει τα κατα μέρος, αλλ ο το προρρητικον τούτο γε- γραφώς έν τω μηά μέρος φέρεται και διά τουιο ποτέ μέν έξ άνομοιογενών συμπτωμάιων ά&ροίζει συνδρομήν, noti δ έξ ενός η δυοΊν άρρώστοιν άπόφασιν ποιείται κα&όλον, ποτέ δ* άπορη και αμφιβάλλει, καϋάπερ και νυν ειπών, άρά γε τεταρταιοισι ταυτα αιμορραγέει; ως γάρ εωρακώς τινα τί- ταρταίον αιμορραγησαντα 7 παραλιπων δε χοννομα γρα\βαι7 τον λόγον εποιήσατο, και- (2.12) τοι τα περί των ημερών κα&όλου διδασκαλίαν εσχεν εν τω προγνο)στικω. παλιν δέ τα κατα μέρος άποφαινόμενος ουτος 6 τδ προρρητικδν γρα- ψας, ουχ ως κατά μέρος, αλλ’ ως κα&όλον τον λογον εποιη- σατο γράχβας ώδε , κωματώδεες, εκ τούτων σπασμώ τελευ- τώσιν7 οΰκ άναγκαίως γιγνόμενον είπων7 αλλ εσ& οτε συμ- βαίνον, ώσπερ και άλλο τι των άχρηστων εχοντων γενεσιν. αλλα τούτο μεν απλώς άπεφηνατο, περί δε των μελανών προδιελ&όντων και κοιλίης έπαρϋείσης' αποκρινομε&α τοι- γαρονν αντω κάνταυ&α δυνασΰαι μέν και ταυτα γενεσΟαι7 άλλ* οντε διά παντός οΐ>&' ώς τδ πολύ. cularia omnia cognofcit. At qui prorrheticum hoc fcri- piit, in particulari verfatur; atque ob id interdum qui- dem ex diveril generis fymptomatis concurfionem acervat j interdum vero ex uno aegro aut duobus univerfaliter pro- nunciat; atque aliquando addubitat ambigitque quomodo et nunc inquiens, an et quarto die talis eruptio fit? Nempe quod quempiam viderit, cui quarto die fanguis erupit, orniifo nomine Termonem fecit, quamquam dies jpfi univerfalem in prognoilico habeant doctrinam. Rur- fus autem particularia enuncians prorrhetici auctor, non tanquam particularem, fed tanquam univerfalem fecit Ter- monem , fcribens ita, comatoii ex his convulfione finiun- tur, non neceifario fieri inquiens, fed interdum contin- gere, veluti et aliud quippiam inutile, quod habet gene- rationem , fed id quidem fimpliciter enunciavit. De ni- gris autem prodeuntibus et ventre tumefacto refpondemus ipfi. et hic poife quidem et ea fieri, fed neque perpetuo neque ut plurimum. Ed. Chart. yill, [791.] f Ed. Baf. Y. (,212.) ρλ\ lu αιμορραγεοντα, εφιδρουντα, τρωμοιτα, κακοη&εα' ούτοι διαλεγόμενοι λα&ραίως τελευτωσιν. Evtoi μεν έγραψαν τροφατα διά τον χ και ρ και ω την πρωτην συλλαβήν, ενιοι di τρόμαζα διά τού τ καϊ ρ και ο. συνη&εσταται μεν ai γρα^αι ανιαι τοΐς τε ε'ξηγη- ταις εγενοντο και τοΐς γραφεύσι, σπάνιαν δε τα7ς συνδρο- μαις , ώσπερ και η διά τού τ και ρ και α και υ την πρώ~ την συλλαβήν εχονσα γεγραμμενην. άρκτεον ουν εστι και ημιν άπο της σννηϋονς , ην διά τού τ και ρ και ω γεγραμ- μενην εύρίσκομεν, ταντόν σημαίνονσαν τη διά τον τ και ρ και α και υ γεγραμμένη, τρωματα γάρ τάς άπό των εξω- &εν αίτιων βλαβας ονομάζει και *Ιπποκράτης, εικδς ουν ιστι και νυν τούτον τον λόγον ον μόνον επι τραυμάτων η εξαν&ηματων η αποστημάτων και διαστάσεων γεγονεναι, αλλα και επι των αιμορραγιών. σνμφωνότεραι γάρ είσιν αϊδε επι τοΐς τρανμασι, ταντα γάρ αίμορραγονσι μόνον. CXXX. Sanguinem prq fundentia cum fudatiunculis vulnera, ma- ligna i locjucntes ita ajjfecti occulte pereunt. Quidam τρωματα vulnera per τ et ρ et ω primam fyllabam icripferunt, alii autem τρομωδεα per τ, p et ο; et ufitaliilimae quidem fcripturae hae furit tum expolito- ribus tum fcriptoribus, fed concurfionibus rarae exiilunt; veluti et quae primam fcriptam habet per r, ρ, a et v. Exordiendum igitur eil et nobis a confueta ufitataque, quam per τ, ρ et ω fcriptam reperimus et quae idem iignificat cum ea, quae per τ, ρ, a et υ fcribitur. Nempe τροιματα laefiones eas appellat etiam Hippocrates, quae ab externis inferuntur caulis. Feciffe igitur in praefentia fermonem non folum in vulneribus vel exanthematis vel abfceflibus vel divilionibus, verum quoque et in fanguinis eruptionibus par eil; quin in vulneribus confonant magis, quum fola haec fanguinem profundant. Quidam fcripto- Ed. Chart. VIII. [791. 792.] ; Ed. Bai. Y. (212.) τινίς di φασιν ότι π(ρι των ik ρινος αιμορραγιών ηι και νυν 6 λόγος Ιοιιν αντω γιγνόμηος, ον* h ηνρηοΊς μόνον, αλλά και το7ς άρτι λίλίγμϊ'νΟίς ηάθιόι θύίνατοΰν. Ιάν τ ονν ηίρί τί πάντων ανιών ο λογος ιαν τ( *αι τιιρι τραυ- μάτων μόνον, αί μη εφιόρωσιως αιμορραγίαι κακοήθης ιίοίν, ωσανιως di καν τρομώόία γίγραμμίνον γ, τό di όιαλιγομηονς αϊτούς Ιν άλλω τρανματώόία λαθραιως τ(- λινιαν τοιοντόν τι όηλόυν φασι, μηότν ί'/,αν όοκουντίς οι τοιοντοι κακο'ν, <£λλ* ως iv axivdvvtο καθίστωug ναι διαλε- γόμινοι το7ς παρονσιν, ίξαίφνης τίλιυτωσιν. η di τούτο αντοϊς βοΰληαΐ σημαΐνην τό λαθραιως, [ 7$2 ] άκρως φαί- νονται οι σπονόάζοντίς (ξαλλάττην τήν κατα φυσιν ίρμη- νιίαν, άλλοκότοις μηαφοραΐς. ηγούνται γάρ άρηήν iivuc λόγου τό dia παντός άφίστασθαι συνήθους, ως ovdiv dia- φιρον, ii και προς τό χιιρόν τις άφίσταιαι. rem hunc etiamnum de fanguinis e naribus eruptionibus nunc agere dicunt, non in febribus folum, verum quoque et in nuper dictis affectionibus interficere. Sive igitur de omnibus his fermo fit, five et vulneribus duntaxat, fanguinis cum fudatiuncula eruptiones malignae funt; nec diflimili modo, ii et τρομωόία, id eil tremores, fcriplum fuerit. Illud autem, loquentes autem eos occulte perire, tale quippiam indicare ajunt, quod tales nihil mali habere videantur, fed tanquam extra periculum coniiituti et prae- fentibus loquentes repente pereant. Quod Ii adverbium λαθραίως, id eft occulte, hoc velit ipii fignificare, natura- lem interpretationem alienis metaphoris permutare fum- mopere ftudere videntur*, putant namque virtutem effe orationis iemper a communi loquendi confuetudine rece- dere, perinde ac fi nihil referret, fi quis vel ad deterius recedat. 793 ΓΑΛΗΝ, EIS TQ ΙΠΠΟ#?. ΠΡΟΡΡΗΊΙΚΛΝ Ed. Chart. ΤΙΠ. [792.J Ed. Baf. V. (212.) ρλα. Ή μ'9' „ίμοtfayta, βραχι7αν χα2 μιλάνων g^^ fo f" Χω?ωσ,ίί κ“κ^ · ·$*«* δταχώρηστς iv τονιοισιν ολtVQiov χωφωση di λυα, I . Π'ριόχ'ταίτ, κατά την συνδρομή τούτην άληΜς *«- ,ον> ΤΟ'Ϊ /«Λασ* διαχωρήμασιυ iv τοϊς όξι'στ νοσημασ,ν, ον αΤμα όιαχωρήσωσιν, οΧΪ&ριον όντως ίατί. »«< χαρ χαί ήμί?ς Μομτν τοΰιο χαί gUoi γ(γηραχότ(ς ·ν ro.s της ττχνης ίρχοτς. χαί μοι φα1ν(ιαι ^ . ητωμαχατα ζόν αντόν λόχον, να»' ον i, τα,ς ύ„ίρχα&άρ. οηιν ύστατον^ ίχχρίνηατ το' αίματώδτς. άλλα τών νατά μ(ρο$ tanp, tv οίς 6 ονγγραφεύς ώνόμασίν. ρ\β\ Όσφυι ιπωδννω χαρδιαλχ,χά προσιόντα σημι7α αίμορραχώ- οια, οιματ χαί προχτχινημίνον σημιΐον. CXXXI. Poft modicam /anguinis eruptionem et nigrorum defectio- nem ,n acutis furditas malum , /anguinis dejectio in his pernicioja· Surditatem vero f oluit. Continetur in hac fyndrome verum quippiam et uni- verlale. Nempe in acutis morbis, nigris ex dejectionibus, U 'angulnem dejecerint, perniciofum vere exiflit; id quod et nos fcimus et caeteri, qui in artis operibus confenue- rnnt. Atqui fymptoma efle videtur fecundum eam ra- tionem, qua in fuperpurgationibus ultimum excernitur quo fanguineum eft; fed particularium eft, in quibus Icnptor nominavit. CXXXII. Lumlis dolentilus cardialgiae accedentes, figna eruptionis Janguims puto notamque progrej/am. Ed. Chart. VIII. [7920 # Ed. Baf. V. (212.) Ον καλώς την ρησιν ταυτήν εξηγησαντο πολλοί των γεγραφότων εις το βιβλίον υπομνήματα, μετά τού και διε- νεχ&ηναι προς αλλήλονς. εμοι δ αν τις αυτήν δοκεΐ χρη- σιμως το7ς μαν&άνουσιν έξηγησασ&αι, κατά τόνδε τον τρό- πον οΰκ έμνημόνευσεν εν τω λόγω πυρετών η οξέος νοσή- ματος , ώσπερ ε’ιω&εν. εΐκός ουν έστιν έπι των απύρετων αυτού γίνεσ&αι τον λογον, επ* ούδεμιφ προφάσει φανεροί) πλειοσιν ημεραις εφεξής οδυνωμένων όσφνν και καρδιαλ- γουντων. επι τούτων ουν προσδοκάν χρη δι αιμορροΐδων κενωσεως. δύναιο δ* αν ού μόνον οτι γενησεται τούτο προλεγειν, αλλα και δι επίσχεσιν αιμορροΐδων αυτά γενέ- σ&αι τεκμαΐρεσ&αι και μάλλον εί βλέποις την κράσιν τον ταΰτα πασχοντος μελαγχολικήν, ώστε σοι την εκ των είρη- μενων προρρησιν ον μόνον μέλλοντος, αλλα καί προγεγονό- τος είναι, και τρίτον γε τού ένεστώτος. όταν γάρ από των άλλων διορισΟjj το της οσφνος άλγη μα και η καρδιαλγία, προγεγονοτος μεν εσται προγνωσις εκ τού γνώναι και πρό- Ο'&εν αυτω γεγονεναι δι αίμορροΐδος κένωσιν, μέλλοντος Non recte explanaverunt fententiam hanc plerique qui in hunc librum commentarios fcripferunt fimulque et pugnantia dixerunt. Videtur autem mihi quidam eam in difcentium utilitatem expofuifle; fed hoc modo non me- minit febrium vel acuti morbi, ut confuevit. Ut ergo fermo ejus in non febrientibus iit verifimile eft, ex nulla manifeita caufa confequentes dies lumbis dolentibus atque ore ventris ; in his igitur vacuationem per hacmorrhoidas exfpectare oportet. PoJTes autem non folum id fore prae- dicere, fed et propter haemorrhoidum retentionem ea fuifle conjicere; magisque ii ejus, qui haec patitur, tem- periem videas melancholicam, ut tibi ex dictis praedictio non folum futuri, verum et praeteriti et tertio praefen- tis fit. Nempe quum ab aliis difiinctus fuerit lumborum dolor et cardialgia, praeteriti quidem erit praenotio, quod .et antea fuifie illi per liaemorrhoidas vacuationem nove- ris; futuri quod et nunc erit; praebentis autem affectio- Λ Ed. Chart. ΤΓ1Ι. ζ 792. 793.] , _ Ed. Baf. V. (212.) diy ότι και νυν έσται, ένεστώσης di της διαθέσεως αιτης7 σαφή τα συμπτώματα, πλήθους γάρ ηθροισμένον κατά τάς φλέβας λεπτός μέν τις ορρός ανιώ σνρρέων εις την yα- στέρα τάς καρδιαλγίας εργάζεται, προσαναβαίνων επι ίο κατ αυτήν στόμα, πάντων σχεδόν αίσθητικώτατον ύπαρχον των μορίων, το δέ πλείστον τον πλέ]θονς εις τό κάτο) χω- ρίον ρέπον, εφ* ο και πρώτον είώθασί γε φέρεσθαι} τα της όσφνος άλγι]ματα γενησεται. <>¥· [793] Τά τεταγμένοισι χρόνοισιν αιμορραγέοντα διψω- δεα, δύσκολα, εκλυόμενα, μη αιμορραγήσαντα, επιληπτικά τελευτφ, Κανταύ&α πάλιν ηρκει καθόλου φάναι πρώτον μέν οΤς άν συνηθης κένωσις αίματος επίσχηται, τοντοις εσε- σθαι νοσήματα πληθωρικά, ρνέντος αυτού προς εκείνα τά μόρια τού σώματος, όσα πλησίον εστι τών έπεσχημενων εκρνσεων η τών άλλων ασθενέστερα, κατά μέρος δε περί nis perfpicua funt fymptomata, nempe copia in venis acervata tenue quoddam ferum in ventrem confluens car- dialgias parit, in os ipiius adfcendens, quod omnium fere partium maxime fenliendi facultate praeftat. Plurima au- tem abundantiae portio ad inferum repens locum, in quem et primum deferri confueverat, lumborum dolores efficiet. CXXX1II. · Qui fiatis temporibus fanguinem fundunt, fiticulofi hi9 difficiles et exfoluti} fi non fuderint, epileptici moriuntur· HoeN rurfum loco fatis erat univerfaliter dicere pri- mum quidem quibus vacuat.io fanguinis confueta retenta fuit, his morbos fore pletboricos, manante ipfo ad eas corpori partes, quae retentis excretionibus propinquae funt vel ad eas, quae imbecilliores exiilunt, particulatiin Ed. Chart. ΤΙΪΙ. [793-], „ Ed. Baf. Y\ (212. 213.) των εξ αίμορροΐδος, ω£ αν μελαγχολικά περιττώματα, τρί- ποντων ήτοι μελαγχολίαν η φϋίσιν η ΰδερον η κιρσούς η καρκίνον η ελέφαντα, τούτων δε εξω&εν εκάστω κατ εκείνο το μόριον εοεσΟαι το πάϋος, δ των άλλων εστιν επιφανως άσϋενεστερον, ονκ όρ&ώς δε προσεΰηκεν εν τή προκειμένη ρησει δνοίν συμπτωμάτων, της δίιρης και τού εκλύεσ&αι την επίσχεσιν. τό μεν γάρ της δίψης ονδ* ολως ίδιον επισχεσεως αίματός εστι y τό δε εκλύεσ&αι ταίς άμετροις εκρύαεσι τού αίματος, ού ταίς επισχεσεσιν επεται. και χα- λώς είρηται κατά το δεύτερον των επιδημιών αίματος πολ- λού ρυεντος ίνοχλείσ&αι, ενϋα και τό σημαινόμενον εξηγη- οάμην εκ της εκλύεται φωνής. ρλ&. (213) Τα εν&ετα ταραχώδεα> άγρυπνα, άποστάξαντα, εκταία κουφισϋεντα, νύκτα πονησαντα, εις την αύριον εφιδρωσαντα, κατενεχ&εντα, παρακρούσαντα, αιμοροαγή-* vero de iis, qui ex haemorrhoide, utpote excrementis ex- euntibus melancholicis, alunt vel melancholiam vel phthi- Jdn vel hyderum vel varices vel cancrum vel elephantem; praeter hos autem unicuique ea parte fore affectionem, quae caeteris manifefte imbecillior exiftit· Non recte au- tem duorunv fymptomatum concurfionem adjecit, litis et exfolutionis in fanguinis retentione; nam litis nullo pacto retentionis fanguinis proprium exiftit*, exfolutio autem immoderatas excretitmes, non retentiones confequitur, et recte dictum eft in fecundo epidemiorum: fanguine multo fluente laflfleflflere'> ubi et quod ex voce exfolutionis ligni- ficatur expofui. CXXX1V. Qui compofiti perturbantur, pervigilant, e naribus, fan- guinem fiillant, fexto die levantur, nocte laborant, ,po- firidie leviter f udant, in fomnum feruntur delirantcjue, Ed. Chart. TUI. Γ 793·] ^ Ed. Baf. Y. (213.) σει λαύρως, αρά γε το υδατώδες ονρον τοιοΰτόν τι ση- μαίνει / 'Εδηλωσε παλιν ενταύϋα σαφώς αυτό εν ταίς κατά μέρος σννδρομαίς φαινομενον. αιμορραγίας γάρ είσιν ίδια σημεία τά γεγραμμένα σαφώς εφεξής εν τοίς περί κρίσεων νπομνημασι, νυν δ£ επ αν&ρώπου λανρως αίμορραγησαντος πάντα τά προηγούμενα της αιμορραγίας εγραψεν·, ρλε\ ΟΙσιν αιμορραγίαν πλείους προεληλυ&ότος χρόνου κοιλίαν πονηρεύονται, ην μη τά ούρα πεπανΰη. *Εν μεν τοίς άφορισμοίς δ *Ιπποκράτης εϊπεν · οΤσιν εν πνρετοίσιν αιμορραγεει πλη&ος όχό&εν ονν εν τησιν άνα- XtjipeaiVj εν τούτοισιν αΐ κοιλίαν χα&ιυγραίνονται, ουτος δβ απλώς εφη9 πονηρεύονται τάχα περιλαβείν τώ πονηρεύον- ται ρημαιι, βονλη&είς καί το εξυγραίνονται καί τά άλλα abunde fanguinem profundent; an et aquofa urina tale quiddam indicat ? Dilucide rurfus hoc loco oftendit quod in particu- laribus apparet concurlionibus* Nempe profluvii fanguinis peculiaria funt hgna clare in commentariis de erilibus deinceps fcripta; nunc autem in homine, qui abunde fan- guinem profudit, omnia quae fanguinis profuiionem prae- cedunt feripiit. cxxxv. Quibus fanguinis eruptiones plures fuerint, procedente tem- pore alui male afficiuntnr9 nifi urinae concoctae fuerint. Dixit in aphorifmis Hippocrates: quibus in febribus fanguinis quacunque ex parte copia eruperit, quum refi- ciuntur, alvi his humectantur; hic autem iimpliciter in- quit: πονηρεύονται, id eft male afficiuntur; forfan in verbo male afficiuntur, complecti volens et humectantur Ed. Chart. ΥΙΙΪ. [793. 794. \ _ Ed. Baf. V. (213.) οσα κατά κοιλίαν πλημμελείταί, τινών μίν δακνομενων , τι- νών δέ εμφυσωμενων η ό'ξνρεγμίαις άλισκομενών η ολως άπεπτου ντο)ν. άπαντα δ* επεταί trj της εμφύτου ϋερμασίας ενδεία, δι ην καί το ονρον υδατώδες φαίνεται. ρλστ\ [794] *Εν κρισίμοις περιψυξεσι των αιμορραγιών αι νεα- νικαί κάκισται. Σαφής δ λόγος εστι καί ζητημα ούδεν εχων, νεανικαϊ και κάκισται γεγραμμενον. άν δ\ ως ενια των αντιγράφων, αντί τού κάκισται τό κρατιόταν γεγραμμενον εχη, μέγιστο;ν γίνεται ζηιημϊα* καί τινες αύτω συναγορεύοντες φασι τό δηλονμενον είναι τοιοντον’ οσάι αιμορραγίαν νεανικαϊ περί- ψύχονται εν κρισίμοις ημεραις άρισταί είσιν Χ ως αν επι- σχούσαι τάς αιμορραγίας. οντοι δε οΰ την γεγραμμενην εξηγούνται ρησιν, άλλ" έτεραν, ης εδει την λε’ξιν είναι τοιαύ~ την9 ai εν κρισίμοις περιιρύξιες των νεανικών αιμορραγιών , .·»!;[)/■. ,ΐι*:Γ« · ' Vbv·’ ■ ,'W ι<·λ:ι\:\%λ\ ^ et quaecunque in ventre perperam fiunt, aliis quidem morfis, aliis inflatis vel ructu acido correptis vel prorfus non concoquentibus. Omnia autem caloris nativi inopiam confequuntur, ob quam et urina aquofa videtur. CXXXVI. In judicatoriis perfrictionibus fanguinis eruptiones Vehe- mentes peffimae. Confpicuus efi fermo nullamque quaefiionem Labet, li vehementes et peffimae fcriptum fuerit. Si vero, ut nonnulla exemplaria liabent, pro κάκισται, id efi; peffimae, fcriptum fuerit κράτισται, id efi; optimae, maxima oritur quaefiio; quod defendentes nonnulli tale quippiam figni- ficari ajunt: quaecunque fanguinis eruptiones vehementes refrigerantur in judicatoriis diebus optimae funt; tanquam refrigeratio fanguinis eruptiones retineat. Hi autem non fcriptam enarrant fententiam , fed alteram, qua ita dici oportebat: quae in judicatoriis fiunt eruptionum fanguinis Ed. Chart. ΥΙΗ. [794.] ^ > Ed. Baf. V. (2(3.) κραπσται πρυς τω χα, ματην ηροσχίίο&αι το χριαίμοις. iv ζ γαρ ίμίρη νιανιχαίς αιμορραγίας πιρ,ψυξιις ίηιγίνων- ται, τάς αιμορραγίας ιστώσιν· ρλί'. Οι χαρηβαριχοι, χατα βρέγμα ύόυνωδδδς, άγρυπνοι, αίμορ- ραγιχοί, άλλως τ* και ην τι iv τραχήλω ivztivu. ΛΙμορραγουσι μεν και κατά τάς rοιαύιας συνδρομάς, ού μην πολλοί γΐ· ρλη\ Τά άγρνπνησαντα εξαιφνής άλνσμω αϊμορραγεί, άλλως τδ και ην μη τι προερρνη, αρά γε φρίξαντα ; Κα\ χαίτη τη συνδρομή τον αυτόν προσ&ησω λόγον, ως ενιοι και τούτων αίμορχραγούσι κατά τά κεφαλαλγικά. vehementium refrigerationes optimae funt. Adde quod fruitra additum Ut, judicatoriis, nempe quocunque die fanguinis eruptionibus vehementibus perfrictiones advene- rint, fanguinis eruptiones iiftunt. cxxxvii; Capite gravati, ad finciput dolentes, infomnes, fanguinem profundunt tum alias tum fi quid in cervice contendat. Sanguinem profundunt quidem et in hujusmodi con- curfionibus, fed non multoties. CXXXVIII. Vigiliis vexati derepente eum' jactatione fanguinem pro- fundunt, tum alias tutn fi quid non ante fluxerit; num et ubi inhorruerint? Concurfioni quoque huic fermonem adjiciam eundem, quod quidam horum fanguinem profundunt in capitis do- loribus. Ed. Chart. YIII. [794. 795.] Ed, Baf. V. (213.) ρλ&'. Τράχηλον δδυνώδεα, ομματα ίξί'ρνϋρα, αίμορραγιχά. ο Λ!Γ'Τ“ ταΰτα σννελ&οντα πολλαχις αιμορραγίας ηνεγχε, ! τα ό* άλλα ιά πρόσ&εν όλίγάχις, ίν αντοις di μεγίατην δνναμιν εχει τά ίξερυ&ρα ομματα. QB- Οϊσι χοιλίης ιηΐστασις αιμορραγία και Ιπιρριγεει, άρα χοιλίη λειεντεριώδης και επίσχληρος η άσχαρίδες η άμ- φότερον j "s ... [795] Το αίμορραγεειν εμφαίνεται πολλαχις οΰχ άπαξ αΐμα ρνηναι εχ της ρινός άξιοΰν άχονειν. εώραχεναι de μοι δοχε7 τίνα, ως επισχε&είσής 'της γαστρδς αΐμορφάγεειν, ίΐτ επιρριγουν χαϊ μετά ταΰτα εγενετο λειεντεριώδης, τδ δε χαι εηίσχληρον άμα τρ λειεντερία γενεσ&αι την γαστέρα CXXXIX. Cervicis dolores, valde rubri oculi, fanguinis eruptionem fignifcant. Vere liaec, quod faepius ad fanguinis eruptiones con- currant, intulit; caetera vero quae ante dicta funf, raro concurrunt. In re ejusmodi magna praeitant virtute im- penfe rubri oculi. CXL. Quibus alvus efl fuppreffa, fanguinem hi profundunt fu- perrigentcjue; an alvus lienterica ac obdura fiat vel afcarides adfint vel utrumcjuel Verbum αίμορραγεειν, id efl: fanguinem profundere, videtur faepius non femel auctor intelligere fanguinem e naribus fluere; arbitrorque eum adnotafle aliquem, qui fuppreiTa alvo fanguinem profuderit, deinde fuperriguerit et poftea lienteria correptus lit. Sed quod alvus cum lienteria induruerit, controverflam habet manifeflani. Ed. Chart. ΥΙΙΙ, [795.] # Ed. Baf. Υ, (213.) μάχην εμφαίνει. ότι δί τινίς μεν επ* αυτόν του σώματος της γαστρός αυτό επήχονσαν το inίσκληρον, ουκ ini των διαχιορημάτων, ivioi ό* οΰδεν τούτο κωλΰειν φασι, τινάς μεν των ούτως ύίμορραγοϋντων ετι μάλλον η πρόσ&εν επι- σχληρννϋήναι την γαστέρα, τινάς δε λείεντεριώδεις γενεσϋαι, χα&άπερ γε και σχείν άσκαρίδας. ενιοι δε δυνασϋαί φασι λειεντερίαν επίσκληρον γενεσ&αι των διερχομενων, ού μόνον άτρεπτων η αμεταβλήτων κατά ποιότητα μεινάντων, αλλά και σκληρών οΐα κατεπό&η μενόντων άνεν του διαβραχήναι. //ίοσκονρίδης δΐ την προκειμενην ρήσιν ταύτην διχή ελών, ιδία μεν έγραψε τό οΐσι κοιλίης επίτασις αίμορραγεει καί επιρριγώσασι, αρά γε και προς τό αίμορραγεει τοιοντον. μετά ταΰτα δε αφ* ετερας αρχής κοιλίη λειεντεριώδης η επ ία κλήρος, άσκαρίδες ή άμφότερον. γράφει δε ουκ επί- σκληρος, «Μ* επίσκληρον διά του ν και κατ αυτόν τό λ άνω&εν ειτι&ε/ς, εκατερω&εν επιστίζει βούλεται σημαίνειν τήν επίσκληρόν ταύτην φωνήν, τό κατεσκληρυκός σώμα. Nempe quidam duritiem in ipfo ventris corpore intelle- xerunt, non in excrementis. Alii nihil id prohibere in- quiunt, aliis quidem ita fanguinem profundentium adhuc magis quam antea, fuperinduratum eiTe ventrem; aliis vero contractam inteilinorum laevitatem, veluti et habere afca- ridas. Alii fieri poiTe inquiunt lienteriam duram, ii quae permeaverint, non folum qualitate vel quae converti non poflint vel immutabilia fecundum qualitates manferint, Verum quoque et dura , qualia devorata funt, citra ullam madefactionem. Diofcorides praefentem praedictionem in duo fecans feorfum quidem fcripfit,: cjuibus venter tendi- tur, fanguinem hi profundunt et fuperrigent; an ad fan- guinis profujionem tale confec/uatur? deinde principio al- tero, inquit, venter inteltinorum laevitafie correptus vel durus vel afcarides vel utrumque. Scribit autem non επίσκληρος, fed επίσκληρον per v et juxta illud fuperne imponens λ, utrinque punctis includit; vult autem per vocem hanc επίσκληρον corpus induratum fignificari. 1 ΒΙΒΛΙΟ IS A. niOMJMlMA Γ. Ed. Chart. VIII. [795.] f Ed. Baf. V. (213.) ^ QV<*· Οΐσιν εξ όσφνος αναδρομή ες κεφαλήν nat χειρας, ναρκώ- δεες, καρδιαλγικοι, ίχωρώδεες, αΐμορραγεουσι λάβρως καί κοιλίη δε καταρρήγνυται, τοΰτοισι ταραχώδεσιν. *Επι πολύ πρόσεχε πάλιν ενταΰ&α τάς σννδρομάς αύτω γράφοντι, κα&ώς εϋεάσατό τινας αιμορραγήσαντας και tl μεμνησαι των νπ εμού διδαχ&εντων, αυτός κρίνειν δύνα- σαι τίνα περιττώς γεγραπται γενόμενα το7ς αϊμορραγήσασο τά σημεία, τά μεν ουν άλλα τής ρήσεως ωσαύτως οΐ πλε7- στοι γράφονσι. τό δε ίχωρώδεες ενιοι χολωδεες εγραιραν, πρόδηλον δε εστιν εί μεμνησαι των εμπροσϋεν, όπως εκά- τερα δύναται συναγορενεσ&αΐ. ρμβ'\ Οΐς εφ* αίμορραγίη λαύρο)ς πυκνή μελανών, συχνών διαχώ- ρησις, επίστασις, διαιμορραγούσιν ούτοι κοιλίης όδυνώ- CXLI. Quibus ad caput manufque ex lumbis fit recurfus fiupefa- cti hi, ventriculi ore dolentes et faniofi, fanguinem ab- unde projundunt, venterque turbatis his copiofe fluit. Diligenter rurfum hoc confideres loco auctorem, qui concuriiones ita feribit, ut in quibusdam fanguinem pro- fundentibus vidit; et ii quae a me funt demonftrata, me- moria tenueris judicare ipfe quaenam fuperflue feripta fint fanguinem profundentibus facta indicia poteris. Cae- tera quidem fententiae fimiliter quam plurimi Peribunt; quidam vero non Ιχωρωδεες, id eit faniofi, fed χολωδεες, id eit biliofi, fcripferunt. Si vero eorum, quae fupra di- cta funt, memor fueris, quonam modo utrumque defendi poflit non ignoras. CXLII. Quibus ex copiofa fanguinis eruptione et frequenti nigro- rum multorum eft dejectio et alvi contentio ac fuppref- E e e GALENUS TOM. XVI. g02 ΓΑΑΗΝ. EIS ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗT1KJIN Ed. Chart. VIII. [795. 796.] Ed. Baf. V. (213. 214.) δεεξ, άμα δε τινι ρύπε* εύφοροι. άρα οντοι ψνχροίς εφιδρώσι πολλο7ς; τό άνατ(ταραγμένος εν τουτοισιν ονρον ου πονηρόν, ουδέ τό υφιστάμενον γονοειδ^ξ. επίσυχνον δε οντοι υδατώδεα ούρεονσι. (214) Kal ταϋτα πάντα δηλός εστι τε&εαμενοξ, τό καΦολου συλλαβειν επ αυτοιξ, δια το μη γινωσκειν εκάστον των eiρημενών την δνναμιν1 ην εμα&ες, εί μεμνησαι των εν γε τουτοιξ τοΊξ νπομνημασιν είρημενων και των είξ τό προγνωστικόν, [796] ετι τε εν τοΊξ περί κρίσεων, άλλα και την εν αυτο7ς άακησίν τε και γνμνασίαν εκ των επιδη- μιών εμα&εξ. ου χρη d’ άπαξ η δίξ άναγνόντα των τοιού- των ου δεν εάν σε τον λοιπού ϋαρρήσαντα τη μνημη. μό- λΐξ γάρ άν τΐξ ετοίμην τε και πρόχειρον αυτήν σχοίη, συνε- χώξ μεταχειριζόμενος εκαστα των υπομνημάτων. fi°, fcinguinem hi profundunt alpo dolentes; cum qua- dam vero fluxione facile ferunt. An hi fudatiunculas frigidas habeant multas? Returbata his urina mala non eflt neque quod refedet geniturae fimile; frequen- tius pero hi mejunt aquofa· Confpicatus quoque haec omnia, univerfale inde com- prehendilfe ofiendit, quod Ungulorum quae dicta funt, vires non cognoverit; quae tibi conflant, fi es memor eorum, quae dicta funt tum in his commentariis tum in iis, quos in prognofticum fecimus, tum in libris de erili- bus ; meditationem quoque eorum exercitationemque in epidemiis perdidicifii. Lectis autem aut femel aut bis ta- libus , ut memoriae tuae confiius a reliquo temperes non oportet; vix enim eam tum facilem tum promptam ha- bebit, qui etiam aflidue in omnibus verfetur commentariis. BIBAION A. TJIOMmiMA 1. 393 Ed. Chart. VIII. [796.] Ed. Baf. V. (214.) m· Of$ «v από ρινών επικώφωσις και νοιϋρειη μικρά ή άπό- οτα'ξις, εχει τι δύσκολον αίματος, εμετός τοντοις συμ- φύρει καί κοιλίης ταραχή, Οΰκ οιδα όπως εκ μικρού κακού της Ικ των ρινών άποσταξφις φρονεί. τό γάρ εχει τι δύσκολον επι των μι- κρών είώ&ασι λεγειν οί άνθρωποι· τό δε εστιν οΰ σμικρόν κακόν, εί και χωρίς κωφώσεως και νωΟρότητος γενοιτο* συν τούτοις δηλωτικο7ς ονσι τον πεπον&ε'ναι τον εγκέφαλον, όλε&ριον εσται σημείον η από ρινών σταξις. εί δ* ε'μίτος η κοιλίας ταραχή σνμφεροι τούτοις, δυνατόν ουκ εστιν απλώς άποφήνασ&αι χωρίς διορισμού. διορισμός δε εστιν ενίοισιν εν αρχή τού νοσήματος εί την δΰναμιν ισχυρών ή αίματος εχον πλή&ος ή τυλίγματος ή χολής όποτερασούν. εί γάρ ίσχνρώς κενοί πλή&ος αίματος εχοντες, εύδηλον οτι φλεβοτομίας ονκ εμετών ή γαστρός ταραχώδους δέονται. CXLIII. Quibus e naribus in furditate et torpore pauca fanguinis eft deftillatio moleftum quid halet, vomitus his confert alvique perturbatio. Nefcio quomodo parvum malum efle intelligat fangui*· nem e naribus itillicidii inftar fluentem; nempe orationem εχει τι δύσκολον, id eft difficile quippiam habet, in parvis dicere homines confueverunt. Sed non parvum id malum exiftit et II abfque furditate ignaviaque fuerit; cum his quae cerebrum affectum effe indicant, letale fignum erit fanguinis e naribus itillicidii inftar fluor. An vero vo- mitus vel ventris perturbatio his coriferat, non poteft /im- pliciter abfque diftinctione pronunciari. Diftinctio autem eft quibusdam morbi in principio, fi vires valentes vel fanguinis redundantiam habeant vel pituitae vel alterutrius bilis. Nam ii valenter excernant fanguinisque redundan- tiam habeant, quod fectione venae, non vomitu vel v«n- E e e 2 Ed. Chart. VIII. [796;] Ed. Baf. Υ. (214.) 91011 τουτ αντο χατα τους εμετούς χαϊ τ^ν της γαστρυς ταραχήν, δηλόν io τον, όπερ εϊρηται πρότερον, τον Ιατρόν άξιονντα ανιόν χινειν ΐμετον χαϊ τήν γαστέρα ταράττειν, μ?] περί των υπό της φΰσεως γινομένων άποφαινόμενον. ρμδ'. ΟΤσιν εχ ρίγεος■ πυρετοί χοπιόδεες, γυναιχεία χχτατρε'χει, τράχηλος δ εν τουτοις οδυνωδης αΐμορραγιχόν. Και χωρίς τον ριγωσαο μετά του πνρετοΰ ταίς νγιαι- νουσαις γνναιξίν η έμμηνας χάϋαρσις, είτε μετά τίνος αί- σθήσεως χοπωδονς. όταν ονν χαί ρίγη γενηται, μείζονα την χίνησιν εργαζόμενα όλου του σώματος χαϊ του χατ αν- του πλεονάζοντος αίματος εξεγείρει την φνσιν εις άπόχρισιν του περιττού, μάλλον γ ελπίς γενεσθαι την χενωσιν των γυναιχείων, όπερ εστί των χατ αμήν ίων, εάν χαί η προθε- σμία της κατά περίοδον χαθάρσεως εμπεφυχεν. εάν μεντοι tris perturbatione indigeant, neminem latet. Quod vero in vomitibus ventrifque perturbationibus antea eft dictum, patefcit, quum medicum vomitum ciere et ventrem per- turbare velit; non de iis quae a natura fiunt, enunciet. CXLIV. Quibus ex rigore febres cum laffitudine fuerint, muliebria his menfirua decurrunt i cervix autem in his dolens /anguinis eruptionem portendit. Mulieribus quoque recte valentibus, etiam citra rigo- rem cum febre menfirua fit purgatio, cum fenfione qua- dam laffitudinis. Quum igitur et rigores fuerint, majorem tptius corporis motionem patientes; et fanguine in eo redundante naturam ad fuperflui vacuationem excitent; magis utique muliebrium, id eft menftruarum purgationum, vacuationem fore fpes eft, fi et purgationis, quae per cir- cuitum repetit, tempus adfuerit. Si vero cervix ex prae- Ed. Chart. VIII. [796. 797.] Ed. Baf. V.^214.) τράχηλος δδννώδης δπι το7ς προίίρημινοις γινηται της ανω ροπής ανιο τί&δται γνώρισμα. ρμζ. Και διά ρινών αϊμορραγησαι, δλπίζδΐν τά ctιόντα χιφαλην χ«ί τά ηχωδια, αιμορραγίαν η γνναιχδΐα χαταβιβά&ιν, άλλως τδ καί ην χατά ράχιν χανμα παραχολουΒηστ;. ϊσως δδ καί δυσδντιριχόν. [7β7] Προσέγρα'ψδν δνταν&α πάλιν fv αμφίβολον ονο- μα, πάσαν ρησιν δ/jiv δργον πδποιημίνος τι ζητημα. τίνα γάρ Ιστι τά σιΐοντα την Χδφαλην άσαφδς πανν. τινις μιν άπαντα τά χατά την χδφαλην συμπτώματα φασιν ούτως δίρήσ&αι, γδνιχήν τινα φωνήν ταΰτην δΰρόντος αντον, κα- Οάπιρ δμπροσ&ιν ίπι της χοιλίας το πονηρ*ΰδσ&αι. τιν*ς δδ Χατά τους παλμοις η σφυγμούς των iv χροτάφω φλδ- βων χινησίν τινα της όλης χδφαλης ήτοι τρομώδδίς η πως dictis doluerit, vergentis ad fuperas partes humoris lignum coniHtuitur. CXLV. Et per nares fanguinem profundere fperandum efi ea, quae caput concutiant et quae aurium fonitum faciunt, fanguinem profundunt vel muliebria deducunt tum alias tum fi ad [pinam aefius infequetur; fortaffis vero et dyfenteiiam concitabunt. Rurfus hoc loco nomen unum adfcripfit anceps am- biguumque totam fententiae feriem quaeftionis cujusdam opus habere efficiens·, nempe quaenam iint caput σδίοντα, concutientia, obfcurum admodum videtur. Quidam enim capitis fymptomata omnia ita dicta effie inquiunt, inventa generali quadam hac voce ab eo , ut antea quum de ven- tre ageret, vocem hanc πονηρδυδσ&αι, id eft male affici, invenerat. Alii in palpitationibus pulfationibusque tem- poralium venarum vel tremulis vel quodammodo vibran- Edi Chart. VIH. Γ 797.1 Fj ρ r _ ' νΜνώδη^ *«V ™ οιίοντα χιφαλήν xlovvi^nou *Ui XUi™ TtU" (“νων AtlMp y, *at' *„ < ?“·, /"iUw /* *»?'’ &«*·», θύματος αίοΟηστν ηουσης iv Τοις xara <%{„ joip/oiy rijff ywewoV, ” T M ** ροπήν τών λνπονντων, “ μη δ,a της μήτρας M¥U»tin δνσιντιρίαν ιίργάσασ&ατ. Καί «ρν (>μοτ. »1 χατά χοΛίην παλμοί υποχονδρίου ίντάσπ ΰπομά- 2» οχχωδιις, αίμορραγαχοΐ, φ,ρηώδκς ονιοτ. Μήλον ιοην ini τίνος συμπτώματος ώίρηται τ0' τών παλμών Ονομα. πρός γάρ το' μηδί διαχιχρίο&α,, σαφώς Ταί Χύν ηαλαί^, ώς δηλοϊ χαί το πιρϊ παλ- μόν βφΐίον, iv φ „ιρ1 τών χατά τάς βρτνρ·ας - r^f' ***** xal « fQ&W τούτο τδ βφλίον ινχιρής ιοτιν ι,ς Oiatv ονομάτων ίχ χαταχρήσιως η μιταφοράς. tibus, motionem quandam totius corporis. Haec igitur caput concutientia movent interdum et fanguinis e nari- bus eruptiones veluti et menitrua. Sperat autem id fore magis, fi mulier renfionem aeftus citra fpinam Labuerit. Potes etiam judicare humores noxios, qui ad inferiora impetum faciunt, nili per uterum vacuati fuerint, dyfen- tenam e ile facturos. CXLVI. Ventris quoque palpitationes eum hypochondrii tenfione Ju longa et tumente, fanguinis eruptionem fignificant; inkorrejcunt autem hi. Incertum eft de quonam fymptomate dictum fit pal- pitationum nomen. Nempe praeter id, quod neque ap- pellationes antiquorum aperte difcretae funt, ut et oflen- Jb ^er l)a^pitalione, in quo de afteriarum pultibus difleritur, fic et libri hujus auctor ad nomina conftituenda ve ex abufu vel ex metaphora promptus exifiit. Non Ed. Chart. ΤΠΙ. [707.] Ed· Raf· V·· (S14,)- Ea. Chart· VIII. [797.J , e, > c, / » ϊαμιν d’ ότι κατά τό προγνωστικόν ιιπων Ιπποκράτης Si και σφυγμός ΐνιίη ιν τώ ύποχονδρίφ, ΐπήνιγχι -θόρυβόν σημαίνιι η παραφροσύνην. ηχούσαν δί χαχιι τινις μιν άντ'ι τοΰ σφυγμού παλμόν ίίρήσ&αι, τινις δε, κυρίως ιπι τής σφοδρός χινήσιως τής κατά ρύχιν αρτηρίας, επιιδι καί οί παλμόν ιγραψαν, oi μην αιμορραγιών είναι σημηον, άπιφήνατο κατά τό προγνωστικόν ό Ιπποκράτης τον σφυ- γμόν τούτον ύπάρχιιν. αλί’ ίφ4ήί πιρίτών ν.αθ υποχόν- δριον φλιγμονών γράψας προσίΟηχι τώ λόγοι, γινιται ι τούιοισι καί αίματος ρήξις δια ρινών καί καρτα ωφιλιιι. καί ΐνα γι μάλλον ίλπίαη ΐαισ&αι την ίχ των ρινών αι- μορραγίαν, επανιρίσ&αι φησίν, ίί χιφαλήν άλγίονσιν η αμ- βλυώττουσιν. ιϊ γόρ ιίη τούτων τι ϊνταύ&α 0ν ρίποι, κα- λώς δ’ ιίπόντος Ίπποκράτους, ίπί τών κα&' υποχονδρίαν φλιγμονών, γινιται δε τούτοισι καί αίματος ρήξις δια ρι- νών , ούτω κανταΰϋα τον λογον ικ τού κα&ολου μιτηγαγεν επί τό κατα μύρος ιϊπών, υποχονδρίου ΐντάαιι υπομακρω. ignoramus autem, quod quum Hippocrates in prognoftico diceret: fi aero pulfus in hypochondrio infit; fubintulit: perturbationem aut dementiam indicat. Caeterum et ln quidam intellexerunt pro pulfu palpitationem dictam effe; nonnulli vero proprie de vehementi fpinam perreptantis arteriae motione. Quamquam autem et hi palpitationem fcripferunt, non tamen fanguinis profundendi lignum m- dicatorium pulfum hunc effe enunciavit in prognoftico Hippocrates; fed poftea de hypochondrii inflammationibus fcribens fermoni adjecit: fit autem his et /anguinis per nares eruptio et valde juvat. Atque ut magis fore quis ex naribus fanguinis eruptionem fperet, interrogandos eile ait, an capite doleant aut oculi caligent; nam fi horum quippiam fuerit, in eam partem Tanguis repet. Ut autem bene Hippocrates in hypochondrii inflammationibus dixit; fit autem liis et fanguinis per nares eruptio*, fic hoc loco Termonem ex univerfali in particularem tranftulit, in- quiens: cum hypochondrii tenfione fublonga. Fit autem ^d. Chart. ΥΙΙΓ. r 7Q7 ^t7Zi°°ls 'ttrrv ρονται. "IZ ^17' Ϊ ”.Τ ^ °W ov* «V rTZl ‘V-g νη6μαχ*°* «a- c ?t η μ?Τα nct^v γινομένου ταύτας τάς γμονας αιμορραγίας άιναι, τι}ι/ <Γ ^raroc „5* * ^ ~ άλλων μνών των ' ' h ?S φλ^ον^ν των Zonui^v ,V ί§ "W ώ,ώβΜ,β. 0Wo ojl i ί°/Τ’ "*“4 «Wi «fc «ίμ°φ„:ας. ™άψα*ζ„/ „7 XTS^VatV ^ΨΨ«μ*&<χ τον βιβλίον τούτο I ΙΖ ’οΙΤ- °*",σαίμί ^ ^ ™ ^Ψ«σ»αί, „(ρϊ ir^rzrf:?’ *— ^ ziizzzzt·^ « &« π«»ιη'ο .»·» , , , Ι0υΙί 10 Ονμπτωμα, γρά9ί.ν ■ - ” *^**««*ί ™ /*««. ^ « raira x/;l ζζγζζ ■'οσί,-% °"σα ω * ί y* *«*. οιο* ^ ίπ« τοι, ηροχιιμινου, χαϋάπιρ afpTbTs te/rnfi° Μ medi°rUm milfCUl°nim> 5ui a thorace p ° 3 Pertlnent; fit autem et lienis fublonga plile- Pitatione f ”*“° phlegm°nas Ejusmodi, quae cum pal- vero hen t ’ bae“°rrhaS,cas eiI'e dixerit; phlegmonas hepatis caeterorumque hypochondrii mufculorum, fex im re lqui a duobus praedictis exiftunt, bene quis hae- “bri anet38 affir“averit· Ouod erS° - dictionibus multis non i 7 re gUerim ’ redarguere quoque et nunc multam f“er“mVqUI fcilicet particularium enunciationem νίΓ’ ^νβ“ aUte“ et doctrinam uni- icit ”h qrDent· 3εΐ6Γ,!3 ^ fi“e P"ed'ct— ad- co“ /nSen! ^ —Aliter his mingens, quamquam univerfale non lit; fit enim ex talibus concurfionibus interdum et hoc fymptoma; perpe- Z aUtem ^ - Ρ^ι,β non fit. Scribenda' vero in prorrhetica doctrina quaecunque vel perpetuo vel magna « p„„ * „ ia ΒΪΒΑ10Ν Α. ΤΠΟΜΝΒΜΑ Γ. gQ9 Ed. Chart. TITI. [798·] f Ed. Baf. V, (214. 215.) ini παραδείγματος 6 λόγος γενηται (215) σαφής, ei τις φαίη των κατ ίπιγάστριον μυών, εξ τον αριθμόν όντων, τούς μίσους, τους όρθιους αιμορραγικωτερους των άλλων είναι, πλέον τι διδάξει του αιμορραγίας επιγίνεσθαι λε- γοντος. εί δε απλώς μόνους τούτους einrj φλεγμαίνοντας, είπερ και άλλο τι των αίμορραγικών αύτοίς επιγενηται ση- μείων, επιφέρει αιμορραγίαν. *tfr. β 3Έκ ρινών λαύρα, βίαια, πολλά ρυενταΚ έτοιμον τις σπα- σμούς προσάγεται, φλεβοτομία λύει, - ■ ■ ■« ■- Εί απλώς είρήκει σπασμόν προσάγεσθαι τα7ς τοιαύ- ταις αίμορραγίαις, εμεμψάμεθα άν αυτόν, ώσπερ iv άλλοις πολλοίς, οΰτω κάνταύθα τό κατά μέρος άποφηνάμενον ως καθόλου, επει δε προσεθηκεν, εστιν οιον επαινοϋμεν αλη- θεύεται. και γάρ ήμεις ώς είδομεν πολλάκις ini τοιαύταις. Termo manifeitus fiat. Si quis dixerit inter mufculos ab- dominis octo numero exiilentes, medios rectos haemorrha-·· giae indicantiores caeleris elle plus edocebit, quam qui haemorrhagias fupervenire dicunt; li vero fimpliciter fo^ los hos dixerit inflammari, ii et aliud quoddam haemor- rhagicorum lignorum his fupervenerit, haemorrhagiam infert. CXLV1I. Quae e naribus copiofa, violenta, multa fluxerint, ad con- vulfiones interdum deducunt venae fectio folvit· Si in hujusmodi fanguinis eruptionibus convuliionem adfcifci fimpliciter dixiflet, hominem reprehendiflemus, quod ut in caeteris multis, ita et nunc particulare tanquam univerfale pronunciaflet; quia vero interdum appofuit, laudamus et vera loquitur. Nempe et nos faepius vidi- Ed. Chart. VIII. 1798'.] # Ed. Baf. Y. (215.) αιμορραγιαις σπασθεντας τινάς, ον μόνον διά την ύπερκε- νωσιν, αλλα και διά την ψυξιν, ην ψνχονσιν ol ιατροί την κεφαλήν, επισχείν βονλόμενοι την αιμορραγίαν. το δε ini τη τελευτή της ρήσεως είρημενον, φλεβοτομία λύει, τοιόνδε τι φαίνεται δηλοΰν, τάς τοιαύτας διαθέσεις , εφ* αΤς σφο- δρως αιμορραγοϋσι, φλεβοτομία λύει προ της αιμορραγίας παραληφθείσα. δηλον οτι βαρυνομενη τω πληθει τον αί- ματος η φυσις ωρμησε μεν επί την άπόκρισιν αυτόν, κρά- τησαν δε τον συμμέτρου μη δυνηθεισα την καλουμενην υπό των νεωτερων ιατρών υπερκρισιν ειργάσατο. δνναταν δε και αυτής της σφοδράς αιμορραγίας βοήθτψα την φλε- βοτομίαν είρηκεναν. και γάρ και ημείς πολλάκις επειρά- Οημεν του βοηθήματος, εναργως Ιστάντος την άμετρον φο- ράν του αίματος. ευ δ ήλον δ* οτι την κατ ενθν χείρα τεμνειν χρη τον μνκτήρος, εξ οΰ ρει το αΤμα λάβρως καί ταυτης αυτής της χειρός την ωμιαίαν φλέβα διαιρείν, εΐ δ εξ αμφοτερων, ονδεν κωλύει διαιρεΊν άμφοτερας. ου γάρ mus in haemorrhagiis hujusmodi convulfos aliquos non folum ob exfuperantem vacuationem, fed etiam- pro- pter refrigerationem, ii medici caput refrigeraverint, fanguinis profuGonem retinere volentes. Quod autem in fententiae fine dictum eft, venae fectio foluit, tale quip- piam indicare videtur. Tales affectiones in quibus vehe- menter fanguinem profundunt, venae fectio folvit, ante fanguinis profuGonem adhibita; confiat autem, quod gra- vata fanguinis multitudine natura excitata quidem fit ad ipfius evacuationem, fed modum obtinere non valens, vocatam a recentioribus medicis excretionem immodicam fecerit. Poteft autem et vehementis ipfius haemorrhagiae auxilium fectionem venae dixiffe; nempe et nos faepius auxilium experti fumus, perfpicue immoderatam fangui- nis lationem fiftentes. Quod autem manum recto tramite nari, unde fanguis abunde fluit, refpondentem fecare, manusque ejusdem humeralem venam ferire oporteat, li- quido confiat omnibus; li vero ex nare utraque fluxerit ΒΙΒΛΙΟ IS Α. ΤΠΟ ΜΝΗΜΑ Γ.· g|| Ed. Chart. YIIL [798. 799.] s ^ ^ Ed. Baf. Y. (215.) υπέρ τον χενωσαι δι * αυτών, άλλ* άνιισπάσεως ένεκα την τομήν ποιονμε&α. QM- Ai πυχναι και κατά μικρά άναοτάσιες υπόξαν&οι γλίσχραι, εχουσαι μικρά κοπρώδεα με& υποχονδρίου άλγηματος και πλευρου ίκτεριωδεες, άρα δε επιστάντων αυτών ου- τοι εκλύονται άμα τε και αίμορραγεει; τούτοις τάσις όσφύος, άλγηματα iv τουτοισιν αίμορραγικά. Συνεφόρησε πάλιν ενταυ&α συμπτωμάτων πλη&ος ουχ ομογενών, υπέρ ωνεωραοΰο* αυτός διατείνεται* εκά- [799] στ ου την δύναμιν εμα&ες iv οΐς ολίγον εμπροσ&εν είπον €/πποκρατείοις μεν συγγράμμασιν, ήμετεροις δε νπομνη- μασιν. fanguis, fecare ambas nihil prohibebit; non enim per eas vacuationis, fed revulfionis gratia Tectionem facimus. CXLVIII. Frequentes et paucae furrectiones, fubfapae, lentae, fier- coracea pauca habentes, cum hypochondrii et lateris dolore morbum regium praenunciant. Num autem his fuppreffis hi exfolvuntur, fimulque fanguinem profun- dunt? lumborum tenfio his et dolores Janguinis eruptio- nem fignificanU Congeffit rurfus hoc loco fymptomatum diverfi gene- ris multitudinem, quam vidit nec ipfe affirmat*, iingulo- rum autem vires didicifti in iis, quos paulo ante dixi, Hippocratis libris et noiiris commentariis. Ed. Chart. YIII. [799. ] Ed. Baf* T. (215.) ρμ&\ 'Τποχονδρίου εντασις μετά, χαρηβαρίης nui χωφώσεως xal τα προς αύγάς όγ λέοντα αίμορραγιχά. Βούλεται δηλούν άπερ 'Ιπποκράτης σχοτώδεα περί τάς όψεις ε/ρηχεν, όντως εν τη ειρημενη συνδρομή των συμπτω- μάτων αίμοφραγιχη, χα&ώς διά των ημετερων υπομνημά- των εμαϋες, άναγινώσχειν γάρ άρτι πάλιν ων πολλάχις εμνημονευσαμεν, εις μήχος λόγου εχτείνειν εστι τά νπο· μνήματα* t Q*' 'Βνδεχαταιοισι στάξιες δύσκολοι, αλλω£ ii χα) ην επισταξις. Το μεν επΙσταξις περιττόν* εΐ γάρ χαϊ τοΐς δ' χαΐ ε\ ομοίως άτοπον. άπασών δ' ούσών των από ρινός σταξεων χαλεπών, όταν παχεΊαι xal μελαιναι αποστάξεις, ταύτας CXLIX. Hypochondrii tenfio cum capitis gravitate et furditate; et cjuae fplendores perturbant, Janguinis denunciant pro- fufionem, Vult fane quae circa adfpectum Hippocrates tenebrofa dixit, in dicta fymptomatum concuriione haemorrhagica oftetfdere, ficuti per commentarios noitros didicifti. Nempe rurfus admonere quae nuper faepius memoravimus, com- mentarios in Termonis prolixitatem eit extendere* CL. Undecimo die Janguinis fiillicidia difficilia; tum alias tum fi fuperfiillaverint. Verbum quidem fuperfiillaverint, fupervacuurn exiflit, nam Ii et quarto et quinto, iimiliter abfurdum. Quum autem omnes e naribus ilillationes difficiles fint, quoties craiTae et nigrae deflillationes fuerint, maxime perniciofas J3IBM0N Α. ΤΠΟΜΝΗΜΑ Γ. Ed. Chart. VIII. 1799*] # Ed. Baf. V. (215.) όλεΘριωιάτας ενρήσεις. et δε νατά τινας των enιδημιων η κρίσιμων ημερών συμβαίνει το τοωΰτον, βεβαιώτερον εξεστι προδηλώσαι. επίδηλος δε ναϊ η ια της ιδ\ ώστε του λελεγμενου ναΘολου "Θεωρήματος υπ εμον, νυν 6 γρά- ψας το βιβλΐον εν τι των νατά μέρος εϊπεν, ενδενάτης μνημονεύσας εν αύτο7ς ημέρας. εν δε τω να&όλου περί των επιδηλων τε ναι κρίσιμων ειρηνεναι τούτο· ρνοί. Τα εν φρινησίν άμα ίδρωσαντα νρισΐμωςί εις δε την αυ- ρών φρίξαντα παραλόγως, άγρυπνεοντα, αίμορραγησειν * οίομαιΛ ( Καλώς ειπεν, οιομαι, διατείνεσΘαι περί της προρρή- σεο)ς των μήτε διηνενώς μη&* ως χδ πολύ γινομένων αφελών. has reperies. Si vero tale quippiam diebus quibusdam vel indicatoriis vel judicatoriis contingat, certius prae- oftendifie licet *, undecimus autem decimi quarti eft index. Ubi ergo theoremata univerfalia diximus, nunc libri hujus auctor particulare aliquod unum dixit, undecimi diei in ipiis mentionem faciens. In univerfali autem de indicibus et judicatoriis id dixifie par erat. CLI. Qui in horroribus fimul judicatorie fudaruht, pofiridie vero ubi inhorruerint, praeter rationem vigilant, hos fangui- nem effufuros effe arbitror. Recte dixit, putof praedictionis eorum quae neque affidue neque magna ex parte fiunt, affirmationem adi- mens. Ed. Cbart. VIII. [799. 800. J Ed. Baf. V. (215.) QVP'· * 01 IV εξ αρχής αίμορραγίαι λαύραι, ρίγος ίστησί ρΰσιν. - . r ‘Ρίγος εστιν οτε μετριον ε&εασά(ut&a προηγησάμενον αιμορραγίας εν πλή&ει σώματος. ταραχήν γάρ ίν αύτω ποίησαν,1 επεγείρει την φυσιν άποχριναι το λυπούν. ω$ το πολύ μεν ονν ιδρώτες εμετοί τε χολωδών καί δια- [800] χωρησεις επί τώ ριγεί γίνονται, συμβαίνει δ*, ώς εφην, ενίοτε καί δι αιμορραγίαν κενω&ήναι τό πλήΰας. QVY· 3Εάν δε επιγενηται λαύρα αΙμορραγίη} άντισπάται. εξ αι- μορραγίας ρίγεα μακρά. “Οταν μή πανστ] την νόσον αί αιμορραγία, διαδεξεται δ* αυτήν ρίγος , εκάτερον γίνεται μακρόν εκ τού δυσεκ&ερ- μαντον είναι καί τού περιμενειν επί πλείοσιν ήμεραις, γι- CL1I. Quibus ab initio largae J'anguinis eruptiones^ rigor fluxio- nem flfliu Eft,quando rigorem moderatum videmus praegreHum fanguinis profufionem in corporis plenitudine; turbatio- nem etenim in ipfo faciens, naturam ad excernendum quod infeftat irritat. Magna* igitur ex parte fudores vo- mitusque bilioforum et dejectiones ex rigore fiunt; con- tingit vero et interdum, ut dixi, per fanguinis profufio- nem copiam vacuari. CLIII. Sin copiofla fupervenerit fanguinis profuflo, in contrarium revellitur. Ex haemorrhagia rigores longi. Ubi morbum non fudaverit fanguinis enuptio excepe- ritque eam rigor, utrumque longum redditur ex eo, quod corpus difficulter calefiat; quod pluribus fuperveniat diebus, BJBMON A. TUOMJSHMA Γ. Ed. Chart. VIII. [800.] ' Ed, Baf. V. (215.) νόμενον εκ περιόδου μεν, ως τδ πολύ, συμβαίνει, δε ποτέ και πεπλανημενως, ρνό’. ΟΤσι κεφαλαλγίαι και τραχήλου πόνοι καI ολου δε τις ακρά- τεια του σώματος τρομώδης αίμορραγικά λύουσιν, άτάρ και χρόνω οϋτω λύονται. ΤΙολλάς εν τούτω τω λόγιο παντι συνδρομάς εφεξής άλλήλων εγραχρε καί μή δννάμενος εν όλίγω περιγραψαι την καϋόλου με&οδον επί των αιμορραγησάντων· ίπισχεπτεσϋαι δε χρή δύο ταύτα πρώτα, πυρετόν θερινόν ικανώς, ώσπερ οΐ καύσοι και τά περί τής κεφαλής και τού τραχήλου συμ- πτώματα και μάλιστα αυτών τά πλη&ωρικά. συναρι&μών δε δηλονότι τή κεφαλή και τό κατά τό πρόσωπον, εΙ& εξής '■ αίματος πλήϋός εστιν εν ολω τω σωματι σημεία, και τού- των ούδεν ήττον εφ ωρα ϋερους ή εαρινή χωρφ τε των ex circuitu quidem plurimum; contingit autem interdum et errabunde. CLIV. Quibus capitis dolores et cervicis labores atque totius corporis cum tremore imbecillitas quaedam fanguinis eruptiones folvunt; fed et tempore ita folvuntur. Multas in hoc toto Termone concurfiones ex ordine fcripiit, methodum univerfalem in iis, qui fanguinem pro- fundunt, paucis defcribere non valens. Confiderare au- tem oportet duo haec prima, febrem valde aefiivam cujus- modi caufi funt; fymptomata item tum capitis tum cer- vicis et praefertim plethorica; connumeranda quoque haud dubie funt et cum fymptomatis capitis, quae circa faciem fiunt; deinde et quae toto in corpore abundantiae fangui- nis figna exiftunt; hifque nihilo minus ex anni tempore aeftivo vel regione verna vel commoderatis vel calidiori- gjg ΓΑΛΗΝ, MI2 TQ IIUiOKP. IIP0PPUT1KJIN Ed. Chart. VIII. [800.] , ^ f Ed. Baf„ V. (215. 216.) εύκρατων η των θερμότερων, καθ’* υποχόνδρια φλεγμονή τις, ίψίξης δε τούτων τα περί την κεφαλήν και το πρόσο)πον αίμορραγικά σημεία καί εΐ τι κατά θώρακα και υποχόνδρια της άνω ροπής γνώρισμα, ταντα γάρ άπαντα διά των περί κρίσεων υπομνημάτων εξηγησάμην και μεντοι και των (216) εις τό προγνωστικόν και τό πρώτον επιδημιών, εν οΤς και διώ)ρισται τα τε μελλονσης όσον οϋπω γενησεσθαι της αι- μορραγίας σημεία και τα μη τοιαΰτα· ρνε'. Ουρά τοίσι παρ' ώτα ταχύ και επ' ολίγον πεπαινόμενα φλαΰρα. και τό καταιρύχεσθαι ώδε πονηρόν. Και τό κατά ταυτην την ρησιν είρημενον επί μέρους εστίν ΰποπεπτωκός καθολικώ λόγω, τα ουρά κατά παν νό- σημα , ταχύ καί επ' ολίγον πεπανθεντα, μετά ταυτα δε πανσάμενα φλαϋρόν τι σημαίνει, πρόδηλον δ' ότι καί τό καταψυχεσθαι πονηρόν ουκ εν τοΰτοις μόνον, αλλά καί bus, fi in hypochondriis phlegmone quaedam fuerit; poftea quae circa caput faciemque funt haemorrhagica figna et fi aliquod in thorace hypochondriisque converfionis ad fu- peras partes fignum fuerit. Haec fiquidem omnia in com- mentariis de erilibus expofui, praeterea in prognoftici primique epidemiorum; in quibus difiincta funt et quae jamjam venturae fanguinis profufionis funt figna et quae talia non funt. CLV. Urinae, ejuibus ahfceffus ροβ aures fiunt, fi celeriter et exigue concoquantur vitiofae; et ita refiigefiere malum. Quod in hac quoque oratione recenfetur particulare, eft fermoni univerfali fubjectum; nempe urina in morbo omni celeriter et exigue concocta, deinde vero cefians, vi- tiorum quippiam indicat. Liquet autem quod et refrige- rari malum fit, non in his folum, verum et omnibus. JNfe- B1BAIQN A. TIHJMlSIiMA Γ. gl7 E'd. Chart. ΥΙΙΪ. [800. 801.] ^ , Ed. Baf. V. (216.) mfaiw., ουδέ γάρ ijfl των κοινών πρόσεστιν εξαιρετόν τι, κα&φπερέπί των καύσων. ουτοι γάρ οτι διακαε7ς δντες οάι>*κ&*ρμάΐνουσι τά άκρα , κακοήθεις (ίσι, των επιεικών όλον το σώμα διακαιδντων όμαλως. .. ·> . · > . ■'■· ' · ! ; ,. - ρνατ. [80ά] Τά νποκαρώδεα ίκτερώδεα, ου πάνυ αϊσ&ανόμενα, -j (HGi λόγχες κοίλη] καταρρηγνυται, ίσως καί επίστασις, ου— τοι εκλύονται · άρα τονιοισι και τά παρά τά ώτα; Ei ύφ ημών μεμάϋηκας τά τε των παρωτίδων ίδια σημε7α και τά των όλε&ρίως εχοντων γνωρίσματα, γνωριε7ς ραδίως τά νυν είρημενα των ιδίων οΰκ όντα, %... κ\ Τά επεσχημενα μετά ρίγεος ούρα πονηρά, άλλως τε καί προκαρω&εντα παρ* ονς. άρα επι τούτοισιν ελπίς; que enltii in communibus adeft quippiam peculiare, veluti in ardentibus febribus; nempe quod urentes liae fummas partes tion Calefaciant malignae exiftunt, benignis man- fuetifque' totum corpus aequaliter urentibus. K{ r.c:?;· by! ; ■■· . · ΐ *:j i' ' CLVI. Alicjuadtulum 'foporati; icterici, non admodum fentientes, quibus fingultus alvus his erumpit, fiortaffis et fuppreffio, hi exfolvuntur ; an et his parotides fiant? Si ex nobis propria parotidum ligna didicifli, perni- ciofe item habentium ligna facile, quae nunc dicuntur, propria non eJDTe tibi conflabit. CLVIf. SupprejJae cum rigore urinae malae tum alias tum fi an- tea fop oratos parotides prehenderint; an fipes ex his? GALENUS TOM. XVI. Fff Kd. Chart. ΥΙΙΙ. [801. J # Ed. Baf/ V.< *Ev μεν ϊ<*7ς ηρό τούτου ρησεσι γράφειν εβουλειο αι- μορραγιών μελλονσών αννδρομάς , ού δυνάμει>ος, ώς εφην, εν ολίγω περιλαβείν ανιών τα 'ίδια, πάλιν ηδη δεύτερον εγραψε ρησιν ταυ ζην, εις πρόρρησιν Ισο μινών παρωτίδων, ε/ει δ* ονδεν ουδ' αυτή των ιδίων, μετά τον χαί τινα των όλεΰρίων μεμίχϋαι συμπτωμάτων, εφ* οΐς σπανίως γίνονται παρωτίδεξ. ότι δ* ονδ’ αυτός ετόλμησεν άποφηνάσϋαΐ τΰρι ιής των παρωτίδων γενεσεως , «λλα το περίδηλον^ διά του προσ&ε7ναι ιόν άρα σύνδεσμον. « ν > λοτ ρνη\ Εχσιροφώδονς ύποστασις ιλνώδης, νποπΐλιος, χαχη. } αρά γε εχ των υποχονδρίων όδνιάται, δοχεω δε δεξιόν; εχ- λνεται αρα τά παρ' ώια ιοιοίτοισιν, όδυνώδεα επ' ολίγω; χοιλίη χαταρραγε7σα τοΰιοιοιν εν άπασίν όλεϋριον. In bis quidem quae antecedunt hanc fententjip, fu- turarum fanguinis eruptionum concurfiones fcribere voluit, fed complecti, quae propria eifent paucis, ut dixi, ne- quivit. Rurfus quoque et alteram hanc dictionem ad praedictionem futurarum parotidum fcripflt; fed quoi pe- culiare Gt, nihil habet et ipfa praeter id, quod permixta fint quaedam perniciofa fymptomata, ex quibus r^ro..pa- rotides Gant. Quod autem neque ipfe de parotidum , ge- neratione enunciare aufus Gt, id fane ex adjectione con- junctionis an, plane conflat. CLV11I. Ex torminofo fledimentum liminoflum fublividumquc malum ; an ex hypochondriis dextrum dolere videatur, exfolvan- turcjue? atque his paroddes parum dolorificae? Alvus copiofe fluens his in omnibus perniciofum. BtBAlON Λ. TJWMNHMA Γ. gjg Ed. Chart. VIN. [8t)t. 802.] , ^ . Ed. Baf. Yi (2I6.) 'Ev άπασι totg άλλόις άντιγράφοις δνρον ίκστρογω- dtoiv iv άρ/y της ρησδως γεγραμμίνον, οτι μη ιόϊς Αιοσκο- ρίδον και Καΐτίτωνος. oviti γάρ ϊγραιραν ικστρος.ωδίων1 ων 6 λόχος iit ουρών λίλίκται και δια τοόίων τάς υπό- στασης 'Ιπποκράτη τδ και το7ς νπ ανιών σκοπδ7σ&αι, αή των δια/ωρημάιων. αυτός μίν ονν 6 Λιοσκορίδης τά σιρο- $ώδ(α ονρα λίγδσ&αί φησι τά ίχοντά τιια iv ανιο7ς ίμ- ψδρομδνα πδπηγότα παρά τό διαστρίφισ&αι, ο ίστι πήγνν- οϋαι γδγονότος τον όνόμαιος. ί'σμδν γάρ οτι και δ ποιη- τής fint τόδδΊ τό καί πίριστρί^ιται κνκλωδώς, δηλονν τό πδριπηγννται. οι δ* άλλοι σχιδόν άπαντις (ξήγήταί τάς iv τοις διαχωρήμασιν ίλνώδης καί νποπιλίοϋφ νποστάσδις δίρήσθαί φασι νυν, οιαν νγραιιηται γασιήρ καί τα στρρ- φοιδη σνμφο)ν(7ν ηγούνται, τονπίπαν γάρ αΐ τοιανται διαχω- ρήοας μιτά στρόςων γίνονται. ί’φΐστασϋαι δή φησϊ τυις ονιω όιαχωρονμδνοις νγρο7ς ονσιν, υπόστασης ίλνώδης νποηιλωνς^ Όταν μοχθηρά διάθδσις ή, κα&’ ήν δκκρίνδταί τά τοίανια, [802 ] καί. τονπίπαν γδ το7ς τά τοιαντα διαχωρονσι τό ϊη caeleris omnibus exemplaribus fcriptum iri prin- cipio dictionis reperi lorminofo, praeterquam in exempla- ribus Diofcoridis et Capitonis. Nempe hi fcripferunt δκστροφωδίωχ dictaque apud eos efl; de urinis oratio; atque ob id fedimenta harum tum ab Hippocrate tum ab ipfis confiderari et nbn dejectionum, inquiunt. Diofcorides igitur στρόφώδδα ονρα recenferi ait, quae πδπηγότα) id eft concreta, quaedam per ipfas invecta habent, facto nomine a verbo διαστρι'φδσ&αι, quod eil πήγννσ&αι, id efl; con- crefcere. Neque enim ignoramus poetam ita dixiife, και πδριστριφδται κνκλωδώς, quod eil πδριπηγννται, id eii cir- culariter concrefcit. Caeteri fere omnes expoiitores limo- fas fublividasque in dejectionibus fubfidentias dici nunc ajunt, quoties humectetur alvus putantque torrninofas con- venire; nempe ejusmodi dejectiones cum torminibus pror- fus fiunt. Subfidere autem inquiunt ita dejectis liquidis fubfldentias tum limofas tum fublividas, ubi prava affectio fuerit, in qua talia excernuntur; prorfusque iis, qui ta- Ed. Chart. ΥΠΙ. [802.] ^ Ed. Baf. Υ. (216.) ήπαρ πεπονϋέναι φησί και διά τούτο και αυτόν, τον γρα- φία προστε&ειχέναι τη ρησει· άρα εκ των υποχονδρίων όδυνάται, δοκεω δεξιόν; αεί μεν γάρ ηπατικά τοιαντα δια·* χωρηματα, ου μην μετά φλεγμονής αεί τον σπλάγχνου, διότι τω λογο) προσεδηκε τον αρα σύνδεσμον, ώς ου δυνά*- μενον διατείνεσ&αι, δίαν το δεξιόν υποχόνδριον αεί όδννά- ται το7ς οϋτω πάσχονσιν. αλλά καί το τοΰτοις εφεξής εί- ρημενον το εκλνεσδαι, πρόδηλόν ηπατιχον εστί σύμπτωμα, κα&οτι δεδεικται δια του δεύτερον των επιδημιών· μετά ταντα προσεγραιρε περί των παρ ώτων. φαίνεται δε ταν- ταις απάσαις τα7§ ρησεσιν επί συνδρομα7ς τισι προγνώσεις αυτών γράφειν καί τοϋτ είναι μάλιστα καί κατά το προ- κείμενον αυτω καί κατά την ενεστωααν ρησιν, αλλ’ ονκ ετόλ- μησεν αποφηνασΰαι περί αυτών, καίτοι γε είοχ&ώς επί των κατά μέρος ως πολλακις κα&όλον αποφάσεις γράφειν. αλλά νυν γε φησι καί τά παρ’ ώτα τοντοισιν όδννώδεα επ όλί- γον, εμφαινων παλιν ως εωρακώς η τινα τοιοντον άρρωστον εφ ου νπρ της φυσεως ορμή τις εγενετο προς γένεσιν πα- lia dejiciunt, affectum effe hepar ajunt, atque ob id au- ctorem adjeciiTe dictioni, an ex hypochondriis dextrum dolere videatur? Nempe quamquam dejectiones ejusmodi perpetuo hepaticae exiflant, non tamen femper funt cum vifceris inflammatione; quo fit ut orationi adjecerit con- junctionem an, quod ita affectis dextrum hypochondrium, perpetuo dolore afferere non potuerit. Praeterea quod deinceps dictum eft, exfoivantur, hepaticum procul du- bio fymptoma eft, ut in fecundo epidemiorum eft demon- ftratum. Poft haec de parotidibus fcripfit. Videtur au- tem in his omnibus dictionibus ex concurfionibus quibus- dam praenotiones harum fcribere, atque id eife maxime in eo, quod ipfi proponitur et in praefenti praedictione j fed de his enunciare aufus non eft, quamquam in parti- cularibus perfaepe univerfales enunciationes fcribere con- fueverit. Praeterea inquit: atque his parotides parum do- lorijicae? rurfus quendam talem aegrum vidiffe fefe offen- dens, in quo a natura impetus quidam factus fit ad pa- 7. i'.. ,. - ΒΙΒΛ10Ν A, XnOMJSHMA Γ, ' g^l Ed. Chart. Yllli Γ802ί·] ( Ed; Baf. V. (216.) ρωτίδωνγ ού μην ε'ξίσχνσδ γε anQ&ia&ai ταΰτη τά λνποϋντα acti σννέβη,τον νοσούντα χοιίιης χαταρραγείσης όλε&ριον εχειν, ωςάν μη χρίσεως λόγωΓ της. φνσεώς εχχρινόύσης χάτώ τους λνπούντας χυμούς, . άλλα £ι αρρώστιαν της Ιν ηπατι όυνάμεως, · Α\ 'ίνΤ'ί'Ο '·{· * ν ••·ν: Η*··> ·' *.·ίϋ»\·'·. *· ρν&’. νΈν τισιν άσωδεσιν άγρνπνίησι τά παρ' ούς μάλιστα, JJροσε&ηχ^ ενταν&α διά-το πολλάχις ίωροιχιναι ταντα ' χαι ονχ άπαξ y ώστε αατά την προ ταντης, ρησιν, άλη&ες Ιστιν άσωδεις είναι οΐς άνΐστανται παρωτίδες, άλλ’ ούχ ixavov τονιο. xal γάρ ότι παραφροσύνην άναγγίλλει τα τοιαντα συμπτώματα διά των εμπροσ&εν εδήλωσεν, tav ουν άπερ 6 *Ιπποκράτης ημάς εδίδαξε προδιασχεφάμενος ελπίσής εσεσ&αι παρωτίδας, ειτ άσώδη xal άγρυπνον ίδης τον χάμνοντα,. γενησεσϋαι τάς παρωτίδας, δι * ωχ δε ση- μείων ελπίσεις εσεσ&αι τμς παρωτίδας, εστι ταντα, πρώτον rotidum generationem, a qtaa tamen illuc deponi non potuerunt, quae contriftarent; contigitque aegrum copiofe fluente alvo, perniciofe habere, non judicationis Tcilicet ratione, natura contriftantes humores deorfum excernente, Fed propter facultatis, quae in hepate eit/imbecillitatem. CLIX. In anxiis cjuilusdam pervigiliis parotides maxime. Adjecit in praefentia haec, quod faepius viderit et non femel. Quocirca per eam^ quae fubfeqqenti fuccedet lententiam, verum eit anxios efle , quibus excitentur pa- rotides, fed id fufficiens non eit*, nempe quod dementiam denuncient talia fymptomata fupra declaravit. Si igitur, quae Hippocrates nos docuit ante contemplatus parotidas fore fperaveris, deinde aegrum fi anxium aut vigilem vi- deris, parotidas excitandas exfpecta. Signa autem, per quae parotidas fore fperabis funt haec. Primum fane abs- νι"· Γ·802,]- . , Ed·Baf· ν· <2'6· 2ΙΤ·) μίντον το χοινον απασων αποστάσεων, οτι χρονίζοντι περι- εστηκε το) καμνοντι, ει& έξης εΐ αργή και χατάρροπος η νοσος η.ΰερμη χαι αναρροπος. η τα περί τράχηλον και χε- φ^λην βάρη χαΐ τάς Μνας χαί το ερευ&ος; τού προσώπου, δια τούτο γάρ τοι προελπίσαντι παρωτίδας εσεσΟα* βεβαιό- τερα πρόγνωσις εσται των κατά τήνδε την ρησιν είρημε- νων έπιφανεντων. εκείνου μεν προ πάντων μέμνησο του λογον. μετ(Λ ταυτα τοίνυν πάντα τα σημεία χα& έκαστον αν ειπον προς Ίπποκράτους αυτά γεγραμμένα δυοίν ηδη βιβλίοιν. επιτάσσειν δ■ αυτοίς οσα διά σφυγμών εις έκα- στου πρόγνωσιν συντελεί, παραλέλειπται μέν προς Ίππο- χρατους, εχεις δε και ταυτα γεγραμμενα προς ημών εν τη περί σφυγμών πραγματεία. (217) Επτ είλεοίςι δυσωδεσι πνρετώ οξε7, υποχονδρία) με- τεώρω χρονιωτέρω, τα παρ όις επαρ&ε'ντα χτείνει. ceiTuum omnium commune eft, quod diutius trahenti eve- nit aegro, deinde ii morbus defes fuerit et deorfutn ver- gat vel calidus et furfum repat vel cervicis capitifque gravitates fuerint et dolores et faciei rubor* Nam per hoc, fi parotidas fore ante fperaveris, certior praenotio eiit, quum quae in·—dictione relata funt apparuerint. Sermonem quidem illum ,ante omnia teneri velim. Poft haec vero hgna omnia iigillatim dixi ab Hippocrate duo- bus jam libris fcripta ipfa; quibus apponenda funt quae- cunque per pulfus in Ungulorum praenotionem conferunt; quae et ii praetermiifa quidem ab Hippocrate exiilant, habes tamen fcripta ea a nobis in pulfuum libris.. CLX. Ex volvulis graveolentibus, cum febre acuta hypochon- driocjue fublimi diutius permanente, parotides exfurgen- tes enecant. Ed. Charn ΤΙΙΪ. [«03.1 _ ρ , Ed. Baf. Υ. (217.) [803] 'Εν ταντ?) τtj ρήση γιγονε μεν τις ασάφεια δι αυτόν τον γράχβαντα ’ γίγονε δε διά τινας έξηγητας ηγου- μένους άδηλον (Ίναι ποιερον καθ έκαστον των ειρημενων συμπτωμάτων ό ανηρ ίλπΐζίΐν ημάς άξιοι γενεσθαι παρω- τίδας η' πάντα συνέλθόντα. ίν άρ/rj μεν τούτον συγγραμ- μαιος, ετ αγνοούμενης της γνώμης αυτού, προσηχοντως άδηλα τα τοιαύτα αν τις είναι νομίση, ιν όλω δε τω βι- βλίω, πείραν Ικανήν εσχηχότων ημών της προαιρεσεως αυ- τού και γινωσκόντων ότι καιά συνδρομήν ων είδε τας προ- γνώσεις γράφει, δηλός ίστ.ι και νυν hτι πάσιν οΐς εγραιρεν άμα γενομενοις άξιων ημάς έλπιζαν τάς παρωτίδας εσε- αϋαι. άλλ* ότι ϋανατωδεις είσίν, εί γενοιντο, πρόδηλον ως και νΰνεωρακως των ούτω νοσούντων, ως. παρωτίδων γινο- μένου ήχολόΰθησε θάνατος, ός διά τάς παρωτίδας ούκ εγε- νη&η ΐατασθαι, ότι δ* ιδείν εστι τοιαύτα, δηλον εξ ων εγραψεν ότι περ οξύς πυρετός ην ούκ ακίνδυνος, ότι δ , ως όλεϋριον πάθος, επεί δ* ουδόν ως πλέον εγραψεν, άλλα δυσώδη τούτον είναι βούλεται, πολύ δη μάλλον. όπως γαρ In hac oratione facta quidem eft obfcuritas quaedam et ob fcriptorem, facta quoque et ob interpretes quos- dam, incertum eife exiftimantes utrumne ex unoquoque dictorum fymptomatum vir nos fperare velit, ut paroti- des fiant, an omnia una concurrere. In principio quidem libri hujus, quum mens: auctoris adhuc ignoraretur, con- gruenter incerta talia eife quis exiftimare potuerit; ubi vero in toto libro propofiti ipfius experientiam habuimus idoneam cognofcamusque praenotiones ex eorum quae ipfe vidit concurfiorie . fcribere, confiat et mune ex omni-· bus, quae fcripfit, fimul factis nos fperare ut parotides fiant velle. Quod vero letales fint ii fiant eft manife- ftum^ quod et nunc videfit in ita laborantibus factas pa- rotidas fequutam mortem, quae ob parotidas facta non eft; quodque talia videantur conflat ex iis quae fcripfit; nempe quod febris acuta erat non fine periculo, quodque veluti perniciofa affectio. - Quoniam vero amplius nihil fcripfit, fed graveolentem hunc eife vult, multo fane magis; quo- Ed. Chart, Vnr r«n, Ί _ δυσώδους. αχούσαν δ ΐγχωράί δυσωδία, πρώτον μίν' xa&' 0V >rrc *οπρος,οΜ>ιατ0ν „ημώον ί4Υ U δυσώδης *οΓΛΓΤ’ -ρ!τ0ν “ **™φ- ”* η 900«, Χοϊ πάμπτον tl δυσώδ'ς το σώμα- ■*“<> 0 άτοπος tlUog ώΨϋη πο&' ,}μ7ν. . . et*’.· Τ*™109 .**««* "«ί>· «Tr«, au* *.'*2 ί, S ** ίΠ^νηυαι xal το7σι ϋο,ματώδιοτν. ini τού- τοισι μάλλον* £.πη, *° *πιη*ή« iv τοΊ μιυαξύ των πολλη'ν ίλπίδα 2 W °2η! ίχ0Ρ,ων **! η~ ονμπυωμάτων λίγόμι- (στιν ουτω χα! άν&ρωπον ί’πίΗχή χαλοΰμιν τον μί~ rpwv, ω μνδδν 'άγαν πράττααι ν,ατά τον βίον. ό τοίνυν ουυ 'J? Τ0ΜσΛ Τΐς *%1"' ‘“ν Χ0ι9ωσ*ς γίνιγται παρ' S, «σασΟατ μιτρίως $„φ, προσ^σΗ Ά„·ζΗ nam fiquidem pacto graveolentem intelliges volvulum per- icio lorcm el!e non graveolenle? Fieri autem poteft ut graveoens mteiligatur primum quidem in quo ftercus vomatur, Cgnmn maxime letate; deinde fi graveolens erj re piratio, tertio fi ructus graveolens; quarto G fla- ns a is, et quinto fi graveolens corpus; nempe talis vol- vulus aliquando a nobis vifus eft. CLXI. x furditate moderate parotidei fiunt tum aliat tum fi qua jactatio fiupervenerit et comatofis magis. dio dtet°mam a<,Verbium ίπιιίχ<ϋς, id eft manfuete, in me- cam h hm ^ eorum ?uae mullam et eorum quae pau- abent fpem in omnibus fymptomatis; fic et homi- ocamus τπίΗχη moderatum et a quo nihil per vi- am t nimis. Totus itaque fermo talis quidem eft. Si Xurditas accidat, parotidas fore mediocriter fpera. Adje- * 1 BIBAION A* mOMlSHMA Γ. £25 tea/Chart.-Vttl:!f%03.] ( ‘ ' Ei.-fckf. T. (217.) του κάμνοντος άσώδονς γενομενου καί μάλλον όταν και κω- ματώδης ό αυτός άρρωστός η. άλλα και ταντά, κοί&άπερ και τα. προ τούτων, ού μάλλον εστο παραφροσύνης και φρε- νίτιδος η παρωτίδων σημεία, μη προδιωρισμενώς* 'ίίπών, $πϊ μεν χολώδεΟν χυμοίς Ιν άρ/fi νοσήματος, αυτής Vfcapa· Ιφροσύνης μάλλον είναι σ?ιμείον, προϊόντος δε τον νοσήμα- τος εττϊ χίιμοΊς* άπεπτοις καί παχντεροις και μάλλον 1όταν φαινηται περιέστηκυία η των παρωτίδων γε’νεσις.' Λ αυτό γάρτοι κα&'όλοϋ κεφάλαιόν ε&τίν'επϊ των παρωτιδών Η μη χρονίζοιιοΙιάϋος και περιεστηκος rj, ώς κάμνωνΤην ροπήν των ενοχλούντων χυμών εις τον περί την κεφαλήν εχει τό- πον, ώστε πάλιν ενταύ&α δνναταί τις πλανώμενϋςεφ*έκα- στο? των την ροή'ην άνω σημαινόν'τωϋ’γράφει^ * ως'3fo"ft$o$- ρησει παρωτίδας έπομενας. εστι δε και τά vVil· έιρημενα της επί τήν κεφαλήν ροπής σημεία, λέγω δη τήν τε'κώφωσιν καί τό κωματώδες, ού τούτων μάλλον η τών^κάτίχ^την γα- στέρα και ΰώραχα πασχόντων νπάρχειν σύμπτωμα, με& όπύτερον αν γενηται, σννεπαύ'ξει την εκείνων προγνωσιν. ctione autem orationis , fallidiofhm quippiam, fperat fafti- diofo facto aegro fore; idque magis, ii cpmatofiisv ipfe fuerit. Verum tum haec tum antedicta non minus defi- pientiae et phrenitidis ligna funt quam parotidpm, quum non praefinite dicat, in biliofis quidfein hurtioribu^ ab* ini- tio morbi defipientiae ipfius potius elTe lignum, procedente vero morbo in crudis craflioribusque et magis ubi; jam occupalfe parotidum generatio apparuerit; lioc fiquidem univerfale caput ell in patotidibus, fi non amplius lateat quod invalitj ita ut aeger impetum'infeftantium humorum caput petere fentiat. Potelt itaque quis hid denuo hallu- cinatus in unoquoque eorum, quae ad fupernas partes motum indicant fcribere, tanquam ex -praedictione paro- tidas fequutnras ; funt vero et modo dicta'impetAs ad ca- put ligna. Dico fane furditatem et eomatofum · iidn: ma- gis horum quam eorum, qui ventre et thorace-laborant, efle fymptoma; cum utriscunque autem fuerit, horum limul praecognitionem augebit. ΕΛ. Chart. VIII. [804.] Ed. Baf. V. (217.) [804] Τα TtctQ ώτα qXauga τοίσι παραπληγικούς. ' '* C i' > * 'j > * '\»,|AA VJ V \ι i ; l’‘V riv» l iHj *' .'''i * >» *i Τάς παραπληγίας εμαϋες είναι το7ς υπό πάθους tvioig ιών εν τώ ζωω μορίων, όποίιον του παντός σώματός ίο τι πάθος αποπληξία, δοκιι δη μοι τεθεαμενον ίσως και δύο και τρείς; παραπληγικούς μηδέν ώφεληθεντα^ς .υπό παρωτί- δων άποφήνασθαι φλαΰρον είναι σημείον αυιάς. εγώ δ\ ονκ άν απλώς αποηηναίμήν μοχθηρόν είναι σημείον επιγε- νομενας το7ς παραπληγίκοίς παρωτίδας, α’λλ* αρκεί τονιο μόνον είπειν, ώς ελαττόν εστιν η άπόστασις ήδε τού νοσή- ματος. εμάθομεν δε παρ’ '/πποκράτονς είπόντος άγαθάς αποστάσεις είναι ά’ξίως,, τηςπεριβολής τον νοσήματος εις τά κάτω τον σώματος γινόμενης, ών ουδέτερον ai παρωτί- δες εχουσι. Και γάρ σμικρότερον τον πάθους είσί καί ον κάτω. τουτ ονν εί αρκεί μόνον όλεθριον άποφήνααθαι· . . : 3ι;τ, ;ΐ ρ CLXII. Paraplegicis parotides vitiojae* ■: ·ώ fcmiiiu jiiui ■ ‘j τ Paraplegiae quibusdam corporis partibus accidere ab allectu didiciiii, qualis eft totius corporis affectus apople- xia. Videtur autem mihi vifis forfan vel duobus vel tri- bus paraplegicis, nihil a parotidibus adjutis, lignum vi- tiofum eas effe pronunciaffe. Ego autem non fimpliciter dixerim malum hgnupi effe fupervenientes paraplegicis parotidas, fed quod is abfceffus morbo minor fit, referre fuerit' fatis./ Confiat fiquidem ex Hippocrate abfceffus bo- nos effe, quum morbi circuitus ad inferas corporis partes infigniter devolvitur; quorum neutrum parotides habent; nempe et affectu minore funt et ad inferas partes non fit devolulio; quare ii id duntaxat, perniciofum pronunciare fatis erit Β1ΒΜ0Ν 4. TIIOMJNHMA. Γ. 537 Ed. Cbart. YIII. [804. ] j Ed, Baf, T. ( 217-) qW- ■ Tu σπασμώόη τρόπον παρο'ξυνόμινά χηιόχως, τα πβρ’ ους άνίοτηοιν. · • ι '· ·· ' · . ν ‘ > * > 4 ·.’ % * 1 * Τ*' ' ' ' ) ! . Μ - - · * ♦'C S f '· Π λ) 4 . <4 · Μ1 ’Έργω. πάρεστί σοι μαΰε7ν όπως έπι συνδρομή τήρη- σες ονδέν ευρίσκει, χωρίς γάρ τον την ψύσίν έπισκεψα* ρϋαι τον πράγματος, εφ ου την πρόγνωαιν είπμν θερα- πείαν ποιησόμεΰα, την όνναμιν ούκεστιτων σημείων >έκά- στον κρ7ιαι, > χωρίς de του γνώνοα των πραγμάτων έκαστον την όνναμιν, αδύνατόν Ισιιν Ιπ αντοίς συστήρασΟαί και τοΰ&.νμάς εδίδαξα κατά πάσας τάς τεχνας γινόμενον* ου μόνον κατά την ιατρικήν, και διά τον το και \ Ιπποκράτης οσον νπερεβαλλετο των προ αυτόν, των: απλών φαρμάκων έκαστου τήν όνναμιν εξενρών, ώς ενάπασιν αυτόν δεόεικται το7ς σνγγράμμασι, τούτο μεν ούν' άει μεμνήσΟαι, χρή. προς δε τον ενεστώτα λόγον επι μέρους όντα τοσονιον πάλιν εκ τον καϋόλου προσήκει λαβε7ν, οσον εις τον νυν είρημένον εστίν. ai μεν γάρ κατοχαι πάϋη εισίν, ώς εμαϋες, εγκε- I ',■»>. \ » ’1,, μ * Ju ff f Λ 8u3.0oft<* ·» > ■ · CLX1U. . j , ; Quae convulfivo modo cum catochc exacerbantur < paroti- das movent, ' ··! · *r>";rrip , - Quod ex concurilone nihil obfervatio reperiat, rerum fide didicifie in promptu eft; nili enim naturam rei i, in qua praenotionem dicendo curationem faciemus, fuerimus contemplati, de Angulorum lignorum vi judicare nequa- quam licebit. Et nili rerum ftngularum vires noveris^ conflari ex iis qnippiam nequit; id quod vos edocui in omni arte fieri, nedum in medicinali. Atque hinc quan·* tum Hippocrates fuperiores fuos in virium cujuslibet fim- plicis medicamenti inventione evicerit,1 in omnibus fuis eft demonftratum libris; id quod memoria tenere oportet. Ad praefentem autem fermonem, qui particularis eft, tan- tum rurfus ex univerfali accepifle convenit quantum ad id quod nunc dicitur congruit. Catochae etenim cerebri CEfl. Chart.:Yftl. f 804· 3 , -- Ed. Baf. V. (21Ϋ.) η,άλον, χα&άπερ γε xal ol dl? ολου τον σοψατος σπασμοί, π*ρι, ων ηλΰν αυτόν iln(7v *Ηός> εσιιν. ου; γάρ δη ' περί χειρος η σκέλους η τίνος άλλον μορίου την άποφασιν ποιη- σασ'&αι απλώς, επι ΐί τα σπασμώδη τροπον παροξυνόμενα, χαίτοι ην. τον δε σπασμόν ini πληρωσεως κακόν γίνε- σ&αι φησιν Ιπποκράτης, u\με.ν δ οτι τα σπασμοίδηπά&η *αλ(7τat y εψ ων εξ αρχής η ον μετά πολύ γε άρξάμενα •γίνεσ&αΐ, σπασμοί διαμενονσιν υπό πληρωσεως έχοντας την γΐνεσιν, ώσπερ αν πάλιν υπό κενωσεως οί με^ ίδρωτας πολλούς η εμετούς η όιαχωρησεις η αιμορραγίας η λιμόν *} αγρυπνίας η κινήσεις πολλάς -καί σφοδρός, νίμενγάρ tfii σπασμοί χενωσεσιν επονται μάλλον, οΐ δ ’ ενΰνς Γξ άρ~ %ης πληρωσεσι. και τοίνυνικαι τας παρωτίδας εύλογον εστιν επι το7ς σπασμωδίαί τε καί κωματώδεσι χρονίζουαι- γίνε- ο&αι, μέλλοντος τού κάμνοντος. affectus funt, ut didicifti, veluti et per totum corpus con- vulfiones; de quibus nunc ipfum dixiffe par eff, non enim iimpliciter de manu vel crure vel alia quapiam parte pro- nunciavit, * inquiens: quae convulfivo modo exacerban- tur, quamquam licebat, Convulfionem autem ex> reple- tione malam effe inquit Hippocrates. Conflat autem con- vuliivos affectus appellari, iri quibus principio aut pon inulto poffquam fieri coeperint,' convulfiones perleverant, €x repletione ortum habentes; Veluti vice verfa, quae ex vacuatione^; poft fudore§ multos vel vomitus vel de- jectiones vel fanguinis eruptiones vel inediam vel vigilias vel motiones tum multas tum vehementes fiunt. Nempe ex convulfionibua aliae vacualiones confequiintur magis, aliae ffatim a principio repletiones. Propterea ut pa- rotides ex convulfivis comatofisque, ubi protrahunt, fiant eft rationi confentaneum cunctante aegro* Ed. Chart. VIII. [805.] Ed. Baf. V, ( ?i,7. ai8.) ■ etf' - . v _ , [805.] Το σπαπμωδις,, τρομύδί'ς, άσοίδις, xcai/ως μί- χρά παρ' ους επιπαροξυνόμενα. (τ 1 λ ίΤ-Γ— ·... · ■·. ' \Ούκ iv πάσι το7ς άν%ι/ράφοις ηδε η ρησις γεγραπται9 την μ,ύτην εχει λεξιν, άλλα κατά τινά f.liy iv avjrj rrj νυν είρημενη γίγραπτάι λεξει9 κατά τινά δε iv. τηδε’ τα σπα- σμοιρομώδεα τρόπον παροξυνόμενα κατόχρνς, ju παρ' ους. επαινώ τους μη γράχραντας iv τοις ίδίοις άντιγράφοις την ρησιν. αυτάρκες γάρ ημ7ν επιπλεκοντος αυτού συμπτώ- ματα' πόλλά πολλο7ς' άνομοιογενεσιν άχρι δεύρο, $ιφραμε7ναι και μη κάμνουσιν άποΰτηναι. το δε κατά ϊήν Μ- ( 2,1-8) ξιν την επιπλοκήν ποιε7σΟαι των συμπτωμάτων ά/νώστων το7ς "Ήλλησιν εσχάτως αλλόκοτον κατ αυτά, μηδε παν ν το φαινόμενα ,κατά σπασμό# τρομώδη συμπτώματα. εν γαρ tο7ς σπασμο7ς αδύνατόν εστι φωραϋηναι τούς τρόμους κα- μνουσιν, ii μη τοο άρα τοιαύτην τε&εαται συμπτωμάτων . ✓ . jfimou l·· i '>ii ?."*:>;γι3Ί} t tu: r» ;H’b p βνοοη» "‘3 CLXIV. Convulflo , tremor 9 jactatio cum catocho parvo circa au res abfcejjus proritant* ... ■ > . · i : m t ........ Non in exemplaribus omnibus, quibus feripta eft: haec oratio, eadem habet verba* At in quibusdam prae- dicto, verborum feripta eft tenore, in aliis autem tali quae convulfivo tremuloquemodo accedunt, cum catoche, abfceffus pofi aures fufeitant. Laudo eos, qui in fuis exemplaribus fententiam non fcripferunt; abunde iiquidem nobis'erat,, permifeeote eo.fymptomata multa multis diffi.- miljs generis hucusque perveniife et non ab aegris re- cefliife., Nempe,, fymptomatum Graecis ignotorum per- mixtionem facere furame abfurdum per fe exiftit. Non autem ferme apparent in convulfione tremoris fympto- mata*, fieri fiquidem non poteit, ut aegris ipfis in con- vulfionibus tremores deprehendantur, nili utique talem fit auctor contemplatus fymptomatum vicifiitudinem, ut quum Ed. -Chart* άΐΐϊ. [805.] 1 Ed. Baf. Τ. (di8.) αμοιβήν, ώς ηνίχα μεν ol σπασμοί διαλιποιεν, τρομο'ιδη γί- νεσ&αι τον άνθρωπον, ηνίχα δ* επίπεσοι σπασμός, άδιά- γιωστον είναι τον τρόμον ηγούνται, επιπλοκή των συμπτω- μάτων ομογενής μεν εστι, περιττή δε. τό γάρ επι χατόχω γίνεσ&αΐ τας π&ρωτίδας ικανόν ημιν είρησ&αι συνεπαυξον- τος την ελτίΐδα 'της κενώσεως ανιόν του ασωδους. εί δε βονλει, και τα των ουρών πά&η σννεπανξειω την προσδο- κίαν. αλλά το yt. σπασμοτρομώδες όνομα μοχ&ΐ]ρόν. ‘ 1 r0 υί·ν· “■ '· ■ ρ'ξε . · ' Αρα γε εί'σι τα πρώτα κεφαλαλγικοί; αρά γε και εψιδρώσι τα άνώ χάΐ εΜ^ΐριγουσιν ; ειτα ναι κοιλίη καταρρήγνυται καί τι κωματΐόδες ; αρά γε και νδατωδεα ουρά εναιωρευ- μενα λενκοίς -και ποικίλως εκλενκα δνσώδεά πως, ειτα παρ’ ovtf άρά γε είσι τά Ίχντά ουρά σταξιές πυχναι; αρά γε και γλώσσα τοντοις λείη; convulfiones quidem relinquerent, tremulus fieret homo. Ubi vero convulfio inciderit, ;hbn polle dignofci tremo- rem arbitrantur. Symptomatum implicatio ejusdem ge- neris quaedam exifiit, verum fupervacua. Nempe ex ca- toche parotidas fieri abunde a nobis dictum, augente fimul et generationis exfpectationem faftidiofo ipfo, Imo vero urinarum affectiones exfpectationem fimul adauge- bunt. Ntihien praeterea σπασμοτ ρομώδες, id eft' conuulf- vum tremulumquey pravum exifiit, CLXV. An primum capite doleant ? an et fuperiori parte leviter Judent et fuperrigeant? deinde et venter dejiciat et co- matofum quippiam fuerit? an et aquofae urinae fwfpenfa alba habentes? et Parie albae graveolentes quodammodo deinde pofi aures abfceffus? an et quibus eaedem uri- nae , f iliationes e naribus frequentes ? an et lingua his laevis? BJByllOTS A· VllOΜΝΗΜΑ Γ. ggj Ed. Chart. Viti. [805. g06.] ^ ' Ed. Raf. V. (i iis.) *Λν, ώςε^ην,' άρξιμαί της προγνώσεως, άψ ών Ιππο- κράτης εγραψεΡ εν τω ιτρογνώάιϊχω και ταΐς £πιδημίαις, υπε'ρ πασών άπόσιάσεων χαχόλου "γενήσεται, χάχ των εΐρη- μενων αύιω τις έίς άσηαλεστεραν άπυφασιν ώφελεια. εάν γαρ έλπισες άπσστασιν εσεσϋαι, ακεπτον την ροπήν των χυμών είς ο tι μόριον ποιούνται, και όντως εκύστου των Λίρι την Αϊφάλην συμπτωμάτων την όνναμιν εκλογισάμενος ηττόν τ$ και μάλλον ελπίσεις εσεσ&αι ιάς παρωτίδας, ενεχα τοίνον παραδείγματος ον χείρον in* ανιών, ών νυν προε- χειρήσατο ποιησαί τον λόγον· κεφαλαλγία αν των σημαι- νόντων ε&τιν επί την κεφαλήν γίνεσ·&αι την ροπήν των χυ- μών· τον di εφιόρουντος μικράν όνναμιν εις την τοιάυτην πρόγνωσιν εχει, μείζονα δ* ανιόν το επιρριγόυν. [806] το δε Χυαάρρήγννσϋαο την κοιλίαν ονχ οϊδα όπως αν τις φαίη δηλωτικόν είναι της των παροηίδων γενεσεως, άλλα τουναντίον επι τά χάτω την ροπήν εργάζεσΟαι τοΊς λϋπονσί χνμοΐς. το κωματώδες άξιόλογόν εστι σημείον εις παρω- τίδων γενεσιν, άλλα και τά υδατώδη ιών ουρών, οΐς εναιω- Si, ut dixi, praenotionem ab his exordiretur, quae fcripfit Hippocrates tum in prognoftico tum in epiderniis, de abfceflibus omnibus univerfale quoddam fieret et ex iis, quae ab ipib dicta funt, ad fecurius pronunciandum adjumentum. Nam fi abfceilum fore fperaveris, humorum confidera inclinationem, ad quam videlicet fiat partem; atque ita, ubi fingulorum capitis fymptomatum vires ad- notaveris, parotidas fore tum magis tum minus fperabis. Exempli igitur gratia de iis, quae nwnc ante oculos po- fuit, fermonem facere non nialum fuerit. Capitis dolor ex eorum eft numero, quae humorum ad caput inclina* lionem fignificantl Sed quod leviter fude;nt, pufillam ad ejusmodi praenotionem facultatem habet; fed majorem ha- bet quod fuperriguerit. Dejectionem vero alvi quonam quis pacto generationis parotidum fignum demonfirativum effe dixerit haud fcio, quum potius modo contrario ve- xantium humorum ad infernas partes inclinationem ope- retur. Comatofum ad parotidum generationem fignum £32 ΓΑΛΗΝ, EJS TQ fniJOKf. ΠΡ0ΡΡΗΤ1ΚΛΝ Ed. Chart. ΥΙΠ. [ 806.] % > ψδ. Bafl V. (218;) ρεϊταν λευκάσυντελεί κατά συμβεβηκος είς την πρόγνοισιν, επειδή τα μεν υδατώδη χωρίς εναιωρημάτων, λευκών, άπε- πτον είναι το νόοημα, δ ήλοι. τα δε και την σύστασιν κατά φΰσιν εχοντα και προς τούτο εναιωρήματα ίσχοντα λευκά, πεπεφβαι δ ήλοι την νόσον χοψς νποσιάςεως. χρή τοίνυν αυτά μή άπεπτα παγτμπασιν είναι, μήτε πεπεφ&αι τελεως, ϊ'να ή φίσις άποσιασιν εργάσηται. τά δΐ ποικίλως εκλευκα και δυοώδεα σπανίως μεν άπόστασιν εχει γιγνομε- νην* εί δε ποτέ και σχοίη, κακήν εξει. καλώς ονν προσε~ &ηκεν απορών αρά γε οίσε τα τοιαντα ουρά σταξιές πυκναί; κακοή&ειαι,γάρ εν, τοίς χνμοϊς ουσιν άπεπτοις, καν επι την, κξφβλήν άνεν^χϋώαιν, οντρι στάξεις μάλλον εκ ρινών ποιούσε κακοήθεις, ον παρωτίβμς,. τρ δε, άρά γε και η γλώττα τοντοιοι λε,ιη; άπορητικόν εστιν. επί γάρ τοίς προειρημέ- νους ευλογωτερόν εστι και πυρετούς κακοήθεις γίγνεσθαι καί γλώτταν τραχΰνεσϋαι. effatu dignum exiflit. Aquofae praeterea urinae, in qui- bus alba fublime petunt·, ad praenotionem per accidens conferunt;,quoniam aquofae quidem abfque albis fufpenfls incoctum efle morbum flgniflcant·, quae vero fubftantiam fecundum naturam habent., atque praeter;.id fufpenfum album cpntinent, coctum morbum efl*e indicant abfque abfce/Γμ.,. Opprtet igitur eas neque prorfus incqctas ne- que abfolute concoctas efle, ubi natura abfceflum factura iit. Quae vero varie albae et graveolentes fuerint, raro quidem abfceflum qui fiat habent; quod A aliquando ha- buerint , malum habebunt. Bene igitur adjecit addubitans, an et quibus ejusmodi urinae, flillationes e naribus fre- quentes?; malignitates Aquidem in fuccis incoctis et A ad caput ferantur,' flillationes magis e naribus malignas fa- ciunt, non .parotidas.· Oratio praeterea, an, et lingua his laevis? dubitativa eft; nempe in praedictis et febres ma- lignas Aeri et linguam exafperari rationi magis confen- taneum. HIBA10N A. rnOMmiM4 Γ. Ed. Chart. VIII. [806.] Ed. Baf. V. (218.) ρξστ'· ΟΤσι πνενματουμενοισιν εονσιν ίκτεροι και πυρετοί όξε'ες με&’ υποχονδρίων σκληρών κατεψιu τά παρ' ώτα μεγάλα ϊστανται; ΤΙνευματονμενους τούς μεγα και πυκνόν άναπνεοντας ειρηκεναι δοκει, επειδή καν τω περί διαίτης ό'ξε'ων όντως αυτούς ώνόμασεν 6 'Ιπποκράτης, εΐκότως ούν ελπίζει τά παρ' ούς άναστησεσ&αι * και γάρ λόγον εχει και γινόμενον αυτό πολλάκις εϊδομεν, ei de τους εμπνευματουμενους τους κατά την κοιλίαν, ως τινες ηχούσαν, οϊπερ και πνευματώ- δεις γράφουσι και πνεύματα, ονδεν αν είη τούτο προς την των παρωτίδων γενεσιν, ώσπερ και οι ίκτεροι. περί δε πυ- ρετών οξέων και μάλιστα των καύσων είρηται πρόσ&εν, ω£ αιμορραγίας κινούσιν χεοντες τε τό αΤμα καί προς την κε- φαλήν άναφεροντες, καί μεντοι καί τά υποχόνδρια τά σκληρά τίνα μεν λεγει σαφώς ονκ εσχι γνώναι διά τό μη ■ L· .... . CLXVI. Quibus magnum ac crebrum fpiritum ducentibus icteri et febres acutae cum duris hypochondriis refrigeratae fue- rint, num his abfceffus magni fecundum aures fufcitantur? ΤΙνευματονμενους eos, quibus magna eft et frequens refpiratio, dixifle videtur, quoniam et in libro de victus ratione in morbis acutis hoc pacto eos nominavit Hippo- crates. Jure optimo fufcitandos poft aures abfceflus fpe- rat, nempe et ratione non caret, atque hoc faepius fieri videmus. Si vero πνενματ ουμένους eos dixerit, qui ven- tre inflantur, ut nonnulli intellexerunt, qui et πνευμα- τώδεις fcribunt et πνεύματα, nihil hoc ad parotidum ge- nerationem contulerit, ficuti neque morbus regius. De febribus autem acutis et praefertim ardentibus dictum efl: antea, fanguinis eruptiones movere * fanguinem tum fun-r dentes tum ad caput furfum ferentes. Quaenam praeterea dura hypochondria dicat > non clare cognofcere polium us, OALF.NUS TOM. XVI. G g g 034 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΤΙΚΙΙΝ £d. Chart. ΥΙΙΙ. [ 806.] f< ^ Ed. Baf. V. (218.) προσχδίσϋαι Ιπώδυνα. τούτον γάρ προσχδίμύνου φλξγμονήν αυτών η δη, μη προσκειμένου δδ τον νπόψυχρον ογχον δη- λώσδΐ σχιρρώδη μάλλον η φλδγμαίνοντα. λύδται δδ τα τοιαύτα μάλλον άποστάσδσιν ούχ αιμορραγίας, ini γάρ των φλδ- γμαινόντων τάς αιμορραγίας όρώμδν μάλιστα γιγνομίνας. άλλα διά την άλλόχοτον ίρμηνδίαν τού σνγγραφδ'ως ονχ ίστίν ακριβώς γνώναι πότιρον λδλδίπται το της όδύνης9 άσαφύστδρον ηρμηνδνχότος αυτού άμα τδ γράψαντος η όν- τως σκιρρώδη βούλδται την υποχονδρίων σκληρότητα, το δδ χατδίρύχ&αι, δίρηται γαρ Χαι τούτο, δνναται σημαίνδίν ού τυ λδλύσ&αι τον πνρδτόν, αλλα τα χάτω μόρια τού σώ- ματος ηττον δίναι &δρμά, παραβαλλόμδνα τοϊς άλλοις, ϊνα την αναστροφήν της ΰδρμασίας Ιχ τούτον τδκμαιρώμδ&α. το δδ μδγάλα τα παρ’ ούς ini των αυτών γίνδσ&αι, δοχδΐ μοι τδθδαμδνος ini τίνος, ούτως άποφηνασ&αι πδρι των χατά μύρος ως χα&όλου την άπόφασιν ποιησάμδνος. ηρχδΐ γάρ χαι χωρίς του μδγάλα άπόφασιν γδγράφ&αι. propterea quod dolentia non adjecerit; nempe hoc adjecto jam phlegmonem horum indicabit j non adjecto vero, fri- gidiusculum tumorem fcirrhofum magis quam phlegmono- fum. Solvuntur vero talia abfceflibus magis, non fangui- nis eruptionibus ·, nempe in iis quae inflammantur fan- guinis eruptiones maxime fieri confpicimus. Propter alie- nam vero auctoris enunciationem cognofcere exquifile non poflumus, an praetermiiTum fit nomen doloris, obfcurius tum pronunciante tum fcribente ipfo; an hypochondrio- rum duritiem vere fcirrhofam intellexerit. Verbum vero refrigeratae fuerint, nempe et id dictum eft; poteft figni- ficare non foiutam efle febrem, fed partes corporis infe- riores , cum aliis collatas minus calidas eflej ut calidita- tis reverfionem ex ea re conjiciamus. Quum vero magnos abfceflus in eisdem fieri dixit, pone aures videtur mihi in aliquo vidifle; et ita de particularibus pronunciaiTe, tanquam univerfaliter pronuncians; fatis fiquidem fuerit pronunciationem fine nomine magni fcriptam fuiife. Ed. Chart, VIII. [512.] δε ώνομασμενον όντως. μη νουν di μη τά σώματα ία των στοιχείων απλώς γεγονεναι. ίχιΐνα γάρ δυνάμει μεν εστιν εν ιο7ς σώμασιν, ενεργεία di ούκ εστιν, αλλά τά ε'ξ αυτών γεγονότα διά μέσων τών τροφών αΐμα καί φλέγμα καί r ξαν&η καί μελαινα χολή, ώς είναι μεν πυρί άνάλογον την ξαν&ην χολήν, μελαιναν di τη γη. τό δε φλέγμα τω νδατι και διά τούτοιν &ερμη μεν καί ξηρά την δύναμίν εστιν r ξανϋη χολή, καϋάπερ τό πυρ. ψυχρά δε καί ξηρά η μελαινα παραπλησίως τη γη. τό δε φλέγμα ψυχρόν καί υγρόν ώσ- περ τό ύδωρ. τό δε άερώδες στοιχείον όράται γμόνον εν τοις τών ζώων σώμασι, πλησίον της εαυτόν φνσεως , εν ταις άναπνοαίς και κατά τους σφυγμούς εστιν ίδείν. εκ τούτων δε συνίσταται τά πρώια σώματα, μυελός και σαρξ και νεΰ- ρον και όστούν, ϊτερά τε πολλά. *Ιπποκράτης δε εν τω περί φνσεως άν&ρώπον κατεσκενασε τους τετταρας χυμούς εν ημ7ν είναι, υπερβάλλοντας δε ποσότητι καί άλλοιουμε- νους κατά ποιότητα vooojv αιτίους γίγνεσθαι, εϊτα δε δει- κννσι τό φλέγμα εν τώ χειμώνι πλεόναζαν, τού δε ηρος τό tare corpora et quatuor elementis abfolute efle conflata, quandoquidem illa, ut poteftate fint in cbrporibus, actu tamen nullo modo infunt, fed quae ex ipfls, interceden- tibus alimentis, gignuntur, ut fanguis, pituita et flava atraque bilis, ut flava bilis igni, atra terrae, pituita aquae proportione refpondeat, ob eamque caufam calida flcca- que poteftate Ut flava bilis ficut ignis, frigida et ficca atra ficut terra, pituita vero frigida et liumida ut aqua, aereum vero elementum in folis corporibus animantium cernitur, juxta fUam naturam, ut in refpirationibus et pulfibus licet intueri, atque ex his ipfis prima conflant corpora, ut medulla et caro et nervi et offa et alia quam plurima. Hippocrates autem in libro de natura ho- minis quatuor in nobis effe elementa comprobavit, quo- rum excedens modum copia atque vis et immutata qua- litas morbis caufam affert, tum oftendit pituitam hieme, fanguinem vere, flavam bilem aeftate, atram autumno ΓΑΛΗΝ Ο Τ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΤΣ Ed. Chart. VIII. [512.] ^ αίμα καί του θέρους την ξανθήν χολήν, ως και τον φθινο- πώρου την μέλαιναν, μετά ταυτα δε είπε περι της κατά τάς ώρα? διαφοράς και εδΐδαξεν Ιν αΰτα7ς δυνάμει περί των ηλι- κιών και χοίρων, τον ανιόν γάρ λόγον iv ηλικίαις 6 παΐς ίέχει τη του ηρος iv όίραις * ωσαύτως δε ό μεν νεανίσκος τη τον θέρους, ό di παρακμάζων τον φθινοπώρου και τελευ- ταΐος ο γέρων τη του χειμώιος. ομοίως δί και των χωρών ■η μεν εύκρατος τη του ηρος, η δί θέρμη τη τον θέρους, ι} δε άνωμάλοις έχονσα κατά την θερμότητα και ηιυχρόιητα, πλεο- νεκτούσα δ' όμως ψυχρότητι και ’ξηρότητι τη τον φθινοπώρου, η δί υγρά και ψυχρά τη ιού χειμώνος. ίστέον ό' ότι τά νοσή- ματα πάντα εν πάσαις ώραις γίνεται και τούτο διοιριαται παρ' */πποκράτει. μάλλον δί ’ένια κατ' ενίας, [eJf του μεν ηρος τά μελαγχολικά καί τά μάνικά και τά επιληπτικά και αίματος ρύσεις, καί τι κυνάγχαι και κορυζαι καί βρόγχοι καί λέπραι και λειχήνες καί άλφην καί θύματα καί τά αρθριτικά. του δε θέρους ένια δε τούτον καί πυρετοί συνεχείς και κανσοι καί redundare. Ad haec vero addidit, quae ad temporum anni differentiam pertinent et in horum tractatione de aetatibus quoque et regionibus poteilate quadam egit. Ean- dem enim rationem in aetatibus puer, quam in anni temporibus ver habet, eandem juvenis quam^eftas, ean- dem fenex quam autumnus, eandem poflremo decrepitus quam biems ; iimilis eil ratio regionum, temperata enim veri, calida aeffati, quae in calore et frigore inaequalis eft, in frigore tamen et iiccitate exfuperat, autumno, humida et frigida hiemi refpondet. Scire autem con- venit, omnia quidem genera morborum in omnibus tem- poribus nafci, idque jam definivit Hippocrates, potius tamen quosdam morbos in quibusdam temporibus ex- oriri: [quemadmodum vere melancholia, mania, morhus comitialis, Janguinis profluvia et aliqua ex parte cynan- chae, gravedines, raucedines, leprae, lichenes, -vitiligines albae, efflorefcentiae et articulorum morbi. Aefiate au- tem ex his nonnulli et febres continentes et ardentes et E(3. Chart. YIH. [512.] τριταιοι πυρετοί χαι εμετοί χαϊ διαρροιαι χαι οφ&αλμιατ χα\ ώτων πόνοι χαι στομάχου ελχωσεις χαι σηπεδονες cu- δοίων. τον δε φ&ινοπωρον χαι το)ν Φερινων πολλά χαι πυρετοί τεταρταίοι χαι πάνητες χαι σπλήνες χάι ιδρώτες χαι φϋίσεις χαί στραγγονριαι χαι λειειτεριαι χαι όνσεντεριαΐ χαί απ&ματα. xal ϊλαιοι χαι επιληψίαι χα\ τά μανιχα χαι τά μελαγ/ολιχά, τον δε χειμώνας πλευρίτιδες, περιπνετμο- νιαι, λίτταργοι, βρόγχοι, βηχες, πόνοι στηϋών, πλευρών, όσφυος, χεφαλαλγίαι, ίλιγγοι χαι άποπληξίαι.] άλλα περί τούτων τε χαι περί των ηλικιών επί πλέον λέχΰησεται ημιν μετ ολίγον. ννν δε ού δννασαι ’&ανμάζειν την εχείνων άνοιαν y περί του άνϋρωπίνου σοψατος λεγοντες πώς σνγ- χειται χαι διεπλάσ&η από της αρχής ενια εν αυτώ φασιν χατά τινα τύχην άτεχνον χαί άλογον, ον χατά πρόνοιαν του σοφού δημιουργόν διαπλάττεσΟαι [άμνδρα νη Jia προς την πίστιν ών λεγονσιν όμοιότητι χρώμενοι, (ός ενια χατα τον βίον νπδ τύχης όμοια γίνεται των χατά τάς τεχνας. tertianae, vomitus, alvi dejectiones, oculorum infamma- tiones et aurium dolores et ventriculi ulcerationes et pu- dendorum putredines* Autumno autem et aefiivorum mor- borum multi et febres quartanae et panetes et lienis morbi et fudores et tabes et urinae fiillicidia et liente- riae et dyjenteriae et afihmata, volvuli, morbus caducus, mania et melancholia. Hieme autem pleuritides, peri- pneumoniae, lethargi, raucedines, tuffes, dolores pecto- ris, coftarum, lumborum, capitis, vertigines et apople- xiae,'] De quibus paulo poft, ut etiam de aetatibus dif- feremus. jNunc autem fubit mihi illorum admirari ilul- titiam, qui de humano corpore loquentes, ut quomodo conflatum fit et ab initio conformatum declarent, quae- dam in eo inefle ajunt forte quadam artis ac rationis experte et non fapientis opificis providentia conformata, [obfcura profecto quem dicunt fimilitudine utentes, ficuti nonnulla in vita femilia funt iis, quae arte efficiuntur. Ed. Chart. yiJI. [512.] ορών γαρ το7ς τό σχήμα παραπλήσιον είναι προσωπω τίνος ζωον καί πατάξας πήραν άπερηξεν αυτής τηλικούτον, ως το καταλιπομενον εοικεναι του ζώου εκείνου μορφή, καί αλλα τοιαύτα λεγουσιν άπαξ εν μακρω χρόνω κα& οσα τήν οικουμένην γεγονότα, τής δε γε των τέκνων φύσεως ήν απαντες αν&ρωποι φύσει ποιούνται και τής προς αύτάς ομοιό- τατης ήμων διαπλάσεως παντάπασιν επιλανϋάνονται. καί- τοι γε ο τα ξυλά καί τεμνων καί πρίων καί συμπηγνύς απεργασηται σκίμποδα, πάντα επιτήδεια τά μόρια εχοντα προς την χρείαν ής ενεκα πήγνυται γεγονότα, τεχνίτην φασΐν είναι τον τοιούτον,] εάν δε ήτοι τους δεξιούς πό- δας τοΐς αριστεροΐς άνίσονς απεργασηται κατά τό μήκος ή πάχος ή σχήμα διαφεροντας, άτεχνον είναι φασι. καί πολύ γε μάλλον αν το κατασκεναζομενον εκ πολλών μερών ή συγ- κείμενον, και τούτο μη βλεπουσιν εν αν&ρωπίνω σωματι, εν ω παντες οι σοφοί των ιατρών καί φιλοσόφων έ&αύμα- σαν τήν τέχνην τής φνσεως. ου γάρ ως οίεταί τις εξω&εν Videns enitn figuram fimilem effe faciei animalis cujus- dam et percutieris petram tantum ejus abrupit, ui, quod relictum efi, ad formam animalis illius accederet. Et alia hujusmodi fiemel intra toto longum tempus in orbe terrarum facta effe dicunt. Infantum autem naturae erat omnes homines fiunt et fimillimae ad illas nofirae con- formationis omnino oblivifcuntur, Quamquam qui ligna caedit, ferraque dividit et coagmentat, fcamnellum confi- ciet y omnes ad ufum, cujus caufa coagmentatum efiy ne- ce ffarias partes habens, talem dicunt artificem effe.] Quum tamen faber, fi lecticam fecerit dextrbsque pedes iinifiris aequales fabricatus fit, artifex, fi vero pedes vel longitudine vel craifitudine vel figura diverfi fint, impe- ritus et non artifex appelletur, illi tamen boc in hu- mano corpore non animadvertunt, in cujus fabricatione omnes tum pbilofophi, tum medici fapientifiimi naturae artem funt admirati, fiquidem non ell hoc, ut quispiam Ed. Chart. ΠΙΙ. [807.] Ed. Baf. Y. (218·) · * * [807] Tu κωματώδη, άσωδη, υποχόνδρια όδννωδεα, εμξ- τωδεα μικρά, εν τουτοισι τα παρ ους επανιστανταί, πρόο'&εν δε και τά περί προσωπον· "Οτι μελλει γίνεσϋαί τις άπόστασις, ελπίσεις εξ ών *Ιπποκράτης εγραψεν. εφεξής δε ήτοι το μέρος του σώμα- τος iις ο γενησεται χρήσιμον εξεις την αρημενην συνδρο- μήν. τό μεν γάρ κωματώδες, είπερ και άλλο σύμπτωμα, προηγείται παρωτίδων, τά δε όδννωδη υποχόνδρια φλεγμο- νήν εχ.ει, εάν τις επινοήσετε. τούτων δ όντως εχοντων συντέλεση προς την γενεσιν τά τε ασωδη και τα εμετωδη συμπτώματα, τό δ’ επί της τελευτείς είρημενον, τό εμπρο- σϋεν τά περί πρόσωπον, ίκανώς χρήσιμον, εί ως προσηκει, τις άκουσειε της λεξεως. προσηκει δ ούτως άκουειν, ως άλη&ή γίνεσΰαι τόν λόγον, άλη&ής δ* εσται, νοησαντοτν ημών νοε7σ&αι κατά τηνδε την διάνοιαν αυτόν, προ της των παρωτίδων γενεσεως τά περί πρόσωπον σημεία προσηκει CLXVII. Quibus comatofa, cum jactatione, hypochondria dolentia, vomitoria pauca, in his parotides exfurgunt; antea au- tem et faciei figna. Quod futurus quidam abfceflus ex iis quae Hippocra- tes fcripfit, fperabis, deinde in qua corporis fiet parte, utilem habebis dictam concurfionem *, nam comatofum, fi et aliud fymptoma, parotidas praecedit. Dolentia vero hypochondria phlegmonem habent, fi quis animadverterit. Quum autem haec ita habeant, ad generationem confe- rent et faftidiofa et vomitoria fymptomata. Quod vero in calce orationis dictum eit, antea autem et faciei figna, yalde utile exiftit, fi quis convenienter orationem intelle- xerit; convenit autem hoc pacto intelligere , ut verus fiat fermo; verus autem erit, ubi intelligi hoc fenfu intelle- xerimus. Ante parotidum generationem faciei figna con- Ggg 2 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [807.] Ed. Baf. y. (218. 219.) σχοηδισ ai. ταυτα δ ιστιν δ’ρδν&ος, oyxog παρά φΰσιν, νγροτης όφ&αλμων άχλνωδδς όραν, δσα τάλλα τοιαντα, δί δδ καί βη πάντα τις άκονδιν ί&ιλοι πδρί το πρόσωπον, (219) άλλα τον γδ παρα φυσιν ογκον άκονδιν πάντως. δίρηκως γαρ *ν τουτοισι παρ’ ους ίπανίσταται, δπδίτα δψδ'ξής δίπων, ηροσϋδν δέ τα πδρί πρόσωπον, Ιμφαι'νδίν αν όόξδίδν άπδ κοινού δδΐν άκονδιν το ιπανίσταται. Κοιλίης μδλανα κοπρωδδα διδίσης κώμα δπιφανίν το παρ' ους άνίστησιν, Ονκ όρ&ως δγραψαν ϊνιοι κοιλίης μιλάνα, κοπρωδδα χολωδδα διδίσης, οϋτ iv τοϊς παλαιοίς άντιγράφοις δνρον, οντδ τις των δξηγησαμινων το βιβλΐον Ιπίσταται την γρα- φήν ταυτην, αλλ α καί χολωδδα κατά της αίχράς χολής δϋος τοϊς παλαιοίς ιατροίς λιγδίν, ονκ άν δ'ίρηται κατά την fiderare oportet, funt autem haec, rubor, tumor praeter naturam, oculorum humiditas, caliginofa villo et quaecun- que talia. i^i quis vero non omnia, quae circa faciem apparent, intelligere voluerit, faltem tumorem praeter na- turam prorfus intelligere oportet. Poftquam enim dixif- fet: in his parotides exfurgunt, deinde ferie Continuata dicens , antea autem et faciei Jigna, videbitur enunciare a communi intelligendum verbum, exfurgunt. CLxvm. Alvo nigra et fiercorofa dejiciente, coma fuperveniens pa- rotidas excitat. Haud recte fcripfere quidam, ventre nigra ftercorofa- que biliofa dejiciente, neque in antiquis reperi exempla- ribus, neque quisquam eorum, qui librum enarraverunt, lianc novit fcripturam. Quin et biliofa, quae de pallida bile ab antiquis medicis dici confueverunt, non fane dicta BIBAIOIS A. ΥΠΟΜΝΗΜΑ Γ. §37 Ed. Chart. VIII. [807. 808· ] _ Ed: Baf. V. (219. ) αυτήν ρησιν, εις ην τά με'λανα διαχωρεί. τον τοιοντον ένεχα τά χολώδεα ταυτα περιε'ξηρουν τα γεγραμμενα, μελανα μίν υπό Καπίτωνος εν αυτώ τω εδάφει, χατά δε το μίτοmov νπο του Αιυσχορίδου. δοχεϊ di μοι χαϊ τηνδε την συν- δρομήν 6 γράψας το βιβλίον in άρρωστον τεΟεαμενος, ολην •Θελησατ δτηγήσασ&ατ, μη διορίσας τά χατά τινα συντυχίαν προηγησάμινα του σημαίνοντος τάς παρωτίδας > ιχανδν γαρ αυιώ σημείον το χώμα. _ / ρϊ»'. jΒηχία μετά πτυελισμοΰ δντα το παρ’ ους άπαλλάσσετ. [808] Δυναται χαί ϋώραχος γράφετν. εγχωρεΊ γάρ ισω ροπής γενομενης διά του φυσιχου πόρον εχρείν το λε- πτοτερον τών τάς παρωτίδας εργασαμενων χυμών, εις την τον σιοματος ευρυχωρίαν xal ούτως το* πτνελισμδν γίνε- σ&αι. χα&ισταμενων δ* όντως εύλογον μεν ετερας φαίνε- c$ca τάς παρωτίδας, τό γάρ άπαλλάσσειν χνρίως χενονν efflent eodem fenfu, quo nigra. Hac de caufa biliofa ex- punxi [cripta; nigra quidem a Capitone in ipfo contextu, in margine vero a Diofcoride. Videtur autem mibi libri hujus auctor concuriionem hanc in aegro contemplatus, totam voluiffle explicare, non diftinguens ea, quae cafu quodam parotidas praeceiTerunt ab eo, quod vere paroti- das fignificat. Sufficiens namque ipfi fignum eft coma. CLXIX. Tufficulae cum fpiratione exifientes abfceffum pofi aures evacuant. Poteft et thoracem fcribere; fieri fiquidem poteft, ut facta intro inclinatione, per canalem naturalem effluat, quod tenuius eft ex conficientibus parotidas fuccis, ad oris capacitatem et ita [putationem fieri; confiilentibus autem ita rationabile quidem alias apparere parotidas. Nempe verbum απαλλάσσει proprie vacuare fignificat, ipfum au- g33 ΓΑΛΗΝ. ΕΙΣ ΊΟ ΪΗΠΟΚΡ. ΠΡΟΡΡΗΊΙΚΛΝ Ed. Chart. νίϊϊ.’[808.] > Ed. Baf. Υ. (219.) οημαινεί, τώ χενοΰσθαι δ’ επεται το τί προστίλλεσθαι καί το μαλαχώτερύν γίνεσθαι. ■ » ρο. 9Εν χεφαλαλγιρ χώμα και κώφωσις παρ' ους τι εξερενγεταε. *''Οντως άει ταντα σημεία παρωτίδων, enet προηλπίσα- μεν ουτω γ&νήσεσθαί τινα άπόστασιν. οί γαρ εις την κε- φαλήν άναδραμόντες χυμοί,. -θερμοί μεν δντες καί λεπτοί, παραφροσννας και αιμορραγίας φερουσι, παγεις δε καί ψυ- χροί κώματα και παρωτίδας, η κεφαλαλγία δε κοινόν άμ- φοιν, ώσπερ καί η κώφωσις, άλλα μάλλον μεν των θερμών η κεφαλαλγία, ιών δε ψυχρών η κώφωσις* αρκεί δε ό ΰυγγραφ'ενς τω του κώματος όνόματι, μηδαμόθι γράψας εν ’όλω τώ βιβλίω την του λήθαργου προσηγορίαν. tem vacuari confequuntur et contrahi in fe ipfum et mol- lius fieri. CLXX. In capitis dolore coma et furditas abfceffum aliquem pojl aures eructant. Vere femper haec ligna funt parotidum, quoniam ita fore abfceJTum quendam ante fperavimus. Succi enim ad caput recurrentes, calidi quidem et tenues, defipientias et fanguinis eruptiones procreant; crafli autem et frigidi comata et parotidas. Capitis dolor utrisque communis exiftit, veluti et furditas; fed calidis magis capitis dolor, frigidis vero furditas. Comatis vero nomen fcriptori fatis fuit, qui fcilicet lethargi appellationem toto fubticuit libro. ΠΕΡΙ XTMJIN ΤΠΟΜΠΗΜΑ A. «jg Ed. Chart. VIII. [512.]' ορών σύγκιιται το σώμα δκ μδρών δέκα ή δώδδκα ή διχοσιν, άλλ* έξ όατέων πλδιόνων ή διακοσίων και μνών πολύ πλδιό- νων. δίς έκαστον δ δ τών οστών μίν άφικνδίται το τρέφον αγγδιον» τών δέ μυών ον τούτο μόνον, δ χαλούσι φλέβαν, άλλα και αρτηρία και νδύρα, ‘όσα τδ πάντα έστίν ακριβώς τα κατά τδ δδξιόν μέρος της κατά θάτδρον. όίς τ' ούν ωστονν όσιόν και μυς μν'ι και φλδχβ φλδβι και νδνρον νδύ- ρω και ταίς άρτηρίαις άρτηρίαι. αντη δδ διανομή ον δικαιο- σύνην μόνον έν τή κατασκδυή τον σοψατος ivdfixvvtai σα- φώς, αλλά και δύναμίν άκραν και πρόνοιαν τού κατασκδνά- σαντος αυτό, μδτά ταύτα δδ σκόπδΐ ον μόνον το πλήθος ισάριθμον τών οστών και μνών και τών άλλων μορίων, άλλα και τών αυτών υπαρχόντων αύτοις, μέγδθος θέσδως, συνθέσιωςχ άριθμον και σχήματος, όλης τδ τής διαπλαΟδως, άπδρ φαίνδται παντα/υΰ φυλαττόμδνα. \_έιι δδ δυοίν οφθαλ- μών υπαρχόντων ήμίν οϊστο) ίσων έκατέρω τό πλή&ος τών μορίων ίσιιν, οντδ κατά σχήμα παραλλάττων, ον τδ κατά τδ μέγδθος ή τήν θέσιν ή τήν διάπλασιν, άλλα και ζό κρν- fortalTe parum accurate intuens exiftimabit, ex decem aut duodecim aut viginti partibus conftitutum, fed ex pluribus oflibus et mufculis ‘quam ducentis, deinde in oifa ungula vafculum ipfa alens pervenit, in mufculos vero non modo pertinet id vafculum, cui venae nomen eft, fed etiam arteria atque nervus, omniaque quae in dextra parte funt,, in altera etiam ut mufculi, ut venae, ut arteriae, ut nervi, ut offa inter fe prorfus aequalia peripiciuntur, quae fane difpofitio non modo juftitiam in corporis noftri fabricatione, fed etiam fummam potefta- tem et providentiam conditoris noftri aperte demonftrat; ad haec vero fpecta oftium, mufculorum et aliarum par- tium magnitudinem, litum, compofitionem, numerum, figuram, totam denique conformationem, quae cuncta ubique fervari conftat. [Praeterea duo oculi offe funt aequales, utrique eft partium multitudo neque figura va- rians neque magnitudine aut fitu aut conformationc , quin ΙΑΛΗΝΟΤ ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟ ΚΡΑΤΟΥΣ Ed. Chart. VIII. [512.] σταλοειδές υγρόν ίσον ακριβώς εν εχατερω καί τω υαλοει- δές ομοιότητα κατά τε χρόαν και σχήμα και σνστασιν, ηγουν την κατά την μαλακότητα και σκληρότητα διαφοράν, των δέ νμινών και χιτώνων ουδείς ίτέρως εχων Ιν έκατερω των οφθαλμών εστιν, αλλ* ακριβώς ϊσων το μήκος και το πάχος και η λεπτόιης. καθάπερ καί η χρόα και σνστασις ουδέ βρσχν παραλλάττει, ουτω δέ yral των μνών αριθμός ίσωςέ\ την δέ αυτήν ει'ρήσεις διαμονήν απάτην Ιν άπασι το7ς οργανικούς του σώματος μορίοις, καθ* έκαστον γάρ αν- των τα όεξιά τοΐς αριστερό7ς των αριθμών ίσων εχει των μορίων, άμα το! μεγεθει και τώ πάχη καί τη φύσει πάν- τως άπαράλλακτον, ώσπερ ονν επί των άνθροιπείων πα- θών ποιοΰμεθα τάς κρίσεις, ουτω χρη κάπί τών θείων ποι- είσΟαι καί θανμάζειν τον του σώματος ημών δημιουργόν. [ εί δε εκ του μη βλέπειν αυτόν ουδέ είναι qνησομεν πρός το ασεβές είναι τούτο, ετι γελοίον εστιν, εί ναΰς η οικεία άρι- στα κατεσκευασμενη, αγνώστου δέ όντος του τεχνίτου, νο- μίζομεν άνευ της τέχνης αυτήν γεγονεναι, η κατά τύχην imo cryftalliformis humor exquifite aequalis in utroque et vitreocoloris, figurae, denfitatisque fimilitudine re- Jpondet, mollitie autem et duritie recedit· Nulla autem membrana aut, tunica aliter fe habens in utroque oculo efi, fed omnibus eadem efi longitudo, craffities et tenuitas· Quemadmodum autem et color et compofitio ne minimum variat, fic etiam mufculorum numerus efi aequalis. ] At- que hanc quidem difiributionem in omnibus corporis par- tibus, quae organicae nominantur, comperies, nam dex- trae finifiraeque Labent aequalem numerum, magnitudi- nem, crafiitudinem ac naturam, quae nullo modo varie- tur. Ut igitur de humanis affectibus judicia facimus, fic facere de divinis par efi; et effectorem noftri corporis ad- mirari. \Propterea autem, quod illum non confpicimus, eundem negare non folum impium, fed et ridiculum efi. Si navis efi domus optime conftructa, opifice ejus haud cognito y num eam aut fine arte aut cafu non ita faepe ΠΕΡΙ XTMJllS rilOMJSHMA Ed. Chart, YI1I. [512.] ολιγάκις επιτνγχάνονσαν του σκοπού, αργείαν di και μ?] το ου- κείν της τον σώματος ημών κατασκευής αιτίαν είναι.] εστι di άλλο, οπερ μάλλον θανμάξειν είωθα, ότι συγχωρουσί τινες χυ- μούς τινας Ιν ημίν είναι, ον μην τεσσαρας αυτούς είναι καί εξαλλάττεσθαι προς την όψιν ν.αί τι προς την γενσιν και προς ζην άφήν, αΐμα γινόμενα τα σιτία, οτι di y.al κατά αλήθειαν ούκετι τούτο όμολογονσιν, άλλα πάντα τοιαυτα είναι άπατας των ημετερων αισθήσεων νομίζουσιν. oi di τινες είναι μεν εν αυτή βούλονται φύσει τάς ποιότητας, αμεταβλήτους di και άτρεπτονς και τάς φαινομενας ταντας άλλο ιώσεις εν αυτή τη διακρΐσει και σνγκρίσει γίνεσθαί φασι. καίτοι πρώτος μεν απάντων ών ία μεν ιατρών τε και φιλοσόφων 'Ιπποκράτης άποόεικννειν επιχείρησε τετταρα είναι τά στοι- χεία και τετταρας είναι τους χυμούς και τετταρας είναι τάς πάσας άραστικάς εις αλλ^λας ποιότητας, υφ* ών γίνε- ται καί φθείρεται πάντα οσα γενεάίν τε και φθοράν inidi- χεται. καί περί τούτου εχεις το ημετερον γράμμα τό επιγε- firte fuo potiri, cafum autem fortuitum confiructionis cor- poris noflri caufam e[[e dicamur?] Sed aliud eit, quo majore admiratione me afficere confuevit; funt nonnulli, qui in nobis quosdam efle humores illi quidem concedunt, fed tamen non eiFe quatuor eis placet et cibos in fan- guinem verfos, ad adfpectus, guilatus et tactus judicium permutari, id autem re vera effie non concedunt, fed haec omnia efle noilrorum fenfuum fallacias arbitrantur. Alii vero in ipfa natura efle qualitates fatentur, fed ejus- modi, ut neque mutari, neque alterari queant, altera- tiones autem, quae in eis apparent, eas ex fecretione concretioneque exiitere contendunt. Hippocrates primus omnium et medicorum et philofophorum, quorum nomen ad nos pervenit, aggreflus efl: demonitrare, quatuor eHe elementa et quatuor item humores et quatuor eiTe omnes qualitates, quae inter fe mutuo agerent , a quibus quae ortum interitumque nancifcuntur, omnia fiunt et corrum- puntur, ac de his noftrum habes commentarium, cujus rJMHISOT E12 ΤΟ ΙΙίΠΟΚΡΑΊΟΤ2 Ed. Chart. ΥΙΙΙ. [ 5 i 2. ] γραμμένον περί των *α&* 'Ιπποχράτην στοιχείων και τα (ις το περί φύσεως άν&ρώπον τον αυτού υπομνήματα. Ιν οΤς καί την του *Λνα'ξαγόρου και την των 'άλλων πολλών •ψευδή δόξαν επιδείχννμεν. κεράννυσ&αι de δι άλλήλων ολας τάς ποιότητας δι όλων και ό αυτός 'Ιπποκράτης άπαντων ων ϊσμ(ν πρώτος εγνω καί τάς άρχάς των αποδείξεων, αΐς ύστερον Αριστοτέλης εχρήσατο, παρ* έχείνο πρότερον εύρί- σκομεν γεγραμμένας. Ζήνων re ό Κιττιεύς ός τάς 'ποιότη- τας , ουτω και τάς ουσίας δι ολου χεράννυσ&αι ενόμιζεν. αλλα περί τοιαύτης τής δο'ξης οΰ χρή νυν διορίσασ&αι. επεϊ de τά των εναίμων ζώων μόρια ex του τής μητρός αίματος γέγονε και τούτο μδτέχει φλέγματος και διττών χολών, διό τινές εξ αίματος μόνον την γένεσιν ημών είναι, τινες δε ex τ διτάρων χυμών λελέχασι. καν γάρ έτερος λόγος έχει τι πι&ανόν, άλη&έστερον όμως εστϊ τούς τέσσα- ρας χνμούς ύλην είναι τής του αν&ρώπ ου φύσεως, index eft, de elementis ex Hippocratis fententia, et item commentarios, quos in librum ipfius de natura hominis edidimus, in quibus et Anaxagorae et aliorum multorum falfam fuilTe fententiam demonftravimus. Jam vero idem Hippocrates princeps omnium eorum, quorum nomen fama ad nos pertulerit, totas per totas mutuo mifceri qualita- tes cognovit et principia demonftrationum, quibus poftea Ariftoteles ufus eft, apud ipfum prius monumentis man- data literarum comperimus. Zeno autem Citieus ut qua- litates, ita etiam fubiiantias totas per totas mifceri exi- ftimavit. Sed non eft Ιιοσ loco de ejusmodi opinione difputandum. Quoniam autem animantium, quae fanguine praedita funt, partes ex fanguine matris factae funt isque fanguinis eft pituitae et bilis utriusque particeps, inde factum eft, ut quidam noftrum ortum ex folo fanguine, alii vero ex quatuor elementis conftare voluerint, quam- vis enim utriusque fectae iit probabilis ratio, eft tamen verior fententia, qua quatuor elementa eiTe naturae hu- ΒΙΒΛΙΟΝ A. ΤΙ10ΜΝΗΜΑ Γ. 539 Ed. Chart. THE [808.] f Ed. Baf. T. (219.) goa. 'Υποχονδρίου σνντασις μετά χώματος άσώδονς και κεφα- λαλγίης τά παρ’ ονς επαίρει. Τΐάλιν κάνταν&α τδ μεν χώμα μετά της κεφαλαλγίας άξιόλογόν εστι σημεΊον, ενδείξασ&αι γενεσιν παρωτίδων· σννενδείχνυται δε χαι η του υποχονδρίου σνντασις. ή μεν οΖν φλεγμονή δηλονται διά της προσηγορίας ταντης , ον με- γάλη γάρ αντής η ενδειξις. ιί δ* άνεν φλεγμονής η σνν- τασις γενοιτο κατά την άνω ροπήν των χυμών, άξιόλογόν εστι ρημείον εις παρωτίδων γενεσιν καί την αιμορραγίαν σημαίνει, το δε άσώδες αυτό μεν xa&’ εαυτό παρωτίδας ούδ’ όλο)ς δηλοι, τή δ’ είρημε'νη συνδρομή μαρτυρεί αυνε- πιφαινόμενον. ρ0β’· Τά ΐπώδυνα παρ’ ονς άκρίτως καταμωλυν&εντα φλανρα. CLXXI. Hypochondrii contentio cum comate et jactatione et capi- tis dolore parotidas attollunt. Rurfus et hoc loco coma una cum capitis dolore lignum indicandae parotidum generationis effatu dignum exiilit, coindicat autem et hypochondrii contentio. Per hanc itaque appellationem phlegmone indicatur, neque enim magna eft ipiius indicatio. Si vero absque phle- gmone contentio fiat, in humorum ad fuperas partes in- clinatione fignum ad parotidum generationem notabile exi- iiit, fanguinisque oilendit eruptionem. Anxium vero per fe quidem parotidas nullo pacto indicat, fed fimul appa- rens, dictae concurfioni fidem addit. CLXX1I. Dolorem concitantes aurium ahfceffus citra crifin fenfim diffipati damno funt. g40 ΓΑΛΗΝ, ΕΙΣ ΤΟ ΙΠΠΟΚΡ, J1P0PPHTIKJ1N χ.τ.λ. Ed. CKart. Vni. [808·] , β Ed. Baf. V. (219.) *Ήδη 7τολλάχις 6 λδγος οντος ιίρηταν και κατά μέρος καί καθόλου και βέλτιόν ye δηλουται προσχωμένου του ί'ξαί- φνης και τον άφανιο&έντος. το yap χαταμαιλυν&έντα την κατά βράχο λνσιν ένδίίχννταί. το <Γ ιξαίφνης άφανισ&ή- νοι τάς όδυνηράς δίαϋέσως άνιν τον κατ άλλο ττ μέρος των προφανών άπόσιασιν γ(νέσϋαι, προς τα σπλάγχνα δηλοΐ την μ(τάστασιν των λνπούντων ytyovtva*. Jam faepitis fermo hic tum particulariter tum uni- verfaliter dictus eft; meliusque oftenditur, ii adjiciatur repente occultati; nam καταμωλνν&έντα folutionem, quae fenfim fit, fignificat. Repente vero occultari dolorificas affectiones abfque hoc, quod in alia quadam, quae mani- fefta fit, parte abfcefius fiat, transmigrationem infeftantium fuccorum ad vifcera ipfa factam offendit. ADDENDA. Pag. 1 lin. 2 συγγράμματος. Corrector in marg. xal πάνυ. Hn. 5. γίγραφε. Corr. in marg. Γλανχίας di xal —■ — 2 lin. 15 γεγραμμενα. Corr. in marg. ως τά μη χαλως κεί- μενα, χατορ&ώσαι. — 3 lin· 2 pro μοι cod. male habet μη. lin. ult. άλλα *ul rjj j In codice mst. tJj της Ό-εωρίας οΐχειότητι, verbis της θεωρίας difpunctis , pro quibus Corr. in marg. των πραγμάτων Ό-εωρίφ xal — — 4 lin. 8 τούτων όϊ ουτ. ίχ. Haec verba linea fubducta no- tata et in marg. ita correcta: άλλα ταυτα μ^ν ovv ϊατεον xal τούτον του προχειμενου.Υιη. 12 ούτως. Vid. I. praefag. ν. 42. —· 5 lin. 11 σημαίνουσα. — 6 lin. 3 vid. I. praefag. 22. lin. 4 τη additum eft a Corr. lin. 10 το γάρ χλωρόν. Progn. 7. — 7 lin. 3 dio τότ£. Pofterior vox addita a Corr. lin. 5 είναι vid. I. Prognoft. 10. lin. 12 boxti. aphor. et progn. 14. —s 8 lin. 2 εϊω&εν είναι Corr. lin. 5 pro αυτους legit cod. male αυτοί, lin. 13 σαφώς additum a Corr. lin. 45 de fanit. tuend. 4· — 10 lin. 11 άνευ του πά&ονς τινός. Addita funt a Corr. — 11 lin. 14 ini δΐ των πλεϊοτον —· de venae Tectione contra Erafiftr. — 42 lin. 17 αυτό Corr. ρτο αντί. — 43 lin. 4 aphor. I. 2* lin, 5 «ι τινες Corr. pro η τινες. lin. 17 ως lv ίχτε'ροις. Hoc a fecunda manu; nam prima iv εκατε'ροις. — 14 lin. 4 στόματος a Corr. pro σώματος politum eft. lin. 13 ίδίδαξεν. aphor. IV. 2. — 16 lin. 16 de loc. affect. III. 7. — 19 lin. 15 δηλοίν etc. De tumor. pTOgn. 2· — 20 lin. 10 xal iv τοϊς οΰροις. vid. comm. 3. in epid. III. 70* — 21 lin. 5 nov φησί. De ratione viet. II. 44. Corr. in marg. ον μήν γε περί της του όλου σώματος χράσεως ix τούτον χρη τεχμαίρεσ&αι. lin. 13 Corr. poft ίρυ&ρα addi vult τις. lin. 14 pro γε γραμμένα maluit Corr. legi γεγενημενη. — 22 lin. 2 πολύ in παχύ mutari corr. cupit. Paulo poft pro λευκόν η ωχρόν prima manus fcripferat λευκόν η ωχρόν: fed alius fecerat λ. η ώχρ. — 23 lin. 1 — 3 hae 3 lineae cancellatae expunguntur in cod. S. g. fed cancellatae leguntur in MS. R. Foft άναμί- γνυνται addidit corr. άλλα καιρός δε. 842 A D D E N D A. Pag. 26 lin. 13 feqq. ώς του μϊν ι'ρος — αποπληξίαν. Haec verba» qnae a latina verfione aberant, haud dubie a recentiore manu adjecta funt. Quamobrem [ ] includenda et verfionem latinam literis obliquis exfcribendam curavi. — 30 lin* 8 διαμονήν' Corr. in διανομήν mutandum cenfet. 33 l£n< i feqq. hic locus nonniii in Cod. S. g. legitur, fed ♦ nova manu expuncta funt. _ 41 i£n# xat {τον καλόν εϊδέναν — καν δτν) verba inclufa ler guntur in margine, fequentia vero in textu, fed ex- puncta in M. Sg. — 42 lin. 15 λεγίτης. Haud dubie λεχίθ-ονς fcribendum, quod et in verfione expreifum efi. Corr. pro λεγίτης conji- ciebat λεχίτης, quae vox fi ullo fcriptoris loco probari poifet, aeque falfa foret, ac λεγίτης. — 43 lin. 4 verba inclufa leguntur quidem in M. S. g.,, fed expuncta. 45 lin. 9 τροφήν αντφ. Galen. de ufu part. XIV. 10. — 46 lin. 7 τον σπερματικόν. M. R των σπερματικών. Sed ma- nus nova typis expreflam lectionem reftituit. — 47 lin. 13 feqq. inclufa verba in M* Sg. leguntur, fed re- centior manus illa uncinis inclufit. — 48 lin. 16 του διός φέρει. Forte παντοίας φέρει. Corr. *— 49 lin. 15 pro διά τινα εμφραξνν, quod a Corr. efi, antea le- gebatur ϊ διά τινα φρασιν. ^4 ljn. g verba ύστερον — δυσεντερία in M. Sg. cancellata le- gunt· _ # — 52 lin. 11 ίηνλψρίαν Εργάζεται. Corr. in marg. «ατ« τας κοι- λίας του Ιχχεφάλου ίρχ. ν 54 lin 15 δαχνότητος. Hanc vocem Galeni non efTe, monet Corr. — 60 lin. 6 το δΐ άν&ών. Corr. δπερ άν&έν ίν τω σωματν. Paulo poft η ώς τό χρώμα των χυμών etc. Corr. in marg. τ£ των χρώματι ίοιχός εϊη η ώς τό χρώμα. * — 61 Πη. 1 fqq. ή *ul τρίνον etc. Haec verba usque ad χυμόν expuncta in Ms. R., at in Sg. cancellata confpiciuntur. —» —. lin. 9 loco verborum incluforum, quae cancellata le- guntur, corr* in marg. «λλ* ίδωμεν την etc.